Zich iets getroosten tr: jin eat treastgje, treast, treastje Zich getroosten in zijn lot tr: jin skikke yn jins lot, jin deljaan ûnder jins lot Het hekje, (doophek) tr: it hek, stek Hekje (los of in groot hek) tr: stekje (it) Het hek is v.d. dam tr: de hikke is fan 'e daam Als het hek v.d. dam is, lopen de schaapjes de wei uit tr: as de hikke fan 'e daam is, rinne de skiep yn 't wyld -De wind niet door de hekken laten waaien, (zijn kansen benutten) tr: de wyn net troch de hekken waaie, fleane, gean litte Een stiptheidsactie voeren tr: krekt, sekuer neffens de regels wurkje gezeten mensen tr: begoede, begoedige, dwaande lju Door gort aangetast (v. varken(svlees)) tr: goartich Hij maakt het al te gortig tr: hy makket it te bûnt, hy docht it te mâl Dat is (mij) te gortig tr: dat is (my) te bot Blijf er met je grijpers af tr: bliuw der mei de pikken, klauwen, kloeren ôf Een of ander. Een willekeurig geval, getal tr: ien of oar gefal, getal, samar in gefal, getal Op een willekeurige dag tr: samar op in dei, likefolle op watfoar dei Willekeurig wie tr: likefolle wa bronstig. Een tochtige koe tr: in deunske, dúnske ko Pijnstillende middelen tr: pynstillingen, pynstillings Met (hartelijke) gelukwens tr: mei (hertlike) lokwinsk Hij is een broodetende profeet tr: hy hat ek mar brea, koeke hân, hy hat fan 'e moarn in stik brea hân De pijpzak spelen tr: lillepypkje De hele dag sjouwen voor zijn gezin tr: de hiele dei bealgje foar jins húshâlding Stromend water tr: rinnend wetter In de stromende regen tr: yn 'e streamende rein In een ruk iets doen, (in een ogenblik) tr: yn in omsjoch eat dwaan In één ruk, (zonder onderbreking) tr: yn ien rek Een hele ruk, (afstand) tr: in hiele rik tijd tr: in hiele rek, gâns in rek (tiid) Een rukje, (stukje, beetje) tr: in lyts eintsje Iem. iets besparen tr: immen eat besparje Het is geen onwil tr: it is myn ûnwil net Aan de poeperij zijn tr: yn, oan 'e poeperaasje, poeperij wêze Hij deed (net) alsof hij het wist tr: hy die (krekt) (as) oft er it wist, hy die krekt as er it wist, hy die (krekt) as wist er it, hy bearde dat er it wist Het was mij alsof ik droomde tr: it wie my as dreamde ik, it wie my neat, net, noait liker as dreamde ik Alsof het in de fabriek was gemaakt, zo goed was het tr: al, as wie 't yn 't fabryk makke, sa goed wie 't as wie 't yn 't fabryk makke, it hoegde net oars Hij deed maar alsof tr: hy die mar sabeare Alsof hij dat niet wist! tr: krekt as wist hy dat net! Er blijft veel aan de strijkstok hangen tr: der bliuwt gâns, in soad, hiel wat oan 'e strykstôk, strikel, yn 'e pinne hingjen, der bliuwt gâns tusken wâl en skip Iem. verdringen, (onderkruipen) tr: immen út it stee kringe, wrotte Blauwe reiger tr: ielreager, ielreagel, ielrigel, ielsrigel, ielregel, Ardea cinerea (L.) Aan gruizels tr: yn, oan gruzels Oppassen geblazen! tr: pas op! Het was wachten geblazen tr: wy moasten wachtsje, wy koenen mar wachtsje Hij is geblazen, hij heeft 'm geblazen tr: hy is útnaaid, útnigele, útpykt Zwarte ooievaar tr: swarte earrebarre, Ciconia nigra (L.) Ze verwachten de ooievaar tr: by har, dêr komt de widze oer de flier Onbeduidendheden tr: neatichheden Een ouwe neut tr: in âld nút een neutje tr: in burrel, in romerfol, in slokje, in slukje, in wipke, wipperke Langs, door, naar het westen tr: om west Uit het westen komend tr: westersk: in westerske rein Het wilde Westen tr: it wylde Westen Ten westen v. tr: west (fan), bewesten Buiten westen zijn, raken tr: bûten westen wêze, reitsje Er bovenop zijn (fig.) tr: der wer boppe-op wêze, de man wer wêze Opschuiven, ruimte maken tr: ynskikke Het is geheel gaaf tr: der is ryt, wryt noch slyt, gjin ryt, wryt of slyt, gjin ryt of wryt, slyt noch ryt, wryt, ryt noch wryt oan, it is sûnder wryt of slyt De Schieringers en Vetkopers tr: Skier en Fet Iem., iets (stilletjes) ontlopen tr: immen, eat ûntwine Elkaar niet veel ontlopen tr: inoar net fier, net in soad ûntrinne Iets ergens in naaien tr: eat earne yn benaaie Alle melk was uitgevloeid (uit de fles) tr: alle molke wie út 'e flesse (wei) rûn Dreigementen uiten tr: drigemintsje Grote glanzende aalbes tr: spegelbei Zich inzetten (voor) tr: jin ynsette (foar) Hij is de lul tr: hy is de lul Voor lul staan tr: foar lul, merakel, skut stean Iem. voor lul zetten tr: immen foar lul, skut sette En? tr: en? Een heel verschil, zou ik denken. En of! tr: in hiel ferskil, soe 'k sizze. No! Zou hij komen? En of! tr: soe er komme? Grif! Aan de arbeid gaan tr: oan 't wurk gean Zware arbeid verrichten tr: swier wurk dwaan Volwaardige arbeid verrichten tr: by, yn, foar it folle wurk stean, foar fol stean Passende arbeid tr: gaadlik, passend wurk Na gedane arbeid is het goed rusten tr: dien wurk is, jout noflik rêsten Niet visachtig zijn, (niet v. vis houden) tr: net sa fiskich wêze De moeilijkheden v.h. leven tr: de swierrichheden fan it libben Er zijn overal moeilijkheden tr: it is oeral te krijen, rêden In moeilijkheden raken, zitten tr: yn swierrichheden, yn omslach reitsje, sitte Mochten er zich ernstige moeilijkheden voordoen, dan ... tr: mocht it slim komme, dan .. De grootste moeilijkheden komen nog tr: it slimste komt noch Moeilijkheden zijn er om overwonnen te worden tr: wat hurder it waait, wat fêster trêd Al naar het uitvalt tr: (mar) krekt sa't it útkomt Hij is lui, gemakkelijk uitgevallen tr: hy is de loaie, maklike kant neist, hy falt wat loai Het scheelt hem in zijn bovenverdieping tr: 't is mis mei syn boppeferdjipping Kermis houden tr: merke hâlde, merke fiere, merkje Het is kermis in de hel, (gez. bij gelijktijdige regenval en zonneschijn) tr: it is Eagumer merke V.e. koude, slechte kermis thuiskomen tr: fan in sljochte reis thúskomme Het is niet alle dagen, het is altijd geen kermis tr: it is net altyd, it is altyd gjin feest Iem. in de luren leggen tr: immen yn 'e doeken, yn 'e ruften, yn 't pak lizze Twee begrippen onder één woord vangen tr: twa begripen ûnder ien wurd beflappe Zich niet laten vangen, (laten verschalken) tr: jin net ferrifelje litte Een mond als een schuurdeur tr: in bek as in skuorredoar Het pakhuis brandde lichtelaaie, lichterlaaie tr: it pakhús baarnde as in lôge Het huis stond in lichtelaaie, lichterlaaie tr: it hûs stie yn ljochte lôge Het pakhuis brandde lichtelaaie, lichterlaaie tr: it pakhús baarnde as in lôge Het huis stond in lichtelaaie, lichterlaaie tr: it hûs stie yn ljochte lôge Door deze, die ingang naar binnen gaan, komen tr: der hjir, dêr ta yn, ta'n yn gean, komme Met ingang v. tr: mei yngong fan Ingang vinden tr: deryn gean, trochtocht nimme (v. mode) Zich verbroeien tr: jin ferbroeie, ferbriede Me dunkt, dat ... tr: it liket my ta, dat ..., my tinkt, dat .. Wat dunkt u (ervan)? tr: wat tinkt jo (derfan)? Het dunkt mij wel goed tr: it liket my wol goed ta Naar mij dunkt tr: sa 't it my foarkomt, foarkomme wol (Nou) me dunkt! tr: tink ris ta! Hij heeft mazzel gehad tr: hy hat mazzel hân De mazzel! tr: de mazzel! Bij zichzelf overwegen. Ik moet de zaak nog eens goed overleggen tr: ik moat my nochris goed oer de saak beriede Iets met iem. overleggen tr: eat mei immen oerlizze Het is goed het eerst met een vakman te overleggen tr: it is goed om it earst mei in fakman oer te lizzen Een blink, (open plek aan de hemel) tr: in blinkje oan 'e loft In de houding staan tr: yn 'e hâlding stean, yn 't lead stean Ik kan zijn houding niet waarderen tr: ik kin syn hâlding net wurdearje Met zijn houding verlegen zijn tr: mei jins hâlding ferlegen wêze De houding aannemen v. tr: in hâlding oannimme as Zich een houding geven tr: jin in hâlding jaan Ergens verblijf houden tr: earne tahâlde, omslaan tr: húshâlde, húsmanje, omhúsmanje Uitgaan als een nachtkaars tr: útgean as in eintsje kears as in nachtpitsje Ik kan het niet geloven tr: it wol my net oan, it wol net yn my del Geloven aan, in tr: leauwe oan Zijn ogen, oren niet kunnen geloven tr: jins eagen, earen net leauwe kinne Het wel geloven tr: it wol leauwe Eraan moeten geloven tr: deroan gean, moatte, foar 't offer moatte Een witte boord dragen tr: it wyt foar, om hawwe Een schip aan boord komen tr: in skip yn it lij komme Binnen boord tr: binnen board Aan boord tr: oan board Iem. met iets aan boord komen tr: immen mei eat oan board komme, op 'e lea komme Buiten boord tr: bûitenboard Over boord tr: oer board, oerboard Dat is nog geen man over boord tr: dêr is gjin ko mei om hals Het was kantje boord tr: it gong by de kraach ôf, it wie op it naadsje ôf, it wie wikkerderwik Prikkeling v.d. koude. Ik heb de tintel in de vingers tr: de hannen, fingers prykje my (Niet) ontbindbaar zijn tr: (net) ûntbûn wurde kinne Zes stuks. Een zestal ... tr: seis .. De kleinste v.h. zestal tr: de lytste fan 'e seis Bonje maken tr: rûzje meitsje Er kwam bonje tr: der kaam spul Het paard krabt met de poot op de grond tr: it hynder skrabbet mei de poat Zich achter de oren krabben tr: jin achter de earen klauwe, kopklauwe Te binnen schieten tr: yn 't sin falle, komme, sjitte In het zaad schieten tr: opsjitte De hoe laat de melk niet schieten tr: de ko lit de molke net tafalle, hâldt de molke op, de molke wol net tasjitte De tranen schoten haar in de ogen tr: de triennen spatten har út 'e eagen, kamen har yn 'e eagen Een kerel om op te schieten tr: in keardel om op te sjitten Zich voor de kop schieten tr: jinsels foar de kop sjitte Een plaatje schieten tr: in foto, kykje meitsje Iem. geschoten hebben tr: immen sketten hawwe Dat heb je goed geschoten tr: dat hasto goed sketten Hij schoot op mij af tr: hy skeat op my ta Laten schieten tr: slûpe, strike litte Een gemeenschappelijke steeg tr: in mienskiplike, mansale, massale steech Onbedaarlijk lachen tr: net wer ophâlde kinne fan laitsjen Onbedaarlijk lachen tr: net wer ophâlde kinne fan laitsjen Op grote, kleine schaal tr: op grutte, lytse skaal Meer kijkers dan kopers tr: mear kikers as keapers Iem. in de kijker hebben tr: immen yn 'e kiker, kikert, yn, op 'e kyk hawwe In de kijker lopen tr: yn 'e kiker, kikert rinne De kleintjes, (de jonge kinderen) tr: de lytse bern, de lytsen Een kleintje pils tr: in lytse pils, in lytsenien Hij is voor geen kleintje vervaard, - vervaard. Vele kleintjes maken een grote tr: it moat troch de mannichte komme, de see bestiet út drippen, stofrein makket ek wiet Op de kleintjes passen tr: op 'e lytskes passe Zijn handen niet thuis kunnen houden (fig.) tr: de hannen net thúshâlde kinne Een beknopt verslag tr: in koart, beheind ferslach Een beknopte handleiding tr: in koarte, lytse hantlieding Iets beknopt toelichten tr: eat koart, yn 't koart taljochtsje Een beknopt verslag tr: in koart, beheind ferslach Een beknopte handleiding tr: in koarte, lytse hantlieding Iets beknopt toelichten tr: eat koart, yn 't koart taljochtsje Ergens in verdolen, (door de hoeveelheid v. dingen in de war gebracht worden) tr: earne yn omkomme Tot geen kerkelijke gezindte behoren tr: net oan 'e tsjerke, net by in tsjerke wêze v.h. weer. Onstuimig weer tr: balstjoerich, balstjurrich, bjuster, bluisterich, boas, bolderich, kerbûstich, krebûstich, rûch, ûnlijich, wreed waar, ûnwaar (it) Het weer is onstuimig tr: it waar is oerstjoer Een lucht die onstuimig weer voorspelt tr: in ûnlijige loft De lucht voorspelt onstuimig weer tr: de loft stiet ûnwarich Het is onstuimig weer tr: it wredet, ûnwaret v.h. weer. Onstuimig weer tr: balstjoerich, balstjurrich, bjuster, bluisterich, boas, bolderich, kerbûstich, krebûstich, rûch, ûnlijich, wreed waar, ûnwaar (it) Het weer is onstuimig tr: it waar is oerstjoer Een lucht die onstuimig weer voorspelt tr: in ûnlijige loft De lucht voorspelt onstuimig weer tr: de loft stiet ûnwarich Het is onstuimig weer tr: it wredet, ûnwaret - De kruik gaat zo lang te water tot zij breekt, borst tr: de krûk giet sa lang te wetter oant er de hals brekt, men hout in beam sa lang oant er omfalt Een flauwe helling tr: in flauwe skeante Een helling, als opwaarts lopend beschouwd tr: in oprin Op de helling moeten tr: op 'e helling moatte Er tegenin gaan tr: der tsjin yn gean Guldens tot euro's herleiden tr: gûnen yn euro's omrekkenje Krachtig insmeren tr: ynrosse Ik mag doodvallen als het niet zo is tr: ik mei deafalle as it net wier is Hij kan doodvallen tr: lit him barste Er vielen stenen als duiveneieren tr: der foelen heilstiennen as dowe-aaien Zo hard als steen tr: sa hurd as stien Een hart hebben v. steen tr: in hert fan stien hawwe De eerste steen leggen tr: de earste stien lizze. .. al zou de onderste steen boven komen, ... tr: al sil de ûnderste stien boppe De eerste steen gooien tr: de earste stien smite Steen en been klagen tr: stien en bien kleie Een steentje bijdragen tr: in stientsje bydrage Geen steen op de andere laten tr: gjin stien op 'e oare litte Iem. geen steen in de weg leggen tr: immen gjin strie oerdwers lizze Hij is voor ons allen een steen des aanstoots tr: syn hâlden en dragen is ús slim yn 'e wei Stenen voor brood tr: stiennen foar brea Tiktak gaat de klok tr: tiktak, tikketak giet de klok Het geluid v.e. slingeruurwerk. Het eentonige tiktak tr: it ientoanige tiktakjen, tikketakjen Zich verwennen tr: jinsels bedjerre In dat opzicht zijn we niet verwend tr: fan datoangeande binne wy net bedoarn Tam gevogelte tr: fûgelfee (it) Hij timmert niet hoog (fig.) tr: hy timmeret net heech Houten huisjes vlug in elkaar timmeren tr: houten húskes fluch yninoar timmerje, slaan, klosse Erop timmeren, (ranselen) tr: derop dekke, huffe, touwe, turvje, opdekke, op immen om timmerje Iem. in elkaar timmeren tr: immen yninoar, fan achten slaan Gelijk van ... tr: gelyk, gelikens fan .. Aan iem. gelijk tr: oan immen gelyk, allyk Hij zag eruit, een varken gelijk tr: hy seach derút, in baarch allyk, gelyk Op gelijke voet tr: op deselde foet V. gelijk gewicht tr: fan gelikens, itselde gewicht Met de grond gelijk tr: mei de grûn gelyk, allyk Is, gaat, loopt uw horloge gelijk tr: giet, rint jo horloazje (ge)lyk? Zichzelf (steeds) gelijk blijven, zijn tr: jinsels gelyk bliuwe, oars noch oars, net oars of oars wurde Het is mij gelijk tr: it is my itselde, it leit my wol flak, sêft, sljocht Gelijk (op) delen tr: lykop ferpartsje Gelijk op tr: lykop Gelijk op gaan met iem. tr: lykop gean mei immen Gelijk maken, spelen tr: gelyk meitsje, spylje Ergens gelijk over denken tr: earne gelyk, gelikens, allyk, allikens oer tinke De twee treinen kwamen gelijk aan tr: de twa treinen kamen tagelyk oan Als je uit de lift stapt, sta je gelijk in de winkel tr: ast út 'e lift stapst, stiest drekt, fuortendrekt, dalik, daliks, fuortendalik, fuortendaliks yn 'e winkel Gelijk met gelijk vergelden tr: lyk om lyk dwaan Gelijk zoekt gelijk tr: lyk siket lyk Iets in 't gelijk spreken, brengen tr: eat yn 't lyk prate, breidzje, bringe, meitsje Van 's gelijken tr: ek sa, fan alliken, fan desgeliken, desgelikens, fan desgelyks Ergens gelijk aan, in hebben tr: earne gelyk oan hawwe (Groot, schoon, volkomen) gelijk hebben tr: (grut, skoan, folslein) gelyk hawwe Iem. gelijk geven tr: immen gelyk jaan Iem. in het gelijk stellen tr: immen yn 't lyk stelle Gelijk heb je tr: gelyk hast, haste Altijd gelijk willen hebben tr: altyd gelyk hawwe wolle Het grootste gelijk v.d. wereld, v.d. vismarkt hebben tr: it grutste gelyk fan 'e wrâld, fan 'e fiskmerk hawwe Gelijk krijgen tr: gelyk krije Bleek gelijk de dood tr: bleek as, allyk de dea Gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde tr: allyk yn 'e himel, sa ek op 'e ierde, yn 'e himel likegoed as op 'e ierde Hij deed gelijk hij sprak tr: hy die lyk, allyk, lykas, sa 't er sei We hebben een lunchpakket mee tr: wy hawwe bôle, bôleguod mei, wy binne op stik Ik heb je in geen eeuw(en) gezien tr: ik ha dy yn in ivichheid net sjoen De vondst v. d. eeuw tr: de fynst fan 'e iuw Door de eeuwen (heen) tr: troch de iuwen (hinne), de iuwen lâns, oer, oer de iuwen Iets in de as leggen, (in brand steken) tr: earne de brân yn stekke verbranden tr: oan jiske tarre, ferbaarne. As is verbrande turf, as alle assen ris ien as wiene, wat soe dat in grutte as wêze Erg overhellen tr: raar hingje De muur helt over naar deze, die kant tr: de muorre bûget, bûcht, hinget dizze kant, diskant, dy kant oer, is sidich nei dizze, dy kant Overhellen naar, tot tr: oerhingje nei Hij houdt veel v. tuinieren tr: it is in âlde, echte túnker, túnman Aan het tuinieren zijn tr: oan it túnkjen wêze, op 'e tún wêze Iem. (met) iets opzadelen tr: immen mei eat opskypje, opknapje Komen jullie een weekeind tr: komme jimme in wykein, in sneinoer Goede waar prijst zichzelf tr: goede waar priizget himsels Zich gelukkig prijzen tr: jin lokkich achtsje Met vaste tred tr: mei fêste trêden Zijn tred verhaasten tr: de loop, stap deryn sette Gelijke tred met iem. houden tr: mei immen lykop rinne, immen beetbliuwe, byhâlde Gelijke tred houden (met) (fig.) tr: lykop gean (mei) Ter kaap varen tr: te kaap sile Kansloos zijn tr: gjin kâns hawwe Gezinsvervangend tehuis tr: gesinsferfangend tehûs Dat is grofweg een leugen tr: dat is gewoan in leagen, dat is in leagen, yn ien wurd (út) Ergens v. verstoken zijn tr: it earne sûnder dwaan moatte, jin earne sûnder rêde moatte Een van ... verstoken leven tr: in libben sûnder .. Wij zijn niet helemaal verstoken tr: wy sitte net alhiel sûnder Gekrulde haren, gekrulde zinnen tr: krol hier, krol sin Wigvormige bles (bij koe, paard) tr: kylblês Een koe, paard met een bles tr: in blêsde ko, in blêsd hynder Deze muur is getrast, (met tras gemetseld) tr: dizze muorre is mei tras mitsele, opmitsele met tras bestreken tr: dizze muorre is yn 'e tras set Zich verbabbelen tr: jin ferbabbelje Naar verhouding van ... tr: neffens .. Dat staat in geen verhouding tot ... tr: dat stiet yn gjin ferhâlding ta .. Naar verhouding is dat duur tr: dat is navenant djoer Een verhouding met een andere vrouw hebben tr: in ferhâlding mei in oare frou hawwe, mei in oar (frommes) omslaan, grut wêze mei in oar (frommes), it mei in oar (frommes) hâlde Het buitenste tr: it bûtenst tr: it bûtenste De voltooide tijden (gramm.) tr: de folsleine tiden Op dreef komen tr: op ('e, jins) dree, dreef komme, reitsje, op ('e) gleed komme Iem. op dreef helpen tr: immen op ('e) gleed, op set helpe Op dreef zijn tr: op ('e, jins) dree, dreef wêze, jins dree, dreef hawwe, op ('e) gleed wêze, op 'e driuw wêze, aardich op 'e swaai wêze, (alhiel) op 'e tried wêze Iem. laten betijen tr: immen betsjen, gewurde litte, immen (stil) wêze litte, immen yn syn wêzen litte Iets laten betijen tr: eat gewurde, betsjen, driuwe litte Zomerse wervelwind tr: simmertwirre, moaiwaarstwirre Vaarwel zeggen tr: farwol sizze Vaarwel zeggen tr: farwol sizze In de echt verenigen tr: trouwe Deze meningen zijn niet met elkaar te verenigen tr: dizze mieningen binne net mei-inoar yn 't lyk te bringen Zich ergens niet mee kunnen verenigen tr: it earne net mei lykfine kinne Twee legers verenigen tr: twa legers gearfoegje De uiteinden v. twee buizen verenigen tr: de úteinen fan twa buizen oaninoar fêstmeitsje De arbeiders begonnen zich te verenigen tr: de arbeiders begongen har te ferienigjen De lens verenigt de stralen tr: de lins bynt de strielen Het punt waar de wegen zich verenigen tr: it punt dêr't de wegen byinoar komme Dit boek verenigt in zich al de ... tr: yn dit boek komme alle ... gear Alle stemmen op zich verenigen tr: alle stimmen krije Zij is weer met haar man verenigd tr: sy is wer by har man Haar mond gaat als een lazarusklep tr: de mûle giet har as in lazarusklep Het grimmige noorden tr: it grime noarden 't Is grimmig koud tr: it is glûpende, heislike, stjerrende kâld Zo arm als Job tr: sa earm as Job Jaloezieën tr: jaloezyen (pl.), latsjeblinen (pl.) Zich ophangen tr: jinsels ophingje Een verhaal v. iets ophangen tr: earne in ferhaal fan, oer ophingje, dwaan Er heelhuids afkomen tr: der hiel, mei de hiele hûd ôfkomme Die arme sloof tr: dat earme sloof, it sloof Lange reis langs een omweg tr: omjacht, omgisel, omreed, omreis, omslinger Langs een (lange) omweg tr: de (hiele) feeljekant, felekant, fyljekant, filekant om Blauw maanzaad tr: blaumoansie, blaumoansied (it), Papaver somniferum L Met het opzet om tr: mei it doel om Met opzet tr: mei opset, mei sin, mei opset sin, mei opsetsin Zonder opzet tr: sûnder opset, sûnder euvelmoed, ûnbewitten Er is (geen) opzet in het spel tr: it is (gjin) opset(sin) Boos opzet tr: moedwil Met boze opzet tr: moedwillich, wille(ns)moeds Een blikken dominee tr: in blikken, wylde dominy Daar gaat een dominee voorbij tr: dominy giet foarby Een tros druiven tr: in strûs druven Een tros bananen tr: in strûs bananen Een trosje bessen tr: in strúske beien Half zes tr: healwei seizen Tegen, bij, voor, na zessen tr: tsjin, by, foar, nei seizen Met z'n zessen tr: mei ús, jim, har seizen, seisresom Dubbel zes (bij het dominospel) tr: dûbel seis, (dûbele) pake Van zessen klaar zijn tr: op ('en) fjouweren beslein wêze Plezier voor zes tr: wille as wetter Half zes tr: healwei seizen Tegen, bij, voor, na zessen tr: tsjin, by, foar, nei seizen Met z'n zessen tr: mei ús, jim, har seizen, seisresom Dubbel zes (bij het dominospel) tr: dûbel seis, (dûbele) pake Van zessen klaar zijn tr: op ('en) fjouweren beslein wêze Plezier voor zes tr: wille as wetter Het is zo'n zijige vent tr: it is sa'n weiten hin Op ongezette tijden tr: ûngeregeld, op net fêste tiden Veel babbels hebben tr: in soad praatsjes hawwe Een vlotte babbel hebben tr: in flot praatsje oer jin hawwe Met open vizier tr: mei iepen fizier Iem. in het vizier hebben, krijgen tr: immen foar 't fizier, yn 'e lampe hawwe, krije Hoepel op! tr: jou, pak dy ôf, roeftdy! Wel, slecht gezind zijn, (een goed, slecht humeur hebben) tr: in goed, min sin hawwe Elkaar vijandig gezind zijn tr: it grau, grou opinoar hawwe Hij is geheel anders gezind dan zijn vader, (heeft andere denkbeelden) tr: hy tinkt der hiel oars oer as syn heit Hij was niet gezind tot lachen tr: hy hie gjin laitsjen yn 't sin Hij is niet gezind mij te helpen tr: hy is net fan doel, net ree om my te helpen Hij is mij niet gezind tr: hy is my net tadien, tagedien Een avondvisite brengen tr: earne komme te jûnpraten, jûnpizeljen Avondvisite krijgen tr: jûnpraters, jûnpizelers, jûnpizelders krije Het moet uit de lengte of uit de breedte tr: as it net út 'e lingte kin, dan moat it (mar) út 'e breedte Eronderdoor gaan tr: der ûnder troch gean, derûnder strûipe Eronderdoor lopen tr: der ûnder troch gean; -in, adv. Der ûnder yn; -op, adv. Der ûnder op; -uit, adv. Der ûnder út, derûnder wei Eronderuit kunnen tr: derfoar wei kinne Onlangs op een ochtend, middag, avond, in de nacht tr: okkermoarns, hokkermoarns, lêstenmoarns, lêstenmiddeis, lêstenjûns, lêstennachts Onlangs op een zondag, enz. tr: okkersneins, hokkersneins, ensfh Onlangs op een zondagmorgen, enz. tr: okkersneintemoarns, hokkersneintemoarns, ensfh Zwaarwegende argumenten aanvoeren (tegen iem.) tr: swiere stikken (tsjin immen) ynlizze Ik houd niet v. zoetigheid tr: ik bin gjin man fan swiet Het werk wil niet vlotten tr: it wurk wol net flodderje, sjitte, it wurk wol net troch de hannen, it wurk sit jin oan 'e hannen fêst, it wol net skiivje Het gesprek wilde niet vlotten tr: it petear woe net rjocht (sjitte) Smal vlieszaad tr: fluessie, fluessied (it), Corispermum leptopterum (Aschrs.) Iljin Iem. voortdurend hekelen tr: op immen om raspe, raspje, altyd op immen sitte te rossen Ergens mee omhoog zitten tr: earne gjin kant mei út kinne, earne gjin wei mei hinne, út kinne, earne mei oan wêze Gepeperde saus tr: piperige saus Gepeperde taal tr: skerpe, stikelige taal Een gepeperde rekening tr: in piperige rekken Gepeperde anekdoten tr: pikante anekdoaten Gepeperd haar tr: piper-ensâltkleurich hier Ergens (g)een goed onthaal vinden tr: earne in, gjin goedûnthaal fine, earne (gjin) haal fine Het dundoek wapperde tr: de flaggen wapperen Oorzakelijk verband tr: oarsaaklik ferbân Oorzakelijk zinsverband (gramm.) tr: oarsaaklik sinferbân Oorzakelijk voorwerp (gramm.) tr: oarsaaklik foarwerp De draak steken met tr: de spot driuwe, hawwe, slaan mei Zich ophopen tr: jin opheapje, gearheapje, gearjeie tr: opdúnje De motor wordt aangedreven door tr: de motor wurdt oandreaun troch Er komen buien aandrijven tr: de loften, buien skowe dit oer Die jongen slijt heel wat schoenen tr: dy jonge ferslyt hiel wat (oan) skuon Drank slijten tr: drank slite Zijn laatste dagen slijten tr: jins lêste dagen slite Het verdriet moet slijten tr: it fertriet moat ferslite Een slijtend beroep tr: in slopend berop Een brief toemaken tr: in brief tameitsje, tichtdwaan De deur toemaken tr: de doar tadwaan, tichtdwaan Vis, wortelen toemaken tr: fisk, woartels tameitsje Wat heb je je toegemaakt!, (zich bemorsen) tr: wat hasto dy tamakke, tabarge Dat gaat vanzelf tr: dat giet fansels Dat spreekt vanzelf tr: dat is fansels, dat seit himsels, dat lit him hearre, riede, tinke, dat is fan tinken te hawwen, dat kin men fan rieden, tinken wol hawwe, dat hat, jout eigenskip Overspeeld worden tr: der net oan te pas komme luider spelen dan. Het korps overspeelde het lawaai tr: it korps spile boppe it leven út (Zijn kaart) overspelen, (teveel wagen, te grote risico's nemen) tr: it te stûf weagje Sleedoorn (Zie bij het substantief slot: ten slotte) Met iem., iets omtobben tr: mei immen, eat oanhoaie, ompakke, omtopje, omtoppe Beteuterd (staan) kijken tr: betommele (stean) te sjen Verscheidene tr: ferskate Voorechtelijk geslachtsverkeer tr: geslachtsferkear foar it houlik De maagdelijke staat tr: de ûngetroude steat De maagdelijke staat tr: de ûngetroude steat Eenhandig spelen tr: mei ien hân, ienhâns spylje Een eenhandig paard tr: in mankundich, mankennich hynder Eenhandig spelen tr: mei ien hân, ienhâns spylje Een eenhandig paard tr: in mankundich, mankennich hynder Zich driftig maken tr: jin hjit meitsje Verglaasde dakpannen, stenen tr: gledbakte, glêde pannen, stiennen Natuurijk! tr: fansels! Ja natuurlijk! tr: ja fansels, wat oars! Hij hield wijselijk zijn mond tr: hy wie sa ferstannich, wiis en hâld him stil Ze zijn toen wijselijk vertrokken tr: se hawwe doe sa ferstannich, wiis west om fuort te gean Iemands goede naam schenden tr: immen op in minne namme bringe, lizze Iemands eer schenden tr: immens eare skeine, immens eare tenei komme, immen yn syn eare komme Een vrouw schenden tr: in frou tenei komme Zijn belofte schenden tr: jins ûnthjit net neikomme Zijn eed schenden tr: jins eed brekke, net hâlde Onder iets door tr: earne ûnder troch Tot onder tr: oant ûnder V. onder ... tr: ûnder ... wei Iets onder zich nemen tr: eat ûnder jin nimme Iets onder zich houden tr: eat ûnder jin hâlde, hawwe Onder andere tr: ûnder oaren, allen Onder elkaar tr: ûnderinoar Onder meer tr: ûnder mear, allen Het blijft onder ons tr: it bliuwt ûnder ús Onder ons gezegd (en gezwegen) tr: tsjin jo, dy sein, hjir sein en bleaun Naar onder(en) tr: nei ûnderen (ta) V. onder(en) tr: fan ûnderen V. onder op tr: fan ûnderen op V. onderen op dienen tr: fan ûnderen op begjinne Hij zat onder ... tr: hy siet ûnder .. Ten onder gaan tr: ûndergean, te sink gean, derûnder strûpe Ieder had de schaatsen onder tr: elk hie de redens ûnder Het land stond onder tr: it lân stie ûnder Onder iets door tr: earne ûnder troch Tot onder tr: oant ûnder V. onder ... tr: ûnder ... wei Iets onder zich nemen tr: eat ûnder jin nimme Iets onder zich houden tr: eat ûnder jin hâlde, hawwe Onder andere tr: ûnder oaren, allen Onder elkaar tr: ûnderinoar Onder meer tr: ûnder mear, allen Het blijft onder ons tr: it bliuwt ûnder ús Onder ons gezegd (en gezwegen) tr: tsjin jo, dy sein, hjir sein en bleaun Naar onder(en) tr: nei ûnderen (ta) V. onder(en) tr: fan ûnderen V. onder op tr: fan ûnderen op V. onderen op dienen tr: fan ûnderen op begjinne Hij zat onder ... tr: hy siet ûnder .. Ten onder gaan tr: ûndergean, te sink gean, derûnder strûpe Ieder had de schaatsen onder tr: elk hie de redens ûnder Het land stond onder tr: it lân stie ûnder In andere zakken doen tr: fersekje Grazige weiden tr: griene greiden Grazige boter tr: gersbûter Opbouwende kritiek tr: opbouwende krityk Een zaak v.d. grond af opbouwen tr: in saak fan 'e grûn ôf opbouwe, ophelje Parmantig zijn tr: parmantich weze, proast hawwe Parmantig iem. tr: parmant, proast Parmantig zijn tr: parmantich weze, proast hawwe Parmantig iem. tr: parmant, proast Gevankelijk wegvoeren tr: yn finzenskip ôffiere Erg koud (in vergelijking) (v. mensen) tr: sa kâld as in âldroek, bok, bot, froask, hjerring, hjerstkat, kikkert, otter, pikelhjerring, poask, roek, rusk, skylfisk, wetterhûn, wetterrôt Erg koud (v. handen en voeten) tr: sa kâld as in stien Erg koud (in vergelijking) (v. zaken) tr: sa kâld as harmeroalje, iis, moarmer, molkenbak Ik heb verschrikkelijk koude handen, voeten tr: de hannen, fuotten geane my ôf Door en door koud (v. personen) tr: troch alles hinne, oan it gebiente, hert ta, oan 'e siel ta, ynwindich, springende, stjerrende kâld Koud en verkleumd tr: kâld en klomsk, ûngedien Ik word hier langzaam aan koud tr: ik kin hjir net lykbliuwe, ik kin (it) hjir net lykhâlde Het koud hebben, krijgen tr: kâld wêze, wurde Ik word er koud v., het loopt mij koud over de rug tr: ik wurd der kâld fan, it giet my kâld by de rêch del, oer de rêch, oer (al) de lea, it lûkt my kâld oer de mage, it lûkt my kâld troch Erg koud (bij zoekspelen) tr: meager! Erg koud (in vergelijking) (v.h. weer) tr: sa kâld as mjoks, pikel, in pûn moal, roet, stront Bitter koud tr: âlderwetsk, aparte, baarlike, bittere, boaze, danige, dekselse, earmhertige, evelse, feninige, ferbruide, ferflikte, ferfúlde, ferhipte, feninige, ferskuorrende, fianige, fleanende, fûleindige, glûpende, godleaze, grousumme, heislike, yngrevene, ysbaarlike, kritende, oeribele, rare, springende, stjerrende, ûnhjirmlike kâld Het is koud tr: it is kâld, fris, kjeldich, kjelderich Koud weer tr: kâld, goar, goarrich, skrousk waar Het is helemaal niet koud tr: it is net in koarrel, sprút kâld Het is fijntjes koud tr: it is pikkerich, tin, it lûkt fyntsjes, kâld, tin Scherp koud tr: fyn kâld Vinnig koud tr: flymkâld Nijpend koud zijn tr: taknipe Gemeen koud tr: fiis kâld Het is erg droog en koud (inz. in het voorjaar) tr: it is, wierret skrok, it wierret skraal De balken liggen koud tegen elkaar tr: de balken komme kâld tsjininoar oan Iem. koud maken tr: immen kâld meitsje Het laat mij koud tr: it leit, lit my kâld, it is my (wol) dierber, ik haw der neat ander te dwaan, ik wurd der hjit, waarm noch kâld fan, it sjokt my neat, ik meitsje my der net waarm om, ik rin der net waarm foar, it leit my sljocht, it arbeidet neat op my út Een koud kunstje tr: in kâld keunstke Kouwe drukte tr: kâlde drokte, stoertske, sânstoertske drokte Erg koud (in vergelijking) (v. mensen) tr: sa kâld as in âldroek, bok, bot, froask, hjerring, hjerstkat, kikkert, otter, pikelhjerring, poask, roek, rusk, skylfisk, wetterhûn, wetterrôt Erg koud (v. handen en voeten) tr: sa kâld as in stien Erg koud (in vergelijking) (v. zaken) tr: sa kâld as harmeroalje, iis, moarmer, molkenbak Ik heb verschrikkelijk koude handen, voeten tr: de hannen, fuotten geane my ôf Door en door koud (v. personen) tr: troch alles hinne, oan it gebiente, hert ta, oan 'e siel ta, ynwindich, springende, stjerrende kâld Koud en verkleumd tr: kâld en klomsk, ûngedien Ik word hier langzaam aan koud tr: ik kin hjir net lykbliuwe, ik kin (it) hjir net lykhâlde Het koud hebben, krijgen tr: kâld wêze, wurde Ik word er koud v., het loopt mij koud over de rug tr: ik wurd der kâld fan, it giet my kâld by de rêch del, oer de rêch, oer (al) de lea, it lûkt my kâld oer de mage, it lûkt my kâld troch Erg koud (bij zoekspelen) tr: meager! Erg koud (in vergelijking) (v.h. weer) tr: sa kâld as mjoks, pikel, in pûn moal, roet, stront Bitter koud tr: âlderwetsk, aparte, baarlike, bittere, boaze, danige, dekselse, earmhertige, evelse, feninige, ferbruide, ferflikte, ferfúlde, ferhipte, feninige, ferskuorrende, fianige, fleanende, fûleindige, glûpende, godleaze, grousumme, heislike, yngrevene, ysbaarlike, kritende, oeribele, rare, springende, stjerrende, ûnhjirmlike kâld Het is koud tr: it is kâld, fris, kjeldich, kjelderich Koud weer tr: kâld, goar, goarrich, skrousk waar Het is helemaal niet koud tr: it is net in koarrel, sprút kâld Het is fijntjes koud tr: it is pikkerich, tin, it lûkt fyntsjes, kâld, tin Scherp koud tr: fyn kâld Vinnig koud tr: flymkâld Nijpend koud zijn tr: taknipe Gemeen koud tr: fiis kâld Het is erg droog en koud (inz. in het voorjaar) tr: it is, wierret skrok, it wierret skraal De balken liggen koud tegen elkaar tr: de balken komme kâld tsjininoar oan Iem. koud maken tr: immen kâld meitsje Het laat mij koud tr: it leit, lit my kâld, it is my (wol) dierber, ik haw der neat ander te dwaan, ik wurd der hjit, waarm noch kâld fan, it sjokt my neat, ik meitsje my der net waarm om, ik rin der net waarm foar, it leit my sljocht, it arbeidet neat op my út Een koud kunstje tr: in kâld keunstke Kouwe drukte tr: kâlde drokte, stoertske, sânstoertske drokte Met iem. overhoopliggen tr: spul mei immen hawwe, mei immen yn omslach wêze, mei immen oer de wei, oerdwers lizze, mei immen ûnklear wêze Een hartkwaal hebben tr: it oan it hert hawwe Het hazenpad kiezen tr: fan ruten spylje, jin fan ruten meitsje, derút naaie, nigelje Ik vind het prettig tr: it is my noflik, ik fyn it noflik Zich niet prettig voelen tr: net lekker, (neat) net noflik wêze Een prettig mens tr: in noflik mins Een prettige vulpen tr: in noflike folpin Planologische dienst tr: planologysketsjinst Planologische dienst tr: planologysketsjinst Een twist, de harstochten aanblazen tr: it fjoer oanblaze De oorlog is ontbrand tr: de oarloch is útbarst, útbrutsen In toorn ontbranden tr: poer, poerlilk, poerrazen, poerrazend wurde Iets oogluikend toelaten tr: earne de eagen foar taknipe, tichtknipe, eat troch de fingers sjen Iem. in zijn broodwinning benadelen tr: immen de breakoer omskoppe Er is niet doorheen te komen (door het werk) tr: der is gjin trochkommen, trochkommensein oan Bordeauxse pap tr: sproeiersguod (it), sproeipoeier Zoete renet tr: parappel Met kaf gevuld tr: tsjeffen: in tsjeffen bêd, kessen Als kaf verstuiven tr: as tsjêf ferstowe Kaf dorsen, (nutteloos werk doen) tr: heaterskje Iets volmondig verklaren tr: eat planút, plaan-út ferklearje Iets volmondig toegeven tr: eat dalik, daliks tajaan Iets volmondig bekennen tr: eat earlik bekenne Zonder (aan)gehoord te zijn. Iem. ongehoord veroordelen tr: immen sûnder te hearren feroardielje Zonder (aan)gehoord te zijn. Iem. ongehoord veroordelen tr: immen sûnder te hearren feroardielje Een holle boom, kies tr: in holle beam, kies Een holle maag tr: in holle mage, in hol liif Holle woorden, frasen tr: holle wurden Holle kamers tr: holle keamers In het holle, holst v.d. nacht tr: by neare nacht, oer nacht Holle geluiden tr: holle lûden diep, laag liggend (v. land); concaaf hol. Hol liggend land tr: aadhol, ynpannich, ynstallich lân Een hol bord tr: in holle panne Holle wangen tr: holle wangen Een holle blik hebben tr: hol út 'e eagen sjen De holle hand tr: de holle hân Het holle v.d. hand, v.d. voet tr: it hol fan 'e hân, de foet Een holle spiegel tr: in holle spegel De zee staat hol tr: de see stiet hol Het holste water hebben gehad tr: it holste wetter hân hawwe Het gaat hol (v. ruzie) tr: it giet hol Een holle boom, kies tr: in holle beam, kies Een holle maag tr: in holle mage, in hol liif Holle woorden, frasen tr: holle wurden Holle kamers tr: holle keamers In het holle, holst v.d. nacht tr: by neare nacht, oer nacht Holle geluiden tr: holle lûden diep, laag liggend (v. land); concaaf hol. Hol liggend land tr: aadhol, ynpannich, ynstallich lân Een hol bord tr: in holle panne Holle wangen tr: holle wangen Een holle blik hebben tr: hol út 'e eagen sjen De holle hand tr: de holle hân Het holle v.d. hand, v.d. voet tr: it hol fan 'e hân, de foet Een holle spiegel tr: in holle spegel De zee staat hol tr: de see stiet hol Het holste water hebben gehad tr: it holste wetter hân hawwe Het gaat hol (v. ruzie) tr: it giet hol Hol over bol tr: hol oer bol Op hol slaan (v. paarden) tr: op 'e kletter, rin reitsje, slaan, de sile(n) op 'e hakken nimme Iem. het hoofd op hol brengen tr: immen de kop oerstjoer meitsje Op een holletje tr: yn 'e, op 'e, op in, út 'en, út in draaf Komedie spelen tr: komeedzjespylje Een rare waterchinees tr: in moaie poepsinees Broeien, (in heet water zetten) tr: broeie, yn 'e broei sette Broeiend weer tr: broeierich, broeiïch, broeisk waar Er broeit wat tr: der broeit wat De trom roeren tr: tromje, tromslaan De grote trom roeren, (veel reclame, ophef maken) tr: earne de tromme fan slaan Met de, een stille trom vertrekken tr: stil, stikem weiwurde Ik ging terwijl wat lezen tr: ik gie wilens wat sitten te lêzen Ik schrijf, terwijl jij leest tr: ik skriuw, wylsto lêst Terwijl het heel heet was, liep hij met zijn overjas aan tr: hoewol't, alhoewol't, nettsjinsteande dat it tige hjit wie, hie er (dochs) de oerjas oan Gelijk oversteken tr: tagelyk oerjaan Ik zou met hem niet willen oversteken tr: ik woe mei him net omsette, omstean, omstekke Met knoopsluiting tr: mei knopen Verwilderd kijken tr: wyld sjen Verwilderde kinderen tr: yn 't wyld opgroeide bern De kinderen laten verwilderen tr: de bern yn 't wyld opgroeie litte Rusten na het werk tr: hjeldei hâlde, meitsje, hjeljûnje, opsje hâlde De zieke had weinig gerust tr: de sike hie net folle sliept Wel te rusten tr: sliep lekker De doden laten rusten tr: de deaden rêste litte Een rustend hoogleraar tr: in rêstend heechlearaar, in âld-heechlearaar Ik zal de zaak nu laten rusten, (niet verder behandelen, onderzoeken) tr: ik lit de saak no bliuwe, wêze, gewurde Dit werk moet enige tijd (blijven) rusten tr: dit wurk moat in hoartsje, in skoft lizzen bliuwe Haar hand rustte op zijn schouder tr: har hân lei op syn skouder Daar rust geen zegen op tr: dêr rêst gjin seine op Op hem rust de plicht ... tr: it is syn plicht, hy hat de plicht, it komt foar him op om .. Zij voelde zijn blik op haar rusten tr: hja fielde dat er nei har seach Op zijn stok rusten, (leunen op) tr: op 'e stôk lynje Zich ten strijde rusten tr: jin reemeitsje, risse ta de striid Een wrok tegen iem. hebben tr: in wrok op immen hawwe Uit wrok tr: út wrok Hij lazerde de boel erbij neer tr: hy lazere de boel derhinne Hij lazerde v.d. trap tr: hy lazere by de trep del Eigenwijs iem. tr: eigenwizeling Een terende kwaal tr: in slepende kwaal Geestelijk gestoord zijn tr: geastlik siik wêze, net goed by, mei de holle wêze Hij is geestelijk gestoord tr: hy is geastlik siik, de holle doocht net by him, it doocht net mei de holle, it skeelt him yn 'e holle Geestelijk gestoorde tr: geastlik sike Geestelijk gestoorden tr: geastlik siken, liu dy't net goed mei de holle binne Een paar dwarsstraten noemen tr: in pear foarbylden neame Zijn driften vermeesteren tr: jinsels bedimje, bedimme Iem. doodverven als de nieuwe directeur tr: immen hâlde foar, neame as de nije direkteur Hij werd gedoodverfd als de nieuwe directeur tr: se holden him foar de nije direkteur, hy waard neamd as, hâlden foar de nije direkteur Dat mag Joost weten tr: dat mei Joast, Betsje, Betsjemuoi witte Een stille agent tr: in stille plysje, polysje Een stille drinker tr: in stille drinker, priuwer Een stille agent tr: in stille plysje, polysje Een stille drinker tr: in stille drinker, priuwer De donder rommelt tr: de tonger rommelet, grommet Het rommelt in zijn buik tr: it grommelet, rommelet him yn it liif Rommelen in iets tr: earne yn omskaaie, omskuorre Een fiets met toebehoren tr: in fyts mei tabehearren, mei al syn om-en-oan, mei alles wat der om-en-ta heart Bij een zieke waken tr: by in sike weitse, weitsje, wekje, opsitte het oog houden op, over. Over iem. waken tr: it each op immen hâlde, noed fan, foar immen stean Er moet voor gewaakt worden, dat ... tr: wy moatte derom tinke, derfoar oppasse, dat .. Een wakend oog over, op iem. houden tr: tafersjoch op immen hâlde De daaropvolgende zondag tr: de oanfolgjende snein, de snein dêroan In juni daaropvolgend tr: yn juny dêroan, dêrop De daaropvolgende zondag tr: de oanfolgjende snein, de snein dêroan In juni daaropvolgend tr: yn juny dêroan, dêrop Per brief tr: yn in brief: immen eat yn in brief meidiele; mei, troch in brief. immen mei, troch in brief meidiele, dat .. Een briefje tr: in briefke Dat geef ik je op een briefje tr: dêr wol ik dy wol in briefke fan jaan, dat wol ik dy wol op in briefke jaan Een brief spelden tr: in brief spjelden De oudste brieven hebben tr: de âldste brieven hawwe Een Engelse brief schrijven tr: in Ingelske brief skriuwe Groot; klein landbouwwerktuig tr: stik reau; ark Grote landbouwwerktuigen (machines e.d.) tr: reau (it) Kleine landbouwwerktuigen (spade, hak enz.) tr: ark (it) Stoelen op tr: stuolje op Met de handschoen trouwen tr: by folmacht trouwe Rekenen onder tr: rekkenje ta Door elkaar gerekend, (gemiddeld) tr: trochinoar Naar zich toe rekenen tr: nei jin ta rekkenje In zijn eigen nadeel rekenen tr: fan jin ôf rekkenje Hoeveel rekent u daarvoor? tr: hoefolle freegje, nimme jo dêrfoar? Ik reken dat als mijn plicht, (beschouwen) tr: ik beskôgje, sjoch dat as myn plicht Zij rekenen zich tot de notabelen tr: hja rekkenje har ta de notabelen Ik reken dat hij komt, (veronderstellen, schatten) tr: ik nim oan, hâld it derfoar dat er komt Koffie is erg slecht, moet u rekenen tr: kofje is och sa ferkeard, moatte jo rekkenje, jo moatte rekkenje, kofje is och sa ferkeard Ergens op rekenen tr: earne op rekkenje, tidigje, tiidzje, earne op te foaren, te seil gean Daar had ik niet op gerekend tr: dêr hie 'k net op rekkene, dêr hie 'k gjin fertinken op Reken maar tr: dat is in ding dat wis is, dat is wis! Het is steeds de oude slenter tr: it giet de âlde slinter lâns Een groen gebiesde fiets tr: in fyts mei griene biezen, bizen zekere maat. Een ton turf, (2 hl) tr: in tonne, tûne turf Een ton boter, (160 kg) tr: in tonne, tûne bûter Een ton (goud), (100.000 gulden, euro) tr: in ton gewichtsmaat, 1000 kg. ton. Een vrachtwagen v. zes ton tr: in frachtauto fan seis ton ruimte-, inhoudsmaat voor schepen, m3. Een vrachtschip v. 20.000 ton tr: in frachtskip fan 20.000 ton Onverbogen blijven tr: net bûgd wurde Zachtjes blaffen tr: blafkje Verachtelijk kijken tr: ferachtlik, ferachtsum, fiis, fij sjen Verachtelijk kijken tr: ferachtlik, ferachtsum, fiis, fij sjen Een vrouw v. middelbare leeftijd tr: in frou fan middelbere jierren De gemiddelde leeftijd tr: de trochsnee, trochsneed âldens Van dezelfde leeftijd zijn tr: fan deselde âldens, âlder, jierren wêze Op eenjarige leeftijd tr: mei it jier Op zestienjarige leeftijd tr: mei sechstjin jier, sechstjin jier âld, yn 'e âldens fan sechstjin jier Op hoge leeftijd tr: heech op jierren Overleden in, op de leeftijd van 48 jaar tr: stoarn yn 'e âldens fan 48 jier Ergens de leeftijd voor hebben tr: earne oan ta wêze, earne de jierren foar hawwe Te ... voor mijn leeftijd tr: te ... foar jins jierren Een man op leeftijd tr: in man op jierren Gezien mijn leeftijd tr: foar myn jierren Iets met, op handslag beloven tr: eat op hânslach, op hantaasten finthjitte Met handslag loven en bieden tr: hânbakke, hantsjebakke, hantsjeplakke (Wijze van) het getand zijn (v. postzegels). Rond, vierkante tanding tr: mei rûne, fjouwerkante karteltsjes In het Fries vertalen tr: ferfryskje Het onderwerk, (de benen) tr: it ûnderwurk Poederachtig, erg los. Rulle tuinaarde tr: losse túngrûn drooggekookt (v. rijst). Rulle rijst tr: drûge, drûchseane rys oneffen. Rul ijs tr: robbelich iis Ergens schepper en schrijver zijn tr: earne skepper, skrepper en skriuwer, dwaander en litter, rêder en skrepper wêze Doen opstijgen tr: oplitte In het algemeen tr: yn it algemien, yn it miene Over het algemeen tr: oer it algemien, oer it gehiel (nommen), yn, oer't gemien, yn, oer it generaal In het algemeen tr: yn it algemien, yn it miene Over het algemeen tr: oer it algemien, oer it gehiel (nommen), yn, oer't gemien, yn, oer it generaal In slechte luim zijn tr: gjin goede lúm hawwe, in min sin hawwe opgewektheid, scherts, grappen. Uit zijn luim raken tr: in min sin krije Ernst en luim tr: earnst en koartswyl Hij heeft soms van die luimen tr: hy hat bytiden fan dy rare, nuvere gridzen, gritsen, grytsen, oankomsten, opkomsten Aan iem. luimen voldoen tr: immen lume, lúmje, ljune, ljúnje, it op 'e lumen lizze, jin nei immens lumen skikke Het kardinale punt tr: it kardinale punt Een kardinale fout tr: in kardinale fout, flater Er met de roffel overheen gaan tr: eat mei in slinger en in slach dwaan, it wurk in slinger oan 'e, om 'e earen jaan De roffel slaan tr: in roffel slaan Een roffel krijgen, (berisping) tr: in roffel krije Metalen potten polijsten met water en zand tr: potskuorje Krijg de pleuris tr: krij de pleuris! Zich het, de pleuris schrikken tr: jin in pûst skrikke Iem. een valstrik leggen tr: immen in falstrik sette, in leage lizze Het kijken. (Ergens) een kijkje (komen) nemen tr: (earne) efkes sjen Ik kwam een kijkje nemen tr: ik soe efkes sjen Tot kijk tr: oant sjen Kijk hebben op tr: kyk hawwe op, doel hawwe oer Er een andere kijk op krijgen tr: der in oare kyk op krije uitzicht tr: kans. kyk Daar is geen kijk op tr: dêr is net folle kyk op Iem. te kijk zetten tr: immen te kyk (en te kak) sette Met iets te kijk lopen tr: earne mei te keap rinne Weten wat er te kijk is tr: witte wat der te keap is Armoedig boerderijtje tr: heukerspultsje (it) Grote boerderij tr: hearespul (it) Een stemdragende boerderij tr: in stimpleats, in skotsjittend hûs Boerderij die eigendom is v.e. gasthuis tr: gasthúspleats Boerderij die eigendom is v.d. kerk tr: tsjerkepleats, tsjerkespul (it) Boerderij die aan de pastorie behoort tr: pastorijpleats Boerderij v. veehouder tr: greidpleats, greidboerspleats, greidspul, greidboersspul (it) Het is om gek te worden tr: it is om gek fan te wurden, it is om sljocht wurden te dwaan, men soe der sljocht, sânderlei fan wurde Hij deed of hij gek was tr: hy die as wie er gek Dat is zo gek nog niet tr: dat is noch net sa gek, dat is (lang) gjin ûnsin Het wordt al te gek tr: it wurdt al te gek, it rint yn 't mâle, rare Het is alles even gek tr: it is allegear like mâl wat deroan is Het is te gek om los te lopen tr: it is te gek om los te rinnen Ergens gek v. opkijken tr: earne nuver, raar, nij fan opsjen Gek doen tr: frjemd, healwiis, nuver dwaan Ben je gek tr: bist net wiis, bist besestere, besjestere, bist gek Het is toch gek tr: dat is dan seldsum, it is dan doch seldsum Gek zijn met, op tr: mâl wêze mei, om, poer wêze mei, op, sljocht wêze mei, om, op, gek wêze mei, om, op Dat is mij te gek tr: dat giet my te bot, te mâl Het is niet gek duur tr: it is net gekke, mâle, rare djoer Niet zo gek lang tr: net sa gekke, mâle, rare lang Het is om gek te worden tr: it is om gek fan te wurden, it is om sljocht wurden te dwaan, men soe der sljocht, sânderlei fan wurde Hij deed of hij gek was tr: hy die as wie er gek Dat is zo gek nog niet tr: dat is noch net sa gek, dat is (lang) gjin ûnsin Het wordt al te gek tr: it wurdt al te gek, it rint yn 't mâle, rare Het is alles even gek tr: it is allegear like mâl wat deroan is Het is te gek om los te lopen tr: it is te gek om los te rinnen Ergens gek v. opkijken tr: earne nuver, raar, nij fan opsjen Gek doen tr: frjemd, healwiis, nuver dwaan Ben je gek tr: bist net wiis, bist besestere, besjestere, bist gek Het is toch gek tr: dat is dan seldsum, it is dan doch seldsum Gek zijn met, op tr: mâl wêze mei, om, poer wêze mei, op, sljocht wêze mei, om, op, gek wêze mei, om, op Dat is mij te gek tr: dat giet my te bot, te mâl Het is niet gek duur tr: it is net gekke, mâle, rare djoer Niet zo gek lang tr: net sa gekke, mâle, rare lang Het is wat een gek ervoor geeft tr: it is mar (krekt) wat in gek derfoar jout Ik, zei de gek tr: ik, sei de gek Dat is van de gekken tr: dat is te gek om los te rinnen Voor gek lopen, staan, zetten tr: foar gek rinne, stean, sette Iem. voor gek laten lopen tr: immen foar gek, boantsjelap rinne litte Iem. voor de gek houden tr: immen foar de gek hawwe, hâlde De gek met iem. steken tr: immen de gek oanstekke, de gek hawwe mei immen, immen begekje Ergens de gek mee steken tr: earne de gek mei hawwe, eat yn 'e gek slaan Al te goed is buurmans gek tr: al te goed is (in) oarmans gek Stuk vathout tr: klucht, kûpersklucht, kûperskluft, kluft Er komt een kink in de kabel Vrijwaren voor, tegen tr: frijwarje, warje foar, tsjin, hoedzje foar Zich vrijwaren voor, tegen tr: jin ferwarje, warje foar, tsjin, jin hoedzje foar Gemene dorpsweide tr: buorfinne, buorrefinne, buorreweide Magere, vette kolen tr: meagere, fette koal Kolen stoken tr: koal stoke Op hete kolen zitten tr: op hjitte koalen, koallen sitte Ik zit op hete kolen tr: it baarnt my yn, it himd skroeit my oan it gat, de klean baarne my oan 'e hûd, oan it liif Vurige holen op iem. hoofd stapelen tr: immen gleone koalen, koallen op 'e holle loegje In stemming brengen, komen tr: yn 'e stimming bringe, komme Hij is in goede stemming tr: hy hat in goed sin De stemming er in houden tr: de stimming deryn hâlde Ik ben niet in de stemming om ... tr: de holle stiet my der net nei om .. Stemming maken (tegen) tr: stokelje (tsjin) Er was helemaal geen stemming tr: der wie alhiel gjin stimming Overjarige planten tr: oerjierrige, oerjierse planten Zwevend zijn, (vaag in zijn meningen) tr: dizenich wêze De tafel afruimen tr: de tafel ôfrêde, ôfromje, ôfrommelje, leechmeitsje, oprêde, tafelôfhelje, tafelôfrêde Hij is de vriendelijkheid zelf, zelve tr: hy is de freonlikheid sels Van zich zelve vallen tr: fan jinsels falle Ik ben, je bent er zelf bij tr: ik bin, do bist der sels by Breedsprakig zijn tr: breedsprakich wêze tr: by Aken en Keulen, by (Ljouwert en) Dokkum, by Lankum om gean Ergens furieus tegen zijn tr: earne fjoerslach, fjoerslachs, hurd, poer op tsjin wêze Ergens furieus tegen zijn tr: earne fjoerslach, fjoerslachs, hurd, poer op tsjin wêze vrij v. vocht. Vochtvrij opslaan tr: drûch opslaan Blijf eraf met je poten tr: bliuw der mei de poaten ôf Met één of meer witte poten tr: wytfuot: in wytfuot hynder Op zijn achterste poten staan tr: op 'e efterste poaten stean Op (zijn) poten zetten, stellen tr: op poaten sette, helpe Dat staat op (zijn) poten tr: dat stiet op poaten, dat stiet (goed) op fuotten, fuotsjes Het pootje, (podagra) tr: it poatsje Vijf poten aan een schaap, kalf zoeken tr: in hazze yn 't spantou sette wolle Op hoge poten tr: mei (in) steand, opsteand, opstowen, opstrutsen seil Een brief op poten tr: in lilke brief Op de, zijn poot spelen tr: op, út 'e koker, op 'e klomp, poat, tsjettel spylje Geen poot aan de grond krijgen tr: gjin poat oan 'e grûn krije Ergens geen poot voor verzetten tr: earne neat foar dwaan Geen poot meer verzetten kunnen tr: de iene foet net mear foar de oare krije kinne Iem. een poot uitdraaien, -trekken tr: immen in poat útdraaie, útlûke, útskuorre, immen by de poat, it poatsje hawwe, nimme, immen by it fuotsje hawwe, krije, nimme, immen yn 'e nekke skoppe, immen fan 'e soallen lichte, immen op 'e tosken nimme, immen yn 'e pet lûke, immen oer de rêch strike Op zijn pootjes terecht komen tr: op 'e poaten delkomme Met hangende pootjes tr: alhiel lytsman, slûksturtsjend Zijn kleren slodderen hem om het lijf tr: de klean flodderje him om 'e lea, hingje him slof om 'e lea Vele stoffen zwellen in water tr: in soad stoffen sette út yn wetter Mijn benen zwellen tr: myn skonken sette op Haar boezem begint te zwellen, (begint zich te vormen) tr: har boarsten tine De zeilen zwellen tr: de seilen bolje Het water zwelt tr: it wetter tynt Zijn borst zwol v. trots tr: it boarst tynde him fan grutskens De gelegenheid biedt zich aan tr: de gelegenheid docht him foar Zijn gelaat verstrakte tr: syn antlit loek strak Verstrakte vormen tr: strakke foarmen Bij iem. over iets navraag doen tr: immen earne oer, op neifreegje Navraag naar iem. doen tr: neifraach nei immen dwaan, immen opfreegje De strijdende partijen tr: de stridende partijen Om de eer strijden tr: om 'e eare stride Strijden met tr: stride mei (Een pak) voor de brits krijgen tr: foar de brits krije Een schikkelijke vent tr: in skiklike, skaplike, skewielige fint Het met iem. schikkelijk maken tr: it mei immen, it immen earne mei skikke, (foar) immen skewiele Het weer is nogal schikkelijk tr: it is frij aardich, skewielich waar Een schikkelijke prijs tr: in skaplike priis Een schikkelijke vent tr: in skiklike, skaplike, skewielige fint Het met iem. schikkelijk maken tr: it mei immen, it immen earne mei skikke, (foar) immen skewiele Het weer is nogal schikkelijk tr: it is frij aardich, skewielich waar Een schikkelijke prijs tr: in skaplike priis Iem. v.d. ra laten lopen, (iem. doorhalen) tr: immen fan 'e ra, tried rinne litte, immen oer de skiif rinne litte Breed vaarwater tr: wiid (it), wiidte Elkaar in het vaarwater zitten tr: inoar yn it farwetter sitte, hingje, komme, inoar yn it harnas sitte Iem. uit zijn vaarwater blijven tr: immen út it farwetter bliuwe In kalmer vaarwater komen tr: it rêstiger krije Met z'n vijven tr: mei ús, jim, har fiven, fiifresom In vijven tr: yn fiven Half vijf tr: healwei fiven Het is bij, voor, na, over vijven tr: it is by, foar, nei, oer fiven Geef mij de vijf tr: jou my de fiif Ze alle vijf bij elkaar hebben tr: de fiif goed byinoar hawwe Ze alle vijf niet hebben tr: se alle fiif net hawwe, ien fan 'e fiif misse, net hawwe Eén v.d. vijf is op de loop, is kuieren tr: der is by him ien fan 'e fiif te blomkesykjen, op 'e kuier, op 'e tippel, it bolwurk om, hy is mei ien (fan 'e fiif) op 'e rin Met z'n vijven tr: mei ús, jim, har fiven, fiifresom In vijven tr: yn fiven Half vijf tr: healwei fiven Het is bij, voor, na, over vijven tr: it is by, foar, nei, oer fiven Geef mij de vijf tr: jou my de fiif Ze alle vijf bij elkaar hebben tr: de fiif goed byinoar hawwe Ze alle vijf niet hebben tr: se alle fiif net hawwe, ien fan 'e fiif misse, net hawwe Eén v.d. vijf is op de loop, is kuieren tr: der is by him ien fan 'e fiif te blomkesykjen, op 'e kuier, op 'e tippel, it bolwurk om, hy is mei ien (fan 'e fiif) op 'e rin Aanloop. Een loopje nemen tr: in oanrin nimme Een loopje doen, maken tr: in loopke, rukje, rokrintsje meitsje kunstje, kunstgreep tr: foefje Bij het rekenen de loopjes kennen tr: by it rekkenjen de foefkes kenne Hij wil een loopje met ons nemen tr: hy wol ús foar de gek hâlde Een blik werpen op tr: sjen nei, jins, de eagen gean litte oer, jins loaits gean litte oer De scherpe blik v.d. zeeman tr: it skerpe each fan de seeman Een goede blik op iets hebben tr: each foar, doel oer eat hawwe Iem. met een brede, ruime blik tr: immen mei brede, romme opfettings, immen mei in breed eachweid Iem. met geen blik verwaardigen tr: immen mei de rêch, mei de skeane nekke oansjen, lyk by immen troch sjen Een blikje tr: in blikje In blik tr: yn blik Veger en blik tr: feger en blik Al dat blik, (al die auto's) tr: al dat (âld) blik Ergens voor kromliggen tr: earne krom foar lizze Mag ik het boek nog een paar dagen houden? tr: mei ik it boek noch in pear dagen hâlde? Iets zelf houden tr: eat oan jin hâlde Met zijn hebben en houden tr: mei jins hawwen en hâlden, hawwen en dwaan Iets vóór zich houden tr: eat foar jin, stil hâlde Ik kan de melk niet in twee bussen houden tr: ik kin de molke net yn twa bussen hâlde Het ijs zal nog niet houden tr: it iis hâldt noch net Zijn woord houden tr: jins wurd hâlde Iem. aan zijn woord houden tr: immen by, oan syn wurd hâlde Zijn fatsoen houden tr: jins fatsoen hâlde Het houden op ... tr: it hâlde op .. Je bent gehouden dat te doen tr: do bist hâlden om dat te dwaan Moed houden tr: moed hâlde Geen wijs kunnen houden tr: gjin wize hâlde kinne Je moet die weg houden tr: do moatst dy dyk hâlde Rechts, links houden tr: rjochts, lofts hâlde Bij de wind houden tr: (bij de wind blijven zeilen) bylizze Het met iem. houden tr: it mei immen hâlde, immens kant hâlde Ik houd het maar bij thee, bij de pijp tr: ik hâld it mar by tee, by de piip Het bed, zijn kamer moeten houden tr: jin op bêd, yn 'e hûs hâlde moatte Die appels kun je lang goed houden tr: dy appels kin men lang goed hâlde Zich houden aan tr: jin hâlde oan Houden van tr: hâlde fan Daar houd ik van tr: dat is myn flij, dat is tréwes foar my Ik houd niet v. soep, voetballen tr: ik bin gjin sopman, fuotbalman Ik houd hem voor een dwaas tr: ik hâld him foar in healwizeling Ik houd het ervoor dat hij gelijk heeft tr: ik hâld it derop, dat hy gelyk hat Zich dom houden tr: jin dom, konfûs hâlde Zich goed houden, (zich goed gedragen; zijn aandoeningen bedwingen) tr: jin goed hâlde Die broek houdt zich goed tr: dy broek hâldt him hoed Zich taai houden, (lang volhouden) tr: jin taai hâlde Het kunnen houden, (het niet begeven) tr: it hâlde kinne Het tegen iem. kunnen houden tr: it (tsjin) immen hâlde kinne De lijm houdt niet tr: it lym hâldt net Zijn lachen niet kunnen houden tr: it laitsjen net ynhâlde kinne Zijn mond, bek houden tr: jin de mûle, bek hâlde Hij was niet meer te houden, (tegen te houden) tr: hy wie net mear te hâlden, hy wie te hâlden noch te kearen Het publiek hield het niet meer tr: it publyk wie net mear te hâlden Hij was zo zwaar, ik kon hem niet houden tr: hy wie sa swier, ik koe him net hâlde Duiven, konijnen houden tr: dowen, kninen hâlde Schapen houden tr: skieppebuorkje Er een auto op na houden tr: der in auto op nei hâlde Een lezing, een preek houden tr: in lêzing, in preek hâlde Het met iem. houden, (de partij kiezen v.; een verhouding hebben met) tr: it mei immen hâlde Gelegenheid tot stalling tr: gelegenheid om te stâljen Een straal v. hoop tr: in sprankje hoop De straal inhebben tr: de straal yn hawwe Die vent was straal(bezopen) tr: dy fint wie smoardronken Ze negeerde hem straal tr: hja seach lyk by him lâns, troch We fietsten straal tegen de wind in tr: wy fytsten lyk yn 'e wyn op, wy hienen each yn 'e wyn Houd je snapper dicht tr: hâld dy de snappert! Op een honk staan (bij kinderspel) tr: bekoar hawwe Bij honk blijven tr: by, te honk bliuwe V. honk zijn tr: fan honk wêze Hij kan niet best v. honk tr: hy kin net bêst fan ('t) honk, hy is honkfêst, hiemsk Iem. de weg versperren tr: immen keare, tsjinkeare De weg is versperd tr: de dyk is ôfset, tichtset, sit ticht Ontward tr: út 'e tiis Een bewering volhouden tr: jins ein, string fêsthâlde De thermometer wijst 90 graden tr: de termometer stiet op 90 graden, wiist 90 graden oan De barometer wijst mooi weer tr: it waarglês stiet op moai waar Vonnis wijzen tr: fonnis wize Wijzen op tr: wize op Iem. wijzen op tr: immen wize op Dat wijst zich vanzelf tr: dat wiist de wei fansels In zijn rikketik zitten tr: yn 'e pypsek sitte, wol troch in pypstâle (skite) kinne Het leger rukte langs het strand tr: it leger teach op oer it strân Ten strijde, te velde rukken tr: yn 'e striid tsjen, úttsjen ta de striid Aan de bel, aan een touw rukken tr: oan 'e belle, oan in tou skuorre met een ruk van zijn plaats trekken tr: ropje, roppe, skuorre Hij rukt een struik uit de grond tr: hy roppet in strûk út 'e grûn Iem. iets uit de hand rukken tr: immen eat út 'e hannen skuorre Iem. de kleren v.h. lijf rukken tr: immen de klean fan 'e hûd ropje, skuorre Zich de haren uit het hoofd rukken tr: jinsels fergrieme De woorden uit het verband rukken tr: de wurden út it ferbân skuorre met rukken stukscheuren. Iets aan flarden rukken tr: eat oan flarden repe, skuorre In de rode cijfers tr: yn 'e reade sifers Plotseling opvliegen (v. vogel) tr: opslaan, opspatte De vogel vliegt op tr: de fûgel fljocht, set op, de fûgel giet, jout him op ('e) wjokken Alle aanwezigen vlogen op tr: alle oanwêzigen fleagen, stoden oerein Hij kan v. mij opvliegen tr: hy kin, mei om my, om myn part opfleane, yn in knoop waaie haastig lopen. De trap opvliegen tr: by de trep op fleane Tegen iets opvliegen tr: earne tsjin, by op fleane Tegen de muur opvliegen v. pijn tr: opfleane fan pine, by de muorre op fleane fan pine Opvliegen als buskruit, als een bosje vlooien tr: opfleane as in bosk fearren, in jiskefet, opstowe as in dôfpot Een nabijgelegen ... tr: in ... tichtby tr: in ... tichteby In alle toonaarden tr: yn alle toanaarden Dat is geen partuur voor jou tr: dat is gjin partoer, partuer foar dy Door, met, in. Per persoon tr: de man Per stuk tr: it stik Per adres tr: adres Per post tr: mei, oer de post Per telefoon tr: oer de telefoan Per spoor, trein tr: mei it spoar, de trein Per schip tr: mei it skip Per kilo, ons, pond tr: de kilo, it ûns, it pûn Per uur tr: oers, yn 'e oere Per dag tr: deis, op in dei Per week tr: wyks, yn 'e wike Per maand tr: yn 'e moanne Per jaar tr: jiers, yn it jier Per sé met ingang v. Per 1 januari tr: mei yngong fan 1 jannewaris Een punt aan een potlood slijpen tr: puntsjeslypje (Langs) de straat slijpen tr: op 'e strjitte dweilje, strjitdweilje Zich vastpraten tr: jin fêstprate Omwinden met tr: bewine yn In een handomdraai tr: yn in omsjoch, samar Niet veel overwicht geven tr: net folle oerwicht, trochslach jaan Overwicht hebben tr: oerweage: dy pûde sûker weacht aardich oer Het verdommen tr: it ferdomme (sa wyt as sûpe), it ferrekke Het kan me niks verdommen tr: it kin my neat ferdomme, ferrekke Lopend schrift tr: skean skrift Rond schrift tr: rûn skrift Iets op schrift stellen tr: eat op skrift sette, stelle Een rustige, oude dag tr: in rêstige âlde dei Rustig leven tr: stil libje Zich rustig houden tr: jin koes hâlde, rêstich bliuwe Hij gaat rustig zijn gang tr: hy giet kalm, moai, stil syn gong Een rustige, oude dag tr: in rêstige âlde dei Rustig leven tr: stil libje Zich rustig houden tr: jin koes hâlde, rêstich bliuwe Hij gaat rustig zijn gang tr: hy giet kalm, moai, stil syn gong Verdrietelijkheden tr: fertrietlikheden Ergens steil v. achteroverslaan tr: earne fan efteroerslaan Zwarte populier tr: popelier, klapper, klapperbeam, klepperbeam, kletterbeam, waaibeam, Populus nigra L Er afschuwwekkend uitzien tr: (hast) gjin minskegelikenis mear wêze Het open, vrije veld tr: it iepen, romme, frije fjild, de frijte, de romte Eenzaam in het vrije veld wonen tr: (poer) op 'e romte sitte, wenje, midden yn 'e wrâld wenje Het veld in tr: it fjild, lân yn, út Keuring te velde tr: fjildkeuring De te velde staande gewassen tr: de fruchten, fjildfruchten Het koren staat nog te velde tr: de weet stiet noch op stannen De te velde staande haver, tarwegewassen tr: de hjouwers, weten In geen velden of wegen tr: op, yn gjin fjilden en wegen Te velde trekken (v.e. leger) tr: te fjilde gean, tsjen Tegen iets te velde trekken tr: eat bestride, earne tsjin opkomme Het veld moeten ruimen tr: it fjild romje moatte Veld winnen, (voortgang maken) tr: eine aanhang krijgen tr: hieltyd mear oanhing krije, oanslaan Het veld behouden tr: de fuotten ûnder it liif, gat hâlde, it op ('e) fuotten hâlde Uit het veld geslagen zijn tr: út it fjild slein wêze Een snel besluit, (haastig) tr: in hastich beslút vaardig tr: in fluch beslút Dit vliegtuig is zeer snel tr: dit fleantúch kin, fijocht tige hurd Een snel besluit, (haastig) tr: in hastich beslút vaardig tr: in fluch beslút Dit vliegtuig is zeer snel tr: dit fleantúch kin, fijocht tige hurd Houten breipen tr: prikke Gewold vee tr: wolfee (it) Dartelen met, (stoeien) tr: dideldeine mei tr: dideldeintsje mei in successie tr: yn suksesje Grote goedheid! tr: heare godskes, hearegoede, leave santjin! Versteende (taal)vormen tr: ferstienne, bestjurre foarmen, taalfoarmen Daar is letterlijk niets mee te beginnen tr: dêr is abslút neat mei te begjinnen Daar is letterlijk niets mee te beginnen tr: dêr is abslút neat mei te begjinnen Aan weerskanten van ... tr: oan wjerskanten fan .. Aan weerskanten v.d. Ee tr: oan wjerskanten fan 'e Ie, wierskanten de Ie (Aan) weerskanten tr: fan, oan, te, wierskanten Erwten, bonen met lang, kort stro tr: langstrie, langstrieïge, koartstrie, koartstrieïge earte, beane Strootjes trekken (manier v. loten) tr: prikjelûke, striekelûke Zich aan een stro stoten, over een stro vallen tr: oer gjin strie komme kinne, oer in strie stroffelje Een ventje v. stro tr: in strieën fintsje Iem. geen stro in de weg leggen tr: immen gjin strie dwers, oerdwers, yn 'e wei, foar de fuotten lizze Zich aan een stro laten binden tr: jin oan in strie bine litte Zich aan een strotje vastklampen tr: jin oan in strie fêsthâlde Kort pauzeren tijdens het werk (oorspronkelijk gelegenheid om de pijp aan te steken) tr: piipskoftsje, pypskoftsje Een misslag begaan tr: in bûtenslach dwaan, in (lilke, rare) pûster meitsje Dat is een lelijke misslag tr: dat is der fier by del, troch, dat is in lape besiden it gat, by it gat del Een stout stuk tr: in dryst stik Dat overtreft de stoutste verwachtingen tr: dat giet alle ferwachtingen te boppe Het misdeelde kind zijn tr: deroer, oer en tefolle, it treddelaam wêze Ergens ontveld zijn tr: earne skyld wêze Ergens enigszins ontveld zijn tr: earne wat skrynd wêze Een ontvelde plek tr: in smertlape Vitaminearm voedsel tr: iten mei in bytsje fitaminen Zulke dingen tr: sokke dingen Zulk een tr: sok in, sa'n Zulke (zelfst. gebruikt) tr: sokken Zulke dingen tr: sokke dingen Zulk een tr: sok in, sa'n Zulke (zelfst. gebruikt) tr: sokken Graangewassen tr: ierfruchten Het graan gewas (op de akker) tr: it nôt, de nôten, de weten Uit de gezichtshoek v. tr: út in each fan tr: út in eachpunt fan De bescheiden tr: de stikken Een gekookt ei schrikken tr: in sean aai skrikke litte Iem. aan het schrikken maken, laten schrikken tr: immen kel meitsje tr: immen kjel meitsje afrossen. Iem. troeven tr: immen in wan bruien, in pak, wan op 'e hûd jaan op zijn nummer zetten. Iem. troeven tr: immen werom troevje, immen in bêste troever jaan Opschieten als een luis op een teerton tr: eine, avensearje as in lûs op in tartonne, tarretonne Bedreigen met tr: driigje mei tr: bedriigje mei Je kunt er ook per trein komen tr: do kinst der ek mei de trein komme Het loopt als een trein tr: it giet, rint as it spoar Vroeger stellen. Zijn vertrek vervroegen tr: earder, betider fuortgean (as soe) Een maaltijd vervroegen tr: earder, betider ite Vervroegde winkelsluiting tr: betider winkelsluting Vervroegd pensioen tr: betider pinsjoen Wat een ... gedoe tr: wat in ... gedoch, gedoente Flauw gedoe tr: gesleauk (it) Kinderachtig gedoe tr: poppespul (it), poppeboel Iem. de behulpzame hand bieden tr: immen hantlangje Erop in houwen tr: deryn houwe Vlees houwen (v. slachtbeest) tr: delhouwe Een boom houwen tr: in beam (om)houwe Een opschrift in steen houwen tr: in opskrift yn in stien úthouwe Allerlei kleine vliegjes tr: michguod, michjeguod, miggeguod (it) Twee vliegen in één klap tr: twa miggen, mosken yn ien flap Iem. een vlieg afvangen tr: immen de gouden flieën ôffange Men vangt geen vliegen met azijn tr: men fangt mear miggen mei sjerp as mei jittik, mei jittik fangt men gjin miggen, men kin mei goedens mear wurde as mei lilkens, wa't de hynst krije wol, moat him net it helter foar de kop smite Ik sla niets af dan vliegen tr: ik slaan neat ôf as miggen Hij kan geen vlieg kwaad doen tr: hy sil gjin mich kwea dwaan Magere vliegen bijten scherp tr: de meagere miggen bite it fûlst Vlieg wil ook vogel zijn tr: miggen wolle ek wat Geld verprutsen tr: jild fergrieme Het verprutst hebben, (verkorven) tr: it bedoarn, ferbruid hawwe Onderweg zijn tr: ûnderweis wêze Hij is onderweg hierheen tr: hy is ûnderweis (hjirhinne), hy is (op) kommendewei, kommendeweis Hoe lang is zij al onderweg, (hoe lang zwanger?) tr: hoe fier is se al hinne? Lang onderweg zijn tr: lang ûnderweis wêze Last hebben v. druipogen tr: sypeagje Een onvergelijkelijk talent tr: in bûtenwenstich, tige grut talint Een onvergelijkelijk boek tr: in bûtenwenstich, mei neat te ferlykjen boek Onvergelijkelijk mooi tr: bûtenwenstige moai Onvergelijkelijk veel beter, groter, meer tr: ûngelike, ûngelikense folle better, grutter, mear Een onvergelijkelijk talent tr: in bûtenwenstich, tige grut talint Een onvergelijkelijk boek tr: in bûtenwenstich, mei neat te ferlykjen boek Onvergelijkelijk mooi tr: bûtenwenstige moai Onvergelijkelijk veel beter, groter, meer tr: ûngelike, ûngelikense folle better, grutter, mear Loze korenaar tr: stoier Leergierig zijn tr: learderich wêze, graach leare meie, in learder wêze, goed fan oannimmen wêze Het aan, op de nieren hebben tr: it oan 'e nieren hawwe, it mei de nieren te dwaan, te krijen hawwe Het voor de nieren hebben tr: yn 'e minnichheid, minnichte wêze Koud tot in zijn nieren tr: oan it hert ta kâld In hart en nieren tr: yn ieren en sinen, yn murch en bonken De trap oplopen tr: by de trep op rinne (Laten) oplopen (v. helling) tr: oanhelje, oankrúnje Oplopend tr: oprinnend, opdrachtich een (onaangekondigd) bezoek brengen. Bij iem. komen oplopen tr: by immen delkomme, oankomme Laten oplopen tr: oprinne litte Met iem. oplopen tr: mei immen oprinne Het plein oplopen tr: it plein op rinne Vrije wil, verkiezing. Naar willekeur tr: nei eigen goedachtsjen, goefinen, goetinken Kleine bouwboer tr: gernier, gernierker Gedachtig aan ... tr: ... yndachtich Wees mijner gedachtig! tr: tink oan my! Kopen v., bij tr: keapje fan, by Iets duur moeten kopen tr: earne djoer oan moatte Iets willen kopen tr: keapplannen hawwe Wat hoop ik ervoor? tr: wat keapje ik derfoar? Strikt verboden tr: strang ferbean Strikt genomen tr: fan rjochten Strikt eerlijk tr: folslein earlik In de strikte zin des woords tr: yn 'e letterlike sin fan it wurd Strikt verboden tr: strang ferbean Strikt genomen tr: fan rjochten Strikt eerlijk tr: folslein earlik In de strikte zin des woords tr: yn 'e letterlike sin fan it wurd Iem. vóór zijn bij het nieuwjaarwensen tr: immen it nijjier ôfwinne Naar zweet ruiken tr: switterich rûke Ik ben nat v.h. zweet tr: ik bin trochwiet fan swit, ik swit my oan wetter, ik haw it swit op 'e noas Het zweet v. zijn gezicht, voorhoofd enz. vegen tr: switfeie Hij gutst v.h. zweet tr: it swit rint him by alles del, it swit poarret, poarket him ta de hûd út, it swit brekt him ta alle hierseinen út Zweet kosten tr: switdrippen kostje Zich in het zweet lopen, werken tr: jin yn it swit rinne, wurkje Het koude zweet tr: it kâlde swit Het luie zweet tr: it loaie swit Hij mag zijn zweet niet ruiken tr: hy mei syn eigen swit net rûke, hy hat noch nea syn eigen swit rûkt, hy giet al op 'e rin as er it swit mar rûkt Een zweetje aan, bij iets halen tr: der in switsje ôfhelje Het zweet staat op de muren tr: de muorren switte Met de hooischudder werken tr: skodzje tr: heaskodzje Een gokje wagen tr: in gokje weagje Het is een gok tr: it is in gok Op de gok tr: op 'e gok Een kleiweg of zandweg effenen tr: dyksljochtsje, paadsljochtsje Sporen effenen tr: spoarsljochtsje Een weg effenen tr: weisljochtsje Buitendijks land tr: bûtendyks, uterdyks lân Buitendijks liggen tr: bûtendyk, bûtendyks, bûtendiken, efterdyks, uterdyks lizze Buitendijks land tr: bûtendyks, uterdyks lân Buitendijks liggen tr: bûtendyk, bûtendyks, bûtendiken, efterdyks, uterdyks lizze Een gouden, zilveren oorijzer met smalle beugel tr: in smel gouden, sulveren izer, in smelgouden, smelsulveren Door pikken beschadigen tr: tepikke Een bioscoopje pikken tr: in bioskoopke pikke Zoiets pik ik niet tr: soks lit ik my net sizze Ik pik het niet meer tr: ik ferdom, ferrek it langer Volop hebben tr: by 't soad hawwe, yn 'e folop libje, sitte Het is volop zomer tr: it is foargoed simmer Niet meetellen (m.b.t. zaken) tr: net meitelle, teld wurde, gjin wurd hawwe De doorsnede v. tr: de trochsnee, trochsneed fan, in sneed troch Een doorsnede v. tr: in trochsnee, trochsneed fan, in sneed troch, in snijing oer, troch In doorsnede tr: yn trochsnee, trochsneed De vreze des Heren tr: de freze des Heare, ûntsach foar de Heare De koeien lopen te grazen tr: de kij rinne te weidzjen, gerskjen Laten grazen tr: weidzje litte De boeren konden het vee tot diep in de herfst laten grazen tr: de boeren koenen ta de hjerst út weidzje Iem. te grazen nemen, (iem. beetnemen) tr: immen by 't fuotsje hawwe, krije, nimme, immen te fiter hawwe, nimme, immen foar 't lapke hâlde, hawwe, immen foar de kroade ride, immen yn 'e pet lûke, immen by 't poatsje nimme, immen foar 't soaltsje hawwe Warmlopen voor tr: waarmrinne foar, jin waarm meitsje om Aantonende wijs (gramm.) tr: feitlike foarstelwize Iets in stukken snijden tr: eat stikken snije, fykje, repe Zich snijden tr: jin (yn 'e finger) snije, jin yn 'e finger fykje Dat sneed mij door de ziel tr: it flime my troch it hert Iem. snijden, (te veel laten betalen) tr: immen snije, immen aardich yn 'e skjirre hawwe Het snijdt mij in het lijf tr: it gaalt, kerft my yn it liif, ik haw kerming, kerving, tsjirming yn 't liif Er vandoor, van tussen snijden tr: derút snije, fykje, repe Dit krantenbericht wordt hem toegedicht tr: dit kranteberjocht wurdt oan him taskreaun Een teer kindje tr: in tear berntsje, in heumeling Dat is een tere zaak tr: dat is in teare kwestje Een teer groene jurk tr: in tear griene jurk Een tedere moeder tr: in leafdefolle mem, in mem, dy't tear oer har bern is Een teer kindje tr: in tear berntsje, in heumeling Dat is een tere zaak tr: dat is in teare kwestje Een teer groene jurk tr: in tear griene jurk Een tedere moeder tr: in leafdefolle mem, in mem, dy't tear oer har bern is wegnemen v. Van een som één euro afnemen tr: fan in som ien euro ôfdwaan Een examen, de biecht, een eed afnemen tr: in eksamen, de bycht, in eed ôfnimme De tafel afnemen tr: de tafel ôfnimme, ôfrêde, leechmeitsje, tafelôfhelje, ôfrêde Stof afnemen tr: stofje Afnemen in aantal, omvang tr: ôfnimme, ôftakje Afnemen in hoeveelheid tr: ôfnimme, belytsje Zijn krachten nemen af tr: syn krêften nimme ôf, silje, hy nimt ôf De pijn neemt af tr: de pine nimt ôf, sakket ôf, slinkt, licht, lichtet, saksearret, saksedearret, der komt lichting fan pine Het breed uitmeten tr: eat breed útmjitte Een doorgerookte pijp tr: in trochsmookte piip Hij viel ruggelings v.h. paard tr: hy foel efteroer, beklings, efterstebek fan it hynder In politiek, (in burgerkleding) tr: yn boarger In politiek, (in burgerkleding) tr: yn boarger In politiek, (in burgerkleding) tr: yn boarger Geopereerd moeten worden tr: operearre wurde moatte, holpen wurde moatte Hij is geopereerd tr: hy is operearre, hy is holpen V. keien gemaakt tr: balstiennen: in balstiennen fluorring, strjitte Iem. op de keien zetten, smijten, (iem. ontslaan) tr: immen oan, op 'e dyk sette, jeie. Op de keien staan tr: oan, op 'e dyk stean, sitte, wêze Je moet eens komen buurten tr: moatst ris delkomme (foar in praatsje) Het licht aandraaien tr: it ljocht opdraaie, oandwaan De motor aandraaien tr: de motor oandraaie Grote hoefijzerneus tr: grutte hoefizernoas, Rhinolophus ferrumequinem Kleine hoefijzerneus tr: lytse hoefizernoas, Rhinolophus hipposideros Het is spoedeisend tr: it is driuwend, it driuwt, der is haast by Met iem. meegaan (fig.) tr: immen folgje; immen meistimme, it mei immen iens wêze Ergens in meegaan tr: eat meistimme, it earne mei iens wêze Bijwoordelijke zinnen v. toegeving (gramm.) tr: bywurdlike sinnen fan tajouwing Zeker. Ik weet het stellig tr: ik bin der (hiel) wis fan Hij verdient het stellig tr: hy fertsjinnet it grif Ik kom stellig tr: ik kom grif, fêst, sûnder mis U kunt er stellig v. op aan tr: jo kinne der fêst fan op oan Een stellige toon tr: in wisse toan Hij spreekt veel te stellig tr: hy is fierste wis (fan himsels) vast. Mijn stellig voornemen tr: myn fêst foarnimmen Een stellige overtuiging tr: in fêste oertsjûging Ik geloof het stellig tr: ik leau it fêst bepaald, scherp omlijnd. Een stellige wens tr: in útsprutsen winsk Een stellig antwoord tr: in útsprutsen antwurd Hieruit bleek ten stelligste, dat ... tr: hjir die op 'en klearsten oan, út bliken, dat .. Zeker. Ik weet het stellig tr: ik bin der (hiel) wis fan Hij verdient het stellig tr: hy fertsjinnet it grif Ik kom stellig tr: ik kom grif, fêst, sûnder mis U kunt er stellig v. op aan tr: jo kinne der fêst fan op oan Een stellige toon tr: in wisse toan Hij spreekt veel te stellig tr: hy is fierste wis (fan himsels) vast. Mijn stellig voornemen tr: myn fêst foarnimmen Een stellige overtuiging tr: in fêste oertsjûging Ik geloof het stellig tr: ik leau it fêst bepaald, scherp omlijnd. Een stellige wens tr: in útsprutsen winsk Een stellig antwoord tr: in útsprutsen antwurd Hieruit bleek ten stelligste, dat ... tr: hjir die op 'en klearsten oan, út bliken, dat .. Niet onbelangrijk tr: net ûnbelangryk Niet onbelangrijk tr: net ûnbelangryk Veel v.d. knap houden tr: fan 'e knap hâlde Zoek zijn tr: wei, tesiik wêze Zoek raken tr: wei, tesiik reitsje, fersweve, op 'e sweef reitsje, yn 'e flecht reitsje afwezig. De logica is zoek in die redenering tr: de logika is yn dy riddenaasje fier te sykjen Moppen tappen tr: moppen fertelle De rug rechten tr: rêchrjochtsje Met iem., iets de spot drijven tr: de spot mei immen, eat hawwe, slaan, driuwe Voor spot tr: foar gek Met je spot ga je naar bed tr: men giet faak mei eigen spot op bêd In de labberente zitten tr: yn 't laberet, laberint sitte Het geleiden v.e. persoon. Iem. geleide doen tr: immen begeliede, beselskipje Iem. zijn geleide aanbieden tr: immen oanbiede om him, har te begelieden, beselskipjen Onder iem. geleide tr: ûnder immens beskerming Ten geleide tr: (ta, by wize fan) ynlieding Het levert overvloedig op (v. gewas) tr: it jout, leveret op as de see Dat levert niets op tr: dat leveret, smyt neat op, dêr sit neat op Het levert niet genoeg op tr: it leveret, smyt net genôch op, it jout net genôch Nauwelijks rond kunnen komen tr: krekt (drûch) oer 'e sleat komme kinne, krap, skraal sile Zij kunnen haast niet rondkomen tr: it soppet dêr net rom, it is skrabjen om 'e kant, bek, it is skerpenheuvel Vijfentwintigjarige echtvereniging tr: fiifentweintichjierrich trouwen Dat is aan geen dove gezegd, (dat zal ik onthouden) tr: dat is sein Voor doven preken tr: foar stuollen en banken preekje Dat is preken voor doven tr: dat is praten tsjin de wyn Er op los ranselen tr: derop turvje, opdekke Met een zilveren hengel vissen tr: mei in sulveren heak angelje, mei sulverfiskjes thús komme Geelbloemig zwartkoren tr: swartkoarn (it), Melampyrum pratense L Een flauwte krijgen tr: in flaute, haal, oerhaal krije -Luiheid is des duivels oorkussen tr: dy't gjin wurk hat, jout de duvel wurk Luister- en kijkgeld tr: radiojild en telefyzjejild (it) Iets gemeenschappelijk bezitten tr: eat ien en mien hawwe Een gevederde pen tr: in guozzepin Een gevederde hoed tr: in hoed mei fearren Zich voortbewegen tr: foarút komme Zich krachtig voortbewegen tr: strûze Door krachtige slagen voortbewogen tr: mei krêftige slaggen foarútgeand, foarkommend Een machine dient om het schip voort te bewegen tr: in masine is derfoar om it skip op gong te bringen, te ferpleatsen, oan te driuwen Hij is de vermoedelijke dader tr: hy hat it nei alle gedachten dien Dat is de vermoedelijke oorzaak tr: dat is nei alle gedachten de oarsaak Hij komt vermoedelijk om drie uur tr: hy komt nei alle gedachten om trije oere, hy komt tink om trije oere, hy komt om trije oere, tink Hij is de vermoedelijke dader tr: hy hat it nei alle gedachten dien Dat is de vermoedelijke oorzaak tr: dat is nei alle gedachten de oarsaak Hij komt vermoedelijk om drie uur tr: hy komt nei alle gedachten om trije oere, hy komt tink om trije oere, hy komt om trije oere, tink Iets in de buurt laten aanzeggen tr: eat de buorren oansizze nabijheid. In de buurt tr: yn 'e buert, tichtby, tichteby In de buurt van ... tr: yn 'e buert fan ..., by ... om, yn 'e omkriten fan .. In die buurt tr: yn dy buert, rite, krite, kusten, om dy streek Uit de buurt tr: út 'e buert Uit de buurt van ... tr: út 'e buert fan ..., út 'e omkriten, kusten fan .. Uit die buurt tr: út dy buert, út dy kusten Niet ver uit de buurt tr: net fier út 'e buert, net fier út 'e krite, aardich yn 'e krite Een eind uit de buurt tr: in ein út 'e buert, út 'e reek, út 'e kinken Je moet maar wat uit zijn buurt blijven tr: moatst him mar wat mije, kinst him better wat út 'e reek bliuwe Kinderloos blijven tr: gjin bern krije Kinderloos zijn tr: gjin bern hawwe Hun huwelijk is kinderloos gebleven tr: hja hawwe gjin bern krigen Kinderloos sterven tr: sûnder bern stjerre Van de winter tr: fan 't winter, fan 'e winter 's Winters tr: winters (In, gedurende) die winter tr: de, dy winters Koning Winter tr: Jûkelburd, kening Rûchburd Bejaard zijn tr: op ('e) jierren, op (goede) jierren wêze Een bejaarde tr: in frou, man op jierren Bejaarden tr: lju, minsken op jierren, âlderein De rekening opmaken tr: de rekken opmeitsje Per, bij slot v. rekening tr: by (it), yn it einbeslút, eintsjebeslút, by einsluten, yn, op it einsluten Voor gezamenlijke rekening tr: yn 'e mande, kompe Voor rekening van tr: op rekken fan In rekening brengen tr: yn rekken bringe Dat is voor mijn rekening, (dat zal ik betalen) tr: dat is foar myn rekken ik stel mij verantwoordelijk tr: dat nim ik op my, dat is op myn ferantwurding Rekening houden met iets tr: earne mei rekkenje Geen rekening met iem. houden tr: immen net telle -Korte rekening maakt lange vriendschap tr: koarte rekkens jouwe, meitsje lange freonen Geen voetbreed wijken tr: gjin striebree, striebreed, tombree, tombreed wike Ter afwisseling tr: foar de ôfwikseling Met iem., met elkaar corresponderen tr: mei immen, mei-inoar korrespondearje, skriuwe Morsen (met water enz.) tr: bjuzje, motsje, muozje, puozje Morsen (met eten) tr: slanterje Morsen (bij het drinken) tr: poeie Water morsen (bij het overgieten) tr: wetter ferjitte Laten aanstaan tr: oanstean litte, oanlitte Iem. de les lezen tr: immen it leksum, mannewaar lêze, oplêze, opsizze, immen it mâle waar opsizze, immen it manuaal oplêze Iem. een les(je) geven tr: immen op it harspit nimme, hawwe, immen op 'e pynbank hawwe, immen richelje, rinkefylje Zijn les kennen, (weten wat men zeggen moet in bepaalde omstandigheden) tr: it leksum kenne Met succes tr: mei sukses, súkses Het toneelstuk was een succes tr: it toanielstik wie in sukses, súkses, in boppeslach Een succes boeken, behalen tr: in sukses, súkses helje, in boppeslach meitsje Zonder wapens tr: sûnder wapens, net wapene Met het ongewapend oog tr: mei it bleate each Ongewapend beton tr: net wapene beton Het ochtendrood is aan de lucht tr: de dage, sinne giet oer de loft Ten zuidoosten v. tr: súdeast fan, besúdeasten Huiveren v. kou tr: huverje, riboskje, skrouskje fan 'e kjeld Voor iets huiveren, (voor iets terugdeinzen) tr: earne foar (te bek) skrilje Strelen, liefkozen. Een kind troetelen tr: mei in bern ompopkje Iem. vertroetelen tr: immen ferpopje, ferpopkje Met sint-juttemis (als de kalveren op het ijs dansen) tr: mei sint-jutmis, te sint-nindei (as de (nochteren) keallen op it iis dûnsje), as der acht dagen yn 'e wike komme, as acht mear as njoggen is, as de bargen fleane, as de bargen modder op hawwe, as de bolle keallet, as de fingers him like lang binne, as de ko in hazze fangt, as de reek yn 'e wyn op giet, as de see drûch is, as de sinne yn it jiskelaad, it westen opkomt, as der sân sneinen yn 'e wike komme, as de Sudersee drûch komt, as de sulverfloat oerkomt Je moet voortaan beter oppassen tr: moatst tenei better oppasse Je moet oppassen, dat je hem niets vertelt tr: moatst oppasse, derom tinke, datst him neat fertelst Pas op, anders val je tr: pas op, tink derom, oars falst Voor hem moet je oppassen tr: mei him moatst oppasse Pas op voor de hond! tr: tink om 'e hûn! Oppassen is de boodschap tr: it is oppassen, oppassen is it boadskip zich gedragen. Goed oppassen tr: goed oppasse Willen oppassen tr: oppasse wolle, stean wolle letten, toezicht houden op. Iem. oppassen tr: op immen passe Het huis oppassen (wanneer de bewoners weg zijn) tr: oppasse, húswarje Iem. oppassen tr: immen fersoargje, hoedzje en noedzje Persisteren bij tr: bliuwe by Erfelijk zijn tr: erflik wêze, nei-aardzje, neiskaaie Eeuwig en erfelijk tr: ivich en erflik, erflik en altyd, altyd en erflik Zonder onderbreking tr: oanienwei, oan ienen wei, oan ien tried (wei) troch, oan ien stik, tried wei Daar is geduvel, (ruzie) tr: it is dêr duveldei Een kale kruin tr: in keale knikkert, plasse Louter goud tr: lotter, klear, suver goud De loutere waarheid tr: de suvere wierheid Dat is louter voor de vorm, (slechts, enkel, alleen) tr: dat is bleat, inkeld (en allinnich) foar de foarm Louter en alleen tr: inkeld, suver en allinne 't Was louter zand tr: it wie kleare, klearebare, kleareklinkende sân Louter goud tr: lotter, klear, suver goud De loutere waarheid tr: de suvere wierheid Dat is louter voor de vorm, (slechts, enkel, alleen) tr: dat is bleat, inkeld (en allinnich) foar de foarm Louter en alleen tr: inkeld, suver en allinne 't Was louter zand tr: it wie kleare, klearebare, kleareklinkende sân Zich bekorten tr: koarter om 'e hoeke gean, koarter krieme as men tocht (dat soe) Onwelluidend klinken tr: wanlûdich klinke, mishearre Onwelluidend klinken tr: wanlûdich klinke, mishearre Een onwaardige tr: in ûnweardige, ûnwurdige Een onwaardige tr: in ûnweardige, ûnwurdige Nutteloze moeite tr: fergeze muoite, muoite fergees, muoite om 'e nocht Nutteloze arbeid tr: wurk fergees, wurk om 'e nocht Dat geld is nutteloos uitgegeven tr: dat jild is ûnnut, om 'e nocht útjûn Nutteloos verzet tr: ferset om 'e nocht Doe dat maar niet, het is nutteloos tr: doch dat mar net, it jout dochs neat Op een hobbelpaard hobbelen tr: hobbelje Zekere loofboom. Gewone es tr: esk, hoantsjes-en-hintsjes tr: Fraxinus excelsior L Vruchtjes v.d. es tr: kaikes, meskes Wat vermoeit. De vermoeienissen v.d. reis tr: de beswieren fan 'e reis De hele boel tr: de hiele boel, de (hiele) bringst, de brot, de brout, de brut, de hiele eksetra, de hiele pret, de hiele winkel Zijn boeltje tr: jins spullen Een mooie boel tr: in moaie boel, in moai spul Een boel, (veel) tr: in boel, bult, protte, soad Het is een boel zachter tr: it is in stik, gâns sêfter Door spoeling tr: troch te spielen Vele varkens maken de spoeling dun tr: in bulte bargen meitsje tinne drank, meitsje it drinken krap, dêr't in soad bern binne, smellet de eker, mei sa'n soad dan partet it fier, wiid Zich voordoen als tr: jin foardwaan as Hij kan zich goed voordoen, hij weet zich goed voor te doen tr: hy kin him goed foardwaan, hy doar, kin der wol wêze Er doet zich een goede gelegenheid voor tr: in goede gelegenheid docht him foar De armen tr: de earmen V.d. armen begraven worden tr: fan 'e earmen begroeven wurde De armen v. geest tr: de earmen fan geast Kleine mantelmeeuw tr: lytse sjouwerman, hjerringmiuw, Larus fuscus L Grote mantelmeeuw, sjouwerman tr: Larus marinus L. Rode biet tr: reade byt Kop v. biet tr: bitekop Doorgeschoten biet tr: stokbyt, stokwoartel Verbouw v. bieten tr: bitebou Bieten verbouwen tr: bitebouwe Bieten oogsten tr: bytsje, bietsje Bieten rooien tr: bitedolle Bieten (per wagen, auto) vervoeren tr: biteride Bieten voeren (aan het vee) tr: bitefuorje Mij een biet tr: it is my wol bêst, wol dierber Geen biet tr: gjin, net in byt De doorslag geven tr: de trochslach jaan, dwaan Allerlei speeltuigen tr: spylark (it) Eén of ander speeltuig tr: in spylding, spylwurk Verkeren met tr: ferkearing hawwe mei Zij verkeren al een jaar met elkaar tr: sij hawwe al in jier ferkeard tr: sij hawwe al in jier ferkearing Verkeren in, (veranderen in) tr: ferkeare yn Ongewoon snel tr: seldsume, bûtengewoane, bûtenwenstige hurd Ongewoon snel tr: seldsume, bûtengewoane, bûtenwenstige hurd Hij weet van Teeuwis noch Meeuwis tr: hy wit fan Tewis noch Mewis Geen spier vertrekken tr: gjin spier ferlûke Geen spier, (geen zier) tr: gjin spier Een gouden bruiloft tr: in gouden brulloft De gouden eeuw tr: de gouden iuw Fratsen maken tr: meneuvelje, merakelje Dat moet je niet uitpoetsen tr: dat moatst net wei poetse, haw dat net op neat Dat is uitgesloten tr: dat bestiet net, dat kin net, dat is ûnmooglik Iem. begunstigen (als winkelier) tr: immen begeunstigje, immen de geunst jaan Iem. niet meer willen begunstigen (als winkelier) tr: mei immen ophâlde, immen dien (wurk) jaan Niet meer door iem. begunstigd worden (als winkelier) tr: immens geunst kwyt reitsje, dien (wurk) krije fan immen Met stenen gooien tr: mei stiennen smite, slaan, toarkje Met stenen naar de eenden gooien tr: mei stiennen op einen smite, toarkje Iem. met iets gooien tr: immen smite Kluitjes naar elkaar gooien tr: mei klútsjes opinoar pikke, omtoarkje Verkeerd gooien tr: jin fersmite: hy fersmiet him en rekke in rút Met de deur gooien tr: mei de doar slaan Zijn geld in het water gooien tr: it jild weismite, fersmite Iem. iets naar het hoofd gooien tr: immen eat foar de fuotten, de skinen smite Het op iem. gooien tr: it op immen smite Het op iets (anders) gooien tr: it praat op eat (oars) bringe Iets in het komische gooien tr: eat mei de gek beslaan Iets op het papier gooien tr: eat op papier smite Iets op de markt gooien tr: eat op 'e merk smite Alles op één hoop gooien tr: alles op ien (grutte) bult smite Ergens heel wat geld tegen aan gooien tr: earne hiel wat jild tsjin oan smite, slingerje Iem. bombarderen tot tr: immen bombardearje ta Kerkelijke bezittingen, goederen tr: tsjerkegoed (it) Waarom? Daarom! tr: Wêrom? Dêrom!, omdôch, omdôchsa! Van likmevest(t)je tr: fan neat V. achter ... tr: efter ... wei Tot achter ... tr: oant efter .. Achter elkaar tr: efterinoar, kop foar kop Achter iets zitten, (de oorzaak zijn) tr: earne efter sitte Achter iem. aan zitten tr: immen eftersitte, efter de broek sitte Achter iem., iets staan tr: efter immen, eat stean Achter in het huis tr: efter yn 'e hûs (Ten) achter raken, zijn tr: benefter, yn it efter, efterst, by it efter, te'n efter reitsje, wêze Er achter zijn tr: derefter wêze Ergens achter komen tr: earne efter komme Daar schuilt iets achter tr: dêr skûlet wat efter V. achter ... tr: efter ... wei Tot achter ... tr: oant efter .. Achter elkaar tr: efterinoar, kop foar kop Achter iets zitten, (de oorzaak zijn) tr: earne efter sitte Achter iem. aan zitten tr: immen eftersitte, efter de broek sitte Achter iem., iets staan tr: efter immen, eat stean Achter in het huis tr: efter yn 'e hûs (Ten) achter raken, zijn tr: benefter, yn it efter, efterst, by it efter, te'n efter reitsje, wêze Er achter zijn tr: derefter wêze Ergens achter komen tr: earne efter komme Daar schuilt iets achter tr: dêr skûlet wat efter Met grote snelheid ronddraaien tr: omgiselje, yn 'e rûnte giselje Iem. de deur uit bonjouren tr: immen (ta) de doar út bonsjoere Overstroomd worden (v. land) tr: derûnder strûpe Laten overstromen (v. land) tr: ûnder wetter sette, fleane litte, rinne litte, derûnder sette Er het hachje bij inschieten tr: it hachje der by ynsjitte, it hachje sitte litte moatte Hij heeft een slang v.e. vrouw tr: hy hat in slang fan in wiif Geen nachtrust krijgen (vanwege werk, problemen, zorgen) tr: (earne) sliep (om) brekke Ze zeggen tr: se sizze, der wurdt sein Ze hebben, (rijk zijn) tr: (se) wol hawwe Met iem. in kennis gelijkstaan tr: likefolle kennis as immen hawwe, wat kennis oangiet op deselde hichte stean as immen Dat staat gelijk met een belediging tr: dat stiet gelyk oan in mislediging De clubs staan gelijk tr: de clubs steane gelyk; -stellen, v Gelijkstellen met tr: yn 't lyk stelle mei Naar evenredigheid (v.) tr: neffens evenredichheid (fan) Dreutelend tr: dreutelich Als v.d. donder getroffen, geslagen zijn tr: as fan it waar slein wêze in ruwe zegswijzen. Geen donder tr: gjin donder, duvel Om de donder niet tr: om 'e donder, bliksem, soademiter net Wat donder is dat tr: wat donder is dat! Een arme, gemene, handige donder tr: in earme, gemiene, handige donder Als de donder tr: as de donder Daar kun je donder op zeggen tr: dêr kinst (mar) donder, duvel op sizze Iem. op zijn donder geven tr: immen op 'e, syn donder, op 'e bealch, op 'e hûd jaan Een mes in zijn donder krijgen tr: in mês yn 'e bealch krije Geen fatsoen in zijn donder hebben tr: gjin fatsoen yn 'e bealch hawwe Naar het einde toe nauwer worden tr: tanauje Een nauwe straat tr: in nauwe strjitte Nauwe schoenen tr: nauwe skuon Die trui zit me te nauw om de hals tr: dy trui is my te nau, near om 'e hals In nauw verband tr: yn nau ferbân Ten nauwste tr: op 'en nausten Nauw toekijken tr: nau tasjen Dat luistert nauw tr: dat harket nau, krekt, dat lústert, hipt, siket nau, dat leit tear, dat komt krekt, it is nau te hippen, te hitten Het steekt zo nauw niet tr: it komt net sa krekt, sa lyk, it kin wol in streekje lije Het met iets niet zo nauw kunnen nemen tr: eat sa krekt net hawwe, nimme kinne Hij was nauw vertrokken tr: hy wie krekt fuort Een nauw merkbare overgang tr: in amper te merken oergong Naar het einde toe nauwer worden tr: tanauje Een nauwe straat tr: in nauwe strjitte Nauwe schoenen tr: nauwe skuon Die trui zit me te nauw om de hals tr: dy trui is my te nau, near om 'e hals In nauw verband tr: yn nau ferbân Ten nauwste tr: op 'en nausten Nauw toekijken tr: nau tasjen Dat luistert nauw tr: dat harket nau, krekt, dat lústert, hipt, siket nau, dat leit tear, dat komt krekt, it is nau te hippen, te hitten Het steekt zo nauw niet tr: it komt net sa krekt, sa lyk, it kin wol in streekje lije Het met iets niet zo nauw kunnen nemen tr: eat sa krekt net hawwe, nimme kinne Hij was nauw vertrokken tr: hy wie krekt fuort Een nauw merkbare overgang tr: in amper te merken oergong In het nauw zitten tr: yn 'e benearing, yn 'e lytse loege, yn 'e pine sitte Iem. in het nauw brengen, drijven, zetten tr: immen bekringe, betrekke, knipe, pinigje, pypsekje, immen yn ('e) besnijing krije, nimme, immen yn 'e pine sette Een rit te paard maken tr: in ein hynsteride Een rit op schaatsen tr: in tocht op redens Dat is nog een hele rit tr: dat is, wurdt noch in hiele loop, reed Hij won beide ritten, (bij schaatsenrijden, wielrennen) tr: hy wûn beide reden, lopen De laatste rit is om tien uur, (met een openbaar vervoermiddel) tr: de lêste bus, trein rydt om tsien oere Met ritten ondermijnen tr: ferridzje Zwarte handel tr: swarte hannel Zwarte handel drijven tr: yn swart dwaan, swarthannelje, swartselje Een handeltje v. niets tr: in sinterske negoasje Handel drijven tr: hannelje, keapmanje De handel bederven, doen verlopen tr: de hannel bedjerre, ferrinne litte, de nearing staf meitsje In de handel brengen tr: yn 'e hannel bringe (De) handel en wandel tr: (de) hannel, handel en wannel, wandel, (it) hâlden en dragen Anderhalve man en een paardenkop tr: oardel man en in hynstekop Een oprecht man tr: in oprjocht man, in rûnute keardel De oprechte(n) tr: de oprjochte, oprjochten Een oprecht man tr: in oprjocht man, in rûnute keardel De oprechte(n) tr: de oprjochte, oprjochten Ademloos zijn, (buiten adem zijn) tr: efter de pûst, de siken wêze Een ademloze stilte tr: in deadske stilte In ademloze spanning toezien tr: jin de lea stikken, wurch hâlde Hij ziet eruit als een schim tr: hy is sa meager as de dea op 't guozzeboerd Hij is nog maar de schim van zichzelf tr: hy is gjin skyrn mear fan wat er west hat De bosbouw beoefenen tr: boskje Een bochtig pad tr: in bochtich, bochtsjend paad Bochtig zijn tr: frijwat, nochal bochtsje Een bochtige weg tr: in slingerdyk De krant rondbrengen tr: de krante ombringe, (der) bylâns bringe Een ketel vol tr: tsjettelfol (it) Ketels boeten, lappen tr: tsjettelboetsje Hij is net een blikken keteltje (zo koud, zo heet) tr: hy is gau hjit en gau kâld lykas in blikken tsjettel Het vet is v.d. ketel tr: it fet is fan 'e tsjettel - De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet, is tr: de pôt ferwyt de tsjettel dat er swart is (en se binne beide net skjin) Iem. in het ootje nemen tr: immen foar de kroade ride Eropin slaan tr: der op yn slaan Blijven naleven tr: neilibje onverschillig. Het is mij om het even tr: it is my like folie, (al)likefolle, itselde Om het even wie (het zegt) tr: likefolle wa (wa't it seit) Om het even wat (het is) tr: likefolle wat (it is) Zo even tr: sakrekt, niiskrekt(sa), krektsa Even duur tr: like, allike, gelike djoer Even duur als tr: like, sljocht sa djoer as Het is mij even goed tr: it is my like goed Even in de twintig jaar tr: efkes, justjes yn 'e tweintich Even voor achten tr: efkes, justjes foar achten Er even boven uit tr: der efkes, justjes, krekt boppe út, ta'n út Het eten is even aangebrand tr: it iten is justjes oanbaarnd Het is net even te koud tr: it is krekt efkes, justjes te kâid als versterkende bevestiging. Boft hij daar even tr: hy treft it! Daar zaten maar even twintig fouten in tr: dêr sieten mar efkes tweintich flaters yn Om redenen van tr: út reden fan, om reden fan Met (recht en) reden, (terecht) tr: mei rjocht en reden Om reden (dat), (omdat) omreden tr: útreden (dat) argument. Met redenen omkleden tr: motivearje Met redenen omkleed tr: motivearre, mei útlis fan reden De met redenen omklede beslissing wordt u toegestuurd tr: de beslissing, mei de reden derby, mei útlis fan reden, wurdt jo tastjoerd Kliekjes tr: lêstjes en rêstjes, biten en brokken Ik ben genoodzaakt om ... tr: ik moat (wol) ..., ik bin twongen om .. Zoden steken tr: seadstekke, seadzje Onder de groene zoden liggen tr: ûnder de (griene) seadden (bedobbe) lizze, yn 'e (swarte) modder lizze Dat brengt, zet geen zoden aan de dijk tr: dat bringt, set, smyt gjin seadden oan 'e dyk In de menopauze zijn tr: oer de glêzene, goudene brêge (hinne) wêze, âldwiif wêze Een schapenvacht tr: in flues, rok wol Zij zijn v.d. preekstoel gerold, gevallen tr: hja binne fan 'e preekstoel fallen, hja binne roppen Onder behandeling zijn tr: ûnder behanneling wêze Het voorstel komt in behandeling tr: it foarstel komt yn besprek Ophanden zijn tr: ophannen wêze De ophanden zijnde feesten tr: de kommende feesten Wat is er ophanden, (wat gebeurt er) tr: wat is der te rêden? Heftig uitvaren (fig.) tr: hurd útfalle, it raar opsizze, it der mâl hinne sizze, raar guod opjaan, spuie Klaas Vaak tr: it mantsje mei sân, it sânmantsje Klaas Vaak komt tr: de slieplúskes komme Werkstellig maken tr: útfiere Ja zeggen tr: ja sizze Ik heb nog geen ja gezegd tr: ik haw noch gjin, net ja sein Ja en amen op alles zeggen tr: op alles ja en amen sizze Geen ja en geen nee zeggen tr: gjin ja en gjin nee sizze Het ja kun je krijgen, het nee heb je al tr: nee hast, ja kinst krije Ja knikken tr: ja knikke Ik geloof (van) ja tr: ik leau it al, leau fan al Ja wel tr: jawol Ja zeker tr: jawis(se), jawis en trije Wel ja tr: wel ja! Ja, maar ... tr: ja mar .. O ja! tr: o ja! O ja? tr: o ja?, al? Uw ja zij ja, uw neen zij neen tr: ja is ja en nee is nee Mijn ja is zo goed als jouw neen tr: myn nee is sa goed as dyn ja Een keuze moeten doen tr: in kar dwaan moatte Naar (eigen) keuze tr: nei eigen foarkar, wat jo mar it leafst hawwe U bent vrij in uw eigen keuze tr: jo hawwe (it oan jo) kar, jo kinne frij kieze Mijn keuze valt op ... tr: ik kies .. De keuze hebben tr: kar hawwe, kieze kinne De eerste keuze hebben tr: de foarkar hawwe Voor de keuze staan tr: kieze moatte Ik heb, er is geen andere keuze tr: ik kin net oars; wy, se kinne net oars Iem. de keuze bieden, geven, laten tr: immen kar-út jaan Het is te mijner keuze tr: ik haw kar, ik haw it oan myn kar, de kar is mines Hij laat, liet zijn keuze vallen op ... tr: it sin falt, foel op .. Dat was de vrouw, man v. zijn, haar keuze tr: dy frou, man wie syn, har begryp Er is niets meer v. mijn keuze tr: der is neat mear fan myn flij Dat is niet mijn keuze tr: dat is myn soarte net Een vreemde keuze tr: in nuvere kar Wat is uw keuze? tr: wat hawwe jo keazen? Er is keuze genoeg tr: der is kar-út Een ruime keuze hebben tr: kar-út hawwe Voorwereldlijke ideeën tr: ideeën út it jier nul Een geval apart tr: in gefal apart Een man apart tr: in apart man Een geval apart tr: in gefal apart Een man apart tr: in apart man Een zware last voortsleuren tr: in swiere lêst meislepe, meitôgje Hij laat die zaak maar voortsleuren tr: hy lit dy saak mar sloere, omsloere, op in sloeren gean, hy sloert mar mei dy saak Goed v. innemen zijn, (flink eten en drinken) tr: goed op ynnimmen passe Iem. voor zich innemen tr: immen foar jin ynnimme Een snoer kralen tr: in string kralen Zitten napraten tr: sitte te neipraten, neiprate Gezellig (zitten) napraten tr: neipizelje Vruchtjes v.d. muurpeper tr: kaikes Overrompelen. Een stad verrassen tr: in stêd oerfalle De vijand werd verrast tr: se kamen de fijân oer 't mad, mêd Het vuur verraste de meesten in hun slaap tr: it fjoer kaam de measten oer 't mêd, mad yn 'e sliep Iem. met iets verrassen tr: immen earne mei oer 't mad, mêd komme Verrassen met tr: ferrasse, ferraskje mei Die eeuw heeft veel grote mannen voortgebracht tr: dy iuw hat in soad grutte mannen opsmiten Een oorlog brengt rampen voort tr: in oarloch komme rampen efter wei Beschut tegen de wind tr: besmoute, smout: in besmoute, smout hoekje Beschut liggen tr: yn 'e lijte, út 'e wyn lizze Een beschut plekje tr: in smout, besmoute, lij plakje Pertinent niet tr: uterstee, út noch yn net Pertinent niet tr: uterstee, út noch yn net Lopen te spioneren tr: strune, op 'e strún wêze tr: omstrune, op 'e strún wêze Welriekende olie tr: rûkoalje tr: rûkersoalje Dat is olie in het vuur tr: dat is oalje, pik yn 't fjoer In de olie zijn tr: yn 'e oalje wêze, mei in wiet seil rinne, te djip syld hawwe, de kanne yn 'e kop hawwe Er is geen olie meer in de lamp tr: der is gjin oalje mear yn 'e lampe Meer geluk dan wijsheid tr: mear gelok as wiisheid, mear in geunst as in keunst Het was meer geluk dan wijsheid toen hij daarin slaagde tr: hy hie mear gelok as syn eigen doe 't dat him slagge Geluk ermee! (bij verhoop) tr: segen dermei! Het geluk dient hem tr: hy hat it lok mei, it lok tsjinnet him, it lok wol mei him wêze, hy hat it gelok mei, hy is mei it gelok te wrâld kommen Geluk hebben tr: gelok hawwe, op 'e goede njoggen sitte, stean Weinig geluk hebben tr: in bytsje gelok hawwe, op 'e kweade njoggen, kweanjoggen sitte, stean Zijn geluk vergooien tr: jins gelok fersmite Op goed geluk (af) tr: op 'e bonnefoai (ôf), op 'e dolle roes, op roai en goai Het gaat op goed geluk tr: it is lok, lok wat jouste Op goed geluk verder gaan tr: op (ge)lyk of ûngelyk fierder gean Hij mag v. geluk spreken tr: hy hat gelok hân Dat was mijn geluk tr: dat wie myn gelok Bij geluk tr: by gelok Een gelukje tr: in fertúntsje, ferfaltsje, treffer Iets bekijken tr: eat besjen, eat ûnder eagen sjen Iets goed bekijken (voor verkoop) tr: eat opnimme: in hûs opnimme Alles goed bekeken, (overdacht) tr: alles goed besjoen, by neier besjen Ik heb het al, wel bekeken, (ik heb het wel door) tr: ik haw it wol troch ik heb er geen belangstelling meer voor tr: ik haw it wol besjoen Dat is een bekeken zaak tr: dat is in útmakke saak Het is zo bekeken tr: it is samar klear Over een paar weken is het wel bekeken, (afgelopen) tr: oer in pear wike is 't wol besjoen Een rare sinjeur tr: in nuvere, frjemde, rare sinjeur Opvliegen als buskruit tr: opfleane as in jiskefet, as in bosk fearren, opstowe as in dôfpot Hij heeft het buskruit niet uitgevonden tr: hy hat it krûd net útfûn, hy hat it (blau) stopjern net útfûn, hy kin it net helpe dat de oarloach sa lang duorret Zich iets indenken tr: jin eat yntinke Zich in iets indenken tr: jin earne yn (be)jaan Zich niet kunnen indenken, dat ... tr: jin net yntinke kinne, it net foar jin krije kinne, dat .. Een schrijnende wond tr: in skrinige wûne Iem., oppassen en koesteren tr: immen heine en fiere, troaike, troaikje Haat koesteren tegen iem. tr: immen haatsje, hate, haat tadrage Zich koesteren, (zich verwarmen) tr: jin koesterje Een rechte hoek tr: in rjochte hoeke Inspringende hoek (in een kamer) tr: harne, herne, hoarne Een vuile hoek tr: in smoarch nêst Uit alle hoeken en gaten tr: út alle hoeken en hernen In de hoek staan tr: yn 'e hoeke stean Zich (niet) in een hoek laten duwen tr: jin (net) út it stee kringe, wrotte litte In de hoek zitten waar de slagen vallen tr: op'e skopstoel sitte Uit de hoek komen tr: út 'e hoeke komme, út 'e beam komme Het hoekje v.d. haard tr: de hurdshoeke, hurdsherne Het vriest uit alle hoeken tr: it friest út alle hoeken De wind zit in die hoek tr: de wyn sit yn dy hoeke Nu weet ik uit wat voor hoek de wind waait tr: no wit ik út wat hoeke de wyn waait Het hoekje te boven zijn tr: it hoekje te boppe wêze Het hoekje om gaan, zijn tr: de hoeke, it hoekje om gean, wêze Vissen met hoeken tr: hoekje Aan de hoek zijn tr: oan 'e hoek sitte Dat is het summum! tr: dat is it summum, it toppunt! Zich op weg begeven tr: jin op 'en paad jaan, bejaan Zich te voet op weg begeven tr: de stap deryn, derûnder sette Zich naar huis begeven tr: nei hûs ta, op hûs ta sette, op hûs yn, oan, op nei hûs gean Zich v. huis begeven tr: jin ôfjaan, fan hûs gean Zich in het gevaar begeven tr: jin yn it gefaar jaan Zich ter ruste begeven tr: jin nei de rêst jaan, jin deljaan Zich ergens heen begeven tr: jin earne hinne jaan, earne hinne, op ta strike, earne op ta sette Het begeven, (breken, stuk gaan) tr: jin bejaan: de dyk, it keatling, de muorre bejout him Bidden en smeken tr: bidde en smeke Dat is een hele til tr: dat is in hiele til Ergens een hele til aan hebben tr: earne in hiele til oan hawwe Er is iets op til tr: der is eat op til, op hannen De oude, nieuwe wet, (het Oude, Nieuwe Testament) tr: it âlde, nije ferbûn Dat zijn hier de wetten v.h. huis tr: dat is hjir wet De wet op ... tr: de wet op .. De wet van ... tr: de wet fan .. Iem. de wet stellen tr: immen de wet, wetten stelle Iem. de wet aanzeggen tr: immen de wacht oansizze, it immen oansizze Boven de wet staan tr: ûnder en boppe de wet stean Korte wetten maken met tr: koarte metten meitsje, koarte gongen gean mei Jong meisje, jonge vrouw tr: faam, jongfaam tr: fanke, faam Een gezonde en stevige meid tr: in faam as in lôge Die akelige meid tr: dat smoarge fanke De kleine meid tr: de lytse faam Eerste, tweede meid tr: grutfaam, lytsfaam hoer. Naar de meiden lopen tr: nei de froulju reizgje Kijken of men azijn gedronken heeft tr: sjen oft men de pacht fan 'e jittik hat, oft men in lot op in fet jittik, op in jittiksfet hat, sjen as hie men de jittik allinnich hân In de meuk staan tr: lizze te meuken Bruiloft houden tr: brulloftsje De groene bruiloft tr: de griene, strieëne bruiloft De blikken bruiloft tr: de blikken bruiloft De koperen bruiloft tr: de koperen brulloft De zilveren bruiloft tr: de sulveren bruiloft De gouden bruiloft tr: de gouden bruiloft De diamanten bruiloft tr: de diamanten brulloft iets vreemds. Vreemdheden tr: frjemdichheden, nuverheden, nuverichheden, wûnderheden Een gevonden voorwerp tr: in fûnling Niet kunnen vinden wat men wenst tr: jins sin net fine kinne Iem. thuis vinden tr: immen thús treffe, oantreffe Zich ergens laten vinden tr: derfoar soargje earne te wêzen, dat men earne is Wij vinden elkaar voor het station tr: wy treffe inoar foar it stasjon Ik vind het ... tr: ik fyn, achtsje it ..., by my is it .. Wat vind jij ervan? tr: wat fynsto derfan?, wat tinkt dy derfan? Vind je niet? tr: fynst net? Ik vind het maar niks tr: ik fyn it mar niks Een raadsel vinden tr: in riedsel riede, oplosse Ik zal hem wel vinden tr: ik sil him wol fine Voor zoiets laat hij zich niet vinden tr: foar soks is er net te finen Dat vindt zich wel tr: dat fynt him fansels wol, dat komt wol klear Er iets op vinden tr: der eat op útfine Het gevonden hebben tr: it fûn hawwe Het niet kunnen vinden tr: it net (rjocht) fine kinne Het met iem. kunnen vinden tr: goed mei immen kinne, it mei immen lykfine kinne Het goed met elkaar kunnen vinden tr: goed (mei-inoar) kinne, it (mei-inoar) lykfine kinne Elkaar kunnen vinden in die voorstellen tr: it iens wêze, fine oer dy útstellen Zich kunnen vinden in tr: it iens wêze mei, akkoart gean mei Een toeziend voogd tr: in tasjend fâd In de aar, aren komen tr: ierje, yn 'e ier sjitte Aren gevormd hebben tr: yn 'e ier stean Aren lezen tr: ierlêze, iersykje Zeer onverwachts tr: hommels en dwers Generfd zijn tr: nerven hawwe Visser die met hoekwant vist tr: hoekwanter Zich goed gedragen tr: jin goed, bêst hâlde, jin ta deugd oanstelle Zich als een man gedragen tr: in keardel, man útmeitsje Zich weten te gedragen tr: witte hoe't men jin hâlde en drage moat Tot iets gerechtigd zijn tr: earne ta berjochtige wêze, earne it rjocht ta hawwe Naar een betrekking rondzien tr: nei in plak omsjen Een rel, relletje tr: (in) opskuor, in opskuorring, rebûlje Rellen tr: opskuor, opskuorringen, opskuorrings, rebûlje Een hele rel, (consternatie) tr: in hiel trelit, in hiel opskuor, in hiele opskuorring, opstiging, tramtoarje Kluisgaten tr: eagen Iets aan de wand hangen tr: eat oan 'e muorre, oan it lewant hingje Zich uitspannen tr: jin fermeitsje, ferdivedearje, ûntjaan, útfierje Een arme verstoteling tr: in earme ferskoveling Iets ergens op uitvinden tr: eat earne op útfine Spichtig, schraal persoon tr: spjocht, spjucht, spjunt Spichtig, schraal persoon tr: spjocht, spjucht, spjunt Last v. maagzuur hebben tr: de soad, it soadbaarnen hawwe, soaderich, soadich wêze De pil gebruiken tr: oan 'e pil wêze Een gezicht als een oorwurm tr: in gesicht as âlde lapen, in troanje as in âld kwartsje Waar geen klager is, is geen rechter tr: dêr't net klage wurdt, is gjin rjocht -Klagers hebben geen nood, (en) pochers hebben geen brood tr: kleiers hawwe gjin need en sprekkers hawwe gjin brea Daar zou je de kriebel(s) v. krijgen tr: men soe de kribels derfan krije De kriebel in zijn gat hebben tr: de kriuwel, ridel yn 't gat hawwe Zonder iets te verbloemen, (verhelen) tr: sûnder eat te ferswijen, benefter te hâlden Onder een verbloemde naam tr: ûnder in skûlnamme Verbloemende uitdrukkingen, zegswijzen, (eufemismen) tr: fersêftsjende útdrukkings, siswizen Zich richten naar de omstandigheden tr: jin skikke nei de omstannichheden Zich tot iem. richten tr: jin ta immen keare, rjochtsje Zijn schreden richten naar tr: de stap sette nei De koers richten naar tr: de koers, koerts sette nei Het woord richten tot iem. tr: immen oansprekke, oanspanne Zijn aandacht richten op tr: de oandacht rjochtsje op Zich richten op tr: jin rjochtsje op Schaarste van, aan tr: krapte fan Er is schaarste aan ... tr: der is krapte fan ..., der is krap ..., it, de ... is krap Een boek achtereen uitlezen tr: in boek yn ien kear útlêze Jaren achtereen tr: jierren efterinoar, oanien Wel gewillig zijn tr: wol yn goedens wolle Een kwaal aan de maag, enz. tr: in maachkwaal, ensfh., aksje mei de mage, ensfh Ik heb een zandje in mijn oog tr: ik haw in sânkerrel, sânskerrel yn 't each De zanden tr: de sânbanken Iem. zand in de ogen strooien tr: immen de eagen tichtklieme, tichtsmarre Als droog zand aan elkaar hangen tr: oaninoar hingje as drûch, los sân Zand erover! tr: sân deroer! In het zand bijten tr: yn it sân bite Op zand bouwen tr: op sân bouwe De kop in het zand steken tr: de kop yn it sân stekke Een ouwe snoeper tr: in âld frouljusgek De fok hijsen tr: fokje, de fok hise De fok gehesen hebben tr: de fok op hawwe Voor de fok lopen tr: foar it fokje hawwe Een besloten vergadering tr: in besletten gearkomste Een besloten terrein tr: in ôfsletten terrein Besloten water tr: ticht,tichtferzen, besletten wetter Besloten zijn tr: beret, risselwearre wêze, út 'e rie, ried wêze Besloten zijn tot tr: besletten hawwe ta, beret wêze op Vernuftig uitdenken tr: útfigelearje Eénjarig schaap tr: interskiep (it), intertouke (it) Tweejarig schaap tr: twinterskiep (it), twintertouke (it) Schapen houden tr: skiephâlde, skieppebuorkje De schapen scheren tr: de skiep skeare, skieppeknippe, skieppeskeare, skieppeskarje, skieppeskarre Dat arm schaap, (hulpeloos mens) tr: dat earme skiep Die arme schaapjes v. kinderen tr: dy earme stumpers fan bern Het verloren schaap tr: it ferlerne skiep Een schaap met vijf poten tr: in handigen duvel, satan Het zwarte schaap zijn tr: it swarte skiep, it tredde laam wêze, oer en tefolle wêze Zijn schaapjes op het droge hebben tr: jins skiep op it drûge hawwe, oan igge wêze, de bocht, slach om 'e earm, earmtakke hawwe -Als er één schaap over de dam is volgen er meer tr: as ien skiep oer de daam rint, folgje mear, as der ien skiep oer de daam is, komme der mear, fleane se der allegearre oer, as der ien hûn blaft, begjinne se allegearre Er gaan veel makke schapen in een hok tr: der kinne in bult makke skiep yn ien hok (en wylde noch mear) Eén schurftig schaap kan een hele kudde aansteken tr: ien rudich skiep makket mear, makket folle Een paard bij de toom leiden tr: in hynder by de team krije In toom houden tr: yn betwang, yn 'e stokken, stringen hâlde vlucht, koppel. Een toom wilde eenden tr: in flecht wylde einen Een toom kuikens tr: in team piken Wat kan mij dat bommen!, (schelen) tr: wat kin my dat bomme! Het is een hele hijs tr: it is in hiele, swiere hys, in hiele ris, toark, tôch, tris De toeweg nemen tr: in koartere wei nimme Informeren naar tr: fernimme nei Prentjes kijken tr: printsjebesjen Prentjes uitknippen tr: printsjeknippe Aan een mijt zetten tr: oan in skûne sette Met voortvarendheid tr: mei faasje De nodige voortvarendheid betrachten tr: mei faasje út ein sette, flink trochpakke De blaas, (urineblaas) tr: de blaas Kou op de blaas hebben tr: kjeld op 'e blaas, op it wetter hawwe Om iem. bestwil tr: foar, ta immens goederbêst, goederbêstens Om bestwil tr: út goederbêst, goederbêstens, út goedergeunst, út goesoarch Ik raad het je aan om jouw eigen bestwil tr: ik ried it dy út bêstens, ta dyn bêstens, foar eigen bêstens Voortdurend met elkaar kijven tr: mei-inoar omhottefylje - Waar twee kijven, hebben beiden schuld tr: twa kibje, twa skuld Iem. v. iets verwittigen tr: immen eat te witten dwaan, immen earne fan op 'e hichte bringe Wij houden geen receptie tr: wy hâlde gjin resepsje, wy hawwe gjin drokte, droktme Al zijn kruit verschoten hebben tr: (al) jins krûd fersketten hawwe Hij heeft het kruit niet uitgevonden, (hij is niet erg snugger) tr: hy hat it krûd net útfûn Onwijs duur tr: healwize djoer In het voetzand raken tr: ûnder it fuotfolk komme Aardappelen in een zak scheppen tr: ierappels yn 'e sek skeppe Soep, groente op een bord scheppen tr: sop, griente ynskeppe, opskeppe Water scheppen tr: wetter skeppe De zeilen scheppen wind tr: de seilen skeppe wyn Vreugde in iets scheppen tr: earne nocht oan hawwe God schiep hemel en aarde tr: God skoep himel en ierde De mogelijkheid tot iets scheppen tr: eat mooglik meitsje Het klaarkrijgen, (het voor elkaar weten te brengen) tr: it foarinoar bringe, dermei rêde, it oprêde Zich voorstellen tr: jin foarstelle, jin bekend meitsje Iem. voorstellen aan tr: immen foarstelle oan, immen bekend meitsje Zich iets voorstellen tr: jin eat yntinke Zich iets kunnen voorstellen tr: jin eat begripe kinne Ik stel mij voor dat dat mogelijk is tr: ik kin my yntinke dat soks mooglik is, it wol my wol oan dat soks mooglik is Ik stel mij er niet veel v. voor tr: ik haw der net folle fan, foar op 'e rekken Ik kan hen mij niet meer voorstellen tr: ik kin har net mear foar my krije Stel je voor! tr: tink ris ta! van plan zijn. Ik stel mij voor te ... tr: ik nim my foar, ik nim it foar my om te .. Wat moet dat voorstellen? tr: wat moat dat foarstelle; wat hat dat te betsjutten, wat moat dat, wat sil dit? Dat stelt weinig, niets voor tr: dat hat net folle, neat om 'e hakken Ongerust zijn tr: ûngerêst, noedlik, nuodlik wêze, omkeard (yn 't liif), ûngemaklik yn 't liif wêze Dodelijk ongerust tr: dea-ûngerêst, stjerrende ûngerêst Ongerust zijn over iem., iets tr: ûngerêst, ûngemaklik wêze oer, yn sitte oer immen, eat Ik word ongerust tr: it giet my oan, it bekrûpt rny, it begjint my om te gean, it wynt raar yn my om, it wynt my yn it liif om Ik word erg ongerust tr: it baarnt my yn, it begjint my yn te baarnen, it fljocht my oan Een samenloop v. omstandigheden tr: in gearrin fan omstannichheden De Kerst tr: krysttyd, de kryst, hjeldagen Een witte Kerst tr: in wite krysttyd Met de Kerst tr: (mei) krysttyd, mei de kryst, hjeldagen, de krystdagen, hjeldagen (oer) Voor de Kerst tr: foar de krystdagen, hjeldagen Iets onbeantwoord laten tr: eat ûnbeändere, ûnbeäntwurde litte, eat net beänderje, beäntwurdzje, earne net op anderje, antwurdzje ..., dat beloof ik je! tr: ..., dat beloof ik dy! Dat is beloofd! (door jou) tr: dat hast sein! De vruchten beloven een goede opbrengst tr: de fruchten love, belove goed, skoan, bêst Volgens de krant belooft dit een succes te worden tr: neffens de krante liket dit in sukses te wurden Louter bij toeval tr: poer tafallich Het toeval wilde dat ... tr: poer tafallich .. Bij toeval tr: tafallich Aan toevallen lijden tr: mei setten oanhelle wêze Een toeval krijgen tr: in tafal krije Ergens een goede klankbodem vinden (fig.) tr: earne oanklang fine Mensen van alle standen en rangen tr: minsken fan alle rangen en stannen In rang teruggezet worden tr: in takke tebek set wurde Een geleerde v.d. eerste rang tr: in earsterangs gelearde Ongezeglijk zijn tr: net om ('t) lyk wolle, net, neat om sizzen jaan, gjin sizzen hawwe wolle Dat is v. mij tr: dat is fan my, mij, dat is mines, minen, minent Een oom v. mij tr: in omke fan my, mij, mines, minen, minent Dat, die v. mij is veel mooier tr: mines, minen, minent is folle moaier Mij zelf tr: mysels, mijsels Een baas in het rekenen, (een uitblinker) tr: in baas, meunster yn 't rekkenjen, in baas rekkender Is de baas thuis? tr: is de baas thús? Hola, baas! tr: ho ris, âlde, fader, heite! Een baas v.e. vis, steen tr: in baas fisk, stien Wacht even, wie is hier de baas? tr: ho ris, wa is hjir baas, wa sil it hjir witte? Er is altijd baas boven baas tr: der is altyd baas boppe baas, der binne mannen en mansmannen, mantsjemannen De baas spelen tr: de baas spylje, foar baas opslaan, spylje, opspylje, baasspylje, de grutte klok liede De baas over iem. spelen tr: de baas oer immen spylje, immen beädministrearje De baas over iem. willen spelen tr: oer immen gearsitte Ik ben mijn eigen baas tr: ik bin myn eigen baas, ik bin myn eigen man, ik bin frij man, ik stek de fuotten ûnder myn eigen tafel Iets de baas kunnen, zijn tr: eat de baas kinne, wêze Iets de baas worden tr: eat de baas wurde, eat yn't ferstân krije Iem. de baas zijn tr: immen de baas wêze, immen hawwe kinne, immen oer kinne, immen oermânsk wêze Iem. verre de baas zijn tr: immen fier de baas wêze, immen fier oer kinne, immen fier oermânsk wêze, om immen hinne kinne, immen om en oer kinne, wol twa, trije kear om immen hinne kinne, immen wol twaris, tsienris) foarby kinne, immen wol tsien kear yn 't rûn, yn 'e rûnte kinne, de gek mei immen hawwe Iem. de baas worden tr: immen de baas wurde Captie(s) maken tr: earne kapsje op meitsje Iem. iets aansmeren tr: immen eat ferplakke, oanplakke, oansmarre, oan 't gat smarre, op 'e hûd plakke, oan 'e mage smarre Boerenarbeider zijn tr: by de boer arbeidzje, wêze Allemaal leugens tr: allegearre leagens, merakels Een leugen verzinnen tr: in leagen, ien stâle Leugens vertellen tr: leagenje Een leugentje om bestwil tr: in minnisteleagen Hij is aan, v. zijn eerste leugen niet gebarsten tr: hy is yn syn earste leagen net smoard, as er yn syn earste leagen smoard wie, hie er al lang dea west -Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt ze wel tr: leagens hawwe koarte skonkjes Iem. overslaan bij een uitdeling tr: immen oerslaan, foarbypart(sj)e Overgeslagen worden bij een uitdeling tr: oerslein, foarbypart(e) wurde, derby troch reitsje Zich verdoen tr: jinsels ferdwaan Donderbuien zuiveren de lucht tr: de kjeld moat ris fan 'e loft Vergeleken met iem. anders achterblijven tr: immen benefterstean Slappe, weke kaatsbal tr: fiich, smûs, smoes Op non-actief staan tr: op nonaktyf stean, wêze De handgrepen, (de vaardigheid) tr: de hantaasten, hantgrepen, hantrekken, hantrekkens De handgrepen bezitten tr: de hantaasten, hantgrepen beethawwe Voorgespannen beton tr: foarspand beton Een paard voorspannen tr: in hynder foar de wein slaan, in hynder ynslaan, ynspanne In het najaar tr: yn 'e hjerst, by 't hjerst, by de hjerst, hjerstdei, hjerstdeis, hjerstmis (In, gedurende) dat najaar tr: de, dy hjerstmis Dit najaar (dat wij momenteel beleven) tr: fan 't hjerst, fan 'e hjerst: it is fan 't hjerst moai waar Het afgelopen najaar tr: fan 't hjerst, fan 'e hjerst: it wie fan 't hjerst moai waar Het komende najaar tr: fan 't hjerst, fan 'e hjerst: wy sille fan 't hjerst noch in dei te silen Uitgaven voor levensonderhoud. De tering naar de nering zetten tr: de bek, bel nei de byt sette Vliegende tering tr: fligende tarring Iets tot op de bodem uitzoeken tr: eat oant op 'e boaiem útsykje Een dubbele bodem tr: in dûbele boaiem Aan iem. hoop de bodem inslaan tr: immens hope de grûn yn boarje, jeie Het schip zit op de bodem tr: it skip sit yn 'e grûn V. eigen bodem tr: fan eigen grûn Onderuit gaan tr: ûnderút gean Zich onderuit laten zakken tr: jin ûnderút sakje litte Ergens niet onderuit kunnen tr: earne net foar wei, ûnder wei kinne, earne net fan ûntkomme kinne Spuit elf geeft (ook) modder tr: dêr ha je him!, hy, hja wol ek wat sizze! Dat is uit de kunst tr: dat is út 'e keunst Dat is uit de kunst gemaakt tr: dat is út 'e pinne makke Daar is geen kunst aan tr: dêr is gjin keunst oan Een klein, koud kunstje tr: in lyts, kâld keunstke Kunsten, (fratsen) tr: keunsten -Zo vraagt men de boeren de kunst af tr: sa freget men de boer de keunst ôf Onaangetast blijven, laten tr: ûnoantaast bliuwe, litte Zich overgeven, (zich gevangen geven) tr: jin oerjaan Zich overgeven aan (fig.) tr: jin oerjaan oan Het overgeven, (het aan hogere beschikking overlaten) tr: it oerjaan In de echt verbinden, verenigen tr: trouwe In de echt treden tr: trouwe, boaskje tr: houlikje Bepaling v. gesteldheid (gramm.) tr: tuskenbepaling Een herenleven(tje) hebben tr: it hawwe as smoarge beane, prom-en-bôle, wyn-en-bôle, in jonkerslibben hawwe Iem. het huis, de kamer uit loodsen tr: immen ta de doar út loadsje Koffievisite hebben tr: kofjedrinkers hawwe Een kwetsbaar punt, een kwetsbare plek, zijde tr: in swakke side Ergens gespeend v. blijven tr: earne by troch reitsje Hij is niet v. humor gespeend tr: hy hat wol gefoel foar humor De meteropnemer v. gas, waterleiding, elektriciteit tr: de man fan it gas, de wetterlieding, it elektrysk Rariteiten tr: nuverichheden, nuverheden, wûnderheden, rariteiten Bestand zijn tegen tr: bestân, bestand wêze tsjin Hij is al tweemaal getrappeerd tr: hja hawwe him al twa kear trappearre Iem. trapperen op tr: immen betraapje op Dicht worden tr: betichtsje: it paad is aardich betichte Zo dicht als een pot tr: sa ticht as in pôt, dofpôt Mondje dicht! tr: net fierder fertelle! Een dichte wind tr: in tichte, stive wyn Een dichte mist tr: in swiere mist Dicht bij tr: ticht, deun, fuort by Ergens dicht langs tr: earne ticht, deun, stiif by lâns Dicht op elkaar staan tr: ticht opinoar stean, rjocht byinoar op stean Dicht bij elkaar zitten tr: ticht byinoar sitte, mei-inoar op in lyts protsje sitte Ik was er dicht aan toe tr: ik wie der nei oan ta Dicht worden tr: betichtsje: it paad is aardich betichte Zo dicht als een pot tr: sa ticht as in pôt, dofpôt Mondje dicht! tr: net fierder fertelle! Een dichte wind tr: in tichte, stive wyn Een dichte mist tr: in swiere mist Dicht bij tr: ticht, deun, fuort by Ergens dicht langs tr: earne ticht, deun, stiif by lâns Dicht op elkaar staan tr: ticht opinoar stean, rjocht byinoar op stean Dicht bij elkaar zitten tr: ticht byinoar sitte, mei-inoar op in lyts protsje sitte Ik was er dicht aan toe tr: ik wie der nei oan ta Dicht en ondicht tr: rym en ûnrym Verbleken v. schrik tr: bleek, wyt om 'e noas wurde, derfan belûke, it bestjerre Verbleken bij, (niet te vergelijken zijn met) tr: net lykje moatte neffens Een weifelend licht tr: in wifelljocht Afschuwwekkend tr: ôfgryslik, grouwélich, heislik Het is afschuwelijk tr: it is ôfgryslik, grouwélich, heislik, it is in griis (en grouwel), in grize, in ôfgriis, in minskegriis erg, zeer. Afschuwelijk lelijk tr: ôfgryslike, alderheislikste, ûnhuere, ûnhuerige, grouwélige ûnsjoch Afschuwwekkend tr: ôfgryslik, grouwélich, heislik Het is afschuwelijk tr: it is ôfgryslik, grouwélich, heislik, it is in griis (en grouwel), in grize, in ôfgriis, in minskegriis erg, zeer. Afschuwelijk lelijk tr: ôfgryslike, alderheislikste, ûnhuere, ûnhuerige, grouwélige ûnsjoch Beslist niet tr: beslist, perfoars, perfoarst, op-en-út, út noch yn, uterstee net Beslist niet tr: beslist, perfoars, perfoarst, op-en-út, út noch yn, uterstee net Zijn lusten, hartstochten botvieren tr: jin útwierje Iem. loon korten tr: immen yn syn lean koarte De dagen korten tr: de dagen koarte, ferlieze, binne yn 't ferliezen, binne yn 't ôfnimmen Een vogel de vleugels korten tr: in fûgel koarte De tijd korten tr: de tiid koarte Zich opstapelen tr: jin opsteapelje, opheapje: it wurk steapelet, heappet him op, de swierrichheden steapelje, heapje har op Bij, met oogluiking te werk gaan tr: de eagen derfoar taknipe, tichtknipe, it troch de fingers sjen Gepaard zijn, (gehuwd) tr: troud wêze Gepaard rijm tr: pearrym (it) De gasten kwamen gepaard binnen tr: de gasten kamen der yn pearen yn Gepaard gaan, zijn met tr: mank gean mei Dat gaat met veel kosten, werk gepaard tr: dêr geane gâns kosten, dêr giet in soad wurk mei mank, dat bringt in protte kosten, wurk mei, dat jout frijwat kosten, wurk Regen gepaard met storm tr: rein mei stoarm Gepaard zijn, (gehuwd) tr: troud wêze Gepaard rijm tr: pearrym (it) De gasten kwamen gepaard binnen tr: de gasten kamen der yn pearen yn Gepaard gaan, zijn met tr: mank gean mei Dat gaat met veel kosten, werk gepaard tr: dêr geane gâns kosten, dêr giet in soad wurk mei mank, dat bringt in protte kosten, wurk mei, dat jout frijwat kosten, wurk Regen gepaard met storm tr: rein mei stoarm Hij is goed gemutst tr: de krún, mûtse stiet him goed Hij is slecht gemutst tr: de krún, mûtse, holle stiet him ferkeard Verschut lopen, staan, zetten tr: foar skut rinne, stean, sette V. onderaf tr: fan ûnderen ôf Verhuizen kost bedstro tr: ferfarren kostet bêdstrie Naar de andere wereld verhuizen, (sterven) tr: ferreizgje, oergean, der tusken át gean, weireizgje, ôfreizgje, derút gean, opstappe In groep(s)verband tr: yn groepsferbân Zo is het wel genoeg tr: sa kin it wol ta Ergens genoeg v. hebben tr: earne jins nocht fan (ôf) hawwe Er schoon genoeg v. hebben tr: skjin, grôtskjin jins nocht hawwe, (der) de, jins meuch fan hawwe, takocht wêze Zo is het wel genoeg tr: sa kin it wol ta Ergens genoeg v. hebben tr: earne jins nocht fan (ôf) hawwe Er schoon genoeg v. hebben tr: skjin, grôtskjin jins nocht hawwe, (der) de, jins meuch fan hawwe, takocht wêze Driemotorig zijn tr: trije motors hawwe Groenten tr: griente, grientespul(it) Aardappels met verschillende groenten tr: ierappels mei ferskillende soarten griente Klein kroos tr: einekroas (it), einegrús (it), Lemna minor L Wild door elkaar groeiend kroos tr: rûch (it) Staken v. benen tr: prikstokken Staken voor erwten en bonen tr: beanstokken, beantsjestokken, pûltsjestokken Ik heb het totaal vergeten tr: ik haw it finaal, folslein, totaal, alhiel, hielendal fergetten Ik heb het totaal vergeten tr: ik haw it finaal, folslein, totaal, alhiel, hielendal fergetten Een dam doorgraven tr: in daam trochgrave, trochdolle, trochslatte De boeken in een kast rangschikken tr: de boeken yn in kast op oarder sette De dieren in klassen en orden rangschikken tr: de bisten yn klassen en oarders yndiele Flink kunnen meedoen tr: aardich meidwaan kinne In gezelschap wel kunnen meedoen tr: jins slide, slydsje der wol by skowe kinne Flink meedoen tr: net swak byspylje, jin der goed by jaan, jins bakje, slydsje byskowe Een rondborstige Fries tr: in rûne Fries Een rondborstige Fries tr: in rûne Fries Onder de wol (gaan) tr: ûnder de wol (krûpe) Door de wol heen zijn tr: troch wol en troch jern, troch linnen en wol wêze Door, in de wol geverfd zijn tr: yn 'e wol ferve wêze Dat komt op mij neer tr: dat komt foar my op Neerkomen op tr: delkomme op Gesluierd zijn tr: in wale foar hawwe Bij uitnemendheid tr: by útstek Het kan nauwelijks tr: it kin amper, sa ja sa nee Het is er nauwelijks tr: it is der amper, sawat sawat juist, pas tr: amper Min of meer tr: min of(te) mear, min-of-mear, min-ofte-mear Dat is mij te min tr: dat is my te min Daar moet je niet min over denken tr: dat is lang gjin minnichheid, haw dat net op neat, tink derom Min zijn, (ziekelijk) tr: yn 'e minnichheid wêze Vrij min tr: minnich tr: minnichjes Zo min mogelijk tr: sa min mooglik Zo min ... als ... tr: like min ... as .. Min of meer tr: min of(te) mear, min-of-mear, min-ofte-mear Iets in der minne schikken tr: eat op in minlike wize skikke Een droge min tr: in toarre amme Dat is mij te min tr: dat is my te min Daar moet je niet min over denken tr: dat is lang gjin minnichheid, haw dat net op neat, tink derom Min zijn, (ziekelijk) tr: yn 'e minnichheid wêze Vrij min tr: minnich tr: minnichjes Zo min mogelijk tr: sa min mooglik Zo min ... als ... tr: like min ... as .. Ergens in zitten te graaien tr: earne yn om skuorre, kreamje, tyskje Zijne, Hare Koninklijke Hoogheid tr: Syn, Har Heechheid Een grijp, (een hebzuchtig mens) tr: in griper, graper Voor de grijp liggen tr: foar de greep, gryp lizze Aan het vegen zijn tr: oan 't feien wêze, oan 'e biezem stean De kamer vegen tr: de keamer oanfeie De stoep vegen tr: de stoepe skjinfeie De voeten vegen tr: fuotfeie De mond vegen tr: de mûle ôffeie De baan vegen tr: baanfeie De schoorsteen vegen tr: de skoarstien reagje Zich in de ogen vegen tr: jin yn 'e eagen wriuwe, wiskje Zijn neus vegen tr: snute De straat (schoon) vegen tr: it folk fan 'e dyk reagje Alles op een hoop vegen tr: alles op ien (grutte) bult, bulte smite Kamp voor kalveren en paarden vlak bij de boerderij tr: kampke (it) (Geen) kamp geven, (het (niet) opgeven) tr: (gjin) kamp jaan Het blijft kamp, (de strijd blijft onbeslist) tr: it is kamp Over iem. tevreden zijn tr: oer immen tefreden wêze, jins moed oer immen hawwe Met iets tevreden zijn tr: mei eat tefreden wêze, oer, mei eat foldien wêze Over iem. tevreden zijn tr: oer immen tefreden wêze, jins moed oer immen hawwe Met iets tevreden zijn tr: mei eat tefreden wêze, oer, mei eat foldien wêze Onzichtbaar zijn tr: ûnsichtber, net te sjen wêze Onzichtbaar zijn tr: ûnsichtber, net te sjen wêze Onomstotelijk vaststaan tr: sa fêst stean as in hûs Onomstotelijk vaststaan tr: sa fêst stean as in hûs Op eigen verantwoordelijkheid tr: op eigen manneboet, ban en boete Verantwoordelijkheid voor iem., iets dragen tr: immen, eat op 'e, jins noed hawwe, earne de noed fan hawwe Verantwoordelijkheden tr: ferantwurdlikheden Er zit geen tier in tr: der sit gjin haal yn Hij heeft hier geen tier, (kan er niet aarden) tr: hy kin hjir gjin haal fine, hy kin, mei hjir net aardzje, hy hat hjir gjin aard Een langharige tr: immen mei lang hier In eeuwige gedachtenis blijven tr: yn ivich oantinken bliuwe Ter eeuwiger gedachtenis tr: ta in ivich oantinken, ta in ivige oantins Een aap v.e. jongen tr: in aap fan in jonge Een aangeklede aap tr: in oanklaaide aap De aap binnen hebben, (het geld) tr: de aap binnen hawwe Iem. aap zijn tr: immen alles nei-aapje Voor aap staan tr: foar joker, merakel, skut stean, de aap spylje Iem. voor de aap houden tr: immen foar de gek hâlde, foar de kroade ride Aap wat heb je mooie jongen spelen tr: sjerpstrike, mei de sjerpkwast, sjerppot omrinne In de aap gelogeerd zijn tr: moai yn 'e aap wêze Nu komt de aap uit de mouw tr: no komme de keallen út it hok, no komme de pipen út'e sek, no komt de aap út 'e mouwe Wat v. apen komt, wil luizen tr: al wat fan katten komt, wol mûzje Ergens onwelkom zijn tr: earne hosk, ûnwolkom wêze De boel verzieken tr: de boel bedjerre, yn 'e bulten jeie Een Spaanse kraag, (beklemming v.d. eikel door een te nauwe voorhuid) tr: in Spaanske kraach Iem. in, bij zijn kraag pakken, vatten tr: immen by de kraach krije Een stuk in zijn kraag hebben tr: in stik yn 'e kraach hawwe, in stik op hân hawwe, in stik yn hawwe, in moaie pandoer, in bêste saaier, in goede stamper ynhawwe Dat zal hem zijn kraag kosten tr: dat sil him de kraach kostje Geboren worden tr: berne wurde Ergens geboren en getogen zijn tr: earne berne, hikke en tein wêze Een geboren verteller tr: in echte ferteller, in rasferteller Na ommekomst v. twee maanden v.d. termijn tr: nei (ôfrin fan) twa moannen fan 'e termyn Voor een eensluitend afschrift tr: foar in krekt-en-gelyk ôfskrift Zitten te vertinnen v.d. kou tr: fernikkelje fan 'e kjeld Er uitzien als een geest tr: in kleur as in geast hawwe, ta de dea keard lykje De Heilige Geest tr: de Hillige Geast Boze geest tr: kweageast In iem. geest verder gaan tr: yn immens geast fierder gean Voor de geest komen; roepen tr: jin yn 't sin komme, bringe Voor de geest staan tr: foarstean, bystean Er zweeft mij iets v. voor de geest tr: der sweeft my wat fan yn 'e holle om Tegenwoordigheid v. geest tr: berettens De geest geven tr: it oerjaan De geest krijgen tr: de geast krije Een grote geest tr: in grutte geast De geest is gewillig, maar het vlees is zwak tr: de geast wol wol, mar it fleis is swak Hoe groter geest, hoe groter beest tr: wat grutter geest, wat grutter beest, de bêste tsizen hawwe faak de measte maitsen Zich kleden tr: jin klaaie, de klean oandwaan De kinderen kleden tr: de bern de klean oandwaan Zich kleden in overeenstemming met de omstandigheden tr: jin earne op klaaie: jin op 'e kjeld, waarmte klaaie Zwart kleedt haar niet tr: swart stiet har net niet gauw verteerd, versleten zijn. Dat laken houdt lang tegen tr: dat lekken slyt net folle Zonder verzuim tr: fuortendalik, fuortendaliks, fuortynienen V. oudsher tr: fan âlds Vrucht v. d. egelskop tr: dûkel, dûker, kattekloat, katerskloat Het is bewolkt tr: de loft is berûn, beset Iets in de vernieling helpen tr: eat ferniele In de vernieling raken tr: deroan gean Vernielingen, door kinderen aangericht tr: bernewurk (it) Het is meteen vijf uur tr: it is dêrmei fiif oere Zo meteen tr: sadaalks, daalks, daalk, sadaalk, sadalik, sadaliks, dalik, daliks Gepast geld tr: past jild De nabestaanden tr: de sibben Het morgenrood is aan de lucht tr: de dage, sinne giet oer de loft Dat verklaart veel tr: dat ferklearret gâns, in soad Dat laat zich verklaren tr: dat lit him hearre Het verklaart zichzelf tr: it is wol dúdlik Zich nader verklaren tr: jin neier ferklearje, jin dúdlik meitsje Zich verklaren voor, tegen tr: jin ferklearje, útsprekke foar, tsjin Verklarend tr: ferklearjend: ferklearjende oantekeningen, in ferklearjend wurdboek Overtollig zijn (v. zaken) tr: oerstallich, deroer, oer en tefolle wêze Overtollig, buiten gebruik zijnd tr: waarloas, waarleas, warloas, warleas: in waarloas ein tou Overtollig zijn (v. zaken) tr: oerstallich, deroer, oer en tefolle wêze Overtollig, buiten gebruik zijnd tr: waarloas, waarleas, warloas, warleas: in waarloas ein tou Een ijzige wind tr: in iiskâlde wyn ijzingwekkend. heislik tr: ysbaarlik, yslik, misbaarlik Een ijzige stilte tr: in yslike stilte Een ijzige wind tr: in iiskâlde wyn ijzingwekkend. heislik tr: ysbaarlik, yslik, misbaarlik Een ijzige stilte tr: in yslike stilte Het laten afweten, (lett.) tr: ôfberjocht dwaan fig. tr: it sitte litte Geld losmaken tr: oan jild witte te kommen De bodem losmaken tr: de grûn losmeitsje, opkapje Duidelijk hoorbaar. Verstaanbaar spreken tr: fersteanber, dúdlik prate Goed, slecht verstaanbaar zijn tr: goed, min te ferstean wêze Zich verstaanbaar maken tr: jin begryplik útdrukke Zo droog als kurk tr: sa drûch as koark Er is nog wat onder de kurk tr: wy hawwe noch wol wat ûnder de koark Kurkje breien tr: koarkbreidzje tr: koarkjebreidzje Het lijkt hier wel een jodenkerk tr: it liket hjir wol in joadetsjerke De overkant tr: de oare kant Aan de overkant v. tr: oare kant, oan 'e oare kant fan: oare kant de dyk, oan 'e oare kant fan 'e dyk Vlekken maken (op). Een kleed vlekken tr: plakken yn in kleed meitsje Zijn schrift vlekken tr: plakken yn jins skrift meitsje, yn jins skrift grieme De pen vlekt tr: de pinne griemt Olie vlekt tr: oalje makket plakken vlekken krijgen. Witte stof vlekt licht tr: wite stof smet samar Met geen mogelijkheid tr: mei gjin mooglikheid, by gjin mooglikheid, by mooglikheid net Tot de mogelijkheden horen tr: ta de mooglikheden hearre Timmerlieden tr: timmerlju, timmerfolk (it) Bij nacht en ontij(d) tr: by nacht en ûntiid, ûntiden, te neare nacht, tenearenacht Bij nacht en ontij(d) op pad zijn, omzwerven tr: omwaarûlje, waarûlje. Te ontijde, te betiid, te ier Ten ontijde tr: op in ûngaadlik momint, op in stuit dat it min, net past, min útkomt Meineed plegen tr: in meineed, falske eed dwaan, swarre Zo gauw als water tr: sa fluch, gau, rêd, rêdich as wetter Een grote hoeveelheid water tr: in bats, flap, kolk, pôle, plof wetter Water om te drinken tr: kâld wetter Op water en brood zitten tr: op wetter en brea, te wetter en (te) brea sitte ... v.h. zuiverste water tr: ... fan it suverste wetter Water in de zee dragen tr: wetter nei de see drage, it wetter fan 'e iene sleat yn 'e oare drage, wetter terskje, turf yn it fean bringe Dat kan al het water v.d. zee niet afwassen tr: dat wasket (al) it wetter fan 'e see net ôf, dat sil dy de see net ôfwaskje Het was of mij een emmer (koud) water over de rug gegoten werd tr: it foel my as kâld wetter oer de lea Bang zijn zich aan koud water te branden tr: bang wêze dat men jin oan kâld wetter baarne sil Water in zijn wijn doen tr: wetter yn 'e wyn dwaan Het is water en wind, (het is geen voedzame spijs) tr: it is allegear wetter en wyn Open water tr: iepen wetter Dicht, toe water tr: ticht wetter Laag water tr: leech wetter Het is laag water tr: it is leech wetter, it wetter is ôf, it is gjin wetter Hoog water tr: heech wetter Het is hoog water tr: it is heech wetter, it wetter is oan, it is wetter, it tij, wetter is heech Te water raken tr: deryn reitsje Te water geraakt zijn tr: deryn sitte Te water reizen tr: oer wetter reizgje Te water laten tr: te wetter litte Op het water zijn, (voor z'n plezier) tr: op it wetter wêze uit hoofde v. z'n beroep tr: op it wetter ferkeare Onder water staan tr: ûnder wetter stean Onder water lopen tr: ûnder wetter rinne, strûpe, derûnder strûpe Onder water zetten tr: ûnder wetter sette, rinne litte, fleane litte Net onder water staan (v. land), plas tr: plis, splis, split stean, plis lizze, yn 'e plis, splis stean, yn 'e plis lizze, mei splis wetter stean Zij zijn water en vuur tr: se kinne as fjoer en wetter Als het water stil staat, stinkt het tr: stille wetters stjonke Hij kan de zon niet in het water zien schijnen tr: hy kin, mei de sinne net yn it wetter skinen sjen Dat is water op zijn molen tr: dat is wyn op syn mole Waar de dijk het laagst is, loopt het water het eerst over tr: dêr't de dyk it leechst is, rint it wetter gaust deroer Het water loopt altijd naar zee tr: it wetter rint altyd nei de see In het water vallen tr: yn 't wetter falle Het water komt hem tot aan de lippen tr: it wetter komt him oan 'e lippen ta Het hoofd met moeite boven water houden tr: de holle krekt boppe wetter hâlde kinne Tussen water en wind zijn tr: driuwe, slingerje tusken wetter en wyn Tussen water en wind tr: tusken wetter en wyn, wyn en wetter Onder water zijn tr: ûnder wetter wêze Een poosje onder water zijn tr: in skoftsje ûnder wetter troch gean Weer boven water komen, zijn tr: wer boppe wetter komme, wêze Stille waters hebben diepe gronden tr: stille wetters hawwe djippe grûnen Over het water wonen ook mensen tr: oer it wetter wenje ek minsken Zich tot water schreien tr: jin oan wetter skrieme Zijn water laten lopen tr: it wetter rinne litte Ik heb hoog water tr: it is heech wetter mei my, it wetter stiet my oan 'e knibbels ta Pijn op het water hebben tr: pine op 't wetter hawwe Ik ben met dat water al meer voor de dokter geweest tr: ik haw wol earder mei it wetter foar de dokter west Het water komt mij in de mond tr: it wetter rint my (derfan) om 'e tosken Sterk water tr: sterk wetter Hij is een buitenbeentje tr: hy hat it altyd wat oars Met de hooiing bezig zijn tr: yn 'e haaiïng wêze, yn it ûngetiidzjen wêze Een onvoorzien beloop der zaken tr: in ûnfoarsjoen, ûnfertocht berin fan 'e dingen Een onvoorzien beloop der zaken tr: in ûnfoarsjoen, ûnfertocht berin fan 'e dingen Ergens tegen gekant zijn tr: earne (fûl, poer) op tsjin wêze Snelle loop tr: draaf tr: giseldraaf Zijn loop inhouden tr: ynhâlde vlucht. Op de loop gaan tr: de spat (deryn) sette, (de) sokken (deryn) sette, fan ruten spylje toeloop. Die winkel heeft de loop er in tr: dy winkel rint goed, as it spoar, it rint drok yn dy winkel De loop der sterren, v.e. rivier tr: de rin, gongen fan 'e stjerren, de rin fan in rivier In de loop v.d. dag, der jaren tr: yn 'e rin fan 'e dei, fan 'e jierren In de loop v. volgende week tr: yn ('e rin fan) nije wike In de loop v.h. verhaal tr: yn 'e rin fan it ferhaal 's Werelds loop tr: it wrâldsberin De loop der dingen tr: it berin fan 'e dingen Het recht moet zijn loop hebben, krijgen tr: it rjocht moat syn loop hawwe Iets de vrije loop laten tr: eat syn gong gean litte, eat neat yn 'e wei lizze, eat gewurde litte De loop hebben tr: yn 'e loop wêze Rode loop tr: reade loop Dat is niet onomstreden tr: dêr wurdt wakker ûngelyk oer tocht De pomp is lens tr: de pomp is lins Aangenaam koel tr: labberich, labbertsjes: labberich waar, in labberich wyntsje Iem. koel en nors bejegenen tr: immen toar bejegenje Aangenaam koel tr: labberich, labbertsjes: labberich waar, in labberich wyntsje Iem. koel en nors bejegenen tr: immen toar bejegenje Blauwsel in de vorm v. balletjes, kogeltjes tr: kûgeltsjeblau (it) Met blauwsel behandelen tr: blauselje: linnen blauselje Iem. een berisping geven tr: immen prottelbrij jaan, immen in maling jaan, skoppe, immen in roffel jaan Een berisping krijgen tr: kibjen, protteljen, prottelbrij krije Een strenge berisping krijgen tr: in roffel krije, in snútbân op 'e noas krije, swier waar krije Jij krijgt, wij krijgen enz. een flinke berisping van hem tr: der sil (raar, sa) wat úthingje by him Zo moe (zijn) als een hond tr: sa wurch (wêze) as in bist, in hynder, in hûn, in maits, in murd, in stôk Moe zijn tr: wurch wêze, jinsels, de hûd, de lea fiele Erg moe tr: wurch en ynein, ûngedien (Erg) moe en slaperig zijn tr: (skjin) jins nocht hawwe Moe en slaperig zijn tr: min, minnich, minnichjes wêze Erg moe en slaperig zijn tr: min op 'e bealch, hûd, lea wêze Ik word moe tr: de lea befalle, befalt my, de lea bejouwe, bejout my Het moede hoofd neerleggen tr: de wurge holle dellizze Iets moe zijn tr: eat sêd wêze, earne jins nocht fan (ôf) hawwe Nou moe! tr: no sis! Dolle kervel tr: dolkrûd (it), richelsie(d) (it), Chaerophyllum temulum L Enigszins waanwijs tr: wizich Op de bonnefooi tr: op 'e bonnefoai (ôf) Het wordt eb tr: it wurdt leechwetter, leech wetter, it wetter giet ôf, begjint te ferliezen Het is eb tr: it is leechwetter, leech wetter, it wetter is ôf Een krop (op)zetten, (fig.) tr: in (heech) krop sette, it krop heech hawwe, it krop foarilt stekke, allegearre krop en boarst wêze, kropje, kropsette Dat steekt mij in de krop tr: dat stekt my yn 't krop, bliuwt my yn 't krop sitten Men kan (de mensen) wel voor de kop, maar niet in de krop kijken tr: men sjocht immen wol foar de kop, mar net yn 't krop In opspraak komen tr: yn opspraak komme, oer de streek komme, brocht wurde, yn 'e bôlekoer, bolkoer, bôlekuorren, bolkuorren komme, reitsje, te skande komme In opspraak zijn tr: yn opspraak wêze, yn 'e bôlekoer, bolkoer, bôlekuorren, bolkuorren wêze In opspraak brengen tr: yn opspraak bringe, op in kweanamme bringe Gelaagd zijn tr: út (ferskillende) lagen bestean Gelaagd glas tr: glês mei ferskillende lagen Aan het venten zijn tr: oan it suteljen wêze, op 'e sutel wêze Met iets venten tr: earne mei sutelje, rinne Huis aan huis venten tr: by de doarren lâns, del gean Een streek ventend aflopen tr: in krite ôfsutelje Stinkend kortschild tr: âldwiif (it), Ocypus olens Müller Een vals gebit tr: in falsk, nij gebyt, falske, nije tosken Vervloekt worden tr: flokt, ferflokt wurde, de flok neikrije Hij vervloekt het tr: hy ferflokt it Iem. iets indachtig maken tr: immen earne yndachtich op meitsje (Aan) iets indachtig worden tr: eat yndachtich wurde Een tijdlang tr: in hoart, skoft, set Dat is vechten tegen de bierkaai tr: dat is heaterskjen, wetterterskjen, wurk fergees Dat gaat over de breeveertien, (dat gaat verkwistend) tr: it giet fan 'e, út 'e breefjirtjin Hij is het mikpunt tr: se moatte him altyd hawwe, hy hat it altyd dien, hy moat it altyd ûntjilde, se hawwe it altyd op him foarsjoen Zijn oor ettert tr: it ear rint him Gaande en staande zijn tr: sawat geande en steande wêze Gaande houden tr: geande, oan 'e gong hâlde Een gesprek gaande houden tr: in petear geande hâlde Een bedrijf, machine gaande houden tr: in bedriuw, masine draaiende hâlde Iem. gaande houden, (bezig) tr: immen dwaande hâlde Het gaande houden, (uit-, volhouden) tr: it foarinoar hâlde Gaande maken tr: geande meitsje Iem. gaande maken, (geprikkeld) tr: immen geande meitsje Onze nieuwsgierigheid raakt gaande tr: wy wurde nijsgjirrich Als hij gaande is, kan hij niet weer ophouden (nl. met praten) tr: as er ien kear los is, kin er net wer ophâlde Er is wat gaande tr: der is wat te dwaan, te rêden Daar heb je het gaande tr: it earme, leave lijen begjint wer Een onreine tr: in ûnreine Het is godsonmogelijk tr: it is ûnmooglik, it kin net, it bestiet net Ik kan godsonmogelijk op tijd komen tr: ik kin mei gjin mooglikheid op 'e tiid komme Het is godsonmogelijk tr: it is ûnmooglik, it kin net, it bestiet net Ik kan godsonmogelijk op tijd komen tr: ik kin mei gjin mooglikheid op 'e tiid komme Zich verraden tr: jin, jinsels ferriede Iem. kunnen verraden en verkopen tr: immen om en oer kinne, wol twa, trije kear om immen hinne kinne, de gek mei immen hawwe Nat v.d. dauw tr: wiet fan 'e dauwe, dauwiet Oogkleppen tr: blynkapen, eachlapen, spûklapen, skrútlapen, eachlearen, eachskruten Een paard de oogkleppen voordoen tr: in hynder blynkaapje Oogkleppen voor hebben, met oogkleppen lopen (fig.) tr: de blynkape foar hawwe Tot hier tr: hjir oan ta Hier ergens tr: hjirearne (Kom) hier! tr: hjir! Hier, pak aan! tr: hjirsa! Hier en daar tr: hjir en dêr Dat glas is gebroken tr: dat glês is stikken, is brutsen, is knikt Een gebroken man tr: in brutsen man Brekende waar tr: brekkende waar Met iem. breken tr: mei immen brekke, immen de hulde opsizze, ynhâlde Breken met tr: brekke mei Iem. (wel) kunnen maken en breken tr: immen meitsje en brekke kinne Uit de gevangenis breken tr: útbrekke Eén voor het breken tr: ien foar it brekken, foar de braak, de wraak, de wraam Weiland breken tr: greide brekke, ombrekke, greide yn hou lizze, omlizze Een spelletje breekt de avond tr: in spultsje brekt, ferbrekt de jûn wat, in spultsje ferbrekt wat Zondagswerk duurt geen dag tr: sneinswurk bedijt net Een pleziervaart maken tr: plezierfarre, plezierfarkje, út te plezierjen wêze Wie een pleziervaart maakt tr: plezierfarder Voortspruiten uit tr: ûntsprute oan Het winnen (v.) tr: it winne (fan) Winnen op tr: winne op Winnen in tr: oanwinne yn In de wind winnen tr: loef winne Winnen aan tr: winne oan Konijnen laten winnen, (laten telen) tr: kninen fuortsette Aan dat huis wint hij € 5000,- tr: dat hûs wint er € 5000,- oan Iem. winnen voor tr: immen winne foar We winnen, (de gezondheid gaat vooruit) tr: wy geane foarút De tranen welden hem uit de ogen tr: de triennen wâlen him yn 'e eagen Bij tijd en wijle tr: by tiid en wile Bedremmeld (staan te) kijken tr: betommele (stean te) sjen Behangen zijn met ... tr: behongen wêze mei .. Een oom v. moeders, vaders kant tr: in omke oan memme, heite kant Aan de veilige kant tr: oan 'e feilige kant Aan de kleine, lage enz. kant zijn tr: oan 'e lytse, lege ensfh. kant wêze, de lytse, lege, ensfh. kant neist wêze Aan de ene, andere kant tr: oan 'e iene, oare kant tr: de iene, oare kant oer Wij, v. onze kant tr: wy, fan ús kant Deze, die, de andere kant op; om tr: dit, dat, it oare út, op; om Langs deze, die, de andere kant tr: dit, dat, it oare lâns, del Welke kant ga je op? tr: wat (kant) giest út? Hij is, komt v.d. kant(en) v. Dokkum tr: hy komt fan 'e Dokkumer kant Aan deze kant v.d. straat, sloot tr: oan dizze kant, diskant de dyk, sleat Aan de verkeerde kant v.d. 30, 40 tr: oan 'e ferkearde kant fan 'e 30, 40 V.d. verkeerde kant tr: fan 'e ferkearde kant Het, de liefde kan niet v. één kant komen tr: it kin net (altyd) fan ien kant komme Aan, op iem. kant zijn, staan tr: op immens kant wêze, immens kant wêze, immens kant hâlde Kantje, (bladzij uit een schrift) tr: kantsje (it) Aan alle kanten tr: oan alle iggen en einen, einen en kanten, oer alle (iggen en) seamen Iets over zijn kant laten gaan tr: eat oer jin gean litte Aan (de) kant, (opzij) tr: oan 'e kant, fan kant, út 'e wei Is de kamer aan kant? tr: is de keamer oan 'e kant? V. kant zijn tr: oan 'e kant wêze Iem. v. kant helpen, maken tr: immen fan kant meitsje, út 'e ljochten, tiid helpe (Een mop) op het kantje (nog net geoorloofd) tr: (in mop) op 't kantsje ôf Er de kantjes aflopen tr: de kantsjes derôf rinne, de kanten derôf bite, der omhinne stippe, om 'e bulten, stûken springe Het was op het kantje af tr: kantje boord, it gong by de kraach ôf, it wie by it gat, de gatten, op 't naadsje ôf, it wie op 'e skiter om't ôf, it wie harrekarre, hikkerdewik, njoggen-en-njoggentich, wikkerdewik, wipperdewip Daarmee kun je alle kanten uit tr: dêr kin men alle kanten, wegen mei út De goede, verkeerde kant op gaan tr: de goede, ferkearde kant út, oer gean Die kant moet het op tr: dy kant, wei moat it út Een andere kant op gaan tr: in oare kant, wei út gean Het raakt kant noch wal tr: it giet oer iggen en einen, it hat kant, skik noch roai, mjitte noch roai, it rekket, riert, roait, roert igge(n) noch seame(n), igge noch kant, wâl, kant noch wâl Het mes snijdt aan twee kanten tr: it mês snijt oan twa kanten strook kant. Kantje, (strookje kant) tr: kantsje (it) Het zeil kant zetten, (zo scherp mogelijk) tr: it seil kant sette Kant en klaar tr: kant en klear Het zeil kant zetten, (zo scherp mogelijk) tr: it seil kant sette Kant en klaar tr: kant en klear Burgerrecht vinden tr: deryn gean, komme De wind is aanlandig tr: de wyn is bûten, is yn 'e, oer de see Een aanlandige wind tr: in bûtenwyn, seewyn, in oanwaaiende wyn Slagaderlijk bloed tr: slachierbloed tr: slachiersbloed Slagaderlijke bloeding tr: slachierblieding tr: slachiersblieding Springen met de boerenplomp tr: springe mei de boereplof, boereplomp, mei de spat Onfatsoenlijk iem. tr: ûnfatsoen (de & it) Onfatsoenlijk iem. tr: ûnfatsoen (de & it) Onze Lieve Heer tr: Us Leave Hear, Heare De Heer der heerscharen tr: de Heare fan de hearskaren Een achterwaartse beweging tr: in beweging nei efteren Een achterwaartse beweging tr: in beweging nei efteren Goor worden (v. linnen bijv.) tr: goar wurde, goarje Op bunzingjacht zijn tr: op murdejacht wêze, te murdzjen wêze Zich aan iem., iets misgrijpen tr: jin oan immen, eat misgripe Hij is door en door ondeugend tr: hy is sa ûndogens as er lang is, hy is ferkommen yn ûndogensheid Onafhankelijk zijn tr: ûnôfhinklik wêze, fan nimmen ôfhingje, foar, op jinsels stean, frij man, jins eigen man wêze Onafhankelijk zijn tr: ûnôfhinklik wêze, fan nimmen ôfhingje, foar, op jinsels stean, frij man, jins eigen man wêze Van rijkswege tr: troch, fanwege, fanwegen, fanwegens it ryk, fan rykswegen Met de rijf bijeenhalen tr: riuwje Ze lagen (zich) te stoven in de zon tr: hja leine te bakken, brieden yn 'e sinne Stoten tegen tr: stompe tsjin Zich stoten (aan) tr: jin stompe Fijn stoten tr: fynstompe De lamp v.d. tafel stoten tr: de lampe fan 'e tafel reagje Stoten op tr: stjitte op, tsjinkomme Met horten en stoten tr: mei hoarten en stjitten, stoarten Een stotend vers tr: in stjittelich fers hinderen, ergeren. Stotende opmerkingen tr: oanstjitlike, oanstjit jaande opmerkingen Dat stootte hem tr: dêr naam er oanstjit oan, dêr hie er argewaasje fan Hij heeft zich daaraan gestoten tr: hy hat dêr oanstjit oan nommen, hy hie dêr argewaasje fan, dat wie him slim yn 'e wei Hier, daar, waar, (n)ergens, overal omheen tr: hjir, dêr, wêr, earne, nearne, oeral omhinne De vijver waar de meisjes omheen liepen tr: de fiver dêr't de famkes omhinne rûnen Ergens niet omheen kunnen tr: earne net foar, ûnder wei kinne De tegenoverstaande zijden tr: de foarinoar oer steande siden Aflevering (v. boek, tijdschrift) tr: ôflevering, jefte Zo zeker als tweemaal twee vier is tr: sa grif as twa kear twa fjouwer is Met z'n vieren tr: mei ús, jim, har fjouweren, fjouweresom Jullie vieren tr: jim mei jim fjouweren In vieren tr: yn fjouweren Half vier tr: healwei fjouweren Het is bij, voor, na, over vieren tr: it is by, foar, nei, oer fjouweren Veel vieren en vijven hebben tr: in bulte fiven en seizen, alven en tolven, in soad innen en oanen, o-en en oanen, in soad anneksen hawwe Zo zeker als tweemaal twee vier is tr: sa grif as twa kear twa fjouwer is Met z'n vieren tr: mei ús, jim, har fjouweren, fjouweresom Jullie vieren tr: jim mei jim fjouweren In vieren tr: yn fjouweren Half vier tr: healwei fjouweren Het is bij, voor, na, over vieren tr: it is by, foar, nei, oer fjouweren Veel vieren en vijven hebben tr: in bulte fiven en seizen, alven en tolven, in soad innen en oanen, o-en en oanen, in soad anneksen hawwe Het is pikdonker tr: it is piktsjuster, pikketsjuster, neiltsjuster, roettsjuster, it is piknacht, pikkenacht, roetnacht, neare nacht, stikneare nacht In het pikdonker tr: yn it piktsjuster, pikketsjuster Zijn krachten slopen tr: jin slope, teslope Het zeegat uit tr: it seegat út Deining verwekken (fig.) tr: opskuor jaan Getoogde kozijnen tr: toochkezinen Woekeren met tr: woekerje mei Een werk vermenigvuldigen tr: in wurk fermannichfâldigje Zich vermenigvuldigen tr: oanwinne yn tal Gemakkelijk te bereiken zijn (v. dorp, stuk land e.d.) tr: handich lizze Zijn doel bereiken tr: ta jins doel slagje, komme 1/2 hectoliter (b.v. aardappelen) tr: koerfol, kuorfol (it), kynsen (it) 1/8 hectoliter tr: healkynsen (it) (v. aardappelen), 1/16 hectoliter tr: lepsen (it) Brave, goede man, vrouw tr: goeman, goeminske (it) Braaf (v. kinderen) tr: leaf Hij is braaf (tegen hond) tr: hy is braaf Brave, goede man, vrouw tr: goeman, goeminske (it) Braaf (v. kinderen) tr: leaf Hij is braaf (tegen hond) tr: hy is braaf Hoe bestaat het! tr: hoe bestiet it! Dat bestaat niet! tr: dat bestiet net! Bestaan van tr: libje fan Bestaan in, uit tr: bestean út Iem., elkaar in den bloede bestaan tr: immen, inoar yn 't bloed bestean Iets bestaan, (wagen) tr: eat bestean Het bestaan om ... tr: it bestean om ..., it bestean en ... tr: hy bestie it om my út te skellen, hy bestie it en skel my út Een zwaar bestaan hebben tr: in swiere marse hawwe Middelen v. bestaan tr: middels fan bestean Mijn pen is mijn middel v. bestaan tr: myn pinne is myn ploege en eide Ergens een bestaan in vinden tr: earne in bestean yn fine Een redelijk bestaan hebben tr: bestean kinne, jins brea hawwe Een ruim bestaan hebben tr: in goed, bêst bestean hawwe, goed jins brea hawwe, in bêst stik brea hawwe Een sober bestaan hebben tr: in skraal, sober bestean, in tinne brogge hawwe, jins brochje wol hawwe meie, wol oan kinne Te uwer oriëntatie tr: om jo op 'e hichte te bringen Zijn boeken laten verslingeren tr: jins boeken omtoarkje, omtôgje, omsweve, fertoarkje litte Verslingerd raken tr: fertoarkje Ergens aan verslingerd zijn tr: earne ferslingere oan wêze Zich aan iem. verslingeren tr: jin oan immen ferslingerje, fersmite Een man v.h. vak tr: in fakman Zijn vak goed verstaan tr: goed yn it fak sitte Kluiterig worden tr: klútsje Men moet geen struif om een ei bederven tr: men moat in stro net om in aai bedjerre Zich verhuren tr: jin ferhiere, bestelle, bestede, besteegje Geldswaardig papier tr: jildpapier Zo vast als een muts met zeven heelbanden tr: sa fêst as in mûtse mei sân kielbannen De muts staat hem verkeerd tr: de mûtse stiet him ferkeard Hij is zo gek niet als de muts hem wel staat tr: hy hat se ûnder de mûtse Hij heeft het niet in zijn muts tr: de mûtse stiet him der net nei Met de muts naar iets gooien tr: der mei de mûtse nei smite, earne in smeet mei de mûtse nei dwaan Iem. een veer op zijn muts steken tr: immen in fear yn 'e broek stekke Het is afwachten tr: it is ôfwachtsjen, it wurdt in opsmiter Een afwachtende houding aannemen tr: it earst mar ris ôfwachtsje Frisheid tr: loftigens, loftichheid, luftigens, luchttichheid Onverrichter zake tr: sûnder eat bedijd te hawwen, sûnder ta jins doel te kommen (Half) wilde duif tr: gib Mijn duifje tr: myn doke Onder iem. duiven schieten tr: ûnder immens dowen sjitte, immen de drank tin meitsje Een gebraden duif tr: in stik bûter yn de brij, in dûbeltsje tusken de sinten Den gebraden duiven vliegen iem. niet in de mond tr: nearne fleane jin de brette dowen yn 'e mûle (driedoornig) tr: en Pungitius pungitius L (tiendoornig). Op stekelbaarsjes vissen tr: toarnderje, toarnderfiskje Ongezuurd roggebrood tr: swiet brea De greppels uitdiepen tr: greppelje, gropje, it lân útgreppelje De greppels schoonmaken tr: de greppels klearje Schotels, borden etc. potten en pannen tr: pot-en-panguod (it), potguod (it) Winst maken tr: winst meitsje, yn, oan it gewin wêze Met winst tr: mei winst De bruto, netto winst tr: de smoarge, skjinne winst Op winst staan tr: op winst stean Een klein, mooi winstje tr: in lytse, moaie winst -Eerste winst is korte winst tr: de earste winst is kattewinst Voorname lui tr: lju fan kwizekwânsje Dat is een voornaam ding tr: dat is in foarnaam ding Dat is het voornaamste tr: dat is it foarnaamste, prinsepealste Boeken en aanverwante artikelen tr: boeken en lyksoartige artikels De aanverwanten tr: de oantrouden, de oantroude famylje Er vandoor Iets met stelligheid zeggen tr: eat mei wissichheid sizze Iets met stelligheid tegenspreken tr: eat mei klam tsjinsprekke, ûntstride De stelligheid v. zijn toon tr: de wissens fan syn toan Spitsroeden lopen tr: (troch) de spitsroeden rinne Iem. het leven veronaangenamen tr: immen it libben soer meitsje mond. Hou je toeter tr: hâld dy de toeter Andermans tr: oarmans, oaremans, oarremans Stevig afwrijven tr: ôfrosse Onsplinterbaar-zijn tr: net splinterje, fersplinterje Iem. overstelpen met tr: immen bedobje mei, ûnder Het is overstelpend druk tr: it is smoardrok Ik heb het overstelpend druk tr: ik haw it fleanende drok, smoardrok Een overstelpende drukte tr: in ferskuorrende drokte kleren, kleed waarin een dode wordt begraven tr: dea, leedguod, lisguod, lizzersguod (it), hinnekleed (it), hinneklaad (it), kleed (it), klaad (it) Kortarmig-zijn tr: koarte earms, earmen hawwe Kale neet tr: neakene swel Teer, zwak. Een tenger meisje tr: in behindich, fyn, himpen famke rank en smal. Een tengere gestalte tr: in fyn, smel, behindich persoan De tengere leden tr: de ranke lea Een tengere leest tr: in kliene mul Ben je nou eindelijk uitgeteld? tr: bist no einlings útteld? Uitgeteld zijn (v.e. zwangere vrouw) tr: útteld wêze, op dagen rinne tr: útteld wêze Iem. haar, zijn geld uittellen tr: immen har, syn jild úttelle Onuitgevoerd blijven tr: net útfierd wurde In levende lijve tr: libbensliif Iem. een schrik op het lijf jagen tr: immen in skrik op 'e lea jeie, by immen de skrik deryn jeie Iem. tegen het lijf lopen tr: immen tsjin 't liif rinne, immen (lyk) yn 'e mûle, yn 'e bek rinne Weinig om het lijf hebben tr: neat om 't liif, gjin fel om 't gat hawwe, gjin skyl om 't liif hawwe Gezond, recht v. lijf en leden tr: sûn, kant fan liif en lea Die rol is hem op het lijf geschreven tr: dy rol is krekt wat foar him Pijn in het lijf hebben, (buikpijn) tr: pine yn it liif, pyntliif, pynyntliif hawwe Ergens pijn in het lijf over hebben tr: earne pine yn it liif oer hawwe, earne oer yn 'e pine sitte Het lijf v.e. fuik tr: it liif fan in fûke Het lijf is v.d. koe tr: de ko hat it liif skood, útskood -Wie zijn lijf bewaart, bewaart geen rotte appel tr: dy't syn lichem bewarret, bewarret gjin rottige appel Zelf vervaardigd tr: eigenmakke, eigenoanret Wonderbaarlijkheden tr: bjusterbaarlikheden, wûnderbaarlikheden Hij komt in zijn tweede jeugd tr: hy komt yn 'e, syn twadde jeugd In mijn jeugd tr: doe't ik jong wie, yn myn tiden, tiid Eetbare kastanje tr: ytkastanje (Iem.) de kastanjes uit het vuur (laten) halen tr: (immen) de kastanjes út it fjoer helje (litte) Witte kastanje tr: kastanje, Aesculus hippocastanium L Rode kastanje tr: reade kastanje, Aesculus x carnea Hayne Tamme kastanje tr: nuete kastanje, Castanea sativa Mill Een vlaag (v. pijn) tr: in skuor tr: in skuorring Bij vlagen tr: by riten Een netelige kwestie tr: in behyplike, fize saak Het is een netelige toestand tr: it stiet der slim foar, it sit slim Klaar staan om vlot in te grijpen tr: op (it) skerp stean Hardhandig ingrijpen tr: rjochtdei hâlde Verwarring geven tr: betizing jaan De verwarring v. twee dingen tr: it betiizjen fan twa dingen De verwarring v. twee personen tr: it trochinoar heljen fan twa persoanen Verwarring stichten tr: de boel yn ûnstjoer bringe In verwarring raken tr: yn ûnstjoer reitsje Een Babylonische verwarring tr: in babel Een tegenzin in iets hebben tr: in tsjinsin, tsjinnichheid yn eat hawwe Hij deed het werk met tegenzin tr: hy die it wurk mei tsjinsin, tsjin it sin Het is wasbaar tr: it kin útwosken wurde, it ferwasket net In première gaan tr: yn premjêre gean Een koestal voor één koe tr: in inkele stâl Een fijne tong hebben tr: in fyn tonkje, in fyn feltsje op 'e tonge hawwe Mijn tong is niet van (schapen)leer tr: myn tonge is gjin seemlearen, seemslearen lape Zijn tong slaat dubbel tr: hy praat mei in dûbele tonge, mei in slach yn 'e tonge De tong tegen iem. uitsteken tr: de tonge tsjin immen útstekke, immen útblaaie Rad v. tong zijn tr: rap mei de mûle, bekjegau wêze, jin goed mei de mûle, it mûltsje rêde kinne Een dubbele tong hebben, (met twee monden spreken) tr: út twa mûlen sprekke, mei twa mûlen prate Een bitse, scherpe tong hebben tr: in tonge as in els hawwe Het lag mij op de tong tr: it lei my op 'e tonge, ik hie it op 'e tonge Hij heeft een gladde tong, (kan goed praten) tr: hy kin tige prate, hy kin him goed mei de mûle, it mûltsje rêde Hij heeft een fluwelen tong tr: hy kin tige moai prate, bekflaaie bekjeflaaie, flaaibekje De tongen losmaken tr: it praat geande meitsje Over de tong gaan tr: oer de tonge gean Je hebt toch een tong in de mond tr: do kinst dochs wol efkes freegje, net? Veel tongen in beweging brengen tr: hiel wat, gâns losmeitsje Het achterste van je tong niet laten zien tr: mear yn 'e marse hawwe as men ynienen útpakke wol Ben je je tong kwijt? tr: hasto de mûle fergetten, weitôge? Een gelukkige worp tr: in hege, moaie goai In één worp tr: yn ien smeet, bringst Op de roest, op de stok zitten, slapen tr: op stok wêze Meehelpen duwen, trekken enz. tr: meihelpe te triuwen, lûken ensfh. Doende zijn met tr: dwaande wêze mei Al doende tr: dwaandewei, al dwaande Al doende leert men tr: al dwaande leart men, men leart al dwaande Er dreigt gevaar tr: der wankt wat, der driget, wankt gefaar Dreigen met tr: driigje mei Dreigen te tr: driigje te Het dreigt te regenen tr: it wol reine Hij kijkt dreigend tr: hy sjocht driigjend, syn gesicht stiet op ûnwaar De kippen hebben de tuin omgewoeld tr: de hinnen hawwe de tún omwrot, omeide de inhoud door elkaar halen. Een kist omwoelen tr: yn in kiste omwrotte, omrommelje, omskuorre In iets omwoelen tr: earne yn omwrotte vast en vaak omwinden. Omwoelen met tr: bewuolje yn Iem. weerhouden van ... tr: immen wjerhâlde, tebekhâlde fan .. Het zal mij niet weerhouden om te ... tr: it sil my der net fan wjerhâlde om te .. Zich niet gemakkelijk laten weerhouden tr: jin oan gjin strie bine litte (salang't der tou is), jin oan gjin strie, strieke, reap bine litte (wolle) Goede dagen beleven tr: goede dagen hawwe Een slechte tijd beleven tr: in minne tiid hawwe Vreugde beleven aan tr: wille belibje oan, hawwe fan Heel wat beleefd hebben tr: hiel wat belibbe, meimakke hawwe Wat zullen we nu beleven! tr: wat sille wy no hawwe, ite!, wat sil dit! Dat zullen wij wel niet meer beleven tr: dat meitsje wy net mear mei, dan jokje ús de hierren, tosken net mear, dan docht ús de holle, dogge ús de kiezzen, tosken net mear sear Zijn tenen steken eruit tr: de teannen stekke, stykje der ta'n út Eruit! tr: derút! Eruit gaan, (opstaan) tr: derôf komme Dit artikel gaat eruit tr: dit artikel rekket derút Tijdelijke prijsstijging (v.) tr: in brúntsje, rintsje, oprintsje (yn) Door de mozaïekziekte aangetast tr: topbûnt Ik zweet in de oksels tr: ik swit ûnder de earms De oksel v.e. blad tr: it oksel fan in blêd Iem. op iets onthalen tr: immen op eat ûnthelje Iem. gul, hartelijk onthalen tr: immen lette en sette, sette en tresse, sier en tier oan immen dwaan, immen sêft sette Ergens gul, hartelijk onthaald worden tr: earne te let en te set komme De neusgaten tr: de noasters, noastergatten Iem. alles afluizen tr: immen útlúzje plagen, sterk hinderen, ongemak veroorzaken tr: kwelle, faksearje, narje Gekweld door (een lichamelijk ongemak, een ziekte) tr: besocht, oanhelle, tangele mei Langdradig zijn tr: by Lankum, Dokkum om gean Ergens geen been in zien tr: earne gjin bien yn fine, sykje, earne gjin bonken yn fine, sjen Vel over been zijn tr: fel en bonken wêze Menselijk lichaamsdeel; poot v. paard. skonk. De benen (v. paard) tr: it bienwurk, bonkwurk Met het ene been trekken tr: lompe, wat lûke Met kromme benen lopen tr: kromfuotsje Kromme benen hebben tr: bryk, taks op 'e skonken, skammels stean Vreemd op z'n benen staan tr: frjemd, nuver, wûnder op jins bienwurk, bonkwurk, op jins lewant, op 'e skammels stean Wankel op zijn benen staan (t.g.v. zwakte of drankmisbruik) tr: op strieën, strieëne skonken stean Er was veel volk op de been tr: der wie gâns folk op 'e lap, lappen Een leger op de been brengen tr: in leger byinoar, gearbringe, in leger op 'e, op 'en bien bringe Weer op de been zijn (na ziekte) tr: wer yn 'e baan, op 'en baan, op it aljemint, op 'e ballapen, by de wurken wêze, der wer ôf wêze Op de been blijven tr: de fuotten, skonken ûnder it gat, liif hâlde, it op ('e) fuotten hâlde, op ('e) fuotten bliuwe Slecht ter been zijn tr: breklik, min op 'e gong wêze Vlug ter been zijn tr: fluch, rêdskonkich wêze Iem. een beentje lichten (lett.) tr: immen ûnder fuotten helje, immen fan 'e soalen, soallen lichte, immen poatsjedraaie, skonkjebrekke, skonkjelichte, soaltsjelichte De benen strekken tr: jin fertraapje, fertrêdzje Met het verkeerde been uit bed zijn gestapt tr: mei de ferkearde foet fan 't bêd kommen, stapt wêze Met één been in het graf staan tr: mei de iene foet yn 't grêf stean Op zijn laatste benen lopen tr: op jins lêste pear skonken gean, stean, op jins lêste fuotten rinne Met beide benen op de grond staan tr: mei beide fuotten op 'e grûn stean Op eigen benen staan tr: foar, op jinsels stean Aan het achterste been trekken tr: oan 'e efterste foet, poat, skonk lûke Het beste beentje voorzetten tr: it bêste fuotsje foarsette, de bêste broek oantsjen Men kan op één been niet lopen tr: op ien skonk kinne jo net stean, der giet gjin krie op ien bien Benen maken, de benen nemen tr: skonken meitsje, fan ruten spylje, útnaaie, derút spylje, útfylje, hakken opnimme Iem. benen maken tr: immen skonken meitsje Ergens geen been in vinden tr: earne gjin bien, bonke yn fine, sykje Ik kan niet meer op mijn benen staan (v. vermoeidheid) tr: ik kin de iene foet net mear foar de oare krije, ik fal fan 'e bonken Zich de, zijn benen uit het, zijn lijf, achterlijf gat lopen tr: jin de skonken, it gat út 'e harntsen rinne Iem. tegen het zere been schoppen tr: immen op it sear, oan it gefoel komme Op zijn achterste benen staan tr: op de, jins efterste poaten stean Geen been om op te staan tr: gjin poat hawwe om op te stean Het been stijf houden tr: de foet, poat stiif hâlde Bespraakt zijn tr: tige prate kinne, in man fan it wurd wêze Wat gemakzuchtig zijn tr: wat maklik, noflik (útfallen) wêze Blazen, (diep en zwaar ademen t.g.v. warmte en inspanning) tr: hymje en pûste, pûste en blaze, stinne en blaze Stevig blazen tr: pûste: yn it fjoer pûste, de wyn pûst yn 'e seilen De oude, vertrouwde dingen tr: de âlde, bewende dingen Vertrouwd zijn met tr: fertroud, thús wêze mei Vertrouwd raken met tr: fertroud, thús reitsje mei Zich vertrouwd maken met iets tr: jin eat eigen meitsje, oaneigenje Uitvluchten tr: útwegen Zonder bemiddeling tr: ûnbemiddele Een kommerlijk leven leiden tr: heukerje, omheukerje, goarje Een sta-in-de-weg tr: in stan-yn-'e-wei, in omstee Zich reppen tr: jin reppe, oanmeitsje, skreppe, oanskreppe, skrippe, oanskrippe Reppen over, van tr: reppe oer, fan Een leuk, lief toetje tr: in aardich, leaf kopke, snútsje Hou je toet! tr: hâld dy de toet! Veel geschreeuw en weinig wol tr: in bulte geraas en in bytsje wolle, (sei de duvel, doe skearde er de bargen); folle geskaai en neat yn 'e marse; in bulte hulen, mar in bytsje pitten; in soad strie, in lichte kerrel; in hopen yn 'e bek, in bytsje yn 'e sek; in ko mei skiepperibben; it is mei him allegear brûs en skom, wyn en fearren Glas ritsen tr: glêssnije Het karton ritsen, (half doorkerven) tr: it karton ritse, ritsje Snel, haastig wegkomen. Er vandoor ritsen tr: derút ritse, repe Er is niemand die ... tr: der is nimmen, net ien, gjinien, gjinnen, gjinnent, gjint dy't .. Niemand minder dan ... tr: nimmen, gjinien oars as .. Zich vervoegen bij tr: jin keare ta Opgeblazen t.g.v. winden (bij vee) tr: blastich Een opgeblazen gevoel hebben (door overdadig eten) tr: grou (yn 't liif) wêze, follivich wêze, blastich wêze, mammochtich wêze Half één, twee enz. Twee, drie, vier enz. en een half tr: treddeheal, fjirdeheal, fyfteheal ensfh Half mei, juni enz. tr: heal maaie, juny ensfh Half en, om half (v. mengsels) tr: heal om heal Half en half, (noch goed, noch slecht) tr: heal en heal, healwei Half zoveel tr: healôf Als het (maar) half kan ... tr: as it heal kin, koe .. Ik ben maar een half mens tr: ik bin wat heal (by de tiid) Half één, twee enz. Twee, drie, vier enz. en een half tr: treddeheal, fjirdeheal, fyfteheal ensfh Half mei, juni enz. tr: heal maaie, juny ensfh Half en, om half (v. mengsels) tr: heal om heal Half en half, (noch goed, noch slecht) tr: heal en heal, healwei Half zoveel tr: healôf Als het (maar) half kan ... tr: as it heal kin, koe .. Ik ben maar een half mens tr: ik bin wat heal (by de tiid) Ten halve tr: te heale tr: te healle -Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald tr: it is better halze as krabbe, better yntiids weromgien as kwealik fuortgean In een ommezien tr: yn in omsjen, omsjoch verbonden met de hoofdtelwoorden één tot en met twaalf in tijdsaanduidingen. Halféén, -twee, -drie, -vier, -vijf, -zes, -zeven, -acht, -negen, -tien, -elf, -twaalf tr: healwei ienen, twaen, trijen, fjouweren, fiven, seizen, sânen, achten, njoggenen, tsienen, alven, tolven Stompje tr: stommeleintsje (it), stommeltsje (it), stompeltsje (it), stobbeleintsje (it) Iets beneden zijn waardigheid achten tr: jinsels earne te heech foar hawwe Degene die tr: dejinge dy't, deselde dy't In een zwenk tr: yn in omsjoch, yn in swang Ik voel me daardoor gegriefd tr: dat docht my sear, dat stekt my Met een ander in deelbouw land bebouwen tr: om part bouwe, ompartbouwe Het hoofd een weinig terzijde gebogen tr: de holle in bytsje fansiden Geld terzijde leggen, (sparen) tr: jild oan 'e kant sette, efterút lizze Een ervaren staatsman werd de prins terzijde gesteld tr: de prins krige in betûfte steatsman ta help Iets terzijde laten tr: eat wêze, gewurde litte Dit middel stellen we terzijde, (buitensluiten) tr: dit middel skowe wy oan 'e kant Terzijde van het plein tr: besiden it plein Iem. terzijde staan tr: immen helpe Zich inkopen tr: jin ynkeapje; inkoper, s. Ynkeaper Zijn haartje vertonen tr: jins kaartsje sjen litte Sporen vertonen van ... tr: spoaren sjen litte fan .. Het schilderij vertoont een zeeslag tr: it skilderij lit in seeslach sjen Zich vertonen tr: jin sjen litte Je kunt je zo niet vertonen tr: kinst dy sa net fertoane Een toneelstuk vertonen tr: in toanielstik spylje, opfiere Een film vertonen tr: in film draaie De leerschool v.h. leven tr: de skoalle fan it libben kring, krans. Een gordel v. forten tr: in ring, rûnte fan forten Boer met groot bedrijf tr: grutboer Boer met klein bedrijf tr: lytsboer, boerke (it) Boer die stamboekvee houdt tr: stamboekboer Boer uit de Friese Wouden tr: wâldboer Hij gaat boer worden tr: hy sil foar boer op, hy sil yn 'e buorkerij op De volle verantwoordelijkheid als boer hebben tr: as boer stean De boer opgaan tr: de boer op gean Wat de boer niet kent, dat eet hij niet tr: wat de boer net ken, dat fret er net Een boer laten tr: krôkje, opbrekke Zich het, de blubber werken, sjouwen enz. tr: jin it apesoer wurkje, sjouwe ensfh Iem. in de watten leggen tr: immen bedjerre, sêft sette Eenden, katten meppen tr: einen, katten meppe Het is niet om aan te horen tr: it is net om oan te hearren Iem. iets aanhoren tr: (iets aan iem. horen) immen eat ôfharkje. Ten aanhoren van, yn it bywêzen fan, beharke troch Korzelig, prikkelbaar tr: nitelich, koartswilich, neinimmend, neinimmich Zich omhullen met tr: jin beklaaie mei Hoge bergen, omhuld door nevel tr: hege bergen, yn 'e dize wei Een harde bast omhult de pit tr: in hurde bast beklaait de pit, sit om 'e pit hinne Een stofwolk omhulde hen tr: se waarden, wienen yn in stofwolk wei Het gaat met veel kabaal gepaard tr: it giet deroan wei Voor inkoop(s)prijs tr: foar slitersjild, sliterspriis, op (it) sliten Iets voor inkoopprijs verkopen tr: eat foar jins eigen jild, foar it âlde jild ferkeapje Elk schot is geen eendvogel tr: elk skot is gjin einfûgel Een glaasje frambozen tr: in framboaske, in bramboaske Het werk is afgedaan tr: it wurk is ôfdien, beslikke Afgedaan hebben, (geen gezag meer hebben) tr: ôfdien hawwe Tot pulver tr: yn, oan (alle) polver, polvers buskruit Stevig gebouwd tr: geboud, fûstich Gebouwde eigendommen tr: gebouwen Korst vuil tr: oergroede Met een korst vuil bedekt worden tr: oergroedzje, oergroeie Iem. te gast nodigen tr: immen te gast freegje Gasten uitnodigen tr: lju te gast freegje, yngastje Gasten ontvangen tr: gasten ûntfange, gastje, yngastje te gast gaan tr: (út) te gast gean, op 'e gast gean Te gast gaan (aan) (fig.) tr: te gast gean (oan) In de wereld te gast zijn tr: alhiel yn it gasthús wêze, de kost yn it gasthús hawwe, yn 'e wrâld útfanhûs wêze, it libben op in buordsje, taffelsbuordsje hawwe Hij, zij is een grote vergeetal tr: dy ferjit himsels, harsels nochris Naar Amerika (de V.S.) gaan tr: oer de grutte dobbe, de wide plasse stekke V. appels houden tr: appelich, appeleftich wêze Een appeltje voor de dorst hebben tr: in aaike, appeltsje yn it strie hawwe Door de zure appel heen bijten tr: fan in soere appel bite moatte, der ûnder op moatte Voor een appel en een ei tr: foar in appel en in aai, foar in sipel en in snipel, foar in sus en in leur, foar (in) grypstehealstoer, foar in susje Ik heb een appeltje met hem te schillen tr: ik haw in appeltsje mei him te skilen, hy hat noch wat tegoed, tegoede fan, oan my De appel valt niet ver van de boom tr: de appel falt net fier fan 'e beam, stam, stamme, hoe goed ken it keal syn moer Een schip met zure appels tr: in skip mei soere appels Wie zichzelf bewaart, bewaart geen rot appeltje tr: dy't syn lea sparret, sparret gjin rottige appels Eén rotte appel in de mand maakt al het gave fruit te schand tr: ien rudich skiep makket mear In appel gaan, appel aantekenen tr: abbelearje, appelearje, it yn appèl goaie, smite, it heger(op) besykje, fersykje Appel blazen tr: appèl blaze Een appel aan tr: in appèl op, oan Een kast vol tr: kas(t)fol (it) Vaste kast tr: fêste kas(t) Kast in de kamer tr: keamerskas(t) Een kast v.e. huis tr: in kas(t) fan in hûs Iem. op de kast jagen tr: immen op 'e kas(t) jeie, sette Je krijgt mij niet op de kast tr: do krijst my net op 'e kas(t) Op de kast zitten tr: op 'e kas(t) sitte Iem. v.h. kastje naar de muur sturen tr: immen fan 'e bok op 'e ezel, fan 'e hûn nei de bok stjoere V.h. kastje naar de muur gestuurd worden tr: fan 'e muorre nei it sket en fan it sket nei de muorre stjoerd wurde In de kast zitten, (gevangenis) tr: yn 'e kas(t) sitte 12 november tr: âld Alderheljen tr: nij Alderheljen Onder de plak (v. zijn vrouw) zitten tr: ûnder de, it plak, ûnder de knip, kwint sitte Iem. onder de plak hebben tr: immen ûnder de barte, de kwint, de, it sim, de swaai hawwe Iem. onder de plak houden tr: immen ûnder de barte, de bân, de kwint, de, it plak hâlde (Dun) plakje tr: plakje (it), daalderke (it) tr: fliter, flitterke, fliterke (it), flutterke (it) Een plakje kaas, rookvlees tr: in plakje, skaafke, skyfke tsiis, ljirre In plakken snijden (v. raap e.d.) tr: daalderje Zijn schreden wenden naar ... tr: de stap sette nei .. Met rasse schreden tr: mei rêde stappen Op zijn schreden terugkeren tr: itselde paad lâns weromgean Voor een toedeur komen tr: foar de, oan 'e tichte doar komme met een wervel sluiten. De deur wervelen tr: de doar warrelje, bewarrelje Een zonderlinge verschijning tr: in nuvere ferskining, in raar, nuver beskik, in rare, nuvere beskikking V. geringe afkomst tr: fan leech komôf In het (minste of) geringste niet tr: yn 't minst, alderminst net De schapen hokken tr: de skiep hokje Bij een kachel hokken tr: om 'e kachel hinne hokje Een ongezonde kleur tr: in net sûne, ûnnatuerlike kleur Er ongezond uitzien tr: der miezelich, miterich, mitich, suterich, ûnsjoch útsjen Er kouwelijk en ongezond uitzien tr: der rûpsk, rypsk útsjen Een ongezonde kleur tr: in net sûne, ûnnatuerlike kleur Er ongezond uitzien tr: der miezelich, miterich, mitich, suterich, ûnsjoch útsjen Er kouwelijk en ongezond uitzien tr: der rûpsk, rypsk útsjen Een onbestorven weduwe tr: in ûnbestoarne, libbene widdo De zieke is ietwat beter tr: de sike is al wat better Geestige invallen hebben tr: der wat mei kinne, it nij betinke kinne, der nuver by komme kinne Vreemde invallen tr: (rare, nuvere) oanslaggen, oankomsten Wieren tr: wieren Een gebogen vlak (meetkunde) tr: in krom flak Met gebogen hoofd tr: mei de holle foardel Het uitkermen v. pijn tr: it útgûle Een vrachtje (om te dragen) tr: in sjouke, sjoutsje, dracht Een hele vracht ... tr: in hiele fracht, tôch, sjou, bringst .. Kwijnend tr: lijerich, tjirmich, tjirmerich, tsjirmich, tsjirmerich Iem. die kwijnt tr: kwiner, kwynder, omlijer, tsjirmer, tjirmer aanrukken op tr: optsjen nei Een maal laten aanrukken tr: in miel sette litte Blozende wangen tr: sûnreade wangen Er blozend uitzien (v. gezondheid) tr: in sûnreade kleur, in kleur as molke en bloed hawwe Jonge kaas tr: farske, jonge, nije tsiis Belegen kaas tr: âlde, belegere tsiis Magere kaas tr: meagere tsiis Groene kaas tr: griene tsiis Vette, zoetemelkse kaas tr: swietmolktsiis tr: swietmolkentsiis Gele kaas tr: giele tsiis Eigengemaakte kaas tr: boeretsiis Kaasje tr: tsyske (it) Een boterham met kaas tr: in stik bôle mei tsiis Ergens geen kaas v. gegeten hebben tr: earne gjin brea fan iten, hân hawwe Zich de kaas niet v.h. brood laten eten tr: jin de bûter, tsiis net fan 't brea, de sûker net fan 'e rys ite litte Verre familie tr: fiere, uterlike famylje Een verre nicht tr: in fiere nicht In verre tijden tr: tiden lyn Ver weg tr: fier fuort Ver over de zestig tr: fier yn 'e sechstich Dat gaat te oer tr: dat giet te fier, der oer hinne, dat rint oer de hege skuon Het ver brengen tr: it fier bringe Het is ver met hem gekomen, (hij is diep gezonken) tr: hy is fier hinne Ver(re) van ... tr: lang, neat net .. Het is verre v. dat tr: it moat net lykje, skimerje Op verre na niet tr: hein, lyn, nochte, ofte nei (net), hein, hyn, noch, of omtrint (net), hyn, te hein en te nei (net) Het is al ver in de tijd tr: it is al fier yn 'e tiid Van verre tr: fan fierren, fierrens, fan omfierrens, omfierrens wei Goederen v. goede kwaliteit, daar komt men het verst mee tr: goed guod, dat giet dermei Verre familie tr: fiere, uterlike famylje Een verre nicht tr: in fiere nicht In verre tijden tr: tiden lyn Ver weg tr: fier fuort Ver over de zestig tr: fier yn 'e sechstich Dat gaat te oer tr: dat giet te fier, der oer hinne, dat rint oer de hege skuon Het ver brengen tr: it fier bringe Het is ver met hem gekomen, (hij is diep gezonken) tr: hy is fier hinne Ver(re) van ... tr: lang, neat net .. Het is verre v. dat tr: it moat net lykje, skimerje Op verre na niet tr: hein, lyn, nochte, ofte nei (net), hein, hyn, noch, of omtrint (net), hyn, te hein en te nei (net) Het is al ver in de tijd tr: it is al fier yn 'e tiid Van verre tr: fan fierren, fierrens, fan omfierrens, omfierrens wei Goederen v. goede kwaliteit, daar komt men het verst mee tr: goed guod, dat giet dermei Zich werpen op tr: jin smite op Iets v. zich werpen tr: eat (fier) fan jin smite De hond heeft drie jongen geworpen tr: de hûn hat trije jongen krige Klein hoefblad tr: lyts hoefblêd (it), hoas, hoesblêd, hôfblêd, hulsblêd, hûneblêd, hûnsblêd, sprokkeblêd (it), Tussilago farfara L Groot hoefblad tr: grut hoefblêd (it), wylde rabarber, Petasites hybridus (L.) G., M. et Sch. Zich pluizen (v. vogels) tr: plûmje, plúmje, plúmkje Vlees v.e. been pluizen tr: oan in bonke plúzje, in bonke beplúlzje Daar is wat aan te pluizen tr: dêr hat men, hawwe jo wol plúzjen mei, oan Op het gezicht v. tr: by it sjen fan Iem. uit het gezicht verliezen tr: immen út it each ferlieze Uit het gezicht zijn tr: út it each wêze Op het eerste gezicht tr: op it earste each Zo op het eerste gezicht tr: sa te sjen, sa op it each (ôf) Een scherp gezicht hebben tr: tûk sjen Geen scherp gezicht hebben tr: net skerp wêze Zover het gezicht reikt tr: in gesicht fier Het tweede gezicht tr: it twadde gesicht, it dûbelsicht Iem. recht in het gezicht kijken tr: immen eachlings oansjen, immen lyk, rjocht yn 't gesicht, yn 'e toet sjen Iem. iets in zijn gezicht zeggen tr: immen eat plan-út, plaan-út, lyk yn 'e bek, freet sizze Hou je gezicht tr: hâld dy de bek, de harsens, de freet, hâld de, dyn freet Iem. v. gezicht kennen tr: immen fan oansjen, oansjende, fan uterlik kenne Zij komt me v, gezicht bekend voor tr: se komt my bekend foar, se is my yn 't wezen, wêzen net frjemd Zijn vader uit het gezicht gesneden zijn tr: jins heit út 'e bek snien, stapt wêze, jins heit ta de kop út snijd, út 'e kop snijd wêze Gezichten trekken tr: rare gesichten lûke, in mâl gesicht sette, brykbekje Zijn gezicht verliezen tr: jins gesicht ferlieze Een nieuw gezicht tr: in nij gesicht Het is geen gezicht tr: it is, hat gjin gesicht, it liket mâl, raar, nearne nei, wol rûzje, op stront tr: it iene gniist, laket om it care Het gezicht hebben op tr: it sicht hawwe op, it each hawwe op, útsjen op Zich retireren, (zich terugtrekken) tr: jin weromlûke zich ter ruste begeven tr: retirearje: sille wy mar retirearje? Onuitsprekelijk gelukkig tr: ûnsisbere lokkich Onuitsprekelijk gelukkig tr: ûnsisbere lokkich Schulden maken tr: skuld, skulden meitsje Schuld hebben tr: skuld hawwe, yn 'e skuld, skulden sitte Zich in de schuld steken tr: jin yn 'e skuld, skulden sette In de schuld(en) zitten tr: yn 'e skuld, skulden sitte Tot over de oren in de schuld(en) zitten tr: oan 'e earen, hals, oan kop en earen, oan it wyt fan 'e eagen ta yn 'e skuld sitte, ûnder de skuld, skulden sitte, mei it mês yn 'e rêch sitte Schuld bekennen, belijden tr: skuld bekenne, belide Schuld aan iets hebben tr: earne skuld oan hawwe Iem. de schuld geven, op iem. de schuld leggen tr: immen de skuld jaan, it op immen smite, útwriuwe Buiten mijn schuld tr: bûten myn skuld Plakken, (iets vlak en plat maken) tr: sljochtsje tr: oersljochtsje Een band plakken tr: bânlaapje Zakjes plakken tr: pûdsjeplakke Ergens (blijven) plakken tr: earne plakke, neisitte tr: earne in goede stoel fine, treffe, earne in stoel mei in sitting fine, earne wâlhout krije, (fûn) hawwe De tijd met plakken doorbrengen tr: de tiid ferplakke Het pakhuis brandde lichtelaaie, lichterlaaie tr: it pakhús baarnde as in lôge Het huis stond in lichtelaaie, lichterlaaie tr: it hûs stie yn ljochte lôge Het pakhuis brandde lichtelaaie, lichterlaaie tr: it pakhús baarnde as in lôge Het huis stond in lichtelaaie, lichterlaaie tr: it hûs stie yn ljochte lôge Pracht en praal tr: pracht en preal Een pracht v. een ... tr: in pracht fan in .. Overblijvende planten tr: duorjende, oerjierrige, oerjierse planten Een langdurige koude tr: in lange tiid fan kjeld, in lange kâlde rite Na een langdurige ziekte tr: nei in lange tiid fan sykte, siikwêzen Een langdurige koude tr: in lange tiid fan kjeld, in lange kâlde rite Na een langdurige ziekte tr: nei in lange tiid fan sykte, siikwêzen Belast en beladen tr: belêst en beladen Erfelijk belast tr: erflik belêst Iem. met iets belasten tr: immen mei eat belêste Zich met iets belasten tr: eat nei, op jin nimme Iem. een slaapplaats geven tr: immen bêdzje Een slepende gang hebben tr: (mei de fuotten) slepe Een slepende ziekte tr: in slepende sykte De handel was slepend tr: de hannel wie slop, traach Een blikaars krijgen (door paardrijden) tr: jin (op it hynder) trochride Eigenschappen die hem eren tr: eigenskippen dy't him siere, sierje (Hele) horden mensen genoten v.h. prachtige zomerweer tr: klibers, hiele kloften minsken genieten fan it prachtige simmerwaar Kabbelend tr: skolferich, skolperich Fletse wangen tr: geizige, geizene, geizenige wangen De bloemen hangen er flets bij tr: de blommen binne wilich, wylkerich Er flets uitzien tr: skier sjen, skier om 'e holle wêze, skimmelich sjen, der skimmelich út sjen, skiterich sjen, skiterich om 'e holle wêze Flets uit zijn ogen kijken tr: lijwetterich, luzich, neareagich sjen Sterven als vliegen tr: stjerre as mûzen Sterven aan tr: stjerre oan, fuortgean mei Hij, zij ligt op sterven tr: hy, hja leit op stjeren, op it stjerren, yn it stjerren, it siket om 'e dea, om 'e ein, om it lêste De vrouw kwam te sterven tr: de frou kaam te stjerren, ferstjerren, stoar derby wei, derút Op sterven na dood zijn tr: op stjerren nei dea wêze Het woord stierf op zijn lippen tr: it wurd bestoar him op 'e lippen Het beheer over iets voeren tr: earne it behear oer hawwe, eat ûnder jins bewâld hawwe In eigen beheer tr: yn eigen behear Op iem., iets loeren tr: op immen, eat loere beleven. Ik heb veel droeve dagen doorgebracht tr: ik haw in soad drôve dagen hân Ik heb heel wat met hen doorgebracht tr: ik haw hiel wat mei har belibbe, hân Als een razende hond zijn tr: jin tjirgje as in mâle hûn Zo moe, ziek als een hond tr: sa wurch, siik as in hûn Zo dartel als een jonge hond tr: sa boartlik as in jonge hûn Ik laat me niet door jou als een hond behandelen tr: ik bin dyn hûn net, ik lit my net hûnje Zij leven (samen) als kat en hond tr: hja kinne, libje (mei-inoar) as hûn en kat, as hûnen en katten Bekend zijn als de bonte hond tr: bekend wêze as de bûnte hûn Het bekomt hem als de hond de worst tr: it bekomt him as de hûn de woarst, it gersiten, it spek, it brekt him op as de hûn it spek, de woarst, as trang, trimich spek, as bedoarne aaien Geen hond, (niemand) tr: gjin hûn Een kwaaie hond, (fig.) tr: in minne hont Een rondzwervende hond, (in) tr: omrinder Op zijn hondjes zwemmen tr: op syn hûntsjes swimme, hûntsjeklauwe De gebeten hond zijn tr: de ferbitene hûn, hoanne, de hûn yn 'e tsjerke wêze V.h. hondje gebeten zijn, (nuffig zijn) tr: fan it hûntsje biten wêze De hond in de pot vinden tr: de hûn yn 'e pôt fine Een blode hond wordt zelden vet tr: dy't mijen is, bite de hûnen Er zijn meer hondjes die Fik heten tr: der binne mear hûnen, hûntsjes dy 't Blom hjitte Commandeer je hondje en blaf zelf tr: kommandearje de hûn en blaf sels Men moet geen slapende honden wakker maken tr: men moat gjin sliepende hûnen wekker meitsje Een hond v.e. kerel tr: in hont, hûn, hûnt fan in fint Rode hond, (bep. (kinder)ziekte) tr: reahûn -Wie een hond wil slaan, vindt licht een stok tr: dy't in hûn smite wol, kin altyd wol in stien fine, fynt licht in stien, in stôk Blaffende honden bijten niet tr: hûnen dy't blaffe, bite net, in hûn dy't sliept, dy byt net, gapjen is gjin biten Met onwillige honden is het kwaad hazen vangen tr: mei ûnwillich folk kin men net folle wurde Komt men over de hond, dan komt men over de staart tr: komt men oer de hûn, dan komt men oer de sturt, dy't oer de hûn komt, dy komt ek oer de sturt Het onderhavige geval tr: it gefal dat ûnder hannen is, dêr't wy mei dwaande binne, dêr't wy it oer hawwe In het onderhavige geval tr: yn dit gefal Op de tafel trommelen tr: op 'e tafel tromje Op de piano trommelen tr: op 'e piano tromje, omtromje Iem. uit zijn bed trommelen tr: immen derôf klopje Een doorwrocht bouwwerk tr: in deeglik bouwurk Een doorwrocht opstel, een doorwrochte studie tr: in dreech opstel, in drege stúdzje Een hele belevenis, (ervaring) tr: in hiele ûnderfining avontuur tr: in hiel aventoer Zo'n manier v. doen is niet te verteren tr: sa'n wize fan dwaan is net te fertarren Hij werd door rancune verteerd tr: hy waard troch rankune opfretten Zichzelf bevredigen tr: jin befredigje Met het hele hutjemutje tr: mei syn (hiele) hutsje en mutsje Buitenkant tr: bûtenkant Dat is verstrekkend tr: dat giet, rint fier De karn is af tr: de tsjerne is ryp Afkerig v. iets zijn tr: earne ôfkearich, fij fan wêze, earne net oan wolle Iem. afkerig maken tr: immen ôfkeare: syn flokken keart jin ôf Iem. afkerig v. iets maken tr: immen eat tsjinnich meitsje Schijten als een reiger tr: skite as in ielreager, as in slobbe, as slobben In zijn broek schijten tr: yn 'e broek skite, sân kleuren stront skite, skite en mige tagelyk, skitende benaud wêze -De duivel schijt altijd op een grote hoop tr: de duvel skyt altyd op 'e grutte bult Iem. uit zijn werk wegroepen tr: immen by it wurk wei roppe Hij is uit ons midden weggeroepen, (gestorven) tr: hy is by ús wei nommen, hy is oproppen De boventoon hebben, krijgen, voeren tr: de boppetoan hawwe, krije, fiere Onontgonnen land tr: wyldlân (it) Onontgonnen zijn (lett. & fig.) tr: foar wyld lizze Een onontgonnen veld v. wetenschap tr: in braak lizzend fjild fan wittenskip Tussen duim en vinger tr: tusken tomme en finger Met de duim betasten (om rijpheid, stevigheid, scherpte e.d. te controleren) tr: tomkje tr: betomkje Onder de duim hebben, (in de macht hebben) tr: ûnder de kwint, tomme hawwe beheersen (v.e. tak u. wetenschap) tr: yn 'e macht hawwe Op zijn duim kunnen fluiten tr: op 'e tomme sûge kinne Iets uit zijn duim zuigen tr: eat út'e tomme sûge Duimen (zitten te) draaien tr: sitte te tomkemeallen, tomkemealle Iets op zijn duimpje kennen tr: eat op jins tomke kenne, eat op in prik, prikje, op 'e prik kenne Klein Duimpje tr: Lyts Tomke De duimen v.e. deur tr: de hangen, hingen, harren V. ½, 1, 1½, 2 duim dik tr: healtoms, toms, oardeltoms, twatoms (hout) Er ligt een duimdik stof op tr: it sit ûnder in grouwe laach stof Het sarcasme lag er duimen dik op tr: it sarkasme lei der hiel tsjok op, men koe it sarkasme der sa ôf skeppe Duimpje, (soort koekje) tr: dúmke (it) Besluitvaardig zijn (v. aard) tr: gau, koart fan berie, beried wêze, gau, samar út 'e rie, ried wêze, it berie, beried by jin hawwe, it berie, beried yn 'e bûse hawwe, koart krieme (kinne), koart yn 'e kriem wêze De hoeveelheid hersencellen is ... tr: it tal breinsellen, harsenssellen is .. Bij kleine hoeveelheden tr: by lytse bytsjes Een zekere hoeveelheid water tr: in poarsje wetter, sa-en-safolle wetter Bij zeer grote hoeveelheid tr: by boarnamerfollen Een behoorlijke hoeveelheid tr: in moai mannich Zijn voeten, schoenen stuklopen tr: de fuotten, skuon trochrinne Mijn paarden hebben daar gestald tr: myn hynders hawwe dêr op 'e stâl stien Kunstmatig vervaardigd. Gemaakte bloemen tr: keunstblommen Gemaakte kleren tr: makke klean, makkeklean Enigszins gemaakt en parmantig tr: eptich Gemaakt (m.b.t. houding, kleding e.d.) tr: skiteldeftich, skitelfiis Met veel kweek tr: fiterfûl, fiterich, groedich, taai Kruk aan de steel v.e. greep, spade enz. tr: jelt De lange en de korte kruk aan de steel v.e. zeis tr: de lange en de koarte kruk oan, in seinestôk Kruk (brekebeen) tr: hakkenkruk, hampelman, klauhakke, klúnhakke, kneukelhouwer, knoffelgat (it), knoffelhakke, knoffelkont, kmnoffelskonk, kruk origine tr: fan orizjine Mijn jas is doorgeregend tr: myn jas is trochplakt Zo groen als gras tr: sa grien as gers Nog groen achter zijn oren zijn tr: noch net drûch efter de earen wêze De groene zijde tr: de griene side Een groene bui tr: in griene rite Ergens niet groen op zijn tr: earne net grien op wêze, it earne net grien op hawwe Het werd hun groen en geel voor de ogen tr: it waard him grien en blau foar de eagen Zo groen als gras tr: sa grien as gers Nog groen achter zijn oren zijn tr: noch net drûch efter de earen wêze De groene zijde tr: de griene side Een groene bui tr: in griene rite Ergens niet groen op zijn tr: earne net grien op wêze, it earne net grien op hawwe Het werd hun groen en geel voor de ogen tr: it waard him grien en blau foar de eagen Op de schaats, per schaats tr: op redens, oer iis Schaatsen slijpen tr: reedslypje Zij rijdt een goede schaats tr: sy kin goed reedride Een vreemde, scheve schaats rijden tr: in nuvere bûtensprong meitsje De bloei v.d. handel tr: de bloei fan 'e hannel In de bloei des levens tr: op 'e middeishichte fan it libben, yn 'e krêft, klink fan jins libben, yn glâns en blâns, yn 'e fleur Geen ogenblik stoelvast zijn tr: gjin tel sitten bliuwe kinne Hij is nogal stoelvast tr: hy is nochal plakkerich, jo reitsje him nea wer kwyt Een ambtenaar is, zit stoelvast tr: in amtner sit frij fêst In de piepzak zitten tr: yn 'e pypsek sitte, wol troch in pypstâle (skite) kinne Een touw verlengen tr: in tou langer meitsje Zijn pas laten verlengen tr: jins pas ferlingje litte In het verlengde liggen v. tr: yn it fierderop lizze fan De ene straat ligt in het verlengde v.d. andere tr: de iene strjitte is in fuortsetting fan 'e oare Die twee begrippen liggen in elkaars verlengde tr: dy twa begripen steane op 'e selde streek Dat ligt in het verlengde v. mijn opdracht tr: dat strykt mei myn opdracht De dokter halen tr: dokter úthelje Een kind halen tr: in poppe helje Aan zich, tot zich, naar zich toe halen tr: oanhelje, oanklauwe (ong.) Alles naar zich toe halen tr: alles nei jin ta skuorre (ong.) Iem. erin halen tr: immen deryn behelje Er van alles bij halen tr: der fan alles by helje, skuorre, slepe Daar is iets te halen tr: dêr is wat te heljen, dêr is haal, dêr binne halen oan 'e klink, dêr is heljen oan 'e klink Het halen tr: it helje, it derôf rêde, switte Het zwaar halen tr: it swier helje Het haalt er niet bij tr: it kin der net by helje, it hat der gjin haal oan Het haalt er lang niet bij tr: it moat net lykje Bij iem. aankomen, (iem. even bezoeken) tr: by immen oankomme, sjen Ze zullen je zien aankomen tr: se sille dy oankommen sjen, se sjogge dy oankommen Met iets aankomen tr: earne mei oankomme, delkomme Daar moet je bij mij niet mee aankomen tr: der moatst my net mei oankomme, dêr jokket it, sit it my net, dêr moatsto my net mei op it dak, op 'e lea komme Iets zien aankomen tr: eat (wol) oankommen sjen Hard aankomen tr: hurd oankomme, oan 't gefoel, oan 'e lever komme, oankneppelje, oanknoffelje, oanmeppe, oantroevje, tatroevje Het kwam mij vreemd aan tr: it kaam my frjemd, nuver oan Zoiets komt niet meer aan bij het publiek tr: soks slacht net mear oan by it publyk op iets berusten, afhangen v. Aankomen op tr: oankomme op Het komt erop aan tr: it komt derop oan Als het erop aankomt tr: as it derop oankomt, as it derta komt, as it knypt, as it nypt (en weder, wer nypt), as de kniper op 'e skine komt Het laten aankomen op tr: it oankomme litte op, it driuwe litte op Het er maar op aan laten komen tr: it der mar op oankomme litte, it op 'e riemen driuwe litte, it op it rammeljen fan 'e pels oankomme litte Een levendige handel tr: in drokke, fleurige hannel Een levendig verkeer tr: drok ferkear Een levendig kind tr: in libben bern Levendig v. aard zijn tr: fleurich op 'e tried wêze Een levendig gesprek tr: in libben petear krachtig, duidelijk. Ik kan mij dat levendig indenken tr: ik kin my dat tige goed yntinke Een levendige handel tr: in drokke, fleurige hannel Een levendig verkeer tr: drok ferkear Een levendig kind tr: in libben bern Levendig v. aard zijn tr: fleurich op 'e tried wêze Een levendig gesprek tr: in libben petear krachtig, duidelijk. Ik kan mij dat levendig indenken tr: ik kin my dat tige goed yntinke De vetlokken tr: de fetlokken, fiterlokken Op de hobo spelen tr: hamboaikje, hamboaiblaze De muur, de muren witten tr: muorrewytsje Bronzen, (bronzen (kunst)voorwerpen) tr: brûnswurk (it) Ergens geknipt voor zijn tr: earne foar knipt, snien wêze Luizen knippen tr: luzeknippe Ik (be)dank er hartelijk voor tr: ik tankje dy feestlik (iron.), ik sil jo wat hakje Ik (be)dank er hartelijk voor tr: ik tankje dy feestlik (iron.), ik sil jo wat hakje Ergens profijt v. trekken tr: earne profyt fan hawwe Dat is maar bijzaak tr: dat is mar bysaak, byspul Bijzaken tr: bysaken, omballingen Dat moet wel mis gaan tr: dat moat wol misgean, dat kin(ne) gjin touwen hâlde Een zalfje op de wonde tr: in plaster, plaaster, pleister op it sear Daar is geen zalf aan te strijken tr: dêr is gjin salve, bûter oan te striken Met pimpelen verbruiken, verkwisten tr: ferpimpelje Verstoren (broedende vogels) tr: ferbalje, balmeitsje Elastiekje tr: elastykje (it), ilastykje Om gezondheidsredenen tr: om 'e sûnens, om, út reden fan sûnens Tactloos zijn tr: gjin takt hawwe Tactloos zijn tr: gjin takt hawwe Levensbehoeften tr: bederf (it) achtgeven op. Reflecteren op een advertentie tr: op in advertinsje skriuwe Doodop zijn, (fig.) tr: út 'e harntsen, harren wêze, glêd út 'e heakken wêze, út 'e liken wêze Laten doortochten tr: trochsige litte Met de handkar gaan, (masturberen) tr: him mei de hânkarre ride Het priesterambt bekleden tr: preester wêze Fijn gepunt tr: mei in fine punt Dat is prijzenswaardig v. haar tr: dat stiet har te priizgjen De klep v.e. fluit, pomp, motor tr: de klep fan in fluit, pomp, motor De klep v.e. klapbrug, piano, orgel tr: de flap fan in flapbrêge, piano, oargel De klep v.e. auto tr: de klap, klep, flap fan in auto De klep v.e. tas tr: de flap fan in tas De klep v.e. pet tr: de klep fan in pet In de handen der politie raken tr: yn plysjehannen reitsje Een slot verdraaien tr: in slot ferdraaie Ik heb mijn arm verdraaid tr: ik haw de earm ferdraaid Zijn hand, nek verdraaien (door verkeerd liggen) tr: de hân, nekke ferlizze Daar verdraai ik mijn hand niet om tr: dêr haw ik neat mei te krijen, dat is my it oergearkommen mar Iem. woorden, het recht verdraaien tr: immens wurden, it rjocht ferdraaie Hij verdraait het tr: hy ferdraait, ferhipt, ferpoft, ferseit it Zo doof als een kwartel tr: sa dôf as in kwartel Iem. overlast aandoen tr: immen oerlêst oandwaan, immen oerlestich wêze, immen oerlestigje Overlast ondervinden v. tr: (oer)lêst hawwe fan Zo slap als een vaatdoek tr: sa slop as in skiteldoek, skûteldoek, doek, dweil, flarde, fodde, ierdwine, jernwine, seemlearen, seemslearen lape, pûde, rusk, wytling Een slappe hoed tr: in sloppe hoed Een slappe boord tr: in slop. sloppe board, boarde Slappe grond tr: souderige grûn De slappe lach hebben, slap v.d. lach zijn Een slappe wind tr: in flau wyntsje Een slappe winter tr: in sêfte, makke winter Slappe thee, koffie tr: sloppe, larderige tee, kofje Een slappe vent tr: in slop fintsje Met een slappe hand regeren tr: mei in sloppe hân regearje Slap gelul tr: slop gelul, slop geëamel, jeuzelpraat (it), kletspraat(it) In de slappe tijd tr: yn 'e sloppe tiid De markt is slap tr: de merk is slop, traach Slap op het roer zijn tr: flau op it roer wêze Zo slap als een vaatdoek tr: sa slop as in skiteldoek, skûteldoek, doek, dweil, flarde, fodde, ierdwine, jernwine, seemlearen, seemslearen lape, pûde, rusk, wytling Een slappe hoed tr: in sloppe hoed Een slappe boord tr: in slop. sloppe board, boarde Slappe grond tr: souderige grûn De slappe lach hebben, slap v.d. lach zijn Een slappe wind tr: in flau wyntsje Een slappe winter tr: in sêfte, makke winter Slappe thee, koffie tr: sloppe, larderige tee, kofje Een slappe vent tr: in slop fintsje Met een slappe hand regeren tr: mei in sloppe hân regearje Slap gelul tr: slop gelul, slop geëamel, jeuzelpraat (it), kletspraat(it) In de slappe tijd tr: yn 'e sloppe tiid De markt is slap tr: de merk is slop, traach Slap op het roer zijn tr: flau op it roer wêze Iem. pacht verhogen tr: immen yn 'e hier ophelje Het is wasecht tr: it kin útwosken wurde, it ferwasket net Klaarheid v. geest tr: klearens fan geast De klaarheid v.e. betoog tr: de helderens fan in redenearring Tot klaarheid komen (over iets) tr: ta klearrichheid komme (oer eat) Iets tot klaarheid brengen tr: eat ta klearrichheid bringe, yn it kleare bringe, útite En wat dies meer zij tr: en al sa mear, en al soks Dat heeft een bijsmaakje tr: dêr is, sit in smaakje oan (geld) opleveren. Dat schooft goed tr: dat smyt gâns op In eerste aanleg tr: yn 'e earste opslach De was is flink gedroogd tr: de wask is aardich (fer)drûge Goed drogend weer tr: drûchsum, drûgerich waar, drûgerswaar (it) Een periode v. goed drogend weer tr: in drûgersrite, in drûgerige rite Het droogt goed tr: it drûget dat it klapt, knapt, rattelet Verstandig praat tr: ferstannich, besteklik praat Ik had gedacht dat jij verstandiger was tr: ik woe dy wizer hawwe Dat is het verstandigst tr: dat is de wiiste, wiste wei, dat is de baas Het verstandigste zal zijn te ... tr: it is de baas om ..., en ... Een koppig paard tr: in daamsteech, missinnich hynder Koppig zijn tr: in kop hawwe, de kop yn 'e nekke hawwe Hij is koppig tr: der sit in kop op (him) In het bijzijn v. tr: yn (it) bywêzen fan Die akelige vent tr: dy aaklike, gallige fint. Dat akelige geld, dat aaklike, gallige, goare jild Die akelige jongen tr: dy smoarge jonge Die akelige kinderen tr: dy aaklike, smoarge, stoarmse, stoarmske bern Een akelig persoon tr: in aakliksma, misliksma Akelig duur tr: aaklike djoer Die akelige vent tr: dy aaklike, gallige fint. Dat akelige geld, dat aaklike, gallige, goare jild Die akelige jongen tr: dy smoarge jonge Die akelige kinderen tr: dy aaklike, smoarge, stoarmse, stoarmske bern Een akelig persoon tr: in aakliksma, misliksma Akelig duur tr: aaklike djoer Voorspoedig gedijen tr: it goed nimme Ontslag krijgen tr: ûntslach krije, dien, jins jild krije Ontslag nemen tr: ûntslach, maaie nimme Tijdelijk ontslag krijgen tr: tydlik ûntslach, opsje krije De spreker werd door het lawaai overstemd tr: de sprekker koe net boppe it leven út komme Het gejuich overstemde de muziek tr: it jûchheigerop klonk boppe de muzyk út Het geluid, overstemd door ... tr: it lûd, mei ... derboppe út Hij kreeg er lustig van langs tr: hy krige in bêst pak op 'e hûd, hy hat der deftich fan hân Hij kreeg er lustig van langs tr: hy krige in bêst pak op 'e hûd, hy hat der deftich fan hân Iem. niet ongenegen zijn tr: immen wol tadien, tagedien wêze Hij is daartoe niet ongenegen tr: hy is dêr wol ree ta, hy wol dat wol Hij greep het mes dat op tafel lag tr: hy krige, raamde it mês dat op 'e tafel lei Naar iets grijpen tr: nei eat rame Voor het grijpen liggen tr: foar it gripen lizze Al wat hij grijpen en vangen kon tr: wat er mar gripe, begripe en grape, begrape koe Het paard bij de teugel grijpen tr: it hynder by de team krije Het greep hem in de ziel, het gemoed tr: it krige him by it hert, it taaste him yn 'e siele, yn it moed Door iets gegrepen zijn tr: fan, troch eat grepen, grypt wêze Het kind was te water gevallen, als ik het niet gegrepen had tr: it bern wie yn it wetter rekke as ik it net fêstpakt, fêstkrigen hie Hij greep zijn hoed, haar hand tr: hy krige syn hoed, har hân Men kan de regen haast grijpen tr: jo kinne it wetter hast rikke Ernaast grijpen tr: derby troch, der krekt by troch reitsje een tastende beweging maken. De kleine begint al te grijpen tr: de lytse begjint al (om) te skaaien, (om) te heisterjen Om zich heen grijpen tr: om jin hinne taaste De ziekte grijpt om zich heen tr: de sykte wreidet Te hoog grijpen tr: te heech gripe vatten. In elkaar grijpen tr: yninoar gripe De boel neergooien tr: de boel derhinne nukke Het werk neergooien tr: it wurk delsmite, derhinne smite Op de schroothoop terechtkomen, gooien tr: by it âldrust komme, smite Acht geven. Letten op tr: tinke om Let op mijn woorden tr: tink om myn sizzen Let wel! tr: tink derom! Wat let jou die € 100.- tr: wat let dy dy € 100.-? Dat let jou niets tr: dêr komt dy neat fan oer, dat nimt dy neat ôf, dêr wurdsto neat minder fan De achterkant tr: de ferkearde, ûnrjochte kant Veel poeha tr: in beweging, bewegen as in boskwoartels Veel poeha hebben tr: in bulte, hopen poeha hawwe, in soad sok hawwe, (in grut, breed) swee slaan, gâns in swang hawwe, (gâns) wyn yn 'e swipe hawwe, (gâns) wyn yn 'e pels hawwe, gâns in kûle yn it wetter draaie, gâns yn ('e) possenaasje hawwe, snuve as in Bremer Met veel poeha tr: hollewaaiïch: in hollewaaïch mantsje Iem. die veel poeha heeft tr: in hollewaai Roemen op iets tr: earne grut op gean, wêze, jin earne op foarstean, foarkomme litte Roemen in tr: jin lokkich achtsje mei Iem. roemen tr: immen priizgje, rom op immen drage, rom fan immen dwaan Iets roemen tr: eat priizgje, earne (lûd) fan roppe, earne in wurd fan dwaan Het wordt zeer geroemd tr: der giet in grutte rop fan Ik roem (kaartspel) tr: ik haw roem Met een snelle beweging beetpakken tr: rame: it bern soe ynienen de dyk oer, mar ik raamde it noch krekt Ergens overheen lezen tr: earne oerhinne lêze Ergens overheen praten tr: earne oerhinne prate Ergens overheen stappen tr: earne oerhinne stappe Ergens licht, losjes overheen lopen tr: earne licht oerhinne gean Ergens (niet) overheen (kunnen) komen tr: earne (net) oerhinne komme (kinne) Zich ergens overheen zetten tr: jin earne oerhinne sette Er (eens) goed overheen gaan, (iem. een pak slaag geven) tr: derop dekke, immen ôfdekke een vrouw gebruiken tr: in frommes ôfstraffe, ôfstrike Er zijn nu al twee jaar overheen gegaan tr: sûnt binne al wer twa jier foarbygongen, hinnegongen Iem. toedrinken tr: op immen drinke Een glazen deur tr: in glêzen doar Glazen aardappelen tr: glêzige ierappels Met glazen ogen tr: mei glêzige eagen In een glazen huis wonen tr: yn in glêzen hûs wenje Iets uit ondervinding kennen, weten tr: earne ûnderfining fan hawwe, eat by (de) ûnderfining hawwe Iets niet uit ondervinding kennen, weten tr: earne gjin ûnderfining fan hawwe Dat zal de ondervinding hem wel leren tr: dat sil him de wei wol wize, leare -De ondervinding is de beste leermeesteres tr: ûnderfining is de bêste learmaster, de ûnderfining makket wiis, (mar it giet faak tsjin in hege priis) Het eist de uiterste inspanning tr: it giet om dea, it is moardzjen Met de uiterste inspanning tr: mei alle moardzjen Het vergt in het geheel geen inspanning tr: it spant neat Geen spaan tr: gjin spoen Ruwe bolster, blanke pit tr: rûge bast, geve pit, rouwe bolster, blanke nút, in hurd man op, tsjin in weak tsiis Op (de) stuit heien tr: op 'e stuit heie Bogen op, (zich verheffen op) tr: bôgje op Gaan trouwen tr: trouwe sille Zij gaan trouwen op ... tr: se (sille) trouwe op .. In de kerk trouwen tr: yn tsjerke trouwe Hij is getrouwd met ... tr: hy is troud mei, oan .. Hij is er niet aan, mee getrouwd tr: hy is der net oan, mei troud Zo zijn we niet getrouwd tr: sa binne wy net troud Een groot fortuin trouwen tr: yn it jild, goed, besit trouwe Elke zondag tr: alle sneinen Op die bep. zondag tr: de, dy sneins 's Zondags tr: sneins De zondag vieren, in ere houden tr: sneinhâlde Op zon- en feestdagen tr: sneins, en op feestdagen Kringloop. De omloop v.h. bloed tr: de omgong, omrin fan it bloed circulatie. In omloop zijn (v. geld) tr: yn 'e omgong, omwanneling, wannel, wanneling wêze (Praatjes) in omloop brengen tr: (praatsjes) op 'en baan, op 'e lap, lappen bringe Koffiepot waar de koffie in kan pruttelen tr: konkelpot, prottelpotsje (it) Najaarsschoonmaak houden tr: hjersthimmelje Een aangeklede boterham tr: in stik bôle mei wat derop Net een aangeklede aap tr: krekt in oanklaaide aap Dat is een tweeling tr: dat is in twilling Dat zijn tweelingen tr: dat binne twillingen De tweeling komt ook tr: de twilling komt ek, de twillingen komme ek De Tweelingen tr: de Twillingen Kind, dat samen met een ander kind een tweeling vormt tr: twillingbern (it) De gordijnen openschuiven tr: de gerdinen, kleden iepen-skowe, opstrike Iem. ertussen nemen tr: immen foar de gek hâlde, immen hawwe, immen by de poat hawwe, nimme, immen te fiter hawwe Ertussen zitten, (in 't nauw zitten) tr: der raar tusken sitte afhangen v. twee personen die het tegengestelde willen tr: tusken twa fjurren yn 'e jiske sitte Een kind zogen tr: in bern oan boarst hawwe Het kind wordt gezoogd tr: it bern is oan 't boarst Onder de dekens kruipen tr: ûnder de fodden gean, krûpe, ûnder de manufaktueren gean Onder één deken liggen, (onder één hoedje spelen) tr: ûnder ien tekken skûlje Ergens zijn tenten opslaan, (er gaan wonen) tr: jin earne ta wenjen sette Zijn tenten opbreken tr: opbrekke Iem. uit zijn tent lokken tr: immen fergje Zich niet uit de tent laten lokken tr: de pipen yn 'e sek hâlde Dat is een gezellige tent tr: it is dêr in gesellige boel De hele tent afbreken, (de boel kort en klein slaan) tr: de hiele boel oan grom, stront slaan De gehuwde staat tr: it troud-wêzen De staat mijner gezondheid tr: myn sûnens In goede staat verkeren, houden tr: goed yn steat wêze, hâlde In staat v. genade tr: yn steat fan genede In kennelijke staat (v. dronkenschap) tr: dronken In staat v. oorlog tr: yn oarloch In alle staten zijn tr: troch alles hinne, troch it lilke hinne wêze Buiten staat zijn (om) te ... tr: net yn, by steat wêze om te .. Zij is tot alles in staat tr: hja is ta alles yn, by steat Iem. in staat stellen (om) te ... tr: immen yn, by steat stelle om te .. Zich in staat voelen (om) te ... tr: jin by steat fiele om te .. De Staten Generaal tr: de Steaten-Generaal Provinciale Staten tr: Provinsjale Steaten Gedeputeerde Staten tr: Deputearre Steaten Op kosten v.d. Staat tr: op kosten fan 'e Steat, op lânskosten, steatskosten Een staat opmaken (v.) tr: in steat opmeitsje (fan) Staat v. dienst tr: steat fan tsjinst Staat maken op tr: tidigje, tiidzje op Daar kun je wel staat op maken tr: dat is wol fertroud Een grote staat voeren tr: in grutte steat fiere In desorder tr: yn disoarder, dusoarder Een kaart opspelen tr: mei in kaart útkomme vluchtig beeld. glim, glimp tr: skimp, skim, skimme bedrieglijke schijn. Dat was een glimp, om haar alleen te spreken tr: dat wie in ferlechje om mei har allinnich te praten Iets vergoelijken tr: it wat behimmelje, ferhimmelje, eat ophimmelje Iets schertsend vergoelijken tr: eat wat mei de gek beslaan Ter adstructie tr: as adstruksje, taljochting Iets machtig worden, zijn tr: eat yn 'e macht krije, hawwe Iets machtig worden, zijn tr: eat yn 'e macht krije, hawwe Een pierenverschrikker nemen tr: it hert ris kjel meitsje Waren tr: waar Goede waar prijst zichzelf tr: goede waar priizget himsels Alle waar is naar zijn geld tr: alle waar is nei syn jild Waar voor zijn geld krijgen tr: waar foar jins jild krije Iets voor waar houden tr: eat foar wier hâlde Iets voor waar vertellen tr: eat foar wier, foar fêst fertelle Echt waar tr: echt wier, feitwier Heus waar tr: earlik wier, wier-wier Zo waar als ik leef tr: sa wier as ik libje, as ik hjir foar jim stean Dat is waar ook tr: dat is ek sa ..., niet waar? tr: ..., net, oars net, is 't net sa, is 't sa net, wier, net wier? Dat was dom, waar, maar ... tr: dat wie stom, dat is sa, dat is wier, mar .. (Adv.) op welke plaats? tr: wêr Waar ongeveer? tr: wêr likernôch, sawat? Waar ergens?, wêr earne, wêrearne? Waar ook tr: wêr dan ek (mar) De boodschap waar hij niet aan gedacht had tr: it boadskip dêr't er net om tocht hie Al waar hij ooit voor gevoeld had tr: alles dêr't er ea foar field hie Waar je ook komt tr: wêr'tsto, wêr'tste, wêr'tst, wêrsto, wêrste, wêrst ek komst Het dorp waar hij geboren is tr: it doarp dêr't er berne is Het dorp waar jij geboren bent tr: it doarp dêr'tsto, dêr'tste, dêr'tst, dêrsto, dêrste, dêrst berne bist Ik weet niet waar dat gebleven is tr: ik wit net wêr't dat bedarre is Waar mogelijk, nodig tr: dêr't dat, soks mooglik, nedich is, wie (Adv.) op welke plaats? tr: wêr Waar ongeveer? tr: wêr likernôch, sawat? Waar ergens?, wêr earne, wêrearne? Waar ook tr: wêr dan ek (mar) De boodschap waar hij niet aan gedacht had tr: it boadskip dêr't er net om tocht hie Al waar hij ooit voor gevoeld had tr: alles dêr't er ea foar field hie Waar je ook komt tr: wêr'tsto, wêr'tste, wêr'tst, wêrsto, wêrste, wêrst ek komst Het dorp waar hij geboren is tr: it doarp dêr't er berne is Het dorp waar jij geboren bent tr: it doarp dêr'tsto, dêr'tste, dêr'tst, dêrsto, dêrste, dêrst berne bist Ik weet niet waar dat gebleven is tr: ik wit net wêr't dat bedarre is Waar mogelijk, nodig tr: dêr't dat, soks mooglik, nedich is, wie Zich doodlachen om tr: jin dealaitsje, jin kertiere om Eenjarige hardbloem tr: hurdblom, túnstjerke (it), Seleranthus annuus L Overblijvende hardbloem tr: fêste hurdblom, Seleranthus perennis L. Lokken, (afval v. vlas) tr: toppen In het opgroeien tr: yn it opgroeien, waaksen, oankommen Een armoedig leven tr: in earmoedich, heukerich, heukereftich, skraal bestean, in heukerlibben Armoedig leven tr: earmoedich libje Zij leven armoedig tr: it skaait der sober hinne, lâns Armoedig gekleed zijn tr: earmoedich, huverich, skurf, snústerich, suterich yn 'e klean wêze Een armoedig boerderijtje tr: in heukerspultsje Een armoedige 1000 euro tr: in luzige, nearzige, suterige 1000 euro Sterk hijgen tr: hymje en pûste, blaze, pûste en blaze Hij hijgt ervan tr: hy himet deroer Een dwarrelende wind tr: in twirrige wyn tr: in twirrerige wyn Dwarrelend stuiven (v. sneeuw) tr: wiskje, tyskje Het dwarrelt mij voor de ogen tr: it draait my (foar de eagen), it dûzelt my yn 'e holle, it tipelt my foar de eagen Opening v. broekzak tr: ynstek, yntaast Iets uit zijn broekzak betalen tr: eat út 'e, it festjebûs, festjebûse betelje De kolder in het hoofd hebben (fig.) tr: de kolder yn 'e kop hawwe Kleine, door één man getrokken landrol tr: manrôle Het maakt mij (erg) onrustig tr: it fljocht my oan, it wynt raar yn my om, it wynt my yn it gat, liif yn 'e holle, mage om Het maakt mij (erg) onrustig tr: it fljocht my oan, it wynt raar yn my om, it wynt my yn it gat, liif yn 'e holle, mage om Een voorstand van ... punten hebben tr: ... punten foarstean Wij moeten billijkheid betrachten tr: wy moatte de midlike wei lâns Naar recht en billijkheid tr: midlikerwize, ridlikerwize Bonen tr: beane, beanne tr: beanen, beannen Bonen lezen tr: beanlêze Bonen leggen, poten tr: beanlizze Bonen doppen tr: beanpûlje Bonen dorsen tr: beanterskje Bonen om te poten tr: setbeane Bruine bonen tr: brune beane, taaibasten Geen boon(tje) tr: gjin bean Ik mag een boon zijn, als ... tr: ik bin in beantsje, ik mei in beantsje wêze, as .. Blauwe bonen tr: blauwe beane In de bonen zijn tr: yn 'e beane wêze sitte Voor spek en bonen meedoen tr: foar spek (en brea) meidwaan Boontje komt om zijn loontje tr: it kwea straft himsels, elk fynt syn master thús, jins goed en kwea komt jin wer thús, hy, hja kriget syn, har hea raar thús Honger maakt rauwe bonen zoet tr: honger leart de bear dûnsjen Zijn eigen boontjes doppen tr: jinsels rêde, goed foar jinsels wêze Door de modder baggeren tr: troch de modder baggelje, baggerje, baaie, batse V. overzee tr: fan oare kant de see, fan 'e oare kant fan 'e see Deurklink. klink. De deur in de klink sluiten tr: de doar efter, yn 'e klink dwaan De deur is op, v.d. klink tr: de doar is op, fan 'e klink Kinderlijk erfdeel tr: bernegoed (it), bernediel (it), bernepart (it) Broederlijk, zusterlijk, mannelijk, vrouwelijk, vaderlijk, moederlijk erfdeel tr: broersdiel, sustersdiel, mansdiel, wiifsdiel, heitediel, memmediel (it), memmepart (it) Een dunne taille tr: in tin multsje, in kliene mul Een dunne taille hebben tr: klien yn 'e mul wêze Weerziek zijn tr: waarsiik wêze, it waar yn 'e holle hawwe De Heilige Maagd tr: de Hillige Faam Voor, na, onder kerktijd tr: foar, nei, ûnder tsjerktiid Na kerktijd tr: út tsjerke wei Het is kerktijd tr: it is, wurdt tsjerktiid Het was allemaal weiland tr: it wie allegear greide Op goed geloof tr: op goed fertrouwen Geloof hechten aan iem. woorden tr: immen leauwe Geloof vinden tr: leaud wurde Geen geloof verdienen tr: ûnbetrouber wêze Iem. in zijn geloof laten tr: immen yn 't geloof litte Zich openen tr: iepengean Hardhandig openen tr: iepenbatse, oprame, oprame Dat is het beste (v. bepaald product) tr: dat giet dermei (troch) Het beste voor iem. zoeken tr: immens bêst sykje Zijn beste dagen gehad hebben tr: jins bêste dagen hân hawwe Zijn beste kleren tr: jins bêste klean Bovenste best tr: boppest, boppeste bêst Bijzonder best tr: poerbêst, uterste best Naar mijn beste weten tr: by, nei myn bêste witten Het is niet best met hem, (hij is gevaarlijk ziek) tr: it is, liket net sa bêst mei him, it liket net sa fel mei him, it is, liket net sa wakker mei him het staat er slecht voor met hem tr: it liket net sa bêst mei him, it stiet der net sa bêst foar mei him Het kan best tr: it kin bêst, wettich Hij heeft het best gemerkt, (stellig wel) tr: hy hat it grif (wol) murken Best mogelijk tr: bêst mooglik Zo werd het best een aardige avond tr: sa waard it doch(s) noch in (hiele) aardige jûn Het is best een leuk cadeautje tr: it is in hiel aardich kadootsje, it is hiel wol in aardich kadootsje Dat is het beste (v. bepaald product) tr: dat giet dermei (troch) Het beste voor iem. zoeken tr: immens bêst sykje Zijn beste dagen gehad hebben tr: jins bêste dagen hân hawwe Zijn beste kleren tr: jins bêste klean Bovenste best tr: boppest, boppeste bêst Bijzonder best tr: poerbêst, uterste best Naar mijn beste weten tr: by, nei myn bêste witten Het is niet best met hem, (hij is gevaarlijk ziek) tr: it is, liket net sa bêst mei him, it liket net sa fel mei him, it is, liket net sa wakker mei him het staat er slecht voor met hem tr: it liket net sa bêst mei him, it stiet der net sa bêst foar mei him Het kan best tr: it kin bêst, wettich Hij heeft het best gemerkt, (stellig wel) tr: hy hat it grif (wol) murken Best mogelijk tr: bêst mooglik Zo werd het best een aardige avond tr: sa waard it doch(s) noch in (hiele) aardige jûn Het is best een leuk cadeautje tr: it is in hiel aardich kadootsje, it is hiel wol in aardich kadootsje Tot jouw eigen best tr: ta dyn eigen bêst Iets ten beste geven, (lezen, voordragen) tr: eat te('n) bêste(n) jaan, eat nei foaren, tefoaren bringe Ten beste keren tr: te'n goede keare, it bêste, de baas is, dat .. Het beste ermee tr: it bêste dermei Laten wij het beste hopen tr: lit ús it bêste derfan hoopje Op zijn best zijn tr: op jins bêst wêze Op zijn best, (ten hoogste) tr: op syn bêst Zijn best doen tr: jins bêst dwaan, jins flyt dwaan, jin te skoar sette, jin (te) skrep sette Zijn uiterste best doen tr: jins uterste bêst dwaan tr: jin de neilen fan 'e fingerseinen, fan 'e teannen skreppe, der yn 't ûnderbaitsje foar stean, yn it stiel bite Zijn best doen om ... tr: jins bêst dwaan, jin te war sette, war (en wraak) dwaan om .. Al die gewichtigheden tr: al dy gewichtichheden Een paardentand en een vrouwenhand willen geen stilstand tr: skieppebekken en frouljushannen moatte altyd gean Wantrouwen jegens iem. koesteren tr: (in) wantrouwen yn immen hawwe Iem., iets wantrouwen tr: gjin goed, in ferkeard, kwea, skalk, skean each op immen, eat hawwe, immen, eat net stean De tien geboden tr: de tsien geboaden Met zijn tien geboden eten tr: mei de tsien geboaden ite Onder de geboden staan tr: ûnder de geboadens stean V. God noch zijn gebod iets weten tr: fan God noch syn gebod witte Zo plat als een pannenkoek tr: sa plat as in pankoek, stro Dunne pannenkoek tr: flitter, flitterke (it), flutterke (it), fliterke (it) Pannenkoek met kanen tr: greaupankoek Pannenkoek waarin schijfjes ui gebakken zijn tr: sipelstro Pannenkoeken bakken tr: pankoekbakke, pankoekje, stro bakke, strobakke, strookje Pannenkoeken eten tr: pankoekje, stro ite, strookje Pannenkoeken op hopen of wagens bijeenbrengen tr: pankoekje Studeren is zijn hartenlust tr: studearje is syn wille en tier Naar hartenlust tr: sa folle as men, wat men wol Hij kan, kon daar naar hartenlust jagen tr: hy kin, koe dêr jeie safolle as er, wat er wol, woe Een strook land tr: in stripe lân Iem. schrik aanjagen tr: by immen de skrik deryn jeie, immen kjel meitsje, immen in skrik op 'e lea jeie Het vuur aanjagen tr: it fjoer oantreastgje De individuele mens tr: de ienlingsminske De mensen tr: de minsken, de lju (De) grote mensen tr: (de) grutte minsken Geen mens (ter wereld) tr: gjin mins Geen half mens meer zijn tr: gjin minske mear wêze Een mens is geen steen (stokvis, snijboon, puthaak) tr: in minske is gjin ierappel Ik ben ook maar een mens tr: ik bin ek mar in mins De oude mens tr: de, ús âlde minske Naar de mens gesproken tr: yn 'e midlike wei Onder de mensen komen tr: ûnder de minsken, it folk komme Mensen mensen! tr: minsken minsken! Mensen kinderen! tr: (alle) minsken! Een mens zijn lust is een mens zijn leven tr: in minske, sin is in minske, libben Oproerig zijn tr: oproerich wêze Oproerig zijn tr: oproerich wêze brandend heet. De soep is gloeiend tr: it sop is gleon, gleonhjit Een gloeiende hitte tr: in gleone hjitte Gloeiende liefde tr: baarnende leafde Gloeiend heet tr: gleonhjit Gloeiend rood tr: gleonread in hoge, in de hoogste mate. Zich gloeiend vervelen tr: jin deaferfele Gloeiend boos tr: gleon, gleonlilk, glandich, glanderich, glindich Een gloeiende hekel hebben aan tr: in gloeiende, gloeienden, glandige, glandigen hekel hawwe oan Er gloeiend bij zijn tr: derby wêze Voor en aleer tr: foar en alear't In alles matig zijn tr: yn alles by de mjitte bliuwe Matig eten tr: sober, net oerfolle ite Een matig roker tr: in tuskenbeiden smoker Een matige hitte tr: in tuskenbeiden hjitte Matig rijk tr: net o sa ryk, net oerryk Ik vind het maar matig tr: ik fyn it mar sa-sa, net sa bêst Het gaat maar matig met de patiënt tr: it giet mar sa-sa, net sa bêst, stadichjes mei de pasjint In alles matig zijn tr: yn alles by de mjitte bliuwe Matig eten tr: sober, net oerfolle ite Een matig roker tr: in tuskenbeiden smoker Een matige hitte tr: in tuskenbeiden hjitte Matig rijk tr: net o sa ryk, net oerryk Ik vind het maar matig tr: ik fyn it mar sa-sa, net sa bêst Het gaat maar matig met de patiënt tr: it giet mar sa-sa, net sa bêst, stadichjes mei de pasjint Aan iets dokteren tr: earne oan (om)dokterje Handwerkslieden tr: hantwurkslju Zo wit als een lijk tr: sa wyt as in lyk Het lijk volgen, achter het lijk gaan tr: it lyk folgje Het lijk meten (voor het maken v.d. lijkkist) tr: lykmjitte Het lijk naar het kerkhof rijden tr: lykride Over mijn lijk tr: oer myn lyk Over lijken gaan tr: oer liken gean Een levend lijk tr: in libben lyk Een oud lijk tr: in âld lyk Hij is uit de lijken geslagen tr: hy is út 'e liken Iem. v. repliek dienen tr: immen stof leverje Met een sluier bedekken. de bruid was gesluierd tr: de breid hie in wale foar Op apegapen liggen tr: foar mets, foar munt lizze Al hortend en stotend kwamen we vooruit tr: mei hoarten en stjitten, stoarten kamen wy foarút haperen. In het lezen, spreken horten tr: hoarterich, hoartich, stjitterich, stjittelich lêze, prate Veracht worden tr: ferachte wurde, yn 'e ferachting wêze, reitsje Dat moet je niet uitkrassen tr: haw dat net op neat (Goede) manieren tr: (goede) manieren Dat is de beste manier tr: dat is de bêste manier, de haal Op een andere manier tr: op in oare manier, (yn, yn 'e) oarrewei Ongeveer op die manier tr: sa sawat Op haar, zijn manier tr: op har, syn manier: hja, hy song op har, syn manier ek mei 0, op die, zo'n manier tr: o, op dy sa'n foet! Op iem. afschieten tr: op immen tasjitte Iets mooier achten tr: eat moaier achtsje, karre Geacht(e) ... (als aanhef v. brief) tr: achte .. Op zijn allermeest tr: op syn meast, op 'en measten Iets hartstochtelijk voorstaan, hartstochtelijk vóór iets zijn tr: fjoer en flam foar eat wêze Iets hartstochtelijk voorstaan, hartstochtelijk vóór iets zijn tr: fjoer en flam foar eat wêze Doorzagen over iets tr: earne oer trochsangerje, trochsanikje, earne op om eamelje, jeuzelje Iem. doorzagen, (iem. scherp ondervragen, bijv. bij een tentamen) tr: immen goed neisjen, immen yn 'e skjirre nimme Ik kon trouwens niet anders tr: ik koe trouwens, nammers net oars, oars, sa net, ik koe net oars Een paard overjagen tr: in hynder ferjeie, oer de fûst menne, oer de mige, it wetter jeie Uitspattingen, (losbandigheden) tr: bûtensprongen, kromme sprongen Zich aan uitspattingen overgeven tr: der oan 'e hoasbannen ta troch, yn lâns gean, batse, brûze, strûpe, strûze Geuren met tr: spegelje mei tr: omspegelje mei Naar aanleiding v. tr: nei oanlieding fan Keffertje tr: kefferke (it), kefhûntsje (it), in lytse keffer, in lyts kefferke Wat iem. zegt. Een onbeduidend gezegde tr: praat fan neat Wat zijn dat voor malle gezegden? tr: wat is dat foar healwiis, nuver praat? Ik twijfel aan zijn gezegden tr: ik twivelje oan wat er seit Naamwoordelijk, werkwoordelijk gezegde tr: namwurdlik, tiidwurdlik stelde Tot bezinning komen tr: ta besinning komme, yn, ta omtinken komme Zijn bezinning verliezen tr: jins besleur ferlieze Het is ondenkbaar dat ... tr: it is ûntinkber, net te tinken, dat .. Het is niet ondenkbaar, dat ... tr: it is net ûnmooglik, dat, it soe hiel wol kinne, dat .. Ondenkbaar veel tr: in ûnbetinklik soad Het is ondenkbaar dat ... tr: it is ûntinkber, net te tinken, dat .. Het is niet ondenkbaar, dat ... tr: it is net ûnmooglik, dat, it soe hiel wol kinne, dat .. Ondenkbaar veel tr: in ûnbetinklik soad Gekroesd haar tr: kroes hier, kroeshier (it) Gekroesde haren, gekroesde zinnen tr: krol hier, krol sin Een vel papier tr: in bôge Een kwart vel papier tr: in pljims papier Stevig papier tr: swier papier Geschept papier tr: skept papier Iets op papier brengen, zetten tr: eat op papier sette Op papier, (in theorie) tr: op papier Iets in een papiertje doen tr: earne in stikje papier om, omhinne dwaan Een papiertje v. honderd tr: in briefke fan hûndert Papieren tr: papieren: syn papieren wiene net yn oarder Een hond met papieren tr: in hûn mei papieren Goede papieren hebben tr: goede papieren hawwe In de papieren lopen tr: yn 'e papieren, florenen rinne, deryn rinne Het papier is geduldig tr: papier is ferduldich, geduldich, papier lit him drukke Voedsel op de bon tr: iten op 'e bon Een bon krijgen, (bekeuring) tr: in bon krije. Op de bon gaan, op 'e bon gean, komme Iem. op de bon zetten, slingeren tr: immen op 'e bon sette, slingerje Met iem. gekken tr: immen de gek oanstekke, de gek hawwe mei immen, immen begekje Als een muis in de val zitten tr: as in rôt yn 'e falle sitte Zo stil als een muis tr: sa stil as in mûs Er zijn veel muizen in de, het ... tr: de mûs is yn de, it .. Als v. muizen tr: mûzich: mûzich hier Naar muizen ruiken tr: muzich rûke De muizen liggen er dood voor de broodkast tr: de mûzen lizze dêr dea foar de kas, kast, de spine, it hoekspyntsje (en dy't noch omrinne, hawwe de triennen yn 'e eagen) Ik heb er een muisje v. horen piepen tr: ik haw der in mûske fan piipjen heard Dat muisje zal een staartje hebben tr: dat mûske kriget noch in sturtsje, dêr komt noch in rare neisturt fan Dat muisje kreeg nog een staart tr: dat krige noch in sturtsje dik, vlezig gedeelte v.h. lichaam tr: mus Een muisje rookvlees tr: in mûske ljirre De muis v.d. hand tr: de mûs fan 'e hân, de kikkert (pl.) soort vroege aardappel tr: mûzen (pl.), múskes Muisjes, (zeker broodbeleg) tr: rûgeltsjes Beschuit met muisjes tr: poppebak, popbak, sûkerbak De storm teisterde de schepen tr: de stoarm teistere, tehavene, teheistere, ûntheistere de skippen (Zich) vasthouden aan tr: (jin) fêsthâlde oan Wie heeft dat gedaan tr: wa hat dat dien? Ik weet niet wie dat gedaan heeft tr: ik wit net wa't dat dien hat V. wie is dat? tr: fan wa is dat, wa sines, harres is dat? Ik weet niet v. wie dat is tr: ik wit net fan wa't dat is, wa sines, harres (as) dat is Voor wie maakt hij dat? tr: foar wa makket er dat? Ik weet niet voor wie hij dat maakt tr: ik wit net foar wa't er dat makket Wie? tr: wa? V., voor wie? tr: fan, foar wa? Wie dat doet, is niet goed wijs tr: wa't, dy't dat docht, is net goed wiis Ze zijn niet meer wie ze waren tr: se binne net mear dy't se wienen De jongen aan wie ik het boek gaf tr: de jonge oan wa't ik it boek joech, de jonge, dêr't ik it boek oan joech onbepaald. Wie ook tr: wa dan ek tr: (al) wa't ek Iem. moet me helpen, wie ook tr: ien moat my helpe, wa dan ek Wie er ook komt tr: ... (al) wa't ek komt, .. Doodgoed zijn tr: deagoed, sa goed as bôle, in do, koeke, koekedaai, in laam wêze Hij is doodgoed, maar goed dood was beter tr: hy is deagoed, mar koe better goed dea wêze Ergens goed uitspringen tr: earne goed út springe Nota nemen v. tr: kennis nimme fan, achtslaan Een holte in de boom tr: in gat yn 'e beam De holte onder de arm tr: de holte ûnder de earm Korte metten maken tr: koarte metten meitsje, koarte gongen gean Iem. de metten leren tr: immen it mannewaar oplêze, opsizze Een boze Griet tr: in kwea, lilk wiif, in foarke, in tange We moeten elkaar geen Grietje noemen tr: lit ús inoar gjin Lútsen neame Grote Griet tr: goede Grytsje en gjin ein), goede, leave Grytsjemuoi Onervaren zijn tr: gjin ûnderfining hawwe Een onervaren persoon tr: immen sûnder ûnderfining Onervaren zijn tr: gjin ûnderfining hawwe Een onervaren persoon tr: immen sûnder ûnderfining Als de hemel valt, krijgen, hebben wij allemaal een blauwe muts tr: as de loft delfalt, hawwe wy allegear in blauwe mûtse op, as de hiele wrâld delfoel, wiene alle potsjes en pantsjes oan diggels Hij is even oud als ik tr: hy is like âld as ik Rode klaver tr: reade klaver, bargeblom, barge, hynsteklaver, Trifolium pratense L Bloem v.d. rode klaver tr: bargeblom Witte klaver tr: wite klaver, skieppeblom, skieppeklaver, Trifolium repens L Bloem v.d. witte klaver tr: skieppeblom Gerechtelijke verkoop tr: eksekúsje, eksekúsjeboelguod (it) Een sloot uitgraven tr: in sleat útslatte Met saus bestrijken tr: sauzje Strooien koffer tr: striekoffer De knevels opstrijken tr: de knevel, knevels opdraaie Dat gaat over, buiten de schreef tr: dat giet oer, bûten de skreef, dat giet oer de streek Een schreefje voor hebben tr: in streek, streekje foar, foarút hawwe Vrucht v.d. esdoorn tr: fleanmasyntsje (it) Bloeien als een roos tr: bloeie as in roas Slapen als een roos tr: sliepe, slomje as in roas Op rozen zitten tr: it as wyn en druven hawwe, in libben hawwe as smoarge beane, it yn streken hawwe Gelderse roos, (Sneeuwbal) tr: krúshoutbeam, krusebeam, sniebalbeam, Viburnum opulus L Vrucht(je) v.d. Gelderse roos tr: krúshoutbei, papebeien blos. Met rozen op de wangen tr: mei in roas op it wang De roos v.e. kompas tr: de roas fan in kompas In de roos treffen, (lett.) tr: yn 'e roas sjitte fig. tr: de spiker op 'e kop slaan, de woartel yn it lid reitsje Aan kalverziekte lijdend tr: keallesiik De Heilige Drie-eenheid tr: de Hillige Trije-ienheid Zich arm boeren tr: jin útbuorkje, jin derút buorkje Overtolligheden tr: oertallichheden, oerstallichheden, oerstallichspul, oertallichspul (it) Er valt vocht tr: der falt fochte, wietichheid, wiettichheid Hij beefde, zweette ervan tr: hy trille, switte deroer Hij moest ervan huilen tr: hy moast derfan gûle Ik schrok ervan tr: ik waard der kjel fan Dat komt ervan tr: dat komt derfan Een vos verliest wel zijn haren, maar niet zijn streken tr: in foks ferliest syn hier wol, mar syn aard, streken net Als de vos de passie preekt tr: boer pas op je ganzen, as de foks dominy is, mei de boer syn guozzen wol neigean Een oude vos tr: in âldrôt Uw gedrag verheugt ons tr: jo hâlden en dragen docht ús deugd Het verheugt ons te vernemen tr: it docht ús deugd, goed te fernimmen Verheugende berichten tr: blide berjochten Zich verheugen over iets tr: earne bliid mei, om wêze Zich op iets verheugen tr: earne nei útsjen Zich verheugen in iem. geluk tr: bliid wêze om immens lok Zich verheugen in de algemene achting tr: algemien achte, achtenearre wurde Zich verheugen in een goede gezondheid tr: goed sûn wêze Iem. aankruipen tr: immen oankrûpe V. gelijke ouderdom zijn tr: fan deselde âldens, âlder wêze Sterven in de ouderdom van ... tr: stjerre yn 'e âldens fan .. De ouderdom komt met (zijn) gebreken tr: de âlde dei docht it him, de jeld komt net mei laitsjen Het is een vreemde artiest tr: it is in (nuvere) artyst In zijn knollentuin zijn tr: yn jins hou, yn 'e griente wêze, jins slinger hawwe as in dief, stuoltsjeklok, op jins stuoltsje wêze, jins tij hawwe, (alhiel) op 'e tried wêze Iem. terechtwijzen tr: immen teplak sette, immen (in takke) tebeksette Dat bemoeilijkte het onderzoek tr: dat makke it ûndersyk der net makliker op Dat bemoeilijkte de voortgang tr: dat behindere de fuortgong Het onderzoek werd erdoor bemoeilijkt tr: dat makke it ûndersyk der dreger, lestiger troch Iem. in iets bemoeilijken tr: immen earne yn tsjinwurkje Bij minnelijke schikking tr: op minlike wize Bij minnelijke schikking tr: op minlike wize Iets waarheidsgetrouw mededelen tr: eat neffens de feiten meidiele Een waarheidsgetrouw verslag tr: in sekuer, krekt ferslach Iets waarheidsgetrouw mededelen tr: eat neffens de feiten meidiele Een waarheidsgetrouw verslag tr: in sekuer, krekt ferslach Vol wakken tr: wekkich: in wekkige feart, mar Iem. bespatten (bijv. met water) tr: immen bespatte, besnjitte, oansnjitte Iets ontveinzen tr: earne net foar útkomme (wolle), eat net wêze wolle Ik kan, wil mij niet ontveinzen, dat ... tr: ik wol wol wêze, dat ..., ik wol der wol foar útkomme, dat .. Een geleide economie tr: in stjoerde ekonomy mond. Hou je ratel! tr: hâld dy de snappert! Haar ratel staat geen ogenblik stil tr: de snappert giet har altyd keurig net. Onberispelijk gekleed tr: tige kreas yn 'e klean Zij speelde het stuk onberispelijk tr: hja spile it stik sûnder wryt of slyt Dat is onberispelijk tr: dat is sûnder lek of brek, dêr falt neat op te sizzen keurig net. Onberispelijk gekleed tr: tige kreas yn 'e klean Zij speelde het stuk onberispelijk tr: hja spile it stik sûnder wryt of slyt Dat is onberispelijk tr: dat is sûnder lek of brek, dêr falt neat op te sizzen Een greppel overschrijden tr: oer in greppel (hinne) stappe De grenzen overschrijden tr: oer de grinzen (hinne) gean Zijn bevoegdheid overschrijden tr: bûten jins foech gean Een gebod overschrijden tr: jin net oan in gebod hâlde De begroting overschrijden tr: bûten de begrutting gean De begroting met € 10000.- overschrijden tr: € 10000.- boppe de begrutting gean, útkomme De kosten overschrijden de duizend euro tr: de kosten wurde heger as tûzen euro, komme boppe de tûzen euro (út) Naar beneden gaan. Een trap afgaan tr: in trep ôfgean, by de trep del gean naar iem., iets toegaan. Recht op zijn doel afgaan tr: rjocht op jins doel ôfgean Op iem. afgaan tr: op immen tasette, ôfstappe weggaan. V. zijn vrouw afgaan tr: by jins frou weigean V.e. koopman afgaan tr: mei in keapman ophâlde ontlasting hebben. Niet kunnen afgaan tr: net efterút kinne, net húskje kinne Afgaan (als een gieter) tr: in figuer (as modder) slaan Op iem. (woorden) afgaan tr: op immen ôfgean Alle mensen afgaan tr: by alle lju lâns, alle lju bylâns gean Het gaat hem handig, slecht af tr: it giet him handich, min ôf Het werk gaat haar vlot af tr: it wurk fljocht har troch de hannen, giet har linich fan 'e hân Een broedse kip tr: in brodske, frakke hin Tot in eeuwigheid tr: oant yn ivichheid De eeuwigheid ingaan tr: de grutte reis oangean Het duurt een eeuwigheid tr: it duorret in ivichheid, in hûnelibben, in pruse-iuw, in prusyske iuw, moanne Nooit in der eeuwigheid, in der eeuwigheid niet tr: yn der ivichheid net Van eeuwigheid tot amen tr: fan ivichheid oant, ta amen Een onbeduidend mannetje tr: in mostermantsje, pikemantsje, pykmantsje Onbeduidende praatjes tr: ferklomme, ôfwaaide praatsjes, ferklomme, ôfwaaid praat Niet onbeduidend tr: frijwat, moai wat, net in bytsje; aardich Een onbeduidend mannetje tr: in mostermantsje, pikemantsje, pykmantsje Onbeduidende praatjes tr: ferklomme, ôfwaaide praatsjes, ferklomme, ôfwaaid praat Niet onbeduidend tr: frijwat, moai wat, net in bytsje; aardich Een publiek geheim tr: in publyk geheim Ergens geen geheim v. maken tr: earne gjin geheim fan meitsje Geen geheimen voor iem. hebben tr: gjin geheimen foar immen hawwe Geen geheim kunnen bewaren tr: sa ticht as in gatsjepanne, spikerkoer, sa lek as in gatsjepanne wêze Erg goed een geheim kunnen bewaren tr: in moard swije kinne In het geheim tr: yn 't geheim Het geheim v.d. smid tr: it geheim fan 'e smid Ergens geheim mee zijn tr: earne geheim mei wêze Geheime zonden tr: geheime, ferhoalen sûnden Dit moet geheim blijven tr: dit moat hjir binnen, ûnder de balken bliuwe, dit moat tusken fjouwer muorren bliuwe, dit mei gjin each, wurd hawwe, hjir moat foaral gjin praat fan (komme) Er ontoonbaar uitzien tr: gjin minske gelyk wêze, (hast) gjin minskegelikenis mear wêze Dat boek is ontoonbaar tr: dat boek sjocht der suterich út Een kan vol tr: kanfol (it) Kannetje tr: kantsje (it), klip Kannetje met lange tuit (voor smeerolie) tr: snip tr: oaljesnip Het is (nog niet) in kannen en kruiken tr: it is (noch net) yn tichte fetten Te diep in de kan gekeken hebben tr: de kanne yn 'e kop hawwe -Wie het onderste uit de kan wil hebben, krijgt het lid op de neus tr: dy't it ûnderste út 'e kanne hawwe wol, krijt it lid op 'e noas Kalm, gestadig doorwerken tr: fuortpiele, trochpiele grondig bewerken. Een goed doorwerkte rede tr: in goed trochwurke rede Verfrommeld tr: ferfrommele, ferfodde, fodzich Mijn broer tr: myn broer Mijn, onze broer (Jelle) tr: ús Jelle Jullie, jouw broer (Jelle) tr: jim Jelle Zijn, haar, hun broer (Jelle) tr: har Jelle Die dingen zijn broertje en zusje, (lijken veel op elkaar) tr: dat is in broerke mei suske Ergens een broertje dood aan hebben tr: earne in broer, in bruorke oan ferlern hawwe Op (zijn) erewoord tr: op (jins) earewurd Daar werd later nog over gesproken tr: dêr waard letter, neitiid, nei de tiid noch oer praat Daar werd later nog over gesproken tr: dêr waard letter, neitiid, nei de tiid noch oer praat Een Staverse jol tr: in Staverske jol Nederlands hervormd tr: Nederlânsk herfoarme Het grote koehuis tr: it grutbûthús Het kleine koehuis (vaak haaks op het grote) tr: it dwersbûthús, lytsbûthús Het koehuis schoonmaken tr: bûthúshimmelje, bûthússkrobje Raampje in koehuis tr: kowefinster (it), koweglês (it), kowegleske (it), rút (it), kowerútsje (it) nauwer worden. De weg vernauwt (zich) verderop tr: de dyk smellet, fersmellet fierderop, wurdt fierderop smeller Naar het einde toe vernauwen tr: tanauje Viersprong v. kanalen tr: krúswetter (it) Het schilderij hangt scheef tr: it skilderij hinget bryk, skean Een scheve neus tr: in brike noas Een scheve nek hebben tr: bryknekkich wêze Die vaas is scheef, (asymmetrisch) tr: dy faas is bryk, wankant, wankantich Je groeit scheef tr: do groeist bryk Een scheve voorstelling van iets geven tr: earne in ferkearde foarstelling fan jaan, eat ferkeard foarstelle Een scheve verhouding tr: in brike ferhâlding Iem. scheef aanzien tr: in skean each op immen hawwe, mei skeane eagen nei immen sjen Het schilderij hangt scheef tr: it skilderij hinget bryk, skean Een scheve neus tr: in brike noas Een scheve nek hebben tr: bryknekkich wêze Die vaas is scheef, (asymmetrisch) tr: dy faas is bryk, wankant, wankantich Je groeit scheef tr: do groeist bryk Een scheve voorstelling van iets geven tr: earne in ferkearde foarstelling fan jaan, eat ferkeard foarstelle Een scheve verhouding tr: in brike ferhâlding Iem. scheef aanzien tr: in skean each op immen hawwe, mei skeane eagen nei immen sjen Buigen als een knipmes tr: bûge as in knipmes Iem. in zijn testament gedenken tr: immen yn jins testamint betinke Gedenk de sabbatdag tr: betink de sabbatdei, tink om 'e sabbatdei Gedenk mijner! tr: tink oan my! De, het uwe tr: jowes tr: jimmes De uwen tr: jo folk tr: jim, jimme folk Achtergesteld worden, (fig.) tr: oan 'e efterste tit lizze De kluts kwijt zijn tr: fan 't hynder, derôf, fan 'e roai, fan 't sintrum, derfoar wei wêze Over iem., iets inzitten tr: oer immen, eat ynsitte Een weinig rust nemen tr: efkes rêste, útrêste, bekomme Zich te(r) ruste begeven tr: jin nei sliepen jaan, jin deljaan De eeuwige rust ingaan tr: rêste Zich, het hoofd te(r) ruste leggen, (sterven) tr: de holle dellizze Minister in ruste tr: rêstend minister, âld-minister Iem. met rust laten tr: immen gewurde, wêze, mei, yn frede, mei rêst litte Vrede en rust tr: frede en rêst Rust noch duur hebben tr: it nearne fine kinne, oere noch tiid, rêst hawwe, gjin lins hawwe Rust noch duur hebben, voordat ... tr: gjin rêst hawwe, eart .. Tot rust komen tr: ta jinsels komme, yn ('e) bedaring, bedarring komme Niet tot rust kunnen komen tr: gjin deljaan, deljouwen hawwe Geen rust hebben, (ongerust zijn) tr: it nearne fine kinne Twee maten rust, (pauze) tr: twa maten rêst Na de rust speelden wij beter, (v.e. wedstrijd) tr: nei it skoft spilen wy better Hier staat een rust, (rustteken) tr: hjir stiet in rêst -Rust roest tr: stille wetters stjonke Ergens een punthoofd v. krijgen tr: earne sânderlei, simpel fan wurde Schraalhans is daar keukenmeester tr: dêr is honger bakker en toarst brouwer, de krêbe, it rip hinget dêr heech Tussen de klippen door zeilen tr: dertusken troch sile Als het maar een halve wind wil zeilen tr: as it heal kin Men moet zeilen terwijl de wind waait tr: dy't byt hat, moat ophelje Achteruit zeilen tr: efterút buorkje Verdenken v. tr: fertinke fan Iem. (ergens v.) verdenken tr: immen (earne fan) fertinke, it op immen hâlde, immen derfoar hâlde Slecht hanteerbaar tr: ûnhandich, ûnhânsum, min te hantearjen Een hartgrondig gebed tr: in ynmoedich gebed Een hartgrondige hekel hebben aan tr: in grouwéligen hekel hawwe oan Een hartgrondig gebed tr: in ynmoedich gebed Een hartgrondige hekel hebben aan tr: in grouwéligen hekel hawwe oan Het is een hopeloze zaak met hem tr: hy kin gjin kant mear út, it kin gjin kant mear mei him út Het gaat hopeloos langzaam tr: it giet dan wol sa stadich Hopeloos vervelend tr: deaferfelend Manshand boven, (de man moet de baas zijn) tr: manshân boppe! Een ploert tr: in smjunt, in minne hont, hûnt Toekomende week tr: nije wike Toekomend jaar tr: takom, takomme jier De toekomende tijd (gramm.) tr: de dantiid Een reep chocolade tr: in reep tr: in sûkeladereep Met de reep vissen tr: reepfiskje, reepjeie, reepstrope Zich bij iem. gehaat maken tr: immens haat geande meitsje Zich een bult lachen tr: jin in bochel, bult laitsje Een bult, (een hoop, veel) tr: in bult tr: in bulte Koren opbossen tr: nôt bine, opbine Het koren is opgebost tr: it nôt is bûn, opbûn, is yn 'e bân Sjamme tr: bûzeman Tegen de stroom opzwemmen tr: tsjin de stream yn swimme De rivier opzwemmen tr: de rivier op swimme Tuinbonen tr: slofferbeane, slofferbeanen, beane, beanen, beanne, beannen, grutte beane, beanen, dowebeane, dowebeanen Zo hard, sterk als ijzer tr: sa hurd, sterk as izer Gegoten ijzer tr: getten izer IJzer waar de veerkracht uit is tr: wurch, loai izer IJzer v. slede tr: glider Iets v. ijzer maken, bouwen tr: eat yn 't izer meitsje, bouwe Hij is v. ijzer en staal tr: hy is fan izer en stiel, hy kin stikken noch dea Het is lood om oud ijzer tr: it is gûl oan, om goarre, treant oan, om toarre - Men kan geen ijzer met handen breken tr: jo kinne gjin izer mei hannen brekke Men moet het ijzer smeden als het heet is tr: men moat it izer smeie as it hjit is, dy't byt hat, moat ophelje, dy't net oplûkt as it byt, rekket grif syn bearske kwyt, as de brij ree is, moat se opskept wurde, as it molken rûn is, moat men tsjernje Twee ijzers in het vuur hebben tr: twa pannen oer it fjoer hawwe, in skip yn ('e) see hawwe Zorg voor t(e)huislozen tr: soarch foar lju sûnder thús Zich vastredeneren tr: jin fêstprate Die winkel is goed geassorteerd tr: dy winkel hat in grut assortimint, dat is in winkel mei fiks ferskaat, yn dy winkel hawwe jo kar-út Zanderig leem tr: sânliem (it) Zich oriënteren aan tr: jin oriïntearje oan, hichte nimme op, mark nimme op Een algemeen oriënterend boek tr: in algemien oriïntearjend boek Behekst zijn tr: betsjoend wêze, ûnder kweade hannen, minsken, kweahannen, kweaminsken sitte Een hoofd als een boei tr: in kop as in boei Iem. v. hoofd tot voeten opnemen tr: immen (rjocht) op en del oansjen Een hoofd groter dan tr: in kop grutter as Het hoofd schudden tr: skodholje Het in zijn hoofd(hoofdpijn) hebben tr: it yn 'e holle hawwe Zijn hoofd wordt rood tr: hy kriget in (reade) holle Hij had een sigaar in zijn hoofd tr: hy hie in sigaar yn 'e holle Het hoofd laten hangen tr: de holle hingje litte Het hoofd opbeuren, (moed vatten) tr: de holle opstekke, de holle, kop derby skuorre Met het hoofd in de nek tr: mei de kop yn 'e nekke Een zwaar hoofd in iets hebben tr: earne in swiere mûtse oer, mei op hawwe, earne swier moed oer hawwe, earne in ferkeard each op hawwe Het hoofd staat hem verkeerd, (hij is slecht geluimd) tr: de holle stiet him ferkeard Er hangt hem nog iets boven het hoofd tr: der hinget him noch wat oer de holle Er is veel over mijn hoofd gewaaid, (ik heb veel ondervonden) tr: der is my gâns oer de holle waaid Zijn hoofd stoten, (niet slagen in zijn pogen) tr: op 'e stomp(e) rinne, stomprinne Iem. voor het hoofd stoten tr: immen foar de holle stjitte Het hoofd in de schoot leggen tr: it oerjaan Het hoofd boven water houden tr: de holle boppe wetter hâlde De kinderen groeien mij over het hoofd tr: de bern groeie my oer, boppe de holle Iets over het hoofd zien tr: eat oer de holle, kop sjen De hoofden bij elkaar steken, (zich onderling verstaan) tr: de hollen byinoar stekke Zijn hoofd neerleggen, (sterven) tr: de holle dellizze Al stond ik op mijn hoofd, ik kan het niet voor elkaar krijgen tr: al soe 'k op 'e kop stean, ik kin it net foarinoar krije Iets uit het hoofd leren tr: kennen, eat út 'e holle leare, kenne Hij heeft een goed, helder hoofd tr: hy hat in goede kop, in goed holwurk, der sit in (goede) kop op (him) Zich het hoofd over iets breken tr: jin de holle, kop earne mei brekke Het hoofd loopt mij om tr: de holle rint my om, troch Heel wat aan zijn hoofd hebben tr: hiel wat oan 'e holle, kop hawwe Mijn hoofd staat er niet naar tr: de holle stiet my der net nei De melodie speelt, maalt mij door het hoofd tr: dy wize spilet my yn 'e, troch de holle Zich iets in het hoofd zetten tr: (het zich vast voornemen) jin eat yn 'e holle, plasse sette, eat yn it hier, yn 'e holle, kop, hawwe, earne mei omrinne Hoe krijg, haal je het in je hoofd tr: hoe krigest it yn 'e holle, kop, plasse, harsens! Zich iets uit het hoofd laten tr: zetten, jin eat út 'e holle, kop sette, jin earne ôf sette, jin eat ûntjaan Dat is mij door het hoofd gegaan, (ben ik vergeten) tr: dat is my trochgien, troch it sin gien Iem. iets uit het hoofd praten tr: immen eat út 'e holle prate Niet wel bij, in het hoofd zijn, (niet bij zijn verstand zijn) tr: net goed mei de holle wêze, it yn 'e holle hawwe Het hoofd er niet bij hebben tr: de holle, kop der net by hawwe Iem. het hoofd op hol brengen Zijn eigen hoofd volgen, (zijn eigen inzicht volgen) tr: jins eigen holle folgje Dat kind heeft een hoofd (is koppig) tr: der sit in holle, holtsje op dat bern, dat berntsje hat in kop, der sit in kop op (dat bern) Hoofd v. dienst tr: haad fan tsjinst Het hoofd der school tr: it haad fan 'e skoalle Het hoofd v.h. gezin tr: it haad fan 'e húshâlding persoon. We moeten de hoofden tellen tr: wy moatte de koppen telle Wij betaalden € 3,- per hoofd tr: wy betellen € 3,- de man Per hoofd v.d. bevolking tr: de ynwenner Het hoofd v.e. brief tr: it haad fan in brief Aan het hoofd staan tr: oan it haad stean Uit dien hoofde tr: om dy reden Uit hoofde van tr: op gjin fan, omreden fan - Zoveel hoofden, zoveel zinnen tr: safolle hollen, safolle sinnen (sei de deagraver en hy kroade deadshollen op in heap en de iene rôle hjir en de oar dêr), folle hollen, folle sinnen (sei de man en smiet in koer mei fiskkoppen om) hoeveelheid boter, afzonderlijk verkocht. Een kluit boter v. (½) 1 kilo tr: in stik, healstik bûter Een ronde kluit boter tr: in rôle bûter (Fiks) uit de kluiten gewassen tr: (fiks) út 'e kluten sketten Een kluit geld tr: in bonke, bulte, knoarre, slompe jild De hele kluit tr: de hiele eksetra, pret, swik Op een kluitje zitten tr: op in protsje sitte Iem. met een kluitje in het riet sturen tr: immen fuortfiere, ôfpaaie, ôfpaikje, ôfsâltsje De opvarenden tr: de lju oan board Iets met de moedermelk hebben ingezogen tr: eat mei de memmetate ynsûgd hawwe keileem tr: s. Balstienliem (it) Grof keileem tr: balstiensân (it) Een plaats schuwen tr: earne in hûn giseljen sjoen hawwe, earne spûk sjoen hawwe, earne ôfgisele wêze Lelijk gezicht. Grimassen maken tr: gibeltsjes meitsje, rare minen meitsje, meneuvels, meneuvers, maneuvers meitsje, maneuvelje Vreemde grimassen maken tr: raar dwaan kuur. Wat voor grimassen zijn dat tr: watfoar gritsen, grytsen, gridzen binne dat Vloeken als een ketter tr: flokke as in ketter, kriichsheld Gas geven tr: gas jaan Vol gas geven tr: fol gas jaan Het leven bergen tr: it libben derôf rêde De oogst bergen tr: de risping, rispinge ynhelje Zich bergen tr: jin bergje Berg je! tr: bergje dy! Berg je dan maar tr: meitsje dy dan mar klear, meitsje dan dyn rekken mar op! Niet weten waar men zich moet bergen (v. schaamte e.d.) tr: gjin ûntwyk witte, net witte wêr't men wine sil, wêr't men wine en krûpe sil Geborgen zijn tr: burgen wêze Veel kunnen bergen, (veel kunnen eten) tr: wat bergje kinne, goed ynlade, gâns ynpakke, wol wat stowe kinne Iem. op zijn voorman zetten tr: immen op syn foarman sette Drie en een half tr: trije en in heal, fjirdeheal, fjirdel Met z'n drieën tr: mei ús, jim, har trijen, trijeresom Wij drieën tr: wy mei ús trijen Half drie tr: healwei trijen Bij, na, voor drieën tr: by, nei, foar trijen Hij kan geen drie tellen, (hij is erg dom) tr: hy wit mear as twa dy't neat witte Het iem. in drieën zetten, te doen geven tr: it immen te dwaan jaan Alle goede dingen bestaan in drieën tr: trije (kear) is skippersrjocht Drie en een half tr: trije en in heal, fjirdeheal, fjirdel Met z'n drieën tr: mei ús, jim, har trijen, trijeresom Wij drieën tr: wy mei ús trijen Half drie tr: healwei trijen Bij, na, voor drieën tr: by, nei, foar trijen Hij kan geen drie tellen, (hij is erg dom) tr: hy wit mear as twa dy't neat witte Het iem. in drieën zetten, te doen geven tr: it immen te dwaan jaan Alle goede dingen bestaan in drieën tr: trije (kear) is skippersrjocht Ingenomen met tr: wiis mei In lang verleden tijden tr: lang lyn Verleden week tr: ferliden, ferline wike Verleden jaar tr: ferliden, ferline jier De verleden tijd (gramm.) tr: de doetiid In het verleden tr: yn it ferline, foarige, eardere, yn 'e foartiid V. meet af aan tr: fan 'e miet ôf (oan) Rand v. hoed tr: skaad (it), skâd (it) Hoeden maken tr: huodsjemeitsje De hoed afnemen tr: de hoed lichte Zich een hoedje lachen tr: jin in stikelbultsje laitsje Onder één hoedje spelen tr: mei-inoar ûnder ien tekken skûlje, mei-inoar yn 'e kompe dwaan Hij was onder een hoedje te vangen tr: men koe him wol ûnder in huodsje beflappe Een hoed steenkolen tr: in hoed koal Een hoed kalk tr: in hoed kalk Hoedje, (accent circonflexe) tr: kapke (it), dakje (it) Het goedpraten tr: it goedprate, behimmelje, beprate, ferhimmelje, ferprate, yn 't lyk prate Het moordend staal tr: it moardzjend stiel Ik ben niet v. ijzer en staal tr: ik bin net fan izer en stiel Een sterk staaltje tr: in sterk stik Ergens sterke staaltjes v. vertellen tr: earne moaie staaltsjes fan fertelle De dijk staat op een slechte staal tr: de dyk stiet op in min steal Geen a voor een b kennen tr: gjin a foar in b kenne Van a tot z tr: fan begjin oant ein Wie a zegt, moet ook b zeggen tr: dy't a seit, moat ek b sizze Daar ligt, is, heb je de brui tr: dêr leit, is, hast de brui, de (hiele) bringst, de brot, de brut De brui hebben aan, v. tr: de brui hawwe fan, lak hawwe oan Er de brui aan geven tr: der de brui fan, oan jaan In de rondte zitten tr: yn 'e rûnte sitte Uren in de rondte tr: fier yn it run Slinkse wegen volgen tr: (fyn) ynlein te wurk gean Slinkse wegen volgen tr: (fyn) ynlein te wurk gean Een pover loon tr: in goarrich, skiterich lean Een pover bestaan tr: in nearzich bestean Er pover uitzien tr: der skovel útsjen Een pover resultaat tr: in meager resultaat Een versnipperde nalatenschap tr: in ferskuorde boel Hij krijgt geen sou, (geen cent) tr: hy kriget gjin (heale, heale reade) sint Een vlokje watten tr: in plokje, plukje watten Een vlok haar, wol tr: in toefe, tufe hier, wol Temerig praten tr: teamerich prate, op ien team troch prate, kliemsk prate Temerig praten tr: teamerich prate, op ien team troch prate, kliemsk prate hoeveelheid regen. De regenval v. Nederland is gemiddeld 705 mm. tr: Nederlân krijt trochinoar 705 mm. reinwetter Recht op iem. aanrijden tr: rjocht op immen oanride, ôfride, taride Bij iem. aanrijden tr: by immen oanride Een paard aanrijden tr: in hynder begjinne te bedraven, te belearen, ôf te riden Een ommuurde stad tr: in stêd mei in muorre der omhinne Het burgerlijk huwelijk tr: it boargerlik houlik Het kerkelijk huwelijk tr: it tsjerklik houlik Een huwelijk sluiten, aangaan tr: in houlik slute, oangean Iem. ten huwelijk vragen tr: immen freegje Een huwelijk voltrekken tr: in houlik slute In het huwelijk treden tr: trouwe, man-en-wiif wurde Tijdens ons huwelijk tr: yn ús trouwen Het huwelijk is ontbonden tr: it houlik is ûntbûn De huwelijkse staat tr: de houlikssteat, it troud-wêzen Een lekkerbek zijn; geen lekkerbek zijn tr: in lekkerbek, ien fan 'e lekkere mûle, lekker wêze; gjin breatosken hawwe; net lekker wêze Naam voor de geit tr: harm, kekke Vleinaam voor geit tr: mêke, mekke Eenjarige geit tr: intergeit, touke (it) Tweejarige geit tr: twintergeit Vooruit met de geit tr: allee! Toegevende voegwoorden (gramm.) tr: bynwurden fan tajouwing Toegevende voegwoorden (gramm.) tr: bynwurden fan tajouwing Met ongave plekken tr: stedich, stederich: stedige, stederige appels, tsiis Winderig en buiig tr: ûnlijich Last v. winden hebbend tr: roazich, bros, broslivich Hij is winderig tr: hy hat lêst fan ('e) winen, de winen sitte him dwers Winderig persoon tr: kerbûst, kerbûsteling, blast In ogenschouw nemen tr: skôgje, oerskôgje, besjen Een bal terugslaan tr: in bal weromslaan Een leger terugslaan tr: in leger weromslaan De rook slaat terug tr: de reek flapt del Die opmerking slaat terug op jouw woorden tr: dy opmerking slacht op dyn wurden Iem. gangen nagaan tr: immen alle gongen neigean De zaak nog eens nagaan tr: de saak nochris oereidzje Als ik dat zo eens naga tr: as ik dat sa ris neigean, as ik dêr ris by lâns gean Jawel, dat kun je nagaan! tr: ja, kinst begripe! (Niet) steekhoudend zijn tr: (net) doge Steekhoudende argumenten tr: oannimlike arguminten Een steekhoudend bewijs tr: in deugdlik bewiis Bij voorbeeld tr: bygelyks Een voorbeeld stellen tr: in foarbyld stelle Een voorbeeld nemen aan tr: in foarbyld nimme oan Zonder voorbeeld tr: sûnder wjergea Koopgrage kopers tr: grage keapers Het weegt bruto 100 kg. tr: it weacht bruto, smoarch 100 kilo Hij verdient bruto € 2500,- per maand tr: hy fertsjinnet bruto, smoarch € 2500,- yn 'e moanne Hand, vinger. Blijf er met je tengels af tr: bliuw der mei de klauwen, kloeren ôf Betuttelend tr: skoalmastereftich, skoalmasterich Baggerman die met de baggerbeugel werkt tr: leiker In de nazomer tr: yn 'e neisimmer In, gedurende de nazomer (v. dat bep. jaar) tr: de, dy neisimmers Met een bezwaard hart tr: mei in swier hert Zich bezwaard voelen tr: jin beswiere, beswierre fiele, beswier, beswierring hawwe Ik ben door de boer v.h. erf gejaagd tr: ik bin troch, fan 'e boer fan 't hiem jage tr: dat lit ik my fan dy net sizze; fan it waar slein; fan 'e pokken skeind; as men no fan 'e hûn biten wurdt of fan 'e kat; dy't himsels weismyt, wurdt fan in oar net opkrigen; jimme is fan 'e luzen opfretten Door de week tr: troch de, troch 'en wike Er ging heel wat door mij heen tr: der gong hiel wat troch my hinne Door elkaar (genomen) tr: trochinoar, trochinoarhinne Door veel te werken tr: troch in soad te arbeidzjen Door zo te handelen tr: troch, mei sa te dwaan Door te komen, doet u mij een plezier tr: troch, mei te kommen dogge jo my in deugd Twaalf uur door tr: goed tolve oere Ermee door kunnen tr: der op troch kinne, derlâns kinne Het hele jaar door tr: it hiele jier troch, lâns De hele avond door tr: de hiele jûn troch, út Zijn hele leven door tr: syn hiele libben troch, lâns Al maar door tr: al mar troch, (mar) oan en (raar) wei, mar fuort en mar wei, al mar fuort De zweer is door tr: de swolm is troch De schoenen zijn door tr: de skuon binne troch Ik kan dat droge eten niet door krijgen tr: ik kin dat drûge iten der net troch krije, ik kin neat wurde mei dat drûge iten, ik kin dat drûge iten net kwyt wurde Ik kan de draad niet door krijgen tr: ik kin de tried net troch de nulle, der net troch krije Iem. door hebben tr: immen troch hawwe, krije Door en door tr: troch en troch, troch ende troch Door en door (+ adj.) tr: troch en troch, troch ende (wer) troch, troch alles hinne, trochfretten, trochfrettend tr: trochhinne, trochpikele Iem. door en door kennen tr: immen troch en troch, troch ende (wer) troch, út 'e keunst, út 'e pin kenne Het verveelt hem door en door tr: it ferfeelt him troch en troch, troch ende (wer) troch, ta hakken en teannen út Ik ben door de boer v.h. erf gejaagd tr: ik bin troch, fan 'e boer fan 't hiem jage tr: dat lit ik my fan dy net sizze; fan it waar slein; fan 'e pokken skeind; as men no fan 'e hûn biten wurdt of fan 'e kat; dy't himsels weismyt, wurdt fan in oar net opkrigen; jimme is fan 'e luzen opfretten Door de week tr: troch de, troch 'en wike Er ging heel wat door mij heen tr: der gong hiel wat troch my hinne Door elkaar (genomen) tr: trochinoar, trochinoarhinne Door veel te werken tr: troch in soad te arbeidzjen Door zo te handelen tr: troch, mei sa te dwaan Door te komen, doet u mij een plezier tr: troch, mei te kommen dogge jo my in deugd Twaalf uur door tr: goed tolve oere Ermee door kunnen tr: der op troch kinne, derlâns kinne Het hele jaar door tr: it hiele jier troch, lâns De hele avond door tr: de hiele jûn troch, út Zijn hele leven door tr: syn hiele libben troch, lâns Al maar door tr: al mar troch, (mar) oan en (raar) wei, mar fuort en mar wei, al mar fuort De zweer is door tr: de swolm is troch De schoenen zijn door tr: de skuon binne troch Ik kan dat droge eten niet door krijgen tr: ik kin dat drûge iten der net troch krije, ik kin neat wurde mei dat drûge iten, ik kin dat drûge iten net kwyt wurde Ik kan de draad niet door krijgen tr: ik kin de tried net troch de nulle, der net troch krije Iem. door hebben tr: immen troch hawwe, krije Door en door tr: troch en troch, troch ende troch Door en door (+ adj.) tr: troch en troch, troch ende (wer) troch, troch alles hinne, trochfretten, trochfrettend tr: trochhinne, trochpikele Iem. door en door kennen tr: immen troch en troch, troch ende (wer) troch, út 'e keunst, út 'e pin kenne Het verveelt hem door en door tr: it ferfeelt him troch en troch, troch ende (wer) troch, ta hakken en teannen út Ik hoef maar te kikken en ze helpen me tr: ik hoech mar te kikken en se helpe my Je mag er niet v. kikken tr: do meist der gjin wurd oer kikke Veehandel drijven tr: keapmanje Onder de hamer komen tr: ûnder de hammer komme Onder de hamer komen tr: ûnder de hammer komme Eerste keur tr: earste soarte Dat staat aan uw keur tr: jo hawwe de kar, jo hawwe it oan jo kar, de kar is jowes Te kust en te keur kunnen gaan tr: karút hawwe verscheidenheid, overvloed waaruit men kan kiezen. Een keur van ... tr: in grut ferskaat fan ..., de romte fan .. Een buitenluchtje scheppen tr: efkes yn it waar sjen Een zaak, iets tot een oplossing brengen tr: in saak, eat útite De eenvoudigste oplossing tr: de koartste klap Er weerzinwekkend uitzien tr: der wearzich, ôfwearzich útsjen Flink v. postuur zijn tr: flink fan postuer wêze, wol foarkommen hawwe Klein v. postuur tr: lyts, nederich fan postuer Een vreemd postuur tr: in friemd postuer, in mâl, raar begryp Qua postuur bij elkaar passen tr: byinoar postuere, postuerje Zich in postuur stellen, zetten tr: jin yn postuer sette, gâns in postuer sette, jin postuere, postuerje Iets afschuiven op een ander tr: eat ôfskowe, útskowe op in oar, in oar eat op 'e lea plakke, skowe Iets v. zich afschuiven, (uit zijn gedachten bannen) tr: eat fan jin ôfsette Hij is gewoon soldaat tr: hy is gewoan, plat, sljocht soldaat Hij moet soldaat worden tr: hy moat (as soldaat) opkomme, hy moat ûnder tsjinst Iets soldaat maken tr: eat soldaat, lytsman, jongkeardel, Pibe meitsje, eat fan 'e sokken slaan, eat straffe Soldaatje spelen tr: soldateboartsje Het loopt storm tr: it rint stoarm De oostelijke muur tr: de eastmuorre Oostelijk van het meer, de stad tr: east (fan), beëasten de mar, de stêd De oostelijke muur tr: de eastmuorre Oostelijk van het meer, de stad tr: east (fan), beëasten de mar, de stêd In het midden v. tr: yn 'e midden, yn 'e, it mids fan In het midden v.d. winter (en andere tijdsaanduidingen) tr: midden yn 'e winter Te midden v. tr: mids, mank, manke, middenmank In ons midden tr: yn it, ús fermidden Iets in het midden brengen tr: eat op it aljemint, te praat bringe Iets in het midden laten tr: eat yn 'e midden litte, tuskenbeiden litte Midden in de week tr: midden, mids yn 'e wike Errata tr: errata Aanvallen op tr: oanfalle op Een stijg eieren tr: in snies aaien In zijn sas zijn tr: op it snjit wêze Dat gebruik gaat verouderen tr: dat gebrûk ferâlderet, rekket efter de, út 'e tiid Getuige à decharge tr: tsjûge à desjarzje Klein beetje lekkers tr: mûlterchje (it) Zich laten scheiden tr: byinoar wei, útinoar gean Hij gaat scheiden tr: hy sil by de frou wei Gescheiden van tafel en bed tr: skaat, skieden fan tafel en bêd Deze kwesties moet men scherp van elkaar scheiden tr: dy saken moatte goed faninoar skaat, útinoar hâlden wurde Hier moeten wij scheiden, (uiteengaan) tr: hjir moatte wy skiede Uit het leven scheiden tr: út 'e tiid, it libben, de wrâld skiede, derút skiede Hier scheiden zich onze wegen tr: hjir skiede ús wegen, hjir geane ús wegen útinoar Uit zijn beroep scheiden tr: it wurk dellizze Het scheiden v.d. markt tr: it ôfgean, ôfrinnen fan 'e merk Hij kan van het geld niet scheiden tr: hy is, sit op it jild, hy hinget oan it jild Huizenhoge golven tr: withoe hege weagen Huizenhoog tegen iem. opzien tr: withoe heech by immen opsjen Huizenhoge golven tr: withoe hege weagen Huizenhoog tegen iem. opzien tr: withoe heech by immen opsjen Traag v. bevatting zijn tr: staf wêze, wat stadich wêze Vlug v. bevatting zijn tr: befetlik, opnimstich, goed begryplik wêze Dat gaat boven mijn bevatting tr: dat giet my te heech Het zit muurvast tr: it sit as in muorre Te pronk stellen tr: tepronk sette, te kyk en te kak sette Vingerbreed opengewerkte strook agrement (op kleding) tr: tak tr: takke Overmand worden tr: belies jaan moatte Eindelijk overmande hem de slaap tr: einling(s) krige er de sliep, waard de sliep him oermânsk Wagen met hoge uitschuifbare ladder tr: ljedderwein In wording tr: yn wurding (Met iem.) ergens over onderhandelen tr: (mei immen) earne oer ûnderhannelje, (mei immen) earne oer, om gear sitte, wêze Zich presenteren tr: jin presintearje Zich wel durven, kunnen presenteren tr: der wol wêze doare, kinne De rekening gepresenteerd krijgen tr: de rekken thús krije De la opentrekken tr: it laad iepenlûke, oplûke samenvoegen, doen samengaan. Partijen samensmelten tr: partijen gearfoegje, byinoar foegje Knoopsgaten maken tr: knoopsgatsje, knopsgatsje Met de lip op het derde, onderste knoopsgat tr: mei de lippe op it tredde knoops, knopsgat Een opknapbeurt geven tr: opknappe, opknapje Een opknapbeurt krijgen tr: opknapt, opknappe wurde Verrukkelijk fraai tr: ivige moai Gril, nuk. Kuren tr: kueren, begripen, kluchten, oankomsten, oanslaggen, oanwensten, opkomsten Er heerste rijkdom tr: der wie rykdom Er heerste koude, stilte tr: it wie kâld, stil omgean Kruidachtige gewassen tr: krûdplanten Droge oostenwind tr: easterbeanhearre, (easterske) beanhearre Regen bij oostenwind tr: easterrein, easterske rein V.d. steun leven tr: steun trekken, fan 'e steun libje In de steun lopen tr: yn 'e steun rinne Dat heeft hem genekt tr: dat hat him knoeid, dêr hat er de knoei fan (wei) krigen Zwarigheden tr: swierrichheden mankement aan een voertuig. Pech aan de auto, fiets tr: maleur mei, oan, mankemint oan, ûngemak oan 'e auto, fyts Pech hebben tr: maleur hawwe Pech krijgen tr: maleur krije Zo zwart als roet, git tr: sa swart as git, ierde, inket, de nacht, roet, tarre Zwart afgeven tr: swartsje, ôfswartsje, ôfswartselje Zwart gekleed tr: yn 't swart Het werd hem zwart voor de ogen tr: it waard him swart foar de eagen Zwart v. magerheid tr: swart fan meagerens Zwart brood tr: swart brea Het zag er zwart v. mensen tr: it wie, stie swart fan folk, fan minsken Iem. zwart maken tr: immen min meitsje, immen swartfervje De zwarte lijst tr: de swarte list De zwarte markt, handel tr: de swarte merk, hannel Zwarte handel drijven tr: swarthannelje, swarte hannel driuwe, swartselje Iets zwart kopen, zwart werken tr: eat swart keapje, swart wurkje Iem. zwart aankijken tr: immen swart oansjen Zwart kijken tr: swart sjen, sjen as in tuorre, jûntuorre, skoarstien, toer, it swartskoart foar hawwe (Met) zwart spelen tr: mei swart spylje Zwart op wit, (bewijs op schrift) tr: swart op wyt Zwart en, op wit, (soort snoepgoed) tr: swart op wyt In het zwart tr: yn it swart Het zwart in het koren tr: de brân, brant yn it nôt Goed, moeilijk verkoopbaar tr: goed, min te ferkeapjen Ik heb zo'n pis tr: ik haw pisjeneed, pisseneed, ik moat sa nedich pisje, ik moat mige as in (âld) rún Zich iets afvragen tr: jin eat ôffreegje Inleidend tr: ynliedend Dat mag niet onvermeld blijven tr: dat moat al (efkes) neamd, sein wurde Iets onvermeld laten tr: eat net neame Misvormd tr: misfoarme, ferwoeksen, miswoeksen, mishipt, mishypt, wanskepen, bryk Altijd de zondebok zijn tr: altyd it lilke, kweade, ferkearde bist, de lilke man wêze, altyd de bûiter opfretten hawwe Niet v. varkens houden tr: net sa bargich wêze Naar varkens ruiken tr: bargich rûke De gezamenlijke varkens tr: de bargen, it bargeguod Varkens castreren tr: bargesnije De varkens v. snuitringen voorzien tr: bargeringje, bargerongje In varkens handelen tr: bargejeie, bargetyskje Vleinaam voor varken tr: koas, kuos Jaagwoord voor varken tr: huorre Wild varken tr: wylde baarch Schreeuwen als een mager varken tr: gûle as in meagere baarch Een stukje v.h. varken tr: wat fan 'e baarch, in stik fan in dea baarch Hij lust van 't hele varken, (hij lust alles) tr: hy mei alles, der komt him neat fan ûnpas Het is voor de varkens niet gebrouwen tr: it is foar de gies net broud Hij kan met moeite een varken tegenhouden, (hij heeft O-benen) tr: hy kin gjin bargen keare, hy rint op bargefangen, hy hat mei west te bargefangen Wij zullen dat varken wel wassen tr: wy sille ús dêr wol mei rêde, wy rêde ús der wol mei Hoe moet dit varkentje gewassen worden? tr: hoe moat dit skiep wosken wurde? Vieze varkens worden niet vet tr: fize bargen wurde net fet Het varken is op een oor na gevild tr: it is op in ear nei fild Veel varkens maken de spoeling dun tr: dêr't in soad bern binne, smellet de eker, mei sa'n soad dan partet it fier, wiid, in bulte bargen meitsje tinne drank, meitsje it drinken krap Als de varkens: knorren bij de volle trog tr: foar de folle trôch grine In barensnood verkeren tr: de fleagen hawwe, yn it roeien wêze In ruiling ontvangen tr: oanruilje Spenderen aan tr: spandearje oan Bek (mond v. mens) tr: bek, freet, bekwurk (it) Hard in de bek zijn (v. paarden) tr: bekstallich wêze, hurd, wreed yn 'e bek wêze Een zachte bek hebben (v. paarden) tr: los, weak yn 'e bek wêze Een grote bek tr: in grutte bek, in bek as in seine, skearmes, skjirre, skuorde, opskuorde toffel, pantoffel, see, opsnijde skoech, skuorredoar Een grote bek hebben, opzetten tr: in bretale, grutte, smoarge, wize bek hawwe, opskuorre Breek me de bek niet open tr: brek my de bek net iepen! Het scherm laten zakken, (toneelgordijn) tr: it doek sakje litte Achter de schermen zien, kijken tr: efter de skermen sjen Achter de schermen blijven, zich achter de schermen houden tr: jin efter it skerm hâlde, ferdek bliuwe Verval v. krachten tr: ferfal fan krêften In verval zijn tr: yn 't ferfal wêze, yn 'e nederklits sitte In verval raken tr: yn 't ferfal reitsje, yn 'e delgong, delklets, nederklits reitsje, yn it neirinnen, it neigean, op 'e neat reitsje Die kamer is laag tr: dy keamer is leech, plat (ûnder de balken) Een laag voorhoofd tr: in platte foarholle Laag water tr: leech wetter Het is laag water tr: it is leech wetter, it wetter is ôf, it is gjin wetter De lagere standen tr: de legerein Laag bij de grond tr: leech by de grûn Een lage daad tr: in gemiene, glûpende, minne set Iem. laag behandelen tr: immen smoarch behannelje Laag op iem. neerzien tr: leech, mei fernedering op immen delsjen Een laagje olie op het water tr: in flueske oalje op it wetter De gezamenlijke stukken geschut op het zelfde verdek v.e. oorlogsschip. Iem. de volle laag geven tr: immen de (folle) laach jaan, immen lagen lizze De volle laag krijgen tr: de folle laach krije Iem. lagen leggen tr: immen leagen lizze, immen in strik, strikken spanne 's Zondagsochtends, (deze zondagochtend) tr: de sneintemoarns iedere zondagochtend tr: sneintemoarns Gulhartig iem. tr: goldert, guldert Gulhartig iem. tr: goldert, guldert Het rimpelende water tr: it ronfeljende wetter De wind rimpelt het water tr: de wyn ribbelet it wetter Zijn voorhoofd rimpelt zich tr: syn foarholle ronfelet Royaal zijn, (mild, vrijgevig) tr: royaal wêze Met royale hand tr: mei de mylde hân Hij erkende dat royaal tr: hy kaam der royaal foar út Een royaal huis tr: in royaal hûs Royaal zijn, (mild, vrijgevig) tr: royaal wêze Met royale hand tr: mei de mylde hân Hij erkende dat royaal tr: hy kaam der royaal foar út Een royaal huis tr: in royaal hûs Een maagkwaal hebben tr: it oan 'e mage hawwe, it mei de mage te dwaan, krijen, rêden, stellen hawwe Iem. uitvreten tr: immen útrûpelje, útsûge Zijn ware gelaat tonen tr: jins wiere aard sjen litte Een gevleugeld woord, gevleugelde uitdrukking tr: in húsriem wurd, húsrieme útdrukking Met de totebel vissen tr: toatebelje Een oude totebel tr: in âld, âlde toatebel, toate Een misstap doen tr: oer de, it string, bûten de stringen stappe Grote zilverreiger tr: grutte wite reager, Egretta alba (L.) Kleine zilverreiger tr: lytse wite reager, Egretta garzetta (L.) Zwaar gebaard tr: swierburdich Men verzwijgt mij alles tr: se hâlde alles foar my stil, benefter Een geheim verzwijgen tr: in geheim stilhâlde Iets verzwijgen tr: eat foar jin, eat benefter hâlde Een vliegende, valse start tr: in fleanende, falske start V. start gaan tr: út ein sette, begjinne Een geblaarde koe tr: in blier, blierkop, blierkopko Beduimeld tr: snûsterich, snústerich Het is frisjes tr: it is (aardich) fris In hechtenis nemen, genomen worden tr: yn 'e hechten sette, set wurde Op de nuchtere maag tr: op 'e nochteren mage Nuchter zijn tr: (yn 't) nochteren, nofteren wêze Een nuchter kalf tr: in nochteren keal Daar zul je nuchter v. blijven tr: dêr bliuwsto nochteren fan Nuchter zijn tr: nochteren, goed by jins saken wêze, (goed) by jins sûpe en stút, boltsje wêze Volkomen nuchter tr: spiernochteren Op de nuchtere maag tr: op 'e nochteren mage Nuchter zijn tr: (yn 't) nochteren, nofteren wêze Een nuchter kalf tr: in nochteren keal Daar zul je nuchter v. blijven tr: dêr bliuwsto nochteren fan Nuchter zijn tr: nochteren, goed by jins saken wêze, (goed) by jins sûpe en stút, boltsje wêze Volkomen nuchter tr: spiernochteren In zijn binnenste tr: yn syn hert Een jas binnenste buiten keren tr: in jas (it) binnenst, binnenste bûten, bûtenst keare, binnenstbûten keare, in jas omstrûpe, oerteare. De zaak binnenste buiten keren, de boel oeralhelje, feravensearje, ferheisterje, oer de kop helje, skuorre Ondermaats zijn tr: ûnder de mjitte wêze Ondermaats hout tr: ûndermaatsk hout, hout ûnder de mjitte Een ondermaatse vis tr: in ynsmiter 's Zondagsavonds, (deze zondagavond) tr: de sneintejûns iedere zondagavond tr: sneintejûns De vrije wil tr: de frije wil (Niet) uit vrije wil tr: (net) út frije wil De uiterste wil tr: de uterste wil, wille V. goede wil zijn tr: wol wolle Zijn goede wil tonen tr: sjen litte dat men wol wol Om de lieve vredes wil tr: om 'e leave frede Om 's hemels wil tr: yn himelsnamme Om Gods wil tr: yn ('e) Godsnamme Ter wille van tr: om der wille van, om ('e) wille fan Nu heb je je wil tr: no hast dyn sin Een mens zijn wil is een mens zijn leven tr: in minske' sin is in minske' libben Met de beste wil v.d. wereld, ik kan niet tr: ik kin mei gjin mooglikheid Voor elk wat wils tr: foar elk wat Tegen wil en dank tr: tsjin wil en tank Iem. ter wille zijn tr: immen tewille wêze Zij heeft een willetje, (is koppig) tr: der sit in kop op (bar) Waar een wil is, is een weg tr: wa't wol, dy kin Uit zijn voegen tr: út 'e foegen Wat betaamt. Dat geeft geen voeg tr: dat is, jout gjin foech Echte koekoeksbloem tr: kraneblom, meideblom, sweltsjeblom, Lychis flos-cuculi L De verslechtering v. de, het ... tr: it minder wurden fan de, it .. Door een verslechtering v. de, het ... tr: trochdat de, it ... minder wurdt Dat had een verslechtering v. de, het ... tot gevolg tr: dêrtroch waard de, it ... minder Hoe is 't met de zieke? Nogal draaglijk tr: hoe is it mei de sike? Frij aardich Hoe is 't met de zieke? Nogal draaglijk tr: hoe is it mei de sike? Frij aardich Gezagstrouw zijn tr: it gesach trou, trou oan it gesach wêze Talmen, luieren. Die jongens slabakken tr: dy jonges dangelje, stippe mar wat om Een zaak laten slabakken tr: in saak sloere litte Hij heeft spraakwater gebruikt, in tr: hy hat in praatslokje op, hy hat in rabbelrûske In ballast varen tr: ballêstskips farre De baarlijke duivel tr: de baarlike duvel Baarlijk onzin tr: klearebare ûnsin Dat is verschoonbaar tr: dat is te ferjaan, oer te sljochtsjen Uitslag v. salpeter krijgen (v. muren) tr: salpeterje Door reumatiek achteruitgaan tr: ferrimmetykje Een boelgoed houden tr: boelguodzje Goederen op een boelgoed veilen tr: goed ferboelguodzje Een boelgoed bezoeken tr: boelguodzje Bezoeker v.e. boelgoed tr: boelguodder Hij is nog slapjes, (zwakjes) tr: hy is noch neat, it is noch swak spul mei him Het gaat slapjes in de handel tr: yn 'e hannel giet net folle om Hij is nog slapjes, (zwakjes) tr: hy is noch neat, it is noch swak spul mei him Het gaat slapjes in de handel tr: yn 'e hannel giet net folle om Opgeschoten zijn tr: útinoar wêze Een opgeschoten jongen, (een bijna volwassen jongen) tr: in opslûpen, opslûpte jonge IJzerdraad voor het krammen v. verschillende voorwerpen tr: kramtried (it) IJzerdraad om pakken hooi, stro enz. heen tr: paktried (it) Gegalvaniseerd, stevig ijzerdraad tr: stomp tried (it) De kleine krijgt vier voedingen per dag tr: de lytse krijt fjouwer kear deis it boarst Bij gulpen of kleine beetjes gieten tr: putskje, pjutskje, pjitskje De rozen gieten, (begieten) tr: de roazen gieterje, wetter jaan Iets in een andere vorm gieten tr: eat yn in oare foarm jitte Hoe moeten wij dat nu in het vat gieten? tr: hoe moatte wy dêr no mei oan? Dat zit haar als gegoten tr: dat sit har suver om 'e lea getten Het regent dat het giet Het sneeuwt grote vlokken tr: der falle grouwe flokken Het grondsop is voor de goddelozen tr: it grûnsop is foar de goddeleazen Een veeleisende klant tr: in sinnige klant Een veeleisend heertje tr: in easkerich mantsje Veeleisend zijn voor zijn personeel tr: gâns, hiel wat fan jins personiel freegje Veeleisend zijn tr: in bulte fiven en seizen hawwe Bij aanhoudendheid tr: by oanhâldendheid Geen schepsel, (niemand) tr: gjin skepsel Dat arme schepsel tr: dat earme skepsel In het onderlijf tr: fan ûnderen: fan ûnderen lêst hawwe, iepen wêze Zij zelf tr: hjasels, sysels Een hij of een zij tr: in hy of in sy De aardigheid is eraf tr: de aardichheid, de grap is derôf Dan is voor mij de aardigheid eraf tr: dan is foar my de aardichheid derôf, dan is by my de lampe út, dan is it sin derôf, der by my ôf Voor de aardigheid tr: om ('e, in), foar, út aardichheid, foar de, om 'e niget Aardigheid in iets hebben tr: aardichheid, nij, nocht oan eat hawwe, niget oan eat hawwe, sjen Ergens niet veel aardigheid in hebben tr: earne net in soad aardichheid oan hawwe, earne net folle grap, graps oan hawwe, earne gjin niget oan hawwe, sjen Ergens veel aardigheid in hebben tr: earne in soad aardichheid oan hawwe, earne in bulte sjenee foar hawwe Aardigheidje, (presentje) tr: aardichheidsje Dan ook tr: dan ek Er was niemand dan ik tr: der wie gjinien oars as ik Al dan niet tr: al of, as net Dan wel tr: of Je mag geen rechter in (je) eigen zaken zijn tr: nimmen mei syn eigen rjochter wêze Vrijhouden v. tr: frijhâlde fan Raakvlakken hebben met (fig.) tr: te krijen hawwe mei Vleierig spreken tr: flaaierich, fetlik prate Vleierig spreken tr: flaaierich, fetlik prate De glans v.d. sterren tr: de glâns, glim fan 'e stierren Glans v. gezondheid tr: ang, angel, erf (it), nerf De glans v.h. nieuwe is eraf tr: de glâns, de eare, it erf, de nerf is derôf Een lichte glans v. zich geven tr: (wat) ljocht opjaan Met glans tr: mei glâns (en gloarje) Ondermaat hebben tr: ûndermjitte: der moat in kilo wêze, mar it mjit wol in ûns ûnder Ruimte innemen, beslaan tr: romte ynnimme, beslaan Ruimte maken tr: romte meitsje Ruimte laten, (gelegenheid laten) tr: de gelegenheid jaan Gepraat, gezwam in de ruimte tr: praat fan neat, praat op 'e souder Zich in de ruimte houden, (geen bep. toezegging doen) tr: in slach om 'e earmtakke, earm hâlde vaag blijven in zijn mededelingen tr: jin net op 'e flakte jaan, jin op in ôfstân hâlde Geel hem de ruimte, (laat hem gerust zijn gang gaan) tr: lit him mar kuierje De ruimte van deze kamer is 100 kubieke meter tr: de ynhâld fan dizze keamer is 100 kubike meter In (de) ruimte leven, de ruimte hebben tr: út 'e romte tarre, yn 'e romte sitte Dat voorval heeft hen v. elkaar verwijderd tr: dat foarfal hat har útinoar dreaun Zich verwijderen tr: fuortgean, jin ôfjaan Volgens menselijke berekening tr: nei minsklike berekkening, nei (in) minske-each, yn 'e midlike wei, midlikerwize Iets doen uit berekening tr: eat dwaan út berekkening Iem. zijn paspoort geven, (iem. ontslaan uit dienst) tr: immen syn paspoart, pasboerd jaan Met iets omwurmen tr: earne mei ommoardzje Noordse boszanger tr: Noardske bosksjonger, Phylloscopus borealis (Blasius) Slib vangen, bot vangen Uitstel v. betaling tr: útstel fan beteljen Zonder uitstel tr: fuortendaliks, fuortendalik, fuortynienen, fuortendrekt Uitstel is geen afstel tr: útstel moat gjin ôfstel wurde Ergens medeplichtig aan zijn tr: earne mandélich yn wêze Door overbejaging tr: troch tefolle jeien Vreselijk slecht tr: freeslike, ôfgryslike, heislike, alderheislikste, ferskuorrende min Vreselijk slecht tr: freeslike, ôfgryslike, heislike, alderheislikste, ferskuorrende min Een emeritus dominee tr: in emearitus, mjirkes dominy Een emeritus dominee tr: in emearitus, mjirkes dominy Schamel gekleed tr: earmoedich yn 'e klean Schamel gekleed tr: earmoedich yn 'e klean ..., waarnaast ook nog ..., ... tr: (en, mei) dêrneist ek noch .. Een gelegenheid uitbuiten tr: fan in gelegenheid profitearje De dagziende kant tr: de sichtbere kant Aan lagerwal geraken, zitten tr: oan legerwâl reitsje, sitte Aan lagerwal raken (fig.) tr: nei de bedelte, bedelten reitsje, sakje, yn 'e bedelte, yn 'e nederklits, yn 'e ûnderein, yn 'e ûnderwâl reitsje Aan lagerwal zitten tr: yn 'e bedelte, nederklits, yn 'e ûnderein, yn 'e ûnderwâl sitte Hij is aan lagerwal geraakt tr: hy is oan legerwâl rekke, it is him (alhiel) ferrûn Gezellig bijeen zijn tr: pizelje, selskipje Grote braam tr: kuorkebei, tuorkebei Bramen plukken tr: toarnbeisykje De heerschappij voeren tr: de hearskippij, it masterskip fierre De weg kronkelt tr: de dyk bochtet Zich kronkelen tr: jin kringelje, krinkelje, kronkelje Kronkelen v. pijn tr: krôlje fan 'e pine Zo helder, zuiver als glas tr: sa helder, suver as glês Een glas vol tr: glêsfol (it) De glazen wassen tr: glêshimmelje, glêswaskje, glêzewaskje Onder glas tr: ûnder glês Zijn eigen glazen ingooien, insmijten tr: jins eigen glêzen yngoaie, ynslaan, ynsmite Zijn eigen glazen ingegooid hebben tr: jins eigen stâl ferbûke hawwe Iem. ongevraagd zijn ontslag geven tr: immen samar ûntslaan Iem. ongevraagd zijn ontslag geven tr: immen samar ûntslaan Afgeveende gronden tr: ûndergrûnen op hetzelfde. Dat komt overeen uit tr: dat komt op itselde út Hij heeft een smijdig karakter tr: it is in maklik, noflik man Bij iem. inwonen tr: by immen ynwenje Bij de kinderen gaan inwonen tr: by de bern yn gean Melding maken v. iets tr: eat neame, earne gewach fan, oer meitsje Deze winkel is goed gesorteerd tr: dizze winkel hat in goed assortimint, yn dizze winkel hat men kar-út Als je sneeuwballen gooit, worden je handen tintelig tr: as men snieballet, begjinne de hannen te prykjen Op honderd kilometer ervandaan tr: hûndert kilometer fierderop Zich verlustigen in tr: jin ferlustigje yn, jin fernuverje yn, mei Zich verlustigen bij het zien v. iets moois tr: jin de eagen earne oan ferklearje, jins eagen ferkwikke, jins eagen te gast gean litte Deze opvatting is zeer verbreid tr: dizze opfetting is tige algemien Algemeen verbreide opvattingen tr: algemiene opfettingen Stof tot overdenking tr: stof ta neitinken In overdenkingen verzonken tr: yn tinzen wei Iets gulzig naar binnen werken tr: eat opsnaskje, opsnasje, opsnasselje, eat deryn skobje Met gulzige blikken kijken naar tr: begearich sjen nei Aan de zuip tr: oan 'e drank Opzettertje, (opzetkaakje) tr: opsetterke (it) Op die bep. donderdag tr: de, dy tongersdeis Elke donderdag tr: alle tongersdeis, tongersdagen Witte Donderdag tr: Wite Tongersdei Er wordt niet opgenomen tr: der wurdt net opnommen Opgenomen moeten worden tr: opnommen wurde moatte In zich opnemen tr: yn jin opnimme Het werk weer opnemen tr: it wurk wer opfetsje, wer begjinne, wer begjinne, út ein sette mei it wurk De draad v.h. verhaal opnemen tr: de tried fan it ferhaal opnimme Het opnemen voor, tegen tr: it opnimme foar, tsjin Het voor iem. opnemen tr: it foar immen opnimme, immens wâl ophâlde, ophelje Iem. goed opnemen tr: immen goed (yn jin) opnimme, immen (rjocht) op en del oansjen Goed, verkeerd worden opgenomen tr: goed, ferkeard nommen, opnommen wurde, goed, moai, min, mâl, raar, smoarch hjitte Iets met een wig vastzetten tr: eat kylje, oankylje Waggelen en zwaaien tr: roeikje Waggelend tr: wabbelich, waggelich Het is er peis en vree tr: it is dêr moai waar en lange dagen Het is nu weer alles peis en vree tussen hen tr: it is no wer hielendal goed tusken har, it is no wer moai waar by har Voor top en takel lenzen tr: foar top en takel driuwe Een onuitstaanbaar iem. tr: in aakliksma, misliksma Een onuitstaanbaar iem. tr: in aakliksma, misliksma Hij stormde toe om te helpen tr: hy kaam der oan stoarmjen om te helpen Het initiatief nemen tr: de foarstap hawwe, de foarstap nimme. Op initiatief van, op inisjatyf fan. Het particulier initiatief, it partikuliere inisjatyf Garanties inbouwen tr: garânsjes ynbouwe, derby, deryn opnimme Op de dril zijn, (de hort op zijn) tr: op 'e dril wêze V. dril tr: drillen Een ondergestoken kaart tr: ûnderstutsen wurk De gezamenlijke nekwervels tr: de halsbonke, nekbonke, nekkebonke Tot nu (toe) tr: oant no ta, oant distiid (ta) V. nu af aan tr: fan no (ôf) oan, fan no oan ôf Nu en dan tr: (by) no en (by) dan, fan en ta, út en troch Nu je hier bent tr: no'tsto, no'tste, no'tst, noosto, nooste, noost hjir bist Zo was onze afspraak tr: sa wie de ôfspraak, sa wiene wy ôfpraat Ik heb geen lust om te eten tr: ik ha gjin sin oan iten Ik zou wel lust hebben, om ... tr: ik ha der wol sin oan, om .. Lust in iets krijgen tr: earne sin oan krije (pl.) innerlijke begeerte, hartstocht tr: lusten Hij kon zijn lusten niet bedwingen tr: hy koe de lusten net hâlde welbehagen, plezier. Lust in, aan iets hebben tr: earne nocht oan hawwe Een lust voor het oog tr: in eachweid, eachweid Lust aan 't leven hebben tr: it libben lêste Het is een lust om in het bos te wandelen tr: it is in geniet om yn 'e bosk te kuierjen Werken, zingen dat het een lust is tr: wurkje, sjonge dat it sawat docht, dat it in aard hat, fan sa ha jo, haste net persoon, zaak die iemands genoegen veroorzaakt. Het is een (lieve) lust om te zien tr: it is in lust om (oan) te sjen, it is in eachweid, eachweiding (Te) vissen is zijn lust (en leven) tr: fiskjen is syn willle en tier Een ooglap dragen tr: in lapke foar 't each hawwe Zo langzamerhand tr: sa njonkelytsen, al sa skielik Een somber vertrek tr: in tryst fertrek Een sombere lucht, (bewolkt) tr: in tsjustere, donkere loft In een sombere stemming zijn tr: in tryst sin hawwe, tsjuster te moede wêze Somber kijken tr: tryst, donker, tsjuster sjen Een somber vertrek tr: in tryst fertrek Een sombere lucht, (bewolkt) tr: in tsjustere, donkere loft In een sombere stemming zijn tr: in tryst sin hawwe, tsjuster te moede wêze Somber kijken tr: tryst, donker, tsjuster sjen Iem. geheugen opfrissen tr: immen fernije wat er earder dien, sein hat, immen in fernijing jaan Daar zal hij v. opfrissen (fig.) tr: dêr sil er fan opfrisse Hij is slechtgemanierd tr: hy hat gjin goede manieren, it is in ûnfatsoen Hij is een weerhaan (fig.) tr: by draait as de wjerhoanne op 'e toer, it is in draaiskammel, driuwpôle, wippelboerd aaipoes spelen tr: flaaie, troaie, streakje Een ongelikte beer tr: in (ûnbeheinde) buffel, in buffel fan in fint, in robbejonker Het kuiltje in de kin tr: it kûltsje yn 't kin Een dubbele kin, (een onderkin) tr: in dûbeld kin Een gevangene bewaken tr: in finzene beweitsje, bewekje, op in finzene passe De kosten bewaken tr: de kosten yn 'e gaten, rekken hâlde, om 'e kosten tinke Een goede, sterke, zwakke maag hebben tr: in goede, sterke, swakke mage hawwe De maag overladen tr: jin oerieze, oeriezje, de mage oerieze, oeriezje De maag bederven tr: de mage bedjerre De maag bederven (met teveel drank) tr: de mage ferputskje Mijn maag is niet in orde tr: myn mage is net ynoarder, de mage is my oerstjoer Niet veel in zijn maag krijgen tr: net folle yn 'e mage, rânsel krije Zijn oog is groter dan zijn maag tr: it each is grutter as it liif, de mage Iem. iets in de maag duwen, splitsen, stoppen tr: immen eat op 'e hûd plakke, oan 'e mage, oan 't gat smarre Dat ligt hem dwars in, zwaar op de maag tr: dat leit him dreech, dwers yn, sear, swier op 'e mage, dat wynt, skopt him raar yn 't liif om Ergens mee in zijn maag zitten tr: eat net kwyt wurde kinne; earne mei oan wêze, oanklaud sitte Er op los toffelen tr: derop dekke, turvje, opdekke Hoop takkenbossen tr: takkebult Schelf takkenbossen tr: takskûne Het stormt tr: it waait in stoarm, der stiet in stoarm Het stormt er (fig.) tr: it giet need, it giet der om wei De kinderen stormden het huis in tr: de bern stoarmen, stoden de hûs yn (De) vrijdag na Allerheiligen tr: Alderheljenfreed Bijen tr: bijen, imen Bij paren tr: yn pearen Bij de dag tr: by de dei lâns Iets bij zich hebben tr: eat by jin hawwe Veel bij de weg zijn tr: in soad op 'en paad wêze Bij God zweren tr: by God swarre Bij zijn leven was hij ... tr: by syn libben wie er .. Bij avond tr: by jûntiid Bij twaalven tr: by tolven Bij toeval, vergissing tr: by tafal, fersin Bij drieën tr: trije oan trije Bij de liter verkopen tr: by de liter ferkeapje Weer bij zijn, (bij kennis) tr: wer by weze Ik ben niet meer bij, (loop achter) tr: ik bin net mear by Goed bij zijn, (pienter zijn) tr: goed by wêze, se byinoar hawwe, goed by jins saken wêze, (goed) by jins sûpe en stút wêze, goed by 't stik wêze, goed lykgean, lykrinne, goed by de tiid wêze Hij is goed bij tr: hy is goed by, der sit wol wat by, yn(him) Er niet bij kunnen tr: der net by kinne Daar kan ik niet bij tr: dêr kin 'k net by, dat kin 'k sa net oangean, dat kin ik sa mal, bryk net oan, dêr stean ik stom, stomp foar Er goed bij zitten tr: der goed, skoan, tsjok, tige by sitte Er ... bij liggen tr: der ... hinne lizze, der ... by stean Dat is er niet bij tr: dat is der net by Bij paren tr: yn pearen Bij de dag tr: by de dei lâns Iets bij zich hebben tr: eat by jin hawwe Veel bij de weg zijn tr: in soad op 'en paad wêze Bij God zweren tr: by God swarre Bij zijn leven was hij ... tr: by syn libben wie er .. Bij avond tr: by jûntiid Bij twaalven tr: by tolven Bij toeval, vergissing tr: by tafal, fersin Bij drieën tr: trije oan trije Bij de liter verkopen tr: by de liter ferkeapje Weer bij zijn, (bij kennis) tr: wer by weze Ik ben niet meer bij, (loop achter) tr: ik bin net mear by Goed bij zijn, (pienter zijn) tr: goed by wêze, se byinoar hawwe, goed by jins saken wêze, (goed) by jins sûpe en stút wêze, goed by 't stik wêze, goed lykgean, lykrinne, goed by de tiid wêze Hij is goed bij tr: hy is goed by, der sit wol wat by, yn(him) Er niet bij kunnen tr: der net by kinne Daar kan ik niet bij tr: dêr kin 'k net by, dat kin 'k sa net oangean, dat kin ik sa mal, bryk net oan, dêr stean ik stom, stomp foar Er goed bij zitten tr: der goed, skoan, tsjok, tige by sitte Er ... bij liggen tr: der ... hinne lizze, der ... by stean Dat is er niet bij tr: dat is der net by Engels gras tr: seegers (it), sâltgers, seeblom, Armeria maritima (Mill.) Willd Zo groen als gras tr: sa grien as gers Er geen gras over laten groeien tr: der gjin gers oer groeie, waakse litte Iem. het gras voor de voeten wegmaaien tr: immen de lampe útslaan, immen it nijjier ôfwinne Er ontwikkelen zich onweersbuien in het westen tr: de loft stooft yn it westen De onweersbui drijft hierheen tr: de loft skoot dit oer De onweersbui lost op tr: de loft fertart, it fertart Ik, zei de gek tr: ik, sei de gek Het eigen ik tr: it eigen ik Mijn tweede ik, (mijn echtgeno(o)t(e)) tr: myn oare helte Mijn betere ik tr: myn bettere ik (adj.) naar het zuiden gericht. In zuidwaartse richting tr: yn súdlike rjochting (adj.) naar het zuiden gericht. In zuidwaartse richting tr: yn súdlike rjochting Hij is schipper te voet geraakt tr: hy is skipper te foet makke Een hersenspoeling ondergaan tr: breinwosken wurde Mijn oren suizen ervan tr: de earen sûzje my derfan De auto suisde voorbij tr: de auto sûze, strûsde foarby In iem. zog varen tr: yn immens kylwetter farre, yn it sok mei farre Onnadenkend spreken tr: der mar wat hinne sizze, prate Onnadenkend spreken tr: der mar wat hinne sizze, prate Zich bevinden tr: wêze Zich ergens goed, prima, wel bij bevinden tr: jin earne goed, bêst, wol by befine De hele mikmak tr: de hiele mikmak, mykmak Zich het mikmak werken tr: jin út 'e mik, út 'e miken skreppe Het heeft ondertussen veel gekost tr: it hat mei dat al, ien mei oar nochal wat koste Maar ondertussen! tr: mar ûnderwiles, ûnderwilens! de gek steken met. Met iem. dollen tr: immen de gek oanstekke Rondgang door een patrouille. De ronde doen tr: de rûnte dwaan Het verhaal doet de ronde, dat ... tr: der wurdt fan grute, it praat giet, dat .. Een ronde voor, achter tr: in reed (yn 't) foar, efter Een wedstrijd over 15 ronden tr: in wedstryd yn 15 omgongen bepaalde wegwedstrijd. De ronde v. Nederland tr: de omgong fan Nederlân De laatste rustplaats tr: it lêste rêstplak Zich onwel voelen tr: net goed, (wat) heal, heal by de tiid, net rjocht by de tiid, mâl, raar yn 't liif, omkeard (yn 't liif), healgear (en goar), healnôch (en goar) wêze Een samengestelde zin tr: in gearstalde sin Een samengesteld blad tr: in gearstald blêd Een samengestelde bloem tr: in gearstalde blom Ter beloning tr: as beleanning Een zwartbonte (koe) tr: in swartbûnte Een behandeling ondergaan tr: in behanneling folgje, ûndergean Voor het eindexamen sneuvelen tr: kelderje (foar it eksamen) Als het nipt en weer nipt tr: as it nypt en weder nypt, wer nypt Diepe duisternis tr: neare nacht Een diepe koe tr: in djippe ko, in sonken bist Het zit bij hem niet diep, (hij is oppervlakkig) tr: hy dolt, sylt net djip, hy giet der licht oerhinne hij weet niet veel tr: hy sylt net djip, it sit der tin op mei him Dat zit diep (bij hem) tr: dat sit him djip Diepe duisternis tr: neare nacht Een diepe koe tr: in djippe ko, in sonken bist Het zit bij hem niet diep, (hij is oppervlakkig) tr: hy dolt, sylt net djip, hy giet der licht oerhinne hij weet niet veel tr: hy sylt net djip, it sit der tin op mei him Dat zit diep (bij hem) tr: dat sit him djip Tot een paar, paren bijeenvoegen. Kousen, sokken paren tr: hoazzen, sokken byinoar sykje De dansers paren tr: de dûnsers twa by twa, yn pearen sette Iets paren aan tr: eat ferbine mei Hij paart ijver aan nauwkeurigheid tr: hy is iverich en krekt Gepaard gaan met Doen paren (v. vogels, voor de fok) tr: flechtsje Dat is schandelijk duur tr: dat is skandalige djoer Dat is schandelijk duur tr: dat is skandalige djoer Alles (met nadruk) tr: álles, neat as alles Alles en nog wat tr: fan alles en noch wat, Aken en Keulen, âld en nij, âlde Jan en jonge Jan, hier en fear Dat was alles tr: dat wie alles, dat wie it hielal, dêr giet it mei ôf, dermei op en wei Alles (voor zich alleen) willen hebben, (fig.) tr: de midden en (de) beide einen hawwe wolle Van alles tr: fan alles Dat is niet alles tr: dat is ek net alles Alles in alles tr: al mei al, mei alles en alles Vóór alles tr: foar alles Alles op alles zetten tr: alles op alles sette, jins hiele hert, de holle, kop, bealch derop sette, alles derop, derby, derfoar sette, alles op hars, haren en snaren sette Alles wat tr: al(les) wat Dat alles tr: dat allegear tr: dat allegearre Zij is mijn alles tr: hja is my alles, hja is myn al Bij momenten tr: by stuiten Op het laatste moment tr: op it lêste stuit Op dit moment tr: op dit stuit, pas, op 't stuit V.h. moment af, dat ... tr: fan 't, fandat .. Op een gegeven moment tr: op in stuit Ieder moment tr: elk momint Welriekende zeep tr: lekkere sjippe Een welriekende geur tr: in swietrook Een rare Chinees tr: in (âld, rare) Sinees Dat is Chinees voor hem (fig.) tr: dat is Frânsk foar him Voorzichtigheid is geboden tr: wy moatte (tige) foarsichtich wêze Schoonmaker v. lampenglas tr: lampepûster, lampereager Tot hierentoe tr: hjir oan ta Blauwe vleesvlieg tr: blaumich Een kind op (de) schoot houden tr: in bern op 'e skurte hawwe Het hoofd in de schoot leggen tr: it oerjaan Iem. iets in de schoot werpen tr: immen eat taskikke In de schoot vallen tr: tafalle De schoot vieren tr: de skoat wat fiere litte, in knikje yn 'e skoat jaan Pezen en peesvliezen (in vlees) tr: kattehier (it) tr: hier (it) (Stuk) pees (in vlees) tr: sine Met veel (stukken) pees (v. vlees) tr: sinich Een open, zwerende huidwond tr: in iepen, sear steed Ik ben benieuwd tr: it sil my nij dwaan, ik bin benijd Stekeligheden tr: stikels, stikeltsjes, stikelichheden Grillen tr: gritsen, grytsen, gridzen, keunsten, kluchten, oankomsten, opkomsten Bij die gedachte gaat mij een gril over het lijf tr: as ik dêroan tink, geane de kâlde grillen my oer de lea Vigileren op tr: figelearje op Een stalen, veren pen tr: in stielene, fearrene pin Pen en inkt tr: pin en inket Een man v.d. pen tr: in man fan 'e pin Leven v. zijn pen tr: libje fan 'e pin Met geen pen(nen) te beschrijven tr: mei gjin pin te beskriuwen Pen die ergens in gestoken moet worden tr: ynstekker Verbindingen met pen en gat tr: ferbinings mei pin en gat Iem. de pen op de neus zetten tr: immen de pin op 'e noas sette Drie opeenvolgende dagen tr: trije dagen oanien, efterinoar Een laag knik tr: in kniplaach Ter opluistering tr: foar de, om 'e sjeu Zonder plichtplegingen tr: sûnder mear Dat is een koopje, daar heb je een koopje aan tr: dat is gjin jild, dat is keapjen om jaan, dat is heal fergees, suver om 'e nocht, tejou Op een koopje, (goedkoop) tr: foar in krats, habbekrats, prikje Op koopjes uit zijn tr: altyd goedkeap, guodkeap wolle, derop út wêze, derop út ôfjage wêze Elke dag, maand, jaar tr: alle dagen, moannen, jierren Geen drup ... tr: gjin, net in drip .. Een drupje, (een borrel) tr: in dripke, in snjitsje, in spatsje We hoorden de drup v.d. goot tr: wy hearden de drip, it drippen fan 'e goate V.d. regen in de drup komen tr: fan 'e rein yn 'e drip komme, reitsje, fan 'e, út 'e want yn 'e tomme, tommeling reitsje Zich opdirken tr: jin opdwaan, opdiggelje, opdiggerje, optakelje, optoaie, optoatelje, optoaterje, optuge, optutsje, optutte Opgedirkt tr: opdien, toatelich, optakele Boosdoeners tr: kweaminsken Zelden of nooit tr: komselden Voornemens zijn te ... tr: it foarnimmen hawwe, fan doel wêze om te .. De marktprijs bepalen tr: merksette De lopende marktprijs (v. landbouwproducten) tr: de merkgong brandnetel, dovenetel. Zich uit de netels redden tr: jin ferhelje Iem. hand- en spandiensten verlenen tr: immen hantlangje Willens en wetens tr: wittens en mienens, wollens en wittens Willens zijn te ... tr: fan doel wêze om te .. v. haar ontdoen tr: zuiveren. hierje De boter haren tr: bûterkjimme Zacht hinniken tr: nokje tr: nokkerje Wat groot is in zijn soort tr: inz. neus. kokkert, koker, (in) noas as in komkommer Op de schobber(de)bonk lopen tr: op 'e skobberbonk, skobberdebonk rinne, libje De ingewanden tr: de yngewanten Een goedkope serie platen, boeken tr: in goedkeape searje, rige platen, boeken Een hele serie, (groot aantal) tr: in hiele rist Dat is niet koosjer tr: dat is net kouster Iets niet kunnen kroppen tr: eat net kropje kinne Het ergens niet kunnen kroppen tr: it earne net kropje kinne Over iets heen wippen, (er los overheen praten) tr: earne licht oerhinne gean Een vreselijke muggenzifter tr: in hûnderttweintich splintersiker Ten dis nodigen tr: oan 'e dis nûgje Bomen vellen tr: beammen kapje, kappe, omslaan Een oordeel, vonnis vellen tr: in oardiel, fûnis útsprekke gepaard gaan. Het onweer ging met storm vergezeld tr: it wie swier waar mei stoarm Dat ging met veel ceremonieel vergezeld tr: dêr wie in protte seremonieel mei mank De brief ging vergezeld v.e. pakje tr: der wie in pakje by de brief Iets ergens uit opmaken tr: earne eat út opmeitsje, ôfnimme, tinke Het bed opmaken tr: it bêd meitsje, opmeitsje, bêdmeitsje, bêdopmeitsje Zich opmaken tr: jin opmeitsje Zich opmaken om ... tr: jin opmeitsje, opjaan om ... Schering en inslag tr: skearing en ynslach Mijn huig hangt tr: de hûch hinget my Iem. (v.) de huig lichten tr: immen fan 'e hûch lichte Willen beweren, dat ... tr: hawwe wolle, derop oan wolle, derop út wolle, dat .. Er wordt beweerd, dat ... tr: it hjit, it is de hjitting, it sizzen is, se sizze, dat .. Iets v. iem. beweren tr: immen eat talizze Jij hebt hier niets te beweren tr: do hast hjir neat te fertellen, yn te bringen Een flikker slaan, (bep. sprong maken) tr: de flikker slaan Iem. op zijn flikker geven tr: immen op syn flikker jaan Geen flikker tr: gjin flikker Een nagel aan iem. doodkist tr: in neil oan immens deakiste Een potje huilen tr: in potsje gûle Er een potje van maken tr: der in potsje fan meitsje In het oosten tr: yn it easten, om east Uit het oosten komend tr: eastersk: in easterske rein Het verre Oosten tr: it Fiere Easten Ten oosten v. tr: east (fan), beëasten Ondiepte met zachte helling tr: skolte Een twist, het afdrinken tr: in rûzje, it ôfdrinke De binnenstad van ... tr: de binnenstêd fan ..., ... binnen de wâlen Houd je snavel! tr: hâld dy de snaffel! Tijd dat de school begint. Het is schooltijd tr: de skoalle giet yn, it is skoalyn Na schooltijd tr: nei skoaltyd, út skoalle wei Het is gelukt tr: it is slagge, goed beslein, goed beteard Het gelukte hem erin, eruit, erheen, ervandaan te komen tr: hy slagge deryn, derút, derhinne, derwei Het gelukte hem naar de stad te komen (voor werk, een huis) tr: hy slagge nei stêd Zwemmen als een vis tr: swimme as in fisk Zo gezond als een vis tr: sa sûn as in fisk Ergens thuis zijn als een vis in het water tr: jin earne thús fiele as in fisk yn it wetter, jin earne fiele as in mûdhûn yn 'e reinwettersbak Vlees noch vis tr: fleis noch fisk Vis moet zwemmen tr: fisk moat swimme De grote vissen eten de kleine tr: de grutte fisken ite de lytse Kleding en dekking tr: deksel (it), rak en dak, ris en dis: goed yn rak en dak sitte, goed yn ris en dis sitte, goed jins ris en dis hawwe Ter dekking v.d. (on)kosten tr: om de kosten, ûnkosten te dekken Ter dekking staan (v. mannelijke dieren) tr: klearstean foar dekking, om te dekken corresponderend. Een overeenkomstig geval tr: in soartgelikens gefal In de overeenkomstige maand v.h. vorige jaar tr: yn deselde moanne fan ferline jier strokende met. Overeenkomstig met tr: neffens corresponderend. Een overeenkomstig geval tr: in soartgelikens gefal In de overeenkomstige maand v.h. vorige jaar tr: yn deselde moanne fan ferline jier strokende met. Overeenkomstig met tr: neffens Mijn oudste tr: ús âldste De oudsten moeten de wijsten zijn tr: de âldste moat de wiiste wêze Hij is zo mager als een talhout tr: hy is sa meager as (in) talhout althans. Hij is nu rijk, altijd volgens hemzelf tr: hy is no ryk, neffens himsels altyd, altiten Voor geen kleintje vervaard zijn tr: net sa gau, net foar in bytsje ferfeard wêze, net sa gau bang, benaud wêze, net gau fan 't waar wêze, net biizje fan ien brims, foar gjin bytsje stean, fan in bytsje net witte De armen uitstrekken tr: de earmen strekke De hand uitstrekken tr: de hân útstekke Zich op de grond uitstrekken tr: oer de grûn lizzen gean Deze bossen strekken zich uit van ... tot ... tr: dizze bosken rinne fan ... (ôf) oan ... ta Dit strekt zich ook tot jou uit tr: dit jildt, hâldt ek foar dy Des te tr: nammerste, nammenste, namste Iem. onbeschaamd voorliegen tr: immen de hals fol lige Uittorenen boven tr: heech útstekke, útstykje boppe Aan iem., iets afbreuk doen tr: immen, eat ôfbrek, ôfbreuk dwaan Ten noordoosten v. tr: noardeast fan, benoardeasten In aller ijl tr: halje-trawalje, staf-en-af, staf-oer-nacht De ijle ruimte tr: de ile, idele romte IJle rogge tr: inkele, inkelde rogge IJle lucht tr: ile lucht IJl in het hoofd zijn tr: dwyl yn 'e holle wêze Dwalen is menselijk tr: dwale is minsklik Epidemie (v.e. lichte, besmettelijke ziekte) tr: jacht, goarre, gibe, omgong Iem. met de zakdoek toezwaaien tr: immen mei de bûsdoek tawiuwe Iem. lof toezwaaien tr: immen eare tamjitte, immen op 'e toer tille Zitting hebben, nemen in ... tr: in sit hawwe, krije yn .. Ter zitting tr: yn 'e sitting, gearkomste Dat is boffen tr: dat is in tref, treffer Dat is buiten kwestie tr: dat is, stiet net yn bestân, bestand Daar is geen kwestie v., (daar komt niets van in) tr: dat stiet nearne beskreaun, dat is der net by daar is geen mogelijkheid op tr: dêr is gjin tinken oan, dêr falt net oan te tinken Er is kwestie van, dat ... tr: it sizzen is, dat .. De persoon in kwestie tr: de persoan yn kwestje Kwestie hebben, (ruzie) tr: kwestje hawwe Een kwestie van ... tr: in kwestje fan .. (adj.) om de drie maanden terugkerend, verschijnend. Driemaandelijkse betaling tr: betelling om 'e trije moanne, om 't fearnsjier Een driemaandelijks tijdschrift tr: in fearnsjiersskrift, fearnsjierstydskrift Dat is een driemaandelijks tijdschrift tr: dat tydskrift ferskynt om 'e trije moanne, om 't fearnsjier Driemaandelijks tijdschrift (op omslag bijv.) tr: ferskynt om 'e trije moanne, om 't fearnsjier (adj.) om de drie maanden terugkerend, verschijnend. Driemaandelijkse betaling tr: betelling om 'e trije moanne, om 't fearnsjier Een driemaandelijks tijdschrift tr: in fearnsjiersskrift, fearnsjierstydskrift Dat is een driemaandelijks tijdschrift tr: dat tydskrift ferskynt om 'e trije moanne, om 't fearnsjier Driemaandelijks tijdschrift (op omslag bijv.) tr: ferskynt om 'e trije moanne, om 't fearnsjier Een donkere oogopslag hebben tr: in swarte eachopslach hawwe, swart fan opsicht, opsjoch wêze Met één, bij de eerste oogopslag tr: mei ien eachopslach In een oogopslag tr: yn in eachopslach Een breed omgeslagen boord tr: in yn 'e breedte omslein, omsleine board, boarde Een breed opgezette studie tr: in breed opsette stúdzje De brede weg tr: de brede wei Breed v. iets opgeven tr: eat breed útmjitte Al lang en breed ergens zijn tr: al lang en breed earne wêze Ergens lang en breed over praten tr: earne lang en breed oer prate, it earne lang en breed oer hawwe Hij vertelde het me lang en breed tr: hy fertelde it my ien lang en twa breed Het is zo lang als (het) breed (is) tr: it is like lang as it breed is In den brede tr: yn 'e breedte, wiidweidich Het niet breed hebben tr: it net breed hawwe, it krap hawwe, yn 'e krapte sitte Ze hebben het daar niet breed tr: se hawwe it dêr net breed, it giet dêr net út 'e breedte, it is dêr gjin breed spul, it komt dêr ealtjes, eameltjes, krap om, it is dêr skerpenheuvel Die het breed heeft, laat het breed hangen tr: dy't it breed hat, lit it breed hingje Het is snertweer tr: it is waar fan neat, it is gjin waar In de pekel leggen, doen tr: yn 'e pikel sette Het vlees (goed) onder de pekel houden (fig.) tr: it fleis yn 'e pikel sette In de pekel zitten (fig.) tr: yn 'e pikel sitte Iem. uit de pekel helpen tr: immen út 'e pikel helpe Tegen elkaar uitspelen tr: tsjininoar útspylje Iem. lelijk trakteren, (geducht doorhalen) tr: immen boarstelje, hikkelje, hoffenje Erfhuis houden tr: boelguod, buolguod hâlde, boelguodzje Ongeduldig iem. tr: ûngeduld (de & it) Ik word ongeduldig tr: it baarnt my yn, it begjint my yn te baarnen, it baarnt, fljocht, giet my oan Ongeduldig iem. tr: ûngeduld (de & it) Ik word ongeduldig tr: it baarnt my yn, it begjint my yn te baarnen, it baarnt, fljocht, giet my oan Een goede vangst doen tr: in hiele, moaie haal dwaan Doorschijnend zijn tr: trochskinend, trochskinich wêze, trochskine Waggelend omlopen tr: omkuorrelje Een benauwde lucht tr: in benaude, neare lucht Het is hier erg benauwd tr: it is hjir o sa benaud, near Benauwd worden (van het weer) tr: lume, lúmje Het benauwd hebben tr: it krap hawwe, nei de siken gapje, happe Een benauwde lucht tr: in benaude, neare lucht Het is hier erg benauwd tr: it is hjir o sa benaud, near Benauwd worden (van het weer) tr: lume, lúmje Het benauwd hebben tr: it krap hawwe, nei de siken gapje, happe Stortbuien tr: flappen, poffen (fan) wetter, kletsen wetter Bij stortbuien tr: by, mei stjalpen Hij is spilziek tr: hy giet der rij yn lâns Ga weg!, (dwaasheid!) tr: gean, rin hinne, gean wei! als uiting v. grote verbazing tr: (no) moatst ophâlde! Het is een durf, (waagstuk) tr: it is in weachstik Het vlakke veld tr: it iepen, frije fjild Vlak land tr: flak, plat lân De vlakke hand tr: de platte hân Vlak tegenover ... tr: lyk foar ... oer Vlak voor tr: lyk foar Wij zitten vlak in de zon tr: wy sitte lyk op 'e sinne Vlak in de wind tr: lyk yn 'e wyn, each, stôk yn 'e wyn Vlak voor de wind tr: lyk foar de wyn Ik kreeg de bal vlak tegen mijn voorhoofd tr: ik krige de bal lyk tsjin 'e foarholle Iem. iets vlak in het gezicht zeggen tr: immen eat lyk yn 't gesicht sizze Ik ben er vlak voor tr: ik bin der lyk foar De wind is vlak noord tr: de wyn is lyk noard onmiddellijk. Het is vlak bij tr: it is fuort by Vlak bij, naast, onder ... tr: deun, fuort by, neist, ûnder .. Vlak in het midden tr: lyk yn 'e midden Aan de kook brengen tr: oan 'e kôk, soad bringe, meitsje Aan de kook zijn tr: oan 'e kôk, soad wêze Van de kook zijn, (lett.) tr: fan 'e kôk, soad wêze; (fig.) fan 'e kôk, út (it) bestjoer, fan 'e gaai, fan 'e gleed, fan it sintrum, fan it stjoer, fan 'e tried wêze Die stof krijgt licht smetten tr: dy stof is tige besmetlik, smoarget, smoarket gau Iem. een smet aanwrijven tr: immen in smet oanwriuwe, in smet op immen smite Dit werpt een smet op zijn naam tr: dit besmoarget syn namme Stomverbaasd staan tr: der stom foar stean, der net oer út kinne Zweren hebben tr: swolderij hawwe Koorts hebben tr: (de) koarts hawwe Koorts hebben als een paard tr: (de) koarts hawwe as in hynder Koorts bij stuipen tr: termynkoarts Anderdaagse; derdendaagse koorts tr: oarddeiskjeld, oarddeiskoarts; treddedeiskoarts, treddedeiske koarts De koude koorts tr: de kâlde koarts Krijg de kouwe koorts! tr: (do) kinst om my de koarts krije Zich ergens metterwoon vestigen tr: jin earne nei wenjen sette Ergens metterwoon gevestigd zijn tr: earne wenje, earne hússittend wêze Zo glad als een aal tr: sa glêd as in iel Een gladde aal (fig.) tr: in glêdenien Een aal bij de staart hebben tr: in glêde iel by de sturt hawwe Te vangen als een aal bij de staart tr: net foar ien gat te fangen Een driescharige ploeg tr: in trijeskaar Een geacht burger tr: in achtenearre, achtber boarger Er komt een kink in de kabel tr: der komt in kink yn 'e kabel, der komt in krinkel yn it tou, de tried, de keat, de duvel komt yn 't koarn, der komt in kat yn it koarn Er kwam een kink in de kabel tr: dat wie ho mar De derde streng maakt de kabel tr: de tredde string makket de kabel Een slecht speelbaar stuk tr: in min te spyljen stik Staande de vergadering tr: yn 'e gearkomste Pothuis, als werkplaats voor ketel-, schoenlapper enz. tr: potkas tr: potkast Kleine pimpernel tr: lytse pimpernel, Sanguisorba Minor Scop Grote pimpernel tr: grutte pimpernel, Sanguisorba officinalis L Er ging mij een rilling door de leden tr: it rûn my skril troch de lea, it gie my gril, kâld oer de lea Koude rillingen tr: kâlde grillen Een donkere huid tr: in donkere hûd, in donker fel Een dunne huid hebben tr: fynfellich, tinfellich, tinhûdich wêze Een ruwe huid hebben tr: wreed fel hawwe, wreedfellich wêze Los in de huid (v. vee) tr: loshûdich, los yn 'e hûd Ruim v. huid (v. mens en dier) tr: romfellich Tot op de huid nat tr: oan it fel ta trochwiet Hij heeft een harde, dikke huid tr: hy is hurd op 'e him, hy hat dûbeld fel, trijedûbeld, sândûbeld fel foar de holle, kop Hij steekt in een slechte huid tr: hy sit, stekt yn in minne, ferkearde hûd, hy sit net yn in goede, geve hûd Iem. de huid over de oren halen tr: immen it fel oer de nekke helje, strûpe, immen it helter útstrape Met huid en haar tr: mei hûd en hier Zijn huid jeukt hem, (hij verlangt naar een pak slaag) tr: de hûd jokket him Iem. op zijn huid komen, zitten, geven tr: immen op 'e hûd komme, fleane, sitte, springe, spylje, tromje, immen op 'e hûd, bealch, rippert jaan, immen op 'e lea, pochel spylje Zijn huid duur verkopen tr: de hûd derfoar hâlde Iem. de huid vol schelden tr: immen de hûd, pochel, puchel fol skelle De huid afstropen, (villen) tr: út 'e hûd nimme, helje Die boontjes hebben dikke huiden tr: dy beantsjes hawwe tsjokke hûden De huid v.e. schip tr: de hûd fan in skip Aan het begin v.d. dag. Vroeg in de morgen, in de vroege morgen tr: ier yn 'e moarn, moarns ier, yn 'e iere moarn Vroeg opstaan tr: der betiid ôf komme Het is nog vroeg tr: it is noch betiid, ier Zeer vroeg tr: ier en betiid Tamelijk vroeg tr: ierich Een vroege trein tr: in betide trein Zorg dat je er vroeg genoeg bent tr: sjoch datst der op 'e tiid bist Er vroeg bij zijn tr: der betiid by wêze Kom morgen wat vroeger tr: kom moarn wat betider, earder Vroeg naar bed gaan tr: betiid op bêd gean De vroegste geschiedenis tr: de ierste skiednis Al vroeg in de geschiedenis tr: al ier yn 'e skiednis De vroege middeleeuwen tr: de iere midsiuwen Vroeg in het voorjaar tr: yn 'e iere maaityd, ier yn 'e tiid Zijn vroegste jaren tr: syn earste jierren Vroeg sterven tr: jong stjerre Een vroege dood tr: in iere dea Op zijn vroegst tr: op 'en gausten, op syn gaust, op syn gausten Vroeg of laat tr: ier of let Een vroege lente tr: in betide maaityd Een vroege Pasen tr: in betide Peaske Vroege aardappelen tr: betide ierappels Aan het begin v.d. dag. Vroeg in de morgen, in de vroege morgen tr: ier yn 'e moarn, moarns ier, yn 'e iere moarn Vroeg opstaan tr: der betiid ôf komme Het is nog vroeg tr: it is noch betiid, ier Zeer vroeg tr: ier en betiid Tamelijk vroeg tr: ierich Een vroege trein tr: in betide trein Zorg dat je er vroeg genoeg bent tr: sjoch datst der op 'e tiid bist Er vroeg bij zijn tr: der betiid by wêze Kom morgen wat vroeger tr: kom moarn wat betider, earder Vroeg naar bed gaan tr: betiid op bêd gean De vroegste geschiedenis tr: de ierste skiednis Al vroeg in de geschiedenis tr: al ier yn 'e skiednis De vroege middeleeuwen tr: de iere midsiuwen Vroeg in het voorjaar tr: yn 'e iere maaityd, ier yn 'e tiid Zijn vroegste jaren tr: syn earste jierren Vroeg sterven tr: jong stjerre Een vroege dood tr: in iere dea Op zijn vroegst tr: op 'en gausten, op syn gaust, op syn gausten Vroeg of laat tr: ier of let Een vroege lente tr: in betide maaityd Een vroege Pasen tr: in betide Peaske Vroege aardappelen tr: betide ierappels Een aframmeling tr: in wân, wan, wanbruien, in pak op 'e bealich, op 'e hûd Zij vermooit er niet op tr: hja wurdt der ek net kreazer op Het tegendeel is waar tr: it is krekt oarsom Hij is een hele persoonlijkheid tr: it is in hiele persoanlikheid, hy is der net op ta Dat dorp is de laatste jaren nogal uitgebreid tr: dat doarp is de lêste jierren aardich útwreide, oanboud, oanwûn Zich uitbreiden tr: wreidzje Angst doorhuiverde hem tr: eangst huvere troch him hinne Gespoorde bloemen tr: blommen mei in spoar, mei spoaren Er stak een storm op tr: it begûn te stoarmjen De barometer staat op storm (lett. & fig.) tr: it waarglês stiet op stoarm Een storm in een glas water tr: in soad drokte, spul om neat, allegear kâlde, stoerske, sânstoerske drokte Aan de voorhand zijn, zitten tr: oan 'e foarhân sitte Zijn verrichtingen op het gebied van ... tr: syn warberens, syn wurksumheden op it mêd fan .. De gewone, dagelijkse verrichtingen tr: it gewoane, deistige wurk De verrichtingen v.e. orgaan tr: de wurking fan in orgaan Rietpluimen tr: plomte (it) Een voorspoedige reis tr: in goede, flotte reis Een voorspoedige wind tr: in geunstige wyn Een voorspoedige bevalling tr: in flotte befalling Het verloopt voorspoedig tr: it rint flot, goed Het gaat nog niet erg voorspoedig tr: it giet noch net sa bêst Hij is voorspoedig in alles tr: hy is gelokkich yn alles, hy hat gelok mei alles Huiselijke omstandigheden tr: húslike omstannichheden Het huiselijke leven tr: it húslik libben Kost en inwoning met huiselijk verkeer tr: kost en ynwenning mei húslik ferkear Zij zaten daar zo huiselijk bijeen tr: hja sieten dêr sa húsk byinoar Huiselijke omstandigheden tr: húslike omstannichheden Het huiselijke leven tr: it húslik libben Kost en inwoning met huiselijk verkeer tr: kost en ynwenning mei húslik ferkear Zij zaten daar zo huiselijk bijeen tr: hja sieten dêr sa húsk byinoar De hond loslaten tr: de hûn los rinne litte in de steek laten, iem. loslaten tr: immen slûpe, strike litte met rust laten. Die gedachte liet hem niet los tr: hy koe dat net fan him ôf sette, by him wei krije De lijm laat los tr: de lym lit los, hâldt net Een paard sporen tr: in hynder de spoaren jaan Die fiets spoort niet tr: dy fyts spoart net, twingt oer Zich iets herinneren tr: jin eat te binne bringe, helje Ik herinner mij, dat ... tr: it mei my tinke, dat ..., it heucht my noch, dat .. Ik herinner het mij nog tr: it stiet my noch by, it mei my noch tinke Ik meen mij te herinneren tr: dat ... it stiet my (sa) by, dat .. Ik meen me er iets v. te herinneren tr: der sit my al wat fan yn 'e holle Zich iem., iets niet kunnen herinneren tr: immen, eat net thús, teplak bringe kinne, jin immen, eat net bybringe, foar jin krije kinne, jin immen, eat net foarstelle kinne Zich iets niet meer herinneren tr: earne gjin ûnthâld fan hawwe, earne net op komme kinne Ik kan het mij niet meer herinneren tr: it is my troch it sin gongen, it is my trochgongen Iem. aan iets herinneren tr: immen eat yn it sin, it ûnthâld bringe Niet duldbaar tr: ûnduldber Iets dat wordt opgedreund tr: rabbeltsje (it) Inschikkelijkheid betonen tr: bod jaan Men moet inschikkelijkheid betonen tr: der moat skikking wêze Een zak tarwe tr: in sekfol weet In het stikdonker tr: yn it roettsjuster, piktsjuster, pikketsjuster Stikdonkere nacht tr: stikneare nacht Ze zijn allen v. één deeg tr: se binne allegear fan itselde daai Ergens gewetensbezwaren tegen hebben tr: earne beswiering yn hawwe, earne swierrichheid tsjin hawwe Dat is niet vermeldenswaard tr: dat is gjin neamen, it neamen net wurdich Streven naar tr: stribje nei, oanstjoere op Iem. opzij streven tr: immen op 'e side komme Een lofwaardig streven tr: in pryslik stribjen doel Dat is ons streven tr: dat is ús stribjen doel Iets uit zeker oogpunt beschouwen tr: eat fan in beskate kant besjen, eat út in beskaat eachpunt wei besjen Uit dat oogpunt beschouwd tr: fan dy kant besjoen, út sa'n each besjoen Uit een oogpunt v. tr: út in each, eachpunt fan De (vier) elementen tr: de(fjouwer) eleminten De elementen v.e. wetenschap tr: de grûnbegjinsels fan in wittenskip In zijn element zijn tr: yn jins elemint wêze Een vrouw aanranden tr: jin fergripe, fertaaste oan in frommes Aanspraak hebben, maken op tr: oanspraak hawwe, meitsje op Een tijd, plaats vaststellen tr: tiid, plak stelle Hij is nogal lawaaierig tr: hy is wat bolderich Wees toch niet zo lawaaierig tr: haw net sa'n leven! Dat is een neef v. Adams wege tr: dat is fiere, uterlike famylje, dat is in bytsje, in graad, in lid mear, neier as poerfrjemd De oude Adam tr: de âlde Adam Er werd geen wanklank gehoord tr: der waard gjin wanklank heard, der is gjin ferkeard wurd fallen Blauw afgeven tr: ôfblauje Blauw afgeven tr: ôfblauje Er ziek v. zijn tr: der siik fan wêze Zo ziek als een hond tr: sa siik as in hûn, kat Ziek liggen tr: lizze, siik wêze Zich ziek lachen tr: jin siik laitsje De lucht is ziek tr: de loft is siik Een preuts meisje tr: in keken, fiis fanke, in keintsje Lust, animo. Ergens veel liefhebberij voor, in hebben tr: earne in bulte nocht (en niget) oan hawwe Iets uit, voor (zijn) liefhebberij doen tr: earne mei piele gunstig aanzien. De toekomst lacht mij toe tr: myn takomst liket goed, skoan Dat plan lacht mij toe tr: dat plan lokket my oan Per ons tr: it ûns Een halve ons tr: in healûns Wachten tot je een ons weegt tr: lang wachtsje kinne Dat is v. ons tr: dat is fan ús, dat is uzes Een oom v. ons tr: in omke fan ús, uzes Dat, die v. ons is veel mooier tr: uzes is folle moaier Ons zelf tr: ússels Dat is niets voor ons tr: dat is neat foar ús, úslju De, het onze tr: uzes Onze generatie, tijd tr: ús generaasje, tiid De onzen tr: ús folk Eén v. de onzen tr: ien fan ús folk, ien fan jinnes Eén v. ons, één onzer tr: ien fan ús, uzes Ergens aangedaan door worden tr: earne oandien ûnder wurde Ergens aangedaan door zijn tr: earne oandien fan wêze, earne aaklik fan wêze Iem. een goed hart toedragen tr: hert foar immen hawwe, it immen (goed) miene Iem. achting toedragen tr: immen achtsje, achtenearje Iem. haat toedragen tr: immen haatsje Hoe heeft die zaak zich toegedragen? tr: hoe is dat om en ta gien, hoe hat him dat ferhâlden, hoe is dat yn syn wurken gongen? Kommetje tr: lokje (it) Een kom vol tr: komfol (it) De arm uit de kom hebben tr: de earm út it potsje, út 'e dop hawwe De bebouwde kom, (alle straten met huizen v.e. dorp of stad) tr: de beboude kom In, buiten de bebouwde kom wonen tr: yn, út 'e minsken wenje Buiten de bebouwde kom tr: bûtenút tr: bûten Kom, schiet op! tr: kom, avenseare! Kom, ik ga naar huis tr: kom, ik sil op hûs oan Kom, kom, niet zo huilen tr: no, no, net sa skrieme! Kom, kom, zo'n vaart zal het niet lopen tr: kom, kom, dat falt wol wat ta Och, kom tr: och, kom! Kom nou tr: kom no! Aan het heien tr: oan't heien, oan 'e hei Palen in de grond heien tr: de grûn oanheie Het is slechts één maal verlengbaar tr: it kin mar ien kear ferlinge wurde Iets op iem. schuiven tr: eat op in oar skowe Laat hem maar schuiven tr: lit him mar rinne, kuierje Flauw (v.d. honger) tr: flau (fan 'e honger), hertlau, lardich, larderich Met flauwe stem tr: mei in flau, swak lûd Flauw verlicht tr: swak ferljochte Een flauw schijnsel, licht tr: in flau, twivelich skynsel, ljocht Flauw branden tr: flau, slûch, sunich, súntsjes baarne Geen flauw begrip hebben v. tr: gjin flau idee hawwe fan Een flauwe voorstelling v. iets hebben tr: earne in dizige, dizenige foarstelling fan hawwe Een flauwe bocht tr: in flauwe, lome bocht Flauwe praatjes tr: flau, lêbich, ôfwaaid, sleau praat, ferklomme praatsjes Flauw gedoe tr: flau gedoch, gesleauk (it) Een flauwe jongen, (die niet mee durft doen) tr: in suertsje Zich de vinger knellen tr: de finger knipe, beknipe Knellende banden tr: knipende, twingende bannen knijpende kracht uitoefenen. Deze laarzen knellen tr: dizze learzens knipe, twinge Een knellend slot tr: in twingerich slot Zij gaan intiem met elkaar om tr: it is breed, grut, iens, sib spul, wurk (mei har) Een intieme vriend tr: in sibbe freon Zij gaan intiem met elkaar om tr: it is breed, grut, iens, sib spul, wurk (mei har) Een intieme vriend tr: in sibbe freon Stuk knabbelen tr: tegnabbelje, tegnaffelje, tegnauwelje, tegnibbelje, tegnibje Iets druppelsgewijze meedelen tr: eat dripke by dripke, fan stikje ta bytsje meidiele Zich nestelen tr: jin nesselje, nestelje Zich nestelen in tr: jin nestelje, benestelje yn De grafbloempjes komen bij hem al voor den dag tr: de tsjerkhôfsblommen waakse him al op 'e holle Ergens dienstmeid zijn tr: earne foar faam tsjinje Iem. met een haviksneus tr: kromnoas Zijn streken, trekken thuiskrijgen tr: jins trekken thús krije, thúskrije, jins lean thúskrije Evenredig aan, met tr: evenredich oan, mei Evenredige vertegenwoordiging tr: evenredige fertsjintwurdiging Omgekeerd evenredig met tr: omkeard evenredich mei Het schijnt me toe dat ... tr: it liket my (sa) ta dat .. Op zijn falie krijgen tr: op jins faalie, baitsje, wat op jins jak krije Iem. op zijn falie geven tr: immen op syn faalje, baitsje jaan, op it jak komme Recht v. beklag tr: rjocht fan beklach, beklei In beklag staan tr: yn beklach, beklei wêze, ûnder beklach, beklei stean Zijn beklag doen over tr: jin bekleie oer, klachte dwaan oer Zijn beklag indienen tr: in klacht yntsjinje - Die in beklag is, heeft geen gebrek tr: kleiers hawwe gjin need Te bed brengen, liggen tr: op bêd bringe, lizze Te paard zitten tr: op it hynder sitte, te peard, pearde sitte Te boven gaan tr: te boppe gean Te koop aanbieden tr: te keap oanbiede Te Leeuwarden aankomen tr: te, yn Ljouwert oankomme Te mijnent tr: by my (thús) Te mijnen huize tr: by my thús, by my oan hûs Te land en ter zee tr: te lân en op see Te acht uren tr: om acht oere Te avond of te morgen tr: te jûn, jûne of te moarn Te allen tijde tr: altyd, altiten Te eniger tijd tr: op in stuit Komen te vallen tr: komme, reitsje te fallen Komen te sterven tr: komme te stjerren, ferstjerren, wei komme te reitsjen Wij enz. doen te weten tr: wy ensfh. dogge te witten Hangen, liggen, lopen, staan, zitten te ... tr: hingje, lizze, rinne, stean, sitte te .. Te zingen was zijn lust tr: sjongen wie syn wille en tier Zo te zien lijkt het niet zo slecht tr: sa te sjen liket it net sa min Iem. te na komen tr: immen te nei komme De voldoening is dan te groter tr: de foldwaning is dan nammerste grutter Het zal er niet te beter om worden tr: it sil der dêrom net better om wurde De pastoor z'n hemd, (een vlies op gekookte melk) tr: Bokkes himd, Bokke' himd, dominy syn himd, pastoar syn himd, beppe' himd Zwaar en hard neervallen tr: kneppelje, soale, soalje, in (bêste, goede, rare) gisel meitsje Op een stoel neervallen tr: op in stoel delfalle, delploffe De weduwlijke staat tr: it widdowêzen, de widdosteat In het kwaad verstokt tr: yn it kwea behurde Mijn hart jaagt tr: it jaget my Een kind onder het hart dragen tr: in bern ûnder it hert drage Het hart op de rechte plaats dragen, hebben tr: it hert op it goede, rjochte plak hawwe Mijn hart klopt in de keel tr: it hert slacht my yn 'e kiel, oan 'e kiel ta, it hert slacht my as in barge, lammesturtsje, achtentachtich Het hart hoog dragen, een groot hart hebben tr: it hert heech drage, hawwe, de holle heech drage Hij draagt het hart hoog tr: it hert sit him heech, tsjin 'e kiel oan Het hart ligt hem, hij heeft het hart op de tong, de lippen tr: hy hat it hert op 'e tonge, hy seit net oars as him ynjûn is Mijn hart draait om in mijn lijf tr: it draait, keart my om yn it liif Het wordt mij bang om het hart tr: it bekrûipt my, it wurdt my benaud om 't hert De schrik slaat mij om het hart tr: de skrik slacht my om 't hert Met bloedend hart tr: mei in bliedend hert Iem. op het hart trappen tr: immen op it hert traapje, wâdzje Mijn hart slaapt tr: it hert sliept my Iem. het hart uit zijn lijf dingen tr: immen it hert út it liif tingje Zijn hart uit zijn lichaam spugen tr: it hert út it liif koarje Ruim om het hart tr: rom om it hert Iem. hart stelen tr: immens herte stelle In het hart grijpen tr: nei it hert tingje Zijn hart aan iets ophalen tr: jins hert oan eat ophelje Zijn hart luchten tr: jin (efkes) luchtsje, it moed romje In hart en nieren tr: yn ieren en sinen, yn murch en bonken Met hart en ziel tr: mei, yn hert en siel(e), yn ieren en sinen Iets met hart en ziel toegedaan zijn tr: earne mei hert, liif, lichem en siele foar wêze Een goed hart hebben tr: in goed hert hawwe Waar het hart vol van is, daar vloeit, loopt de mond van over tr: dêr't it hert fol fan is, dêr rint de mûle fan oer Van zijn hart geen moordkuil maken tr: fan jins hert gjin moardkûle meitsje Iem. iets op het hart binden, drukken tr: immen eat op it hert lizze In de grond v. zijn hart tr: yn syn hert Iem. een goed, warm hart toedragen tr: immen in waarm hert tadrage Ergens hart voor hebben tr: earne hert foar hawwe Zijn hart vasthouden tr: jin de lea sear, stikken, wurch hâlde, sitte te hâlden en te kearen Het moet mij van het hart tr: it moat my fan 't hert Iets niet over het hart kunnen (ver)krijgen tr: eat net oer jins hert krije kinne Heb het hart eens tr: haw it hert ris (yn 'e bealch, hûd, it liif) Iem. een hart onder de riem steken tr: immen opmoedigje Het hart zonk hem in de schoenen tr: de moed siet him yn 'e hakken Iets op het, zijn hart hebben tr: eat op it hert hawwe Iem. iets op het hart drukken tr: immen eat op 'e hûd hâlde, fernije Het gaat buiten het hart om tr: it giet boppe it hert ôf, bûten it hert om Iem. naar mijn hart tr: immen nei myn hert (Maar) een klein hartje hebben tr: mar in lyts hertsje hawwe Een hart v. goud, steen tr: in hert fan goud, stien Geen hart hebben tr: gjin hert hawwe Alle harten naar het zijne beoordelen, rekenen tr: alle herten by jinsels, jins eigen rekkenje, tinke Uit iem. hart gegrepen zijn tr: alhiel jins sin wêze Naar zijn hart te werk gaan tr: nei jins hert tewurk gean. Aan het hart gaan, oan it hert gean, oangean, oandeare Dat gaat hem zeer ter harte tr: dat leit, sit him heech, dat leit him foar op 'e tonge Het ligt mij na aan het hart tr: it giet my oan it hert, it giet my nei, it leit my nei (oan it hert) Iets ter harte nemen tr: jin eat neinimme, eat behertigje Het gaat niet van harte tr: it giet net fan herten Van ganser harte tr: mei, yn hert en siel(e) Gebroken hartjes tr: beltsjeblom, Dicentra apectabilis (L.) Het hart v.e. pomp tr: it hert fan, yn in pomp Met verkeerd hart (v. vruchten) tr: hertich Mijn hartje tr: myn hert, hertsje bij iets voegen, vermeerderen. Ik zal er nog een paar regels aan toevoegen tr: ik sil der noch in pear rigels oan taheakje Op hun verzoek werd hij hun als raadsman toegevoegd tr: op harren fersyk waard hy harren as riedsman tafoege Niets aan de discussie, het probleem toevoegen tr: neat oan 'e diskusje, it probleem tafoegje Voor het ongeluk geboren zijn tr: alle ûngelokken mei hawwe Door het ongeluk vervolgd worden tr: yn it ûngelok wêze Een ongeluk hebben, krijgen tr: in ûngelok, ûngemak hawwe, hâlde Er is een ongeluk gebeurd tr: der hat in ûngelok, ûngemak west Daar komen ongelukken v. tr: dêr komme ûngelokken fan Een dom ongelukje (bijv. door onhandigheid) tr: in bryk, krom, skean, smel, ûnnoazel ûngelok Een ongelukje hebben, (moeten trouwen) tr: in ûngelokje hân hawwe Bij, per ongeluk tr: by, troch ûngelok Een ongeluk aan iem. begaan tr: in ûngelok oan immen begean Zich een ongeluk lachen tr: jin in bochel, in stiselbult laitsje Zich een ongeluk schreeuwen tr: balken trettjin, balken heech raze Een ongeluk komt zelden alleen tr: in ûngelok komt hast nea allinne, it iene ûngelok wachtet net op it oare, fan in ûngelok komt in ûngelok Een ongeluk zit in een klein hoekje tr: in ûngelok leit op in lyts plakje Een groot ongeluk tr: in grut (stik) ûngelok De bordjes zijn verhangen tr: de buordsjes binne ferhongen V.h. bovenste bordje tr: fan it boppeste buordsje Een bord voor z'n kop hebben tr: in dûbeld bret foar de kop hawwe Een bord vol tr: in boardfol, panfol Borden vol tr: boardfollen, panfollen Een diep, hol bord tr: in hol board, in holle panne Een ondiep, plat bord tr: in plat board, in platte panne Aan de, op de sjouw zijn, (aan de rol) tr: oan 'e sjou, op ('e) sjou wêze Wetmatigheden tr: wetmjittichheden Een ton tegen de dijk oprollen tr: in tûne by de dyk op rôlje Ik zag de auto het erf oprollen tr: ik seach de auto it hiem op rôljen Het hem leveren, (het klaarspelen) tr: it him leverje Heb ik hem dat niet aardig geleverd? tr: haw ik dat der net knap ôfdraaid? Iets ergens uit afleiden tr: eat earne út ôfliede, ôfnimme Een blinde de trap afleiden tr: in bline de trep ôfliede, by de trep del liede De koe neurt tr: de ko makket him op, it jaar wint, tynt, der is tining yn 't jaar Het gaat met horten en stoten tr: it giet by, mei hoarten en stuiten Een hortje, (een poosje) tr: in hoartsje De hort op zijn tr: op 'e dangel, didel, flitter, joei, kletter, swalk, sweef wêze De administratie voeren tr: de administraasje dwaan Hoog, laag tij tr: heech, leech tij Dood tij tr: dea tij Het is opkomend tij tr: de floed, it tij komt op, it wetter begjint te rinnen Vallend tij tr: ôfgeand wetter Het tij laten verlopen tr: jins tij fersomje -Als het tij verloopt, verzet men de bakens tr: as it tij ferrint, moat men de beakens, fûkestokken fersette, as de wyn omgiet, omrint, draait, moat men de mole kruie Het woelen. De woeling v.h. water tr: it woelen, woeljen fan it wetter Woelingen tr: rebûlje Het Engelse pond tr: it Ingelske pûn Per pond tr: it pûn Een half pond tr: in healpûn: in healpûn kofje, sûker V.e. half pond tr: healpûns: in healpûns wicht V.e. pond tr: pûns: in pûns snoek, wicht Gewicht v.e. pond tr: pûnswicht (it) Het volle pond (vragen, geven) tr: it folle pûn (freegje, jaan) Schelmachtig handelen, optreden tr: skelmje, skelmdwaan Schelmachtig handelen, optreden tr: skelmje, skelmdwaan (Wilde) marjolein tr: wylde marjolein, Origanum vulgare L Verkering (met elkaar) hebben tr: ferkearing hawwe, feint en faam wêze Losse, vaste verkering tr: losse, fêste ferkearing Zij hebben stevig verkering tr: it is breed, grut, iens, sib spul (mei har), it is grut wurk mei har Het is mij lelijk tegengevallen tr: it is my smoarch ôffallen, raar ûntfallen Ongeschoren zijn tr: jin net skeard hawwe, rûch yn 't burd sitte Blinde haat tr: bline haat Haat en nijd tr: haat en niid Klop krijgen, (slaag krijgen) tr: dek-op, dril, pit-om, strips, stryps krije verslagen worden tr: it ferlieze De klop is erop, (zij is 28 jaar) tr: dy faam dêr stiet de klop op Aandacht. Met oplettendheid tr: mei omtinken, mei stúdzje De voorrang hebben tr: foargean Iem. voorrang geven tr: immen foargean litte Voorrang hebben, nemen, verlenen (in het verkeer) tr: foarrang hawwe, nimme, jaan Een vergelijking met iem., iets kunnen doorstaan tr: tsjin immen, eat meunsterje kinne, it tsjin immen, eat hâlde kinne, mei immen, eat streek hâlde kinne Hij komt niet in vergelijking bij zijn broer tr: hy hat gjin hanwetter oan, by syn broer De trappen v. vergelijking tr: de treppen fan ferliking In vergelijking met tr: neffens In vergelijking daar-, hiermee tr: dêrneffens, hjirneffens Om iets omstaan tr: derom omstean Iem. omstaan leren tr: immen omstean, omstâljen leare door vlak maken doen verdwijnen. Molshopen slechten tr: mollebulten oer it lân spriede slopen, met de grond gelijk maken. Wallen slechten tr: wâlen ôfgrave Een huis slechten tr: in hûs mei de grûn gelyk meitsje Een twist slechten tr: in skeel sljochtsje, besljochtsje effen, glad worden. De zee begon te slechten tr: de see joech him del Een deur, een sloot toewerpen tr: in doar, in sleat tichtsmite V. stadswege tr: fan stedswegen De komende, volgende week tr: (yn) nije wike De vorige week tr: ferline wike De week na de volgende week tr: nije wike oer De week voor de vorige week tr: ferline wike oer Deze week donderdag, vrijdag tr: no tongersdei, freed Twee weken tr: fjirtjin dagen Een weekje tr: in lyts wike Ik blijf nog een weekje tr: ik bliuw noch in wike (In) de week van Sinterklaas tr: de wyks fan Sinteklaas (In) die week tr: dy wyks Iedere week tr: alle wiken Door, in de week tr: yn 'e wike, troch de wike, troch 'en wike Door de week kun je die jas nog wel dragen tr: sa deis, foar deis kinst dy jas noch wol drage Om de (andere) week tr: om 'e oare wike Deze week, van de week tr: fan 'e wike, fan 't wike Week na week tr: wike op wike Per week tr: wyks Hij wordt per week uitbetaald tr: hy wurdt alle wiken, om 'e wike útbetelle Over een week tr: mei in wike Vandaag over een week tr: hjoed in wike Voor een week naar huis gaan tr: foar in wike nei hûs ta gean Ik heb je in geen weken gezien tr: ik haw dy yn wiken net sjoen Bij de week werken tr: by de wike wêze De andere week in kijken, (scheel zien) tr: yn 'e nije, oare wike sjen, fjirtjin dagen yn nije wike op sjen Het weken. In de week zetten, staan tr: yn 'e weak, te weak sette, stean Iem., iets niet kwijt kunnen raken tr: immen, eat net kwyt wurde kinne Zo rood als bloed, een (gekookte) kreeft tr: sa read as bloed, in kreeft, in turkske doek, fjoer, in foks, goud, in kalkoenske hoanne, in ierdbei, jarre, in kraalpioen, in pioen, in pioenroas, in poen Rood zijn, worden (v. gelaat) tr: read om 'e holle wêze, wurde De bessen worden al rood tr: de beien wurde al read, readzje al Rode wangen tr: (sûn)reade wangen Een rode kleur hebben, (door gezondheid) tr: in sûnreade kleur hawwe De rode haan, (brand) tr: de reade hoanne In de rode cijfers komen tr: yn 'e reade sifers komme Het verkeerslicht staat op rood tr: it ferkearsljocht stiet op read Geen rode cent, duit tr: gjin reade sint, duit Hij is rood, (socialistisch) tr: hy is (sa) read (as in kraal) een rode stof. Een fles rood, (bessenjenever) tr: in flesse bessen Het rood v.e. ei tr: it read fan in aai Slafelijke arbeid tr: slavewurk (it) Slafelijke arbeid tr: slavewurk (it) Hij is uitverkocht, (hij bezit niets meer) tr: hy is útsepút, hy is oan reapsein hij weet niets meer te zeggen tr: hy hat neat mear te keap, hy is útpoept Schaduw geven tr: skaadzje, skâdzje Iem., iets in de schaduw stellen tr: immen, eat fier te boppe gean Niet in iem. schaduw kunnen staan tr: net by immen yn 't skaad stean kinne Hij is nog slechts een schaduw v. wat hij was tr: hy is gjin skyn, skim mear fan wat er west hat Dat wierp een schaduw op haar vreugde tr: dat sette in domper op har blidens (Zijn) schaduwen vooruit werpen (ong.) tr: kwea wytgje Dat is een probaat middel tr: dat is in probaat middel, dat is probatum Dat is een probaat middel tr: dat is in probaat middel, dat is probatum De vitrages tr: de fitraazjes, kleden, finsterkleden Een streek met veel oppervlaktewater tr: in wetterwrâld Een datum afspreken tr: in datum ôfprate, in dei stelle Zijn tijd verlanterfanten tr: omdideldeintsje, mar wat doedelje, omdoedelje, flinterknippe, omflinterknippe Een dun, slank middel tr: in kliene mul Een dun, slank middel hebben tr: klien yn 'e mul wêze Een middel tot iets weten tr: earne middel op witte Middelen in het werk stellen tr: middels yn 't wurk stelle Er is geen middel op tr: der is gjin raak, wei op Middelen v. bestaan tr: middels fan bestean Door, bij middel v. tr: troch de wei fan Een middel tegen ... tr: in middel foar .. Het middel is erger dan de kwaal tr: it keal is grutter as de ko Niet zonder middelen zijn tr: wol middels hawwe Financiële middelen Wiebelend tr: wipperich, wibelich, wibbelich Dat moet niet genotuleerd worden tr: dat moat net yn 'e notulen, oantekeningen Iem. manen tot betalen tr: immen ribbe, robbeklopje Een zwartachtige tint hebben tr: út 'en swartens sjen, skine Bundel; schoof tr: bosk (it) Een bos (riet) tr: in bosk, in bynt Een bos (takken) tr: in bynt Een bos sleutels tr: in bosk, in bosk, in bongel kaaien Een bos (stro) tr: in bosk, garve, grude, skobbe Tot een bos samenbinden tr: boskje Stro tot bossen binden tr: grúdzje Verwarde bos (garen, touw enz.) tr: tizebosk Verwarde bos (haar) tr: tizebosk, kljirre Bosje tr: boskje (it); toppe Bij bosjes tr: by boskjes Hout naar het bos dragen tr: wetter nei de see drage, turf yn, nei it fean bringe Iem. het bos insturen tr: immen yn 'e mist fiere, immen ôfsâltsje In het bos gekweekt, grootgebracht zijn tr: út de, it bosk hakke wêze, kommen wêze, yn de, it bosk grutbrocht, opbrocht, opkappe wêze, mei de bile behoud wêze Krassen op een viool tr: krasse tr: skrasse Ter beantwoording v. tr: yn andert, antwurd op Bij toerbeurt tr: om bar Het recht verkrommen tr: it rjocht krom meitsje De, het mier aan iem., iets hebben (fig.) tr: it, in mier van immen, eat hawwe Met arendsogen kijken tr: mei earnseagen sjen, sjen as in snijer Kort en bondig tr: koart en bûnich, koart en klear Een voortvarend man tr: in trochpakker, trochbiter Al te voortvarend tr: gysten, rimpen, wrimpen Voortvarend zijn tr: trochpakke Voortvarend te werk gaan tr: trochpakke Voortvarend aan de slag gaan tr: mei faasje út ein sette Jeu de pelote tr: pelotespul (it), jeu de pelote (it) Bezienswaardig zijn tr: it besjen (wol) wurdich wêze Iets aandurven tr: eat oandoare, earne tsjinoan doare Iets tenslotte toch niet aandurven tr: earne foar omkrieme, omkrolje, omlizzen gean, omlûke, omteare, opstrûpe, derfoar opdraaie alles aandurven tr: alles oandoare, nearne foar omhelje Hij durft alles aan tr: him is neat ûnmooglik Iem. aandurven tr: immen oandoare, immen wol stean (doare) In ongenade vallen tr: yn ûngenede falle Op genade of ongenade tr: op genede of ûngenede Aan, in gruzelementen tr: yn, oan gruzeleminten, yn, oan gris en eleminten, oan eleminten, yn, oan grâs en grom, oan grom, yn, oan (alle) polver, polvers De sneeuw is al flink vastgetrapt tr: de snie is al aardich betrape, bewâde Toestemmen in tr: bewilligje yn, meigean yn Iem. macht fnuiken tr: immens macht brekke Dat ... is fnuikend op den duur tr: dat ... knoeit jin op 'en doer, dat ... krijt men op 'en doer de knoei fan (wei) In het reine brengen tr: yn 't kleare, yn 't lyk, yn 'e liken bringe Voor een niemendal (kopen) tr: foar in prikje (keapje) Aan de sukkel zijn tr: oan 'e sukkel wêze, yn 'e mizel, miezel, yn 'e pogge, yn 'e skuorsek sitte, wêze Berooid zijn tr: beroaid, ferroaid, oan, ta reapsein wêze Zich openbaren (v. God) tr: jin iepenbierje Zich openbaren (v. verschijnselen) tr: jin opinearje, oppenearje De Alfa en de Omega tr: de Alfa en de Omega De bal v.d. hand, voet tr: de, it bal fan 'e hân, foet Een bal gehakt tr: in bal gehak De ballen, (teelballen) tr: de ballen De bal aan het rollen brengen tr: it spul, it oan 't rôljen bringe De bal misslaan tr: de bal misslaan Elkaar de bal toekaatsen, toewerpen tr: inoar de bal, ballen takeatse Een balletje v. iets opgooien tr: it praat earne op bringe Geen bal tr: gjin grevel, gjin sprút Er de ballen v. weten tr: der gjin klap, klapskeet, gjin pest fan witte Wie kaatst, moet de bal verwachten tr: dy't keatse wol, moat de bal, ballen wachtsje, dy't de bal útslacht, útsmyt, hat him werom te wachtsjen Bal na tr: efternei dûnsjen De kachel aanmaken, stoken tr: kacheloanmeitsje, kachelstoke De kachel plaatsen tr: kachelsette De kachel v. zijn plaats halen en schoonmaken tr: kachelje Ring v. kachel tr: kachelrâne tr: kachelsrâne tr: kachelring tr: kachelsring Quitte zijn, (niets meer schuldig zijn) tr: lyk, effen mei-inoar, yn it effen wêze, lyk yn it hûs, húske stean Quitte spelen tr: lykspylje, lykhâlde Noemen naar tr: neame nei Hij is naar mij genoemd tr: hy is myn genamt Zich laten noemen tr: jin neame litte Hoe noem jij dat? tr: wat seisto dêrtsjin? U, uw naam werd ook genoemd tr: jo namme waard ek neamd, jo waarden der ek yn beneamd, der noch by oanhelle Dat noem ik nog eens ... tr: dat neam ik nochris .. En dat noemt zich een kaatser! tr: en dat neamt himsels in keatser! Noem je dat studeren? tr: neamst dat studearjen? Het is nog niet wat je noemt, it kin (noch) gjin sprekken, swetsen lije Bedrogen uitkomen tr: bedragen útkomme, op in bedragen ein útkomme, ferkeard útkomme, weikomme, fan boppen komme Bedrogen uitkomen met iem. tr: mei immen (op in) bedragen (ein) útkomme, beskiten mei immen útkomme, mei immen fan boppen komme Bedrogen uitkomen (bij veel verwachting) tr: in misse rekken meitsje Ergens bedrogen mee zijn uitgekomen tr: earne mei ôfleard, ôfsmard wêze Goede moeder tr: goemem Moeder worden tr: mem wurde Moeders kindje tr: memme pop, mem har pop Mijn moeder tr: ús mem Wat zegt u, zeg je, moeder? tr: wat seit mem? Moeder, wilt u, wil je me even helpen? tr: (mem), wol mem my efkes helpe? Moedertje tr: memke (it) Moeder de vrouw tr: de frou Pak aan, 't is je moeder niet tr: krij oan, jong, 't is dyn mem, moer net! Met de hand gesponnen tr: hânspûn De afgelopen lente tr: fan 't maityd, fan 'e maityd: wy hiene fan 't maityd better waar as no De aanstaande lente tr: fan 't maityd, fan 'e maityd: fan 't maityd sille wy te aisykjen Deze lente (die wij op het openblik beleven) tr: fan 't maityd, fan 'e maityd: fan 't maityd hâldt it waar him oant no ta mar skoan In, gedurende de lente tr: yn 'e maityd, by't maityd, by de maityd, maityddeis, maityddeis, maityds (In, gedurende) die lente tr: de, dy maityds Het wordt lente tr: de maityd komt oan De doorsnede v. tr: de trochsnee, trochsneed fan, in sneed troch Een doorsnede v. tr: in trochsnee, trochsneed fan, in sneed troch, in snijing oer, troch In doorsnede tr: yn trochsnee, trochsneed Wij kunnen gevoeglijk aannemen, dat ... tr: wy kinne, meie feilich oannimme, dat .. Wij kunnen gevoeglijk aannemen, dat ... tr: wy kinne, meie feilich oannimme, dat .. Handelbaar zijn tr: (goed) te brûken wêze Niet over eennachts ijs gaan tr: net oer iennachtsiis gean Edele gassen tr: edele gassen Edele metalen tr: edele, eale metalen De edele delen tr: de teare dielen Voldoende ... tr: genôch ... Ergens ongerief v. hebben tr: earne misgean, ûngeriif fan hawwe Ongerief ondervinden omdat iem., iets ontbreekt tr: ûngeriif fan immen, eat hawwe Fijne roodaarde tr: readsel (it) Dat is ontegensprekelijk waar tr: dat skuort net út, dêr is gjin mis op Dat is ontegensprekelijk waar tr: dat skuort net út, dêr is gjin mis op Het klokje v. gehoorzaamheid tr: it berneklokje Met hutje en mutje tr: mei syn (hiele) hutsje en mutsje Hutje bij mutje doen tr: hutsje by mutsje lizze Om iets doodverlegen zijn tr: earne deaferlegen, rein, reinstien, deastien ferlegen, poerferlegen om wêze, sitte In de poeier liggen tr: finaal oan stront wêze In de poeier vallen tr: oan stront falle Poeders gebruiken tr: poeiers brûke, poeierje Opgetogen zijn tr: optein, út ('e) skroeven, útskroeven, geande wêze Men was er opgetogen over tr: it stie derby Een grote ... tr: in grutte ..., gâns in .. Een grote kerel, worst tr: in grutte keardel, woarst, in ein keardel, woarst Een grote tr: in gruttenien Tamelijk groot tr: aardich, moai grut, gruttich Even groot (v. personen) tr: like grut, lyk fan stik Even groot zijn als iem. tr: like grut wêze as immen, immen oankomme Niet bijzonder groot tr: net o sa grut, net oergrut Een groot man tr: in grut man Een groot kwartier tr: in goed kertier Groot honderd euro tr: grut, goed hûndert euro Groot voor zijn jaren tr: grut foar jins jierren. Te groot voor iets zijn, earne te grut foar wêze Grote kinderen tr: grutte bern De grote school tr: de grutte skoalle Grote lui tr: grutte lju Groot schrijven tr: grut skriuwe Een bedrag groot € 100,- tr: in bedrach grut € 100,- In het groot tr: yn 't grut Groot en klein tr: grut en lyts De groten tr: de grutten Zij zijn groot met elkaar, (bevriend) tr: se binne grut mei-inoar, it is grut spul, wurk mei har Het niet groot op iem. hebben tr: it net grien hawwe op immen, net grien mei, op immen wêze Een grote ... tr: in grutte ..., gâns in .. Een grote kerel, worst tr: in grutte keardel, woarst, in ein keardel, woarst Een grote tr: in gruttenien Tamelijk groot tr: aardich, moai grut, gruttich Even groot (v. personen) tr: like grut, lyk fan stik Even groot zijn als iem. tr: like grut wêze as immen, immen oankomme Niet bijzonder groot tr: net o sa grut, net oergrut Een groot man tr: in grut man Een groot kwartier tr: in goed kertier Groot honderd euro tr: grut, goed hûndert euro Groot voor zijn jaren tr: grut foar jins jierren. Te groot voor iets zijn, earne te grut foar wêze Grote kinderen tr: grutte bern De grote school tr: de grutte skoalle Grote lui tr: grutte lju Groot schrijven tr: grut skriuwe Een bedrag groot € 100,- tr: in bedrach grut € 100,- In het groot tr: yn 't grut Groot en klein tr: grut en lyts De groten tr: de grutten Zij zijn groot met elkaar, (bevriend) tr: se binne grut mei-inoar, it is grut spul, wurk mei har Het niet groot op iem. hebben tr: it net grien hawwe op immen, net grien mei, op immen wêze Een treffend toneel tr: in oandwaanlik tafriel verrassend juist. Een treffende gelijkenis tr: in sprekkende gelikenis Het is een ellende met die jongen tr: it is in lijen mei dy jonge Zwart zien v. ellende tr: swart sjen fan ellinde Doffe ellende tr: ien stik lijen (en ellinde), ien en al ellinde aanbeeld v. haarspit tr: harre, harring (de & it) altijd op hetzelfde aanbeeld hameren tr: hieltyd op itselde hammerje Ergens v. profiteren tr: earne fan profitearje, topje, toppe V.d. gelegenheid profiteren tr: jins trekken waarnimme, te wacht nimme Wollen werkschort tr: blauskelk Gekoekt tr: plasterich Het klikte meteen tr: it paste ynienen Het klikt niet tussen hen tr: hja akkordearje net, hja kinne min (mei-inoar), hja kinne it net mei-inoar lykfine, roaie, it strûpt net mei har Het klikt tussen hen tr: hja binne it wakker iens, hja kinne goed (mei-inoar), passe inoar Zonder weerga tr: sûnder wiergea Drommel, bliksem. Om de weerga niet tr: om 'e bliksem, duvel, wearlich net Wat weerga moet ik daar doen? tr: wat bliksem, duvel, wearlich moat ik dêr dwaan? Loop naar de weerga tr: rin nei de hel Ergens de weerga v. geven tr: earne de wearlich fan hawwe De zesdaagse tr: it seisdagehurdfytsen, de seisdagewedstryd Een rare man tr: een rare, in rare, nuver man Hij kan soms zo raar doen, (vreemd, zonderling) tr: hy kin bytiden sa raar dwaan Een raar geval, (bedenkelijk) tr: in raar, nuver gefal Ben je raar?, (mal) tr: bist mâl, net richtich, net wiis? Ik word zo raar, (onpasselijk) tr: ik wurd sa raar (yn 't liif) Een rare man tr: een rare, in rare, nuver man Hij kan soms zo raar doen, (vreemd, zonderling) tr: hy kin bytiden sa raar dwaan Een raar geval, (bedenkelijk) tr: in raar, nuver gefal Ben je raar?, (mal) tr: bist mâl, net richtich, net wiis? Ik word zo raar, (onpasselijk) tr: ik wurd sa raar (yn 't liif) Dikhuidig zijn tr: hurd op 'e hûd wêze, dûbeld, trijedûbeld, sândûbeld fel foar de holle, kop hawwe Een dikhuidig iem. tr: immen mei dûbeld fel foar de holle, kop Wijn op fust tr: wyn yn fetten De opkomst v.d. zon tr: it opkommen fan 'e sinne In opkomst tr: yn it opkommen, yn opkomst Een vleugelloos insect tr: in ynsekt sûnder wjukken Vleugelloos zijn tr: gjin wjukken hawwe veel. Belangrijk beter (dan ...) tr: gâns, stikken better (as ...) veel. Belangrijk beter (dan ...) tr: gâns, stikken better (as ...) Zij vochten als razenden, (wild, buiten zichzelf) tr: hja fochten as wylden Een razende honger tr: in razenden honger, in honger as in hynder, wolf Razend veel geld tr: bulten, slompen, protten jild Zij vochten als razenden, (wild, buiten zichzelf) tr: hja fochten as wylden Een razende honger tr: in razenden honger, in honger as in hynder, wolf Razend veel geld tr: bulten, slompen, protten jild Ten grondslag liggen aan tr: de grûnslach foarmje, wêze fan Het parochiaal bestuur tr: it parochybestjoer Een parochiale school tr: in parochyskoalle Het kazen tr: it tsiizjen Afbrokkelen tr: ôfbroazelje, ôfbrokkelje Dat leidt tot niets tr: dat wurdt neat Het gesprek ergens op leiden tr: it praat earne op bringe Een (lui) leven leiden tr: in (loai) libben lizze Op de urgentielijst staan tr: op 'e urginsjelist stean Zo krom als een hoepel tr: sa krom, rûn as in hoep Hoepels (om een vat, wiel) slaan tr: hoepje, hoepomlizze, hoepslaan Vaster in de hoepels slaan (v. vat) tr: ophoepje Stamelend tr: stammerich Iets stamelend uitbrengen tr: eat bestammerje, earne op om stammerje Vrijaf hebben, geven, nemen tr: frij hawwe, jaan, nimme Uren aaneen tr: oeren oanien, oer ien boech, terige Een oratorische vraag tr: in oratoaryske fraach Een oratorische vraag tr: in oratoaryske fraach De ondervraagden tr: de ûnderstienen, de lju dy't ûnderfrege wurde, waarden, (sy) dy't ûnderfrege wurde, waarden Adhesie betuigen tr: adheezje betsjûgje Die planten verbreiden zich steeds meer tr: dy planten wreidzje hieltyd mear Een gerucht, nieuwtje verbreiden tr: in geroft, nijtsje op 'en baan, op 'e lappen bringe Het nieuwtje verbreidt zich tr: it nijtsje komt ûnder de minsken, giet oer de wrâld, it nijtsje rint fierder, fuort Iets op termijnbetaling kopen tr: eat op ôfbeteljen, skuld keapje In de neer zijn, zitten tr: yn it near sitte Op en neer tr: op en del Bedrijf v. koopman. Koopmanschap drijven tr: keappenskip driuwe Brandend heet tr: gleonhjit Brandend nieuwsgierig zijn tr: glûpende nijsgjirrich wêze, sa nijsgjirrich wêze as in âld hin Brandend heet tr: gleonhjit Brandend nieuwsgierig zijn tr: glûpende nijsgjirrich wêze, sa nijsgjirrich wêze as in âld hin Kleine kluiffok tr: pikker Eenmotorig zijn tr: ien motor hawwe Dat is wel verklaarbaar tr: dat is wol te ferklearjen Moeilijk verklaarbaar tr: min, slim te ferklearjen Er groezelig uitzien (v. personen) tr: snûsterich, snústerich, grûnich, grimelich, grûzelich, gruzich, grûzich om 'e holle wêze Tot besluit v. tr: as, ta beslút fan Een besluit nemen tr: in beslút nimme Tot een besluit komen tr: ta in beslút komme Zijn besluit genomen hebben tr: út 'e rie, ried wêze, jins berie, beried (by jin) hawwe Bij zichzelf tot een besluit komen tr: te rie, riede wurde Zich (iets) berouwen tr: jin (eat) berouwe, berouje Het berouwt mij tr: it bekrûpt my Een grote, kleine eter tr: in grutte, lytse iter De jaren veertig tr: de fjirtiger jierren Zo hard als een spijker tr: sa hurd as in spiker, in bonke, glês, granyt, hagel, hoarn, in iik, izer, klaphout, metaal, in planke, stiel, in stien Een hard (gekookt) ei tr: in hurd sean aai Een harde kop (lett. & fig.) tr: in hurde kop Het regent, vriest hard tr: it reint, friest fûl Een harde strijd tr: in hurde striid Een hard gelag tr: in swier stik Hard branden tr: fûl baarne Hard ziek tr: slim siik Hard roepen tr: lûd roppe Een harde weg tr: in (fer)hurde wei Hard water tr: hurd, wrak, toar wetter Harde valuta tr: hurde faluta Hard tegen hard tr: hurd om, tsjin hurd Hard voor iem. zijn tr: hurd, wreed oer immen wêze Het hard hebben tr: it dreech, swier hawwe Zo hard als een spijker tr: sa hurd as in spiker, in bonke, glês, granyt, hagel, hoarn, in iik, izer, klaphout, metaal, in planke, stiel, in stien Een hard (gekookt) ei tr: in hurd sean aai Een harde kop (lett. & fig.) tr: in hurde kop Het regent, vriest hard tr: it reint, friest fûl Een harde strijd tr: in hurde striid Een hard gelag tr: in swier stik Hard branden tr: fûl baarne Hard ziek tr: slim siik Hard roepen tr: lûd roppe Een harde weg tr: in (fer)hurde wei Hard water tr: hurd, wrak, toar wetter Harde valuta tr: hurde faluta Hard tegen hard tr: hurd om, tsjin hurd Hard voor iem. zijn tr: hurd, wreed oer immen wêze Het hard hebben tr: it dreech, swier hawwe Iets doorhebben tr: eat trochhawwe, eat yn, foar, ûnder it begryp hawwe, eat yn, foar it ferstân hawwe Jij hebt het door, (fig.) tr: do hast it by de skjinne ein De aas van ruiten, (kaartspel) tr: de, it aas fan ruten Bontgoed met ruiten tr: bûntguod mei ruten De ruiten wassen tr: rúthimmelje, rútwaskje Ruiten inzetten tr: ruten sette, gleskje Zijn eigen ruiten inslaan, ingooien tr: jins eigen ruten ynsmite Een mooi gezicht voor een kapotte ruit, (gezegd v.e. lelijk persoon) tr: in moal petret as er troch in stikken rút sjocht Ruiten tikken, (bep. jongensspel) tr: rútsjetikje, glesketikje, rikketikje Voorgewende ... tr: sabeare ... De jaren vijftig tr: de fyftiger jierren Het uitgieren tr: it útgeie, útgiere Over iemand kwaadspreken tr: immen bebekje, belakje, belekje, berabje, beslanterje, min meitsje Ergens erg over kwaadspreken tr: earne de mûle, tonge oer spiele In iem. afwezigheid over hem, haar kwaadspreken tr: immen efter de rêch swart meitsje De pruik op hebben tr: in mâle prûk op hawwe De pruik staat, zit hem scheef tr: hy hat de prûk ferkeard stean Rogge oogsten tr: roggeynje, roggeride Een sneetje rogge, (roggebrood) tr: in stikje brea Het hoor en wederhoor laten gelden tr: beide partijen hearre Rechtvaardigheid eist het hoor en wederhoor tr: rjochtfeardichheid fereasket dat beide partijen heard wurde Allemaal larie tr: skyt allegearre Het ene woord lokte het andere uit tr: it iene wurd helle it oare út Buitenwerk doen tr: útwurkje Wie doopt. Johannes de Doper tr: Johannes de Doper Echt walstro tr: giel slyt (it), Galium verum L. V. staatswege tr: fan steatswegen Hoorbare oprisping tr: krôk, brek Ik heb zure oprispingen tr: it brekt my soer op Voorbestemd zijn tot, te tr: foarbestimd, foarornearre wêze ta, om te Het hart stuwt het bloed door de aderen tr: it hert driuwt it bloed troch de ieren De wind stuwt het water die kant op tr: de wyn driuwt it wetter dy kant op De stuwende kracht tr: de driuwende krêft Bijgebouw v. boerderij tr: lytshûs (it), lytshús (it) Het staat niet wel ... tr: it jout gjin foech om ... Het anker opwinden tr: it anker lichte, anker-op gean Zich opwinden tr: jin opwine Er blijft nog tijd over tr: der bliuwt noch tiid oer, der is noch tiid behâlden Er blijft niets van over tr: der bliuwt neat, strûk noch stâle fan oer Er bleef niets over dan ... tr: wy koene oars net as ... Ergens niet ontvankelijk voor zijn tr: earne net ûntfanklik foar wêze, earne stom(p) foar stean (Niet) ontvankelijk verklaren tr: (net) ûntfanklik ferklearje De pijn zakt tr: de pine saksearret, saksedearret, bekomt, jout him del Zakken als een baksteen tr: sakje as in bakstien (Zich) laten zakken tr: (jin) sakje litte Het eten wat laten zakken tr: it iten wat sakje litte Iem. laten zakken tr: immen sitte litte Ik zal die zaak maar laten zakken tr: ik lit dat mar gewurde, wêze Kleine guit tr: poarre (de & it), lytse streupert, strob, strobbe, strop Die kleine guit tr: dy lytse knevel, skevel Jij kleine guit tr: do boefke, do lytse stjonkert, do lytse smycht Bezorgd zijn over tr: yn noed sitte, wêze oer, nuodlik wêze oer Wat brengt u hier? tr: wat bringt jo hjir? Brengen tot tr: bringe ta Brengen op tr: bringe op Brengen onder tr: bringe ûnder Erdoor brengen, (verkwisten) tr: dertroch bringe, jeie Het ver brengen tr: it fier bringe Jawel, morgen brengen! tr: ja, kinst begripe! Een boedel beschrijven tr: boelbeskriuwe Als in een droom tr: as yn 'e dream (wei), yn dream wei Het meisje v. zijn dromen tr: it famke fan syn dreamen Iem. uit de droom helpen tr: immen úit 'e dream helpe Dromen zijn bedrog tr: dreamen binne bedroch, in dream is in drôch In het bijwezen v. tr: yn (it) bywêzen fan Dat is het oprapen niet waard tr: dat is it opkrijen net wurdich Men vindt, men heeft het daar voor het oprapen tr: se hawwe dêr by de roes, by de bult, by de bare bult, by it sekfol, by sekfollen, by 't seksje Met spoed tr: ynderhaast, ynderhaasten, yn 'e haast, út 'e haast wei Er is spoed bij tr: der is haast by Met haastige spoed tr: yn, mei (sân, hûndert) hasten Spoed maken tr: avensearje, oanmeitsje Wat spoed bij zetten tr: wat avensearje, oanmeitsje Er spoed achter zetten tr: der haast mei meitsje, der faasje efter sette Haastige spoed is zelden goed tr: hurdrinners binne dearinners, in stadige rinner komt der ek Het winnende partuur tr: it keningspartoer Iem. partuur zijn tr: immen mânsk, treast wêze, immen wol heve, tille kinne Dat is geen partuur tr: dy twa partoerje, partuerje net Trachten te bewijzen. Betogen, dat ... tr: derop út wolle, hawwe wolle, dat .. Na betoogd te hebben, dat ... tr: nei sein, opmurken te hawwen, dat .. Een lintje, (smal lint; ridderorde) tr: in lintsje Het oneindige tr: it ûneinige Tot in het oneindige tr: oant yn it ûneinige De Oneindige tr: de Uneinige Het oneindige tr: it ûneinige Tot in het oneindige tr: oant yn it ûneinige De Oneindige tr: de Uneinige Brandbaar zijn tr: brânber wêze, baarne wolle Het vuil v.d. vloer wegvegen tr: flieroanfeie Zijn tranen wegvegen tr: trienfeie Iem. tranen wegvegen tr: immen de triennen ôffeie Een tekening wegvegen (v.e. schoolbord) tr: in tekening útfeie Voorzichtig! tr: foarsichtich!, tink derom! Voorzichtig met iets zijn tr: earne foarsichtich mei wêze Hij moet nog voorzichtig zijn tr: it is noch oppassen mei him, hy moat noch oppasse Voorzichtig aan tr: foarsichtich oan, tuike oan, tuike tuike Iets voorzichtig doen tr: eat mei sin dwaan Het zweet breekt mij uit tr: it swit brekt, slacht my út Ten geschenke geven tr: presint dwaan, jaan Ten geschenke krijgen tr: kado krije Op elkaar tr: opinoar Tot op ... tr: oant op .. Op één na tr: op ien nei Eén op (de) duizend tr: ien op ('e) tûzen Ramp op ramp, keer op keer tr: ramp op ramp, kear op kear Op zijn Frans, Fries tr: op syn Frânsk, Frysk Op zijn hoogst tr: op 'en heechsten, op syn heechst Op zijn mooist tr: op 'en moaisten, op syn moaist Het niet op iem. hebben tr: it net op immen begrepen, stean hawwe Op en neer tr: op en del Op en neer gaan tr: op en del gean, op-en-delje Het gaat met de zieke op en neer tr: it giet mei de sike op en del, it ôf-en-oanet mei de sike De trap, ladder op tr: (by) de trep, ljedder op Op moeten (bij toneel) tr: op moatte Tegen iem. op kunnen tr: tsjin immen op kinne Alles, niets v. iem. op kunnen tr: alles, neat fan immen hawwe kinne Een hoed op hebben tr: in hoed op hawwe Veel met iem., iets op hebben Op iets uit zijn tr: earne op út wêze Op zijn, (opgestaan zijn) tr: fan 't bêd (ôf), derôf wêze, presint wêze, by de wurken wêze erg moe zijn tr: oan ('e) ein, (skjin) ynein, skjin te'n ein, (skjin) tenein wêze, de ein yn 'e bek hawwe, skjin ôf, skjin ôfrûn, moardôf, af en staf wêze verbruikt zijn tr: op wêze Helemaal op zijn (v. geld en ander bezit) tr: allegear op en wei wêze Het kan niet op! tr: it kin net op! Op en top tr: op en út, út en út Ze leven daar alsof het niet op kan tr: it giet dêr út 'e brede fjirtjin, it giet dêr fan 'e, út 'e breefjirtjin, it giet dêr út 'e rike, romme hân, it is dêr krij mar en snij mar, it is dêr fan skep op en helje mear, lit kuolje Iem. iets diets maken tr: immen eat wiismeitsje, wysmeitsje Hier staat € 50.- boete op tr: hjir stiet € 50.- boete op Op boete v. tr: op boete fan Iem. een boete opleggen tr: immen yn 'e boete slaan Een boete krijgen tr: in boete krije, yn 'e boete falle Boete doen tr: boete dwaan Het is daar een kleingeestige boel tr: de wrâld is dÊr mei (âlde) kranten tichtplakt Het is daar een kleingeestige boel tr: de wrâld is dÊr mei (âlde) kranten tichtplakt Onstandvastig zijn tr: wif, wifsinnich, wif fan sin, hinne en wer wêze Zich onstandvastig gedragen tr: hinne-en-werje, wilewalje, wilewarlje, wigewarlje, wilewaalje Onstandvastig zijn tr: wif, wifsinnich, wif fan sin, hinne en wer wêze Zich onstandvastig gedragen tr: hinne-en-werje, wilewalje, wilewarlje, wigewarlje, wilewaalje Gewone sering tr: nageltsjes tr: blaunageltsje (it), nagelblom, nageltsje (it) nageltsjebeam, nageltsjeblom, nagelbeam, nageltûkebeam, sering, Syringa vulgaris L De schurft aan iets hebben tr: it, in mier oan eat hawwe De schurft in hebben tr: de pest, de janus yn hawwe -Wie schurft is schurkt tr: dy't skurf is dy skeukt (Zacht) glijden tr: gliere, glierje, glierkje Voorzichtig glijden tr: glydskje Niet willen glijden (inz. v. touw) tr: strûpe tr: opstrûpe Het geld glijdt hem door de vingers tr: it jild glydt him troch de fingers Laten glijden, (glippen) tr: sjitte, slûpe litte Een preekbeurt vervullen tr: in preekbeurt waarnimme Men heeft ze niet aan het touwtje, men heeft het aan geen touwtje tr: men hat it net foar 't sizzen Iem. aan het touwtje hebben tr: immen oan it lyntsje hawwe Iem. aan het touwtje houden tr: immen oan it lyntsje, op 'e tôch, tocht, op ('e) tok hâlde Iem., een kind niet aan een touwtje hebben, kunnen houden tr: immen, in bern net oan 't tou hâlde kinne De touwtjes in handen hebben tr: de toutsjes yn hannen hawwe V. komsa tr: fan komsa Optisch bedrog tr: optysk bedroch Beginnen te knoppen tr: yn 'e knop rinne Als bij toverslag tr: hommels en dwers Mozes en de profeten (fig.) tr: Moazes en de profeten Een verantwoordelijke plaats tr: in nuodlik plak Ergens v. overtuigd zijn tr: earne wis fan wêze Zich (de maag) overladen tr: jin oeriez(j)e, de mage oeriez(j)e De leerlingen worden met huiswerk overladen tr: de learlingen wurde ûnder it húswurk bedobbe Een tafel, overladen met boeken tr: in tafel, ûnder de boeken (bedobbe) Iets in petto hebben tr: eat yn 't fet hawwe Iets in petto houden tr: eat yn 't fet hâlde, eat benefterhâlde Desgevraagd werd geantwoord, ... tr: doe't dernei frege waard, waard andere ..., op 'e fraach waard andere .. Desgevraagd zou ik antwoorden ... tr: as my soks frege waard, soe ik antwurdzje ..., op dy fraach soe ik antwurdzje .. Aan de boemel zijn tr: oan 'e draai, swaai, op 'e sweef wêze De jongen kon niet teruggeven van 10 euro tr: de jonge hie net fan 10 euro werom niet durven overgaan tot. Voor, van iets terugschrikken tr: earne foar omkrieme, omkrolje, omlizzen gean, omlûke, omteare, opstrûpe, derfoar opdraaie erg, zeer. Verwoed koud tr: ferwoaste, ferwoeste kâld Benul hebben v. tr: benul, belul, besef hawwe fan, besleur hawwe oer Pootijzer voor bonen tr: beaneboar (de & it), beanprikke, beanpjuk, beansetter, beanstôk 's Werelds beloop tr: wrâlds beloop, berin Iets op zijn beloop laten tr: eat op syn beloop, berin litte, eat driuwe, gewurde, betsjen litte, eat syn swee gean litte Wij moeten het op zijn beloop laten tr: wy moatte it op syn beloop, berin litte, it moat syn berin hawwe Alles op zijn beloop laten tr: alles op syn beloop, berin litte, alles mar rûze en waaie litte Een heleboel tr: in (hiele) boel, bult, bulte, protte, soad Hij is handig in het werk tr: it wurk stiet him handich, linich, wol him handigje, handiget him Hij is handig in het werk tr: it wurk stiet him handich, linich, wol him handigje, handiget him Hij is niet v. gisteren tr: hy is net fan juster, hy is der juster ek net kommen Dat is niet v. vandaag of gisteren tr: dat is net fan hjoed of juster Biezen mat tr: popelmatte Stoel met biezen mat tr: matten stoel, mattenstoel Mijn handen vereelten tr: myn hannen wurde ilich, ik krij yl yn 'e hannen Het roeien vereelt de handen tr: roeien krije jo ilige hannen, yl yn 'e hannen fan Vereelte handen tr: ilige hannen Zijn geweten is vereelt tr: hy hat yl op 'e hûd Zich omhoogwerken (fig.) tr: jin opwurkje Zich proberen omhoog te werken tr: it heger, hegerop besykje, fersykje Het bedraagt nog geen tien euro tr: it kin gjin tsien euro hâlde Door oververhitting tr: troch it tige hjit te meitsjen Bij oververhitting tr: as it tige hjit makke wurdt Een hele waslijst van ... tr: in hiele, gâns in list, rige fan ... Zijn moedertaal laten schieten tr: jins taal ferbrekke, jin ferbrekke Een gestrekte hoek (meetkunde) tr: in lizzende hoeke Een lukrake opmerking tr: samar in opmerking, in opmerking yn 't wylde wei Een lukrake opmerking tr: samar in opmerking, in opmerking yn 't wylde wei Bluf slaan tr: sweeslaan, in (breed, grut) swee slaan, in grut, steil, stevich wurd dwaan, fiere, (gâns) wyn yn 'e swipe hawwe Iem. alleen laten tr: immen allinne, allinnich litte Er alleen voor staan tr: der allinne, allinnich foar stean, jin (mar) rêde moatte Niet alleen, maar ook tr: net allinne, allinnich, mar ek Iem. alleen laten tr: immen allinne, allinnich litte Er alleen voor staan tr: der allinne, allinnich foar stean, jin (mar) rêde moatte Niet alleen, maar ook tr: net allinne, allinnich, mar ek Een feest, opgeluisterd met muziek tr: in feest, opfleure mei muzyk Leidsel voor een tweespan tr: krúsleie, dûbelde leie Gewag maken v. tr: gewach meitsje fan, oer Vlijtig Liesje tr: wetterplantsje (it), (flitich) Lyske (it), Impatiens walleriana Hook. f Grote idioot (als scheldwoord) tr: grutte idioat Wat een idiote vent! tr: wat in idioat fan in keardel, wat in idioate fint! Idioot kijken tr: idioat sjen, in gesicht sette as in idioat Wat een idiote vent! tr: wat in idioat fan in keardel, wat in idioate fint! Idioot kijken tr: idioat sjen, in gesicht sette as in idioat Het honderdste gedeelte tr: it hûndertste part Een honderdste v.e. seconde tr: in hûndertste fan in sekonde De doodsteek geven, toebrengen (fig.) tr: de deastek dwaan, jaan Uitwendig is er geen verschil tr: uterlik, oan 'e bûtenkant is der gjin ferskil Het uitwendige tr: it útwindige Hij sloot de brief, waarna hij naar bed ging tr: hy die de brief ticht, (en) dêrnei gong er op bêd Prinsgezind zijn tr: foar de prins wêze Een prinsgezinde tr: in prinseman De nering bederven tr: de nearing staf meitsje Ieder is een dief in zijn nering tr: elk is in dief yn syn eigen nearing Waar het volk is, is de nering (zei de man, en hij krooi met mosselen in de kerk) tr: dêr't folk is, is nearing (sei de mosselman en hy gong mei de koer yn tsjerke) Gele kwikstaart tr: giel boumantsje (it), gielboarstje (it), gielboarstke (it), giele wipsturt, Motacilla flava L Witte kwikstaart tr: boumantsje (it), dykskiter, dykskiter, stienbikker, sweltsjefoarboade, sweltsjewipsturt, Motacilla alba L. Medezeggenschap hebben in tr: in stim mei hawwe yn Medezeggenschap uitoefenen tr: meikedize Uit de staatsruif eten tr: fan it (grut) ieslok ite, oan it grut ieslok sitte, wêze Instaan voor tr: stean foar tr: ynstean foar Daar sta ik u voor in tr: dêr stean ik jo blank foar! Iets afhandelen tr: eat ôfhannelje, besljochtsje, ôfmeitsje, earne mei ôfweevje, dien, ree wurk meitsje Iets snel afhandelen tr: koarte gongen gean, koart om 'e hoeke gean, koart krieme, koart ôfbreidzje Het huis heeft een opknappertje nodig tr: it hûs moat nedich opknapt, opknappe wurde Eerste, tweede dienstbode tr: grutfaam, lytsfaam Panlatten vastspijkeren tr: latsje Geestrijk vocht tr: it tinne guod Met haveloze kleren aan tr: skurf, snústerich yn 'e klean Een overkoot paard tr: in fiterweak, oerkeat(t)ich hynder Overkoot gaan tr: oer de keat gean, oer de, fan 'e keat glide, falle Een overkoot paard tr: in fiterweak, oerkeat(t)ich hynder Overkoot gaan tr: oer de keat gean, oer de, fan 'e keat glide, falle Clandestien slachten tr: klandestyn, temûk slachtsje, slûkje Clandestien slachten tr: klandestyn, temûk slachtsje, slûkje Voorover gaan staan, zitten tr: jin foaroer jaan Kiekeboe spelen tr: pibaboartsje, piipbaboartsje Een kater hebben tr: in kater hawwe Een moord plegen tr: in moard begean, dwaan, immen fermoardzje Moord en brand schreeuwen tr: moard en brân roppe 't Is een moord (fig.) tr: it is in moard De spruiten v.d. aardappelen verwijderen tr: sprútplúzje, sprútsykje Met veel spruiten tr: sprutich, spruterich: sprutige, spruterige ierappels Zijn jongste spruit tr: syn jongste V. moederskant tr: fan memmekant, fan ús mem har kant Onzacht neerkomen tr: hurd, fûl delkomme Onzacht neerkomen tr: hurd, fûl delkomme In werkelijke dienst tr: yn aktive tsjinst Het is werkelijk waar tr: it is echt wier Werkelijk gebeurd tr: wier bard Gelooft u dat werkelijk? tr: leauwe jo dat fêst, no wier? (Is het) werkelijk? tr: is 't wier? Ik weet het werkelijk niet tr: ik wit it wier net Werkelijk, ik weet het niet tr: wier, ik wit it net In werkelijke dienst tr: yn aktive tsjinst Het is werkelijk waar tr: it is echt wier Werkelijk gebeurd tr: wier bard Gelooft u dat werkelijk? tr: leauwe jo dat fêst, no wier? (Is het) werkelijk? tr: is 't wier? Ik weet het werkelijk niet tr: ik wit it wier net Werkelijk, ik weet het niet tr: wier, ik wit it net Iem. iets afhandig maken tr: immen eat ôfhandich meitsje, immen eat ûntmeitsje, immen eat ûnbrûk meitsje, immen fan eat ôfhelpe, immen eat ôfstrûpe, immen eat fan 't gat sette Een regenachtige lucht tr: in wetterige loft. Een regenachtige zomer, in wiete simmer Het is regenachtig tr: it is reinich, flapsk, snústerich, suterich, wiet waar Aanhoudend regenachtig zijn tr: wietsje Een regenachtige periode tr: in wiete rite Beethebben (bij het vissen) tr: byt hawwe Het (erg) beethebben tr: it (slim) wei hawwe Ik weet niet wat hem bezielt tr: ik wit net wat him beweecht Jonge nog toe tr: jonge noch ta! Jonge jonge tr: jonge jonge! Een jonge, (een glaasje jonge jenever) tr: in jongenien, in jonkje Goede sier maken tr: tarre en smarre, it der goed fan nimme Onbekrompen leven tr: der goed fan libje Onbekrompen leven tr: der goed fan libje Looppad in koehuis tr: bûthúsflier, mielgong, mielling, mieling Ergens v. balen tr: eat ba wêze, eat sa sêd wêze as sûpe, as spein, spuid spek, earne skjin jins nocht fan hawwe Balen als een stier tr: skjin jins nocht hawwe, it smoar yn hawwe Dat gaat je niets aan tr: dat giet dy neat oan, dêr leit dy neat oan gelegen Dat gaat niet aan, (dat kan er niet mee door) tr: dat giet net oan, op Bij iem. aangaan tr: by immen oangean, oanrinne, oanride Hier geldt een snelheidsbeperking tr: hjir mei net hurder riden wurde as ... km. yn 'e oere Jagen op tr: jeie op Op bunzingen, hazen, katten enz. jagen tr: murdjeie, hazzejeie, kattejeie ensfh Op wild jagen tr: wyldjeie, wyldsjitte Zijn hart, pols jaagt tr: it hert, de pols jaget him Een degelijke studie tr: in degelike, drege stúdzje Een degelijk vakman tr: in degelik, tige, tigen fakman Een degelijk stuk werk tr: in degelik, dreech, beklonken stik wurk Degelijke mensen tr: degelike, treftige lju Degelijk goed tr: degelik, streksum guod Het is degelijk (v. stof, weefsel) tr: it is degelik, der sit lichem yn Degelijk voedsel tr: streksum, deugdsum iten Het voedsel is degelijk tr: it iten stiet by de man flink. Een degelijk stuk tr: in flink stik Ik heb hem, het eens degelijk onder handen genomen tr: ik haw him, it ris deugdlik, flink ûnder hannen nommen Wel degelijk tr: wis al, wis wol, wier wol Ik heb het wel degelijk gezien tr: ik haw it àl, wis wol, wier wol sjoen Het is wel degelijk waar tr: it is àl wier Zelfs dat gat staat wel degelijk op de kaart tr: sels dat gat stiet àl, deftich op 'e kaart Een degelijke studie tr: in degelike, drege stúdzje Een degelijk vakman tr: in degelik, tige, tigen fakman Een degelijk stuk werk tr: in degelik, dreech, beklonken stik wurk Degelijke mensen tr: degelike, treftige lju Degelijk goed tr: degelik, streksum guod Het is degelijk (v. stof, weefsel) tr: it is degelik, der sit lichem yn Degelijk voedsel tr: streksum, deugdsum iten Het voedsel is degelijk tr: it iten stiet by de man flink. Een degelijk stuk tr: in flink stik Ik heb hem, het eens degelijk onder handen genomen tr: ik haw him, it ris deugdlik, flink ûnder hannen nommen Wel degelijk tr: wis al, wis wol, wier wol Ik heb het wel degelijk gezien tr: ik haw it àl, wis wol, wier wol sjoen Het is wel degelijk waar tr: it is àl wier Zelfs dat gat staat wel degelijk op de kaart tr: sels dat gat stiet àl, deftich op 'e kaart Van slijm ontdoen. Darmen slijmen en wassen tr: terms skjinmeitsje (Lang) leve de koningin! tr: (lang) libje de keningin! Hij weet van voren niet dat hij van achteren leeft tr: hy wit fan foaren net dat er fan efteren libbet, hy libbet mar krekt Te weinig om te leven en te veel om te sterven tr: te folle om te stjerren en te min om te libjen Moeten leven van ... tr: troch de tiid, by de tiid lâns moatte fan .. Niet v.d. wind kunnen leven tr: net fan 'e wyn libje kinne Men moet leven en laten leven tr: men moat libje en libje litte Erop los leven tr: derop los libje V. weinig (kunnen) leven tr: fan in bytsje libje (kinne) Stil leven tr: stil libje Met deze man is niet te leven tr: mei dizze man is net te ferkearen Het leeft hier v. muizen tr: it libbet hjir fan 'e mûzen -Wie dan leeft wie dan zorgt tr: dan mar wer dei en rie, dei oan rie, dan skyt der wol wer in fûgeltsje dat no noch gjin kont, dong hat Nog in leven zijn tr: noch yn libben, wêzen wêze Zijn, haar leven loopt op een eind tr: it siket om 'e ein, it lêste, de dea Geen teken v. leven meer geven tr: gjin libbensteken mear jaan Ternauwernood in leven kunnen blijven tr: it libben mar krekt hâlde kinne Menen dat het leven spelen is tr: de wrâld foar in flinterhúske oansjen Zijn leven duur verkopen tr: de hûd derfoar hâlde Het lieve leven begint weer tr: it earme, leave lijen begjint wer Het leven erbij inschieten, om het leven komen tr: om ('e) hals komme, gean, reitsje Zijn leven hangt aan een zijden draadje tr: syn libben hinget oan in siden tried, it giet om kâld Bij leven en welzijn tr: by libben en sûnwêzen, by wolwêzen (en sûnens), by sûnens en wolwêzen Iem. naar het leven staan tr: immen op it libben gean, immen nei it libben tingje Iem. om het leven brengen tr: immen ombringe Voor het leven verkopen, (niet voor de slacht verkopen) tr: foar it libben ferkeapje Het eeuwige leven tr: it ivige libben Er zit te weinig leven in dat toneelstuk tr: dat toanielstik hat te min ferhef Bij zijn leven was hij koopman tr: by syn libben wie er keapman Op leven en dood tr: libben om libben, op libben en dea Bij het leven, (in hevige mate) tr: om it libben In het leven snijden tr: yn it libben snije, komme, op it moed snije Een leven als een oordeel tr: in leven as in oardiel, in smid Het is hier een heidens leven tr: it is hjir in heidensk leven Er zit weer leven in de brouwerij tr: der komt wer libben yn 'e brouwerij Een leven als een prins tr: in libben as in prins Een goed leven leiden tr: in goed, skoan libben hawwe, lizze, it skoan hawwe, it op in erchje hawwe, it hawwe as prom-en-bôle, wyn en druven levenstijd tr: libben (it) Mijn hele leven tr: al myn libben Ik kan dat gereedschap mijn leven lang gebruiken tr: dat ark sil myn libben wol ferduorje, kin 't myn libben wol úthâlde Dat heb ik nog nooit v. mijn leven gezien tr: dat haw ik myn libben, fan myn libbensdagen net sjoen Hij is voor zijn leven geschonden tr: hy is foar it libben skeind Heb je van je leven! tr: ha jo no wol oait! Van zijn leven niet tr: (nooit) syn libben net, al syn libbensdagen net -Er is geen beter leven dan een goed leven tr: gjin better libben as in goed libben Zijn voorspelling werd bewaarheid tr: syn foarsizzing kaam út Je hebt me weliswaar beledigd, maar toch blijven we vrienden tr: al hast my ek misledige, dochs bliuwe wy freonen Ik heb het weliswaar toegezegd, maar ik kan het nu niet doen tr: ik haw it tasein, dat is sa, dat is wier, mar ik kin it no net dwaan Een weliswaar verzorgde, maar toch niet bevredigende opvoering tr: in, dat inoat ik tajaan, fersoarge, mar dochs net befredigjende opfiering, in wol fersoarge, mar lykwols net befredigjende opfiering Aan een ziekte bezwijken tr: oan in sykte stjerre Ziende blind zijn tr: sjende blyn wêze Horen en zien vergaat je hier tr: hearren en sjen soe jin hjir fergean Naar iets zien tr: earne nei sjen Op iets zien tr: earne om tinke Op geen euro zien tr: net op in euro sjen Ik sta ervan te zien tr: ik kin dei net oer út Bleek zien tr: bleek wêze Iem. gaan zien tr: by immen sjen sille Dit venster ziet op de straat tr: dit finster sjocht op 'e dyk út Dat ziet op hem tr: dat slacht op him Het is bijna niet te zien tr: it is hast net te sjen Je kunt het zien aan ... tr: kinst it sjen oan .. Zie je, dat komt er nu van tr: sjoch dat komt der no fan Het is daar en daar te zien tr: it is dêr en dêr te sjen, besjen Later zien tr: sjen litte Ze mag zich laten zien, ze mag gezien worden tr: se mei der wol wêze Het mag gezien worden tr: it kin besjen lije Hij laat zich nergens zien tr: hy komt nearne Iets niet willen zien tr: eat net sjen wolle Iets niet meer kunnen zien (een bepaalde spijs) tr: jin earne út iten hawwe Iem. niet kunnen, mogen zien tr: immen net sjen meie, kinne Hij wil de wereld zien tr: hy wol wat fan 'e wrâld sjen Ik heb hem in geen eeuw gezien tr: ik haw him yn tiden net sjoen Tot ziens tr: oant sjen Dat zie ik graag tr: dat mei 'k lije, dêr mei 'k oer Iets voor zich zien tr: eat foar jin sjen Ik zie dat nog niet gebeuren tr: ik ferwachtsje net dat dat bart Ik zie mij al ... tr: ik sjoch mysels al .. Iem. wijze v. zien tr: immens wize fan sjen Ik zal nog wel eens zien (wat ik doen zal) tr: ik sjoch noch wol (wat ik doch) Nou, je ziet maar tr: no, moatst mar ris sjen, no, sjoch mar ris Laat eens zien, we ... tr: (ris) eefkes sjen, wy .. Wij zullen zien tr: wy sjogge wol, wy moatte mar ris sjen Ik zie daar niets in tr: ik sjoch dêr neat yn Het niet meer zien zitten tr: der gjin ljocht mear yn sjen Iets in iem. zien tr: eat yn immen sjen Wat ziet zij toch in hem? tr: wat sjocht se dochs yn him? Zien te ... tr: sjen te .. Zie hem over te halen tr: moatst sjen datst him bepraatst Ik zal het zien te krijgen tr: ik sil sjen dat 'k it krij Wij zullen dat niet meer zien tr: dat meitsje wy net mear mei Je zult het zien tr: silst it sjen Dat wil ik wel eens zien tr: dat wol ik noch wolris sjen Dat zou ik wel eens willen zien tr: dat woe ik noch wolris sjen Zo zie je weer: ... tr: sa sjochst mar wer: .. Het zag zwart v.d. mensen tr: it seach swart fan it folk, fan 'e minsken Iem. kan niet tegelijk gemeenteraadslid en gedeputeerde zijn wegens onverenigbaarheid v. functies tr: immen kin net tagelyk gemeenteriedslid en deputearre wêze, omdat dy funksjes net te ferienigjen binne Gesneden bok tr: wear De bokken v.d. schapen scheiden tr: de bokken fan 'e skiep skiede Erop zitten als de bok op de haverkist tr: der fûl op wêze as de duvel op 'e siel Een oude, ouwe bok, (een oude man) tr: in âld bok een vrouwenjager tr: in (âld) bok, in bolle Bok staan tr: (te) bok, bûch, bûk stean Een ouwe bok lust nog wel een groen blaadje tr: in âld bok mei ek noch wol in grien bledsje Een bok v.e. vent tr: in bok fan in keardel, fint Een bok schieten, (blunderen) tr: in bok sjitte Ontdoen v. schuim. De soep schuimen tr: it skom fan it sop (ôf) skeppe Schuimend v. kwaadheid tr: poerrazen, poerrazend, poermâl, troch alles hinne ootmoedig tr: dimmen, nederich ootmoedig tr: dimmen, nederich Er zijn kapers op de kust tr: der binne kapers op 'e kust, der binne mear rotten om 't spek De aftekening v.d. mergstraal in gezaagd hout tr: de wjirm fan it hout Iem. stroop om de mond smeren tr: immen mei sjerp strike, immen sjerp om 'e mûle strike Een verdieping op zijn huis zetten (fig.) tr: jild oer it hûs helje De toediening v.h. doopsel tr: it dopen, it doopjen Zich beklagen (over) tr: jin bekleie (oer) Dat heeft er geen handwater bij tr: dat hat der gjin hânwetter by, oan Iem. de hand toereiken tr: immen de hân jaan Het reikt niet toe tr: it is net tarikkend, foldwaande, genôch IJzer uitsmeden tr: izer útsmeie, úthelje Geld wagen tr: jild yn 't aventoer sette, smite Zich wagen op, aan tr: jin weagje op, oan Iets durven wagen tr: eat weagje, bestean doare Wie niet waagt die niet wint tr: dy't net weaget, dy't net wint Stuk moerasland tr: sodde, sodze, sompe Op zijn wammes krijgen tr: op jins wammes krije Ergens een walg v. hebben tr: earne in walch fan, wearze yn hawwe, de walch ynhawwe, fan binnen hawwe De walg steekt mij tr: de walch komt my op, de wearze stekt my derfan Het is mij een walg tr: it is my in griis en in grouwel, it griist my oan Hij, zij is een walg tr: it is in walch fan in fint, frommes Iets met omzichtigheid doen tr: eat mei sin dwaan Venijnig kijken tr: feninich, fianich sjen Venijnig koud tr: feninige, fianige kâld Venijnig kijken tr: feninich, fianich sjen Venijnig koud tr: feninige, fianige kâld Het begint me te dagen (fig.) tr: der giet my in ljocht op Drents krentenboompje tr: krintebeam, Amelanchier lamarekii F.G. Schroed iets groots in zijn soort. Een knots v.e. ... tr: in baas .. Zich onder iem. vaandel scharen tr: immens kant kieze Een welgemeende raad tr: in goed bedoelde ried, ried Ingekankerd tr: ynkankere Verstijven (v. schrik) tr: it bestjerre Waarlijk? tr: wier? Het schip maakt slagzij tr: it skip hinget oer, oerside, oer de side Slagzij gaan maken tr: oer de side gean, oer, oerside begjinne te hingjen; -zin, s. Slachsin Voor de klas staan tr: foar de klasse stean Deze school heeft vijf, zes klassen tr: dizze skoalle hat fiif, seis klassen Ik zit in de vierde klas tr: ik sit yn 'e fjirde klasse De klas uitgestuurd worden tr: de klasse út, derút stjoerd wurde De lagere, hogere klasse tr: de legere, hegere klasse De lagere klassen tr: de legerein, ûnderein De hogere klassen tr: de hegerein De bezittende klasse tr: de besittende klasse Matroos, schrijver (der) eerste klasse tr: matroas, skriuwer earste klasse Het is eerste klas, (kwaliteit) tr: it is (de) soarte V. mindere klasse tr: twaddeklas Dat is een klas beter tr: dat is in klasse better Een coupé kaartje eerste klas tr: in earsteklas kûpee, in kaartsje earste klasse Tweede klas reizen tr: twadde klasse reizgje Op klasse liggen (in een ziekenhuis) tr: op klasse lizze Klasse!, (uitroep v. bewondering) tr: klasse! Een stadhouderloos tijdperk tr: in tiidrek sûnder steedhâlder Aan iets ontstorven zijn tr: eat ôfstoarn wêze Een olifantshuid hebben tr: dûbeld, trijedûbeld, sândûbeld fel foar de holle, kop hawwe, it fel dûbeld, trijedûbeld, sândûbeld foar de holle, kop hawwe De kalk op de muur is al wat vast geworden tr: de kalk op 'e muorre is al wat fêst wurden, is al wat befêstige De vaste grond tr: de fêste grûn Een vast weefsel tr: in ticht weefsel Vaste goederen tr: fêst goed Hij koopt alles wat los en vast zit tr: hy keapet alles wat los en fêst sit Vast recht tr: fêst rjocht Een vaste meid, (een meid in blijvende dienst) tr: in faam foar fêst Iets voor vast vertellen tr: eat foar fêst fertelle Iets vast beloven tr: eat fêst ûnthjitte Iets vast geloven tr: eat fêst, foarfêst, izerfêst leauwe Dat is vast, (zeker) tr: dat stiet fêst, dat is wis, dat skuort net út Dat weet ik vast en zeker tr: dat wit ik klear, sekuer, dêr bin ik o sa wis fan, dat mist my net Komt hij ook? O, vast! tr: komt hy ek? O, fêst, grif, wis! Vast wel, niet tr: grif, fêst wol, net Begin maar vast tr: begjin mar fêst Ik zal vast koffie zetten tr: ik sil al fêst kofjesette Beschuit met muisjes tr: popbak tr: poppebak Beschuit met suiker (ter ere v.e. jonggeborene) tr: sûkerbak Een tiental dagen tr: in dei of, as tsien Niet onwelgevallig tr: net ûngefallich Quasi vriendschappelijk tr: freonsk Veelvuldig en vriendschappelijk omgaan met tr: oaters, hoates en toates wêze mei Veelvuldig en vriendschappelijk met elkaar omgaan tr: oates, hoates en toates (mei-inoar) wêze Een smartelijke wonde tr: in pynlike wûne vol verlangen. Smartelijk naar iets verlangen tr: earne op longerje, earne op, nei flamje Een smartelijke wonde tr: in pynlike wûne vol verlangen. Smartelijk naar iets verlangen tr: earne op longerje, earne op, nei flamje De meeuwen krijsen tr: de seefûgels krieze, krite Dat is veelbetekenend tr: dat seit gâns, hiel wat Een veelbetekenend rapport tr: in wichtich rapport Veelbetekenend lachen tr: sawat laitsje Iem. veelbetekenend aankijken tr: immen sawat oansjen De kogel trof hem in de borst tr: de kûgel rekke him yn 't boarst Maatregelen treffen tr: maatregels nimme Een regeling treffen tr: ta in regeling komme Een akkoord met elkaar treffen tr: mei-inoar akkoartsje, mei-inoar yn it akkoart komme Het doel treffen tr: jins doel berikke, ta jins doel, te doele komme Je treft het (goed) tr: (do) trefst it Je treft het slecht tr: (do) trefst it net, min Dat portret is goed getroffen tr: dat portret liket goed Een zware ramp heeft die familie getroffen tr: in grutte ramp hat dy famylje troffen De toehoorders waren getroffen, (ontroerd, aangedaan) tr: de taharkers wiene oandien Waar kan ik je treffen? tr: wêr kin ik dy treffe? Een bloedig treffen tr: in bloedich geljocht Een beer v.e. vent, een sterke beer tr: in bear, iisbear fan in fint, in sterke bear Een beer op sokken tr: in bear op sokken Een ongelikte beer tr: in burdbaarch, robbejonker Beren op de weg zien tr: allegear liuwen en bearen, apen en bearen sjen, alle katten út 'e beam fallen sjen, altyd wolven op 'e dyk sjen De Grote Beer tr: de Grutte Bear, de Ploege, Hynder-en-wein, de (Gouden) Wein, it Gouden Weintsje, de Wein mei it tiksel De Kleine Beer tr: de Lytse Bear Men moet de huid niet verkopen voor men de beer gevangen heeft tr: hy ropt fan hjerring foar Sint Jan (en se binne noch yn see, en hy hat se noch net yn 't net), hy ropt al fan hjerringen as se noch yn 'e see binne Ik kan niet heksen (en blauwverven tegelijk) tr: ik kin net hekse (en blaufervje tagelyk), ik kin net tsjoene Dat is geen heksen, (dat is niet zo moeilijk) tr: dat is gjin tsjoenen Iem. lastig vallen tr: immen lestich falle Iem. (niet) met aanmaningen (b.v. om geld) lastig vallen tr: (immen sane noch mane), immen sane en mane Het iem. lastig maken tr: it immen lestich meitsje, tsjin immen oan sitte Die kinderen maken het mij lastig tr: men hat gjin wille mei dy bern Een lastige zaak, lastig geval tr: in min ding, minne goai, trochnaaide, benaaide boel Lastig werk tr: lestich, ûnredsum wurk Een erg lastig werk tr: in bloedigen wurk Een lastige toestand, waar men geen raad op weet tr: in ferlegen spul Iem. lastig vallen tr: immen lestich falle Iem. (niet) met aanmaningen (b.v. om geld) lastig vallen tr: (immen sane noch mane), immen sane en mane Het iem. lastig maken tr: it immen lestich meitsje, tsjin immen oan sitte Die kinderen maken het mij lastig tr: men hat gjin wille mei dy bern Een lastige zaak, lastig geval tr: in min ding, minne goai, trochnaaide, benaaide boel Lastig werk tr: lestich, ûnredsum wurk Een erg lastig werk tr: in bloedigen wurk Een lastige toestand, waar men geen raad op weet tr: in ferlegen spul Rauwe, ongekookte ham tr: skinke Niet allemaal tegelijk tr: net allegearre tagelyk Dat is bescheiden en tegelijk brutaal, (niettemin) tr: dat is beskieden en tagelyk (ek), lykwol, lykwols, likegoed brutaal Het onderspit delven tr: de slach ferlieze Iem. eronder stoppen tr: immen ûnder de grûn triuwe Eronder zitten tr: derûnder sitte Cursief gedrukt tr: kursyf, skean printe Vlam vatten, (lett.) tr: flam slaan, finge, oanfinge geestdriftig worden tr: fjoer en flam wurde Vuur en vlam spuwen tr: fjoer en flam spuie In vlammen staan tr: yn flammen stean Een oude vlam tr: in âlde flam De vlammen in het hout tr: de blom, flam fan it hout Heb je een vlammetje voor me? tr: hast in fjurke foar my? Een weg, rivier afkomen, (naderen langs een weg, rivier) tr: in dyk, rivier del, delsetten komme Op iem., iets afkomen tr: op immen, eat ôfkomme Er goed; slecht v. afkomen tr: der goed, goedkeap; min, net goedkeap ôfkomme Ergens goed v. afkomen tr: earne goed ôfkomme, earne goed fan ûntkomme Het wordt vloed tr: it wurdt heech wetter De vloed komt opzetten tr: it wetter komt oan, komt op, it wetter begjint te winnen, de floed brekt yn Dubbele vloed tr: dûbel. dûbeld tij Bij, met (de) vloed tr: mei heech wetter Het is vloed tr: it is heech wetter, it wetter is oan, it wetter ferfloeit De vloed kentert tr: it tij, it wetter ferrint De vloed loopt af tr: it wetter giet ôf, begjint te ferliezen De vloed komt sterk op tr: der floeit frijwat wetter Een hoge vloed tr: in bêst, heech tij wetter Ergens door de vloed worden overvallen tr: jin earne befloeie litte Een vloed van ... tr: in floed fan .. De witte vloed tr: de wite floed Aan de witte vloed lijden tr: it wyt hawwe, wyt floeie, wytfloeie, smoargje De oren spitsen tr: de earen opstekke, opskuorre Een overnaadse boot tr: in oernade, pandekselse boat niet durven wagen. Terugdeinzen voor iets tr: earne foar omkrieme, omkrôlje, omlizzen gean, omlûke, omteare, opstrûpe, der foar opdraaie Voor niets terugdeinzen tr: nearne foar stean, driigje, omhelje, nearne (net) om jaan Zeilbaar weer tr: silerswaar (it) Veel te bepraten hebben tr: gâns te praten, bepraten hawwe Zich laten bepraten tr: jin beprate, bejeuzelje, fermale litte Iem. bepraten, (fig.) tr: immen by de kop hawwe, by de noas hawwe, krije, nijs mei immen hawwe Bepraat worden tr: op 'e rasp komme, op 'e rattel reitsje zeurkous tr: teamker Spaarzaam leven tr: sunich libje, der sunich by lâns gean Spaarzaam met woorden zijn tr: net folie, net in soad sizze schaars. Spaarzaam bevolkt tr: tin befolke Spaarzaam leven tr: sunich libje, der sunich by lâns gean Spaarzaam met woorden zijn tr: net folie, net in soad sizze schaars. Spaarzaam bevolkt tr: tin befolke Verkleurd tr: feal, fersketten Weke drek tr: dridze, drits, dribze Onder de drek zitten tr: ûnder de stront sitte, ûngemaklik wêze Hoop drek tr: bodze, brout tr: brjit tr: brjitte Iem. uit de drek helpen tr: immen út 'e stront helpe Iem. met drek werpen tr: mei kjitte op immen smite, immen mei hynstefigen goaie De lucht voorspelt onweer tr: de loft broeit op, der broeit wat op, de loft komt op, de loft stiet swier, de loft stiet nei swier waar, de loft tynt Een lucht die onweer voorspelt tr: in fetlike, fette, geile, gleie, ferbolgen, ferbolgene loft Het onweer komt maar niet los tr: de loft, it waar hinget om Het onweer is weggedreven tr: it swier waar is fan 'e loft Onverstoorbaar blijven tr: oars noch oars wurde, deselde bliuwe Onverstoorbaar blijven tr: oars noch oars wurde, deselde bliuwe Zich met elkaar verzoenen (bezegeld met een handdruk) tr: ôffûstkje Zich bezinnen over tr: neitinke oer, jin besinne oer Zich bezinnen, (v. mening veranderen) tr: jin bekoarje, beriede, betinke, besinne Bezint eer gij begint tr: berie, beried giet foar de die, died De tijd vervliegt tr: de tiid fljocht (om) Dag aan dag tr: dei oan dei De tijd aan zich hebben tr: de tiid oan jinsels hawwe Hij is een werkstuk aan het maken tr: hy is in wurkstik oan't meitsjen (Niet) weten waar men aan toe is tr: (net) witte wêr't jo oan ta binne Er is niets aan, (het is gaaf) tr: der mankearret neat oan het is niet moeilijk tr: der is neat oan het is niet mooi, saai tr: der is neat oan aan hebben (v. kleren) tr: oan hawwe, om en oan hawwe Daar is wel iets, niets v. aan tr: dêr is wol wat, neat fan oan Het zit er bij hem wel aan tr: hy hat (se) wol Hij wil er niet aan tr: hy wol der net oan Hij gaat, moet er aan tr: hy giet, moat der oan aan iets toe zijn tr: earne oan ta wêze aan iets toe komen tr: earne oan ta komme Niet aan zichzelf toekomen tr: net oan jinsels ta komme De kachel is aan tr: de kachel is oan De kerk, school is aan tr: de tsjerke, skoalle is yn Het is aan (m.b.t. verkering) tr: it is oan Het is dik aan tr: it is gloeiend oan, it is breed, grut, iens, sib spul (mei har), it is grut, sib wurk mei har Dag aan dag tr: dei oan dei De tijd aan zich hebben tr: de tiid oan jinsels hawwe Hij is een werkstuk aan het maken tr: hy is in wurkstik oan't meitsjen (Niet) weten waar men aan toe is tr: (net) witte wêr't jo oan ta binne Er is niets aan, (het is gaaf) tr: der mankearret neat oan het is niet moeilijk tr: der is neat oan het is niet mooi, saai tr: der is neat oan aan hebben (v. kleren) tr: oan hawwe, om en oan hawwe Daar is wel iets, niets v. aan tr: dêr is wol wat, neat fan oan Het zit er bij hem wel aan tr: hy hat (se) wol Hij wil er niet aan tr: hy wol der net oan Hij gaat, moet er aan tr: hy giet, moat der oan aan iets toe zijn tr: earne oan ta wêze aan iets toe komen tr: earne oan ta komme Niet aan zichzelf toekomen tr: net oan jinsels ta komme De kachel is aan tr: de kachel is oan De kerk, school is aan tr: de tsjerke, skoalle is yn Het is aan (m.b.t. verkering) tr: it is oan Het is dik aan tr: it is gloeiend oan, it is breed, grut, iens, sib spul (mei har), it is grut, sib wurk mei har Dag aan dag tr: dei oan dei De tijd aan zich hebben tr: de tiid oan jinsels hawwe Hij is een werkstuk aan het maken tr: hy is in wurkstik oan't meitsjen (Niet) weten waar men aan toe is tr: (net) witte wêr't jo oan ta binne Er is niets aan, (het is gaaf) tr: der mankearret neat oan het is niet moeilijk tr: der is neat oan het is niet mooi, saai tr: der is neat oan aan hebben (v. kleren) tr: oan hawwe, om en oan hawwe Daar is wel iets, niets v. aan tr: dêr is wol wat, neat fan oan Het zit er bij hem wel aan tr: hy hat (se) wol Hij wil er niet aan tr: hy wol der net oan Hij gaat, moet er aan tr: hy giet, moat der oan aan iets toe zijn tr: earne oan ta wêze aan iets toe komen tr: earne oan ta komme Niet aan zichzelf toekomen tr: net oan jinsels ta komme De kachel is aan tr: de kachel is oan De kerk, school is aan tr: de tsjerke, skoalle is yn Het is aan (m.b.t. verkering) tr: it is oan Het is dik aan tr: it is gloeiend oan, it is breed, grut, iens, sib spul (mei har), it is grut, sib wurk mei har Zich blind staren op tr: jin blyn stoarje op Hij kijkt gespannen tr: hy sjocht strak Met gespannen aandacht tr: tige oandachtich, mei tige, skerp omtinken Een gespannen verhouding tr: in minne ferhâlding Hoe is het godsmogelijk tr: hoe is 't móóglik, hoe te, yn 'e, op 'e wrâld is 't mooglik Argwaan, nieuwsgierigheid opwekken tr: erchtinkendheid, nijsgjirrigens geande meitsje, wekker roppe Stroom opwekken tr: stroom opwekje, opwekke Iem. opwekken tot tr: immen opwekje, opwekke ta Vast in zijn schoenen staan tr: stiif yn 'e skuon, ankels stean, it plat fan 'e fuotten ûinder hâlde Het gaat over de hoge schoenen tr: it giet, rint oer de hege skuon De stoute schoenen aantrekken tr: de dryste, ûnskeamele skuon oantsjen Lood in zijn schoenen hebben tr: earne tsjin oan skytskoarje Niet gaarne in iemands schoenen staan tr: net graach yn immens skuon, fuotleasten stean, net wolle, dat men yn immens skyn is Iem. iets in de schoenen schuiven tr: immen eat op 'e lea skowe, plakke Hij is te groot geworden voor zijn schoenen tr: hy libbet op in grutte, hege foet, hy libbet heechsteatlik Naast zijn schoenen lopen tr: in hege rekken fan jinsels hawwe, jin frijwat, hiel wat ferbeeldzje, ferbyldzje, mei de hakken yn 'e nekke rinne Op schoen en slof ergens komen tr: op in klomp en in skoech earne komme Weten waar de schoen wringt tr: witte wêr't de skoech knypt, twingt Op zijn laatste schoenen lopen, (dicht bij zijn dood zijn) tr: mei de dea yn 'e skuon rinne Geen oude schoenen wegwerpen voor men nieuwe heeft tr: gjin âlde skuon fuortsmite, ear't jo nije hawwe -Wie de schoen past, trekke hem aan tr: dy't de skoech past, lûkt him oan, dy't in noas hat, dy't gjin houten noas hat, kin it mar rûke In elkaar, bij elkaar flansen tr: byinoar flânzje tr: byinoar pongje tr: byinoar pongelje Goed met elkaar harmoniëren tr: (mei-inoar) kinne as de blommen Een broek verengen tr: in broek ynnimme De rivier verengt zich daar tr: de rivier smellet, fersmellet dêr, wurdt dêr smeller De eierstokken (v. hoenders), de tr: it lêch Het geleerde moet eerst bezinken tr: wat men leard hat, moat earst besinke Dikke klodder tr: kwabze Knappe. Knappen (v. gewrichten) tr: knappe, knechtsje, knieze Zachtjes knappen tr: knippe Goed heelvlees hebben tr: hielsum fleis hawwe Schaamrood worden tr: in (reade) holle krije Schaamrood worden tr: in (reade) holle krije Verhit en daardoor dorstig tr: hetsich, hitsich De verhitte gemoederen tot bedaring brengen tr: de opwining delbêdzje Verhit op tr: hjit op Door onhandigheid omgooien tr: omknoffelje Per ongeluk omgooien tr: omskaaie Het roer omgooien tr: it roer oerlizze, omsmite Een waardeloos ding tr: in ding fan neat Een waardeloos persoon tr: ien fan neat Dat is waardeloos tr: dat is neat wurdich, neat mei neat Waardeloos! tr: neat mei neat Die effecten zijn waardeloos (geworden) tr: dy effekten binne neat mear wurdich Die vondst maakt zijn theorie waardeloos tr: troch dy fynst is syn teory fan gjin inkel, inkeld belang mear Iem. een duw(tje) geven tr: immen in triuw, triuwke jaan Een duw krijgen, (een stomp krijgen) tr: in dúst, dûst, homp krije beschadigd worden tr: de knoei (wei) krije Ter raadpleging tr: om te rieplachtsjen Onvervreembaar-zijn tr: net oerdraachber, net oer te dragen wêze, net oerdroegen wurde kinne, meie Iets onvervreembaar bezitten tr: eat net oerdrage kinne, meie Onvervreembaar-zijn tr: net oerdraachber, net oer te dragen wêze, net oerdroegen wurde kinne, meie Iets onvervreembaar bezitten tr: eat net oerdrage kinne, meie Zich iets afwennen tr: jin eat ôfwenne Afgewend, (v.d. speen, borst afgenomen) tr: ôfwend, ôfwûn Een afgewende big tr: in ôfwende, ôfwûne, tidige bigge Een beuzeling tr: in flarderij, in kachelachje, in wysjewasje, skytwysjewasje Beuzelingen tr: fizefazen, fifelefazen, neskerijen, wysjewasjes Ergens tegenaan kijken tr: earne tsjinoan sjen Ergens tegenaan lopen, (fig.) tr: earne tsjinoan rinne Ergens flink tegenaan gaan tr: eat flink oanpakke Gezouten vlees tr: pikelfleis (it) kras. Gezouten taal tr: krasse taal Erop vooruitgaan tr: derop foarútgean De puist aan iets hebben, (een erge hekel) tr: in pûst, it mier oan eat hawwe Aanhoudend kuchen tr: kichelje, kochelje, kuchelje Kuchen en de keel schrapen tr: himme en brimme, brimme en himme Vervallen aan tr: ferfalle oan Vervallen tot, in tr: ferfalle ta, yn Een vervallen boel tr: in ferfallene, útrette boel Een vervallen huis tr: in ferfallen, útsloopt hûs Conciërge (op school) tr: konsjerzje, skoalwarder Iem. op zijn wenken bedienen, op iem. wenken vliegen tr: foar immen fleane Een stille wenk tr: in stille wink Iem. een duidelijke wenk geven tr: immen de wink, de knip, de weau jaan De gordiaanse knoop tr: de gordiaanske knoop Langs de straat slungelen tr: op 'e dyk ombongelje, omdangelje Haasje-over doen tr: springen, bokjespringe Dit bedrijf legt zich toe op de uitgave v. kinderboeken tr: dit bedriuw leit him út op it útjaan fan berneboeken De kosten v. uitgave tr: de kosten fan útjaan Het boek was spoedig na de uitgave uitverkocht tr: it boek wie gau nei de útjefte útferkocht De middelvinger tr: de middelste, middenste finger, de grutte finger In bewaring geven tr: yn bewar jaan In verzekerde bewaring tr: yn bewar Huis van bewaring tr: hûs fan bewar Koud buffet tr: kâld buffet Het komt op als (het) kakken tr: it komt op as kakken, kakkeneed Kakken gaat voor bakken tr: kakken en pisjen giet foar dûnsjen Iem. te kakken zetten tr: immen te kakken, te kyk en te kaksette Over zijn tong kakken tr: oer de tonge kakke, skite Zijn goedkeuring hechten aan ... tr: ... goedkarre, jins merk sette op ... Tegen de vleug in, (onhandelbaar) tr: tsjin 'e tried yn Dat strijkt hem tegen de vleug tr: dat is him tsjin de krún, dat is him net nei de krún, dat krunet him net Iem. komen opzoeken tr: by immen oansjen, oanrinne Naar de markt gaan tr: nei de merk gean Het is markt tr: it is merk De markt is bijna afgelopen tr: de merk rint ôf De markt is stil tr: de merk sit op 't gat, it is in flauwe, sleauwe, trage merk Wat is de markt v.d. eieren? tr: hoe stiet it mei de merk fan 'e aaien? Iets op een hoge markt kopen tr: eat foar grou jild keapje Onder, boven de markt verkopen tr: ûnder, boppe de priis ferkeapje Daarmee maak je de hoogste markt tr: dat is eat foar de heechste merk Te laag in de markt liggen tr: te min jilde De markt bederven tr: de merk bedjerre Daarmee bederfje de markt tr: dat smyt de merk del De vrije markt tr: de frije merk Met iets aan de markt komen tr: mei eat op 'e merk komme Iets op de markt brengen tr: eat op 'e merk bringe Iets uit de markt nemen tr: eat út 'e merk nimme In de markt zijn (fig.) tr: yn 'e beneaming wêze Goed in de markt liggen (fig.) tr: goed oanskreaun stean, op in goede namme lizze Hij is van alle markten teruggekomen, (behalve v.d. goede) tr: hy is fan alle merken wer thúskommen V. alle markten thuis zijn tr: yn alle silen, touwen mak wêze, op alle naden utere wêze Voor alle zekerheid tr: foar alle, de wissichheid, foar de sekuerens, sekuerichheid Iets in zekerheid brengen tr: eat yn feilichheid bringe De zekerheid v.e. bericht tr: de wissens fan in berjocht Met zekerheid tr: mei wissichheid, mei wissens Om zekerheid te krijgen tr: om wissichheid te krijen De oude zekerheden tr: de âlde wissichheden Schapen, koeien hoeden tr: skiep, kij hoedzje De schapen hoeden tr: skeperje, skieppehoedzje Het roepen. De roep v.d. koekoek tr: it roppen fan 'e koekoek dringende vraag naar iets. De roep om een andere regering tr: de rep om in oar, oare regear, regearing De roep gaat dat ... tr: der wurdt fan grute, gûnze dat .. faam, roem. Hij heeft, staat in de roep van ... tr: hy leit op 'e namme, hat de namme fan .. Bij de brand zijn twee mensen verongelukt tr: by de brân binne twa minsken omkommen Het kopje is verongelukt tr: it kopke is sneuvele Het plan verongelukte tr: it plan betearde mis, mislearre Dat is een feit, (dat staat vast) tr: dat is in feit, dat skuort net út Een voldongen feit tr: in útmakke saak Voor het feit staan, (geen keus hebben) tr: foar 't blok stean. In feite, feitlik, feitliks, feitliken Een heerlijke geur verspreiden tr: in hearlike rook fan jin jaan Zich verspreiden (v. nieuws of geruchten) tr: oer de streek, wrâld gean, fierder, fuort rinne Verspreiden (nieuws of geruchten) tr: op 'en baan, op 'e lappen bringe Zich verspreiden (v.e. menigte) tr: útinoar gean Overvloedig zijn aan tr: oerrinne fan Een overvloedige voorraad tr: in oerdiedige, tige grutte foarrie(d) Overvloedig mild tr: oerdiedige myld Overvloedig zijn aan tr: oerrinne fan Een overvloedige voorraad tr: in oerdiedige, tige grutte foarrie(d) Overvloedig mild tr: oerdiedige myld De stad omschansen tr: in skâns om 'e stêd hinne lizze Een spottende glimlach (nauwelijks waarneembaar) tr: in fyn glimke Iem. gul, hartelijk ontvangen tr: immen lette en sette, sette en tresse, sêft sette Ergens gul, hartelijk worden ontvangen tr: earne te let en te set komme Zijn boek werd goed ontvangen tr: syn boek waard goed ûntfongen Zijn fiat geven (op) tr: jins fiat jaan (op) Zijn fiat geven (op) tr: jins fiat jaan (op) Ergens de voorkeur aan geven tr: eat foar kar nimme De voorkeur hebben tr: de pree hawwe Bij voorkeur tr: (it) leafst Het is zo beschikt tr: it is sa beskikt, de wei is, leit sa God had het anders beschikt tr: God hie it oars beskikt, foarsjoen Beschikken over tr: beskikke oer, ta jins foldwaan hawwe Afwijzend beschikken op tr: fan 'e hân wize Gunstig beschikken op tr: tastimme yn Een luwe plek tr: in smout hoekje, in lij plakje De, het smoor in hebben tr: de, it smoar ynhawwe Iem. de smoor in jagen tr: immen de, it smoar yn jeie Hij was smoor van, op haar tr: hy wie smoar op har In hogere regionen tr: yn 'e hegere regioanen Bekoorlijkheden tr: bekoarlikheden Voor het merendeel tr: foar it meastepart Zelfverzekerd zijn tr: wis (fan jinsels) wêze Zelfverzekerd doen, optreden tr: wis yn jins dwaan wêze Klontje, (kleine klont) tr: klontsje (it), klûntsje (it) kandijklontje, suikerklontje tr: klontsje (it), klûntsje (it), grúske (it) Zo klaar als een klontje tr: sa klear as in klûntsje Een klontje boter in de pap, (een buitenkansje) tr: in stik bûter yn 'e brij Dat kan ik niet opbrengen tr: dat kin ik net dwaan Wat verplicht opgebracht moet worden (zoals huur, rente, belasting e.d.) tr: de opbringsten Dat had je niet hoeven te doen tr: dat hiest net dwaan hoefd, hoegd Van, voor mij hoeft het niet tr: om my hoecht, hoeft it net Het had niet gehoeven tr: it hie net hoegd, hoefd Mond- en klauwzeer tr: tongblier, tongblierre, tongsykte, blier, bliersykte Aan mond- en klauwzeer lijdend tr: tongsiik In onbruik (ge)raken tr: yn ûnbrûk reitsje Zijn zegje doen tr: jins sechje sizze Ik heb mijn zegje gezegd tr: ik haw it sein Hij kan goed zijn zegje doen tr: hy kin it word wol dwaan, hy sit net om wurden ferlegen Een geparketteerde zaal tr: in seal mei parketflier Beneden wonen tr: ûnder wenje Zie beneden tr: sjoch ûnder Naar beneden tr: nei ûnderen (ta) Een pad naar beneden tr: in delpaad, delgong Een rijweg of wagenpad naar beneden tr: in delreed V. beneden tr: fan ûnderen Naar beneden halen (fig.) tr: delhelje Beneden iem. staan tr: ûnder immen stean Dat is beneden mij tr: dêr stean ik boppe Een ligplaats aanwijzen of verschaffen tr: legerje De soldaten legerden zich in het veld tr: de soldaten legeren har, sloegen har del op it fjild Het graan is gaan legeren tr: it nôt leit plat Een uiltje knappen tr: in knipperke dwaan, nimme, in slûchje dwaan, nimme Huisvesting vinden tr: húsfesting, in ûnderkommen fine Iem. voedsel, kleding en huisvesting geven tr: immen rak en dak jaan Zich verzien tr: jin fersjen Ik verzie er een euro onder, (verwed) tr: ik fersjoch, ferhâld der in euro op Het op iem., iets verzien hebben tr: it op immen, eat fersjoen hawwe Het niet op iem., iets verzien hebben tr: immen, eat mar heal, net (rjocht), neat stean, it net op immen, eat (stean) hawwe De kans is verzien tr: de kâns is foarby, fuort Opgebaard liggen tr: opbiere wêze In blijde verwachting zijn tr: yn (blide) ferwachting wêze Aan de verwachting voldoen tr: oan 'e ferwachting foldwaan Niet aan de verwachtingen voldoen tr: it raar sitte litte Tegen alle verwachting tr: tsjin alle ferwachtings yn Grote verwachtingen hebben v. tr: grutte ferwachtings hawwe fan, in soad ferwachtsje fan Zich geestig (hunnen) uitdrukken tr: it moai sizze, der bryk by komme kinne, it bryk útstelle kinne, it moai op syn fuotten delsette kinne Geestige invallen hebben tr: it bryk, nij betinke kinne V. ambtswege tr: fan amtswegen De mens is een redelijk wezen tr: de minske is in reedlik wêzen Het gaat redelijk tr: it giet ridlik goed, it giet moai, wol ridlik De mens is een redelijk wezen tr: de minske is in reedlik wêzen Het gaat redelijk tr: it giet ridlik goed, it giet moai, wol ridlik Op eigen doft tr: op eigen banneboet, manneboet Voor het uiterlijk tr: foar it uterlik, uterlike Spot er maar mee tr: spot der mar mei, haw der de gek mar mei Dat spot met alle beschrijving tr: dat giet alle beskriuwing te boppe Niet met zich laten spotten tr: net foar de poes wêze, der net op ta wêze Ik spot met je dreigementen tr: ik haw de gek mei dyn drigeminten Spotten met de adviezen v.d. dokter tr: jin net bekroadzje om dokter syn rie, dokter syn rie yn 'e wyn slaan Onvrijmoedig zijn tr: ûnfrij wêze tr: ûnfrijmoedich wêze Fijn linnen tr: fyndoek (it) Met geringschatting over iem. spreken tr: immen leechlizze Gewoon fakkelgras tr: fakkelgers (it), Koeleria cristata (L.) Pers. Een rijmloos vers tr: in rymleas fers, in fers sûnder rym Zo vals, misselijk, nat als een kat tr: sa falsk, inislik, wiet as in kat Eruit zien als een verzopen kat tr: derút sjen as in fersûpte kat Leven als kat en hond tr: (mei-inoar) kinne, libje as kat(ten) en hûn(en) Staan te kijken als een kat in een vreemd pakhuis tr: jin fiele as in kat yn in frjemd pakhús, jin earne fiele, earne like frjemd wêze as de mosk yn Spanje Hij is zo wijs als Salomo's kat tr: hy is sa wiis as Salomo's kat (dy't fan wiisheid net mûzje koe) Er zoveel v. weten als de kat v. saffraan tr: der safolle fan witte as de kat fan snein De kat uit de boom kijken tr: mar ris sjen hoe't de kat út 'e (kerse)beam komt, de kat, ko út 'e kersebeam fallen sjen Er omheen draaien als de kat om de hete brij tr: deromhinne draaie as de kat om 'e hjitte brij Het blijft hetzelfde of men v.d. kat of v.d. kater gebeten wordt tr: it bliuwt itselde oft men no fan 'e kat of fan 'e hûn biten wurdt De kat de bel aanbinden tr: de kat de bel oanbine De kat zal met zijn lege maag niet weglopen tr: de kat sil net mei syn mage fuortgean Bij avond, nacht zijn alle katjes grauw tr: as it tsjuster is, binne alle katten grau De kat in het donker knijpen tr: de kat yn it tsjuster knipe Als mijn kat een koe was, kocht ik geen melk meer tr: as in kat in ko wie, wie it in grutter bist as no, dan molken wy him, dan wie it in goed slachtbist Als de kat v. huis is, dansen de muizen tr: as de kat fan hûs is, stekt de mûs de sturt omheech Als de katten muizen, miauwen zij niet tr: as de katten mûzje, binne se stil, miaukje se net Het muist wat v.d. katten komt tr: al wat fan de katten komt, wol mûzje Maak dat de kat wijs tr: meitsje dat de kat mar wiis De kat op het spek binden, bij het spek zetten tr: de kat op 't spek bine Een kat in de zak kopen tr: in kat yn 'e sek keapje Men moet geen kat in de zak kopen tr: wa't in bolle keapje wol, moat earst de mem melke De kat in de gordijnen jagen tr: de kat yn 't jern smite Geen katje om zonder handschoenen aan te vatten tr: gjin kat(sje) om sûnder wanten oan te pakken Er kan geen kat gevild worden of hij moet erbij zijn tr: der kin gjin kat strûpt wurde of hy moat derby te poathâlden, hy moat oeral by te poathâlden Een valse kat tr: in kwea kat, kweakat katje, (zekere bloeiwijze, b.v. v. els, wilg) tr: katsje (it) Katjes v. els of wilg tr: poeskes Het licht, gas uitdraaien tr: it ljocht, gas útdraaie Waar zal dit op uitdraaien? tr: wêr sil dit op útdraaie? Het zal er nog op uitdraaien tr: dat ..., it draait der noch op út, dat .. Het zal wel weer op niets uitdraaien tr: it sil wol wer op neat útdraaie Zich ergens uitdraaien tr: (jin) earne út wine, it gat earne út wine Zich verslapen tr: jin fersliepe, jin ferlizze, jin ferdraaie, trochdraaie Dat is onbehoorlijk tr: dat kin gjin kant út Onbehoorlijk toegaan tr: skean tagean Dat is onbehoorlijk tr: dat kin gjin kant út Onbehoorlijk toegaan tr: skean tagean Hinder hebben, ondervinden v. tr: lêst hawwe fan, misgean hawwe fan Hinder geven tr: lestich wêze Hij is iedereen tot hinder tr: hy is elk ta lêst Zich iets ontgeven tr: jin eat ûntjaan Het zwakke geslacht tr: it swakke geslacht V. geslacht tot geslacht tr: fan geslacht, slachte oant geslacht, slachte, fan team op, ta team, fan âIder ta foarâlder Verstoord op tr: prot op De schort afdoen tr: de skelk ôfdwaan, foarwei dwaan afnemen, weglaten. Stof afdoen tr: stofôfnimme, stofje Het deksel v.d. pot afdoen tr: it lid fan 'e pôt ôfdwaan Iets v.d. prijs afdoen tr: eat fan 'e priis ôfdwaan Er geen woord v. afdoen tr: by jins wurd bliuwe volbrengen. Zaken afdoen tr: saken ôfhannelje, ôfdwaan Iets met een hatelijke opmerking afdoen tr: eat mei in haatlike opmerking ôfdwaan Dat doet er niets toe af tr: dat docht neat ôf Niets afdoen tot de zaak tr: net ta de saak dwaan Ergens verheerlijkt mee zijn tr: earne ferhearlike, feringele mei wêze Badminton spelen tr: badminton spylje, badmintonje, fearkebalje, plombalje Bedrijvig heen en weer dribbelen tr: omflitterje, omjaskje, ompoatelje Kleren borstelen tr: kleanboarstelje Vreugde beleven aan tr: wille hawwe fan Met een plan rondlopen tr: mei in plan omrinne Rondlopende kippen tr: los rinnende hinnen De beemden tr: de mieden Ordelijk verlopen tr: oarderlik ferrinne, by de regel bliuwe Ordelijk verlopen tr: oarderlik ferrinne, by de regel bliuwe Menigte, aantal. Een troep kinderen tr: in espel, kloft bern Een troep ruiters tr: in ploech hynsteriders Een troep schapen tr: in keppel skiep Troepen, (krijgsvolk, militairen) tr: troepen Wat een troep! tr: wat in binde, brol! Een vuile troep tr: in smoarge binde, kliber Het is er een saaie troep tr: it is der in deade boel Pappig worden tijdens het koken (v. aardappelen) tr: smotskje Een schrandere kop tr: in kleare kop Een schrandere kop tr: in kleare kop Iem. een klets geven tr: immen in klets, poets jaan Kind dat op de duim zuigt tr: tomkesobber, tomkesûger Na een dagenlange afwezigheid tr: nei dagen fan ôfwêzichheid Na een dagenlange afwezigheid tr: nei dagen fan ôfwêzichheid De weleerwaarde heer tr: de rju earwearde, earwurde hear Karnemelkse gortepap tr: sûpengroattenbrij Iem. iets betaald zetten tr: immen eat betelle sette, mei immen ôfrekkenje, ôfweve, it mei immen oanlizze Vervuld v., met tr: fol fan Een ambt vervullen tr: in amt besette Zijn plicht vervullen tr: jins plicht dwaan Zijn belofte vervullen tr: jins ûnthjit neikomme De dienstplicht vervullen tr: yn tsjinst wêze Iem. plaats vervullen tr: iminen ferfange Zo hard als een spijker, (onmeedogend) tr: sa hurd as in spiker De spijker op de kop slaan tr: de spiker op 'e kop slaan, de woartel yn it lid reitsje Weet ik een spijker, hij weet een gat tr: hy is foar gjin gat te fangen Spijkers met koppen slaan tr: spikers mei koppen slaan Spijkers op laag water zoeken tr: splintersykje, eartetelle, strontsykje Spijkers hebben, (veel geld hebben) tr: spikers hawwe Een onbesneden Filistijn tr: in ûnbesnoeide filistyn V. dezelfde grootte zijn tr: like grut wêze Ter grootte v.e. hand tr: like grut as in hân Ruif (voor paarden) tr: rip (it), plok (it) Speldje tr: spjeldsje (it) Er een speldje bij steken tr: der in spjeldsje by stekke Er is geen speld tussen te krijgen tr: der is gjin finger, neil, spiker tusken, efter te krijen Men kon er een speld horen vallen tr: jo koene der in spjeld, spjelde fallen hearre Hij loopt op zijn tandvlees, (hij is doodmoe) tr: hy hat de ein yn 'e bek, hy is dea te'n ein Zich uitschudden tr: jin útskodzje Iem. ergens mee helpen tr: immen earne mei, ta helpe Iem. helpen dragen tr: immen helpe te dragen Zich weten te helpen tr: jin wol rêde kinne, jin dertroch skuorre Ergens mee geholpen zijn tr: earne mei holpen, ynslein wêze Geholpen worden (in winkel) tr: holpen, ret wurde Ze is aan de heup geholpen, (geopereerd) tr: se is oan 'e heup holpen Ik zal je wel helpen, (straffen) tr: ik sil dy helpe Iem. in z'n jas, over de grenzen helpen tr: immen yn 'e jas, oer de grinzen helpe Iem. erdoor helpen tr: immen dertroch skuorre Iem. helpen aan iets tr: immen oan eat helpe Iem. ergens afhelpen tr: immen earne ôf helpe Iem. op dreef, vooruit helpen tr: immen op 'e kluten, proppen, tried helpe Iem. uit de brand, nood helpen tr: immen út 'e brân, need, niten, stront helpe Iem. v.d. wal in de sloot helpen tr: immen fan 'e wâl yn 'e sleat, immen yn 't lijen, yn 'e ûnderwâl, yn it ûngelok helpe Iets niet kunnen helpen tr: eat net helpe kinne: kin ik it helpe datst min sliept hast? Hij is niet te helpen tr: der is gjin helpen, goeddwaan oan (mei him) Er is geen helpen aan tr: der is gjin goeddwaan, helpensein oan Dat kon ik niet helpen, (verhinderen) tr: dêr koe ik net foar (wêze) Het drankje, middel heeft geholpen tr: it drankje, middel hat holpen Helpt dat drankje? tr: jout dat drankje wat? Helpen tegen tr: helpe foar: kine helpt foar de koarts Niets helpt tr: der is gjin goeddwaan oan Het helpt niets tr: it jout neat Het helpt niet, je moet mee tr: der helpt neat oan, do moatst mei Dat zal je niet veel helpen tr: dat sil dy net folle jaan Dat helpt weinig tr: dat smyt neat op Flink helpen, (veel geld opbrengen) tr: oankneppelje, oanknikke, oanknoffelje, oanlaapje, oanmeppe, oanslaan, oansmite Alle beetjes helpen tr: alle bytsjes helpe -Alle beetjes helpen, zei de mug, en ze piste in de zee tr: alle bytsjes helpe, sei de man en hy pisse yn 'e see Grote muggenorchis tr: miggekrûd (it), Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. Rekening en verantwoording doen v. zijn beheer tr: rekken en ferantwurding dwaan fan jins behear Iem. ter verantwoording roepen tr: immen ta ferantwurding roppe Iets voor zijn verantwoording nemen tr: eat op jins noed nimme, eat noedzje Op eigen verantwoording tr: op eigen manneboet, ban en boete De Alomtegenwoordige tr: de Rûnombywêzige Een verbloemd bericht, (opgesmukt) tr: in fermoaike berjocht Een verbloemde uitdrukking, (fig.) tr: in figuerlike útdrukking Een verbloemde bekentenis tr: in bedutsen bekentenis Een verbloemde uitdrukking, zegswijze, (een eufemisme) tr: in fersêftsjende útdrukking, siswize ontnemen. Het verkeer aan een weg onttrekken tr: in dyk, wei foar it ferkear slute Benzine aan aardgas onttrekken tr: benzine út ierdgas winne, helje Aan het oog onttrokken zijn tr: net mear te sjen wêze De industrie onttrekt arbeiders aan het platteland tr: de yndustry lûkt arbeiders oan fan it plattelân Planten onttrekken stikstof aan de grond tr: planten lûke stikstof oan út 'e grûn, helje stikstof út 'e grûn wei De broodmaaltijd gebruiken tr: bôle-ite, brea-ite, oan it brea wêze Een paard v. hoefbeslag voorzien tr: in hynder op fjouweren sette, op izers sette V. hoefbeslag voorzien tr: op 'en fjouweren beslein Over het bestaande schilderwerk heen schilderen. Overschilderd zijn tr: derûnder skildere wêze tr: derûnder ferve wêze Tegen de wind worstelen tr: yn 'e wyn op wrakselje, wrotte, bealgje, moardzje Worstelen met tr: wrakselje, omwrakselje mei In hoogsteigen persoon (scherts) tr: persoanlik sels De onvoltooide tijden (gramm.) tr: de ûnfolsleine tiden Het mist tr: it is damp, mistich Een schip, paard tuigen tr: in skip, hynder optuge Hoog opstaand tr: heech opsteand, heechop(pich), heechstallich Bij, op klaarlichte dag tr: op ljochtskyndei tr: op klearljochtskyndei De kiem in een ei tr: it libben Kiem v. boontje tr: hert (it) Het golven. De golving v.h. graan tr: it baarjen, weagjen, wâljen fan it nôt golvende kromming. De golving v.d. lijnen tr: it weagjen fan 'e linen Een verduiveld lawaai tr: in duvels, duvelsk leven Verduiveld hard tr: duvelse hurd Verduiveld, wat mooi tr: duvels, wat moai! Een verduiveld lawaai tr: in duvels, duvelsk leven Verduiveld hard tr: duvelse hurd Verduiveld, wat mooi tr: duvels, wat moai! Een verduiveld lawaai tr: in duvels, duvelsk leven Verduiveld hard tr: duvelse hurd Verduiveld, wat mooi tr: duvels, wat moai! Hij maaide de boeken weg v.d. tafel tr: hy reage de boeken fan 'e tafel ôf Tot strengen winden tr: stringje De derde streng maakt de kabel tr: it tredde string makket de kabel Streng vriezen tr: fûl frieze Een streng man tr: in strang, straf man Een strenge meester tr: in strange, hurde master Iem. streng straffen tr: immen swier straffe Streng vriezen tr: fûl frieze Een streng man tr: in strang, straf man Een strenge meester tr: in strange, hurde master Iem. streng straffen tr: immen swier straffe Een koude, warme bakker tr: in kâlde, waarme bakker Voor bakker leren tr: op, by it bakken wêze Het is voor de bakker tr: it is klear, foarinoar, yn oarder De dooi valt in tr: it wurdt teiwaar Door de dooi tr: troch it teien, it teiwaar Gefrommeld tr: fodzich op knoeierige wijze wegstoppen. Iets tussen zijn kleren frommelen tr: eat yn 'e klean befodzje knoeierige bewegingen met zijn vingers maken. Aan zijn trui, het tafelkleed frommelen tr: oan 'e trui, it taffelskleed tyspelje, omtyspelje, mei de trui, it taffelskleed tyspelje Voor (de), na (de), met (de) Pinksteren tr: foar de, nei de, mei de pinksterdagen Verongelijkt kijken tr: prot, taai sjen Ziende blind zijn tr: sjende blyn wêze Blind voor iets zijn tr: earne blyn foar wêze Zich blind kijken, staren op tr: jin blyn sjen, stoarje op Blind typen tr: blyn type In den blinde tr: op 'e dolle roes, op roai en goai, op (it) aventoer Een blinde muur, deur, steeg tr: in bline muorre, doar, stege Een blind venster tr: in falsk finster Een blinde kaart tr: in bline kaart Als een vorst tr: as in prins We krijgen vorst tr: wy krije winter Lichte, matige, strenge vorst tr: lichte, tuskenbeiden, strange froast Bij vorst tr: by froast, as it friest Ruige vorst tr: rûchfriezen, wytfriezen (it) De vorst zit in de grond tr: de froast, winter sit yn 'e grûn Een vorstje tr: in rypke, in lyts winterke Er is vorst op til tr: der komt froast, it siket om winter De lucht voorspelt vorst tr: der is froast, winter oan 'e loft, der sit froast, winter yn 'e loft, de loft tekenet winter, it aardet nei winter, it hat in aard fan winter, de loft stiet nei friezen, winter, de loft is gril, spits, finnich, de loft, it stiet der gril, spits foar Het gaat beginnen tr: it giet oan, hinne, los, it sil hawwe, heve, wêze Het kan beginnen tr: it kin los, it kin wurde De wedstrijd is begonnen tr: de wedstryd is begûn, it spul is gongber Ergens mee beginnen tr: earne mei begjinne, út ('e) ein sette, fan ('e) ein sette, earne mei, oer teset gean Met het werk beginnen tr: jin oan it wurk jaan We kunnen beter beginnen met ... tr: wy kinne better begjinne te ... wy kinne better hinne gean en ... Een gesprek beginnen met tr: in petear begjinne, oanslaan mei Er valt niets met hem te beginnen tr: der falt neat mei him te begjinnen, der is gjin dwaan mei him te hawwen Niets met iem., iets kunnen beginnen tr: neat mei immen, eat wurde kinne Wat moet ik hiermee beginnen? tr: hoe moat, sil ik hjirmei oan? Daar is het om begonnen tr: dêr is it om begûn, te krijen, te rêden Niet weten hoe te beginnen tr: net witte hoe't men begjinne moat, hoe't men it oanlizze moat Jij bent begonnen (met de twist) tr: do bist (earst) begûn Er is geen beginnen aan tr: der is gjin begjinnen, begjinnensein oan Ergens aan, over beginnen tr: earne oan, oer begjinne Daar komt gezinsuitbreiding tr: by har is wat op komst, dêr moat de widze oer de flier Een overkoepelend orgaan tr: in oerkoepeljend orgaan Zingen als een leeuwerik tr: sjonge as in ljurk Bij kris en bij kras volhouden, zweren tr: by heech en (by) leech úthâlde, swarre Weerstand bieden aan ... tr: ... wjerstean De verdiensten tr: de, it fertsjinst, de fertsjinsten Een veelheid van tr: de mannichte fan Snorken als een os tr: snoarkje as in okse, baarch ontdoen v. ranken of uitlopers. Aardbeiplanten ranken tr: de útrinners fan 'e ierdbeiplanten ôfhelje Een perceel bouw-, grasland tr: in stik bou, greide Een perceel aardappelen, vlas enz. tr: in stik ierappels, flaaks ensfh Een vreemd, lichtgebouwd perceel, (persoon) tr: in nuver, licht perseel Naar iets trachten tr: earne nei stribje, trachtsje V. wanten weten tr: de want, wanten út hawwe, yl yn 'e hannen hawwe, gjin gers ûnder jins fuotten groeie, waakse litte Iem. aanklampen tr: immen geweken nimme Iem. aanklampen (om) tr: immen oan wêze (om) De eerste, tweede kaats tr: de earste, twadde keats Een grote kaats tr: in grouwe keats, in ein keats Een kleine kaats tr: in lytse keats, in skytkeatske In achting zijn, staan tr: yn achting wêze, yn achtinge wêze, stean In hoge achting zijn, staan tr: yn heechachting wêze tr: yn heechachtinge wêze Spoken zien tr: spûksjen Altijd spoken zien tr: altyd mei it spûk op 'e rêch rinne, altyd spûksjen Een opstel vijlen tr: in opstel byfylje, behoffenje Hij kan opwaaien voor mijn part tr: hy kin om my opwaaie Meewerkend, lijdend, oorzakelijk voorwerp (gramm.) tr: persoanlik, saaklik, oarsaaklik foarwerp Hij heeft de klok horen luiden, maar weet niet waar de klepel hangt tr: hy hat de klok lieden heard, mar wit net wêr'tt de bingel hinget Mijn oudjes, (mijn ouders) tr: de âldelju Zich bedriegen, (zich vergissen) tr: jin fersinne bedrogen uitkomen tr: bedragen útkomme Zich in iem. bedriegen tr: jin op immen fersjen Zich toewijden aan tr: jin tawije oan Een toegewijde vrouw tr: in tawijde frou Op vertrek staan tr: op 'e streek stean Datum, plaats v. vertrek tr: datum, plak fan ôfreizgjen Na uw vertrek tr: nei't jo fuortgien, hjirwei gien wiene, binne Sinds uw vertrek tr: sûnt jo fuortgiene, hjirwei giene, (gien) binne Voor uw vertrek tr: foar't jo fuortgiene, fuortgeane, hjirwei giene, geane Bij zijn vertrek tr: doe't er fuortgie, hjirwei gie Bij vertrek uit de gemeente tr: by ferfarren út de gemeente wei, nei in oare gemeente ta Aanhangen als een klis tr: oanhingje as in kladde Aan elkaar hangen als klissen tr: oaninoar hingje as kladden Een klis haar tr: in kljirre Ter verkrijging van ... tr: om ... te krijen Een zelfzuchtige tr: ien foar himsels, harsels Het weer verzacht tr: it waar, it wurdt mylder De barometer stijgt, zakt tr: it waarglês giet omheech, sakket De barometer staat op mooi; slecht weer tr: it waarglês stiet heech, moai; leech, min De barometer staat laag, (hij, zij is in een slecht humeur) tr: it waarglês stiet min Het rad v.e. wagen tr: it tsjil, tsjille, tsiel, fiel, fjil fan in wein Het vijfde rad aan een wagen zijn tr: derby rinne, deroer wêze as it fiifde tsjil oan in wein, deroer wêze as it tredde laam, as de wever op 'e lândei Iem. een rad voor de ogen draaien tr: immen bline hynders foar de doar liede, immen in doekje foar de eagen bine Iem. met galg en rad dreigen tr: immen galge en rêd foarhâlde Een rad om de zon, (kring, krans) tr: in rêd om 'e sinne Rad v. tong zijn tr: rap mei de mûle, bekgau wêze, jin goed mei de mûle, it mûltsje rêde kinne Ze is (te) rad v. tong tr: de mûle hinget har yn 'e slinger, tefolle út 'e slinger Rad v. tong zijn tr: rap mei de mûle, bekgau wêze, jin goed mei de mûle, it mûltsje rêde kinne Ze is (te) rad v. tong tr: de mûle hinget har yn 'e slinger, tefolle út 'e slinger Er zit muziek in tr: der sit muzyk yn In de knijp zitten (fig.) tr: yn 'e bekniping, knipe sitte Knijp raken tr: zitten, fêstreitsje, fêstsitte Believen, behagen. Het lust mij (om) te ... tr: ik ha der nocht, sin oan, it noasket my om te .. Iets graag lusten tr: eat graach meie Iets erg graag lusten tr: eat sloardich, sloarderich meie, sloardige, sloarderige graach meie Ik lust geen soep, uien tr: ik mei gjin sop, sipels, ik bin gjin sopman, sipelman Hij lust alles tr: hy mei alles, der komt him neat fan ûnpas Iets niet meer lusten omdat men het te vaak gegeten heeft tr: jin earne út iten hawwe, earne fan trochfuorre wêze houden van. Iem. (wel rauw) lusten tr: immen wol oandoare Iem. niet lusten, (niet veel met iem. op hebben) tr: immen net lije meie, net oer immen meie Ervan lusten, (ervan langs krijgen) tr: it gewaar wurde Aan het werk tijgen tr: oan it wurk, deroer gear tsjen Er op uit tijgen tr: derop út tsjen (Onder water) gezonken zijn tr: sonken wêze, te sink wêze, lizze Zinken naar tr: sinke nei Hij zonk tot aan de knieën in de sneeuw tr: hy sakke oan 'e knibbels ta yn 'e snie Diep gezonken zijn tr: djip sonken wêze, fier hinne wêze In een diepe slaap gezonken tr: djip yn 'e sliep wei De arm laten zinken tr: de earm sakje litte De moed laten zinken tr: de moed ferlieze, de moedfearren hingje litte Iem. met lege handen laten vertrekken tr: immen liddich fuortstjoere Met lege handen komen tr: mei lege hannen komme De godsganse dag ledig lopen tr: de godgânske dei liddich, loailiddich omrinne Lege tijd hebben tr: liddige tiid hawwe Een lege plaats tr: in leech, liddich plak -Een leeg mens is des duivels oorkussen tr: dy't gjin wurk hat, jout de duvel wurk Iem. met lege handen laten vertrekken tr: immen liddich fuortstjoere Met lege handen komen tr: mei lege hannen komme De godsganse dag ledig lopen tr: de godgânske dei liddich, loailiddich omrinne Lege tijd hebben tr: liddige tiid hawwe Een lege plaats tr: in leech, liddich plak -Een leeg mens is des duivels oorkussen tr: dy't gjin wurk hat, jout de duvel wurk In de knel zitten (lett.) tr: beknypt wêze In de knel zitten (fig.) tr: yn 'e bekniping, knipe, pine sitte Een wit front dragen tr: in wyt front drage, it wyt foar hawwe Voor het front tr: foar it front Front slaan tr: gâns in front hawwe, meitsje Frontje tr: boarstlape Een steen zinkt naar de grond tr: in stien sinkt nei de boaiem Grond krijgen tr: grûn, boaiem krije, hawwe Op, tegen de grond (vallen, smijten) tr: oer de grûn, oer de, tsjin 'e weareld, de weareld oer, oer de wrâld (falle, smite) tr: oer de flier, it hûs (falle, smite) (Als) aan de grond genageld staan tr: yn it gat beneile wêze Onder de grond (stoppen) tr: ûnder de grûn (triuwe) Te gronde gaan tr: nei, fan gichem gean, telider gean, te sink gean Lichamelijk, financieel, geestelijk te gronde gaan (aan) tr: it ferslach wei krije (fan) Te gronde richten tr: yn 'e grûn jeie, ferdjerre Aan de grond lopen, zitten tr: oan 'e grûn reitsje, sitte Vaste grond onder voeten hebben tr: fêste grûn (ûnder de fuotten) hawwe V.d. grond komen tr: fan 'e grûn komme Geen voet aan de grond krijgen tr: gjin poat oan 'e grûn krije Door de grond menen te gaan, te zinken tr: troch de grûn gean, sinke Laag bij de grond blijven tr: leech by de grûn bliuwe Met de grond gelijk maken tr: mei de grûn lyk meitsje Een gebouw tegen de grond gooien tr: in gebou tsjin 'e flakte, weareld smite In de grond boren tr: yn 'e grûn boarje Iem. in de grond, de grond in stampen, trappen tr: immen de grûn yn traapje, wâdzje Uit de grond stampen tr: út 'e grûn stampe Een zaak v.d. grond af opbouwen tr: in saak fan 'e grûn ôf, op ophelje, opbouwe, út 'e grûn op, wei opbouwe Op goede gronden tr: op goede grûnen Gronden aanvoeren tr: mei grûnen komme Op grond v. tr: op grûn fan Uit de grond v. mijn hart tr: út 'e grûn fan myn hert Ergens geen grond in kunnen krijgen tr: earne gjin grûn yn krije kinne Met schik, (met goed fatsoen) tr: mei skik (en fatsoen) Schik hebben, maken tr: wille hawwe, meitsje In zijn schik zijn met tr: fereale, fergulde, ferhearlike, op it snjit, yn it skik, op it skik, yn oarder, op oarder, yn 'e es weze mei Hij heeft schik in het leven tr: hy hat nocht oan it libben Niet in zijn schik zijn tr: it net (rjocht) fine kinne, jins wille, moed, slinger net (rjocht) hawwe Veilig stellen tr: yn feilichheid bringe Dat kun je veilig doen tr: dat kinst feilich, sachs, sêfts, safts dwaan Zavelig land tr: savelich, sêft lan Er is geen land met hem te bezeilen tr: der is gjin lân, wâl mei him te besilen, der is gjin wei mei him te beriden Zich oprichten tr: jin oereinjaan, oereinkomme, opgean, jin opjaan Kerelswerk verrichten tr: in kear(d)el útmeitsje Een dooie visjesvreter tr: in deadeling, in deade sûch Tot aan de balken springen v. blijdschap tr: oan 'e balken, souder ta springe fan blydskip Er liggen balken onder het ijs tr: der lizze balken ûnder it iis Het (geld) niet over de balk gooien tr: it hea, jild net oer de balke smite, it kloek, sunich oerlizze, kloek, sunich wêze Zich met een sprong verwijderen. V.d. muur afspringen tr: fan 'e muorre ôfspringe, by de muorre del springe met een sprong afkomen op. Op iem. afspringen tr: op immen ôfspringe, taspringe v. iets wegvliegen. Het deksel sprong v.d. ketel af tr: it lid fleach fan 'e tsjettel ôf Afspringen op tr: ôfspringe op Edelachtbare tr: rju eale De beug schieten tr: op skot gean, sjitte Ongeregelde goederen tr: ûngeregeld guod Een zootje ongeregeld tr: in ûngeregeld soadsje Ongeregeld leven tr: ûngeregeld libje Ongeregelde goederen tr: ûngeregeld guod Een zootje ongeregeld tr: in ûngeregeld soadsje Ongeregeld leven tr: ûngeregeld libje Kaarsjes, (vruchtkogels v.d. paardenbloem) tr: kerskes Zo recht als een kaars tr: sa rjocht as in kers In de kaars vliegen, (erin lopen) tr: yn 'e kers fleane Iedere heilige komt zijn kaarsje toe tr: alle hilligen moatte har waaks hawwe Mijn zuster tr: myn suster Mijn, onze zuster (Jetske) tr: ús Jetske Jullie, jouw zuster (Jetske) tr: jim, jimme Jetske Zijn, haar, hun zuster (Jetske) tr: har Jetske Over zijn woorden struikelen tr: oer jins wurden stroffelje Struikelen in zijn betoog tr: deryn ferslaan, deryn omkomme Over iets struikelen tr: earne oer stroffelje Struikelen over, (afgewezen worden op) tr: stroffelje oer Je struikelt er over de standbeelden tr: stroffelst der oer de stânbylden Dat tikt door tr: dat kneppelet oan, ta, dat knikt oan Een tijd tr: in hoart, skoft, set Een tijdje tr: in hoartsje, skoftke, skoftsje, setsje In, omstreeks die tijd tr: yn, om dy snuorje, snoarje Tegen die tijd tr: by de tiid, by dy tiid Tegen de tijd dat tr: by dat, by't Geen tijd hebben tr: it net oan tiid hawwe Wel tijd hebben tr: it wol oan tiid hawwe (Een) geruime tijd tr: gâns in hoart, skoft, in moai hoart, skoft De tijd voor iets nemen tr: de tiid derfoar nimme Na verloop v. tijd tr: mei ferrin fan tiid Op tijd (beginnen) tr: op 'e tiid (begjinne) Te allen tijde tr: altyd, altiten Te rechter, bekwamer tijd tr: op 'e rjochte tiid Te gelegener tijd tr: op tiid en bar Te zijner tijd tr: meidertiid Morgen om deze tijd tr: moarn om distiid (hinne) Het wordt mijn tijd tr: it wurdt myn tiid Terzelfder tijd tr: op itselde stuit, om deselde tiid De laatste tijd tr: de lêste tiden, tiid Het is, wordt hoog tijd tr: it wurdt heech tiid Een woordenboek dat bij de tijd is tr: in wurdboek dat by de tiid is V. tijd tot tijd tr: út en troch, tydliks, tydlings, tydlingswei, by de tiid lâns Bij de tijd zijn, (pienter, slim zijn) tr: skrander, skerp, tûk wêze Zij is over tijd, (de menstruatie is niet op tijd gekomen) tr: hja is oer de tiid Dat was voor mijn tijd tr: dat wie foar myn tiden, tiid Die klederdracht is uit de tijd tr: dy klaaiïng is út 'e tiid, efter de tiid In tijden van ... tr: yn tiden fan .. Ten tijde van ... tr: yn 'e tiid fan .. Woekeren met de tijd tr: de tiid goed brûke, de tiid tewacht nimme Door de tijd moeten tr: troch de tiid moatte Tijd is geld tr: tiid is jild Bij tijd en wijle, (te gelegener tijd) tr: by tiid en wile Geen zorgen vóór de tijd v. morgen tr: gjin soargen foar de tiid Zich de tijd geven, gunnen tr: it jin oan tiid dwaan Hij heeft de tijd aan zichzelf tr: hy hat de tiid oan himsels Je hebt de tijd tr: hast it skoan oan tiid, kinst it dy oan tiid dwaan Dat heeft nog de tijd tr: dat hat de tiid noch wol Niet aan tijd gebonden zijn tr: de tiid oan jinsels hawwe Er is een tijd v. komen en een tijd v. gaan tr: der is in tiid fan kommen en in tiid fan gean Andere tijden, andere zeden tr: oare tiden, oare seden Ik heb je in geen tijden gezien tr: ik haw dy yn gjin tiden, yn gâns in tiid net, sûnt tiden net sjoen De Franse, Spaanse tijd tr: de Frânske, Spaanske tiid Een gevecht tegen de tijd tr: in striid tsjin 'e tiid Als je maar tijd v. leven hebt tr: ast mar tiid fan libjen hast De tijd zal het leren tr: de tiid sil it leare Het zal mijn tijd wel duren, uitdienen tr: it sil myn tiid wol duorje Waar blijft de tijd? tr: wêr bliuwt de tiid? De tegenwoordige, de verleden, de toekomende tijd (gramm.) tr: de notiid, de doetiid, de dantiid Voltooide en onvoltooide tijden (gramm.) tr: folsleine en ûnfolsleine tiden Enkelvoudige en samengestelde tijden tr: inkelfâldige en gearstalde tiden (Mijn) lieve tijd! tr: leave tiid! -Komt tijd, komt raad Een slijmafdrijvend middel tr: in middel foar, tsjin slimen Verkwistend zijn met tr: rij wêze mei Een verkwistend leven leiden tr: der rij yn lâns gean, der rûch troch, yn lâns gean, der rûch mei omspringe Lid zijn v.d. kerkenraad tr: yn 'e tsjerkerie(d) sitte Zich voortplanten tr: jin fuortplantsje Het daglicht niet kunnen verdragen, zien tr: it deiljocht net ferneare kinne In een kwaad daglicht stellen, zetten tr: min meitsje Handigheidje tr: handichheidsje (it) De eerste opslager tr: de foar ('t) bêst Eerste opslager zijn tr: foar ('t) bêst opslaan, foar master opslaan De tweede opslager tr: de foar ('t) minst Tweede opslager zijn tr: foar ('t) minst opslaan De aanwezigen tr: de bywêzigen, oanwêzigen Het aanwezige tr: it oanwêzige Daar staat ie tr: dêr stiet er Inkijk gevend tr: gapsk: sûnder gerdinen is my te gapsk Kwart mud tr: muddefearn (it) Halve mud tr: healmudde Een schrale troost tr: in skrale, skriele treast Dat is tenminste één troost tr: ien treast Een kopje troost tr: in bakje treast Het gaat (als) gesmeerd, het loopt gesmeerd tr: it giet dat it slydjaget, it giet, rint as it spoar, it rint glêd fan 'e tried Hebt u ook iets gehoord? tr: hawwe jo ek eat, wat heard? Iets lekkers, moois tr: wat lekkers, moais (Of) iets dergelijks tr: (of) soks(sawat), (of) sawathinne Zo gemeen, koud als iets tr: sa gemien, kâld as wat Hij heeft er al iets v. verteld tr: hy hat der al eat, wat fan ferteld Het heeft iets geregend tr: it hat wat reind Het eten is iets aangebrand tr: it iten is wat oanbaarnd. Dat is iets groter, dat is in bytsje grutter Hij is maar iets ouder dan ik tr: hy is mar in bytsje, slachje âlder as ik Zijn tijd goed waarnemen tr: jins tiid goed brûke De gelegenheid waarnemen tr: jins trekken waarnimme, te wacht nimme Zijn plichten waarnemen tr: jins plichten waarnimme Een beker vol tr: bekerfol (it) Rentezegels plakken tr: segelplakke tr: segeltsjeplakke De minste fout tr: de lytste flater Niet de minste fout tr: net de minste flater De minste fouten tr: de minste flaters: wa hie de minste flaters yn it diktee? Niet het minste tr: (al)hielendal neat: dêr wit er (al) hielendal neat fan Niet het, de minste spijt tr: net de minste spyt, neat gjin spyt In het minst, minste niet, niet in het minst, minste tr: yn it minst net, abslút net Bij het minste of geringste tr: by it minste Op zijn minst tr: op syn minst, minsten Ten minste tr: op syn minst, minsten De minste fout tr: de lytste flater Niet de minste fout tr: net de minste flater De minste fouten tr: de minste flaters: wa hie de minste flaters yn it diktee? Niet het minste tr: (al)hielendal neat: dêr wit er (al) hielendal neat fan Niet het, de minste spijt tr: net de minste spyt, neat gjin spyt In het minst, minste niet, niet in het minst, minste tr: yn it minst net, abslút net Bij het minste of geringste tr: by it minste Op zijn minst tr: op syn minst, minsten Ten minste tr: op syn minst, minsten Konijnenvoer (gras) plukken tr: kninegers sykje De jaren zeventig tr: de santiger jierren Met puilogen tr: pûdeagich Van toen af tr: fan doe ôf (oan) Toen hij kwam, was het te laat tr: doe't er kaam, wie it te let Toen je hier was tr: doe'tsto, doe'tste, doe'tst, doesto, doeste, doest hjir wiest Bij zomerdag tr: by de, it simmerdei, simmerdei, simmerdeis Een storm v. toejuichingen tr: in stoarm fan jûchheigerop, jûchheiroppen Met onverdroten ijver tr: mei oanhâldende iver Onverdroten volharden tr: steech folhâlde Met onverdroten ijver tr: mei oanhâldende iver Onverdroten volharden tr: steech folhâlde Beetkrijgen (bij het vissen) tr: byt krije Het beetkrijgen tr: it wei krije Hij dronk het glas in één slorp uit tr: hy dronk it glês yn ien sloarp leech V. zijn apropos raken tr: fan it, jins apropos reitsje Hij putte zich uit in superlatieven tr: it wienen ien en al, allegear superlativen Een pollepel vol tr: sleeffol (it) Pollepel voor het opscheppen v. pap tr: brijsleef Verslaan bij het kaatsen, rijden tr: derôf keatse, ride Eindje sigaar tr: sigaret. eintsje (it), peukje (it), tipke (fan in sigaar, sigaret) In mineur tr: yn mineur Een paard scherpen tr: in hynder op it skerp sette 's Maandags, (elke maandag) tr: moandeis deze maandag tr: de moandeis Elke maandag tr: alle moandeis, alle moandagen Op die bep. maandag tr: de, dy moandeis Een blauwe maandag tr: in blaumoandei, trije dagen en in moarnsskoft (Luie) maandag houden tr: moandeihâlde Het dreigde te gaan regenen, maar toen klaarde de lucht weer op tr: it drige mei rein, mar doe ferskeat it wer De lucht klaart op tr: de loft wurdt tinner, der komt tekening oan 'e loft, it begjint te glierkjen, te glimmen, it sjit, skuort troch, it waret, wierret op, it waar lichtet Zijn gelaat klaarde op (fig.) tr: syn antlit klearre op Iets voordelig kopen tr: earne goedkeap oan slagje, komme Op zijn voordeligst tr: op jins foardielichst, op 'en foardielichsten Tussen de regels lezen tr: tusken de rigels troch lêze korte, schriftelijke mededeling. Schrijf me even een regeltje tr: skriuw my efkes in pear rigels In de(n) regel tr: yn 'e (gewoane) regel, troch de regel, ornaris Als regel, (in de regel) tr: as regel Vaste regel tr: fêste regel, trant Het is geen vaste regel tr: it is gjin fêste regel, it slacht gjin merk, mark De regels (v.e. kloosterorde) tr: de regels De regels, (menstruatie) tr: de regels Het volk Gods tr: It Godsfolk Het oude volk, (de Joden) tr: it âlde folk Onder eigen volk tr: ûnder eigen folk Eigen aan het volk tr: folksaardich, folkseigen, folksriem - Waar het volk is, is de nering tr: dêr't it folk is, dêr is nearing Hoe later op de avond, hoe schoner volk tr: wat letter op 'e j ûn, wat better folk Hoor eens (als inleiding) tr: moatst ris hearre De rechter moet beide partijen horen tr: de rjochter moat beide partijen hearre Getuigen horen tr: tsjûgen hearre Hij is zeker laat thuis gekomen, ik heb hem niet gehoord tr: hy is grif let thús kommen, ik haw him net heard, fernommen Bij die pot hoort deze deksel tr: by dy pôt heart dit lid Dat boek hoort hier niet tr: dat boek heart hjir net Dat land hoort onder een andere gemeente tr: dat lân falt ûnder in oare gemeente Hij hoort nog tot onze familie tr: hy heart noch ta ús famylje Dat land hoort aan de kerk tr: dat lân heart oan 'e tsjerke Er hoort moed toe tr: der heart moed ta Dat hoort zo tr: dat heart sa Die stoel hoort hier niet te staan tr: dy stoel heart hjir net te stean Dat is niet zoals het hoort tr: dat is net sa't it heart, dat is net nei behearren Dat is niet helemaal zoals het hoort tr: dat is net alhiel sa't it heart, dat is gjin hân foar foet, dat is net hân, hâns foar foet, foets Horen en zien vergaat je tr: hearren en sjen soe jin fergean Iem. niet kunnen horen of zien, (niet kunnen uitstaan) tr: immen hearre noch sjen meie Dat laat zich horen, (dat is aannemelijk of begrijpelijk) tr: dat lit him hearre, dat komt op 'e klink Zich (geducht) laten horen tr: azem, lonte, lûd jaan, derop donderje, de snaar goed mei hars strike, op 'e tsjettel slaan Je moet horen wie het zegt tr: moatst hearre wa't it seit Men kon een speld horen vallen tr: jo koene wol in spjeld, spjelde fallen hearre Iets weten v. horen zeggen tr: eat witte fan hearren en sizzen Geen kwaad v. iem. willen horen tr: gjin ferkeard, ferkeards fan immen hearre kinne Hij heeft er veel over moeten horen tr: hy hat der in soad oer hearre moatten Zo mag ik het horen tr: sa mei ik it hearre Je zult er nog v. horen, (de gevolgen ervan ondervinden) tr: do silst noch fan de bok dreame Iem. niet kunnen pruimen tr: net grien op immen wêze, it net grien op immen hawwe, net sa hastich op immen wêze Veel vertoning maken tr: gâns fertoaning meitsje Het was me een vertoning tr: it wie my in fertoaning Een gevraagd artikel tr: in goed rinnend artikel, grage waar Een kleur als een bellefleur tr: in kleur as in bellefleur Kandelaartjes, (soort v. steenbreek) tr: dúnstienbrek (it), fiiffingerpúnplant, Saxifraga tridactylitas L Een getralied venster, hek tr: in traaljefinster, traaljestek Dat beduidt weinig goeds tr: dat foarseit net folle goeds Gebruikelijk zijn tr: gebrûklik wêze, wenst wêze Zoals te doen gebruikelijk tr: lykas wenst Zoals voorheen te doen gebruikelijk tr: âlderwenst Wel beschouwd tr: goed besjoen, beskôge Zo beschouwd tr: sa besjoen, beskóge, út sa'n each besjoen Iets beschouwen als tr: eat beskôgje, sjen as Iem. beschouwen als tr: immen beskôgje as, hâlde, oanmerke, oansjen foar Behoeden voor tr: hoedzje foar tr: behoedzje foar Iets met kracht verwerpen tr: eat fier fersmite, eat fier (wei) smite Iem., iets trotseren tr: immen, eat stean Hij poept in zijn broek van angst tr: hy poept, skyt yn 'e broek fan bangens Opkomen als poepen tr: opkomme as kakkeneed Vee naar de weide drijven tr: fee nei de greide driuwe, drifkje De schapen drijven tr: skieppedrifkje, skieppedriuwe De wolken drijven tr: de wolken driuwe, drifkje, sile De ooievaar drijft op zijn wieken tr: de earrebarre driuwt, sylt op 'e wjokken De bui, de zeedamp drijft hierheen tr: de bui, loft, de seedamp skoot dizze kant, diskant, dit oer Op de vlucht drijven tr: op 'e flecht driuwe, jeie Iets te ver drijven tr: eat te fier driuwe Iem. tot het uiterste drijven tr: immen ta it uterste driuwe De spot met iem. drijven tr: de spot mei immen driuwe, hawwe, slaan Een spel drijven met tr: boartsje mei De drijvende kracht tr: de driuwende krêft Uit elkaar drijven (fig.) tr: útinoar driuwe, inoar ûntdriuwe De zaak drijft op hem tr: de saak driuwt op him Zich drijvende weten te houden tr: it driuwende hâlde, de holle boppe wetter hâlde Op eigen wieken drijven tr: út eigen wjukken fleane De weilanden dreven, (stonden blank) tr: de greiden dreauwen Het drijft er tr: it driuwt der, it swimt der fan wetter Ik dreef, toen ik thuis kwam tr: ik wie (dweil)trochwiet, doe't ik thús kaam Zich in het gras vlijen tr: jin op it gers delflije Zich tegen iem. aan vlijen tr: immen oankrûpe tr: immen oankûse, oankûskje Dit vlijt mij niet tr: dit flijt my net Afhellend ophogen tr: oankrúnje, oanhelje: in spoarwei-oergong oankrúnje, oanhelje Tactvol zijn tr: in soad, gâns takt hawwe Tactvol te werk gaan tr: mei takt, mei ferdrach te wurk gean Tactvol zijn tr: in soad, gâns takt hawwe Tactvol te werk gaan tr: mei takt, mei ferdrach te wurk gean Zich waarmaken tr: jinsels wiermeitsje Kleerluizen tr: hippentripkes, hippentrippen Zich melden tr: jin melde De boeken melden hem niet tr: de boeken neame him net Zijn brief meldt er niets v. tr: der stiet neat oer yn syn brief Oude vrouw tr: âldminske (it), âldwiif (it) Bessen plukken tr: beiploaitsje, beiplôkje, beisykje, beiteppe Een ristje, trosje bessen tr: in strinkje, strúske beien Zwarte bes tr: strinkjebei, strúsbei, strúsbei, swarte bei, Ribes nigram L Een kalme zee tr: in kalme see Kalm weer tr: kalm, mak, stimmich waar Het wordt kalmer (m.b.t. het weer) tr: it waar licht Kalm v. aard tr: kalm, bestindich fan aard Altijd kalm blijven tr: nearne (net) om jaan Volkomen kalm blijven tr: oars noch oars, net oars of oars wurde Het kalm aan doen tr: it kalm oan dwaan, it jin oan tiid dwaan, it bedaard oerlizze Een kalme zee tr: in kalme see Kalm weer tr: kalm, mak, stimmich waar Het wordt kalmer (m.b.t. het weer) tr: it waar licht Kalm v. aard tr: kalm, bestindich fan aard Altijd kalm blijven tr: nearne (net) om jaan Volkomen kalm blijven tr: oars noch oars, net oars of oars wurde Het kalm aan doen tr: it kalm oan dwaan, it jin oan tiid dwaan, it bedaard oerlizze Die luizige 10 euro tr: dy luzige, nearzige, suterige 10 euro Hij is ongeneeslijk ziek tr: hy wurdt net wer better, it komt net klear (mei him) Een ongeneeslijke kwaal, ziekte tr: in kwaal, sykte dêr't gjin ferwin op is Hij is ongeneeslijk ziek tr: hy wurdt net wer better, it komt net klear (mei him) Een ongeneeslijke kwaal, ziekte tr: in kwaal, sykte dêr't gjin ferwin op is In de herfst volgroeide raap tr: hjerstraap Allerlei soorten rapen; spijs v. rapen tr: raapguod (it) Rapen met loof, als veevoer gebruikt tr: raapguod (it) Rapen oogsten tr: raapje, raapteppe, raaptippe Nu zijn de rapen gaar, (nu is de boot aan) tr: no binne de rapen gear Recht voor zijn raap tr: rjocht foar de raap, foar de fûst út Die oude raap kreeg ik van mijn grootvader, (dik, ouderwets horloge) tr: dy âld raap krige ik fan ús pake Iem. aanwijzen als ..., (beschuldigen) tr: immen oanwize as ..., immen weisette foar .. Aanwijzend voornaamwoord tr: oanwizend foarnamwurd Teveel vreten tr: jin ferfrette Een raar stuk vreten tr: in raar (stik) potiten Een toef haar tr: in toefe hier kuif. Iem. bij zijn toef grijpen tr: immen by it hier krije Een toefje viooltjes tr: in boskje fioeltsjes In tweestrijd staan tr: mei jinsels yn striid wêze, it net mei jinsels iens wêze, yn bestân stean, wêze Afgodisch vereren tr: fergoadzje Wij gaan niet uit hooien, (maak maar niet zo'n haast) tr: it is gjin oannommen wurk Ergens mee hooien tr: earne mei omhoaie Het hooit vandaag goed tr: it is hjoed heawaar, it heawierret hjoed Zij zijn vrienden tr: it binne kammeraten; maten Zij zijn dikke vrienden tr: it binne grutte spitsen Goede vrienden zijn met tr: goed befreone wêze mei Een goede vriend tr: in goefreon Een vriend uit de diensttijd tr: in maat fan 'e tsjinst, in tsjinstmaat Kwade vrienden zijn tr: kweafreonen wêze Kwade vrienden worden tr: keutelmaats wurde Iem. te vriend houden tr: immen ta, te freon hâlde Onder vrienden tr: ûnder (ús) eigen folk Zij heeft een vriend tr: hja hat ferkearing, in feint tr: hja hat in freon Een vriend van ..., (een liefhebber) tr: in man fan .. Een veertiendaags tijdschrift tr: in tydskrift dat om 'e fjirtjin dagen ferskynt, útkomt, in om 'e fjirtjin dagen ferskinend tydskrift Dat is een veertiendaags tijdschrift tr: dat tydskrift ferskynt om 'e fjirtjin dagen Veertiendaags tijdschrift (bijv. op omslag) tr: ferskynt om 'e fjirtjin dagen Een veertiendaagse reis tr: in reis fan fjirtjin dagen Hij is daarin uitgestudeerd, (geslepen) tr: hy is dêrop ôfjage Nu ben ik uitgestudeerd, (nu heb ik geen geld meer) tr: no bin 'k útpoept Zijn plicht doen, betrachten, vervullen tr: jins plicht dwaan Het is onze plicht hen te helpen tr: it is ús plicht, it stiet oan ús om har te helpen Zijn plichten goed vervullen tr: op jins plak wêze, jins paad, paadsje, plak wol skjinmeitsje Iem. tot zijn plicht brengen tr: immen ridderje, immen de broek opbine Het gulle zand tr: it golle, gulle sân Gulle brandewijn tr: gulle brandewyn Onder de gulle zon tr: yn 'e baarnende sinne Iem. gul ontvangen tr: immen lette en sette, sette en tresse Ergens gul worden ontvangen tr: earne te let en te set komme Geen sterveling tr: gjin sterveling Naar (de) stad tr: nei stêd (ta) Stad en platteland tr: stêd en lân De heilige, eeuwige stad tr: de hillige, ivige stêd Het kan beter v.e. stad dan v.e. dorp tr: it kin better fan 'e stêd as fan it doarp, it lân, it kin better fan 'e skeaf as fan 'e bân Er mogen zijn tr: der wêze meie Dat mag niet tr: dat mei net Dat mag niet v. mijn vader tr: dat wol ús heit net lije Mag ik, mag het? tr: mei it? V. mij mag het tr: om my mei it Iem. mogen (lijden) tr: immen lije meie Ik mag hem niet tr: hy, it is myn man net Iem. graag mogen tr: wol oer immen meie Iets graag mogen tr: earne (wol) oer meie Het mocht wat! tr: 't mocht in skyt!, it soe (al wakker) wat (wêze)!, wat soe 't (wêze)! Je mocht je wel schamen tr: do meist dy wat skamje Mag je zo doen tr: meiste sa? Het heeft niet zo mogen zijn tr: it hat net sa wêze meien, mocht Mocht het nu zo zijn, dat ... tr: mocht it no sa wêze, dat ..., as it no sa wie, dat .. Dat zij nog lang moge leven! tr: dat hja noch lang libje mei! Moge de Heer u zegenen! tr: mei de Heare jo seinigje! Iem. voor de auto wegrukken tr: immen foar de auto wei skuorre De dood heeft hem weggerukt tr: de dea hat him hjirwei skuord Roepen om tr: roppe om Roepen en tieren, schreeuwen tr: roppe en raze De dokter roepen, (ontbieden) tr: dokter roppe Je komt als geroepen tr: do komst krekt fan pas Onder de wapenen roepen tr: oproppe Zich iets voor de geest roepen tr: jin eat foar de geast bringe, helje Iets in het leven roepen tr: eat yn it libben roppe Hij voelde zich geroepen om ... tr: hy miende dat er ... moast Roepen over, (prijzen) tr: (lûd) roppe fan: der waard (lûd) fan roppen, dat er sa geleard wie Het is niet om over te roepen tr: it kin gjin sprekken, swetsen lije Langzaam aan, (geleidelijk) tr: stadichoan, stadichwei Erg langzaam tr: oerlangsum, oerstadich Langzaam maar zeker tr: stadich mar wis Langzaam aan, (geleidelijk) tr: stadichoan, stadichwei Erg langzaam tr: oerlangsum, oerstadich Langzaam maar zeker tr: stadich mar wis Stuurlieden, -lui tr: stjoerlju Eerste stuurman tr: earste stjoerman De beste stuurlui staan aan wal tr: alle rieders binne gjin dieders Een fraaie vertoning (iron.) tr: in moaie fertoaning Dat staat je lang niet fraai tr: dat is net sa moai fan dy, dat stiet dy smoarch 't Is me wat fraais tr: dat is my ek wat (moais) Het gesternde uitspansel tr: de stjerrehimel, stjerreloft Je kunt zijn ribben wet tellen tr: men kin by him de ribben telle, wol op 'e ribben fioelespylje Iem. op de ribben komen, iem. de ribben smeren tr: immen op e ribben jaan, immen de ribben smarre, immen ribsmoar jaan Dat is een rib uit je lijf, (een grote uitgave) tr: dat is in hiele hou, útjefte smalle verhoging aan de oppervlakte v.e. voorwerp. De ribben v.e. blad tr: de ribben fan in blêd Een weefsel met ribben tr: in weefsel mei ribbels Spel kaarten tr: spul kaarten Een kaartje leggen tr: in potsje kaarte De kaart(en) geven tr: (kaart)jaan Een mooie kaart, goede kaarten tr: in moaie kaart, moaie, goede kaarten De gele, rode kaart tr: de giele, reade kaart In, op kaart brengen tr: yn, op kaart bringe Een kaartje garen tr: in kaartsje jern Alles op één kaart zetten tr: alles op ien kaart sette, alle bûter op ien pankoek smite Niet alles op één kaart zetten tr: net alle aaien ûnder ien hin lizze, alle bûter op ien stik brea smarre, alle klean op deselde kapstôk hingje De kaart is vergeven tr: de kaart is ferjûn De kaart leggen tr: kaartlizze, de kaart lizze Dat is (een) doorgestoken kaart tr: dat is (in) opstutsen kaart, omstutsen, trochstutsen kaart, spul, wurk, opsteld, ûnderstutsen wurk, opmakke spul, in (op)makke mouwe, in trochnaaide boel, se hawwe dat mei-inoar opsteld Iem. in de kaart kijken, zien tr: immen yn 'e kaart sjen, loere Zich in de kaart laten kijken tr: jin yn 'e kaart sjen litte Iem. in de kaart, in iem. kaart spelen tr: immen yn 'e kaart spylje (Met) open kaart, kaart op tafel spelen tr: (mei) iepen kaart spylje, mei iepene kaart spylje, de kaart iepenlizze, útlizze Zijn kaarten op tafel leggen, blootleggen tr: de kaarten iepenlizze, útlizze, de kaarten op tafel lizze De kaarten liggen nu anders tr: it lân leit der no oars hinne Dat is een haalbare kaart tr: dat is te dwaan, dat kin, dat is mooglik Dat is niet een, geen haalbare kaart tr: dat wurdt him net, wurdt neat, kin neat wurde V.d. kaart vegen tr: fan 'e kaart fege V.d. kaart zijn, (de kluts kwijt zijn) tr: fan 'e kaart, fan 't hynder wêze Het is er hommeles tr: it is dêr homles, hommeles, hommels, yn 'e hommel Van harte gaarne tr: minlike graach Ik geef gaarne toe, dat ... tr: ik wol wol earlik wêze, dat .. Verliefd worden op een meisje tr: (twa) eagen op in faam smite Verliefd zijn op tr: sin hawwe oan, bestek, smucht hawwe op Zodra ik haar zag, was ik verliefd tr: sagau't ik har seach, wie ik oanstutsen Zij zijn erg verliefd tr: dy twa binne (it) tige iens, binne mâl mei-inoar Verliefde buien krijgen tr: sin oan oareljus bern krije Iem. verliefde blikken toewerpen tr: skieppe-eagen op immen smite De meisjes met verliefde blikken naogen tr: de fammen nei de hakken sjen (Erg) verliefd doen tr: (sa) grien (as gers) wêze Dat is de moeite overwaard tr: dat is de muoite mear as wurdich Gedachteloos zijn tr: gjin omtinken hawwe Steel v. zeis tr: pikstôk tr: swaaibeam tr: swaaiboom Mijn voeten smarten tr: de fuotten smerte my post op creditzijde v. balans tr: ôfskriuwing Te stade komen tr: te stea, te pas, fan pas komme Weerwerk op iets krijgen tr: earne reaksjes op krije Weerwerk leveren tr: tsjinspul leverje Iem. weerwerk geven, (iem. voortdurend sarren en zo aan de gang houden) tr: immen fuorje V. hier; ergens naar toe. Elders, overal, (n)ergens heen tr: earne oars, oeral, (n)earne hinne Al een heel eind heen zijn tr: al in ein, stik hinne wêze Zoveel maanden heen zijn tr: safolle moanne hinne wêze Men moet ver heen zijn om zoiets te doen tr: jo moatte fier hinne wêze om soks te dwaan Waar wil hij heen?, (wat bedoelt hij?) tr: wêr wol er op del, ta Waar moet dat heen? tr: wêr moat dat hinne? Daar moet het heen tr: dêr moatte wy op ta Heen en terug tr: hinne en werom Heen ga ik met de bus, terug op de fiets tr: hinne gean ik op 'e bus, werom op 'e fyts Ik ben heen en terug naar de zeedijk gewandeld tr: ik bin hinne en wer(om) de seedyk kuiere Heen en weer tr: hinne en wer Heen en weer lopen tr: hinne en wer rinne Het heen-en-weer v. iets krijgen tr: earne raar, simpel fan wurde Heen en weer gaan tr: hinne en werje Terloops iets nakijken tr: yn, út 'e flecht (wei) eat neisjen Een terloopse opmerking maken tr: eat by de noas lâns opmerke Terloops iets nakijken tr: yn, út 'e flecht (wei) eat neisjen Een terloopse opmerking maken tr: eat by de noas lâns opmerke Iem. op zijn verdoemenis slaan tr: immen op 'e ferdommenis jaan Hij kan naar de verdoemenis lopen tr: hy kin nei de hel rinne, hy kin ferrekke De zaak gaat naar de verdoemenis tr: de saak giet nei de bliksem Voor galg en rad opgroeien tr: foar de galge, foar galge en rêd opgroeie, oerkomme Hij is v.d. galg gedropen, gevallen tr: hy sjocht derút oft er fan 'e galge fallen is Geen tittel, (geen jota, totaal niets) tr: alhiel, finaal, hielendal neat Ergens geen stap voor verzetten tr: earne neat foar dwaan Stap voor stap tr: stap, stapke foar stap, stapke Een stap achter-, vooruit tr: in hiele efterútgong, foarútgong Op stap zijn, (ervandoor zijn, aan de boemel zijn) tr: op stap wêze Op stap, aan de stap, (aan de wandel) tr: oan 'e kuier Stappen ondernemen om ... tr: prikken yn 't wurk stelle om .. Iem. stappen nagaan tr: immens gongen neigean Een klanknabootsing tr: in lûdneibauwend wurd Een heg snoeien tr: in hage knippe Het kindje is aan het tanden tr: it berntsje is yn it toskjen Iets openbaar maken tr: eat iepenbier, buorkundich meitsje De openbare weg tr: de iepenbiere wei De openbare school tr: de iepenbiere skoalle In het openbaar tr: yn it iepenbier Iets openbaar maken tr: eat iepenbier, buorkundich meitsje De openbare weg tr: de iepenbiere wei De openbare school tr: de iepenbiere skoalle In het openbaar tr: yn it iepenbier Berusten bij, onder tr: berêste by Berusten op tr: berêste op Berusten in tr: berêste yn Daar moeten we in berusten tr: dêr moatte wy yn berêste, dêr sille wy sa yn fierder, fuort moatte Linkse manieren, (onhandig, lomp) tr: houtene manieren Linkse streken, (vals, onbetrouwbaar) tr: skelmske streken, skelmerij Iem. links laten liggen tr: immen skouderje, immen yn 'e mist stean litte (Naar) links! (tegen paarden) tr: hâld, hâldom, hapom! Naar links (doen) zwenken (v. paarden) tr: hâlde, omhâlde Een zaak links aanvatten, (onhandig, verkeerd) tr: de saak, boel ferkeard, earsling, earslings oanpakke De zwichtborden tr: de swichten, de houten Zich opgelaten voelen, (in een lastige, moeilijke toestand verkeren) tr: ferlegen wêze Met iets opgelaten zijn tr: earne mei oanlotte, tangele, oantangele wêze, earne mei oanklaud sitte Parel v. zweet tr: kobbel tr: kobbe Paarlen voor de zwijnen werpen tr: de bargen pearels foarsmite Dat zijn paarlen voor de zwijnen tr: dat is spek yn ('e) hûnenêsten, yn it hûnenêst Amok maken tr: út 'e koker, op 'e klomp, poat, tsjettel spylje, derop donderje, spylje tegen hoop of verwachting. Mocht hij onverhoopt niet kunnen komen tr: mocht er (al) net komme kinne, mocht er, wat net te hoopjen is, net komme kinne Mocht u onverhoopt een ongeluk overkomen tr: mochten jo (al) in ûngemak krije, mochten jo, wat ik, wy net hoopje, in ûngemak krije tegen hoop of verwachting. Mocht hij onverhoopt niet kunnen komen tr: mocht er (al) net komme kinne, mocht er, wat net te hoopjen is, net komme kinne Mocht u onverhoopt een ongeluk overkomen tr: mochten jo (al) in ûngemak krije, mochten jo, wat ik, wy net hoopje, in ûngemak krije In het Fries vertalen tr: ferfryskje In het Fries vertalen tr: ferfryskje De voeten, zich ontschoeien tr: de skuon útdwaan Het wordt voortgezegd tr: it seit fuort, it wurdt fierder ferteld Van rechtswege tr: fan rjochtswegen Diegene die tr: dyjinge dy't, dyselde dy't aandacht schenken aan tr: omtinken jaan oan De aandacht trekken tr: de oandacht lûke Ergens geen aandacht voor hebben tr: earne gjin omtinken, stúdzje foar hawwe Iets onder de aandacht brengen, ergens de aandacht op vestigen tr: eat yn it omtinken, foar de oandacht bringe Gedagvaard worden tr: foarroppen wurde, foar it rjocht easke wurde Huilerig door slaap (v. kinderen) tr: tizich, tizenich, tizerich Huilerig door slaap (v. kinderen) tr: tizich, tizenich, tizerich Het officieus-zijn tr: offisjeuzens Het officieus-zijn tr: offisjeuzens Tot zijn vaderen vergaderd worden tr: ta jins âffears fergearre wurde Waar twee of drie vergaderd zijn in mijn naam tr: dêr't twa of trije byinoar binne yn myn namme Erboven staan (fig.) tr: derboppe stean Er waren pakweg 100 plaatsen te weinig tr: der wiene sa'n, sawat 100 plakken te min Dat kost pakweg duizend euro tr: dat kostet sa'n, sawat tûzen euro Een vierscharige ploeg tr: in fjouwerskaar Een kamer schoonmaken tr: in keamer skjinmeitsje, úthimmelje, útnimme Een huis schoonmaken tr: in hûs skjinmeitsje, skjinje, húshimmelje, hússkjinje De vis schoonmaken tr: de fisk skjinmeitsje Karbonaadje tr: karbonaadsje (it) Bij kleine beetjes interen tr: ynkrommelje Een snuifje zout tr: in snúfke sâlt Gewone spurrie tr: sparje, hûnemier, Spergula arvensis L Hij is een mislukkeling tr: hy is in ûngeloksfûgel, it wierret him altyd tsjin, alles brekt him altyd by de hannen (om't) ôf, om en ôf Iets met gretigheid aannemen tr: eat mei beide hannen oannimme Sedert, bij mensenheugenis tr: sûnt minskeheugenis, by minskewitten Op (de) televisie tr: op 'e telefyzje Naar de televisie kijken tr: telefyzjesjen, tillefyzjesjen Ik ga een eindje kuieren tr: ik gean in eintsje te kuierjen Iem. uit kuieren sturen, met iem. gaan kuieren, (iem. beetnemen) tr: immen foar de kroade ride Een v.d. vijf is uit kuieren bij hem, (hij is niet goed wijs) tr: der is ien (fan 'e fiif) by him op 'e kuier Daartoe ben je verplicht tr: dat is dyn plicht Dat is niet verplicht tr: dat is gjin ferplichting Ik zie mij verplicht om ... tr: ik moat wol .. Iets verplicht stellen tr: eat ferplichtsje Ik voel mij niet verplicht om ... tr: ik fiel it net as myn plicht om .. Dan ben ik wel verplicht mijn regenjas aan te trekken tr: dan moat ik de reinjas wol oandwaan Iem. iets verplicht zijn tr: immen eat skuidich wêze Ik ben (aan) hem veel verplicht tr: ik haw in soad oan him te tankjen Granen (te velde) tr: nôten, ierfruchten, siefruchten, siedfruchten Het graan (te velde) tr: it nôt, de nôten, de weten Granen (in de handel) tr: nôten, nôt (it) Het graan op de halm verkopen tr: it nôt op 'e stâle, op stannen, op it strie, op 'e woartel ferkeapje Graan oogsten tr: nôtsje Een ommetje maken tr: in slach om gean, in omstapke meitsje Een ommetje in het dorp tr: in slach om 'e buorren Ten overstaan v. tr: yn it bywêzen fan Ten zesde tr: sechst, seisd Hij kwam als zesde aan tr: hy kaam as sechde, sechsde, as sechte, sechste, as seisde, sechst, seisd oan Een zesde deel tr: in sechdepart, sechsdepart, sechstepart, sechtepart, seisdepart Ten zesde tr: sechst, seisd Hij kwam als zesde aan tr: hy kaam as sechde, sechsde, as sechte, sechste, as seisde, sechst, seisd oan Een zesde deel tr: in sechdepart, sechsdepart, sechstepart, sechtepart, seisdepart Zich (niet) laten verbidden tr: jin (net) bebidde, ferbidde litte Iem. terechthelpen tr: immen paadwiis meitsje Halve ploeggang tr: lânsgong Wij zijn vroeg opgestaan, opdat we meer tijd zouden hebben tr: wy binne der betiid ôf gongen, dat wy (mar) mear tiid hawwe soene, mei it doel dat wy mear tiid hawwe soene Het ligt voor het meenemen tr: it leit foar de krij Dat is mooi meegenomen tr: dat is moai mei Dat is in ieder geval mooi meegenomen tr: dat skeelt altyd wer safolle Springerig haar tr: springerich hier Een plaats achteraan (bijv. in een zaal) tr: in efterôfplak Ergens achteraan zitten tr: earne efteroan sitte, wêze Vergroeid tr: fergroeid, ferwoeksen tr: misgroeid, miswoeksen Vergroeid zijn met tr: fergroeid wêze mei, bewoeksen wêze yn, ferwoeksen wêze yn Met de rijschaaf bewerken tr: rije Kleumend rondlopen tr: omklommerje, omklûmerje Het is onsamenhangend tr: it hinget oaninoar as los sân, der sit gjin ferbân, gearhing yn Hij spreekt zo onsamenhangend tr: syn praat hinget oaninoar as los sân, syn praat sit gjin ferbân, gearhing yn, syn praat hat slot noch styl Het is onsamenhangend tr: it hinget oaninoar as los sân, der sit gjin ferbân, gearhing yn Hij spreekt zo onsamenhangend tr: syn praat hinget oaninoar as los sân, syn praat sit gjin ferbân, gearhing yn, syn praat hat slot noch styl v.h. weer. Het druilt, het weer druilt tr: it waar is sawat griemerich, it griemt sawat om, it muozzet om Een rak in de wind tr: in yn-'e-wynsk rak, in tsjinrak Kleverig. Plakkerig brood tr: kliemske bôle De kleren zitten plakkerig om het lijf tr: de klean plakke oan 'e lea Plakkerig weer tr: switterich waar Kleverig. Plakkerig brood tr: kliemske bôle De kleren zitten plakkerig om het lijf tr: de klean plakke oan 'e lea Plakkerig weer tr: switterich waar Op tijd thuis zijn, hoor! tr: op 'e tiid thús wêze, hear! Hoor en wederhoor Tot de bedelstaf vervallen tr: oan 'e biddelsek reitsje Een gewatteerde deken tr: in oerklaaide, trochstikke, trochstoppe tekken Een slepende ziekte tr: in krupsje Een dodelijke ziekte tr: in deadlike sykte, in deasykte Een gezonde ziekte tr: in sûne sykte Rondgaande, besmettelijke ziekte tr: jacht, goarre, omgong Een ziekte onder de leden hebben tr: in sykte ûnder de lea hawwe, wat ûnder de lea hawwe Krijg de ziekte! tr: krij de pest! ... als de ziekte tr: ... as de pest Overstaande hoeken tr: oersteande hoeken Een overstaande hoek, zijde tr: in oersteande hoeke, side Zo iets vermoedde ik niet tr: soks hie 'k net tocht Zoiets vermoedde ik al tr: dat tocht ik al Men vermoedt, dat ... tr: se tinke, dat .. ..., vermoed ik tr: ..., ried, tink ik Geen gevaar vermoeden tr: nearne gjin erch, gjin euvelmoed yn hawwe Het is maar een vermoeden tr: it binne mar fermoedens Het vermoeden uitspreken, dat ... tr: hawwe wolle, derop oan wolle, derop út wolle, dat .. verdenking. Op vermoeden v. diefstal tr: op fertinking fan stellerij Vermoeden op, tegen iem. hebben tr: kweabetinken, betinken, kwea, kweade fermoedens, kwea fermoeden op immen hawwe gedachte. Hij had er geen (flauw) vermoeden v. tr: hy hie der gjin (flau) idee fan Ik had er al een vermoeden v. tr: dat tocht ik al Het is een latertje geworden tr: it is in lette boel wurden Klomp met een kap tr: boppestklomp, kapklomp Klomp met leren band over de wreef i.p.v. een kap tr: learklomp, riemkeklomp, wâldklomp Klompen vervaardigen tr: klompmeitsje Een klomp, klompen krammen tr: klompkramje Op klompen lopen tr: op klompen rinne, klompfuotsje Klompen dragen tr: klompen oan hawwe Met de klompen op het ijs komen tr: jin op glêd iis jaan Iets met zijn klompen (aan) kunnen voelen tr: eat mei de klompen oan, oan 'e fuotten wol fiele kinne Nu breekt mijn, mij de klomp tr: no brekt my de klomp Zijn klompen wegbrengen, (naar huis gaan) tr: de klompen thús bringe Zijn klompen wegzetten, (sterven) tr: de klompen op 't boerd sette Driejarig dier tr: trinter Hier geldt een tippelverbod tr: hjir mei net tippele wurde Erin tippelen tr: deryn, derfoar rinne Een treurig ongeval, bericht tr: in treurich ûngemak, berjocht 't Is treurig met het weer de laatste tijd tr: it is treurich mei it waar de lêste tiid Een treurig ongeval, bericht tr: in treurich ûngemak, berjocht 't Is treurig met het weer de laatste tijd tr: it is treurich mei it waar de lêste tiid Iets ergens door weven (fig.) tr: eat earne troch (hinne) frisselje Allerlei leugens ergens om heen weven tr: eat yn alderlei leagens befrisselje, bewuolje Leunen op, (afhankelijk zijn v.) tr: lynje op Een piek (haar) tr: in teister Het regent pieken tr: it reint stjalpich, stjelpich De piek schuren tr: de pyk skuorje Haat, wrok. Een piek op iem. hebben tr: de, in pik op immen hawwe, ynhawwe Eenzelvig zijn tr: ienselvich wêze, (o sa) op jinsels wêze Een eenzelvig, eenzelvige man tr: in ienselvich man, in man op himsels, in ienling Bepaling v. gesteldheid tr: tuskenbepaling De dag vóór eergisteren tr: betearjuster 's Zomers tr: simmers, by 't simmer, te simmer Van de zomer tr: fan 't simmer, fan 'e simmer (In, gedurende) die zomer tr: de, dy simmers De zomer des levens tr: de middeishichte fan it libben Puntneusje tr: pripnoas, pripnoaske (it) Een grote puntneus tr: in noas as in tipkladde Er (niet) zonder kleerscheuren afkomen tr: der (net) sûnder kleanskuorren ôf komme Aan leverbotziekte lijdend tr: gallich tr: botgallich Zijne, Hare Majesteit tr: Syn, Har Majesteit Als (v.) een janhen tr: janhinnich Welriekende agrimonie tr: giele fakkel, Agrimonia procera Wallr Een magere sprinkhaan tr: in meagere stelt Inwendige delen (inz. v. mens of dier) tr: binnenspul (it), binnenst (it) De inwendige mens versterken tr: ribskoarje, de ribben wat skoarje Het inwendige tr: it ynwindige Inwendige delen (inz. v. mens of dier) tr: binnenspul (it), binnenst (it) De inwendige mens versterken tr: ribskoarje, de ribben wat skoarje Het inwendige tr: it ynwindige Kunnen wedijveren met tr: meunsterje, hâlde kinne tsjin Poeren aan een draad rijgen tr: poereriuwe Staan als een zoutpilaar tr: stean as in sâltpylder Dekken (v. mannelijke dieren) tr: dekke tr: driuwe De tafel dekken tr: de tafel klearmeitsje, oansette De tafel is gedekt tr: de tafel stiet oan, is klear Een speler dekken (bij sport) tr: in spiler dekke Elkaar dekken tr: inoar dekke Bos gerstestro tr: koarngrude Vermagerd tr: fermeagere, beklonken, ôfklaaid Dat is uit de(n) boze tr: dat is dwersferkeard Blad v.d. waterlelie tr: pompeblêd (it) Het is me een product, (een rare) tr: it is my in portret Een raar product tr: in raar portret Enten op tr: intsje op Voor Pampus liggen, (dronken zijn) tr: yn 'e joarum, loarum wêze, te djip syld hawwe in zwijm liggen door de warmte tr: foar mets, munt lizze Smadende taal tr: sneue praatsjes Smadend lachen, (smadelijk) tr: skealik laitsje, glimkje, spytgnyskje Smadende taal tr: sneue praatsjes Smadend lachen, (smadelijk) tr: skealik laitsje, glimkje, spytgnyskje Iem. omzeggen tr: immen omsizze Bep. muziekinstrument. harp(e). Op de harp spelen tr: harpje, harpslaan, harpspylje Harpje tr: harpke (it) Dat is de hoofdzaak tr: dat is de haadsaak, dat is it foarnaamste In hoofdzaak ben ik het met u eens tr: yn ('e) haadsaak, yn haadsaken bin ik it mei jo iens Ons paard is weelderig tr: ús hynder is wielderich, hat in bealch fol wielde Een meevallertje tr: in tafaltsje Een lans breken voor iem., iets tr: it foar immen, eat opnimme Een kaal hoofd, kale schedel, knikker, kruin tr: in keale holle, knikkert, plasse, in blês Kaal worden tr: keal wurde, lêst fan kealens krije, der keal boppeop wurde, troch it hier hinne waakse, waaksje Kaal zijn tr: keal wêze, troch jins hier hinne woeksen wêze Zo kaal als een luis, een kerkmuis, de mieren, een rot, (arm) tr: sa keal as in flesse, kikkert, lús, lûs, protter, rottesturt, swel Een kale neet tr: in kealfink, kealjas Kale heren tr: skriele hânzen, neakene swellen Er kaal afkomen tr: der keal ôf komme, foarwei komme Kale vorst (zonder sneeuw) tr: in keale froast De weg banen tr: de dyk klearje, frijmeitsje tr: de baan dertroch meitsje Het schip baande zich een weg dwars door het ijs tr: it skip wrotte dwers troch it iis Zich de weg tot de top banen tr: jin ta de top opwrotte Om een mooi ding willen, dat ... tr: om in leaf, moai ding wolle, dat .. Op het getouw zetten (v.e. plan) tr: op tou sette In het getouw, (aan het werk) tr: yn tou, touwen Genegen zijn tot tr: ree wêze ta Genegen zijn te helpen tr: ree wêze om te helpen Iem. genegen zijn tr: immen tadien, tagedien wêze Lijdzaam toezien tr: de dingen op har berin litte Lijdzaam toezien tr: de dingen op har berin litte Trappers, (zware schoenen) tr: trapers, deawâders Contact opnemen met tr: kontakt opnimme mei Met iem. over iets contact opnemen tr: mei immen earne kontakt oer opnimme, eat mei immen opnimme Het te hulp roepen tr: berop (it) Een beroep doen op tr: in berop dwaan op Een beroep krijgen tr: in berop krije In hoger beroep gaan tr: yn heger berop gean, (de saak) ferroppe, it fersmite, it heger, hegerop besykje, fersykje De tuinbouw beoefenen tr: túnbuorkje, túnkje, túntsje, gernierje, gernierkje Getikt zijn tr: se net allegear hawwe, net goed wiis wêze Vorm en kleur tr: foarm en kleur De zeven kleuren v.d. regenboog tr: de sân kleuren fan 'e reinbôge Primaire, complementaire kleuren tr: primêre, komplemintêre kleuren Een zee v. kleuren tr: in see fan kleuren Kleur op kleur tr: kleur op kleur Een kleurtje tr: in kleurke De kleur ogen tr: de kleur eagen Het schilderij is mooi v. kleur tr: it skilderij is moai fan kleur Een warme kleur tr: in waarme kleur Wat kleur betreft harmoniëren tr: byinoar kleurje Afwijkende, slechte of gemengde kleur tr: miskleur De nationale kleuren tr: de nasjonale kleuren Kerkelijke kleuren tr: tsjerklike kleuren Iets in geuren en kleuren vertellen tr: eat mei spjeld(e) en nulle bestekke Hij is (niet) v. onze kleur tr: hy is (net) fan ús kleur Welke kleur heeft deze krant? tr: fan wat kleur is dizze krante? De kleur v.e. klinker tr: de kleur fan in lûd Een kleur als een boei, bellefleur tr: in kleur as in boei, bellefleur Een gezonde kleur tr: in sûne kleur, skôging, in kleur as molke en bloed Een ongezonde kleur tr: in minne skôging Een kleur krijgen tr: in (reade) holle krije, in kaam, kleur krije, sette, sjitte Hij kreeg een verschrikkelijke kleur tr: de kleur sloech him út, de kleuren sloegen him út, de kleur sloech him út en yn, de kleuren gongen him op en ôf, de iene kleur gie him op, oan en de oare ôf Welke kleur maak je troef? tr: wat wurdt troef? Kleur verzaken tr: fersaakje, fersake Kleur bekennen, (lett.) tr: bekenne fig. tr: kleur bekenne Kleur afgeven tr: ôfkleurje De gele trui tr: de giele trui Verkleumen (en daardoor kou vatten) tr: beklomje, beklommerje Zwarte aarde tr: swarte grûn, ierde, modder, swart (it) Ter aarde werpen tr: oer de grûn, oer de, tsjin 'e weareld smite De ogen ter aarde slaan tr: de eagen delslaan Ter aarde bestellen tr: te ierde, yn 'e ierde bringe, ûnder (de) ierde skikke, beïerdigje, beïerdzje, weibringe Boven aarde staan tr: (noch) boppe (de) ierde stean, (noch) boppe de grûn stean In goede aarde vallen tr: yn goede ierde falle Dat viel in goede aarde tr: dát stie derby Zich goedhouden tr: jin goedhâlde Met schreden nameten tr: neitrêdzje De goede sint tr: de goede sint De goede sint tr: de goede sint Met de stroopkwast lopen tr: mei de sjerpkwast omgean Opgeld doen tr: opgong meitsje, fuortgong nimme Zich vereten tr: jin ferite Op iets tamboereren tr: earne op hammerje, timmerje Ergens aanzitten tr: earne oan sitte Iets verafschuwen tr: eat ferspije, ferspuie, earne in griis, ôfgriis fan hawwe, earne in griis, grize yn hawwe Met gebruikmaking v. tr: mei gebrûk fan Niet vleesachtig zijn, (niet v. vlees houden) tr: net sa fleizich wêze Flesvoeding geven tr: it bern oan 'e flesse hawwe Enigszins hinken, (mank gaan) tr: pinke tr: pinkje Niem. hinkt v.e. andermans zeer tr: net ien hinket om in oar syn seare foet, oan in oarmans sear Twee, (zes) linkerhanden hebben tr: twa lofterhannen hawwe, mei omkearde hannen stean Gewoon knoopkruid tr: soldateknoop, Centaurea pratensis Thuill. Maaidorser tr: combine Ergens de weet, geen weet v. hebben tr: earne weet, gjin weet fan hawwe Iets aan de weet komen tr: eat oan 'e weet komme Het is maar een weet tr: it is mar in weet, weetsje Dat zul je aan de weet komen! tr: dat silst gewaar wurde, wyswurde, wiiswurde Vlug v. begrip zijn tr: it gau foar 't ferstân hawwe, gau fan ferstân wêze Traag v. begrip zijn tr: wat stadich wêze, wat sleau falle Een begrip zijn, (enig in zijn soort zijn) tr: in begryp wêze Geen begrip v. iets hebben tr: eat net foar, yn, ûnder it begryp hawwe, earne gjin doel oer, bestek oer, sicht op hawwe Dat gaat mijn begrip te boven tr: dat giet boppe myn begryp Naar mijn begrip tr: nei, neffens myn begryp, betinken, nei myn doel, ferstân, foar myn besef Begrip hebben voor tr: begryp hawwe foar Begrip opbrengen, vragen voor tr: begryp opbringe, freegje foar Een kort begrip van ... tr: in koart begryp fan .. Gemenigheden tr: gemienichheden, smychterij, smychtestreken aangeslagen zijn tr: derôf wêze Een schuit turf, (als bep. maat) tr: in skûte turf Schuiten van schoenen tr: oarlochsskippen Zijn biezen pakken tr: jins biezen, bizen pakke Op kousenvoeten tr: hoasfuotlings, op hoasfuotling, hoasfuotlingen, platfoets Op kousenvoeten gaan, lopen tr: op hoasfuotling, hoasfuotlingen gean, hoassokje, platfuotsje Snavel v.e. vogel tr: neb tr: nebbe Aardappelen pitten tr: sprútgatsje, sprútsje Hij kan goed toneelspelen, (lett.) tr: hy kin goed toanielspylje fig. tr: hy kin goed komeedzje spylje Een paard bij de teugel leiden tr: in hynder oan 'e leie hawwe Met losse teugel rijden tr: mei de sloppe, losse leie ride, mei (de) sloppe, mei in sêfte team ride Iem. de teugels uit de handen nemen tr: immen de leie út hannen nimme De teugel(s) vieren tr: de jaachline sjitte litte Aan zijn hartstochten de vrije teugel geven tr: jin útwierje De teugels aanhalen tr: de leie strak hâlde, stiif lûke, de leie wat stiver lûke, de jaachline stiif, strak hâlde De teugel afwerpen tr: it helter útstrûpe De teugel der regering in handen hebben tr: it bewâld fiere, wâld fiere Zielig toekijken tr: earmhertich tasjen Zielig stond hij daar tr: earmhertich stie er dêr Een zielig beetje tr: in benaud, treurich lyts bytsje Naar het zwaard grijpen tr: nei it swurd gripe Het zwaard uittrekken tr: it swurd lûke, úthelje Het ene zwaard houdt het andere in de schede tr: it iene mês hâldt it oare yn 'e skeef Het zwaard in de schede steken tr: de striid stake Wat doe je daar toch? tr: wat (be)dochst dêr dochs? Dat kan ik vandaag nog doen tr: dat kin ik hjoed noch dwaan, noch dien Mag je zo doen? tr: meiste sa? Wat ga je doen? tr: wat silst? Doen denken aan tr: tinke litte oan Een steen deed hem struikelen tr: in stien liet him stroffelje, in stien makke dat er stroffele, in stien die it, dat er stroffele Je doet maar (wat je niet laten kunt) tr: do dochst mar (watst net litte kinst) De kamer doen tr: de keamer dwaan Wat deden de koeien vandaag (op de markt) tr: wat diene de kij hjoed? Wat doet die man tr: wat docht dy man, wat hat dy man by de(r), 'en ein, wat set dy man út 'e wei? Niets doen dan tr: oars net, neat dwaan as Wat doet het buiten? tr: hoe is it waar, hok, watfoar waar is it? Wat doet dat huis? tr: hoefolle hier docht dat hûs? Wat doen tr: wat dwaan: de lytse moat wat dwaan Die hond doet niets tr: dy hûn docht neat Zo'n verhaal doet je wat tr: sa'n ferhaal rekket jin, sa'n ferhaal wurdt men oars fan, sa'n ferhaal taast jin yn 't moed Dat doet mij niets tr: dat rekket my hielendal net, dêr wurd ik oars noch oars, net oars of oars fan Het doen (met iem.) tr: it dwaan (mei immen) De rem doet het niet meer tr: de rem, rim docht it net mear De motor doet het weer tr: de motor docht, nimt it wer Hij kan het doen tr: hy kin it goed, skoan dwaan, hy kin it wol stowe, it goed stelle, it wol bestuiverje Ik geef het je te doen tr: ik jou it dy te dwaan, ik set it dy Het er om doen tr: it der om dwaan De kleur moet het hem doen tr: de kleur moat it dwaan Het ermee doen tr: it dermei dwaan Zijn manier v. doen tr: syn manier, wize fan dwaan Dat is geen manier v. doen, dat is geen doen tr: dat is gjin dwaan (allyk, gelyk), gjin manier fan dwaan, gjin hannelwize gelyk, gjin wurk tr: dat is gjin arbeid, gjin regear, gjin wizánsje Doen aan tr: dwaan oan Ergens iets aan doen tr: earne eat oan dwaan Er niets aan kunnen doen tr: der neat oan dwaan kinne Doen in, (handelen) tr: dwaan yn Doen over tr: dwaan oer Er niet(s) toe doen tr: der net, neat ta dwaan, net ta de saak dwaan Het doet er niet toe tr: it docht der net ta Wat is daar te doen? tr: wat is dêr dwaande, te rêden, te krijen? Het is te doen om tr: it is te dwaan, te krijen, te rêden om Over die zaak is heel wat te doen geweest tr: oer dy saak hat hiel wat te dwaan west Met iem. te doen hebben tr: (it) mei immen te dwaan hawwe Je krijgt met mij te doen tr: do krijst (it) mei my te dwaan Er is veel te doen, (veel werk) tr: der is in protte, in soad te dwaan Niets te doen hebben tr: neat te dwaan, te ferstriken hawwe Het is te doen tr: it is te dwaan Dat is niet te doen, dat is geen doen tr: dat is net te dwaan, dat is gjin dwaan Dat is nog wel te doen tr: dat is noch wol te dwaan, dat, dêr is noch oer te kommen Wat nu te doen? tr: wat no, hoe no te rie(d)? Wat staat mij te doen? tr: wat stiet my te dwaan? Iem. doen en laten tr: immens dwaan en litten, hâlden en dragen Voor zijn doen tr: foar syn dwaan Er is geen doen aan tr: der is gjin begjinnensein oan Het gaat in één doen door tr: it is ien drokte In zijn gewone doen zijn tr: op 'e regel wêze Uit zijn gewone doen zijn tr: út jins dwaan wêze, fan 'e regel wêze Een dag waarop, nacht waarin men uit zijn gewone doen is tr: in ûngeregelde dei, nacht V. doen hebben tr: brek wêze, nedich wêze, hawwe In goede(n) doen zijn tr: it goed, skoan dwaan kinne, yn blâns en glâns, glâns en blâns wêze In goede(n) doen komen tr: ta goeddwaan komme, de man wurde Hij heeft de last, (is stevig dronken) tr: it is in lêst mei in boppelêst Een last graan (30 hl) tr: in lêst, lest nôt Iem., iets tot zijn last hebben tr: immen, eat ta jins lêst hawwe, mei immen, eat oanhoaie, oanpiele (kinne, moatte) Lasten tr: lesten Lasten op grond tr: lesten, beswiering Op hoge, zware lasten zitten tr: op swiere lesten, swier sitte Ten laste v. tr: op kosten fan, foar rekken fan, ta neidiel, yn it neidiel fan Last hebben v. tr: lêst, fertriet, misgean hawwe fan Ik heb vandaag weer veel last v. mijn rug tr: de rêch wol it hjoed wer witte Iem. tot last zijn tr: immen ta lêst wêze, immen oerlestich wêze beschuldiging. Iem. iets ten laste leggen tr: immen earne fan beskuldigje, immen eat op syn brea jaan, lizze -Een goed begin heeft een goed behagen, maar het eindje zal de last dragen tr: de ein besuorret it al Mager. Er smalletjes uitzien tr: smel om 'e noas, troanje, kaken, kiuwen, snút wêze sober. Hij kan smalletjes leven tr: hy hat in skraal, skriel, earmoedich bestean De fokkenschoot aanhalen tr: de fokkeskoat oanhelje, oansette citeren tr: oanhelje Harten is troef tr: harten is troef Troef bekennen tr: troef bekenne Troef spelen, uitspelen tr: mei troef útkomme, opkomme, troef útspylje Troef verzaken tr: troef fersaakje, ferswije Iem. troef geven, (slaag geven) tr: immen in wan bruien, in pak, wan op'e hûd jaan flink te woord staan, de waarheid zeggen tr: immen in bêste troever jaan Troef zijn, (in trek zijn of overheersen) tr: troef wêze Armoede is er troef tr: it is der earmoed troef Overdaad schaadt tr: men kin fan 't goede wol tefolle krije zich (ergens) vertonen in een zekere hoedanigheid. Als schrijver, redenaar optreden tr: jin as skriuwer, redener foardwaan Als adviseur, burgemeester, voorzitter optreden tr: adviseur, boargemaster, foarsitter wêze handelen, tot daden overgaan. Zelfstandig optreden tr: selsstannich hannelje, wurkje Anders optreden tr: oars te wurk gean Handelend, krachtig optreden tr: fanwegen komme Hardhandig optreden tr: (der) regaad (yn) meitsje, tafege Tegen iem. optreden tr: tsjin immen fanwegen komme Met kracht optreden tr: fanwegen komme Dat is vergezocht tr: dat is der by de hierren, it hier by skuord Vergezochte bezwaren tr: der by de hierren, it hier by skuorde beswieren Onderbrengen bij tr: ûnderbringe by, bringe ûnder Er was eens ... tr: der wie ris Er kan heel wat misgaan tr: der kin hiel wat misgean Er werd geklopt, gedanst, gelachen tr: der waard kloppe, dûnse, lake Er wordt hier een museum gebouwd tr: hjir wurdt in museum boud Er woont daar een rijk man tr: dêr wennet in ryk man Er zijn (fig.) tr: der wêze Ik kocht er 10 tr: ik kocht 10 Ik ken er enkelen tr: ik ken inkel, inkelden Er zijn er die ... tr: der binne (guods, guon) dy't .. Er zijn er velen die ... tr: der binne in soad dy't .. Een Joris goedbloed tr: in jobbe, in goede jol, jolle, in moksis, in sûch, in sloarm Mijn stut en steun tr: myn stipe en steun De zon staat op stutten tr: de sinne skoarret, stiet op balken, skoarren, stipen, stelten, der steane stipen ûnder de sinne Naar luid van, (volgens) tr: neffens Met luider stem(me) tr: lûd, mei (in) útset lûd Met luider stem(me) tr: lûd, mei (in) útset lûd ontglijden, ontschieten. Het touw glipte hem door de vingers tr: hy liet it tou sjitte, snappe, slûpe Het geld glijdt hem door de vingers tr: it jild raant him yn 'e hannen, glydt him troch de fingers Iets laten glippen tr: eat sjitte, snappe, slûpe litte Iem. laten glippen, (aan zijn lot overlaten) tr: immen slûpe litte Geen zucht glipte v. haar lippen tr: hja liet gjin suchtslûpe Op iem. aanvliegen tr: op immen oanfleane, tafleane Zich verschrijven tr: jin ferskriuwe Een stel, set messen tr: in partoer messen Zij trekken hun messen tr: hja lûke it mês Het mes trekken tr: it mês úthelje Er het mes in zetten tr: it mês deryn sette Onder het mes zitten tr: ûnder it mês sitte Zijn mes snijdt aan twee kanten tr: syn mês snijt oan twa kanten Iem. het mes op de keel zetten tr: immen it mês op 'e kiel sette Met het mes in de buik zitten tr: mei it mês yn 't liif, yn 'e mage sitte Iets voor het mes hebben tr: eat foar it mês hawwe Een toneelstuk onverkort opvoeren tr: in toanielstik yn syn hiele hear en fear opfiere Je rechten blijven onverkort tr: dyn rjochten bliuwe ûnfermindere Iets onverkort handhaven tr: earne by bliuwe, eat hâlde sa't it is Het ebt tr: it ebbet, êbet, it wetter ebbet, êbet Meubels v. ebben tr: meubels fan ebbehout, ebbenhout Bemiddeld zijn tr: begoede, begoedige wêze, wol middels hawwe, der wol wêze kinne, gâns út 'e wei sette kinne Een geslepen kerel tr: in fine sliper Dat goed is onverslijtbaar tr: dat guod is ûnferslytber, ûnfergonklik, ûnfergonklike sterk Sedert onheuglijke tijden tr: by minskewitten Sedert onheuglijke tijden tr: by minskewitten Het mijn en dijn tr: mines en dines Overhands naaien tr: slinge, oer de kant naaie Zo misselijk als een kat tr: sa mislik as in hûn, kat Misselijk zijn tr: mislik wêze, wee op 'e mage wêze Een misselijk persoon tr: in misliksma Het zich kleden. Zijn toilet maken tr: jin oanklaaie Veel besteden aan zijn toilet tr: in protte jild útjaan oan klaaiïng, klean Een fraai toilet, (japon) tr: in prachtige jurk, jûpe Verkwisten aan tr: fergrieme oan Met pronken verkwisten tr: ferpronkje Goed, slecht aangeschreven staan tr: goed, min oanskreaun stean, op in goede, minne namme lizze Een welbeklante winkel tr: in drokke winkel Oningevuld laten tr: net ynfolje, iepen litte Oningevuld blijven tr: net ynfolle wurde, iepen bliuwe Overstag gaan, wenden, (over een andere boeg gaan zeilen) tr: oerstaach, oerstaak, oerstjoer gean, it skip oer de staach sette v. mening, partij veranderen tr: oerstaach, oerstaak gean Dorstig zijn tr: toarstich wêze tr: toarst hawwe Verhit en daardoor dorstig tr: hetsich Werk, weer dat dorstig maakt tr: toarstich wurk, waar Een kleine tr: in lytsenien Hebt u niet kleiner? tr: hawwe jo it ek lytser? V. klein af tr: fan jongs (ôf) oan, ôf op, fan bern ôf (oan) Het kleine tr: it lytse In het klein tr: yn 't lyts Klein en groot tr: lyts en grut Iets kleins tr: wat lyts tr: wat lytsichs Een kleine 3 kilometer tr: in lytse 3 kilometer Een klein jaar geleden tr: in lytsjier lyn Een kleine 100 euro tr: in lytse 100 euro De kleine man tr: de lytse man Daar ben je nog te klein voor tr: dêr bist noch te lyts foar Een klein verstand tr: in lyts bytsje ferstân Alles kort en klein slaan Iem. klein kunnen krijgen tr: immen lyts krije kinne Zich klein voelen tr: jin lyts fiele Klein worden tr: lytsman wurde Klein maar dapper tr: lyts mar krigel Een kleine tr: in lytsenien Hebt u niet kleiner? tr: hawwe jo it ek lytser? V. klein af tr: fan jongs (ôf) oan, ôf op, fan bern ôf (oan) Het kleine tr: it lytse In het klein tr: yn 't lyts Klein en groot tr: lyts en grut Iets kleins tr: wat lyts tr: wat lytsichs Een kleine 3 kilometer tr: in lytse 3 kilometer Een klein jaar geleden tr: in lytsjier lyn Een kleine 100 euro tr: in lytse 100 euro De kleine man tr: de lytse man Daar ben je nog te klein voor tr: dêr bist noch te lyts foar Een klein verstand tr: in lyts bytsje ferstân Alles kort en klein slaan Iem. klein kunnen krijgen tr: immen lyts krije kinne Zich klein voelen tr: jin lyts fiele Klein worden tr: lytsman wurde Klein maar dapper tr: lyts mar krigel Stiekem nasporen tr: neilúzje Deuren, sleutel kabinet tr: kammenetsdoarren (pl.), kammenetskaai Vaderloos zijn tr: gjin heit mear hawwe Zijn zaakjes tr: syn spul, spullen Een lelijke zaak tr: in mâl, nuver spul een lastige zaak tr: in lestich spul, in minne goai Zaken met iem. doen tr: saken mei immen dwaan Het is zaak dat ..., (om) ... tr: it is saak, dat ..., om te .. Dat is mijn zaak tr: dat binne myn saken Dat is zijn zaak tr: dat binne syn saken, dat moat hy witte Het is een goede zaak, (dat ...) tr: it is in goed ding, (dat ...) Ter zake van, (wegens) tr: om, út reden fan aangaande tr: oangeande, oer Met kennis v. zaken tr: mei kennis fan saken Ter zake kundig tr: saakkundich De gang v. zaken tr: de gong fan saken Je kunt het niet, dat is de hele zaak tr: do kinst it net, dat is de hiele kwestje Voor de goede zaak tr: foar de goede saak Zo staan de zaken tr: sa leit it lân derhinne Dat zijn mijn zaken niet tr: dêr haw ik neat mei te krijen, dat is (wetter) bûten myn goate Hoe staat het met de zaken tr: hoe is 't Gedane zaken nemen geen keer tr: it bern is der, it moat ret wurde Gemene zaak met iem. maken tr: yn 'e kompe dwaan mei immen, mei immen gearspanne Er een zaak v. maken tr: der in saak fan meitsje Dat doet niet ter zake, (dat heeft er niets mee te maken) tr: dat hat der neat mei te krijen dat is v. geen invloed tr: dat docht net ta de saak Ter zake! tr: ta de saak! In zaken van ... tr: op it stik fan .. Dat is niet ieders zaak tr: dat is elk syn wurk net Het is niet veel zaaks tr: it is net folle aaps, brets, it is in spultsje fan neat De zaken hebben, (de regels, de menstruatie) tr: de saken, de spullen hawwe Zaakje tr: saakje (it) Het zaakje, (de geslachtsdelen) tr: it soadsje, it spultsje Voor het voetlicht brengen, komen tr: foar it fuotljocht, de fuotljochten bringe, komme 's Namiddags tr: middeis, neimiddeis, oerdeis Die bep. namiddag tr: de, dy middeis, neimiddeis, oerdeis Per namiddag tr: neimiddeis tr: middeis De klimop hecht zich vast aan de muur tr: de klimmer hechtet him oan 'e muorre Zich aan iem. vasthechten tr: jin oan immen hechtsje Aan een mening vasthechten tr: oan in miening fêsthâlde Het maal is verorberd tr: itmiel is behimmele, beslikke V. iets gewagen tr: earne gewach fan, oer meitsje, earne fan lûdzje De maat loopt over tr: de pôt rint oer Maatje, (0,1 liter) tr: maatsje (it), mjitsje (it) Met twee maten meten tr: partidich, partijich wêze Er blijft veel aan (de) maat en (de) strijkstok hangen tr: der bliuwt gâns oan 'e strykstôk hingjen Nu is de maat vol tr: no hawwe wy de hichte, no ha 'k myn nocht Maten en gewichten tr: mjitten en wichten Met de maat waarmee wij anderen meten, zal ons ook toegemeten worden tr: mei deselde mjitte dy't wy brûke, sil ús tametten wurde De maat v. iets bepalen, nemen tr: de mjitte earne fan nimme Dat is een ruime maat tr: dat is Boazumer mjitte Een ruime maat geven tr: flinke mjitte jaan Iem. maat (v. kleding, schoeisel) tr: immens mjitte In hoge, ruime mate Iets op maat snijden, zagen enz. tr: eat op mjitte snije, seagje ensfh Geen gevoel voor de maat v. iets hebben tr: earne gjin roai fan hawwe Onder de maat zijn tr: ûnder de mjitte wêze Goed de maat hebben, (lang zijn) tr: de mjitte hawwe, wol oan 'e mjitte wêze Hij heeft, houdt de maat niet, (hij heeft de vereiste lengte niet) tr: it skeelt him oan 'e lingte Maat houden, (gematigdheid betrachten) tr: by de mjitte bliuwe, de, jins mjitte kenne, witte Geen maat kunnen houden tr: gjin mjitte hâlde kinne, gjin beroai hawwe, fan gjin beroai witte De maat is kostelijk tr: de mjitte is kostlik Met mate De maat aangeven, slaan tr: de mjitte oanjaan, slaan Nog zes maten spelen tr: noch seis mjitten spylje Met iem. maat zijn tr: oates en toates mei immen wêze Goede, de beste maatjes (met elkaar) zijn tr: wakker (mei-inoar) kinne Ei met dubbele dooier tr: dûbeldjerre (de & it) Eieren klutsen tr: aaiklopje Een ei pellen tr: aaidopje, aaiskile Naar eieren zoeken (in het veld) tr: aaisykje Het ei niet kwijt kunnen raken tr: aaisiik wêze Dat was voor mij een zacht (gekookt) eitje tr: dat wie in makje foar my, dat wie my it oergearkommen mar Een zacht ei tr: in weten mantsje, hintsje, pykje Het ei wil wijzer zijn dan de hen tr: it aai wol wizer wêze as de hm Eieren voor zijn geld kiezen tr: jin der tefreden mei stelle, it dermei dwaan Het ei v. Columbus tr: it aai fan Columbus Eerst een ei leggen en dan kakelen tr: dyn wurden binne goed, mar de hin leit aaien Zijn ei niet kwijt kunnen tr: it aai net kwyt kinne Beter een half ei dan een lege dop tr: better in heal aai as in lege dop, skyl, in heal aai is better as in lege dop Er naar slaan als een blinde naar het ei tr: dernei slaan as de bline nei 't aai Op eieren lopen tr: op aaien gean, rinne Uit een ander ei gebroed zijn tr: út in oar aai bret wêze Pas uit het ei (gekomen, gekropen) tr: krekt út 'e dop Als dat ei breekt, zal het stinken tr: as dat aai ris brekt, sil 't ek stjonke Er ei of kuiken v. willen hebben tr: der sines, it rjochte fan witte wolle Iem. het ei uit zijn gat vragen tr: immen de broek, it himd fan 't gat freegje Alle baksels en brouwsels zijn niet gelijk tr: alle bakken en brouwen, baksels en brousels, bakten en brouten falle net gelyk út Spijker met grote, bolle kop tr: taats, non, nonne, nûn Zijn nagels knippen tr: neilknippe Het vuil onder de nagels verwijderen tr: neilhimmelje Op zijn nagels bijten tr: op 'e neilen bite Zijn nagels scherpen (v. kat) tr: neilskerpje Zijn nagels scherpen tr: de neilen yn it iis sette Zich het bloed onder de nagels uit werken tr: jin de neilen fan 'e fingerseinen, fan 'e teannen skreppe Iem. het bloed onder de nagels vandaan halen tr: immen it bloed ûnder de neilen wei helje, immen it moarch út 'e bonken helje Geen nagel hebben om zijn gat te krabben tr: gjin neil hawwe om jins gat te klauwen, gjin lûs op 'e, jins marse hawwe Dat is een nagel aan mijn doodkist tr: dat is in neil oan myn deakiste Plantaardappelen tr: setierappels, ierappels foarde plant De plantaardappelen keuren op zieke planten (door een officiële keurmeester) tr: ierappelkeure Het geluid verwaaide over het veld tr: it lûd ferwaaide, ferwyndere oer it fjild Een open haard tr: in iepen hurd Het hoekje v.d. haard tr: de hurdshoeke, hurdsherne Eigen haard is goud waard tr: oeral thús, mar thús it bêste Richten (v.d. geest). Zijn gedachten bepalen tr: neitinke, neiprakkesearje De afstand bepalen tr: de ôfstân berekkenje Een tijd bepalen tr: in tiid stelle, ôfprate De wet bepaalt ... tr: de wet easket, fereasket; seit .. Overeenkomstig het bepaalde tr: hjirneffens, dêrneffens; lykas ôfpraat Overeenkomstig het bepaalde in artikel 18 tr: neffens kêst 18 In galop (v. paard) tr: út 'en fjouweren, fjouwerjen, yn in fjouwersprong In galop (v. mensen) tr: op in, út 'en, in draaf Het vorige jaar, de vorige maand, keer tr: it foarige jier, de foarige moanne, kear Vorig jaar, vorige week tr: ferline jier, ferline wike Geen complimenten met iem. maken tr: koarte gongen mei immen gean Zonder veel (verdere) complimenten tr: sûnder in soad omslach, omstel Met krijt behandelen, bestrijken tr: krytsje Krenkende praatjes tr: sneue praatsjes Ik voel mij daardoor gekrenkt tr: dat docht my sear, stekt my Hij, zij voelt zich (gauw) gekrenkt tr: it aai, hoarntsje is (gau) kniesd Zich afspiegelen tr: jin ôfspegelje Met de hengel vissen tr: angelje, angelfiskje Gewennen aan tr: wenne, bewenne oan, ta Zich aan iets gewennen tr: jin earne oan, ta wenne, jin eat oan wenne Zich aan iets anders moeten gewennen tr: omwenne moatte Hij wil zich gewennen om vroeg op te staan tr: hy wol it him oanwenne om der betiid ôf te kommen Hout kappen tr: houtkapje, houtkappe Ergens mee kappen, (ergens mee ophouden) tr: dermei ophâlde Kinds worden, zijn tr: yn 'e bernskens komme, wêze -Mal moertje, mal kindje tr: mâl moer, mâl bern Een troetelkind v.d. fortuin tr: in loksbern Dijkwerker zijn tr: dykwurker wêze, yn dykwurk, dykswurk wêze Een zakje tr: in pûdsje Een leren zak tr: in learen sek Een plastic zak tr: in plastic pûde Die kleren hangen als een zak tr: dy klean hingje (der) as in sek (om), hingje der sekkerich om Iem. de zak geven tr: immen de sek opjaan, de koer jaan, maaie jaan De zak krijgen tr: de sek opkrije, de koer (op) krije, de skop krije, hjeljûn krije, maaie krije Geen zak tr: gjin byt In zak en as zitten tr: yn sek en jiske sitte De zak toebinden voordat hij vol is tr: de sek tabine, al is er net fol De laatste man de zak opgeven tr: de lêste man de sek opjaan Met de handen in de zakken tr: mei de hannen yn 'e bûse Geld op zak hebben tr: jild by jin hawwe Geen cent op zak tr: gjin sint yn 'e bûse Steek die in je zak tr: dy sit Een benoeming in zijn zak hebben tr: wis wêze fan in beneaming Iem. in zijn zak hebben, (iem. door en door kennen) tr: immen út 'e pinne kenne verreweg iem. meerdere zijn tr: immen yn 'e bûse hawwe Iem. onder uit de zak geven tr: immen goed neisjen bergplaats voor geld. De hand op de zak houden tr: de hân op 'e knip hâlde, de hân, knoop, tomme op 'e bûse hâlde In de zak tasten tr: yn 'e bûse taaste, blaze In de zak moeten tasten tr: ta de bûse moatte Iets in zijn zak voelen tr: eat yn 'e beurs fiele Dat voel ik in mijn zak tr: dat komt my yn 'e bûse Uit eigen zak betalen tr: út eigen beurs betelje Zakken onder de ogen tr: pûden ûnder de eagen, eachpûden Een zak v.e. vent tr: in sek fan in fint Een ouwe zak tr: in âld sek De kansel betreden tr: de kânsel opgean Het pad der deugd betreden tr: de wei fan 'e deugd opgean De vaderlandse grond weer betreden tr: wer foet op 'e heitelânske grûn sette Het gras mag niet betreden worden tr: it gers mei net, op rûn wurde De pokken tr: de pôk, de pokken Door, van de pokken geschonden tr: fan 'e pôk, de pokken skeind Spaanse pokken tr: Spaanske pokken De zieke is nog zwakjes tr: de sike is noch neat, it is noch swak spul mei de sike Zwakjes in taal tr: net sterk, gjin held yn taal Het losslaan v.d. deur tr: it iepenslaan fan 'e doar Lichtgeraakt iem. tr: hoattelstoat Aardappelen bakken tr: ierappels opbakke, opbriede Potten bakken tr: pottebakke Goed gaar bakken tr: trochbakke Hard gebakken tr: hurdbakt Liggen bakken in de zon tr: yn 'e sinne lizze te bakken Het zal vannacht een koekje bakken, (flink vriezen) tr: it sil fannacht bakke, tabakke, in (aardich) koekje bakke, oanbakke, oanknipe, tabakke, taknipe Hij is gebakt, (gezakt voor z'n examen) tr: hy is sakke, strûpt Ze bruin bakken tr: se brún bakke Verfoeilijk liegen tr: ôfgryslik, alderôfgryslikst lige Verfoeilijk slecht tr: ôfgryslike, alderôfgryslikste min Rangschikken, ordenen. Een leger in slagorde scharen tr: in leger opstelle Zich om de dis scharen tr: oan ('e) tafel gean, (jin) om 'e tafel skikke Ik schaar mij aan uw zijde, achter u tr: ik hâld jo kant, ik stean efter jo Zich om het vuur scharen tr: om it fjoer skikke In de gemeenschappelijke weide brengen (v. vee) tr: ynskarre Een schaarbeweging maken. Bij het krachtige remmen zijn de trekker en de aanhangwagen gaan scharen tr: by it fûleindige remjen kamen de trekker en de oanhingwein bryk efterinoar te stean Op zijn ransel krijgen tr: (in pak) op 'e hûd krije Een pak ransel krijgen tr: in wan bruien, in wan, pak op 'e hûd krije De adem inhouden tr: de siken ynhâlde Adem scheppen tr: azem skeppe, útpûste Uit de adem stinken, een slechte adem hebben tr: út 'e azem rûke, stjonke Geen adem kunnen krijgen tr: de siken net krije kinne Een korte adem hebben tr: koart op 'e siken wêze Hij heeft een korte adem tr: de siken sitte him heech De adem werd mij afgesneden tr: de siken besetten my, it besette my Buiten adem zijn tr: efter azem, de hime, de himert, de pûst, de siken wêze, gjin blaas mear hawwe, it hert op'e tonge hawwe Geheel buiten adem tr: skjin efter de pûst, de siken Naar adem snakken tr: nei de siken gapje, happe, hikje, hymje, nei lucht happe, wynhappe, hast gjin lucht krije kinne, gybje Op adem komen tr: op siken komme, útpûste Na iets weer op adem zijn gekomen tr: fan eat útpûste wêze In één adem tr: yn ien sike tr: yn ien sike wei De laatste adem uitblazen tr: de lêste sike útblaze tr: de lêste siken útblaze Hij heeft de laatste adem uitgeblazen tr: hy hat de lêste sike útblaasd, hy hat de lêste siken útblaasd, de siken binne derút Een spreker, werk v. lange adem tr: in wiidweidich prater, wurk een schuldlast leggend op. Een bezwarende verklaring tr: in belestigjende, beswierjende ferklearring Die feiten zijn bezwarend voor hem tr: dy feiten binne belestigiend, beswierjend foar him Iem. monddood maken tr: immen oer de mûle, snút slaan, it near derop lizze Een zoentje tr: in tútsje, in lytsenien, in lytske, in lytskert, in patsje April doet wat hij wil tr: aprilswaar en hearegeunst, dêr is gjin steat op te meitsjen Briketten tr: briketten, pikturf Naar beneden laten. Turf aflaten tr: turf delhelje Aflaten v., (ophouden met) tr: ophâlde fan Schilderdoek wordt op een raam gespannen tr: skilderdoek wurdt op in ramt, ramtwurk, list spand Een schrijver in het room v. zijn tijd plaatsen tr: in skriuwer yn it ramt fan syn tiid pleatse Raming. Een raam naar iets doen, (trachten te krijgen) tr: in wraam, raam, set, smeet op eat dwaan aanloop, sprong. Een raam nemen tr: in oanrin nimme Oververzadigd zijn tr: propsêd, tropsêd, ûnmochtich wêze Onverzadigd (v. oplossingen) tr: oer(fer)sêde Gekweekte peen tr: woartel, wurtel, Daucus carota subsp. sativus (Hoffm.) Arcang Doorgeschoten peen tr: stokwoartel Beroemdheden tr: ferneamde dingen, saken Een Nutsvergadering bijwonen of er spreken tr: nutsje Langzaam druppelen tr: dripkje Het druppelt, (het regent een beetje) tr: it dripket, dript wat, der falle drippen Als het daar regent, druppelt het hier tr: as it reint, drippe de oezen Het lijkt wel snert tr: it liket op snert, earte Dat is snert, (niets waard) tr: dat is snert Oudhoevig land tr: âldlân (it) Minstens zo ... als tr: op syn minst, minsten, ryklik sa ... as Wilde kruisdistel tr: seestikel, Eryngium campestre L. De afgevallen bladeren tr: de, it ôffal Bladeren (inz. v. breedbladige grassen en zeggen) tr: lizen Lange, lintvormige bladeren (v. grassen) tr: leaf (it) Met lange, lintvormige bladeren (v. grassen) tr: leavich: leavich gers, reid, strie Lintvormig blad v. waterplanten (inz. lissen en lisdodden) tr: snyl, snile Lintvormige bladeren v. waterplanten tr: snileblêden, snilegrien (it), snileguod (it), snyltsjeguod (it) In blad schieten tr: blêdzje, yn (it) blêd rinne Veranderd als een blad aan de boom tr: feroare as in blêd oan in beam Blad v. schop, spade, zeis tr: skepsblêd, loddeblêd, seineblêd (it) Een blad vol tr: blêdfol (it) Een blad papier tr: in blêd papier Geen blad voor de mond nemen tr: gjin blêd, gjin flij foar de mûle nimme, krekt sizze sa't it (yn 't liet) stiet Bij iem. in een goed blaadje staan tr: heech, goed by immen yn 't blêd stean, yn in bêst, goed bledsje by immen stean, by immen yn in goed boekje stean, it goed by immen stean hawwe, it net gau by immen bedjerre kinne In dubio tr: yn dubio Zich engageren bij tr: jin ferbine oan Zich engageren (met), (zich verloven (met)) tr: jin fersizze oan Zich engageren (met), (positie kiezen) tr: jin engazjearje (mei) Veel poerem hebben tr: (gâns) poerem hawwe, meitsje, slaan Hen zelf tr: harsels Je had hen niet gezien tr: do hiest har, harren net sjoen Een oom v. hen tr: in omke fan har, harren, fan harres Bij hen thuis tr: by har, harren, har, harres thús Dat is v. hen tr: dat is fan har, harren, dat is harres Dat, die v. hen is veel mooier tr: harres is folle moaier Een zekere Jansma tr: in Jansma In zeker land tr: yn it iene of oare lân Een zekere koning tr: de iene of oare kening Er is een zekere onverschilligheid ontstaan tr: der is in beskate ûnferskillichheid ûntstien Tot op zekere hoogte tr: ta in hichte, oan in hichte ta Op zekere dag tr: op in (goede) dei Zeker iemand tr: in persoan Ik had een zeker voorgevoel tr: ik hie sa'n foargefoel Mensen v. zekere leeftijd tr: lju fan in beskate âldens Met zekere zwier tr: mei in beskate swier Zekere mensen hebben altijd aanmerkingen tr: guon lju hawwe altyd oanmerkingen De zekere weg kiezen tr: de wisse, wiste, wiiste wie kieze Het zekere voor het onzekere nemen tr: it wisse foar it ûnwisse nimme Je bent hier je leven niet zeker tr: men is hjir jins libben net feilich Het is zo zeker als tweemaal twee vier is tr: it is sa wis as twa en twa fjouwer is, as de bank, de dea, as ebbe en tij, as wat Dat is een ding dat zeker is tr: dat is in ding dat wis is Zoveel is zeker ... tr: safolle is (wol) wis .. Dat is wel zeker tr: dat is wol wis, dat mist net, dêr is gjin mis op, dat skuort net út Zeker, dat is zo, maar ... tr: wis, ja, dat is sa, mar .. Vast en zeker tr: fêst, grif, wis Zeker zijn van tr: wis wêze fan, grif wêze fan, op Vast, waaraan niet te twijfelen valt. Ik weet het zeker tr: ik wit it klear, sekuer, ik bin der wis fan, it mist my net Zeker spreken tr: wis prate, der wis mei oankomme Je vergist je zeker tr: do fersinst dy, link net? Hij dacht zeker dat ik het niet zag tr: hy tocht, tink, dat ik it net seach, hy tocht dat ik it net seach, tink Hij komt zeker weer te laat tr: hy komt, tink, wer te let, hy komt wer te let, tink Hou daarmee op. Voor jou zeker! tr: hâld dêrmei op. Foar dy, tink! Wel zeker!, (sterke bevestiging) tr: jawis, wat oars iron., dat ontbrak er nog maar aan tr: wel ja V. node Effect sorteren tr: effekt hawwe, útwurking dwaan, yndruk meitsje Een plons water tr: in bats wetter Hatelijk spreken tr: lêbje Hatelijk gepraat tr: lêberij Hatelijk spreken tr: lêbje Hatelijk gepraat tr: lêberij Hoop paardenvijgen tr: hynstebult De voeten binnenwaarts zetten tr: de fuotten nei binnen (ta) sette Een binnenwaartse beweging tr: in beweging nei binnen (ta) De voeten binnenwaarts zetten tr: de fuotten nei binnen (ta) sette Een binnenwaartse beweging tr: in beweging nei binnen (ta) Advocaatje tr: advokaatsje (it) urineren. Ik moet even wateren tr: ik moat efkes wat wetter kwyt, wat wetter misse Mijn mond watert (daarbij) tr: it wetter rint my (derfan) om 'e tosken Het wikken en wegen v. iets. In overweging geven tr: yn omtinken, betinken jaan In overweging nemen tr: op, yn (jins) berie(d) nimme, yn omtinken, betinken nimme In overweging houden tr: yn, op (jins) berie(d) hâlde, yn betinken hâlde Overweging verdienen tr: omtinken fertsjinje Een punt v. overweging tr: in punt fan berie(d) Bij nadere overweging tr: by neier ynsjen, yntinken, by neier, better besjen In overweging zijn, (nog onbeslist zijn) tr: (noch) yn 'e kiif stean grond, beweegreden. Het besluit is op de volgende overwegingen gegrond tr: it beslút hat syn grûn yn, stuolket op it folgjende betinken Die overwegingen leidden tot dat besluit tr: dat betinken late ta dat beslút Uit overwegingen van ... tr: op grûn fan ..., út in each(punt) fan .. Uit overweging dat ... tr: út it betinken wei dat .. Uit politieke, economische, tactische overwegingen tr: op politike, ekonomyske, taktyske grûnen het op schieten. Het koren heeft geen scheut tr: der is gjin skoat yn it nôt kleine, met een enkele beweging geschonken hoeveelheid v.e. vloeistof tr: skoat, flaps, flats, fluts, goat, snjit Ik kreeg een scheut in de rug tr: ik krige in skoat, knik yn 'e rêch, it skuorde my troch de rêch, it skeat my yn 1e rêch Ik heb scheuten in mijn benen tr: it sjit my yn 'e skonken, it gaalt my troch de skonken Felle scheuten in de buik, de mond voelen tr: kerming, kerving, tsjirming yn it liif, yn 'e mûle hawwe scheut geven, (vieren) tr: komme, sjitte litte Puntig, scherp uitlopend tr: puntich, skerp Er spits uitzien tr: smel om 'e noas, om 'e kaken, om 'e snút wêze Een spitse toren tr: in skerpe toer Een spits mannetje tr: in tûk mantsje De spits afbijten tr: de, it punt, it oerd, it spit derôf bite Aan de spits, (vooraan) tr: oan 'e spits Een zaak op de spits drijven tr: ta it uterste gean, trochdriuwe Gezond. Er welvarend uitzien tr: der goed, bêst útsjen De handel is welvarend tr: de hannel bloeit, mei de hannel giet it goed, bêst, tige Dikke ogen tr: opsette eagen Zich dik maken over iets tr: jin earne oer opwine Maak je niet dik, dun is de mode tr: wyn dy net op, dan moatst ek wer ôfrinne v. grote dichtheid. Dik haar tr: ticht hier Dikke duisternis tr: swiere tsjusternis Dik weer tr: tsjok waar Een dikke mist tr: in swiere mist Het is dik v. regen tr: it is skier fan 'e rein Het wordt dik tr: de loft set ticht ruim. Het vee vindt hier dik gras tr: it fee fynt hjir folop gers Een dikke 100 euro tr: in grouwe 100 euro, goed, stiif 100 euro Een dik uur tr: in goed, grut oere Een dikke 20 jaar tr: goed, stiif 20 jier Het is dik in orde tr: it is mear as yn oarder, it liket derop Dik tevreden tr: mear as tefreden Alles zit dik onder de sneeuw, het stof tr: alles sit ûnder in grou pak snie, in grouwe laach stof Dik onder de schulden zitten tr: djip yn 'e skulden sitte Dikke vrienden tr: sibbe freonen, grutte spitsen Erg dik met elkaar zijn tr: oates en toates mei-inoar wêze, wakker eigen mei-inoar wêze, (it) tige iens wêze Het is dik aan (gez. v. verkering) tr: it is gloeiend oan, it is breed, grut, iens, sib spul (mei har), it is grut, sib wurk mei har Ergens dik in zitten tr: earne goed yn sitte. Er dik in zitten, der tsjok by sitte, der waarm yn sitte Dat zit er dik in tr: dat sit der tsjok op, dat hat alle kâns Het er dik op leggen tr: it der tsjok op lizze Het ligt er dik op tr: it leit der tsjok op Dik doen tr: in bulte, hopen poeha hawwe Dikke ogen tr: opsette eagen Zich dik maken over iets tr: jin earne oer opwine Maak je niet dik, dun is de mode tr: wyn dy net op, dan moatst ek wer ôfrinne v. grote dichtheid. Dik haar tr: ticht hier Dikke duisternis tr: swiere tsjusternis Dik weer tr: tsjok waar Een dikke mist tr: in swiere mist Het is dik v. regen tr: it is skier fan 'e rein Het wordt dik tr: de loft set ticht ruim. Het vee vindt hier dik gras tr: it fee fynt hjir folop gers Een dikke 100 euro tr: in grouwe 100 euro, goed, stiif 100 euro Een dik uur tr: in goed, grut oere Een dikke 20 jaar tr: goed, stiif 20 jier Het is dik in orde tr: it is mear as yn oarder, it liket derop Dik tevreden tr: mear as tefreden Alles zit dik onder de sneeuw, het stof tr: alles sit ûnder in grou pak snie, in grouwe laach stof Dik onder de schulden zitten tr: djip yn 'e skulden sitte Dikke vrienden tr: sibbe freonen, grutte spitsen Erg dik met elkaar zijn tr: oates en toates mei-inoar wêze, wakker eigen mei-inoar wêze, (it) tige iens wêze Het is dik aan (gez. v. verkering) tr: it is gloeiend oan, it is breed, grut, iens, sib spul (mei har), it is grut, sib wurk mei har Ergens dik in zitten tr: earne goed yn sitte. Er dik in zitten, der tsjok by sitte, der waarm yn sitte Dat zit er dik in tr: dat sit der tsjok op, dat hat alle kâns Het er dik op leggen tr: it der tsjok op lizze Het ligt er dik op tr: it leit der tsjok op Dik doen tr: in bulte, hopen poeha hawwe Door dik en dun tr: troch tsjok en tin, hagen en doarnen, hagen en toarnen, yl en swaard gean Iem. door dik en dun volgen tr: immen (dwers) troch alles hinne folgje 's Zondagsmiddags, (deze zondagmiddag) tr: de sneintemiddeis, de sneinoerdeis iedere zondagmiddag tr: sneintemiddeis, sneinoerdeis Iets voor elkaar boksen tr: eat foarinoar bokse Tegen de wind boksen tr: yn 'e wyn op bealgje, wrotte Slikgronden tr: slyk (it) Proeven of er genoeg zout in het eten zit tr: it iten op sâlt priuwe Bij kleine beetjes proeven tr: priuwkje Het ventje zijn tr: it mantsje wêze Het haar in een permanent hebben tr: permanint (yn it hier) hawwe, it hier yn 'e krol hawwe Ik moet eens een nieuwe permanent hebben tr: ik moat ris nij permanint hawwe Fluim tr: rochel. kwalster, rachel, rochel In geldverlegenheid zitten tr: yn ('e) jildpine, yn 'e pikel sitte De draad omslaan (bij het breien) tr: de tried omslaan Een bladzijde, de mouwen omslaan tr: in bledside, de mouwen omslaan, omteare In, op, met iets omslaan tr: earne yn, op, mei omslaan Ergens wild in omslaan tr: earne wyld yn omslaan, earne yn omrammeie, omreagje Zaadbol v. aardappel tr: aker, akker, eker, pysappel, piisappel, saai-appel, saai-ierappel De provincie betaalt dat tr: it giet út pake' pong, it giet fan pake, pake betellet wol Iets verzekeren (tegen) tr: eat fersekerje (foar, tsjin) Zich verzekeren (tegen) tr: jin fersekerje (foar, tsjin) Zich verzekeren v. tr: jin bewisje, bewissigje fan Ik verzeker u, dat ... tr: jo kinne der fan op oan, dat .. Zoetjes aan tr: swietsjes oan, wei, swietwei, stiltsjesoan, stilwei, stiltsjeswei, al njonkelytsen Een uit estriken bestaande vloer tr: in estrikken flier Een toost instellen, uitbrengen; slaan tr: toaste; toastslaan De wetgeving versoepelen tr: de wetjouwing ferromje Aan de zwabber zijn tr: op 'e swabber, oan 'e swaai, oan 'e (hui en de) jui wêze Op een steenworp afstand liggen tr: deunby lizze Hij woont een steenworp v. hier tr: hy wennet hjir deunby Zich bezeren tr: sear falle, tefalle: jins earm, knibbel sear falle, tefalle Iets in de doofpot stoppen tr: eat yn 'e dôfpôt, doofpôt dwaan, hâlde, stopje, triuwe Het wordt in de doofpot gestopt tr: it wurdt yn 'e dôfpôt, doofpôt dien, it komt ûnder de domper Strontje voorop! tr: stront foarop! Het pad opwandelen tr: by it paad op kuierje Ik wandel vast op, dan haal je mij wel in tr: ik gean, kuierje dy kant (al)fêst út, dan hellest my wol yn Een eindje opwandelen tr: in slachje, eintsje om kuierje Een percentsgewijze beloning tr: in beleanning yn persinten Een percentsgewijze beloning tr: in beleanning yn persinten De blote sabel tr: de bleate sabel De blote waarheid tr: de bleate wierheid Een blote formaliteit tr: in bleate formaliteit Bloot om mij te plagen tr: bleat om my te pleagjen De blote sabel tr: de bleate sabel De blote waarheid tr: de bleate wierheid Een blote formaliteit tr: in bleate formaliteit Bloot om mij te plagen tr: bleat om my te pleagjen Dat moet je niet uitcijferen tr: dat moatst net weisiferje, haw dat net op neat Een opoetje tr: in bepke, âldbepke Bezems maken tr: biezemje, biezemmeitsje Bezems binden tr: biezembine De bezem in de mast voeren tr: de biezem yn 'e mêst fiere Nieuwe bezems vegen schoon tr: nije biezems feie skjin Op strobenen gaan tr: mei strieëne skonken rinne Zo plat als een dubbeltje tr: sa plat as in dûbeltsje, koarstekoeke, in pankoek, in skol, in stien, in stro Een plat vlak tr: in plat flak De platte hand tr: de platte, flakke hân Platte schalen tr: platte skalen Een platte hoed tr: in platte hoed Een plat voorhoofd tr: in platte foarholle Een platte knoop tr: in platte knoop Zij is zo plat als een schol, (ze heeft weinig boezem) tr: se is sa plat as in dûbeltsje Een platte beurs hebben tr: mei in platte bûse rinne, oan, ta reapsein sitte, wêze Een plat dak tr: in plat dak Plat op het veld liggen (v. granen) tr: legerje, lizze Het huis ligt plat tr: it hûs leit plat Plat ter aarde vallen tr: plat, platút op it liif falle Plat op de buik liggen tr: plat, platút op it liif lizze Plat te bed liggen tr: plat lizze, op bêd bliuwe moatte Plat gaan tr: plat, flak, lyk gean Een platte geest tr: in platte geast Platte taal tr: platte taal Plat praten, (een dialect spreken) tr: krom prate Zo plat als een dubbeltje tr: sa plat as in dûbeltsje, koarstekoeke, in pankoek, in skol, in stien, in stro Een plat vlak tr: in plat flak De platte hand tr: de platte, flakke hân Platte schalen tr: platte skalen Een platte hoed tr: in platte hoed Een plat voorhoofd tr: in platte foarholle Een platte knoop tr: in platte knoop Zij is zo plat als een schol, (ze heeft weinig boezem) tr: se is sa plat as in dûbeltsje Een platte beurs hebben tr: mei in platte bûse rinne, oan, ta reapsein sitte, wêze Een plat dak tr: in plat dak Plat op het veld liggen (v. granen) tr: legerje, lizze Het huis ligt plat tr: it hûs leit plat Plat ter aarde vallen tr: plat, platút op it liif falle Plat op de buik liggen tr: plat, platút op it liif lizze Plat te bed liggen tr: plat lizze, op bêd bliuwe moatte Plat gaan tr: plat, flak, lyk gean Een platte geest tr: in platte geast Platte taal tr: platte taal Plat praten, (een dialect spreken) tr: krom prate Platje, (guit) tr: platje (it), stukje (it), (in) (raar) houtsje, tys Het wemelt van ... tr: it tilt (op) fan ... tr: it wimelet, wimeret, wimmelet, stjonkt fan ... tr: it libbet, sweeft, wrimelet fan ... Een kind te zuigen geven tr: in bern it boarst jaan Op de vingers zuigen tr: op 'e fingers sobje Aan zijn pijp zuigen tr: oan 'e piip loarkje, lurkje, ljurkje v. stonden aan tr: fan stûnen ôf oan, fan dy stûne ôf Op tijd en stond tr: op tiid en bar Geld weggooien tr: jild fersmite, mei jild smite Dat is weggegooid geld tr: dat is weismiten jild Iets weggooien, (afwijzen, verwerpen) tr: eat fersmite Iets ver weggooien tr: eat fier (wei) smite Zichzelf weggooien tr: jinsels fersmite, weismite Zichzelf niet weggooien tr: jinsels net weismite Men kan zichzelf toch niet weggooien tr: men kin jinsels net samar weismite Iem. op zijn tabbaard geven, komen, zitten tr: immen op 'e tabbert jaan Op zijn tabbaard krijgen tr: op jins baitsje krije De hoedanigheid v. nog nieuw te zijn. Het nieuwtje is eraf tr: it nijs is derôf, ik haw myn, it nijs derôf Het nieuwtje is al algemeen bekend tr: it is al oer de baan Op de hoogte zijn v. alle nieuwtjes tr: fan âld en nij witte Zij zijn met de bouw bezig, (de hooioogst) tr: se binne oan 't ûngetiidzjen Midden in de bouw zijn tr: midden yn 'e ûngetiid sitte Nageroepen worden tr: wat nei krije De regen klettert tegen de vensters tr: de rein kletteret tsjin 'e ruten, glêzen Je zit hier geen boer in 't venster tr: do stiest gjin boer yn 't finster Vrijen naar tr: om, frije nei, om Een schijntje melk in de thee tr: in bewyske (fan) molke yn 'e tee Voor een schijntje, (heel goedkoop) tr: foar in prikje Maar een schijntje tr: hast, suver neat, in benaud lyts bytsje Geen schijntje v. kans tr: gjin inkele, inkelde kâns Aan hogerwal zeilen tr: hegerwâl besile, hâlde, hawwe erg. Schreeuwend duur tr: kritende, útkritende, skreauwende djoer Zij is schreeuwend lelijk tr: hja is sa lilk, ûnsjoch as de nacht erg. Schreeuwend duur tr: kritende, útkritende, skreauwende djoer Zij is schreeuwend lelijk tr: hja is sa lilk, ûnsjoch as de nacht Strijden als helden tr: fjochtsje as earme helden Hij is een hele held, als het op lonen aankomt (iron.) tr: hy is in held op sterk iis Een held met de mond tr: in hurd man op, tsjin in weak tsiis Een held v.d. koude grond tr: in held út 'e koelte Een held op sokken tr: in held op sokken Ergens (g)een held in zijn, (iets (niet) goed kunnen) tr: earne (gj)in held yn wêze De held v.e. roman, toneelstuk tr: de held fan in roman, toanielstik De held v.d. dag tr: de held fan 'e dei Dat is me te bruin (gebakken) tr: dat giet my te bot, dat is my te mâl Een bruin leventje tr: in brún, bruin libben, libbentsje Een bruin café tr: in brún kafee Dat kan Bruin niet trekken tr: dat kin de brune net lûke, (dêr moat de swarte by) Dat is me te bruin (gebakken) tr: dat giet my te bot, dat is my te mâl Een bruin leventje tr: in brún, bruin libben, libbentsje Een bruin café tr: in brún kafee Dat kan Bruin niet trekken tr: dat kin de brune net lûke, (dêr moat de swarte by) Hij zag sterretjes tr: it stjerke, stjirke him (foar de eagen), hy stjerke, stjirke, it wimere him foar de eagen Ster v. Bethlehem tr: Betlehimstjer, Campanula isophylla Moretti De wind is aflandig tr: de wyn is binnen, is yn, oer it lân Hardlopers zijn doodlopers tr: hurdrinners binne dearinners (Veel) misbaar maken tr: beare tr: mâlbeare Iem. die (veel) misbaar maakt tr: bearder tr: mâlbearder V.d. natie zijn, (een Jood zijn) tr: fan 'e naasje wêze Koffiebonen tr: kofjebeane tr: kofjebeanen De Alwijze tr: de Alwize Een voer hooi, graan optassen tr: in weide hea, nôt opsette, weidloegje Turf optassen tr: turfloegje Degene die optast tr: loeger, loeier Steen en been klagen tr: stien en bien kleie Niets doen dan klagen tr: (de, it) hûndert út kleie Kermen en klagen tr: kleie en grine, klieme, krite, stinne en blaze, grine, kleie, krimmenearje, suchtsje en grine, klieme, stinne Zeuren en klagen tr: klieme, kleie en klieme, krite, sigesaagje, sigesage Wij hebben niet te klagen tr: wy hawwe net te kleien Iem. zijn nood klagen tr: jin by immen bekleie Het is God geklaagd tr: it klaget, it raast oan 'e stjerren, oer huzen en beammen, oer de hurdsdobbe, it raast, ropt, skreaut oan, ta de protters, it skreaut ta it Opperwêzen Hier geldt een inhaalverbod tr: hjir mei net ynhelle wurde Richting v. verplaatsing tr: koers tr: koerts Koers houden tr: koers hâlde tr: koerts hâlde Het schip op koers brengen tr: it skip op koer(t)s bringe Koers zetten naar tr: (de) koers, koerts sette nei Uit de koers raken tr: út 'e koers, koerts reitsje, op 'e drift reitsje V.d. koers zijn, de koers kwijt zijn tr: de koers, koerts bjuster, kwyt wêze Buitenaf wonen, (afgelegen) tr: ôfhandich, ûnhandich wenje Soort zangvogel. Grauwe gors tr: koarnmosk, grausturt, graustjert, haachgoars, Emberiza calandra L Land aanmaken tr: lânmeitsje tr: lânoanmeitsje De kachel aanmaken tr: de kachel oansette Ik heb het niet verstaan tr: ik haw it net ferstien, it is my ûntkommen Ik kon het zo gauw niet verstaan tr: ik koe it sa gau net ferstean, ik koe it sa gau net neikomme Geen gekheid verstaan tr: gjin gekheid ferstean Wel te verstaan tr: te sizzen Te verstaan geven tr: te kennen jaan Men versta mij goed tr: begryp my goed Zich met iem. verstaan tr: mei immen oerlizze Zich met iem. over iets verstaan tr: eat mei immen opnimme Verstaan onder tr: ferstean ûnder Ze verstaan elkaar niet, (kunnen niet met elkaar overweg) tr: se kinne net (mei-inoar) Ik versta, dat ..., (eis) tr: ik stean derop, dat .. Dat gaf een geduchte klap tr: dat joech in bêste klap Dat is de klap op de vuurpijl tr: dat is it klapstik, de útsetter De deur woei met een klap dicht tr: de doar waaide mei in flap, klap ticht Met een klap sloeg zij het boek dicht tr: mei in flap sloech hja it boek ticht Een financiële klap krijgen tr: in klap krije, in tik oan 'e kont krije, in (rare, goede, bêste) gisel meitsje, in rare hou krije, in reis krije Geen klap, (niets) tr: gjin klap Een klap v.d. molenwiek gehad hebben tr: in slach mei de moalpûde hân hawwe (Op de) klap lopen tr: op 'e klap rinne Het opnemen. De opname v.e. stuk in de krant tr: it opnimmen fan in stik yn 'e krante De dokter achtte opname (in een ziekenhuis nl.) nodig tr: dokter achte opnimmen nedich De opname v.e. terrein tr: it opmjitten fan in terrein Een gunstige opname vinden tr: geunstich opnommen wurde Zich kenmerken door tr: jin ûnderskiede troch, derút kippe troch Patience spelen tr: pasjânzje Dat moet men met een lantaarn(tje) zoeken, (dat is zeldzaam) tr: dat moat mei in lantearne, lantearntsje socht wurde Een versnapering tr: wat lekkers, oefte Versnaperingen tr: lekker guod, lekkere dingen Een bloemetje tr: in boskje blommen Bloemen kweken en verzorgen (uit liefhebberij) tr: blomkje Iem. die graag bloemen kweekt en verzorgt tr: blomker Bloemen schikken tr: blomskikke Bloemen plukken (in de wei) tr: blomkesykje De bloemetjes buiten zetten tr: ris yn it waar sjen Er staan bloemen op de ruiten tr: der stean blommen op 'e ruten Er komen bloemen op de ruiten tr: de glêzen beblomje, der komme blommen op 'e ruten het puik, de keur. De bloem van ... tr: de blom fan .. Bloem v. zwavel tr: blom fan swevel Voor iem. in de bres springen tr: foar immen yn 'e bocht springe Voor iem. op de bres staan tr: foar immen yn 'e, op 'e bres stean Dat heeft een bres in onze geldmiddelen geschoten tr: dat hat in gat yn ús jildmiddels slein Oude feeks tr: âldtêst, âldnjirre, âldtange, âldkrib, âldbret, himpetêst Zwaarhoofdig zijn tr: de swiere ein boppe hawwe, (altyd) oan 'e swierste ein (fan 'e balke) tille (Schepen of water) op- en afschutten tr: omskutte Een ordeloos huishouden tr: in ûngeregelde húshâlding Ordeloos door elkaar liggen tr: der need, raar hinne lizze, (h)inter noch, troch, oer twinter lizze Een ordeloos huishouden tr: in ûngeregelde húshâlding Ordeloos door elkaar liggen tr: der need, raar hinne lizze, (h)inter noch, troch, oer twinter lizze Het huis bij de schuur laten tr: it hûs by de skuorre hâlde Een geschoold orkest tr: in bedreaun, betûft orkest Geschoolde arbeiders tr: fakarbeiders, faklju, arbeiders mei in fakoplieding Geschoolde arbeid tr: fakwurk (it), wurk foar fakarbeiders, faklju Aan het vechten zijn tr: oan 't fjochtsjen wêze, yn it gefjocht sitte, wêze Dat is heet v.d. rooster, (pas besloten) tr: dat is hjit fan 'e roaster Een rooster hangt in elke schoolklas tr: in roaster hinget yn elke klasse Voor gezien tekenen tr: ûndertekenje De vrede is getekend tr: de frede is tekene Zijn naam tekenen, (zijn handtekening plaatsen) tr: de namme sette Voor de marine tekenen tr: foar de marine tekenje Ik teken ervoor altijd zulk weer te hebben tr: ik tekenje foar sok waar Op een lijst tekenen tr: op in list tekenje Hoe scherp tekent zich dat rieten dak tegen de hemel tr: wat stekt dat reiden tek skerp ôf tsjin 'e loft Dat tekent de toestand tr: dat tekenet de tastân Dat antwoord tekent de man tr: dat antwurd tekenet de man Ze tekent gauw, (toont haar gezondheidstoestand door haar uiterlijk) tr: hja tekenet gau Dat is casueel, (merkwaardig) tr: dat is apart, nuver In een lichte sluimering tr: yn in lichte dodde Dat is, het is (een) onbegonnen werk tr: dêr, der is gjin begjinnen, begjinnensein oan -De morgenstond heeft goud in de mond tr: moarns let, de hiele dei let Een dichte mist tr: in swiere mist Zich op de wind voortbewegende mist tr: stodamp In de mist blijven, (niet duidelijk worden) tr: dizenich bliuwe onzeker blijven tr: net ta in útdragen, útdragene saak komme De mist in gaan tr: net ta syn rjocht komme; neat wurde, mislearje, misbeteare; wei wurde (Aanhoudend) blaten tr: bletterje Aan een plan, besluit gevolg geven tr: in plan, beslút útfiere Met goed gevolg examen doen tr: troch in eksamen komme, slagje Iets met goed gevolg doorstaan tr: eat goed trochstean, trochkomme Het bleef zonder verdere gevolgen tr: der is gjin ferfolch op kommen Dat heeft ernstige, grote gevolgen tr: dêr komt hiel wat, raar wat efter wei, út wei De gevolgen v. iets dragen tr: foar de gefolgen, de ballen stean, opkomme De kwade gevolgen tr: de neiklap, neislach: de neiklap komt letter altyd In gevolge v. tr: nei oanlieding fan Ten gevolge v. tr: as gefolch fan Ten gevolge, tot gevolg hebben tr: as gefolch, as gefolgen, ta gefolch hawwe Dat heeft tot gevolg, dat ... tr: dat is fan dy gefolgen, dat .. Tussen de middag tr: yn 't middeisskoft De middag v.h. leven (fig.) tr: de middeishichte fan it libben 's Middags (iedere middag) tr: middeis, oerdeis 's Middags (die bep. middag) tr: de, dy middeis, oerdeis: in gearkomste, de middeis fjouwer oere Per middag tr: middeis, oerdeis Verduistering plegen tr: jild fertsjustermoanje, ûnderdwaan, opstekke Scheiding van tafel en bed tr: skieding fan tafel en bêd De scheiding der geesten tr: de skieding fan 'e geasten In scheiding liggen tr: yn in skieding lizze Een rivier vormt vaak een scheiding tr: in rivier foarmet faak in skieding, skied Stuipen hebben tr: setten hawwe, op termyn lizze Iem. de stuipen op het lijf jagen tr: immen de grize, in skrik op 'e lea jeie Zich een stuip lachen tr: jin in bochel, bult laitsje, jin stikken laitsje, jin fergrieme (fan it laitsjen) Uit de krib eten tr: krêbje Zijn gat, de, zijn kont tegen de krib gooien tr: it yn 'e kant sette, stelle, de hoarnen yn 'e wâl stekke Pap voor kleine kinderen tr: popkebrij Dunne pap tr: flut (it) Taai vloeibare pap tr: lange brij Pap eten tr: brij-ite Iem. die veel v. pap houdt tr: in brijman Iets zo moe zijn als koude pap tr: eat sa sêd wêze as grôt Ergens wel pap v. lusten, (iets graag lusten) tr: eat meie as slaad, eat sloardich, sloarderich meie, sloardich, sloarderige graach meie ergens erg op gesteld zijn tr: earne mâl mei, gleon, hjit op wêze Geen pap meer kunnen zeggen tr: de ein yn 'e bek hawwe, yn ('e) ein, ynein wêze Weinig in de pap te brokken hebben tr: net folle yn 'e brij te krommeljen hawwe Ergens geen pap v. gegeten hebben tr: earne gjin brea fan iten, hân hawwe Bordeauxse pap tr: sproeiersguod (it), sproeipoeier De hele weg was één pap tr: de hiele dyk wie brij, ien brijboel Hij is de linie gepasseerd, (hij is al over de 50 jaar) tr: hy is de liny foarby opeenvolging v. graden v. bloedverwantschap In de verte opdoemen tr: yn 'e fierte skimerje Lijken op tr: lykje op, lykje oan, wei hawwe fan Qua uiterlijk veel op iem. lijken tr: immen net wanlyk wêze Enigszins op iem. lijken tr: nei immen skimerje Op iem. beginnen te lijken tr: fan immen krije Zij lijken op elkaar als twee druppels water tr: hja lykje opinoar as twa drippen wetter, as beantsjes, twillingen Zij lijken niet veel op elkaar tr: hja lykje net folle opinoar, hja lykje inoar net folle In veel opzichten op iem. lijken tr: nei immen útskaaie Het lijkt er niet naar tr: it moat net lykje, skimerje, it hat der gjin swym fan, it liket op stront Het begint er (mooi) naar te lijken tr: it begjint der aardich op te lykjen Dat lijkt nergens naar tr: dat liket, roait nearne (net) nei, it liket wol rûzje, it liket gjin ding Dat lijkt heel wat tr: dat liket hiel wat, mear as it is, it liket wat, mar it is neat Het lijkt erger, meer dan het is tr: it gappet mear, wider, fierder as it byt Het lijkt wel te gaan regenen tr: it liket wol, it is krekt as begjint it te reinen Dat huis lijkt mij tr: dat hûs liket my goed ta Zoiets zou mij wel lijken tr: soks liket my wol wat ta Dat lijkt mij niets tr: dat liket my neat, dat liket der neat nei, nearne (net) nei, dat liket my safolle as fleanen, wol fleanen Roestige aardappelen, (aardappelen aangetast door roest) tr: rustige ierappels Nat, (waarschuwing op pas geverfde objecten) tr: krekt ferve De ramen zijn enigszins nat (t.g.v. motregen) tr: der is wat oanslach op 't rút Het is enigszins nat weer tr: it slacht wiet oan Met natte voeten tr: mei wiete fuotten, wietfoets Aanhoudend nat weer zijn tr: wietsje Zijn natje en droogje tr: jins wiet en drûch V. zijn natje en droogje houden tr: (goed) by jins sûpe en stút wêze Het zilte nat tr: it pikelsop Er valt nat tr: der falt wat wietichheid 't Is alles één pot nat tr: it is allegear ientûtmêm, it is allegear koeke fan ien daai De losgewerkte bodem tr: de losmakke grûn Zich loswerken uit het slijk tr: jin út it slyk wurkje Er ouwelijk uitzien tr: der âldsk útsjen, âldsk tekenje Ouwelijker worden tr: ferâldskje Ouwelijke man tr: in pake, in âldman Ouwelijk meisje tr: âldbepke (it), âldfernim (it) Ouwelijke praat (v.e. man) tr: âldmannepraat (it) Er ouwelijk uitzien tr: der âldsk útsjen, âldsk tekenje Ouwelijker worden tr: ferâldskje Ouwelijke man tr: in pake, in âldman Ouwelijk meisje tr: âldbepke (it), âldfernim (it) Ouwelijke praat (v.e. man) tr: âldmannepraat (it) Op heterdaad tr: op'e die, died Een man v.d. daad tr: in man fan 'e die, died De daad bij het woord voegen tr: de die, died by it wurd dwaan, foegje Draaierig worden tr: draaierich wurde, tsjoenderich yn 'e holle wurde Erg draaierig tr: sa dronken as in top Angstaanjagend huilen (v. hond) tr: spûkgûle Huilen met de wolven, honden, waarmee men in het bos is tr: gûle mei de wolven dêr't men mei yn 'e bosk is De wind huilt in de schoorsteen tr: de wyn gûlt yn 'e skoarstien Luid huilen tr: balte, bâlte Tranen (met tuiten) huilen tr: gûle as in meagere baarch, in bern, kikkerts, triennen as balstiennen skrieme Het huilen staat hem nader dan het lachen tr: it gûlen stiet him neier as it laitsjen Het is (om te) huilen, het is huilen met de pet op tr: ik kin der wol om gûle, it is bedroefd Erg bezweet zijn tr: trochwiet fan it swit wêze, it swit op 'e noas hawwe. bezweren, v. Beswarre Een geest bezweren tr: in geast beswarre, besprekke, oansprekke Aan iets peuteren tr: earne mei omgrieme, omnifelje, earne oan poarje, poarkje Ergens gedachteloos aan zitten peuteren tr: earne mei omtipelje, omtyskje, omtize Geneeskrachtige kruiden tr: hielkrûden Aan (een) dovemans deur kloppen tr: oan in dôvemansdoar klopje Ernstig kijken tr: earnstich sjen Heel ernstig kijkend tr: (tige) yn 'e ploai, mei it gesicht (tige) yn 'e ploai Bijzonder ernstig tr: deadlik earnstich het werkelijk menend, werkelijk gemeend. Ernstig bidden tr: mei ynmoed, ynmoedich, ynfieren bidde Ernstige woorden tr: earnstige, ynmoedige wurden Ernstige studie tr: drege stúdzje Een ernstige waarschuwing tr: in beste warskôging, warskouwing Dat is mijn ernstige overtuiging tr: dat is myn oprjochte oertsjûging Iem. ernstig aanbevelen tr: immen tige oanrikkemandearje Het ernstig menen tr: it wier miene Een ernstig verwijt tr: in slim ferwyt Als men maar ernstig wil tr: as jo mar (wier) wolle Ik denk er ernstig over op te houden tr: ik tink der sterk oer om op te hâlden, ik lit it sterk yn my omgean om op te hâlden v. betekenis, v. belang. Een ernstige kandidaat tr: in serieuze kandidaat Ernstige bezwaren tr: grutte beswieren Ernstige twijfel tr: grutte twifel, twivel Ernstige zorgen tr: slimme soargen. 4 v. ingrijpende en onaangename aard. slim. Een ernstig vergrijp tr: in slim fergryp Een ernstig geval tr: in slim gefal Een ernstige ziekte tr: in slimme sykte Een ernstig zieke tr: in slim sike man, frou Hij is ernstig ziek tr: hy is slim siik Het is ernstig beschadigd tr: it is swier skansearre Ernstig kijken tr: earnstich sjen Heel ernstig kijkend tr: (tige) yn 'e ploai, mei it gesicht (tige) yn 'e ploai Bijzonder ernstig tr: deadlik earnstich het werkelijk menend, werkelijk gemeend. Ernstig bidden tr: mei ynmoed, ynmoedich, ynfieren bidde Ernstige woorden tr: earnstige, ynmoedige wurden Ernstige studie tr: drege stúdzje Een ernstige waarschuwing tr: in beste warskôging, warskouwing Dat is mijn ernstige overtuiging tr: dat is myn oprjochte oertsjûging Iem. ernstig aanbevelen tr: immen tige oanrikkemandearje Het ernstig menen tr: it wier miene Een ernstig verwijt tr: in slim ferwyt Als men maar ernstig wil tr: as jo mar (wier) wolle Ik denk er ernstig over op te houden tr: ik tink der sterk oer om op te hâlden, ik lit it sterk yn my omgean om op te hâlden v. betekenis, v. belang. Een ernstige kandidaat tr: in serieuze kandidaat Ernstige bezwaren tr: grutte beswieren Ernstige twijfel tr: grutte twifel, twivel Ernstige zorgen tr: slimme soargen. 4 v. ingrijpende en onaangename aard. slim. Een ernstig vergrijp tr: in slim fergryp Een ernstig geval tr: in slim gefal Een ernstige ziekte tr: in slimme sykte Een ernstig zieke tr: in slim sike man, frou Hij is ernstig ziek tr: hy is slim siik Het is ernstig beschadigd tr: it is swier skansearre Het witte doek tr: it wite doek Zo wit als een doek tr: sa wyt, bleek as in doek, sa bleek as, in kleur as in wytling Een doekje voor het bloeden tr: in doekje foar it blieden Er geen doekjes om winden tr: der gjin doekjes om wine, it net bedoekje Iets uit de doeken doen tr: eat út 'e doeken dwaan V. vaderszijde tr: fan heitekant Iets op iem. afwentelen tr: immen mei eat opskypje, opknapje, immen foar eat opdraaie, opstrûpe litte Een dracht slagen tr: in pak, wan op 'e bealch, op 'e hûd De dompeldoop toedienen tr: dompelje Iem. iets ter verering geven tr: immen eat ferearje Een vuist vol tr: in knûstfol De vuist ballen tr: de fûst krôlje, de fûst, hân opkrolje, opkrolle, oprôlje Met de vuist op tafel slaan tr: op, út 'e koker, op 'e klomp, poat, tsjettel spylje Geen vuist kunnen maken tr: net folle, neat begjinne kinne Op de vuist gaan tr: slaande deilis reitsje Voor de vuist tr: foar de fûst wei In zijn vuistje lachen tr: stikem laitsje Uit het vuistje eten tr: út 'e hân ite Zet maar eens een vuist, als je geen hand hebt tr: as men gjin hân hat, kin men gjin fûst meitsje Dat past als een vuist op, in een oog tr: dat past, treft as in fûst yn 't each Oost-Indische inkt tr: Eastindyske inket Oost-Indische kers tr: ljippetop, hakjeblom, hakkewipper, hertsjeblom, hokjeblom, lepekop, ljippekop, pypkeblom, prinsepiip, prinsepipe, Tropaeolum majus L (als adv.). Oost-Indisch doof zijn, zich Oost-Indisch doof houden tr: Ingelsk dôf, kwakkeldôf, kwarteldôf wêze, dôve Japik spylje, dôf foar it iene ear wêze, wat staf wêze oan it ear dêr't men net mei hearre wol Oost-Indische inkt tr: Eastindyske inket Oost-Indische kers tr: ljippetop, hakjeblom, hakkewipper, hertsjeblom, hokjeblom, lepekop, ljippekop, pypkeblom, prinsepiip, prinsepipe, Tropaeolum majus L (als adv.). Oost-Indisch doof zijn, zich Oost-Indisch doof houden tr: Ingelsk dôf, kwakkeldôf, kwarteldôf wêze, dôve Japik spylje, dôf foar it iene ear wêze, wat staf wêze oan it ear dêr't men net mei hearre wol Behaagziek zijn tr: (wol) sin oan jinsels hawwe Een zwart befje voor hebben tr: it swart foar hawwe Nasporing doen tr: pinfiskje Zich bereid verklaren (tot) tr: jin ree ferklearje (ta) Hij is er niet toe bereid tr: hy wol it net Daartoe ben ik vooreerst nog niet bereid tr: dêr bin 'k fuort noch net oan ta ruige mest tr: rûge dong mest mennen, rijden tr: dongje, dongjeie, dongmenne, dongride, de dong, rûchskerne útbringe, útride Veel mest behoevend (v. land) tr: donggjirrich, dongsuchtich, dongswiet Goed, sterk v. inhouten tr: geef fan ynhâlden, ynhouten Plaggen steken tr: plaggen stekke, plachstekke, plaachstekke Doorwaadbare plaats tr: waad (it), wâd (it), furde Iem. v.d. oude stempel tr: immen fan it âlde stimpel, fan it âlde mal, nei de âlde trant Zij heeft sterk haar stempel op de organisatie gedrukt tr: hja hat sterk har stimpel op 'e organisaasje set Dubbelhartig zijn tr: dûbelhertich wêze, in dûbel, dûbeld hert hawwe Ergens een spons over halen tr: earne in streek troch helje Opdracht geven tr: opdracht jaan Ergens opdracht toe, voor hebben tr: earne opdracht ta, foar hawwe Een jurk verkorten tr: in jurk ynkoarte, ynnimme De tijd verkorten tr: de tiid koarte Dat heeft zijn leven verkort tr: dat hat syn libben koart benadelen. Iem. in zijn belangen verkorten tr: immens belangen oantaaste, immen tekoart dwaan korter worden. De dagen verkorten tr: de dagen koarte, ferlieze, binne yn 't ferliezen, ôfnimmen Daar moet je niet aan tornen tr: dêr moatst net oan toarne Daar valt niet aan te tornen tr: dêr is neat oan te feroarjen Een ontmande tr: in eunúch Ter, v. wederzijde tr: fan, oan, te wjerskanten Iem. tegengaan tr: immen yn 'e mjitte, temjitte gean Iem. in geestdrift brengen tr: immen besielje In geestdrift raken tr: yn fjoer en flam reitsje Naam voor zeemeeuwen tr: Amelanner hinnen, Slim syn hinnen, ûnwaren met moeite en inspanning beklimmen. De trap opscharrelen tr: by de trep op skarrelje In het ongerede zijn, raken, (in de war zijn, raken) tr: yn disoarder, dusoarder, ûnstjoer wêze, reitsje zoek zijn, raken tr: wei wêze, reitsje kapot zijn, raken tr: fyn, stikken wêze, reitsje Een zijdeur(tje) openhouden tr: in efterdoar, efterdoarke hawwe, de, in efterdoar iepen hâlde Hier geldt een stopverbod tr: hjir meie jo net stilstean bliuwe, hjir mei net stoppe wurde Iem. de hersens inslaan tr: immen de harsens ynslaan Hij heeft een goed stel hersens tr: hy hat in goed, poerbêst ferstân, der sit in (goede) kop op (him), der sit in holle op (him) Hoe krijg je het in je hersenen? tr: hoe krijst it yn 'e harsens, yn 'e plasse? Het is hem in de hersenen geslagen tr: it is him yn 'e harsens, yn 'e plasse slein Een beproefde methode tr: in wisse metoade Een beproefd middel tr: in deugdlik middel Dat is een beproefd middel tr: dat is probatum Een vriend v. beproefde trouw tr: in trouwe freon Dood en verderf tr: dea en ferdjer In het verderf storten tr: yn it ferdjer stoarte, yn 'e wiel bringe Dat zal zijn verderf zijn tr: dat wurdt syn ûndergong Anders dan anders tr: oars as oars Niet anders dan ... tr: net oars, oars noch oars, net oars of oars as .. Dit ligt anders tr: dit leit oars, leit op in oar moer Dat is iets heel anders tr: dat is hiel wat oars Als het beslist niet anders kan tr: as it beslist net oars kin, as it net heger of leger kin Waarom anders? tr: wêr oars om? Het is niet anders tr: it is net oars, net djipper Hij, zij is niet anders tr: hy, hja is net oars Anders dan anders tr: oars as oars Niet anders dan ... tr: net oars, oars noch oars, net oars of oars as .. Dit ligt anders tr: dit leit oars, leit op in oar moer Dat is iets heel anders tr: dat is hiel wat oars Als het beslist niet anders kan tr: as it beslist net oars kin, as it net heger of leger kin Waarom anders? tr: wêr oars om? Het is niet anders tr: it is net oars, net djipper Hij, zij is niet anders tr: hy, hja is net oars Iets willen erkennen tr: eat wol wêze wolle openlijk willen kennen. Iem. erkennen als ... tr: immen erkenne as .. Iets niet als geldig willen erkennen tr: eat net tjilde wolle Vroom en vroed tr: from en froed Iem. proberen om te praten tr: op immen ynprate In iets ompraten tr: earne oer, op, yn omprate Wij rijden de stad rond tr: wy ride de stêd yn 'e rûnte Groene, grauwe erwten tr: griene, grauwe earte Erwten lezen, uitzoeken tr: eartlêze, eartskifte Erwten doppen tr: eartpûlje Op zijn, de hurken zitten tr: op 'e hûk, hûken, yn 'e hoksen sitte Gevoel van ... tr: gefoel fan ..., fieling fan ... Gevoel voor tr: gefoel foar Op het gevoel (af) tr: by de, op 'e fiel, op 'e taast Op iem. gevoel werken tr: immen yn it moed taaste, sprekke, immen oan it moed, gemoed komme Met gevoel tr: mei gefoel Voor mijn, het gevoel tr: foar myn, it gefoel In duigen vallen tr: yn 't wetter falle Knagende insecten in de grond tr: biting, fretting, gebyt, iting yn 'e grûn Knagende insecten in het graan tr: gebyt yn it nôt Allerlei kleine insecten tr: gnob (it), gnod (it), libben guod (it) Leidsel tr: leie, laaie, jaachline, jaalje, jaling Met een rietdak tr: reiddutsen: in reiddutsen hûs, pleats Een onecht kind tr: in oerwinneling Een onecht kind hebben (v. vrouw) tr: in bern oerfertsjinne, oerwûn hawwe Een onecht kind hebben (v. man) tr: in bern yn 't wyld rinnen, omrinnen hawwe De gewone wandeling, (waaraan men gewend is) tr: de gewoane, bewende, wenstige kuier Aan iets gewoon raken, zijn tr: earne oan, ta wend, wûn reitsje, wêze Wat beter, meer dan gewoon tr: wat better, mear as sljochtwei, sljochtwei, sljochtweis hinne, sljochtwei hinne en wer, sljochthinne Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg tr: doch mar gewoan, dat dochst al gek genôch De gewone wandeling, (waaraan men gewend is) tr: de gewoane, bewende, wenstige kuier Aan iets gewoon raken, zijn tr: earne oan, ta wend, wûn reitsje, wêze Wat beter, meer dan gewoon tr: wat better, mear as sljochtwei, sljochtwei, sljochtweis hinne, sljochtwei hinne en wer, sljochthinne Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg tr: doch mar gewoan, dat dochst al gek genôch De bramzeilen bijzetten tr: alle seilen bysette, derby sette De kachel leeghalen tr: de kachel leechklauwe, útklauwe, útrommelje Een echte dame tr: in echte dame De dame spelen, uithangen tr: de dame úthingje, jufferje Dames en heren tr: achte oanwêzigen Dames (als aanspreekvorm) tr: froulju Er zaten drie dames en twee heren tr: der sieten trije froulju en twa manlju Op een afstand tr: op in ôfstân Afstand doen v. tr: ôfstân dwaan fan Ergens gemakkelijk afstand v. kunnen doen tr: earne los fan wêze: hja binne o sa los fan 't jild Iem. op een afstand houden tr: immen op in ôfstân hâlde Zich op een afstand houden, de afstand bewaren tr: jin op in ôfstân hâlde De afstand bewaren (uit hoogmoed) tr: jin fan fierren,fierrens hâlde Zich op een afstand houden (uit bescheidenheid) tr: jin tebekhâlde Een attest v.e. dokter tr: in briefke fan dokter gebeurlijke dingen tr: mooglikheden De overhand hebben, krijgen tr: de oerhân hawwe, krije (De, het) genoemde ... tr: dy, dat .. Een gestroomlijnd model tr: in streamline model Iem. zijn leed klagen tr: jin by immen bekleie Het leed is weer geleden, (bij kleine kinderen) tr: it is al wer oer, wy hawwe it wer hân Het doet mij leed tr: it muoit my Uw ongeluk doet mij leed tr: jo ûngemak deart my oan Lief en leed tr: moai en mâl Het is hem leed, als hij alles niet krijgt tr: it is him leed, as er alles net kriget Iets met lede ogen aanzien tr: eat mei ûlseagen oansjen Het is mij leed, (het spijt me) tr: it muoit my Zachte, groene zeep tr: griene sjippe Welriekende zeep tr: lekkere sjippe, rûkerssjippe Een stukje zeep tr: in stikje sjippe Een stukje welriekende zeep tr: in lekker stikje sjippe Om zeep gaan tr: nei, fan gichem gean, reitsje, om in luchje gean Om zeep zijn tr: nei, fan gichem wêze, om gajem wêze Iem. om zeep brengen, helpen tr: immen út 'e ljochten helpe Succes; vooruitgang; winst boeken tr: sukses hawwe; foarútgean, foarútbuorkje; winst meitsje Zich vermannen tr: jin fermanje, jinsels keardel meitsje, jin skreauwe Een losbandig iem. tr: hikkespringer, fodde Een losbandig leven leiden tr: derop los, dernei ta libje, der nuver troch slingerje, der oan 'e hoasbannen ta troch, yn lâns gean, batse, brûze, strûpe, strûze, der rûch troch, yn lâns gean Een losbandig iem. tr: hikkespringer, fodde Een losbandig leven leiden tr: derop los, dernei ta libje, der nuver troch slingerje, der oan 'e hoasbannen ta troch, yn lâns gean, batse, brûze, strûpe, strûze, der rûch troch, yn lâns gean Zich opofferen tr: jin opofferje Op de achtergrond raken tr: op 'e eftergrûn reitsje Op de achtergrond zijn geraakt tr: efterútstean Zich op de achtergrond houden tr: jin op 'e eftergrûn hâlde, jin efterúthâlde, tebekhâlde, jin tebekstalle, jin wat tebekstalle Daar ben je in apotheek (fig.) tr: men komt dêr yn 't, yn 'e apteek Moeilijke tijden tr: drege tiden Een moeilijk geval tr: in slim gefal met inspanning te volbrengen. Moeilijk werk tr: dreech, stoer, ûnredsum wurk Moeilijke sommen tr: drege, slimme sommen Dat is mij te moeilijk tr: dat is my te dreech Moeilijk te vinden tr: min, slim te finen Het zichzelf moeilijk maken tr: it jinsels dreech meitsje, it slim foar jinsels meitsje Het moeilijk hebben tr: it swier hawwe, it swier helje moatte, der swier ta sitte, swier sitte, der min, raar, slim foar sitte, in swier pak hawwe, tôgje, in swiere sile hawwe, lûke, yn in swiere sile rinne, in swiere tôch hawwe met moeite. Moeilijk ademhalen tr: swier sykhelje Moeilijk verdiend geld tr: swier fertsjinne jild Het gaat moeilijk tr: it giet al wat slim Moeilijke tijden tr: drege tiden Een moeilijk geval tr: in slim gefal met inspanning te volbrengen. Moeilijk werk tr: dreech, stoer, ûnredsum wurk Moeilijke sommen tr: drege, slimme sommen Dat is mij te moeilijk tr: dat is my te dreech Moeilijk te vinden tr: min, slim te finen Het zichzelf moeilijk maken tr: it jinsels dreech meitsje, it slim foar jinsels meitsje Het moeilijk hebben tr: it swier hawwe, it swier helje moatte, der swier ta sitte, swier sitte, der min, raar, slim foar sitte, in swier pak hawwe, tôgje, in swiere sile hawwe, lûke, yn in swiere sile rinne, in swiere tôch hawwe met moeite. Moeilijk ademhalen tr: swier sykhelje Moeilijk verdiend geld tr: swier fertsjinne jild Het gaat moeilijk tr: it giet al wat slim De rails tr: de rails, raljes Uit de rails lopen tr: út it spoar rinne Per rail vervoeren tr: mei it spoar ferfiere Knoeier tr: koekebakker Zuiveren van tr: suverje fan tr: útsuverje fan Zich zuiveren van tr: jin suverje fan Erachter komen tr: derefter komme, it foarinoar krije Erachter zijn tr: derefter wêze, it derfoar hawwe, it foarinoar hawwe Ik laat me niet kisten tr: ik lit my net op 'e kop skite Een grootse pracht tr: in swide, wrydske pracht Bekend zijn met tr: bekend wêze mei Ergens mee bekend zijn tr: earne mei bekend wêze, earne witten fan hawwe Algemeen bekend zijn tr: algemien bekend wêze Algemeen bekend worden tr: (algemien) bekend wurde Algemeen bekend maken tr: algemien bekend meitsje, buorkundich meitsje Een bekende weg tr: in bekende, kundige dyk Zich bekend maken tr: jin bekend meitsje Ergens bekend zijn tr: earne bekend wêze Een notariële akte tr: in notariële akte Een notariële akte tr: in notariële akte Goed bemest land tr: sterk lân Een kamer met uitzicht over het veld tr: in keamer mei útsicht, útsjoch, eachweid, eachweiding oer it fjild Uitzicht op tr: útsicht op In het uitzicht stellen tr: yn 't útsicht stelle Alles door elkaar tr: dooreen haspelen, de boel nuver trochinoar haspelje, der mâl yn om haspelje Niet gerust zijn omtrent iem., iets tr: yn noed sitte oer immen, eat, oer immen, eat yn sitte, ûngerêst wêze oer immen, eat U kunt er gerust op zijn, dat ... tr: jo kinne der fan op oan, dat .. Wees (daar) maar gerust (op) tr: haw mar gjin noed Ik ben niet gerust, zolang zij niet thuis is tr: ik haw gjin rêst, salang't hja net thús is Ik ben er volmaakt gerust op, dat ... tr: ik bin der folslein wis fan, dat .. Dat kun je gerust doen, geloven tr: dat kinst rêstich, feilich dwaan, leauwe Reken er gerust op tr: rekkenje dêr mar op Het is gerust waar tr: it is sûnder mis wier Niet gerust zijn omtrent iem., iets tr: yn noed sitte oer immen, eat, oer immen, eat yn sitte, ûngerêst wêze oer immen, eat U kunt er gerust op zijn, dat ... tr: jo kinne der fan op oan, dat .. Wees (daar) maar gerust (op) tr: haw mar gjin noed Ik ben niet gerust, zolang zij niet thuis is tr: ik haw gjin rêst, salang't hja net thús is Ik ben er volmaakt gerust op, dat ... tr: ik bin der folslein wis fan, dat .. Dat kun je gerust doen, geloven tr: dat kinst rêstich, feilich dwaan, leauwe Reken er gerust op tr: rekkenje dêr mar op Het is gerust waar tr: it is sûnder mis wier Prikken, steken. De dorens pieken tr: de toarnen stekke De wind piekt tr: de wyn flimet Ik kan het hem niet inpompen tr: as er it net leare wol, dan kin ik it him net ynjitte Het is deerniswaardig tr: it is treurich, it is in griis, it moat jin oandeare, oangrize Het zal mij worst zijn tr: ik skyt derop Een veelhoofdige regering tr: in mearhadige regearing In de fleur, in volle fleur zijn tr: yn 'e fleur wêze, yn fleur en tier wêze, yn ('e) top stean, yn 'e blâns stean De fleur is eraf tr: de fleur is derút Iem. bijhouden tr: immen byhâlde, beetbliuwe, immen beskreppe kinne Het bord bijhouden tr: it board, de panne byhâlde, oanhâlde Een middagdutje doen tr: (efkes) knipperje Naar gist smakend of ruikend tr: gêstich, gêsterich, gestich Kruimeltje tr: kromke (it), krúmke (it), krisselskrom Geen kruimel, (niets) tr: gjin krom, kromke, krûm, krûmke, koarel, koarelskerl, koarelskrom, godskerrel, godskrommeltsje Afhangende schouders tr: ôfhingjende, ôfwetterjende, slûke skouders Afhangende schouders hebben tr: slûkskouderich wêze Met afhangende schouders tr: skeanskouderich, slûkskouderich Afhangen v. tr: ôfhingje fan Daar hangt het niet van af tr: der giet it net by út: oft wy wolle of net, dêr giet it net by út Het hangt soms v.e. uur af tr: it hinget soms fan in oere ôf, it stiet soms oan in oere Nu hangt het verder v. jullie af tr: no hinget it fierders fan jimme ôf, no stiet it fierders oan jim Alsof het leven ervan afhing tr: as hong it libben derfan ôf, as gong it om dea Dat hangt ervan af tr: dat hinget derfan ôf Uit de krib eten tr: krêbje Zijn gat, de, zijn kont tegen de krib gooien tr: it yn 'e kant sette, stelle, de hoarnen yn 'e wâl stekke Ambachtslieden tr: ambachtsfolk (it), ambachtslju Een boom, beer v.e. kerel tr: in beam, bear fan in kear(d)el, in kear(d)el as in beam, bear Oude kerel tr: âldkearel tr: âldkeardel Last v. neusverkoudheid hebben tr: noasferkâlden wêze Het aanbreken v.d. dag tr: it oanbrekken fan 'e dei, it lemieren (fan 'e dei) De schroefdop v.e. vulpen tr: de dop fan in folpinne Volwaardige arbeid verrichten tr: foar fol stean, yn, by, foar it folle wurk stean Een prijs betalen die overeenkomt met de feitelijke waarde tr: weardejaan Iem. iets voor een lage(re) prijs leveren tr: immen skewiele Iem. ergens een veel te lage prijs voor bieden tr: immen (te) spot biede Een lagere prijs (gaan) vragen tr: delkomme, sakje Een te lage, niet de volle prijs voor iets krijgen tr: net ta jins doel, jild komme Een te lage prijs voor een hoe bieden tr: in ko te leech oanslaan Een zacht prijsje tr: in lichte priis, in licht pryske Een redelijke, schappelijke prijs tr: in reedlike, skaplike priis Dat heb ik voor een schappelijke prijs gekocht tr: dêr bin 'k omskik, om ('t) skik, om sin oan kommen, dat ha 'k omskik, om ('t) skik, om sin kocht Iets tegen een schappelijke prijs verkopen tr: eat mei skik ferkeapje Een scherpe prijs vaststellen tr: in skerpe priis fêststelle, skerp rekkenje Een stevige prijs tr: in stive, stûfe priis Een vaste prijs (waar niet op af te dingen is) tr: set jild, setting Ergens een prijs voor vaststellen tr: eat op jild, priis sette, eat earne op prikje, eat prisearje Vastgestelde prijzen hebben (waar niet op af te dingen valt) tr: net foar tingjen sette Direct de verlangde prijs vragen (zodat er niet af te dingen valt) tr: koart jild freegje Dat is de juiste prijs tr: dat is de prik De prijs is ongeveer ... euro tr: der stiet ... euro ta, de priis is likernôch ... euro Voor een (te) hoge prijs kopen tr: foar grou, smoarch jild keapje De prijs daarvan is veel te hoog tr: dêr is gjin smiten mei de mûtse nei Dat paard kan een zeer hoge prijs opbrengen tr: dat hynder is ien foar de heechste merk De prijzen dalen tr: de prizen sakje, it giet nei de lichte Sterk in prijs zijn gedaald tr: fan 'e priis wêze De prijs valt wel mee tr: de priis falt (wol) wat ta, it sil sa bot net oankomme De prijzen v.d. haver stijgen heel sterk tr: de hjouwer is alhiel op 'e rin Onder de prijs tr: ûnder de priis Het is onder de prijs verkocht tr: it is ûnder de priis ferkocht, it is derûndertroch Iets v.d. prijs laten vallen tr: in bytsje sakje Op prijs stellen tr: prijs stellen op, op priis stelle, priis stelle op Tot elke, iedere prijs tr: bûge ofbarste, it komt op of del een prijs halen (bij wedstrijden) tr: mei in priis, mei wat thúskomme Om prijzen kaatsen tr: priiskeatse De 1e, 2e, 3e prijs (inz. bij kaatsen) tr: de priis, de preemje, de lytse preemje. Prijs voor de meeste misslagen, pûdelpriis Met de prijs gaan strijken tr: dermei de priis op ôf strike In de prijzen vallen tr: yn 'e prizen falle Het is altijd prijs tr: it is altyd goed Beknibbelen op tr: begnibje, begnibbelje, beknipe, bekrimpe yn Zich na een verhuizing inrichten, ingericht hebben tr: te stoel en te bank komme, reitsje, wêze Zich schandelijk misdragen tr: jin skandlik misdrage, it raar lizze litte Mijn adem stokte tr: de siken stûken my In een rede blijven stokken tr: yn in rede stykjen bliuwe Hou en trouw tr: hou en trou Altijddurende rente tr: ivige rinte Nagerecht(en) tr: neispul (it) Op het zuiden tr: op it suden, op it súd Ten zuiden v. tr: súd (fan), besuden Het knippen met wijsvinger en duim. Dat is geen knip voor de neus waard tr: dat is my gjin knip fan 'e neil wurdich, dat is gjin turf heech plat grendeltje. knip. De knip op de deur, de deur op de knip doen tr: de doar op 'e knip dwaan Het knipje tr: it knipke klem. Iem. de knip op de neus, staart zetten tr: immen de, in kniper op 'e noas, skine, skinen sette Stille knip tr: hossebos Sukkelend doorbrengen. Hij heeft de hele zomer versukkeld tr: hy hat de hiele simmer omgammele als een sukkel behandelen. Zich niet laten versukkelen tr: jin net as in sûch brûke litte Men wordt wel door een mestkar, maar niet door een rijtuig overreden tr: men wurdt net troch in koets oerriden, mar wol troch in dongwein, men wurdt mear fan dongkarren oerriden as fan koetsweinen Iets voor het opscheppen hebben tr: eat foar it opskeppen hawwe, eat foar it grabbeljen hawwe De boel opscheppen (fig.) tr: de boel opskeppe Opboksen tegen tr: opbokse tsjin Rugpijn hebben tr: it yn 'e rêch hawwe De mann. geslachtsdelen tr: de gemachten Het is (sterk) gepeperd (fig.) tr: it is sterk krûde, it is krûderich, krûderich Een gepeperde rekening tr: in grouwe rekken, in baas rekken Het tegenovergelegen huis tr: it hûs derfoaroer Schraalhans is daar keukenmeester tr: de krêbe, it rip hinget dêr heech, it is skrabjen om 'e kant, om 'e bek, it is slikjen om 'e kant, dêr is honger bakker en toarst brouwer (Met de hand) kneden tr: beknipe Deeg kneden tr: daai klieme Boter kneden tr: barre, bare, bûterbarre, bûterbare, bûterberêde Een toepasselijk woord tr: in tapaslik wurd Dit wetsartikel is hier toepasselijk tr: dit wetsartikel is hjir fan tapassing Dit is op hem toepasselijk tr: dit is op him fan tapassing, dit jildt foar him Een toepasselijk woord tr: in tapaslik wurd Dit wetsartikel is hier toepasselijk tr: dit wetsartikel is hjir fan tapassing Dit is op hem toepasselijk tr: dit is op him fan tapassing, dit jildt foar him Sluikharig zijn tr: slûk hier hawwe Een grendel op de deur tr: in skoattel, tsjinwar op 'e doar De grendel op de deur doen tr: de doar op 'e skoattel dwaan, strike, de skoattel strike Een klein kind stillen tr: in lyts bern bestilje, delbêdzje, yn 't bekommen bringe Zijn honger stillen tr: de honger stilje, wat ite Zijn dorst stillen tr: de toarst ferslaan Iem. toorn, woede stillen tr: immen delbêdzje, yn 't bekommen bringe Het weer stilt tr: it waar bedarret (him), jout him del, lunet, belunet, licht, lichtet De zee stilt tr: de see jout him del De pijn stillen tr: de pine fersêftsje Ergens iets aan, v. overhouden tr: earne eat oan, fan oerhâlde Het houdt niet over, (het kon beter) tr: it hâldt net oer, it kin gjin sprekken, swetsen lije Rozenkransje, (plant) tr: roazekrânske tr: Antennaria dioica (L.), Gaertn. Een onbekende grootheid tr: in ûnbekende grutheid Speels iem. tr: boarter Speels iem. tr: boarter Met lange tanden eten tr: mei lange tosken ite Lekkere tanden hebben tr: ien fan 'e lekkere mûle wêze, lekker wêze Zijn tanden laten zien tr: de tosken sjen litte Tot de tanden gewapend tr: swier bewapene Iem. aan de tand voelen tr: immen tantsje, immen (goed) ûnder hannen nimme lang, spits uitstekend gedeelte. De tanden v.e. kam, vork, hark, eg tr: de tinen fan in kaam, foarke, harke, eide De tanden v.e. zaag, rad tr: de tosken, takken, takkels fan in seage, rêd De tanden v.e. blad tr: de takkels fan in blêd Geregeld kortwieken tr: koart hâlde Iem. moederlijk verzorgen tr: immen as in mem fersoargje Moederlijk zijn tr: as in mem wêze Moederlijke liefde, staat tr: memmeleafde, memmesteat Het moederlijk erfdeel tr: it memme-erf, moersgoed, moerspart, moersgoed Iem. moederlijk verzorgen tr: immen as in mem fersoargje Moederlijk zijn tr: as in mem wêze Moederlijke liefde, staat tr: memmeleafde, memmesteat Het moederlijk erfdeel tr: it memme-erf, moersgoed, moerspart, moersgoed Slaag krijgen tr: op 'e hûd, bealch, bast, miter krije, slaan, bruien, dek-op, stryk-op, huf, ros, strips, stryps, stripsum krije Iem. een pak slaag geven tr: immen in wan bruien, in pak, wan op 'e hûd, bealch jaan, immen dalje jaan, immen himmelje, omgean, immen op it lear komme Het ijzeren gordijn tr: it izeren gerdyn Kleine witte plek aan het voorhoofd v. paarden of runderen. kol tr: kôle Wigvormige hol op voorhoofd v. paard tr: kylkol Opstaande kraag aan trui, jurk enz. tr: kol V.d. werf laten lopen tr: fan 'e helling gean, rinne litte Tegen heug en meug tr: tsjin heuch en meuch, tsjin 'e meuch In het hoofd stampen tr: deryn sette Stampend vol tr: smoarende fol In een ruimte komen. Door de deur binnenkomen tr: troch de doar deryn komme, ta de doar ynkomme, deryn komme De weersverwachting tot morgenavond tr: de ferwachting oant moarntejûn Iem. geruisloos laten verdwijnen tr: immen stil, stilwei, yn stilte weiwurde litte V., naar omhoog tr: fan, nei boppen Hem omhoog kunnen krijgen tr: him omheech, oerein krije kinne Als (v.) een jangat tr: jangattich Baanbrekend werk doen tr: baanbrekkend wurk dwaan, paadsljochtsje De vijf zintuigen tr: de fiif sinnen, de fiif fermogens Een zesde zintuig tr: in sechste sintúch Ergens geen zintuig voor hebben tr: earne gjin gefoel foar hawwe Een lekker hapje tr: in lekker hapke, wat foar de lekkere mûle Lekker eten tr: lekker, swiet ite, smûze Lekker eten en drinken tr: lekker ite en drinke Dat is lekker tr: dat is lekker, dat is wol yn te nimmen Dat is niet lekker tr: dat is net lekker, dêr is neat oan Voor het lekker tr: foar de fret Lekker is maar een vinger lang tr: lekker is mar in finger lang Een lekkere geur tr: in lekkere, swiete rook Dat zit hem niet lekker tr: dat wynt, skopt him raar yn it liif om Iem. lekker maken tr: immen lekker meitsje Niet lekker zijn, (fig.) tr: net lekker, heal (by de tiid), raar yn jins tûntsje, ûngemaklik yn 't liif wêze Ik voel me niet zo lekker tr: ik bin net rjocht by de tiid, net rjocht kouster, wat ûngedien, sawat heal en te healle Een lekker hapje tr: in lekker hapke, wat foar de lekkere mûle Lekker eten tr: lekker, swiet ite, smûze Lekker eten en drinken tr: lekker ite en drinke Dat is lekker tr: dat is lekker, dat is wol yn te nimmen Dat is niet lekker tr: dat is net lekker, dêr is neat oan Voor het lekker tr: foar de fret Lekker is maar een vinger lang tr: lekker is mar in finger lang Een lekkere geur tr: in lekkere, swiete rook Dat zit hem niet lekker tr: dat wynt, skopt him raar yn it liif om Iem. lekker maken tr: immen lekker meitsje Niet lekker zijn, (fig.) tr: net lekker, heal (by de tiid), raar yn jins tûntsje, ûngemaklik yn 't liif wêze Ik voel me niet zo lekker tr: ik bin net rjocht by de tiid, net rjocht kouster, wat ûngedien, sawat heal en te healle Zwemmen als een rot tr: swimme as in fisk, brúnfisk, seehûn, wetterhûn, wetterrôt, rôt De vloer zwemt v. wijn tr: de flier driuwt fan wyn Zwemmen in ... tr: swimme yn .. In die kleren kan ik wel zwemmen tr: dy klean kin 'k wol yn swimme Iets laten zwemmen tr: eat wêze, gewurde litte Een hoge, kromme rug hebben tr: in rûne rêch hawwe, rûnrêgich, dûbelrêgich wêze Een open rug tr: in iepene rêch Dat zit niet op mijn rug tr: dat sit my net efter Op zijn rug liggen tr: op 'e rêch lizze Iem. met een rug, (rijke) tr: immen mei in rêeh Met de ruggen tegen elkaar liggen (v. koeien) tr: rêgje, rigje Iem. de rug toekeren tr: immen de rêch takeare Dat examen is alweer achter de rug tr: dat eksamen is al wer efter de rêch, de knopen Hij deed het achter mijn rug, (zonder dat ik het wist) tr: hy die it efter myn rêch, bûten my om Met de rug tegen de muur staan tr: gjin kant mear út kinne Een brede rug hebben tr: in brede rêch hawwe Iem. bij de rug ophalen, (belasteren) tr: immen by de gevel ophelje Het geld groeit mij niet op de rug tr: it jild waakst my net op 'e rêeh Op iemands rug iets uitvechten, (ten koste van iem.) tr: ta skea fan immen eat útfjochtsje Iem. iets op de rug schuiven tr: immen eat op 'e lea skowe, plakke In ruggen ploegen tr: rêgje, rigje Op klaaglijke toon spreken tr: skrieme Op klaaglijke toon spreken tr: skrieme Ontstaan uit tr: ûntstean, fuortkomme út Daar zal ruzie uit ontstaan tr: dêr komt spul efter wei, út fuort Mijn liefje tr: (myn) leave Op de luister staan tr: op 'e hark, lúster stean In bedwang hebben tr: yn betwang, yn ('e) besnijing hawwe In bedwang houden tr: yn betwang, yn ('e) besnijing, yn 'e stokken, yn 'e stringen, yn touwen hâlde Ik kon het paard niet meer in bedwang houden tr: ik hie gjin hâld mear oan it hynder Dat daargelaten tr: dat dêrlitten, ôfsjoen dêrfan Braak liggen tr: braak lizze Een stuk bouwland braak laten liggen tr: in stik lân braak lizze litte, in stik lân brake, braakje Gehuisd en gehoofd zijn tr: hûs en hôf hawwe De rugwervels tr: de wringen (át 'e rêch) Bereden politie tr: hynsteplysje, plysje op hynders, plysje te peard, pearde Een bereden paard tr: in beriden hynder Gelijk lopen met tr: lykop rinne mei Wij zullen dit wel bezuren tr: dit sil ús wol besoerje, besuorje, dit sil ús wol soer opbrekke Jan en heel de wereld, Jan en Alleman tr: Jan en alleman Ouwe Jan en jonge Jan, (v. alles en nog wat) tr: âlde Jan en jonge Jan Jan Rap en zijn maat tr: Jan Rap en syn maat Een Jantje Secuur tr: in mantsje presiis, mantsje-sekuer, sekuere baas, presyske Het zijn jongens v. Jan de Witt tr: it binne gjin waaksen poppen, dy jonges De (grote) Jan uithangen tr: de Jan úthingje Boven Jan zijn tr: dêrboppe-op, derút, boppe Jan, Bauke wêze Grote wolfsklauw tr: grutte wolvepoat, heksekrâns, Lycopodium clavatum L Kleine wolfsklauw tr: lytse wolvepoat, Lycopodium complanatum L. Hij is een goed werkman tr: it is in goed fakman Een bonestaak, (een lang en mager persoon) tr: in skraits, skraaits, in biezemstôk, in lange opstôk Zich afsplitsen, (v.e. weg, leiding) tr: ôfsplisse, ôfspjalte v.e. groep mensen tr: jin ôfskiftsje, op jinsels gean Met de zwartepiet blijven zitten tr: der mei sitten bliuwe, it op jins dak krije, de skuld krije Iem. de zwartepiet toespelen tr: it immen, immen eat op 'e lea skowe, plakke, immen de skuld jaan Op de vloer tr: oer de flier, oer it hûs Bij mensen over de vloer komen tr: by lju oer de flier komme De kinderen moeten eerst v.d. vloer tr: de bern moatte earst fan 'e flier, út 'e wei Ik dacht dat ik door de vloer ging tr: ik tocht dat ik troch de grûn gong, sonk Je kunt er v.d. vloer eten tr: kinst der fan 'e flier ite Alles over de vloer halen tr: alles fan 't plak skuorre, it hiele hûs oeral helje De vloer met iem. aanvegen, (iem. erg afkammen) tr: immen ôfmeitsje iem. ver overtreffen tr: immen om en oer kinne Een dooie diender tr: in deade Pier Een toespeling, toespelingen maken op tr: doele op Verwijzen naar tr: ferwize nei Ter dood verwijzen tr: ta de dea wize, ferwize Een doorwaakte nacht tr: in nacht dat men gjin wink yn 'e eagen krijt Ergens hartzeer v. hebben tr: earne oanstriid fan hawwe Te(n) mijnent tr: by my, mij, by my, mij thús, by my, mij oan hûs Zich opwerken, (zich met moeite overeind brengen) tr: oerein wrotte Zich opwerken, (vooruitkomen in de wereld) tr: jin oparbeidzje, opwurkje, foarútarbeidzje Zich door harde arbeid opwerken tr: jin opwrotte weer zichtbaar worden. Die vlek werkt telkens weer op tr: dat plak komt hieltyd wer omheech (v. vaartuigen) in een zekere richting met moeite vooruitkomen. Tegen het tij opwerken tr: tsjin it tij op wrotte De stof rafelt tr: it guod raffelet, rifelet Bittere wilg tr: tiennen tr: Salix purpurea L Grauwe wilg tr: skiere wylch, Salix cinerea L Geoorde wilg tr: earwylch, slykwylch, Salix aurita L Kerkgangers tr: tsjerkfolk, tsjerkefolk, tsjerkelju (pl.) Ingetogen(er) worden tr: jin deljaan Ingetogen(er) worden tr: jin deljaan Een kwartiertje tr: in lyts kertier Hout v. één, vijf, zeven kwartier tr: kertiers, fiifkertiers, sânkertiers hout Iem. geen kwartier geven, (iem. geen genade, lijfsbehoud geven) tr: immen gjin kertier jaan Witvisje tr: wytfiskje (it), witerke (it) In de rouw zijn tr: yn 'e rouwe wêze, gean Om iem. de rouw aannemen, (rouwkleding dragen) tr: immen berouje Uit voorraad leverbaar tr: kin út foarrie, foarried levere wurde, út foarrie, foarried te leverjen Netten, zeilen tanen tr: netten, seilen taanje De zon begint te tanen tr: de sinne taant wei Zijn faam begon te tanen tr: syn faam taande (wei) Een waterachtige streek tr: in wetterwrâld Uiterste wilsbeschikking tr: lêste wilsbeskikking Gewild, in trek. Dit artikel is zeer gezocht tr: dit artikel sit o sa'n sleet yn, rint as in trein Het is bijna nergens (meer) verkrijgbaar tr: der is hast gjin oankommen oan Furore maken tr: furoare meitsje Langzaam, kalm wandelen tr: traapje Wandelen, inz. met een wandelstok tr: gongelje Het Iberisch schiereiland tr: it Ibearysk skiereilân Snel marcheren tr: marskje Ben je beseibeld? tr: bist besestere? tr: bist besjestere? Grote modderkruiper tr: ielpiper, Misgurnus fossiles In alle onschuld tr: yn alle ûnskuld, yn jins ûnskuld wei Zijn handen in onschuld wassen tr: jin de hannen yn ûnskuld waskje bergaf, bergafwaarts gaan tr: delgean, nei de bedelte, bedelten gean, reitsje, yn 'e bedelte, delgong, nederklits, it neigean reitsje Niet fris meer zijn (na reis of feest) tr: fersutere wêze Goed, niet helemaal, niet fris zijn tr: goed, heal, min by 't spul, by jins spullen wêze Je moet goed opletten wat hij doet tr: moatst der goed om tinke, goed tasjen, wat er docht Let op! tr: tink derom! Let nu goed op, ik doe het één keer voor tr: tink der no goed om, ik doch it ien kear foar aandachtig luisteren, zich moeite geven wat men hoort op te nemen en te verwerken tr: der by wêze, de kop, jins omtinken derby hawwe Als je niet goed oplet, begrijp je er aanstonds niets meer v. tr: ast der net by bist, dyn omtinken der net by hast, begrypst der aansen neat mear fan Zich dwingen op te letten tr: de kop derby skuorre Over een geschil procederen tr: oer in skeel prosedearje, it skeel yn 'e pleit smite Daar wordt over geprocedeerd tr: dêr wurdt oer prosedearre, dat sit yn 'e pleit Iets aanhoudend ontkennen (vaak tegen beter weten in) tr: earne tsjinoan stride Het valt niet te ontkennen, dat ... tr: it falt net te ûntkennen dat .. Ontkennend bijwoord, lidwoord tr: ûntkennend bywurd, lidwurd Dat is niet doenlijk tr: dat is net te dwaan Zoveel doenlijk tr: safolle (as) dwaanlik (is) Zodra doenlijk tr: sa gau as it mooglik is, as it kin Aan het zwerven tr: oan, op 'e swerf, op 'e sweef Zich bakeren tr: jin bakerje, beakerje Uit bakeren gaan tr: út te bakerjen, kreamheinen, kreamwarjen gean Op vertoon v. tr: op it sjen litten fan Veel vertoon maken tr: in bulte fertoan hawwe, (in grut, breed) swee slaan, sweeslaan, in bulte sok hawwe, (gâns) wyn yn 'e swipe hawwe Met veel vertoon v. tr: mei in soad fertoan fan Iets bij bekkenslag bekendmaken tr: eat omklinke Ergens tabak van hebben tr: earne skjin jins nocht fan hawwe, takocht wêze, eat sa sêd wêze as grôt Dat is andere tabak tr: dat is oare tee (as sloppe kofje), dat is oars wat De almanak raadplegen tr: almenakje Mijn hoofd is geen almanak tr: myn kop is gjin almenak Iem. niet kunnen verdragen tr: immen net sette kinne Iets niet kunnen verdragen tr: eat net hawwe kinne, earne net oer kinne Zoveel vet kan ik niet verdragen tr: safolle fet kin 'k net ginne Een jurk met allerlei tierelantijntjes tr: in jurk mei allegearre tierelantyntsjes smoesjes, draaierijtjes. Maak nu maar geen tierelantijntjes tr: do moast, jo moatte no net sa'n praatsjes hawwe Zich versieren tr: jin moai meitsje Het mesten tr: de mjokserij Een varken mesten tr: in baarch meste, mêste, op 't hok hawwe Zich mesten tr: lizze, sitte te mesten, op it hok lizze Tot zover tr: oant safier Het niet zover laten komen tr: it net safier komme litte Het is zover tr: it is safier, it sil, kin wêze, wurde, it sil heve We zijn het zover, in zover(re) eens tr: wy binne it safier, foarsafier, ynsafier iens In zoverre hij mee wil doen tr: ynsafier't er meidwaan wol Voor zover(re) ik weet tr: safier't, foarsafier't ik wit, safolle as ik derfan wit Voor zover ze nog leven tr: foarsafier't se noch libje Zover het zijn aandeel betreft tr: foarsafier't it om syn oandiel giet Zover (als) het oog reikt tr: in gesicht fier Een kampstrijd leveren tr: kampfjochtsje, kampslaan Buiten de deur tr: bûtendoar tr: bûtendoarren Buiten het huis tr: út 'e hûs, bûtendoar, bûtendoarren Buiten verwachting tr: boppe ferwachting Buiten iem. om tr: bûten immen om Niet buiten iem. kunnen tr: net sûnder immen kinne Buiten zichzelf zijn tr: bûten jinsels wêze Buiten wonen, (niet in de stad) tr: bûten, bûtenút wenje Naar buiten gaan, (uit het vertrek) tr: derút gean, bûtendoar, bûtendoarren gean, nei bûten ta gean naar het land tr: bûtenút gean Ik ga, het gaat, het komt hierdoor, daardoor naar buiten tr: ik gean, it giet, it komt der hjir, dêr ta út, ta'n út Naar buiten opengaan tr: nei bûten ta iepengean V. buiten gezien tr: fan bûten (ôf) sjoen, oan 'e bûtenkant sjoen De deur v. buiten sluiten tr: de doar oan 'e bûtenkant slute Iem. v. buiten, (landman) tr: immen fan bûten Iets v. buiten kennen, leren tr: eat fan bûten kenne, leare Iem. ergens buiten houden, laten tr: immen earne bûten hâlde, litte Ergens buiten staan tr: earne bûten stean, wêze Zich ergens buiten houden tr: jin earne bûten hâlde Zich te buiten gaan tr: jin te bûten gean Buiten de deur tr: bûtendoar tr: bûtendoarren Buiten het huis tr: út 'e hûs, bûtendoar, bûtendoarren Buiten verwachting tr: boppe ferwachting Buiten iem. om tr: bûten immen om Niet buiten iem. kunnen tr: net sûnder immen kinne Buiten zichzelf zijn tr: bûten jinsels wêze Buiten wonen, (niet in de stad) tr: bûten, bûtenút wenje Naar buiten gaan, (uit het vertrek) tr: derút gean, bûtendoar, bûtendoarren gean, nei bûten ta gean naar het land tr: bûtenút gean Ik ga, het gaat, het komt hierdoor, daardoor naar buiten tr: ik gean, it giet, it komt der hjir, dêr ta út, ta'n út Naar buiten opengaan tr: nei bûten ta iepengean V. buiten gezien tr: fan bûten (ôf) sjoen, oan 'e bûtenkant sjoen De deur v. buiten sluiten tr: de doar oan 'e bûtenkant slute Iem. v. buiten, (landman) tr: immen fan bûten Iets v. buiten kennen, leren tr: eat fan bûten kenne, leare Iem. ergens buiten houden, laten tr: immen earne bûten hâlde, litte Ergens buiten staan tr: earne bûten stean, wêze Zich ergens buiten houden tr: jin earne bûten hâlde Zich te buiten gaan tr: jin te bûten gean Een sterfgeval aanzeggen tr: oansizze, leedoansizze, leedsizze Een geboorte of sterfgeval in het dorp aanzeggen tr: de buorren oansizze Een vergadering aanzeggen tr: húskundigje Iem. iets niet aanzeggen tr: immen eat net oansjen niet verpacht. Pachtvrij land tr: net ferhierd lân Dat land is pachtvrij tr: dat lân wurdt net ferhierd Hoogachtend (aan het eind v.e. brief) tr: mei heechachting tr: mei heechachtinge Met de meeste hoogachting tr: mei rju achting, achtinge Wee je gebeente! tr: o wee! Handelswaren tr: guod (it) Disponeren over tr: disponearje oer Het zeil gijpt tr: it seil wol, komt oer Liggen gijpen, op gijpen liggen, (naar adem snakken) tr: gybje, nei de siken gapje, happe De regen viel in, bij stromen neer tr: it reinde dat it easde, spielde Tegen de stroom oproeien tr: tsjin 'e stream op roeie, yn wolle Een stroom (van) ... tr: in stream (fan) .. Onder stroom staan, zetten tr: ûnder stroom stean, sette Er staat stroom op tr: der stiet stroom op Dagelijks bestuur tr: deistich bestjoer Dagelijks bestuur tr: deistich bestjoer Zwaar en hoorbaar ademhalen tr: smûge, swoegje Diep ademhalen tr: djip sykhelje, trochsykje Op enigerlei wijze tr: op ien of oare wize; op hokker, watfoar wize dan ek, op likefolle hokker, watfoar wize Iem. jijen en jouen tr: immen dookje en stookje Met verve tr: mei gloede Dat staat niet in zijn woordenboek tr: dat stiet net yn syn wurdboek Tegenoverliggende hoeken tr: foarinoar oer lizzende hoeken De tegenoverliggende oever tr: de wâl oan 'e oare kant, de oare kant, wâl Zo is het welletjes tr: sa kin 't wol (ta), no hawwe wy de hichte V. zerksteen tr: sarken, sarkstiennen Tweemotorig zijn tr: twa motors hawwe Zich ontwikkelen tr: jin ûntwikkelje, jin ûntjaan tr: jin sette Zich ontwikkelen, (Zichtbaar worden) tr: útsette: de mûzels, pokken wolle net rjocht útsette Wij moeten maar eens afwachten, hoe het zich verder ontwikkelt tr: wy moatte mar ris sjen hoe't it him fierder ûntwynt Zich ontwikkelen tot tr: jin ûntwikkelje, ûntjaan ta Schuin schrift tr: skean skrift Hij woont hier schuin over tr: hy wennet hjir skean foaroer onwelvoeglijk. Schuine moppen tr: smoarge, goare, skabeljeuze moppen Een schuin leven leiden tr: der nuver troch strûze Schuin schrift tr: skean skrift Hij woont hier schuin over tr: hy wennet hjir skean foaroer onwelvoeglijk. Schuine moppen tr: smoarge, goare, skabeljeuze moppen Een schuin leven leiden tr: der nuver troch strûze Zich uitrekken tr: jin útrekke, útfiemje, útspeakje Zich behaaglijk uitrekken tr: lekker rekke, jin speakje, de lea speakje Zijn armen uitrekken tr: de earms útrekke Een hele spekkoper, (een rijk man) tr: in hiele spekkeaper Te hooi en te gras tr: te, by hea en te, by gers Te veel hooi op zijn vork nemen tr: tefolle hea op jins foarke nimme, oer de balke helje, tefolle op 'e haspel nimme, de jint te grut nimme Hooi dorsen, (onnut werk verrichten) tr: hea terskje - Het hooi is op en de koe is dood tr: it hea is op en de ko dea Iem. afzetten, (iem. teveel laten betalen) tr: immen ôfsette, ôfstekke, ôfstrike, meinimme, in ôfset dwaan Iets v. zich afzetten tr: eat fan jin ôf sette, jin earne ôf sette Ik kan het niet v. mij afzetten tr: ik kin it net fan my ôf sette, by my wei krije, it krúst, tiist my yn 'e holle om Zich afzetten (tegen) tr: jin ôfsette (tsjin) Plaats waar men zich afzet (voor een sprong) tr: ôfset Komen afzetten (met iets) tr: oansetten komme (mei eat) Loten afzetten tr: leaten foarmje De koe heeft het kalf afgezet tr: de ko hat it keal ferbrocht, ferlein, fersmiten, fertijd afkeuren tr: afwijzen. ôfkarre, ôfwize Een stelling verkondigen, bewijzen, verdedigen, bestrijden tr: in stelling ferkundigje, bewize, ferdigenje, bestride In stelling brengen tr: yn stelling bringe Stelling nemen tegen tr: jin te war sette tsjin, yn ferset komme tsjin Iets aankunnen tr: eat wol oankinne, eat treast wêze Ik kan het niet meer aan tr: ik kin it net mear oan, it rint my út it roer Iem. aankunnen tr: immen wol oankinne, immen wol tille kinne, immen treast wêze, immen stean Heel wat aankunnen (v. geld) tr: hiel wat brûke kinne Heel wat aankunnen (v. eten) tr: hiel wat himmelje, huffe, hutte, risse, stowe kinne Iem. dwarsbomen tr: immen dwersbongelje, dwerseidzje, dwersekerje, immen (dwerse) kneppels (foar de skinen, skonken) smite, immen kapsje meitsje Onderscheiden in tr: ûnderskiede yn Zich onderscheiden (door) tr: jin útkippe, (jin) derút kippe (troch) Zich v. iem. onderscheiden tr: jin fan immen ûnderskiede, fan immen útskaaie Een koe v.e. paard kunnen onderscheiden tr: in ko fan in hynder ûnderskiede kinne, in ko en in hynder útinoar kenne Het verschijnsel doet zich dan in verhevigde mate voor tr: it ferskynsel docht him dan namste ferheftiger foar De baard laten groeien tr: it burd stean litte Een ruige baard hebben tr: rûch yn 't burd, hier sitte Met lichte baard tr: tinburdich: in tinburdich man De baard in de keel hebben tr: it burd yn 'e kiel hawwe, yn it lûdferoarjen wêze, mei de stim yn 't wikseljen wêze, it manljuslûd krije Kleinste vinger. pink(e). De pink tr: de pink, pinke, de lytse finger Daar zou ik mijn pink wel voor willen geven, missen tr: dat soe ik om in leaf ding wol wolle, minlike graach wolle Pinkje, (zoet gebak in de vorm v.e. pink of vinger) tr: pink tr: pinke Uit zelfbehoud tr: út selsbehâld Goede, slechte ogen tr: goede, minne eagen Blauwe, bruine ogen tr: blauwe, brune eagen Het wit v.h. oog tr: it wyt fan it each Een blauw oog tr: in blau each Het linker, rechter oog tr: it lofter, rjochter each Een glazen oog tr: in glêzen each Met het blote oog tr: mei it bleate each, eachswei De ogen openen, sluiten, openhouden tr: de eagen iependwaan, tichtdwaan, iepenhâlde Zijn ogen inspannen tr: de eagen ynspanne, opskerpje Met de ogen trekken tr: lûkeagje Zijn ogen bederven tr: de eagen bedjerre, ferniele, slope, eachferniele Met de hoed diep in de ogen tr: mei de hoed djip yn 'e eagen Zo ver het oog reikt tr: in gesicht fier Iem. de ogen uit steken tr: immen de eagen útstekke, útstrike, immen it hier út 'e eagen strike Dat steekt hem de ogen uit tr: dat byt him de eagen, de kiel út In het oog vallen, springen tr: yn it each falle, eagje, each jaan, jin útkippe, derút kipe, kippe, kypje Dat is ons een doorn in het oog tr: dat is ús (slim) yn 'e wei, dat waakst ús yn 'e eagen De schellen vallen hem v.d. ogen tr: de skilen falle him fan 'e eagen Iem. onder vier ogen spreken tr: ûnder fjouwer eagen mei immen prate, immen ûnder 'e slach krije, nimme Iem. iets onder vier ogen zeggen tr: immen eat ûnder fjouwer eagen sizze Voor iem. ogen tr: foar immens (eigen) eagen Geen hand voor ogen (kunnen) zien tr: gjin hân foar de eagen sjen (kinne) Uit zijn ogen zien tr: goed út 'e eagen sjen Iem. zand in de ogen strooien tr: immen de eagen tichtklieme, tichtsmarre, immen in doekje foar de eagen bine Iem. een rad voor de ogen draaien tr: immen in rêd foar de eagen draaie Uit, door, met eigen ogen zien tr: op eigen kompas farre Zich de ogen uitkijken (aan iets) tr: jin de eagen út 'e holle sjen Zich de ogen uit het hoofd schamen tr: jin de eagen ta de holle út skamje, jin ta de teannen út skamje Ogen hebben v. voren en v. achteren tr: foar en efter eagen hawwe, eagen op 'e kont hawwe Zijn ogen in zijn zak hebben tr: de eagen yn 'e bûse hawwe Iem. het licht in de ogen niet gunnen tr: immen it ljocht yn 'e eagen net gunne Zijn ogen zijn groter dan zijn buik, maag tr: it each is grutter as it liif, de mage Ergens geen oog voor hebben tr: earne gjin each foar hawwe Ergens oog voor krijgen tr: earne each foar, op krije Geheel oog zijn voor iets tr: earne ien en al each foar wêze Wat zijn ogen zien, maken zijn handen tr: it is in handigen duvel, satan Een oogje in het zeil houden tr: in each yn 't seil hâlde Een oogje houden op tr: it each wat hâlde op Oog om oog en tand om tand tr: each foar each, tosk foar tosk Iets niet met droge ogen kunnen aanzien tr: eat net mei drûge eagen oansjen kinne Het alziend oog tr: it Alsjend Each Het oog wil ook wat (hebben) tr: it each wol sines hawwe, it each wol sines ek Zijn ogen de kost geven tr: de eagen goed de kost jaan Iem. met open ogen bedriegen tr: immen mei iepen eagen bedrage Een open oog voor iets hebben tr: earne in iepen each foar hawwe Iem. de ogen openen tr: immen de eagen iepenje Geen oog dichtdoen, toedoen, luiken tr: gjin wink yn 'e eagen krije Geen oog hebben dichtgedaan tr: gjin wink yn 'e eagen hân hawwe De ogen sluiten, (sterven) tr: de holle dellizze, de skonken útstekke De ogen voor iets sluiten tr: de eagen earne foar tichtknipe Zijn ogen schoten vuur tr: syn eagen skeaten fjoer Grote ogen opzetten tr: grutte, nuvere, rare eagen opsette, opskuorre, (in pear) eagen opskuorre, rare eagen skuorre De ondeugd ziet hem de ogen uit tr: it sjocht him ta de eagen út Iets onder ogen zien tr: eat ûnder (de) eagen sjen Iets met andere ogen bekijken tr: eat mei oare eagen sjen, oansjen Iem. naar de ogen zien tr: immen nei de eagen sjen Niem. naar de ogen behoeven te zien tr: nimmen nei de eagen sjen hoege, hoege te sjen Ieder vrij in de ogen kunnen zien tr: foar nimmen út 'e wei hoege Oog in oog staan met tr: each yn each stean mei Dat ziet nu uit heel andere ogen tr: dat sjocht no út hiel oare eagen Schele ogen geven, maken tr: skeane eagen jaan Iem. met schele ogen aanzien tr: immen skilich, mei skeane eagen oansjen, mei skeane eagen nei immen sjen, immen earne op oansjen Iem. onder ogen komen tr: immen ûnder eagen komme, immen ûnder de flerken komme, immen ûnder de wyn komme Iem. niet onder ogen durven komen tr: immen skou wêze Onder iem. ogen komen tr: ûnder immens eagen komme Iets onder de ogen hebben tr: eat ûnder eagen hawwe Iem. iets onder het oog brengen tr: immen eat ûnder eagen bringe Iets, iem. voor ogen houden tr: eat, immen foar eagen hâlde Iem. voor ogen staan tr: immen foar eagen stean: dat stiet my noch klear foar eagen Het oog slaan op tr: it each slaan op Het oog op iem. laten vallen tr: it each op immen falle litte Een oogje op een meisje laten vallen tr: it op in faam fersjoen hawwe, twa eagen op in faam smite, smucht op in faam hawwe Iem. met de ogen verslinden tr: immen mei de eagen opfrette Iets met een half oog zien tr: eat mei in heal each sjen Het oog op iem., iets hebben, (iem., iets gadeslaan) tr: it each op immen, eat hawwe, immen, eat op it each, op 'e kuer, loer hawwe iem., iets bedoelen tr: it each op immen, eat hawwe, immen, eat op it each hawwe Iets voor iem. op het oog hebben tr: eat foar immen op 't each hawwe Oog hebben op tr: each hawwe oer, sicht hawwe op Iem., iets in het oog hebben tr: it each op immen, eat hawwe Iets in het oog houden tr: earne it each op hâlde Iets in het oog krijgen, (iets opmerken) tr: earne it each op krije iets beginnen te begrijpen tr: eat foar 't ferstân krije In het oog lopen tr: yn it each rinne Uit mijn ogen! tr: út myn eagen! Uit het oog verliezen tr: út it each ferlieze, weibringe Genade vinden in iem. ogen tr: genede fine yn immens eagen Iem. met de ogen volgen tr: immen nei-eagje, immen net út 'e eagen litte Met het oog op tr: mei it each op In mijn ogen tr: yn myn eagen Door het oog v.e. naald kruipen tr: troch it each fan 'e nulle krûpe Haken en ogen (fig.) tr: heakken en eagen, oezen Hoge ogen gooien, (lett.) tr: hege eagen smite, opsmite fig. tr: hege eagen smite Ogen vertonen (bijv. v. soep) tr: eagelje, kraalje Gez. v. aardappels met ogen tr: de ierappels sjogge jin oan De ogen uit aardappelen verwijderen tr: sprútsje, sprútgatsje -Uit het oog, uit het hart tr: út it each, út it hert Het oog v.d. meester maakt het paard vet tr: eigen eagen meitsje de ko fet, der giet neat boppe, foar de baas, de man sels Een doodlopende vaart tr: in dearinnende feart, in dea ein feart Zich doodlopen tr: jin dearinne, jin útinoar rinne Jeuken, kriebelen tr: krevelje, kriuwelje Oliekannetje met lange tuit tr: snip tr: oaljesnip Aan de rui zijn tr: oan it ferfearjen wêze, ferfearje De kippen zijn in de rui tr: de hinnen binne yn 'e rude, oan 't ferfearjen Grote nachttor tr: jûntuorre Het begon te regenen waardoor alles mislukte tr: it begûn te reinen, (en) dêrtroch mislearre alles Zich aan iets niet kreunen, (Zich aan iets niet storen) tr: earne net oer kreune Zullen we meteen even afrekenen tr: sille wy fuortdalik efkes rekkenje? Met iem. afrekenen (fig.) tr: mei immen ôfrekkenje, ôfbreidzje, ôfweevje, (mei immen) rekkendei hâlde Zo zoet als honing tr: sa swiet as huning Het smaakt als honing tr: it smakket, priuwt as huning Wilde honing tr: wylde huning Iem. honing om de mond smeren tr: immen huning om 'e mûle smarre, strike - Men vangt meer vliegen met (een lepel) honing, dan met (een vat) azijn tr: mei jittik fangt men gjin miggen Wie honing wil eten, moet lijden dat hem de bijen steken tr: dy't huning hawwe wol, moat it stekken fan de bijen fele kinne, dy't de baarch ringet, moat him it gûlen treaste Al zijn levensdagen tr: al syn libbensdagen, al syn libben Alert zijn op tr: tûk wêze op, wach wêze foar, op jins iepenst wêze foar Hoog genoteerd staan (fig.) tr: heech oanskreaun stean Volwassenen tr: folwoeksenen, grutte minsken Moge het jullie goed bekomen! tr: wol bekomme it jimme, dat it jimme wol bekomme mei Het eten bekomt mij slecht tr: it iten bekomt my min, it iten miskomt my, it leit my dwers yn, sear, swier op 'e mage Het eten bekomt mij goed tr: it iten bekomt my goed, ik ha der gjin mismiel oan Dit eten bekomt goed; slecht tr: dit iten is bekomsum, dit is bekomsum iten; dit iten is ûnbekomsum, dit is ûnbekomsum iten Dat zal hem bekomen als de hond de worst tr: dat bekomt him as de hûn it gersiten, de woarst, it spek, dat brekt him op as trang spek Bekomen v. tr: bekomme fan Ik ben nog niet v.d. vermoeienissen bekomen tr: it is my noch net út 'e lea Hij is betrouwbaar tr: hy is betrouber, hy is goed sekuer V. grote omvang. Uitgebreide bezittingen tr: grutte besittings Uitgestrekte terreinen tr: grutte terreinen veel omvattend. Een uitgebreide kennis tr: in brede, wiidfiemjende kennis V. grote omvang. Uitgebreide bezittingen tr: grutte besittings Uitgestrekte terreinen tr: grutte terreinen veel omvattend. Een uitgebreide kennis tr: in brede, wiidfiemjende kennis Iets uit goedigheid doen tr: eat út goedens dwaan 't Is een goedigheid tr: it is myn goedens Iem. onschadelijk maken tr: immen útskeakelje Heb het lef eens tr: haw it hert ris (yn 't liif)! Kom op, als je lef hebt! tr: kom mar op, ast doarst! Lef maken, schoppen, trappen tr: sweeslaan, gâns yn 'e possenaasje hawwe Met groot lef tr: dryst tr: drystmoedich Op lef tr: op 'e dolle roes Daarvan niet tr: sa net, dêrom net Drenzerig weer tr: grânzich, grânzerich, griemerich, suterich waar Zo dom als een ezel tr: sa dom as in ezel V.d. os op de ezel springen tr: fan 'e okse op 'e ezel springe Een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen tr: in ezel stompt him gjin twa kear oan deselde stien Griezelen v. tr: grize, jizzelje fan Een rare snijboon tr: in nuvere, rare kwibus, in nuvere petotter De onderliggende partij zijn tr: derûnder troch moatte Iem. de huid vol schelden tr: immen de hûd, pochel fol skelle Ergens voortdurend op schelden tr: earne op om skelle, faksearje Schelden doet geen zeer tr: skellen docht net sear Rara, wat is dat? tr: ried ris, wat is dat? V. zijn stoel opstaan tr: út 'e stoel komme Iem. helpen om op te staan tr: immen ophelpe Met vallen en opstaan tr: mei fallen en opstean Voor iem. opstaan tr: foar immen stean gean Opgestaan, plaats vergaan tr: dy't syn stoel ferlit, dêr't in oar op sitten giet Tijd om op te staan tr: tiid om derôf, opstanderstiid Tijd om op te staan! tr: it is tiid! Geen asem geven, (niet antwoorden) tr: gjin azem, lûd jaan Dat overweldigt mij tr: dat oerweldiget my, dat wurdt my oermânsk, te mânsk Overvloeien v. tr: oerrinne fan Het benauwt me tr: it fljocht, slacht my oan, it keart my om, it komt op my oan Tot uitdrukking komen, brengen tr: ta útdrukking, utering komme, bringe Schuins tegenover ons tr: skean foar ús oer Schuins toelopen tr: skean tarinne, útsmelje Iem. schuins aankijken, (wantrouwend) tr: mei skeane eagen nei immen sjen Een schuins heer tr: (in) skeanskermer Morgenochtend vroeg tr: moarnier betiid Zij raken handgemeen tr: hja wurde deilis, hja reitsje oaninoar, it wurdt krijen Een listige streek tr: in listige, finale set Een listige streek tr: in listige, finale set Tot dusver, dusverre, (tot zover) tr: oant safier tot nog toe tr: oant no ta, oant distiid ta Het toepad nemen, volgen, (de kortste weg) tr: it koartste paad nimme Plezier hebben in iets tr: earne aardichheid, nocht oan hawwe Plezier in zijn werk hebben tr: nocht oan jins wurk hawwe Met plezier (beleefdheidsformule) tr: mei alle wille Plezier v. iets hebben tr: earne wille fan hawwe Veel plezier met ... tr: in soad wille mei ...! Voor zijn plezier tr: om ('e, in), foar, út aardichheid Voor zijn plezier jagen, zeilen tr: plezierjeie, pleziersile Dat doe ik niet voor mijn plezier (uit nood) tr: dat docht my de wielde net Dat doet me plezier tr: dat docht my deugd Plezier hebben tr: wille hawwe Veel plezier hebben tr: in soad, de measte wille hawwe, wille as dieven, as wetter, wille as in mosk yn it sân hawwe Het is een plezier om te zien tr: it is in aardichheid om te sjen Iem. een plezier doen tr: immen in plezier dwaan, immen tewille wêze Iem. een plezier gunnen tr: immen in plezier gunne Voor iemands plezier, ten pleziere v. iem. iets doen tr: eat dwaan om immen in plezier te dwaan, om immen tewille te wêzen Pleziertje tr: plezierke (it), pretsje (it) Een meisje v. plezier tr: in lichte fûgel Een huis v. plezier tr: in hoerekas, hoerekast, in huorrehûs Het ene plezier is het andere waard tr: de iene tsjinst is de oare wurdich Door, met handkracht tr: mei de hân Met een bep. breiwerk bezig zijn tr: eat op priemmen hawwe Aan een bep. breiwerk beginnen tr: breidzjen opsette, eat op priemmen sette Zich inhouden tr: jin ynhâlde, bedimje, bedimme, bekoarje, ferhâlde, fersette Aan het aftakelen zijn tr: oan it ôftakeljen, ôftakjen wêze, yn it neiriden, ôfgean wêze Kleine maagdenpalm tr: frisselgrien (it), Vinca minor L. Onder voorzitting v. tr: ûnder de foarsit fan, ûnder it foarsitterskip fan Vlas rotten, (roten) tr: flaaks rotsje Ertegen opzien als tegen een berg tr: it as in berch foar jin hawwe, der as de dea tsjin oan sjen Iem. gouden bergen beloven tr: immen gouden bergen belove, ûnthjitte De berg baart een muis tr: as de bergen kealje wolle, dan wurdt it keal in mûs De haren rezen hem te berge tr: de grize gie him oer de grouwe Een berg ..., (veel ...) tr: in berch .. Met berg bedekt tr: dústich Koolrapen oogsten tr: koalraapje Opgewekt (v. aard) zijn tr: fleurich, libben, moedich op 'e tried wêze Een opgewekt humeur tr: in fleurich sin Zaniken over, om tr: sanikje, sangerje oer, om De lucht zit vol regenwolken tr: de loft is gallich Er komen regenwolken aandrijven tr: de loften skowe (Groot) zakmes tr: knyft (it), kniif (it) Hij tierde er maar op los tr: hy wie mar oan it roppen en razen De planten tieren hier goed tr: de planten tiere hjir goed Ergens niet kunnen tieren, (aarden, tier hebben) tr: earne gjin haal fine, earne net aardzje kinne, meie, earne gjin aard hawwe Boekachtig spreken tr: boeketaal prate Zich verstouten. Zich vermeten te ... tr: it bestean (doare) om te ..., it bestean (doare) en ... Het bezit zijn v. Aan wie behoort dat tr: wa sines is dat? Aan wie behoort, dat boek? tr: fan wa is dat boek? De boerderij behoort aan het kasteel tr: de pleats heart, beheart oan, falt ûnder it kastiel onmisbaar zijn. Daar behoort moed toe tr: dêr heart moed ta Zoals het behoort tr: sa't it heart, beheart Dat behoor je te weten tr: dat hearst te witten Dat behoort zo tr: dat heart sa gerekend worden. Behoren tot tr: hearre, behearre ta: dizze skilder heart, beheart ta de aldergrutsten Naar behoren tr: nei behearen, behearen, goed Alle ding zijn behoren geven tr: alles syn gerak jaan De bedoeling is, dat ..., om ... tr: de bedoeling, it doel is, dat ..., om .. Het ligt in de bedoeling, dat ..., om ... tr: it leit yn 'e bedoeling, it is it doel dat ..., om .. Dat is wel de bedoeling tr: dat is wol de bedoeling, dat is it doel al Dat is niet de bedoeling tr: dat is de bedoeling net, dat is it doel net Ergens een bedoeling mee hebben tr: earne in bedoeling mei, in doel by hawwe Ergens een heimelijke bedoeling mee hebben tr: earne in erchje by hawwe Iem. verkeerde bedoelingen niet doorzien tr: gjin erch, erge yn immen hawwe Dronken thuis komen tr: dronken, ferkeard, slingerich thús komme Zo dronken als een kanon, katrol, snip tr: sa dronken as in bist, Dokkum, in dweil, in ka, in kakstoel, in kanon, in kartou, in (nochteren) keal, in kroade, Maastricht, in poep, in skip, in skoarstien, in slet, in slypstien, in snip, in stien, in ûle Met een dronken kop tr: mei de dronkene bealch, harsens, kont, kop, pampus, mei it dronken gat Iem. dronken voeren tr: immen dronken boarne, fuorje Iem. lelijk uitschilderen (fig.) tr: immen raar útbyldzje, útskilderje Vooruitlopen op tr: foarútrinne op Een hollebolle Gijs tr: in frethals, fretsek, fretter Pijn, koude verduren tr: pine, kjeld trochstean Heel wat te verduren hebben (v. gereedschap e.d.) tr: hiel wat, gâns te hâlden, te lijen hawwe Heel wat moeten verduren (v. personen) tr: it swier te ferduorjen hawwe, it net rom, it neat (net) te rom hawwe Heel wat kunnen verduren (v. personen) tr: yl op 'e tonge hawwe Daar zit nogal wicht aan tr: dat weacht deryn, dat is swier op it gewicht Een mal wicht tr: in bealwiis skepsel Wat verbeeldt dat wicht zich wel tr: wat ferbeeldt dat bern, dat faan, dat skepsel har wol net! Zich verhouden als 2 tot 3 tr: jin ferhâlde as 2 ta 3 Aan een kwaal, ziekte laboreren tr: oan in kwaal, sykte laborearje In beslag nemen tr: yn beslach nimme Beslag leggen op tr: beslach lizze op. goederen, beslach lizze op immens besit, goed, immen de yn laach dwaan Beslag leggen op iem., iem. tijd tr: beslach lizze op immen, op immens tiid Iem. onder zijn beslag krijgen (fig.) tr: immen ûnder de slach krije Zijn beslag krijgen tr: syn beslach krije De zaak heeft zijn beslag gekregen tr: de saak hat syn beslach (krige), (fig.) it bern is yn 'e ruften Het beslag der bieten is niet hoog, (de opbrengst) tr: de opbringst fan 'e biten is net heech De molen doen stilstaan met de vang tr: de mole fange, de fang yn 'e rêst lizze De molen is door de vang (lett. & fig.) tr: de mole giet troch de fang In de eerste opgewondenheid tr: yn 'e hjitte hei In een toestand v. haastige opgewondenheid verkeren tr: yn 'e, jins hastige hei wêze De broodkruimels steken hem tr: de breakrommels stekke him Bedreven zijn in tr: bedreaun wêze yn, begien wêze op, klear wêze yn, ôfjage wêze op Bedreven zijn tr: bedreaun, beëdige, habyl wêze (Op) de viool spelen tr: fioelspylje tr: fioelespylje Zoiets heb ik nog nooit op de viool horen spelen tr: wa hat dat op 'e fioele spyljen heard? De eerste viool spelen tr: de earste fioele spylje Mankeert het hem niet aan de viool, dan mankeert het hem aan de strijkstok tr: it miskearret altyd oan it ien of oar, is it net oan 'e fioele, dan oan 'e strykstôk, as it him net oan 'e fioele leit, dan leit it him wol oan 'e strykstôk Behoorlijk. Dat kun je goedschiks niet doen tr: dat kinst mei goed fatsoen net dwaan Ik heb er een voorgevoel v. tr: it leit my (mar) sa by, it stiet my sa by, it leit my (sa) op 'e lea Ik heb een bang voorgevoel tr: it leit my ferkeard, swier op 'e lea Heb je ook vuur, een vuurtje? tr: hast ek fjoer (by dy)? In vuur staan tr: yn 'e brân stean In vuur en vlam staan tr: yn ljochte lôge stean Vuur slaan tr: fjoerslaan, fjurslaan, fjoer slaan, kitse Door vuur vergaan tr: oan jiske tarre Te vuur en te zwaard tr: te fjoer en te swurd, mei fjoer en swurd Een vuurtje stoken, (lett.) tr: in brantsje meitsje, fjurkestoke fig. tr: fjurke oansette, fjoeroansette, der in houtsje, spuontsje (mei) ûnder stekke Het ging als een lopend vuurtje door het dorp tr: it rûn, gie, fleach as diggelfjoer troch 't doarp, troch de buorren, it gong as in reltsje troch, oer de buorren Met vuur spelen tr: mei fjoer boartsje Iem. het vuur na aan de schenen leggen tr: immen it fjoer nei oan 'e skinen, teannen lizze Zich het vuur uit zijn sloffen lopen tr: jin de ballapen fan 'e skuon rinne, jin de soallen út 'e skuon rinne Voor iem. het vuur uit de sloffen lopen tr: immen de soallen út 'e skuon tsjinje, jin de hakken út 'e skuon fottelje foar immen Voor iem. wel door het vuur willen gaan tr: foar immen wol troch it fjoer fleane, gean Wel voor heter vuren hebben gestaan tr: wol foar hjitter fjoeren, fjurren stien hawwe Vuur en vlam spuwen tr: fjoer en flam spuie Het is water en vuur tr: dy twa kinne as fjoer en wetter Over het vuur hangen tr: oerhingje Op het vuur zetten tr: op it fjoer sette, oersette Het eten op het vuur hebben tr: it iten op 't fjoer, oer (it fjoer) hawwe Het eeuwige vuur tr: it ivige fjoer Tussen twee vuren zitten tr: tusken twa fjurren (yn 'e jiske) sitte Wie het dichtst bij het vuur zit, warmt zich het best tr: dy't tichtst by it fjoer sit, waarmet him bêst Vuur geven tr: fjoer jaan Onder vuur nemen tr: ûnder fjoer nimme Het vuur was niet v.d. lucht tr: it fjoer wie net fan 'e loft Met vuur tr: fol fjoer, mei fjoer en flam, faasje De eerste, tweede, derde persoon (gramm.) tr: de earste, twadde, tredde persoan Mijn persoontje tr: myn persoan, (ús) heitesoan Ik voor mijn persoon tr: ik foar my In (eigen) persoon tr: sels De persoon in kwestie tr: de persoan yn kwestje Per persoon tr: de man Zonder aanziens des persoons tr: sûnder ûnderskied te meitsjen Klein, groot v. persoon tr: lyts, grut fan stik Knap, lelijk v. persoon tr: kreas; lilk, ûnkreas fan uterlik V. persoon is hij niets veranderd tr: uterlik, fan uterlik is er neat feroare Iem. v. persoon kennen tr: immen fan uterlik, fan oansjen, oansjende kenne Met zijn persoon verlegen zijn tr: mei jins hâlding ferlegen wêze Deze(n) en gene(n) tr: dizze en jinge De sluier aannemen, (in een klooster gaan) tr: yn it kleaster gean Een snedige opmerking tr: in aai mei sâlt Een snedige opmerking tr: in aai mei sâlt Fuiken breien tr: fûkebreidzje Met fuiken vissen tr: fûkfiskje tr: fûkefiskje Fuiken uitzetten tr: fûken útbringe Vis uit fuiken verzamelen tr: fûkfandelje tr: fûkefandelje De vis uit de fuiken stelen tr: fûklichtsje tr: fûkelichtsje In de fuik (gelopen) zijn, (in de val) tr: yn 'e fûke rûn, syld wêze Iem. schadeloosstellen tr: immen de skea fergoedzje Besteller v. pakketpost tr: pakjepost Landlopers tr: omrinnend folk Overdekt tr: oerdutsen Overdekt met puisten tr: ûnder de pûsten Hogerop gaan tr: it hegerop besykje, fersykje Hogerop willen tr: hegerop wolle, it hegerop besykje, fersykje Territoriale wateren tr: territoriale wetters Erg goed met elkaar bevriend zijn tr: wakkere grut mei-inoar wêze, tige mei-inoar (befreone) wêze Wij konden de rivier niet overkomen tr: wy koenen net oer de rivier komme, de rivier net oerkomme Zoiets overkomt hem alleen tr: soks komt him allinnich oer Hem is een ongeluk overkomen tr: hy hat in ûngemak hân Dat kan de beste overkomen tr: dat kin de bêste oerkomme, dat komt de bêste oer Dat kan ieder overkomen tr: dat kin elk oerkomme, dat kin maklik Dat kan ons ook overkomen tr: dat kin ús ek oerkomme, dy rein kin ús ek bedrippe Ik wist niet wat mij overkwam tr: ik wist net wat my oerkaam Ongetrouwd blijven tr: allinnich bliuwe, net trouwe Nog ongetrouwd (en vrij) zijn tr: noch op frijersfuotten gean Ongetrouwden tr: net trouden Een bordes voor het huis tr: in treppen foar it hûs De auto keren tr: de auto swaaie In die straat kun je niet keren tr: yn dy strjitte kin men net swaaie Hooi; vlas keren tr: hea keare, omslaan; flaaks keare De wind keert tr: de wyn draait Een broek, jas keren tr: in broek, jas keare Achterstevoren; binnenstebuiten; ondersteboven keren tr: efterstefoar(en), efterstefoarst keare; binnenstebûten keare, omstrûpe, omteare; ûndersteboppe(n), ûndersteboppest keare Zich keren tot tr: jin keare ta In zichzelf gekeerd zijn tr: yn jinsels keard wêze Zich keren tegen tr: jin keare tsjin Alles heeft zich ten goede gekeerd tr: alles is te'n goede keard Hoe men het wendt of keert tr: it komt op of del, hoe't jo it ek besjogge De kansen keren tr: de kânsen keare per kerende post tr: mei kearende post - Beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald tr: it is better halze as krabbe, better yntiids weromgien as kwealik fuortgien Dromen v. tr: dreame fan, oer Zich iets dromen tr: jin eat dreame Iets wel kunnen dromen tr: eat wol dreame kinne, eat út 'e pin kenne Dat had ik nooit kunnen dromen tr: dat hie ik ek net dreamd Hij zal (nog) v.d. bok dromen tr: hy sil noch raar fan 'e bok dreame Twijfelen aan tr: twivelje oan Ik twijfel niet, of ... tr: ik twivelje der net oan, dat .. Het toebereiden (v. spijzen en dranken) tr: (it) tameitsjen Gegevens tr: feiten, ynljochtingen, data, materiaal (it) Technische gegevens tr: technyske bysûnderheden Dat is een vast gegeven tr: dêr geane wy fan út Een gegeven getal tr: in beskaat getal Een gegeven aantal tr: in beskaat tal In de gegeven omstandigheden tr: yn dizze omstannichheden Op een gegeven moment tr: op in stuit Liggen te zieltogen tr: lizze te sieltôgjen, syltôgjen, nei de lêste siken gapje Het riet wiegelt in de wind tr: it reid soeit, soeiket op 'e wyn, tysket yn 'e wyn, weeft, wevet, weecht, we belet, wegelet, wevelet, weaut, wiuwt, wiget op 'e wyn Een spijker heen en weer wiegelen tr: in spiker hinne en wer wrigelje, wriggelje Buitenspel staan tr: bûtenspul stean Fluiten voor buitenspel tr: fluitsje foar bûtenspul Buitenspel staan tr: bûtenspul stean Fluiten voor buitenspel tr: fluitsje foar bûtenspul Al zijn pogingen waren tevergeefs tr: hoe't er it ek besocht, it wie fergees, om 'e nocht, omdôch, omdoch Kleine rakker, jou rakker! tr: do lytse rakker, rakkert, wikel! Een huid met open poriën hebben tr: loshûdich wêze Het loof v. wortelen, bieten, rapen tr: it krûd fan woartels, biten, rapen Hij was in een mantel gehuld tr: hy hie in mantel oan Alles was in rook gehuld tr: alles waard wei yn 'e reek Een allemachtig eind lopen tr: in allemachtich ein rinnen Allemachtig mooi tr: allemachtige moai Een allemachtig eind lopen tr: in allemachtich ein rinnen Allemachtig mooi tr: allemachtige moai Een allemachtig eind lopen tr: in allemachtich ein rinnen Allemachtig mooi tr: allemachtige moai Haastige spoed is zelden goed tr: hurdrinners binne dearinners, in stadige rinner komt der ek Haastige spoed is zelden goed tr: hurdrinners binne dearinners, in stadige rinner komt der ek Voren in het gezicht tr: galen yn it gesicht Het voor en tegen tr: it foar en tsjin Dat heeft zijn voor en tegen tr: dat hat syn foar en tsjin De voors en tegens tr: it foar en tsjin Iets voor elkaar krijgen tr: eat foarinoar krije Voor enige weken, jaren tr: okkerwyks, hokkerwyks, okkerjiers, hokkerjiers Voor een jaar, (een jaar geleden) tr: foar, neist, neffens, oer in jier gedurende een jaar tr: foar in jier Vandaag voor een week, maand, jaar tr: hjoed in wike, moanne, jier Voor iets zijn tr: earne foar wêze Dat is goed voor de dorst tr: dat is goed foar de toarst Iets voor zich houden tr: eat foar jin hâlde Goed voor een nieuwe jurk tr: goed foar, ta in nije jurk Iem. voor zijn tr: immen foar wêze Voor en na tr: foar en nei Iets voor elkaar krijgen tr: eat foarinoar krije Voor enige weken, jaren tr: okkerwyks, hokkerwyks, okkerjiers, hokkerjiers Voor een jaar, (een jaar geleden) tr: foar, neist, neffens, oer in jier gedurende een jaar tr: foar in jier Vandaag voor een week, maand, jaar tr: hjoed in wike, moanne, jier Voor iets zijn tr: earne foar wêze Dat is goed voor de dorst tr: dat is goed foar de toarst Iets voor zich houden tr: eat foar jin hâlde Goed voor een nieuwe jurk tr: goed foar, ta in nije jurk Iem. voor zijn tr: immen foar wêze Voor en na tr: foar en nei Het onvermijdelijke tr: it ûnûntkombere, ûnûntwynbere Het is onvermijdelijk, dat ... tr: der falt net oan te ûntkommen, dat .. Het onvermijdelijke tr: it ûnûntkombere, ûnûntwynbere Het is onvermijdelijk, dat ... tr: der falt net oan te ûntkommen, dat .. Nevenstaande, -vermelde voorwaarden tr: de (hjirby neamde) betingsten Een graantje pikken tr: in graantsje pikke Een graantje meepikken tr: mei profitearje Een dansje maken tr: in dûnske slaan De dans ontspringen tr: de dûns ûntspringe In brand steken tr: yn 'e brân stekke In brand staan tr: yn 'e brân stean In brand vliegen tr: yn 'e brân fleane De brand erin steken (v.e. sigaar e.d.) tr: de brân deryn stekke Mijn keel staat in brand tr: de kiel stiet my yn 'e brân In de brand zitten, (in moeilijkheden) tr: yn 'e brân, brij sitte, yn 'e fysten sitte, yn 'e gloppe sitte, yn 'e mesken sitte, yn 'e niten sitte, yn 'e prommen sitte, yn 'e skuorsek sitte Uit de brand zijn tr: út 'e brân wêze, derút wêze Iem. uit de brand helpen tr: immen út 'e brân helpe, immen út 'e brânnettels, út 'e prommen helpe, immen út 'e skuorsek helje, immen it gat drûgje, immen in spiker, in stikel, in hiele toarn út 'e foet lûke Brand (in rogge) tr: brân, brant, adel brandstof tr: brant, brânje, branje Zo helder, zo schoon als een brand tr: sa himmel, skjin as de brân het beschaafd zijn; cultuur tr: beskaving Een vergadering, prijsvraag uitschrijven tr: in gearkomste, priisfraach útskriuwe Zich laten uitschrijven tr: jin útskriuwe litte Bijna 3 uur, 100 kilo, 10 meter tr: hast, omtrint, krapoan 3 oere, 100 kilo, 10 meter Wanluidend zijn tr: wanlûdich wêze, mishearre De vereffening v. schuld tr: it lykmeitsjen fan skuld Op theevisite gaan tr: (út) te teedrinken gean Iem. die op theevisite gaat, komt tr: teedrinker; -water, s. Teewetter (it) Boven zijn theewater zijn tr: oer, boppe jins teewetter, oer, boppe jins, it bier wêze Elke vrijdag tr: alle freden Op die bep. vrijdag tr: de, dy freeds, fredes Goede Vrijdag tr: goed, goede Freed Als Pasen op een vrijdag valt tr: as Peaske en Pinkster op ien dei falle, as krysttiid en nijjier op deselde dei falle Zeshonderd is een honderdvoud tr: seishûndert is in hûndertfâld Iem. iets op ruwe wijze afpakken tr: immen eat fan 'e hûd ropje, sette, skuorre Iem. iets met geweld afpakken tr: immen eat ûntnaderje, ûntsette Vaardigheden tr: feardichheden Een hokkerig huis tr: in hokkerich hûs Sentimenteelheden tr: sentimintelichheden Bakkebaarden tr: bakkeburden, bakkeburdsjes Als adv. hoe. Hoe dan ook, (op welke wijze dan ook) tr: hoe dan ek (mar) samenvattend aan het begin v.e. zin tr: hoe't dat (allegear) ek wêze mei Hoe dat (zo)? tr: hoe (dat) sa? Hoe nu! tr: hoeno!, wat no! Hoe vervelend tr: wat ferfelend Hoe ... ook tr: al hoe ... ek Hoe ... hoe, des te tr: wat ..., wat ..., wat .. Hoe een, (wat voor een) tr: hoe'n tr: hoe'nen, hoe'nenien Hoe hij ook zijn best doet tr: al hoe't er syn bêst ek docht Het hoe en wat tr: it hoe en (it) het, it hoe en wat Het hoe en waarom tr: it hoe en wêrom, sa Zintuig. De (vijf) zinnen tr: de (fiif) sinnen Dat streelt de zinnen tr: dat streaket de sinnen De zinnen, (de gezamenlijke bewuste redelijke vermogens) tr: de sinnen Hij is niet goed bij zijn zinnen tr: it is him yn 'e sinnen slein, op 'e sinnen set, hy is net goed wiis Waar waren je zinnen, toen je dat deed tr: wêr hiest it ferstân, doe'tst dat diest? Men moet altijd zijn zinnen bij elkaar houden tr: it ferstân moat foarop V. zijn zinnen beroofd zijn, (bewusteloos zijn) tr: bûten westen wêze Bij zijn zinnen komen tr: bykomme gevoel. Zin voor ... tr: sin foar .. Er schiet mij iets in de zin tr: der sjit, falt, komt my wat yn 't sin Dat is mij nog nooit in de zin gekomen tr: dat is noch nea by my opkommen Blij v. zin tr: mei in bliid sin Een goede zin hebben tr: in goed sin hawwe Een kwaaie zin hebben, kwade zinnen hebben tr: in min sin hawwe Met hart en zin tr: mei hert en siel, mei jins hiele hert Niet veel goeds in de zin hebben tr: net folle goeds yn 't sin hawwe Zijn zinnen op iets zetten tr: jins sin earne op sette Van zins zijn te ... tr: fan doel wêze, yn 'e wille wêze, fan wille wêze, it yn 'e wille hawwe om te .. Zet dat gerust uit uw zinnen tr: set jo dêr mar ôf Iem. zin doen tr: immens sin dwaan Zijn zin doordrijven tr: jins sin trochdriuwe, it (mei) witte wolle Handel naar uw eigen zin tr: doch sa't it jo goedtinkt Eén v. zin tr: ien fan sin Zijn eigen zin volgen tr: jins eigen wei, wegen gean Zoveel hoofden, zoveel zinnen tr: safolle hollen, safolle sinnen Zin hebben in tr: sin hawwe oan, sinnichheid hawwe oan Ik heb nu geen zin tr: ik haw der no gjin sin oan Ik heb er zoveel zin in als in hangen tr: ik sjoch dertsjin oan as de dief tsjin it hingjen Heb je zin mee te gaan tr: hast der sin oan om mei? Zin hebben om te ... tr: der sin oan hawwe om te .. Zin in iem. hebben tr: sin oan immen hawwe, it op immen begrepen hawwe, it fan immen op 'e heupen hawwe Een mens zijn zin is een mens zijn leven tr: in minske' sin is in minske' libben Wij wonen hier erg naar onze, ons zin tr: wy wenje hjir tige nei 't sin Zijn zin krijgen tr: jins sin krije Het ging niet naar zijn zin tr: it gie him net nei 't sin Het was hem niet naar de, het zin tr: it wie him net nei 't sin, it wie him min nei 't sin, it wie him tsjin, tsjinnich, dat wie him de kop net, dat wie syn kop net Het iem. naar zijn zin doen tr: it immen nei 't sin dwaan, it immen goedzje Het naar z'n zin hebben tr: it nei 't sin hawwe. Ik heb een wagen naar mijn zin gekocht, ik haw in wein nei 't sin kocht Het iem. zeer naar de zin proberen te maken tr: immen hoaie en troaie, hoaie en troaikje Het is hem moeilijk naar de zin te maken tr: hy is sinnich (op 'e tried), it hipt nau mei him, it is nau mei him te hippen, te hitten, hy is nau te hitten, it is min, slim te roaien mei him Tegen zijn zin tr: tsjin 't sin Zin hebben tr: doel, sin hawwe Gele helmbloem tr: giele helmblom, Corydalis lutea (L.) DC. (De keel) schrapen tr: kielskrabje, strôtskrabje, strôtskave Geld bijelkaar schrapen tr: jild byinoar skrabje, klauwe, skare Tijdens de maaltijd tr: ûnder (it) iten Vóór de maaltijd tr: foar it iten, foariten Na de maaltijd tr: nei 't iten De maaltijd is geëindigd tr: de iterij, it miel is behimmele Per maaltijd tr: miels: wy ite miels sa'n tweintich ierappels Een heerlijke maaltijd tr: in gastmiel Een warme maaltijd tr: in (waarm) miel De warme maaltijd gebruiken tr: oan it miel sitte, wêze Een warme maaltijd bestellen tr: jin in miel sette litte Maaltijd voor één man tr: mansmiel (it) Goed, slecht, niet leesbaar tr: goed, min, net te lêzen Goed, slecht, niet leesbaar tr: goed, min, net te lêzen Gewricht. De arm is uit het gelid tr: de earm is út it lid, it potsje, de dop De gelederen tr: de rigen De gelederen der liberalen tr: de liberalen In de voorste gelederen zijn tr: yn 'e foarein sitte, mei foaroan stean, wêze De gelederen sluiten tr: de rigen slute Op zijn qui-vive zijn tr: op jins iepenst wêze, de eagen goed iepen hawwe Pal (er) bovenop, (onmiddellijk daarop) tr: fuort dêroerhinne Er bovenop zijn, (hersteld zijn na ziekte) tr: der wer boppe-op wêze, de man wer wêze; (in goeden doen zijn) der boppe-op wêze, de man wer wêze, wer spekkeaper, spekkeapman, speksnijer wêze Er weer bovenop komen, (herstellen v.e. ziekte; in goeden doen komen) tr: der wer boppe-op komme, de man wer wurde, wer op 'e kluten komme, wer by de wâl op komme, klauwe Er niet weer bovenop komen tr: yn 'e nederlaach, nederklits, ûnderwâl bliuwe Iem. er weer bovenop helpen tr: immen der wer boppe-op helpe, immen op 'e kluten, by de wâl op helpe Te loor Stembanden tr: stimbannen Als ik lieg, dan lieg ik in commissie tr: as ik liich, dan liich ik yn kommisje Met de gebakken peren blijven zitten tr: der mar mei sitte, dermei sitten bliuwe Omwikkelen met tr: bewuolje yn Iets met een touw omwikkelen tr: eat befiselje, befizelje Een kale vink tr: in neakene swel Doorslaan als een blinde vink tr: trochslaan as bline finken Blinde vinken (bep. vleesgerecht) tr: bline finken Beter een vink geplukt dan ledig gezeten tr: better finken te ploaitsjen as liddich te sitten De harstochten; de twist aanwakkeren tr: it fjoer oanblaze Het vuur aanwakkeren tr: it fjoer oantreastgje De wind wakkert opnieuw aan tr: de wyn ferhellet him Versleten zijn tr: te'n ein, yn ('e) ein, oan ('e) ein, ynein wêze, ta fuotten út wêze Tot op de draad versleten zijn tr: gear, nôch wêze Geheel versleten zijn (v. kleren) tr: alhiel út 'e hantsen, ta de rotfot, rotfotten, rotsfots, rotsefots, rotsfotsen, rotsefotsen út, nei de rotfot, rotfotten, rotsfots, rotsefots, rotsfotsen, rotsefotsen wêze Oud en versleten tr: âld en te'n ein Prioriteiten stellen tr: prioriteiten stelle Prioriteit hebben tr: prioriteit hawwe, foargean Prioriteit verlenen aan ... tr: prioriteit jaan oan ..., ... earst oanpakke, foar alles gean litte Kruiselings over elkaar leggen. De benen schranken tr: de skonken oerinoar lizze, de iene skonk oer de oare (hinne) lizze uit de haakse stand zakken. Het kozijn schrankt tr: it kezyn hinget út it lead Wat schrankt die deur!, (klemt) tr: wat hâldt dy doar! Iem., iets negeren tr: immen, eat negearje, oer immen, eat hinne sjen, by immen, eat troch sjen, immen, eat net sjen (wolle) Instemmen met iem., iets tr: ynstimme mei immen, eat, immen, eat meistimme Het ongewisse tr: it ûnwisse In het ongewisse verkeren, zijn tr: yn it ûnwisse wêze Het ongewisse tr: it ûnwisse In het ongewisse verkeren, zijn tr: yn it ûnwisse wêze Slaande ruzie hebben tr: slaande, fjochtslach, fjochtslachs, fjoerslach, fjoerslachs deilis wêze Hooglopende ruzie tr: heechgeande rûzje Ruzie hebben tr: rûzje, deilisskip, lêst, spul hawwe, deilis, ûnklear wêze Ruzie zoeken tr: rûzjesykje, spul sykje, wrokje Ruzie met iem. krijgen tr: rûzje, lijen, spul mei immen krije, twaresom reitsje, wurde Zijn tijd vooruit zijn tr: jins tiid foarút wêze Hij heeft dit vooruit, dat ... tr: hy hat dit foar, dat .. Vooruit dan maar tr: toe dan mar Wormvormig aanhangsel (v. blinde darm) tr: termfinger Ergens onbekend mee zijn tr: earne ûnbekend mei wêze Ergens onbekend zijn tr: earne ûnbekend, ûnkundich wêze Ergens geheel onbekend zijn tr: earne poerfrjemd wêze -Onbekend maakt onbemind tr: ûnbekend, ûnbemind, ûnbekend is ûnbeklage Dubbel parkeren tr: dûbel parkeare tr: dûbeld parkeare Dubbel liggen (v. h. lachen) tr: dûbelgear, dûbeldgear, krom lizze (fan it laitsjen) Een dubbele punt tr: in dûbele punt tr: in dûbelde punt Met dubbel spoor tr: mei in dûbel, dûbeld spoar Een dubbele deur tr: in dûbele, dûbelde doar Een dubbele kin tr: in dûbel, dûbeld kin Een dubbel exemplaar tr: in dûbel, dûbeld eksimplaar Dubbele ramen tr: dûbel, dûbelde glêzen, ruten Dubbel en dwars tr: dûbel, dûbeld en dwers Dubbel zien tr: dûbel, dûbeld sjen, twa foar ien sjen Ik heb dat boek dubbel tr: ik haw dat boek dûbel, dûbeld Dubbel zo ... tr: in kear, twa kear sa .. Dat is dubbel (zo) erg tr: dat is in kear sa slim Het dubbel, dubbele van ... tr: it dûbel, dûbelde fan .. Hij heeft zijn dubbelen verkocht tr: hy hat syn dûbeleksimplaren ferkocht Dubbel parkeren tr: dûbel parkeare tr: dûbeld parkeare Dubbel liggen (v. h. lachen) tr: dûbelgear, dûbeldgear, krom lizze (fan it laitsjen) Een dubbele punt tr: in dûbele punt tr: in dûbelde punt Met dubbel spoor tr: mei in dûbel, dûbeld spoar Een dubbele deur tr: in dûbele, dûbelde doar Een dubbele kin tr: in dûbel, dûbeld kin Een dubbel exemplaar tr: in dûbel, dûbeld eksimplaar Dubbele ramen tr: dûbel, dûbelde glêzen, ruten Dubbel en dwars tr: dûbel, dûbeld en dwers Dubbel zien tr: dûbel, dûbeld sjen, twa foar ien sjen Ik heb dat boek dubbel tr: ik haw dat boek dûbel, dûbeld Dubbel zo ... tr: in kear, twa kear sa .. Dat is dubbel (zo) erg tr: dat is in kear sa slim Het dubbel, dubbele van ... tr: it dûbel, dûbelde fan .. Hij heeft zijn dubbelen verkocht tr: hy hat syn dûbeleksimplaren ferkocht Het loopt niet weg, (er is geen haast bij) tr: it bliuwt der wol, it hat de tiid wol Weglopen met, (dwepen met) tr: fier, heech (wei) rinne mei, weirinne mei, heech fleane mei Blond haar tr: ljocht hier, blij hier tr: blûn hier Blond zijn tr: ljocht hier hawwe Bedrog plegen tr: skelmje, skelmdwaan, bedroch dwaan, begean, spylje, mei bedragerij, bedroch omgean Iem. achter zijn rug bespotten tr: immen neiblaaie V. alle kanten aangapen tr: begapje Gevoeligheden tr: gefoelichheden Zwaartillend iem. tr: swiertiller Die verrotte belasting tr: dy frekte, ferrekte belêsting Verrot koud tr: frekte, ferrekte kâld De room is er al af, (het winstgevende) tr: de rjemme is derôf Willens en wetens tr: wittens en mienens, wollens en wittens Een omstreden kwestie, punt tr: in striidkwestje, striidpunt Het omstreden gebied tr: it gebiet dêr't om striden wurdt Een omstreden persoon, onderwerp tr: in kontroversjeel persoan, ûnderwerp De groeten!, (afscheidswens) tr: it beste, goeie loop heen! tr: de groetenis! Iem. de groeten doen tr: immen de groetenis, de groete(n) dwaan Iem. groeten overbrengen tr: (de) groetenis bestelle Je moet de groeten hebben v. tr: (de) groetenis fan Met vriendelijke groet (aan het eind v.e. brief) tr: mei freonlike groetenis Het hemd v.d. pastoor, de boer zijn hemd, (het vel op gekookte melk, enz.) tr: Bokkes himd, Bokke', beppe' himd, dominy, pastoar syn himd In zijn hemd staan tr: yn jins himd stean Iem. in zijn hemd laten staan, zetten tr: immen yn syn himd stean litte Geen hemd aan zijn lijf hebben tr: gjin himd om 't gat hawwe Iem. tot op het hemd uitkleden tr: immen oan 't himd ta útklaaie Iem. het hemd v. zijn gat, lijf vragen tr: immen it himd, de broek fan 't gat, de klean fan 't liif freegje Het hemd is nader dan de rok tr: it himd is my neier as de rok Zich flink houden tr: jin flink, kantich hâlde Een flink persoon tr: in drege donder, in dregenien, in hielenien Zich flink houden tr: jin flink, kantich hâlde Een flink persoon tr: in drege donder, in dregenien, in hielenien In de verdrukking komen tr: yn 'e ferdrukking komme Tegen de verdrukking in groeien tr: ûnder de stôk op komme, rinne Met het rijzen der zon tr: by it opgean fan 'e sinne De barometer rijst tr: it waarglês giet foarút Het deeg rijst tr: it daai riist Het deeg rijst goed tr: der sit riis yn stijgen. In waarde rijzen tr: yn wearde tanimme De vraag rijst of ... tr: de fraach docht him foar, op, oft .. Heel wat kunnen presteren tr: hiel wat mânsk wêze, hiel wat út 'e wei sette kinne Een goede gevel versiert het huis tr: in flinke gevel foar it hûs misstiet net, in goede gevel siert it hûs Gespierd zijn tr: gâns, hiel, wol wat yn 'e bouten, fûsten, mouwen hawwe, jins macht wol hawwe, wol ien tille kinne Gespierde armen hebben tr: earmsterk wêze, sterk yn 'e earms wêze Gespierde taal tr: krasse taal Een gespierde stijl tr: in krêftige styl Op zijn retour zijn tr: yn it ôfgean, neiriden wêze Een retour Hilversum tr: in retoer Hilversum, Hilversum hinne en werom Retour afzender tr: retoer ôfstjoerder Iem. ergens voor laten opdraaien tr: immen earne foar opdraaie, opstrûpe, stean litte Ervoor opdraaien tr: derfoar opdraaie, derfoar rinne Ik draai voor de kosten, het werk op tr: ik draai foar de kosten, it wurk op, de kosten komme, it wurk komt foar my op Dat grenst aan het ongelooflijke tr: dat is hast net te leauwen, dat is amper te leauwen Dat grenst aan waanzin tr: dat komt de waansin benei, dat is hast waansin gelyk Wij zullen het huis (laten) vertimmeren tr: wy sille timmerje Haastend tr: driuwerich Het haasten tr: de driuwerij Ik laat me doorjou niet haasten tr: ik lit my fan dy net jeie en driuwe Haast-je, rep-je tr: repdy, skeardy De hele morgen hebben wij ons erg moeten haasten tr: it hat de hiele moarn jachtsjen, skreppen west Haast je wat tr: avenseare! Congé geven, krijgen, nemen tr: konzjee jaan, krije, nimme Een feestje tr: in feestje Dat feest gaat niet door tr: dat giet net troch, dêr kin neat fan (yn)komme, dêr sil neat fan yn stean In de narigheid zitten tr: yn omslach, yn 't laberet sitte Omspinnen met tr: bespinne yn Zijn eisen matigen tr: jins easken ferminderje Zich matigen tr: jin bedimje, bedimme, ynbine Zijn drift, toorn matigen tr: jin bedimje, bedimme, ynbine Wij moeten matigen (in financieel opzicht) tr: wy moatte (ús) bekrimpe, wy moatte in stap tebek Zich het lazarus lachen tr: jin in bochel, stiselbult laitsje Zich het lazarus schrikken tr: jin in pûst skrikke Stomdronken. Lazarus zijn tr: lazarus, lazerich wêze Onroerend(e) goed(eren) tr: fêst, ûnreplik, ûntilber goed, fêstichheden Sap uit paardenbloem tr: hynstemolke Vruchtjes v. paardenbloem tr: lampkes Blad v. paardenbloem tr: knikelblêd, knikelsblêd, knineblêd (it), tiksel, tister Vier boterhammen is mijn taks tr: ljouwer stikken bôle is myn taks Onder bijvoeging van ... tr: mei tafoeging, byfoeging fan ... Het duizelt mij, mij duizelt tr: de holle dûzelt my, it dûzelt my yn 'e holle, it draait my (yn 'e holle) Een duizelende hoogte, (duizelingwekkend) tr: in dûzeljende hichte Een sloot opdiepen tr: in sleat slatte Boefje (als troetelnaam) tr: boefke Het was een vroegertje vandaag, (het werk begon vroeg) tr: ik moast, wy moasten fan 'e moarn ier en betiid het werk was vroeg klaar tr: ik wie, wy wienen hjoed ier en betiid al klear Enigszins dun tr: tinnich Een dun middel tr: in tin multsje, in kliene mul Het zit er dun op, (hij weet er niet veel v.) tr: it sit der tin op mei him Dun planten tr: wiid plantsje Dun bevolkt tr: tin befolke Dun gezaaid tr: tin siedde Dunne soep, melk tr: tin sop, tinne molke, flutterich sop, flutterige molke Aan de (snelle) dunne zijn, (diarree hebben) tr: yn 'e snelle (katrine) wêze, oan 'e fluit wêze, (mei de dongwein) op 'e rin wêze Hij is aan de (Snelle) dunne tr: it giet him tin ôf Dat zal je dun door de broek lopen tr: it sil dy tin troch de boksen, it broekje, de termen rinne Een dunne wind tr: in tinne wyn Een dunne stem tr: in fyn lûd Dat is dun v. hem, (kleinzielig) tr: dat is lyts, min fan him Die lezing was dun tr: dy lêzing stelde net folle foar, wie mar sa-sa Door dik en dun gaan tr: troch tsjok en tin gean Zogezegd klaar tr: hast klear, sa nei ree, dien Iem. iets berokkenen tr: immen eat oandwaan, tabringe, beriere Zich iets berokkenen tr: jin eat op 'e hals helje Ergens achterheen zitten tr: earne efterhear wêze klaarspelen. Het niet kunnen bolwerken tr: it net bolwurkje, opdykje kinne Kiesgerechtigden tr: lju mei kiesrjocht Geregelde stoelgang hebben tr: (goed) efterút kinne, (goed) út 'e broek kinne, goed húskje kinne Geen stoelgang hebben tr: net efterút kinne De wijk nemen tr: de wyk nimme, spylje De wijk nemen naar tr: de wyk sette nei Stukje pijpensteel tr: pipelut, pipenak, pipenakkert, pipert, pypstâle Stukjes pijpensteel tr: pypsen Het regent pijpenstelen Het water is troebel tr: it wetter is troebel, grûnich, grommelich, grommich, tsjok -In troebel water is het goed vissen tr: yn troebel, tsjok wetter is it goed fiskjen Het water is troebel tr: it wetter is troebel, grûnich, grommelich, grommich, tsjok -In troebel water is het goed vissen tr: yn troebel, tsjok wetter is it goed fiskjen Iem. zondenregister openleggen tr: in boekje fan immen iependwaan, opdwaan Na de, een bezichtiging van ... tr: nei it besjen fan .. Iem. bevoogden, (lett.) tr: fâd oer immen wêze, as fâd oer immen stean fig. tr: immen beskoalmasterje Verstrooid raken tr: fersilje, fertoarkje Zich verstrooien tr: fersilje Zich verstrooien tr: jin fersette, de sinnen (wat) fersette, jin ferdivedearje ingepolderd gebied tr: ynpoldering Lichten uit. Een deur uitlichten tr: in doar út 'e hingsels lichte Een passage uitlichten uit een boek tr: in passaazje út in boek nimme, in passaazje apart sette Het huis sluiten tr: de doarren slute Iets in een kast sluiten, (opbergen) tr: eat yn in kast opbergje Iem. in de gevangenis sluiten tr: immen opslute Geld bij een brief sluiten tr: jild by in brief yndwaan Een vergadering sluiten tr: in gearkomste slute Gesloten jacht tr: besletten, ferbeane tiid Een verbond, verdrag sluiten tr: in ferbûn, ferdrach slute Die sleutel sluit niet in het slot tr: dy kaai past net yn it slot Deze jas sluit slecht aan de hals tr: dizze jas slút min om 'e hals Die redenering sluit niet tr: dy redenearring doocht net Een sluitende begroting tr: in slutende begrutting Er zit een smaakje aan tr: der sit, is in smaakje oan wat smaak geeft. Die flauwe soep heeft een smaakje nodig tr: der moat al wat smaak oan dat sop brocht wurde, dat sop moat al wat op smaak brocht wurde Hoede en verantwoordelijkheid tr: hoed en noed Iets onder zijn hoede nemen (en er zorg voor dragen) tr: eat hoedzje en noedzje Op zijn hoede zijn tr: op jins iepenst wêze, de eagen goed iepen hawwe Onenigheid hebben tr: spul, rûzje hawwe, deilis wêze Stel niet uit tot morgen wat ge heden doen kunt tr: men moat de dei net fan hûs stelle Een tweescharige ploeg tr: in twaskaar Hij bleef zich tegenkanten tr: hy hâlde net op fan akseljen, tsjinakseljen, tsjinavensearjen Goed, moeilijk vervangbaar tr: goed, min te ferfangen Onder dokters handen zijn tr: ûnder doktershannen wêze De dokter laten komen tr: dokter roppe, komme litte heel erg. Waanzinnig duur tr: ûnfoege, ferskuorrende, healwize djoer heel erg. Waanzinnig duur tr: ûnfoege, ferskuorrende, healwize djoer Kwelders tr: kwelders, bûtenpôlen, foarlân (it) Levensmoe zijn tr: it libben sêd wêze, it soer oan it libben hawwe Trom tr: tromme De trommel slaan tr: op 'e tromme slaan Doe het brood in de trommel tr: doch de bôle yn 'e tromp Een trommeltje met koekjes tr: in trompke mei koekjes Netjes gekleed tr: kreas, himmel, eptich yn 'e klean Dat staat netjes tr: dat stiet kreas, kibich Netjes opruimen tr: kreas oprêde Wat ben je netjes vandaag tr: wat bist kreas hjoed Het is daar niet erg netjes tr: it is dêr net botte kreas, hebbich zoals het behoort, fatsoenlijk tr: fatsoenlik Iem. netjes behandelen tr: immen fatsoenlik behannelje Netjes met twee woorden spreken tr: fatsoenlik mei twa wurden prate Dat staat je niet netjes tr: dat stiet dy net sa moai Netjes gekleed tr: kreas, himmel, eptich yn 'e klean Dat staat netjes tr: dat stiet kreas, kibich Netjes opruimen tr: kreas oprêde Wat ben je netjes vandaag tr: wat bist kreas hjoed Het is daar niet erg netjes tr: it is dêr net botte kreas, hebbich zoals het behoort, fatsoenlijk tr: fatsoenlik Iem. netjes behandelen tr: immen fatsoenlik behannelje Netjes met twee woorden spreken tr: fatsoenlik mei twa wurden prate Dat staat je niet netjes tr: dat stiet dy net sa moai De moed ontzonk ons tr: de moed ûntsonk, ûntdreau, ûntsakke ús De ligging v.e. schip tr: it lisplak, lizzersplak fan in skip aangetrouwde familie tr: oantroude famylje aangetrouwde neven en nichten tr: kâlde, oantroude omkesizzers en muoikesizzers Rieten schutting, wand tr: reidsket Een verkoelende wind tr: in koele wyn Een verkoelende drank tr: fris drinken Een geweldenaar, (iem. v. grote kracht of bekwaamheid) tr: in meunster Wild door elkaar groeiend onkruid tr: rûch (it) Eenjarig onkruid tr: siedtúch (it) Overblijvend onkruid tr: woartelfûlens (de & it), woarteltúch (it) Met veel onkruid (v. land) tr: fûl, kjittich, smoarch, suchtich, túchkwea, túchsuchtich Door onkruid overwoekerd worden tr: yn 'e smoargens omkomme -Onkruid vergaat niet tr: ûnkrûd fergiet net Een dichte stofregen tr: in tsjûke, tichte stower Een lichte stofregen tr: in griemer Zware industrie tr: swiere yndustry Stoten en stompen tr: hompe en stompe, pompe en stompe hevige aandrang tot urineren. Het is hoogwater bij hem tr: hy hat heech wetter Koperen melkemmer tr: earnamer Reservemateriaal meenemen tr: klaaid fan hûs gean Zijn bekomst hebben tr: jins bekommen, bekomst hawwe, de, jins meuch hawwe, der de, jins meuch fan hawwe, takocht wêze Zijn bekomst hebben van tr: jins bekommen, bekomst hawwe fan, de, jins meuch hawwe fan, begerske wêze fan, de wet hawwe Zijn bekomst krijgen tr: jins bekommen, bekomst krije De onderlagen (v.e. bedstede) tr: de bêdlegers, bêdleggers, ûnderlegers, bêdleggers, bêdlizzers De Wadden tr: it Waad De hoogste bieder tr: de heechste bieder. bief, s. Byf (de & it) Het staand, lopend want tr: it fêste, rinnende want Het gaat niet door, want hij wil niet meer tr: it giet oer, want, om't hy wol net mear De statuten tr: it karbrief, de statuten (fig.) overgang tr: verandering. krieming Een goede reputatie hebben tr: op in bêste namme lizze, yn (it) betrou wêze Een slechte reputatie hebben tr: op in ferkearde, kwea, kweade, minne, swarte namme lizze Huiveringwekkend snel tr: (ôf)gryslike, ferskuorrende, alderferskuorrendste, grouwélige hurd Huiveringwekkend snel tr: (ôf)gryslike, ferskuorrende, alderferskuorrendste, grouwélige hurd Een doordringende stem tr: in skel lûd Een doordringende kreet tr: in skrille gjalp Een doordringend verstand tr: in skerp ferstân Iem. doordringend aankijken tr: immen skerp, strak oansjen Zich in slagorde stellen tr: jin opstelle En passant, (in het voorbijgaan) tr: yn 't foarbygean terloops tr: yn, út 'e flecht (wei), yn 'e gong wei hoogst in rang of macht. Het opperste gerechtshof tr: it heechste gerjochtshof De opperste macht tr: de oermacht De grond begint te ontlaten tr: de grûn ûntjout him, de grûn is ûntlitten, ûntlittend, ûntlittich Het is ontlatend tr: it ûntlit, it waar is (wat) ûntlitten, ûntlittend, ûntlittich, it is ûntlitten, ûntlittend, ûntlittich waar Een vijfscharige ploeg tr: in fiifskaar Met weerzin tr: mei tsjinsin Een weerzin hebben tegen iets, (afschuw) tr: earne in tsjinnichheid, in wieraks, wieraksel, in wearze yn hawwe, earne wearzich oan wêze Blauw zien v.d. kou tr: blau sjen fan ellinde, fan 'e kjeld Kou lijden tr: kjeld lije, kjeldlije Vergaan v.d. kou tr: fergean, ferharje, ferkomme fan 'e kjeld, it bestjerre fan 'e kjeld, ferhiperje, fermjirkje, ferpikelje Ze bezwijmt v.d. felle kou tr: de kjeld slacht har om it hert Vochtige koude tr: wetterkjeld Kou t.g.v. vorst tr: froastkjeld Er is kou op komst tr: de loft tekenet allegear kjeld, it waar is kjelderich, de loft liket kjelderich Kou vatten tr: beklomje, it wei krije Kou gevat hebben tr: it (skjin) wei hawwe Een kou opdoen tr: kjeld skypje Ernstig kou gevat hebben tr: fol kjeld, kjeldstoffen sitte, in bealchfol, hûdfol, lichemfol, liiffol kjeld (skipe) hawwe, de kjeld yn 'e hûd, lea, yn 't liif hawwe Kou op de maag tr: kjeld yn 't liif, op 'e mage Kou op de blaas tr: kjeld op 'e blaas, op 't wetter Kou bij zich hebben tr: kjeld by jin hawwe Dat is allemaal kou tr: dat is allegear kjeld De kou moet van die drank af tr: de skrik moat derôf Iem. in de kou laten staan tr: immen yn 'e kjeld stean litte Waar is dat beland? tr: wêr is dat bedarre, (heard of) keard? Dwaasheden tr: healwizichheden, grysjes, miksen, fyflefûferijen Zich verpraten tr: jin ferprate, jin ferbabbelje, jin fersnakke, jin fersnappe Men houdt daar geen zitters tr: se hâlde dêr gjin sitters Iem. tegemoet komen tr: immen yn 'e mjitte komme, rinne Iem. tegemoet gaan tr: immen temjitte, yn 'e mjitte gean Iets tegemoet zien tr: eat ôfwachtsje, earne nei útsjen. Iem. tegemoet komen (fig.), immen temjitte komme, yn 'e mjitte komme Geen kik geven tr: gjin kik jaan, slaan, hik noch mik jaan, kik noch mik jaan Voortmaken met tr: avensearje mei Zich voortmaken tr: útnaaie, útpike, útkrale, derút naaie Beven als een juffershondje tr: trilje as in juffershûntsje In onzekerheid verkeren, iem. in onzekerheid laten tr: yn it ûnwisse wêze, immen yn it ûnwisse litte Ten getale van ... tr: ... yn tal In groten getale, (v. mensen) tr: mei man en macht, mei (de) mannemacht, machtich, manmachtich, de man (wol) machtich v. voorwerpen tr: by de (âlde) roes, by 't soad, by de (bare) bult, by 't sekfol, weinfol Wij, jullie, zijn met z'n drieën, vieren, enz. tr: wy, jimme, hja binne mei ûs, jim, har trijen, fjouweren ensfh Met gaf ze hem een stomp tr: mei joech se him in dúst met dat ik de deur opendeed, ... tr: mei dat, mei't, sa't ik de doar iepen die, .. Wij, jullie, zijn met z'n drieën, vieren, enz. tr: wy, jimme, hja binne mei ûs, jim, har trijen, fjouweren ensfh Met gaf ze hem een stomp tr: mei joech se him in dúst met dat ik de deur opendeed, ... tr: mei dat, mei't, sa't ik de doar iepen die, .. Het begint te schemeren tr: it begjint te skimerjen, twiljochtsjen Het schemert mij voor de ogen tr: it skimeret, tipelet my foar de eagen, it digeret my Het schemert hem niet (voor de ogen) tr: it skimeret him net (foar de eagen) Er schemert mij zoiets voor de geest tr: der skimeret my wat Het is maar zozo tr: it is mar sa sa, mar sawat sawat De gewonden tr: de ferwûnen Zich wanen tr: jin wane - Landen verzanden en zanden verlanden tr: tiden hawwe (wer) tiden ondertekening. Iem. een stuk ter tekening voorleggen tr: immen in stik tekenje litte Er komt tekening in de lucht tr: der komt tekening oan 'e loft Er komt al tekening in tr: der komt al (wat) tekening yn De tekening v.d. tijger tr: de tekening fan 'e tiger Onafscheidelijk verbonden tr: ûnskiedber ferbûn Zij zijn onafscheidelijk tr: hja binne altyd byinoar, jo sjogge har altyd byinoar Onafscheidelijke vrienden tr: tige grutte freonen Onafscheidelijk verbonden tr: ûnskiedber ferbûn Zij zijn onafscheidelijk tr: hja binne altyd byinoar, jo sjogge har altyd byinoar Onafscheidelijke vrienden tr: tige grutte freonen Verdomd(e) koud tr: ferdomde kâld Verdomd(e) koud tr: ferdomde kâld Verdomd(e) koud tr: ferdomde kâld baseren. Gronden op tr: grûndearje, grûnje op Zoete kers tr: swiete kers, Prunus avium (L.) L Zure kers tr: soere kers, kryk, Prunus eerasus L Bep. sierplant. Oost-Indische kers tr: ljippetop, hakjeblom, hakkewipper, hertsjeblom, hokjeblom, lepekop, ljippekop, pypkeblom, prinsepiip, prinsepipe, Tropaeolum majus L Een gouden ring in een varkenssnuit tr: in baarch mei in gouden earizer op -Schoenmaker blijf bij je leest tr: in boer moat boer bliuwe Geneeslijk zijn tr: te genêzen wêze De buikriem aanhalen, (bezuinigen) tr: de broekriem, bûkriem oanhelje, de seilen reevje Een softdrink tr: (in glês) frisdrinken Dat was een hele zit tr: dat wie in hiele sit Het is hier een gezellig zitje tr: it sit hjir smûk Hij heeft geen zit in 't gat tr: hy hat gjin sit yn 't gat, gjin sittend gat, hy hat in rûn gat, hy hat it gat gau te rûn Neem een zit tr: nim in sit Een zitje op de fiets tr: in sitsje op 'e fyts Industrie, nieuw personeel aantrekken tr: yndustry, nij personiel oanlûke, oanhelje Zich tot iem., iets aangetrokken voelen tr: jin ta immen, eat oanlutsen, oantrutsen fiele Zich iets aantrekken tr: jin eat oanlûke, oantsjen, neinimme Daar trek ik mij niets v. aan tr: dêr lûk ik my neat fan oan, dat komt my net oan 'e kâlde klean, dêr rin ik like rjocht om Zich er niets v. aantrekken tr: jin der neat fan oanlûke, jin der net om feroarje zich over iets gekrenkt of bedroefd voelen. Zich iets aantrekken tr: jin eat oanlûke, earne mei te dwaan hawwe Dat trek ik mij erg aan tr: dat lûk ik my o sa oan, dat leit my heech, dat sit my djip Hakkels maken tr: toebrengen. hakkelje, hakkenje Hakkelend tr: hakkelich Een graad beter tr: in graad, knik better Bijwoord v. graad tr: bywurd fan graad Akte v. bekwaamheid v.d. eerste, tweede, derde graad tr: earstegraads, twaddegraads, treddegraads akte Een broodje (met) lever tr: in broadsje mei lever Iem. de lever doen schudden tr: immen de lever kidelje Iets op zijn lever hebben tr: wat op 'e lever hawwe Fris v.d. lever tr: fris fan 'e lever ôf, foar de lever wei Nieuws overbabbelen tr: nijs ferkrantsje, oerkrantsje, oerdrage Alles overbabbelen tr: alles útblaaie, útblêrje, útblêre, útbletterje Zich koest houden tr: jin koes, katoen hâlde Beginnen. De reis aanvangen tr: de reis oangean, oandwaan, oannimme Het werk aanvangen tr: it wurk oanfange De dag aanvangen tr: de dei begjinne, jin ta de dei riede doen. Niet weten wat men met iem., iets moet aanvangen tr: neat mei immen, eat wurde kinne, ferlegen mei immen, eat wêze volledig. Met onverdeelde aandacht tr: tige mei oandacht, omtinken Onverdeelde sympathie tr: folle sympaty Het was geen onverdeeld genoegen, succes tr: it wie neat net noflik, it wie neat gjin sukses Zich onverdeeld wijden aan tr: jin alhiel, alhielendal wije oan Onverdeeld gunstig tr: tige geunstich Niet onverdeeld gunstig tr: net o sa geunstich, neat net geunstich volledig. Met onverdeelde aandacht tr: tige mei oandacht, omtinken Onverdeelde sympathie tr: folle sympaty Het was geen onverdeeld genoegen, succes tr: it wie neat net noflik, it wie neat gjin sukses Zich onverdeeld wijden aan tr: jin alhiel, alhielendal wije oan Onverdeeld gunstig tr: tige geunstich Niet onverdeeld gunstig tr: net o sa geunstich, neat net geunstich In eerste, laatste instantie tr: yn earste, lêste ynstânsje Ik zal er geen woorden meer aan verspillen tr: ik sil der net in soad wurden mear oan smoarch meitsje In het vierkant tr: yn 't fjouwerkant Per vierkante meter tr: de kante, fjouwerkante meter Een vierkante kerel, (stevige) tr: in kante, fjouwerkante keardel openhartige tr: in rûnute keardel Vierkante schouders tr: fjouwerkante skouders Iem. vierkant de deur uit gooien tr: immen der fjouwerkant út skoppe Iem. vierkant de waarheid zeggen tr: immen út 'e leage waskje, it immen gedipt, ûngewosken sizze Iem. vierkant uitlachen tr: immen lyk yn 't gesicht útlaitsje Ergens vierkant tegen zijn tr: earne poer op tsjin wêze Dat heb je vierkant mis tr: dêr bist finaal mis mei Bovenmaats hout tr: hout boppe de mjitte Sneu kijken tr: sneu, skealik sjen Sneu kijken tr: sneu, skealik sjen Iets op zijn merites beoordelen tr: eat neffens syn merites, (syn) wearde, fertsjinste hifkje De merites van de zaak tr: de merites, wearde fan 'e saak Het licht filtert door de gordijnen tr: it ljocht tjemzet troch de gerdinen Zich verhitten, (zich opwinden) tr: jin hjit meitsje zich in het zweet werken tr: jin yn it swit jeie Zich sappel maken tr: jin swibel, drok meitsje Hij is apathisch tr: hy is apatysk, der sit gjin wêzen yn him Met inachtneming v. tr: mei achtslaan fan, op, rekkenjend, rekkenjende mei Bodemloos zijn tr: gjin boaiem hawwe Een bodemloos vat (fig.) tr: in fet sûnder boaiem Geparenteerd aan tr: besibbe oan Ergens verwonderd v. opkijken tr: earne nij, ferheard fan opsjen, benijd, bjuster opsjen Het roer omsmijten tr: it roer oerlizze, omsmite Zijn gat omsmijten tr: it gat omsmite De boel omsmijten, (een miskraam krijgen) tr: in omflap, omflapper, omwip, omwipper hawwe Zij heeft de boel omgesmeten tr: hja hat de karre opwipt Met iets omsmijten tr: earne mei omsrnite Vochtig weer tr: dof, slof waar Vochtig en koud weer tr: knobbich, stribbich, stribbelich, stribberich waar Haar ogen werden vochtig tr: de eagen waarden har wiet Een te hoge dunk hebben v. tr: oerskatte, te heech hawwe, oanslaan Zich overschatten tr: in te hege rekken fan jinsels hawwe, jinsels te heech oanslaan Verschuiven, uitstellen. Zijn oordeel schorsen tr: jins oardiel ferskowe, útstelle Iem. in zijn ambt schorsen tr: immen tydlik út syn ambt sette tijdelijk sluiten, opheffen. Een vergadering schorsen tr: in gearkomste ûnderbrekke, tydlik slute Zich minachting op de hals halen tr: jin yn wanachting bringe Waarzo dan? tr: wêrdat dan? V. onwaarde tr: fan ûnwearde Een balletje v. iets opgooien tr: eat te praat bringe Op vrijersvoeten lopen tr: op frijersfuotten gean, yn it frijen keard wêze Gegolfd haar tr: slaggerich hier, hier mei in slach, slaggen deryn Gegolfd karton tr: ribbeltsjekarton Gegolfd terrein tr: barich terrein Munten besnoeien (fig.) tr: munten besnoeie Er bekaaid v. afkomen tr: bekaaid útkomme, weikomme, smoarch weikomme Doorslaggevend. Dat is v. overwegend belang tr: dat docht, jout de trochslach, dat is it wichtichste, dat weacht (it) swierst V. degelijke afkomst zijn tr: fan (in) goed komôf wêze, fan goed laach, skaai wêze V. lage afkomst zijn tr: fan (in) leech komôf wêze, út 'e ûnderein weikomme V. rijke afkomst zijn tr: fan (in) ryk komôf wêze Reuk(e)loos zijn tr: gjin rook hawwe Aan 't hollen gaan, slaan tr: op 'e kletter, rin reitsje, slaan, de sile(n) op 'e hakken nimme Echte waterkers tr: wyt wetterleppeltsje (it), Nasturtium officinale R. Br. De liefde tot zijn ouders, land tr: de leafde ta jins âlden, lân Geloof, hoop en liefde tr: leauwe, hope en leafde Ze is zijn eerste liefde tr: hja is syn earste leafde Iets met de mantel der liefde bedekken -Liefde is blind tr: de leafde is blyn Oude liefde roest niet tr: âIde leafde rusket net Nooit niet tr: nea net, noait in kear Nooit ofte nimmer tr: nea noch(te) nimmer, nea ofte nimmer, nea ofte ninter, nea en te ninter, no net en nea net Nooit v. mijn leven tr: al myn libben, libbensdagen net Nu of nooit tr: no of noait Je kunt nooit weten tr: men kin nea witte Hij komt nooit op tijd klaar tr: hy komt noait op 'e tiid klear Dat moet je nooit doen tr: dat moatst noait dwaan Dat scheelt veel tr: dat skeelt in hiel ein, nochal wat, stikken (en einen), fuotten en fiemen Het scheelt als (de) dag en (de) nacht tr: it skeelt nacht en dei Dat scheelt niet veel tr: dat skeelt net folle, it siket derom, dat skeelt gjin ko Wat scheelt er aan dat boek? tr: wat mankearret der oan dat boek? Er scheelt altijd iets aan (bij hem) tr: der mankearret altyd wat oan (by him) Wat scheelt eraan? tr: wat is deroan? Wat scheelt je? tr: wat skeelt dy, wat is der mei dy? Het scheelt hem in het hoofd tr: it skeelt him yn 'e holle Het kan mij niets schelen tr: it kin my neat skele, dat bruit, maalt, mealt, nukt, sjokt, soalt my neat Het scheelde weinig, of ... tr: it skeelde mar in bytsje, it hat faai stien, it hie nea lit, it stie (my, him, har, ús) nei, of .. Het scheelde maar een haar, of ... tr: it skeelde mar in hier, hierke, of .. weer vervallen tot. Weer in wanhoop terugvallen tr: wer ferfalle ta wanhoop hulp zoeken bij. Als hij die baan verliest, heeft hij niets om (er) op terug te vallen tr: as er dy baan kwytrekket, kin er nearne op weromfalle, hat er neat mear efter de hân Onvolkomenheden tr: ûnfolsleinichheden, lekken en brekken Met (kleine) onvolkomenheden tr: net sûnder wryt of slyt Onze onvolkomenheden, (onze zedelijke gebreken) tr: ús lek, lekken en brek, brekken, spatten en gallen Voor schut staan, lopen tr: foar skut stean Iem. voor schut zetten tr: immen foar skut sette Het lijf op de leest zetten tr: (jin) it liif op 'e least sette, de bast op 'e leest sette -Schoenmaker blijf bij je leest tr: in boer moat boer bliuwe Oudmelks (v. koe die gust blijft) tr: fearmelk, feartrochmolken Met de hooiroede de hooibroei onderzoeken tr: roedzje tr: hearoedzje Aan het zwalken tr: op 'e swalk De punten, puntjes op de i, i's zetten tr: de puntsjes op 'e i sette Dat is rekbaar tr: dêr sit rek yn Zaadpluisje tr: plúster, pûster De lende(nen) tr: de side, siden Iem. de lendenen smeren tr: immen de ribben smarre, op 'e ribben jaan Erfgerechtigd zijn tr: rjocht hawwe op (in diel fan) de erfenis, it erfskip Naar iem. pijpen dansen tr: nei immens pipen dûnsje Klinken als een klok tr: klinke as in klok Een stem als een klok tr: in lûd as in klok Iets (niet) aan de grote klok hangen tr: eat (net) oan 'e grutte klok hingje Hij heeft de klok horen luiden, maar weet niet waar de klepel hangt tr: hy hat de klok lieden heard, mar wit net wêr't de bingel hinget Klokje, (horloge) tr: klokje (it) Een staande klok tr: in steande klok Klokken maken; herstellen tr: klokmeitsje Op de klok kijken tr: op 'e klok sjen Kun je al op de klok kijken? (gevraagd aan kind) tr: kinst al kloksjen? De klok opwinden, gelijk zetten tr: de klok opwine, lyk sette De klok is v. slag tr: de klok is fan 'e slach, slacht yn 't wylde De klok rond slapen tr: de klok yn 't rûn sliepe Daar kun je de klok op gelijk zetten tr: dêr kinst de klok op lyk sette De klok terugzetten tr: de klok tebeksette, tebekdraaie Hij is een man v.d. klok tr: it is in man fan 'e klok, by dy man giet alles op klokslach Het is allemaal ... wat de klok slaat tr: it is allegear ... wat de klok slacht Voor de klok komen, (op de veiling) tr: ûnder de klok komme Klokje tr: klokje (it), Campanula L Ruig klokje tr: boskklokje (it), Campanula trochelium L Chinees klokje tr: Sjineesk klokje, Forsythia Vahl V.d. aanvang af tr: fan 'e oanfang ôf In de aanvang dezer eeuw tr: yn 'e oanfang, it begjin fan dizze iuw Een aanvang nemen tr: in oanfang nimme Een aanvang maken met tr: in begjin meitsje mei Gevoelens, (gezindheid) tr: gefoelens Zich gevoelen tr: jin fiele Het recht v. overpad tr: it rjocht fan paad Ergens het recht van overpad hebben tr: earne paad, reed (oer hawwe), earne oer paadzje Gemeenzaam zijn met elkaar, gemeenzaam met elkaar omgaan tr: gemiensum, ien en mien, (wakker) eigen mei-inoar wêze Het Engels is hem even gemeenzaam als het Nederlands tr: it Ingelsk is him like eigen, hiem as it Nederlânsk Contant betalen tr: kontant betelje, helje en betelje Contante betaling tr: kontante betelling, betelling op 'e hân, yn ree jild Sprakeloos staan tr: mei de mûle fol tosken stean, mei in mûlfol tosken stean Sprakeloos staan tr: mei de mûle fol tosken stean, mei in mûlfol tosken stean Een geliefkoosd plekje tr: in favoryt plakje Zijn geliefkoosde eten tr: syn leafste iten Een glas hete melk zal je verwarmen tr: in glês hite molke silst fan opwaarmje Zich verwarmen tr: jin waarmje Oneffenheden tr: hulten (en bulten) Wild zwijn tr: wylde baarch, Sus scrofa Voor de leukigheid tr: út aardichheid Eens uitvliegen tr: in útflechtsje hawwe Daar is smaak noch kraak, geen kraak of smaak aan. (die spijs is smakeloos) tr: dêr is rook noch smaak oan Wartaal spreken tr: der (raar, nuver) yn om prate, yn 't wyld prate Het schone geslacht tr: de froulju, it frouljusfolk De kans schoon zien tr: rom, frij paad hawwe, it paad rom hawwe Schoon aan de haak tr: skjin oan 'e heak Schoon land, (zonder onkruid) tr: skjin lân Vijftig euro schoon geld tr: fyftich euro skjin jild Alles is schoon op(gegeten) tr: alles is skjin op Je hebt schoon gelijk tr: do hast skoan gelyk Mijn geduld is schoon op tr: ik ha skjin myn nocht Het schone geslacht tr: de froulju, it frouljusfolk De kans schoon zien tr: rom, frij paad hawwe, it paad rom hawwe Schoon aan de haak tr: skjin oan 'e heak Schoon land, (zonder onkruid) tr: skjin lân Vijftig euro schoon geld tr: fyftich euro skjin jild Alles is schoon op(gegeten) tr: alles is skjin op Je hebt schoon gelijk tr: do hast skoan gelyk Mijn geduld is schoon op tr: ik ha skjin myn nocht Jarig zijn. Mijn vader verjaart vandaag tr: ús heit ferjierret hjoed tr: hjoed is it ús heit syn jierdei Een steil pad tr: in steil, skoar paad Een steile wind tr: in stive wyn Een steil pad tr: in steil, skoar paad Een steile wind tr: in stive wyn Een afrastering maken, repareren tr: freedzje, fredigje, skutte, stekke: de boer is hjoed oan 't freedzjen, skutten, stekjen De witheid van de sneeuw tarten tr: de witens fan 'e snie benei, beneist komme Die ellende tart elke beschrijving tr: dy ellinde giet elke beskriuwing te boppe Zich aan iets zat eten tr: jin earne sêd oan ite Zich zat aan iets kijken tr: jin earne sêd oan sjen in overvloed. Hij heeft geld zat tr: hy hat jild by 't soad, by de roes Die jas is groot zat tr: dy jas is grut by 't soad Iem., iets zat zijn tr: immen, eat sêd, gram, ba wêze, (skjin) jins nocht fan immen, eat (ôf) hawwe Iets meer dan zat zijn tr: eat sa sêd wêze as grôt, sûpe, spein spek, spuid spek Dat paard is spattig tr: dat hynder hat in spat oan 'e poat De gastheer en gastvrouw tr: de gastlju Niet direct, (eigenlijk niet) tr: net direkt Niet direct, (eigenlijk niet) tr: net direkt In iem. een grenzeloos vertrouwen stellen tr: immen folslein, hielendal fertrouwe Grenzeloze ellende tr: ien stik lijen (en ellinde), ien en al ellinde Een grenzeloze verwarring tr: ien grutte betizing Het was er grenzeloos vervelend tr: it wie der oerferfelend, stomferfelend, it wie der wol sá ferfelend Ik heb me grenzeloos verveeld tr: ik haw my dea ferfeeld, ik haw my troch alles hinne ferfeeld In iem. een grenzeloos vertrouwen stellen tr: immen folslein, hielendal fertrouwe Grenzeloze ellende tr: ien stik lijen (en ellinde), ien en al ellinde Een grenzeloze verwarring tr: ien grutte betizing Het was er grenzeloos vervelend tr: it wie der oerferfelend, stomferfelend, it wie der wol sá ferfelend Ik heb me grenzeloos verveeld tr: ik haw my dea ferfeeld, ik haw my troch alles hinne ferfeeld Je hebt goed spreken tr: do hast maklik praten Nu spreekt hij heel anders tr: no praat er hiel oars Om met ... te spreken tr: om mei ... te sprekken Spreken over tr: prate oer, it hawwe oer Tegen iem. spreken tr: it tsjin immen hawwe Spreken tot, (het woord richten tot) tr: tasprekke gehoor of weerklank vinden bij tr: sprekke ta Spreken van, (het hebben over) tr: prate oer, it hawwe oer het plan beramen tr: prate oer, it hawwe oer reppen over tr: sizze oer De natuur spreekt v. Gods almacht tr: de natoer sprekt, tsjûget fan Gods almacht Maar van ... gesproken tr: mar om op ... te kommen Spreek mij er niet v. tr: praat my der net fan V. zich af spreken tr: fan jin ôf bite, fjurje Met wie spreek ik? tr: mei wa is 't? Kan ik hem even spreken? tr: kin ik him even hawwe, kin ik him ek even te wurd? De waarheid spreken tr: de wierheid sprekke De feiten spreken tr: de feiten sprekke Dat spreekt (als een boek) tr: dat sprekt (as in boek) Dat spreekt (vanzelf) tr: dat seit himsels Iem. spreken tr: mei immen prate Te spreken zijn tr: te sprekken wêze Spreken uit tr: sprekke út: dêr sprekt wantrouwen út Ergens goed, slecht over te spreken zijn tr: earne goed, min oer te sprekken wêze Sta op, sprak hij tr: Gean oerein, sei er Een woord spreken tr: in wurdsje sizze De zegen spreken over tr: de seine útsprekke oer Goed voor iem. spreken tr: goedsizze foar immen Een taal spreken, (zich daarin uitdrukken) tr: in taal sprekke tr: prate, yn 'e macht hawwe Spreekt u Duits? tr: prate, kenne jo Dútsk? -Spreken is zilver, zwijgen is goud tr: sprekken is sulver, swijen is goud (sei de kandidaat doe't er yn 'e preek hingjen bleau), it moat al in goed prater wêze, dy't in stilswijer ferbettert, ferbetterje sil Wijlen ... tr: ... silger Met de naald zijn brood verdienen tr: it mei de nulle fertsjinje, helje moatte Met de hete, gloeiende naald gemaakt tr: naaid mei in gleone nulle en in baarnende tried Heet v.d. naald tr: nij fan 'e nulle, hjit fan 'e roaster Voor elke naald een draad, voor ieder gat een spijker hebben tr: op alle naden utere wêze Door het oog v.d. naald tr: troch it each fan 'e nulle Iets v. (de) naald tot (de) draad vertellen tr: eat mei spjelde en nulle bestekke De naald in het spek steken tr: der in spjeldsje by stekke, in prikke by it wurk sette Inclusief ... tr: ... derby Het is goed afgesproken tr: it is goed ôfpraat Wij spreken af van ... tr: wy prate ôf fan ..., wy hâlde, litte it op .. Wij hebben het zo afgesproken tr: wy binne sa ôfpraat, wy hawwe it sa litten Een tijd, plaats afspreken tr: in tiid, plak ôfprate, tiid, plak stelle De gastheer en gastvrouw tr: de gastlju Het mannetje v.d. kievi(e)t tr: âld-hij, doffert, hij, hijke (it), hoantsje (it), mantsjeljip Het wijfje v.d. kievi(e)t tr: doke (it), jok, jokje (it), ljipke (it), sij, sijke (it) Lopen, zo vlug als een kievi(e)t tr: rinne, sa fluch as in ljip Ergens geboren en getogen zijn tr: earne berne, hikke en tein wêze Iem. doopceel lichten tr: immen (oan 't himd ta) útklaaie Een schaal, met goud omrand tr: in skaal mei in goudene râne, in râne fan goud Donker omrande ogen tr: eagen mei donkere rânen Een plok geld kosten tr: in bonke, bulte, klompe, slompe jild kostje Op een plokje bij elkaar zitten tr: mei-inoar op in lyts protsje sitte Aan de schijterij zijn tr: yn, oan 'e skiterij, skiteraasje wêze, yn 'e skiter wêze Aan elkaar lassen tr: oaninoar laskje Hij solliciteert naar een leraarsbaan tr: hy docht, skriuwt op, makket gading oan in learaarsbaan, hy stikket, stiket om learaar te wurden Een terugblik werpen op tr: weromsjen op Een korf vol tr: kuorfol (it) Korven maken tr: kuorkje, kuormeitsje Een korf krijgen, (zakken voor examen) tr: in koer helje, troch de koer falle Op een sukkeldrafje lopen tr: sjuttelje, sjutteldrafkje, sjottelje, tsjottelje, sjotteldrafkje, tsjotteldrafkje, fottelje, fotteldrafkje Ik wil er geen napraat v. hebben tr: ik wol it gjin wurd hawwe Ik kon niets bij hem uitrichten, (gedaan krijgen) tr: ik koe neat by him klear, foarinoar krije Er is niets met hem uit te richten tr: der is neat mei him te begjinnen Rijden en rossen, (lett.) tr: jotsje, jotse, ride en rosse verkwistend leven tr: der rûch troch, yn lâns gean, der rij yn lâns gean Ieder wat v.d. stokvis tr: elk wat fan 'e stokfisk Overblijven. Nu rest mij U nog te verklaren tr: no moat ik jo allinnich noch meidiele nog te doen overblijven. Toen restte hem niets anders dan te vertrekken tr: hy koe doe oars net (dwaan) as fuortgean, der bleau him oars neat oer as fuort te gean Ik heb niets te verletten tr: der driuwt my neat, der is neat dat my driuwt Bederfelijk zijn tr: bederflik wêze, gau, samar bedjerre De melkers tr: it melkfolk Overstapje, (overstapkaartje) tr: oerstapke (it) bep. schijnbeweging bij voetbal tr: oerstapke (it) (adj.). naar het noorden gericht. In noordwaartse richting tr: yn noardlike rjochting (adj.). naar het noorden gericht. In noordwaartse richting tr: yn noardlike rjochting Ergens op af stevenen tr: earne op ta sette Ter bespoediging van ... tr: om ... te ferhaastjen, ferhaastigjen, ferhastjen, ferhastigjen Oplopend zijn tr: opljeppen, opljeppend wêze, gau, samar op ien, in ein wêze Oplopend zijn tr: opljeppen, opljeppend wêze, gau, samar op ien, in ein wêze Ergens op afgekeken zijn tr: earne op útsjoen wêze Geen medelijden met iem. hebben tr: gjin begrutsjen, euvelmoed, meilijen mei immen hawwe Iem. medelijden opwekken tr: immen by it hert krije Dat wekt mijn medelijden op tr: dat begruttet my Het bij iem. verbruid hebben tr: it (raar) by immen ferbruid hawwe, it raar ferspuid hawwe, raar yn 'e fizel skiten hawwe Het verbruien tr: it ferbruie, it ferpoffe Zich laten inschrijven tr: jin ynskriuwe litte Inschrijven op (v. aannemer) tr: skriuwe, ynskriuwe, dwaan op Door onachtzaamheid verliezen, (kwijtraken) tr: weibargje, weislepe In de handel, in het boerenbedrijf zijn geld verliezen tr: jin derút hannelje, buorkje Ik heb niets te verliezen tr: ik haw neat te ferliezen Geen woord verliezen tr: gjin wurd misse Ergens honderd euro op verliezen tr: earne hûndert euro oan ferlieze Het tegen iem. verliezen tr: it fan, tsjin immen ferlieze (conj.). Niettegenstaande (dat) tr: nettsjinsteande dat (conj.). Niettegenstaande (dat) tr: nettsjinsteande dat Geheel vermolmen tr: útmôgje Vermolmd tr: môgele, fermôge, fermôgele, temôgele, temôge Met een (adellijke) titel. Getitelde heren tr: hearen mei titels tot titel dragend. Een boek, getiteld ... tr: in boek, titele ..., mei as, de titel .. Een eventjes doorbrekende zonnestraal tr: in sinneblink Het is maar een aanpak tr: it is it oergearkommen mar Bezakken, (inklinken) tr: besakje, delsakje Iets voor de helsdeuren weghalen tr: eat foar de helsdoar, helsdoarren weihelje vermaard persoon. Een vermaardheid tr: in ferneamd man, persoan, in ferneamdenien Vermaardheden tr: ferneamde lju V. gewicht tr: fan belang Woorden v. gewicht tr: wurden as, fan pûnen Gewicht hechten aan tr: fan grut belang achtsje, tige telle Met veel elan tr: mei fjoer en faasje Ongerekend ... tr: ... net meirekkene Het goed versterft aan een nicht tr: it goed stjert in nicht oan, ta Zich versterven tr: de wrâld ôfstjerre Vlees laten versterven tr: fleis bestjerre, jonkerje litte Huurders tr: hierders, hierslju In de hoogte, opwaarts heffen tr: optille tr: opheevje, opheve, opheffe De hand opheffen tegen iem. (om hem te slaan) tr: de hân ûnderhelje De voet opheffen (om iem. een schop te geven) tr: de foet ûnderhelje De ogen opheffen tr: de eagen opslaan Het hoofd opheffen tr: de holle optille Elkaar opheffen tr: inoar opheffe Dit verlies wordt opgeheven door ... tr: dit ferlies wurdt goedmakke troch .. Een lang iets tr: in hiele lingte, langte Lang en lichtgebouwd tr: liddich Lang en mager tr: langramich, skraitsich Lange tijd tr: in hiel, lang skoft Ik heb haar in, sedert lang niet gezien tr: ik haw har yn lang, yn gâns in tiid, sûnt tiden net sjoen Lang niet gek, slecht tr: lang net gek, min Het niet lang (meer) maken tr: it net lang (mear) meitsje Zo lang als hij was tr: sa lang as er woeksen wie Nog lang niet, bij lang(e) niet, op lang(e) na niet tr: hein, hyn, nochte, ofte nei net, hein, hyn, noch of omtrint net, hyn, te hein en te nei net, lang ende(r) lang net, net heal (en net fearns), net healfearns Hij vertelde het me lang en breed tr: hy fertelde it my ien lang en twa breed Ergens lang en breed over praten tr: earne lang en breed oer prate Het is zo lang als (het) breed (is) tr: it is like lang as it breed is Een lang iets tr: in hiele lingte, langte Lang en lichtgebouwd tr: liddich Lang en mager tr: langramich, skraitsich Lange tijd tr: in hiel, lang skoft Ik heb haar in, sedert lang niet gezien tr: ik haw har yn lang, yn gâns in tiid, sûnt tiden net sjoen Lang niet gek, slecht tr: lang net gek, min Het niet lang (meer) maken tr: it net lang (mear) meitsje Zo lang als hij was tr: sa lang as er woeksen wie Nog lang niet, bij lang(e) niet, op lang(e) na niet tr: hein, hyn, nochte, ofte nei net, hein, hyn, noch of omtrint net, hyn, te hein en te nei net, lang ende(r) lang net, net heal (en net fearns), net healfearns Hij vertelde het me lang en breed tr: hy fertelde it my ien lang en twa breed Ergens lang en breed over praten tr: earne lang en breed oer prate Het is zo lang als (het) breed (is) tr: it is like lang as it breed is Neerzien op iem., iets (fig.) tr: delsjen op immen, eat Haaskleurig konijn tr: hazze Konijnen houden, slachten tr: kninebuorkje, knineslachtsje Handelaar in konijnen tr: kninekeapman Met de konijnen door de tralies kunnen eten tr: wol mei de kninen troch it rip, de traaljes (frette) kinne 't Is bij de konijnen af tr: it is by de kninen omt ôf, it fokt, teelt as (de) kninen Prinsessenbonen tr: prinsessebeantsjes, sparbeantsjes, sparbeantsjes, tusearten, weakskylde beantsjes, (griene) beantsjes, pûltsjes Iem. iets opdringen tr: immen eat optwinge Opdringen (v. spijs of drank) tr: oanprange, oanprangje, oanpresje, oanpresse, oantwinge, tapije, oanpresje, oanpresse Opdringen (v. drank) tr: taboarne, oanpoaie Dat idee drong zich aan mij op tr: dat idee woe net wer by my wei Met inbegrip v. ... tr: ... (derby) ynbegrepen Inwikkelen in (lett.) tr: bewuolje, berôlje yn Goede, grote genade tr: leave santjin! Daling der prijzen tr: sakjen, ôfgong, fal fan 'e prizen Een versregel bestaat uit heffingen en dalingen tr: in fersrigel bestiet út heffingen en delgongen Bedauwd tr: bedauwe, dauwich Nu moet je spaarpot eraan geloven tr: no giet dyn sparpot deroan Eraan gaan tr: deroan gean Er is een kaatspartij tr: der is, it is keatsen Hoe was de kaatspartij? tr: hoe wie it keatsen? Er is een kaatspartij voor jongens, dames, leden, alle dorpsgenoten tr: it is jongekeatsen, frouljuskeatsen, ledekeatsen, doarpskeatsen Er is een kaatspartij voor eerste klassers tr: it is earste klas-keatsen Kaatspartij waarvoor de spelers zijn uitgenodigd door de organiserende vereniging tr: útnoadigingspartij Kaatspartij waarvoor de parturen zich kunnen inschrijven tr: frije formaasje-partij Buitenlui tr: bûtenlju Op het onvoorzienst tr: op it ûnfoarsjoenst Behept zijn met, (met een ondeugd) tr: behept wêze mei met een bepaalde kwaal tr: behept, oanhelle wêze mei Dat hindert niet tr: dat kin neat skele, dat let neat zonder te spreken. Stilzwijgend voor zich uit kijken tr: stil foar jin út sjen Iets stilzwijgend voorbijgaan tr: earne net op yngean hoewel niet genoemd, toch bedoeld. Een stilzwijgende conditie tr: in net neamde, deryn begrepen, stilswijende kondysje Daarbij wordt stilzwijgend aangenomen, dat ... tr: dêrby wurdt oannommen, dat ..., dêrby wurdt derfan útgien, dat .. zonder te spreken. Stilzwijgend voor zich uit kijken tr: stil foar jin út sjen Iets stilzwijgend voorbijgaan tr: earne net op yngean hoewel niet genoemd, toch bedoeld. Een stilzwijgende conditie tr: in net neamde, deryn begrepen, stilswijende kondysje Daarbij wordt stilzwijgend aangenomen, dat ... tr: dêrby wurdt oannommen, dat ..., dêrby wurdt derfan útgien, dat .. Slecht en recht tr: sljocht en rjocht, rjocht en sljocht Slechte luitjes tr: lytse lju Iem. v. slechte afkomst tr: immen fan leech komôf Slecht af zijn tr: gesjochten, yn 'e heinste keap wêze De zieke ligt slecht tr: de sike leit, is min, minnich, minnichjes, de sike is yn 'e minnichheid, minnichte Een slechte kerel tr: in minne keardel, in minnenien, in ferkeardenien, in ferkeardling, ferkeardeling Dat gaat slecht, (dat is bezwaarlijk) tr: dat sit al wat slim Slecht en recht tr: sljocht en rjocht, rjocht en sljocht Slechte luitjes tr: lytse lju Iem. v. slechte afkomst tr: immen fan leech komôf Slecht af zijn tr: gesjochten, yn 'e heinste keap wêze De zieke ligt slecht tr: de sike leit, is min, minnich, minnichjes, de sike is yn 'e minnichheid, minnichte Een slechte kerel tr: in minne keardel, in minnenien, in ferkeardenien, in ferkeardling, ferkeardeling Dat gaat slecht, (dat is bezwaarlijk) tr: dat sit al wat slim Qua dokter kwam hij alleen, (in de hoedanigheid van) tr: as dokter kaam er allinne Qua grootte valt het mee tr: kwa gruttens, wat de grutte oangiet, oanbelanget falt it ta Dunne slappe drank tr: flut (it) Sterke drank tr: sterke drank Aan de drank raken tr: oan 'e drank reitsje, (jin) oan 'e drank ferslaan Aan de drank zijn tr: oan 'e drank wêze Een drankje tr: in burrel, slokje, sûpke Drankje tr: drankje (it) De koning te rijk zijn tr: jin jins lok gjin ein witte, tige lokkich, tefreden wêze (mei) Koning Winter tr: Jûkelburd De wijzers v.d. klok terugzetten tr: de wizers fan 'e klok tebek, efterútsette Iem. in rang, salaris terugzetten tr: immen yn rang ferleegje, immens salaris ferleegje op zijn oude plaats zetten. Een boek terugzetten tr: in boek wer teplak sette Harde beet tr: gnau Iem. geen beet gunnen, iem. de beten uit de mond kijken tr: immen de biten yn 'e mûle tatelle Waarschuwen tegen tr: warskôgje foar Ter aanduiding van ... tr: om ... (mei) oan te tsjutten Het, dit (aardse) tranendal verlaten, (sterven) tr: út 'e wrâld, derút skiede Zich opsmukken tr: jin opdwaan Vierdepartje (v. appel e.d.) tr: fearntsje (it) Margrietje piskous, (St. Margriet) tr: pisjende Gryt Een bord eten verslinden tr: in boardfol iten opsnaskje, opsnasje, opsnasselje, opbealgje, deryn skobje, proazje Hij werd door een tijger verslonden tr: hy waard troch in tiger opfretten Die kachel verslindt kolen tr: dy kachel fret koal Al dat reizen verslindt een hoop geld tr: al dat reizgjen dat fret, slynt, ferslynt in bulte jild Iem. met de ogen verslinden tr: immen mei de eagen wol opfrette wolle Een boek verslinden tr: in boek opfrette Pissebed verjagen en kakkebed weerom krijgen tr: in pisser yn 't bêd fuortstjoere en in skiter yn 't bêd weromkrije Het is gemeend tr: it is my ynmoed Het goed met iem. menen tr: it immen goed miene, it goed mei immen foar hawwe Het met iem. menen, (iem. liefhebben) tr: it immen miene Hij meent het met haar tr: it is him ynmoed mei har Het is menens tr: it is mienen, tinken Ik meen, dat ... tr: ik mien, leau, dat .. Ik meen te weten, dat ... tr: ik mien te witten, dat ..., as ik myn sin sis, dan .. Beheerst zijn in zijn optreden tr: kalm, rêstich te wurk gean (Steeds) beheerst blijven, zijn tr: (altyd) deselde bliuwe, wêze Iem. iets afpraten tr: immen eat ôfprate, ûntprate Iem. iets proberen af te praten tr: immen eat ôfstride, ûntlizze, immen eat ûnstride wolle Heel wat afpraten tr: hiel wat ôfprate, bebekje, gâns ôfhânnelje Verrekt(e) koud tr: goed, frekte, ferrekte kâld, goed Verrekt(e) koud tr: goed, frekte, ferrekte kâld, goed Een roodachtige tint hebben tr: út 'en readens skine, sjen Wat aanspraak is goed voor een zieke, het geeft wat afleiding tr: wat oanspraak is goed foar in sike, it ferbrekt, feravensearret wat Samenstellende afleiding (gramm.) tr: gearstallende ôflieding Helder weer met maneschijn tr: ljochtmoannewaar, moanneskynwaar (it) (Het is er) rozengeur en maneschijn tr: it snijt (neat as) roazen en anjelieren, it is allegearre evangeelje, sjerp en hunich Het is niet enkel rozengeur en maneschijn tr: it is altyd gjin rys mei resinen (mar ek wolris grôt mei krôde) Zich bewegen tr: jin bewege, jin ferwege Zich voortdurend bewegen tr: omweve Zich rusteloos bewegen tr: omwine Zich weer vrijer kunnen bewegen (na ziekte, bij mooi weer) tr: jin wer ûntjaan kinne Zich (snel) heen en weer bewegen tr: hinne-en-werje, tyskje Zich weten te bewegen tr: jin witte te hâlden en dragen Zich bewegen in hogere kringen tr: jin bewege yn 'e hegere rûnten Iem. tot iets bewegen tr: Immen earne ta bewege Moeilijk tot iets te bewegen zijn tr: swier te rissen, swierrissich wêze Zich bewegen op een bepaald terrein tr: jin bewege op in beskaat terrein Wat beweegt je toch? tr: wat beweecht dy dochs? Een huivering voer hem door de leden tr: it gie him kâld, gril oer de lea Een (enkele) doordringende gil tr: in útgûl, útgjalp Als ik moet helpen, geef je maar even een gil tr: as ik helpe moat, oppenearrest dy mar Erg mistig weer tr: tsjok waar, tsjokwaar (it) Benaming voor erg mistig weer tr: gaudiefs, gaudievewaar, moardnerswaar, oanpakkerswaar, sinteklazewaar (it) Onbeschrijf(e)lijk vreemd tr: net te beskriuwen, sa frjemd, útskripte, útskriptige, útskriptise mâl, frjemd Een onbeschrijf(e)lijk gevoel tr: in net te beskriuwen gefoel Onbeschrijf(e)lijk vreemd tr: net te beskriuwen, sa frjemd, útskripte, útskriptige, útskriptise mâl, frjemd Een onbeschrijf(e)lijk gevoel tr: in net te beskriuwen gefoel Het moeten ontgelden tr: it belije, ûntlije, ûntjilde moatte, de pap, pôt kuolje moatte Half vloeibaar veevoer tr: slobber Vederachtige wolken tr: fearren oan 'e loft, wynfearren maaien en binnenhalen. Koren bouwen tr: weet ynje toebereiden. Boter bouwen tr: barre, bare, bûterbarre,bûterbare, bûterberêde, bûtermeitsje Wij zullen een huis (laten) bouwen tr: wy sille bouwe Zijn hoop bouwen op tr: jins hope bouwe op Bouwen op tr: bouwe op De huwelijksinzegening vindt plaats ... tr: it houlik wurdt ynseinige ... De huik naar de wind hangen tr: de hûch dernei, nei de wyn hingje litte, it seil nei de wyn hingje, mei stream en wyn sile Juffertje-in-'t-groen, (boterbloemachtig sierplantje) tr: jufferke yn 't grien (it), Nigella darnascena L Blauw juffertje tr: blaujufferke (it), Coenagrion puella (L.) Dat is niet te vermijden tr: dêr falt net oan te ûntkommen Dat is moeilijk te vermijden tr: dêr kinne jo hast net foar (wêze) Politiek is zijn stokpaardje tr: polityk is syn hobbelhynder, hobbelhynke Ieder heeft zo zijn stokpaardje tr: elk hat sa syn rinkelbel De vleesgeworden afgunst tr: de oergeunst sels, yn eigen persoan In de gauwte tr: yn, út 'e gauwens De zwoerdjes tr: de swaarden Heb je zwoord achter je oren? tr: hast spek iten en de swaarden foar de earen? Helemaal verslagen, (terneergeslagen) tr: hielendal ferslein, alhiel ûntheistere Verslagen thee tr: kâlde tee Iem. iets inprenten tr: immen eat yn 'e holle, op 'e siel, yn 't ûnthâld printsje Alles zwirrelt voor mijn ogen tr: it wimelet, wimeret my allegear foar de eagen Ten spoedigste tr: sa gau mooglik Ik zou graag spoedig van u vernemen, of ... tr: ik fernaam leafst sa gau mooglik fan jo, oft .. Ten spoedigste tr: sa gau mooglik Ik zou graag spoedig van u vernemen, of ... tr: ik fernaam leafst sa gau mooglik fan jo, oft .. Erop slaan tr: deryn slaan Erop los slaan tr: deryn (om) fege, derop yn heie, derop kiperje, lap-op jaan, derop lappe, opdekke, deryn poeierje, derop yn rame, derop tichelje, troef opspylje, derop turvje Een put slaan tr: in put grave Iets v.d. hand slaan tr: eat fan 'e hân wize. Die woorden slaan op mij, dy wurden slaan op my De vijand slaan tr: de fijân slaan, ferslaan Een record slaan tr: in record brekke Geloof slaan aan iets tr: eat leauwe De trom staan tr: op 'e tromme slaan, tromslaan Tegen de grond slaan, (smakken) tr: tsjin 'e, oer de grûn smakke De vlammen sloegen uit het dak tr: de flammen sloegen, it fjoer sloech ta it dak út De ark des Verbonds tr: de bûnsarke In, onder de hanenbalken tr: yn 'e, ûnder de hoannebalken Kwakkelend tr: kwakkelich Aanhoudend zacht janken tr: jankerje Geen raad weten tr: jin gjin rie, ried witte, der skjin mei oanhelle wêze, deryn wei reitsje Ergens raad op weten tr: earne middel, (in) set, smeet, in wize op witte Overal raad voor, op weten tr: in bulte rie, ried witte Een toestand waar men geen raad op weet tr: in ferlegene boel, in ferlegen spul, wurk Geen raad met iem., iets weten tr: mei immen, eat oantangele wêze, sitte Hij weet met zijn tijd, geld geen raad tr: hy is ferlegen mei syn tiid, jild, hy wit mei syn tiid, jild gjin wei Ik ben ten einde, buiten raad tr: ik bin myn rie, ried te'n ein, dermei út, ik bin der skjin, suver mei oan, lâns, ik bin (skjin) ferlegen, útleard Iem. raad geven tr: immen rie, ried jaan, riede Wel raad willen aannemen tr: wol oannimme wolle Geen raad willen aannemen tr: net te rieden wêze Op raad v.d. dokter tr: op (it) oanrieden fan dokter Ik weet voor jou wel raad tr: ik wit ta dy wol rie, ried Verkeerde raad tr: misrie tr: misried Iem. een verkeerde raad geven tr: immen ferriede, misriede Iem. met raad en daad bijstaan tr: immen mei rie en die bystean Te rade gaan tr: te rie, riede gean Met zijn beurs te rade gaan tr: mei de pong te rie(de) gean Goede raad tr: goeried tr: goerie Goede raad is duur tr: goede rie, ried is djoer (mar ek wol ris net te keap) Met voorbedachten rade tr: willemoeds tr: willensmoeds Een moord met voorbedachten raad tr: in moard út willemoed Raad houden, (beraadslagen) tr: rie, ried hâlde De Raad van State tr: de Steatsried, Steatsrie De Hoge Raad (der Nederlanden) tr: de Hege Rie, Ried De Raad van Arbeid tr: de Arbeidsried, Arbeidsrie - Komt tijd, komt raad tr: dan dei, dan wei, dan wer dei en wei, dan wer dei en rie, ried, dan skyt der wol wer in fûgeltsje dat no noch gjin kont, dong hat Zijn belijdenis doen tr: belidenis dwaan Verdwijn! tr: út myn eagen, wurd wei, silst weiwurde! Verdwenen zijn tr: fuort wêze De verdwenen reizigers tr: de weiwurden reizgers Ik kan nu rustig verdwijnen tr: ik kin my no rêstich ôfjaan, rêstich fuortgean Wafeltje tr: knypkoekje (it) Hou je wafel tr: hâld dy de waffel Onbevoegden tr: lju sûnder foech Er wordt veel verhapstukt, (besproken) tr: der wurdt gâns ferhakstûke, ôfhannele, bekeakele, bekrante Veel noten op zijn zang hebben tr: gâns yn 'e akte hawwe, in bulte ditten en datten, innen en oanen hawwe Er worden harde noten gekraakt tr: der wurde nuten kreake Dat geeft noten te kraken tr: dat jout nuten te kreakjen Rechttoe, rechtaan tr: rjochtút en rjochtoan naar behoren. Het gaat daar niet rechttoe tr: it giet dêr net sa't it heart De ham aansnijden tr: de skinke oandwaan, oansnije Iem. vlooien (fig.) tr: immen rûpelje, útrûpelje, útlúzje De zon straalt tr: de sinne strielet Het water straalt neer tr: it wetter east, eazet, spielt del Hij is gestraald tr: hy is sakke as in bakstien Met dikke, bolle wangen tr: wangich Hij kan maar schraaltjes leven tr: it komt dêr ealtsjes, eameltsjes om Die rogge staat schraaltjes tr: dy rogge stiet inkel, inkeld Het ziet er hier schraaltjes uit, (armoedig) tr: it sjocht der hjir earmoedich út De vlucht nemen tr: de flecht nimme, sette Op de vlucht gaan, slaan tr: op 'e flecht gean, sette, tsjen In de vlucht, (lett.) tr: yn 'e, mei de flecht fig. tr: yn, út 'e flecht (wei), yn 'e gong wei Een hoge vlucht nemen tr: in hege flecht nimme Breed v. vlucht (v. vogels) tr: wiidflechtich Een vlucht ganzen tr: in flecht guozzen, in guozzeflecht Hij gaat weg. Waarheen? tr: hy giet fuort. Wêrhinne, wêrdat hinne? Waarheen gaat hij? tr: wêr giet er hinne? De stad waarheen ik ga tr: de stêd dêr't ik hinne gean Ik weet waarheen hij gaat tr: ik wit wêr't er hinne giet Hij zal niet toebijten tr: hy sil wol net tahappe Ruw voortslepen. Iem. langs de grond sleuren tr: immen oer de grûn slepe langzaam voortgaan, slepen. Iets laten sleuren tr: eat sloere litte, earne mei sloere, it op in sloeren gean litte, earne mei omsloere Die zaak blijft sleuren tr: dy saak bliuwt yn 'e sloer, de sloer is deryn, it is in sloerderij, sloerboel, sloerdersboel, sloerspul, sloerdersspul Iem. vijandig (gezind) zijn tr: immen fijannich wêze, immen fijân wêze, immen hatich wêze Verknipt tr: ferknipt Verregaand onbeschoft tr: troch alles hinne ûnbeskoft Dat is verregaand, (dat is buitengewoon brutaal) tr: dat is troch alles hinne De onderdanen, (de benen) tr: de ûnderdienen De aangewezen persoon tr: de oanwiisde persoan Op iem., iets aangewezen zijn tr: op immen, eat oanwiisd wêze Grofheden tr: rûge, ûnfoege taal Zo mooi als poes tr: sa moai as poes Roepwoord, vleinaam voor poes tr: poeis, poeke, poes Niet voor de poes zijn tr: net foar de poes wêze Voor de poes zijn tr: foar de poes wêze Er zo mooi mee zijn als poes tr: der tige mei op 't snjit wêze Dat is niet voor de poes tr: dat liicht der net om Mis poes tr: mis poes! Poesje, (vrouwelijk schaamdeel) tr: poeske (it) Iem. stijfvloeken tr: immen stiif flokke, de hûd stiif skelle Stoutigheden tr: drystichheden, drystmoedichheden Beperkt houdbaar (op verpakking) tr: kin net lang duorje Indiaantje spelen tr: yndianeboartsje Er woont daar veel rijkdom tr: dêr wenje in protte rikelju Het ertegen gespijkerde plankje tr: it der tsjin oan spikere plankje Hij gooide de bal ertegen tr: hy smiet de bal der tsjin oan Hij schreef een stukje ertegen tr: hy skreau der in stikje tsjin yn Ertegen zijn tr: dertsjin, der op tsjin wêze Ertegen hunnen, (het kunnen verdragen, verduren) tr: deroer kinne, it hawwe kinne Zo, nu kun je er weer tegen tr: sa, no kinst der wer tsjin oan, no kinst it wer hawwe Land in akkers verdelen tr: lân ekerje, ikkerje, ferekerje tr: ekerje, ikkerje: de boer is oan 't ekerjen Land in akkers verdelen tr: ekerje, ikkerje: de boer is oan 't ekerjen De akkers verleggen tr: ferekerje Op akkers ploegen tr: ekerploegje Op akkers geploegd land tr: ekerlân (it) Een bons, (een invloedrijk man) tr: in man fan kwizekwânsje, kwizekwesje De bons geven, krijgen tr: de bûns jaan, krije Een bons, (een invloedrijk man) tr: in man fan kwizekwânsje, kwizekwesje De bons geven, krijgen tr: de bûns jaan, krije Een verheffing in de bodem tr: in ferhevenheid Met verheffing v. stem spreken tr: mei in útset lûd prate De verheffing v.d. koorts tr: it oanboazjen fan 'e koarts Iem. omkransen tr: immen in krânse omdwaan Witte haren omkransten zijn hoofd tr: wyt hier siet him as in krânse om 'e holle Hij belichaamt het kwaad in de wereld tr: hy belichemet, stiet foar it kwea yn 'e wrâld Een denkbeeld belichamen tr: in tinkbyld stal jaan Een natuurlijke, staatkundige grens tr: in natuerlike, steatkundige grins Over de grens, de grenzen tr: oer de grins, de grinzen Nooit buiten de grenzen geweest zijn tr: nea oer de grins, de grins oer west hawwe De grenzen verleggen tr: de grinzen útlizze, útsette, de swetten ferlizze, útlizze Op de grens v. onbeschaamdheid tr: op it ûnbeskamsume (omt) ôf Binnen de grenzen (v. fatsoen) blijven tr: binnen de peallen bliuwe Er zijn grenzen tr: der binne grinzen Het kent geen grenzen tr: it hâldt net (wer) op De grenzen overschrijden, te buiten gaan tr: te fier gean De terugtocht blazen tr: de weromreis oangean, wer weromreizgje In de vroegte tr: ier en betiid, ier yn 'e moarn, yn 'e iere moarn, moarns ier Het vertikken tr: it ferpoffe, ferknikke, fersizze (sa wyt as sûpe) Snel draaien tr: giselje Zitten draaien tr: sitte te draaien tr: mostermealle Draaien om tr: draaie om Het draait om hem tr: it draait om him, it giet op him ôf Het draait mij (voor de ogen) tr: it draait my De boel laten draaien, (verwaarlozen) tr: de boel ferwurde, fertutearzje litte Hoe men de zaak ook draait tr: it komt op of del, hoe't jo it ek besjogge Zich eruit draaien tr: jin derút wine, der in kont oan draaie, it gat derút draaie, skuorre, wine Er omheen draaien tr: der om hinne draaie, helje, wine, der op om prate, om 'e kant hinne prate, om 'e kant helje, op 'e kant om helje, prate Proberen te ... tr: besykje om te ..., it ûndernimme om te .. Iets op alle mogelijke manieren proberen te doen tr: alle wegen besykje, it op, oer alle boegen besykje We moeten het (serieus) proberen tr: der moat in (slim) set fan wêze Tergend langzaam tr: oerstadich Tergend langzaam tr: oerstadich Aanstalten maken tr: klearrichheid, oanstalten, tarieding, tarissing meitsje, risselwearje, rislewearje, risselwaasje, risselwaasjes, rislewaasje, rislewaasjes meitsje Ik zal voor je duimen tr: ik sil oan dy tinke, ik sil foar dy tomkje Hoe ben je hier gekomen? Door te duimen, (door te liften) tr: hoe bist hjir kommen? Op 'e tomme De hele santenkraam tr: de hiele santekream Confronteren met tr: konfrontearje mei Een bron van inkomsten tr: in boarne fan ynkommen Er zijn geen inkomsten meer tr: der komt neat mear yn Met de pink wegnemen. Een traan uit het oog pinken tr: trienfeie Bij de pinken zijn tr: goed lyk gean, de sliep út hawwe Vroeg bij de pinken zijn tr: skrander, skrap wêze Korte afrekening maakt lange vriendschap tr: koarte rekkens jouwe, meitsje lange freonen Hij had zijn broer de zaak toegedacht tr: hy hie syn broer de saak tatocht, hy woe syn broer de saak ta hawwe Hem werden tachtig levensjaren toegedacht tr: hja hiene him op tachtich jier IJsbaan voor hardrijden tr: hurdridersbaan Schoolse kennis tr: skoallewysheid Zich schools uitdrukken tr: jin stiif útdrukke Schoolse kennis tr: skoallewysheid Zich schools uitdrukken tr: jin stiif útdrukke De kaarten verschieten tr: de kaarten skodzje, trochslaan Een schuit verschieten tr: in skûte ferhelje, fuorthelje De snoek verschiet tr: de snoek ferslacht De jas is verschoten tr: de jas is fersketten Hij verschoot tr: hy ferskeat Verdwaald raken tr: ferdwale, jin ferrinne Verdwaald zijn tr: ferdwaald wêze, it paad bjuster wêze De jukbeenderen tr: de wangbonken Zich afspelen tr: jin ôfspylje: dêr hat him hiel wat ôfspile Pitje, (theelichtje) tr: pitsje (it) Op een laag, zacht pitje staan, zetten tr: op in leech pitsje stean, sette Er zit (geen) pit in die man tr: dy man sit (gjin) piid, elemint, ferhef, helm, kriich, kwik yn Er zit pit in die man tr: dy man sit kerrel en stôk yn Een man in wie geen pit zit tr: in strieën man Aan elkaar klitten tr: oaninoar hingje as kladden Jan en alleman tr: Jan en alleman Onpasselijk zijn, worden tr: mâl, raar yn 't liif wêze, wurde scheepsbemanning. bemanning tr: skipsfolk (it) Turftrappers, (lompe schoenen) tr: turftrapers, feantrapers, deawâders Plantjes uitplanten tr: plantsette Onbeschrijf(e)lijk vreemd tr: net te beskriuwen, sa frjemd, útskripte, útskriptige, útskriptise mâl, frjemd Een onbeschrijf(e)lijk gevoel tr: in net te beskriuwen gefoel Onbeschrijf(e)lijk vreemd tr: net te beskriuwen, sa frjemd, útskripte, útskriptige, útskriptise mâl, frjemd Een onbeschrijf(e)lijk gevoel tr: in net te beskriuwen gefoel Blijheid (inz. v. uiterlijke kenmerken) tr: blierens. blijk, s. Blyk (it): in blyk fan meifielen, fan tank Blijk geven v. tr: bliken jaan fan Een rottinkje, (stokje v. rotting) tr: in miggetysker Van Spaans riet tr: spaansreiden tr: spaanskreiden Tussen de klippen door zeilen tr: dertusken troch sile Een klip omzeilen tr: in swierrichheid út 'e wei gean Tegen de, alle klippen aan tr: op, tsjin 'e klippen oan Gevat zijn tr: (op it wurd) beret wêze, snipper wêze, snjiddich fan tonge wêze, wol wikselje kinne, wol wikseljild hawwe Gevat zijn op tr: beret wêze op Een waarborg tr: in boarch, in garânsje, fêstichheid, wissichheid Nonnetje, (jonge of kleine non) tr: nontsje (it) soort zaagbekeend tr: lytse dûkein, dûkelein, ieldûker, lyts seachdûkerke (it), skroar, Mergus albellus L Het samenspel tr: it mei-inoar spyljen, opspyljen Het samenspel was slecht tr: der waard min mei-inoar op spile Een eigengebreide trui tr: in eigenbreide, eigenbreidene trui Ik taxeer het boek op € 50,- tr: ik haw it boek op € 50,- Heus waar tr: wier-wier Heus? tr: wier? Heus waar tr: wier-wier Heus? tr: wier? Benodigdheden voor huishoudelijk werk tr: rant (it), reau, rêding Een poen v.e. vent tr: in poehoanne, in opstoppe hoanne Een aanzoek bij een meisje doen tr: in set, raam, wraam op in faam dwaan Een dringend aanzoek bij een meisje doen tr: in faam nei de lever, ljirre tingje De was aan de lijn hangen tr: de wask op 'e line hingje Zachtjes aan, dan breekt het lijntje niet tr: stadichoan, dan brekt de line net Eên lijn trekken tr: ien line, sile lûke De lijn trekken, (luieren) tr: yn, oan 'e loaie line lûke, (oan) it loaie lyntsje lûke, de loaie line, de loailine lûke, de houten hammer slypje Iem. aan het lijntje hebben tr: immen oan it lyntsje hawwe Iem. aan het lijntje houden tr: immen oan it lyntsje, op 'e tôch, tocht, tok hâlde Met een zoet, zacht lijntje tr: mei in sêft lyntsje, mei in stoertsline, mei in sêfte team De harde lijn tr: de hurde, stûfe oanpak De harde lijn volgen tr: it hurd spylje, hurd wêze, jin hurd opstelle, net mijen wêze De lijn wat aanhalen tr: de leie wat stiver lûke Lijnen trekken tr: linen lûke Papier met blauwe lijnen tr: papier mei blauwe streken Op de lijn schrijven tr: op 'e rigel skriuwe Een rechte, kromme lijn tr: in rjochte, kromme line rand, profiel, omtrek. Aan de (slanke) lijn doen tr: oan 'e lijn dwaan In grote lijnen tr: yn grutte halen op één lijn staan tr: op 'e selde streek stean Op één lijn stellen met tr: yn 't lyk stelle mei De rechte, mannelijke lijn tr: de rjochte, manlike line telefoondraad. Er is iem. voor je aan de lijn tr: der is immen foar dy oan 'e telefoan De lijnen waren overbezet tr: de linen wiene oerbeset V. achteren tr: fan efteren Naar achteren tr: nei efteren Meer naar achteren tr: efterliker, mear nei efteren Ten achter zijn tr: benefter, te'n efter wêze V. achteren naar voren tr: fan efteren nei foaren Iem. liever v. achteren dan v. voren zien tr: immen leaver fan efteren as fan foaren sjen Lichte nachtvorst tr: in nachtrypke tr: in foarjiersrypke Ongelijk v. humeur tr: ûnevenredich Ongelijk beter, dommer, groter, meer enz. tr: ûngelike, ûngelikense folle better, dommer, grutter, mear ensfh. Ongelijk v. humeur tr: ûnevenredich Ongelijk beter, dommer, groter, meer enz. tr: ûngelike, ûngelikense folle better, dommer, grutter, mear ensfh. Ongelijk hebben tr: ûngelyk hawwe Ongelijk bekennen tr: ûngelyk bekenne, jins ein slûpe litte Nooit ongelijk willen bekennen tr: altyd gelyk hawwe wolle Iem. ongelijk geven tr: immen ûngelyk jaan Ik geef je geen ongelijk tr: ik jou dy gjin ûngelyk Iem. in het ongelijk stellen tr: immen yn it ûngelyk stelle Op kosten v. ongelijk tr: op kosten fan ûngelyk, op lyk, gelyk of ûngelyk De dag na overmorgen tr: betoaremoarn Op de dag na overmorgen tr: oeroaremoarn Morgen of overmorgen, (te eniger tijd) tr: ier of let Duren v. hier tot overmorgen tr: in ivichheid duorje Herwaarts en derwaarts tr: harren en darren De zieke ging wat verliggen tr: de sike ferlei wat Hij was toenmaals in Indië tr: hy wie doedestiids yn Indië Blote knieën tr: bleate knibbels Zijn knie komt door zijn broek tr: de knibbel komt him troch de broek Zijn knie stuk vallen tr: jin de knibbel stikken falle Met doorzakkende knieën lopen tr: knibbelich rinne, knibbelje Zijn knieën knikken (v. schrik, zwakte, ouderdom) tr: de knibbels knikke him Beneden, boven, over de knieën tr: ûnder, boppe, oer de knibbels Tot aan de knieën tr: oan 'e knibbels ta Op de knieën (liggen, vallen) tr: op ('e) knibbels (lizze, falle) Iets onder de knie hebben tr: eat yn 'e macht hawwe Iets onder de knie krijgen tr: eat beetkrije, yn 'e bouten krije, yn, foar 't ferstân krije, earne de slach fan (te pakken) krije, eat ûnder (de), foar de, yn 'e slach krije, earne fan op slach komme, reitsje Door de knieën gaan tr: belies jaan Een kind op de knie hebben tr: in bern op 'e knibbel hawwe Zich verslaven aan tr: jin ferslaavje oan Zonder omwindsels (fig.) tr: sûnder omwynsels Alleen de krenten uit de pap willen tr: de krinten derút sline Krenten om de mond hebben tr: krinten om it kin, om 'e mûle hawwe tr: ta de bakker syn krintefet, krinten sitten hawwe, yn 'e krintekoer sitten hawwe Op zijn krent zitten tr: op 'e krint sitte De verharde weg tr: de ferhurde wei In het kwaad verhard zijn tr: yn it kwea behurde, besoarre wêze In iets kwaads verhard zijn tr: earne yn bekweade, bekweadige wêze Polderwerk doen tr: polderje Sokken stoppen tr: sokstopje Een pijp stoppen tr: piipstopje Een lek stoppen tr: in lek stopje, oanstopje Iets in zijn zak, jas, mond enz. stoppen tr: eat yn 'e bûse, jas, jasbûse, mûle ensfh. dwaan, triuwe Rijst stopt tr: rys stoppet, stimpt, stimpet Stoppende middelen tr: stopjende middels De toegespeelde bal stoppen tr: de taspile bal stopje De trein stopte tr: de trein hâlde stil Stop! tr: ho! Stop eens even tr: ho ris eefkes Stopt u maar tr: ho mar Een auto doen stoppen tr: in auto oanhâlde, hohâlde, hâlde, stopje Ik ben gestopt met roken tr: ik bin ophâlden fan smoken Het nieuwe is eraf tr: it nije, nijste is derôf De aardigheid is eraf tr: de aardichheid is derôf Eraf zijn tr: derôf wêze Hij was tweede bij het hardrijden tr: hy wie twad, twads, twadde by it hurdriden Ten tweede tr: twad, twads, oard Als geen tweede tr: as gjin twaddenien Drie tweede tr: trije twadde Drie tweeden tr: trije twadden Een boodschap verrichten tr: in boadskip dwaan Formaliteiten verrichten tr: formaliteiten útfiere Zijn werk verrichten tr: jins wurk dwaan Hij heeft behartenswaardige dingen gezegd tr: hy hat dingen sein dy't tige it omtinken fertsjinje Iem. de boeien aandoen tr: immen de boeien, boeiens oanlizze Een kleur als een boei tr: in kleur as in boei Het Boek Gods, het Boek der Boeken tr: it Boek, it Wurd fan God, it Wurd, de Skrift Dat spreekt als een boek tr: dat sprekt as in boek Spreken als een boek, (boekentaal spreken) tr: boeketaal prate Een gesloten boek (fig.) tr: in sletten boek Boeken verslinden tr: letterfrette Altijd (met de neus) in de boeken zitten tr: altyd (op kop en earen) yn 'e boeken sitte Het boekje v.d. slager, kruidenier tr: it boekje fan 'e slachter, winkelman (Bij iem.) te boek staan, (in de schuld staan) tr: (by immen) yn it boek stean Te boek staan als tr: te boek stean as Een boekje over, v. iem. opendoen tr: in boekje fan immen iependwaan, opdwaan Dat staat niet in mijn boekje tr: dat stiet net yn myn boekje Buiten zijn boekje gaan tr: bûten it, jins boekje gean, wêze, bûten de miet gean Alles verliep volgens het boekje tr: alles gong neffens it boekje Zeewaardig zijn tr: seeweardich, seefêst wêze Zoenen dat het klapt tr: tútsje dat it klapt, sta seit In de handen klappen tr: yn 'e hannen klappe Het klappen v.d. zweep kennen tr: it klappen fan 'e swipe wol kenne, it rûzjen fan 'e see al wend wêze, de see wol kenne oan it razen Ergens zijn conclusie uit trekken tr: earne jins konklúzje út lûke, earne sines út nimme Een Keulse pot tr: in Keulske pôt Grijs gekleurd Keuls aardewerk tr: kannegrau (it) Eén kievi(e)tsei in het nest tr: in ientsje, ienke Twee kievi(e)tseieren in één nest tr: in twake, twatsje Drie kievi(e)tseieren in één nest tr: in trijke, tretsje Vier kievi(e)tseieren in één nest tr: in broedsje, in broed ljipaaien Kievi(e)tseieren zoeken tr: ljipaaisykje In gemoede overtuigd tr: inerlik oertsjûge Iem. iets in gemoede afraden, vragen tr: immen eat yn earnst ôfriede, freegje Zijn gemoed schoot vol tr: it moed skeat, waard him fol, it hege moed kaam him op Op iem. gemoed werken tr: immen by it hert krije, immen yn it moed, yn 'e siele, op 'e lever taaste, immen oan it moed, gemoed komme Iem. iets op zijn gemoed drukken tr: immen eat op it hert lizze, op 'e hûd hâlde Iets op zijn gemoed hebben tr: eat op it hert hawwe Zijn gemoed luchten tr: it moed romje, jin (efkes) luchtsje, jin ûntlêstgje Hij spreekt tegen zijn gemoed tr: hy praat tsjin it gemoed yn Als ik naar mijn gemoed te werk ging ... tr: as ik mei myn natuer te riede, te wurk gong, as ik myn wille begong, mei myn wille te riede gong .. De gemoederen waren verdeeld tr: de mienings wiene ferdield, der waard ûgelyk oer tocht De gemoederen waren verhit tr: der wienen hjitte hollen De opgewonden gemoederen tot bedaring brengen tr: de opwining delbêdzje Gewetensbezwaarden tr: lju mei gewissebeswieren Opgescheept zijn met tr: opskipe sitte mei, skipe sitte, wêze mei, oanklaud sitte mei, (raar) oanlotte wêze mei, tangele, oantangele wêze mei, tangele sitte mei Kleine zweep tr: swypke (it), pytske (it) Een paard de zweep geven tr: de swipe oer it hynder lizze De zweep erop leggen (bij paard) tr: de swipe deroer lizze De zweep erover leggen, er met de zweep achter zitten tr: de swipe deroer lizze (Met) de zweep krijgen tr: mei de swipe krije tr: lange hjouwer, koartfoer, langfoer krije Het klappen v.d. zweep wel kennen tr: it klappen fan 'e swipe wol kenne, it rûzjen fan 'e see al wend wêze, de see wol kenne oan it razen Lage, hoge tonen tr: lege, hege toanen Een toon te laag zingen tr: in toan te leech sjonge De viool een halve toon hoger, lager stemmen tr: de fioele in heale toan heger, leger stimme De toon aangeven tr: de toan oanjaan Uit de toon gaan, (vals zingen) tr: gjin toan hâlde Uit de toon vallen tr: út 'e toan falle Toon houden tr: toan hâlde Een hoge toon aanstaan (fig.) tr: wiisprate, wiisbauwe Een andere toon aanslaan, v. toon veranderen tr: oars begjinne te praten Zijn toon matigen tr: ynbine, yn ('t) lij falle De juiste toon aanslaan tr: de krekte wurden witte te finen Daar heerste een ongedwongen toon, (men ging er vrij met elkaar om) tr: hja wiene dêr wakker eigen mei-inoar Op zachte, luide toon praten tr: sunich, lûd prate Het tonen, vertoning. Iets ten toon zetten, stellen tr: eat útstalle Broeierig en stil weer tr: lumich, lúmsk, lúnsk waar Een schip v.d. wal afsturen tr: in skip fan 'e wâl ôfstjoere, in skip ôfstjoere Het kan me niet(s) verrotten tr: it kin my neat f(er)rekke Het verrotten tr: it frekke tr: it ferrekke Zich zelf (kunnen) bedruipen tr: jinsels bedrippe, drippe, skobje (kinne) Zich vervelen tr: jin ferfele Zich dood vervelen tr: jin blau, dea, stikken, útinoar, ûngelokkich ferfele Tot vervelens toe tr: op it ferfeelsume ôf Connecties, (invloedrijke kennissen) tr: konneksjes (Niet) operabel zijn tr: (net) operabel wêze, (net) te operearjen wêze Nu alle scherts ter zijde tr: alle gekheid oan 'e kant, derbûten Het was slechts scherts tr: it wie mar gekheid, in grapke Hij verstaat geen scherts tr: hy kin net in grap, grapke ferneare, net oer in grapke Onder de naam (v.) tr: ûnder de namme fan Iem. bij zijn naam noemen tr: immen by de namme neame Zijn naam (onder iets) zetten tr: de namme (earne ûnder) sette Bij name tr: by namme Met name, (geheten) tr: by namme bepaaldelijk tr: benammen, benammentlik In naam v. tr: yn 'e namme fan Uit mijn naam tr: út namme fan my Op iem. naam kopen tr: op immens namme keapje Een record op zijn naam brengen tr: in rekord op jins namme bringe Hij heeft tien boeken op zijn naam (staan) tr: hy hat tsien boeken op syn namme Ten name v., op naam v. tr: op ('e) namme fan Het mag geen naam hebben tr: it mei gjin namme hawwe Het kind moet een naam hebben tr: as it bern, it bist mar in namme hat Het kind bij zijn naam noemen tr: it bern by de namme neame Geen namen noemen tr: gjin nammen neame De naam hebben v. tr: de namme hawwe fan, op 'e namme, it wurd lizze fan Een goede naam hebben tr: in goede namme, goenamme hawwe, op in bêste namme lizze Hij heeft een goede naam tr: syn namme hat klank Een slechte naam hebben tr: op in ferkearde, kwea, kweade, minne, swarte namme lizze, op in kweanamme lizze, op in lilk, raar wurd lizze Iem. een slechte naam bezorgen tr: immen op in kweanamme bringe, immen yn in smoarch bledsje bringe Iem. goede naam aantasten tr: immen delhelje Een man v. naam tr: in ferneamd man Naam maken tr: jin in namme meitsje In naam tr: sabeare Een ... in naam tr: in sabeare .. Hoe is het godsterwereld mogelijk tr: hoe is 't móóglik, hoe te, yn 'e, op 'e wrâld is 't mooglik Zindelijk op zijn lichaam zijn tr: skjin oan, op jinsels wêze Zich verdienstelijk maken tr: jin fertsjinstlik meitsje Uit meestal vijf verdroogde blaadjes bestaande krans aan de top v. appels en peren tr: spinnegat (it), spinnehûs (it) Appels plukken tr: appels ploaitse, ploaitsje, lûke, appelôfnimme, appelploaitsje, appelplôkje, appelteppe Peren plukken tr: parren ploaitsje, ploaitse, lûke Bessen plukken tr: beien ploaitse, ploaitsje, beiploaitse, beiploaitsje, beiplôkje,bei-sykje Bramen plukken tr: toarnbeisykje Bloempjes plukken tr: blomkesykje De vruchten v.d. vruchtbomen plukken tr: de fruchtbeammen neisjen Alle bessen v.d. bessenstruiken plukken tr: de beibeamkes skjin ôfsykje geld afzetten. Iem. plukken tr: immen ploaitse, ploaitsje, plôkje, lobje, luterje, nelsjen, poanne, pûdelje, pûl(k)je, ripelje, ropje, ropsekje, rûpelje, útplúzje, útpingelje, útpyngelje, útpongelje, útpûlke, útpûlkje, útrûpelje, útrutelje, útstrûpe uit de grond trekken. Vlas plukken tr: flaaks teppe, flaakslûke peuteren. Iem. aan het haar plukken tr: immen oan it hier lûke, teppe Een tijdelijke benoeming tr: in tydlike beneaming Een tijdelijke benoeming tr: in tydlike beneaming Berucht zijn tr: berucht wêze, kwea, raar, skean, slim, wreed ferneamd wêze Loop heen! tr: rin hinne! Ik kan niet toveren (fig.) tr: ik kin net tsjoene Snelle beweging. In, met een wip tr: yn, mei in wip, yn in omwip, yn in woeps Op de wip zitten, (de doorslag kunnen geven) tr: de trochslach jaan, dwaan kinne, op 'e helte sitte Op de wip staan, zitten, (elk ogenblik ontslagen kunnen worden) tr: faai stean, gefaarlik wêze Een slijkerige weg tr: in weake dyk Bestendig weer tr: stindich, bestindich, fêst, stadich waar Hij is niet bestendig v. natuur tr: der sit net folle styl oan him Jongen, je ruïneert je goed tr: jonge, do fernielst dyn klean Geruïneerd zijn tr: ruïnearre, om ('e) hals wêze Zich ruïneren tr: jinsels yn it fallissemint helpe Kiezeltje tr: keizelstientsje (it) De mindere goden tr: de mindere goaden Grote goden! tr: leave santjin! Het beroep v. kleermaker uitoefenen tr: skroarje Een groot verlies tr: in grut ferlies Zware verliezen tr: swiere ferliezen Verliezen door lekkage tr: ferlies, skea troch lekkerij Verlies lijden tr: mei ferlies wurkje, draaie Grote verliezen lijden (in de oorlog) tr: swiere ferliezen hawwe, swier ferlieze Verlies lijden (v.e. sportclub) tr: ferlieze Met verlies verkopen tr: mei ferlies ferkeapje Niet tegen (zijn) verlies kunnen tr: net oer it ferlies, oer ferliezen kinne Zo liggen dat het gemakkelijk afwatert (v. land, dekkleed enz.) tr: ôfpannich wêze Slecht afwaterend land (t.g.v. holle ligging) tr: wetterwynsk lân De kaarten verschudden tr: de kaarten skodzje, trochslaan Voor het vaderland weg tr: foar it faderlân, it âlde gat wei, samar Op een dwaalweg brengen, raken, zijn tr: op 'e dwaalwei bringe, reitsje, wêze Gepensioneerd zijn tr: pensjonearre, pinsjonearre wêze, mei, op pensjoen, pinsjoen wêze, pensjoen, pinsjoen hawwe De tijd niet ongebruikt laten voorbijgaan tr: de tiid goed brûke, de tiid tewacht nimme Zijn kleren uitgooien tr: de klean útsmite Iets in aanmerking nemen tr: eat yn acht nimme, foar eagen hâlde In aanmerking genomen, dat ... tr: foar 't, foar dat .. In aanmerking komen tr: yn 'e beneaming, yn oanmerking komme Het eerst in aanmerking komen tr: it earst yn 'e beneaming, yn oanmerking komme, yn 'e earste oanspraak wêze Het graan gaat liggen, (gaat legeren) tr: it nôt giet lizzen Gaan liggen (in bed) tr: jin dellizze, jin deljaan Ik blijf nog een uurtje liggen tr: ik bliuw noch in oerke lizzen Hij moet liggen (wegens ziekte) tr: hy moat lizze Zijn vader ligt al jaren op het kerkhof tr: syn heit leit al jierren op it tsjerkhôf Zo ligt het (erbij) tr: sa leit it derta, derhinne Ik heb nog € 100.-, wat geld liggen tr: ik haw noch € 100.-, wat jild te lizzen De wind gaat liggen tr: de wyn jout, leit him del, de wyn falt, befalt, bekomt, belunet, licht, lichtet op, saksearret, saksedearret, bynt yn Dat ligt aan hem, (dat zal v. hem afhangen) tr: dat leit oan him Dat ligt eraan tr: dat leit, sit deroan Aan mij zal het niet liggen tr: it leit (him) net oan my, it sil (him) net oan my lizze, it sil oan my net stean Het lelijk laten liggen tr: it raar, min lizze litte Dat werk ligt hem niet tr: dat wurk leit him net Dat bed ligt hard tr: dat bêd leit hurd Het feit ligt er tr: it leit derta Ergens over liggen te zeuren tr: earne oer seure Een waterrijk gebied tr: in wetterwrâld (adv.) Bewesten omgaan tr: om west gean (adv.) Bewesten omgaan tr: om west gean Elkaar de bal toekaatsen, (elkaar bevoordelen) tr: inoar de bal, ballen takeatse hatelijkheden zeggen, het antwoord niet schuldig blijven tr: inoar stekken ûnder wetter, spytbokkens jaan Met grote verzekerdheid spreken tr: mei grutte wissens, wissichheid prate, der wis mei oankomme Die vergadering zal plaatsvinden ... tr: dy gearkomste sil wêze .. Zijn aandeel voor zijn rekening nemen tr: foar jins diel, part stean Iets v. iem. aannemen, (aanvatten) tr: eat fan immen oankrije, oannimme Dat moet je maar v. mij aannemen, (geloven) tr: dat moatst mar fan my oannimme, dat kinst fan my ferstean Een kind aannemen tr: in bern oannimme Een andere vorm aannemen tr: in oare foarm oannimme, sette Als lidmaat (v.e. kerk) worden aangenomen tr: (mei) oannommen wurde Zondag worden de nieuwe lidmaten aangenomen tr: snein is it oannimmen Een knot garen tr: in reaf, reau jern Arbeider in de zuivelindustrie tr: suvelarbeider Iem. een kostuum aanmeten tr: immen in pak klean mjitte (Water) morsen bij het overgieten tr: (wetter) ferjitte Iets in een nieuwe vorm overgieten (fig.) tr: eat yn in nije foarm jitte Gietend bedekken. Overgieten met tr: bejitte mei, ... deroer (hinne) jitte Met, v. hetzelfde nat, sop overgoten zijn tr: mei 't selde sop begetten wêze Het eten staat te verpieteren tr: it iten stiet dêr mar te jonkerjen Zo zwart, bitter als roet tr: sa swart, bitter as roet Roet in het eten gooien tr: de boel yn 'e bulten jeie, de kan yn 't jern smiten De grond is licht bevroren tr: de grûn is koarstich fan 'e froast De deur kleppert tr: de doar klepperet, klapperet, slacht, wapperet De ooievaar kleppert tr: de earrebarre klaphalzet, klapperet, klepperet Een gevangene loskrijgen tr: in finzene frij krije Gaan spelerijden tr: (út) te riden gean Wild vlees (in een wonde) tr: fûl fleis Er werden drie vlezen gegeten tr: der waarden trije soarten fleis iten Iem. die graag vlees lust tr: in fleisiter Gebraden stuk vlees tr: gebraden (it) Kort vlees tr: koart (it): dy lappen sit net folle koart oan Het magere vlees v.h. spek tr: it toar fan it spek In het vlees snijden tr: yn it libben snije De nagels tot op het vlees afknippen tr: de neils oant op it libben knippe Goed in het vlees zitten tr: goed yn 't fleis sitte, in bulte fleis te dragen hawwe, aardich fleizich wêze Er zit niet veel vlees aan tr: it fleis pleaget him, har net In eigen vlees snijden tr: jin yn 'e fingers snije, fege Een mens v. vlees en bloed tr: in minske fan fleis en bloed Zijn eigen vlees en bloed tr: jins eigen fleis en bloed Vlees noch vis tr: fleis noch fisk Weten wat voor vlees men in de kuip heeft tr: witte wat fleis jo yn 'e kûpe hawwe Het vlees, (de mens met zonden en gebreken) tr: it fleis De weg v. alle vlees gaan tr: it lean fan 'e wrâld krije Het gaat hem naar den vleze tr: it giet him foar de wyn, syn ko is melk Het oude vlees moet eerst op tr: it âlde guod rnoat earst te'n ein Waarde ... (als aanschrijfvorm) tr: bêste .. Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten tr: in skelm wit wat in skelm om 't hert is, hat Buiten de waard rekenen tr: jin raar ferrekkenje Hij heeft geen tehuis tr: hy hat gjin thús In een coma liggen tr: yn koma lizze Dat hout is scheel getrokken tr: dat hout is skel, skelf, wynsk Een schele tr: in skilige mik, in skelenien eenzijdig. Schele hoofdpijn tr: skeane pineholle afgunstig. Iem. met schele ogen aankijken, aanzien tr: immen skilich, mei skeane eagen oansjen, mei skeane eagen nei immen sjen, immen earne op oansjen Ik wil geen schele ogen maken tr: ik wol gjin skeane eagen sjen Dat hout is scheel getrokken tr: dat hout is skel, skelf, wynsk Een schele tr: in skilige mik, in skelenien eenzijdig. Schele hoofdpijn tr: skeane pineholle afgunstig. Iem. met schele ogen aankijken, aanzien tr: immen skilich, mei skeane eagen oansjen, mei skeane eagen nei immen sjen, immen earne op oansjen Ik wil geen schele ogen maken tr: ik wol gjin skeane eagen sjen Ter aanduiding v.d. ruimtelijke grens v. iets tr: oan ... ta, oant, ont Ik reis mee tot Amsterdam tr: ik reizgje mei oan Amsterdam ta Tot hier toe tr: hjir oan ta Tot aan ... tr: oan ... ta Spreken tot iem. tr: immen tasprekke Zich richten tot de voorzitter tr: jin rjochtsje ta de foarsitter Ik zeg dit tot uw best tr: ik sis dit ta jo eigen bêst Middelen tot verbetering tr: middels ta ferbettering Iem. benoemen tot directeur tr: immen beneame ta direkteur Tot nu toe tr: oant no ta Ik blijf hier tot maandag, april tr: ik bliuw hjir oan moandei, april ta, oant moandei, april Tot en met 31 december tr: oant en mei 31 desimber Ik heb les van 10 tot 12 tr: ik haw les fan 10 oant 12 Tot in de dood tr: oant yn 'e dea ter aanduiding v.e. bepaalde hoeveelheid. Tot blz. 6 tr: oant side 6, oan side 6 ta Tot en met blz. 8 tr: oant en mei side 8 Tot op een cent tr: op 'e sint ôf Hij was royaal, gierig tot en met tr: hy wie troch alles hinne rojaal, gjirrich Wacht tot ik roep tr: wachtsje oant ik rop (Adj.). Een verdraaide schroef tr: in lamme skroef De das zit verdraaid tr: de strik sit draaid Verdraaid v. leden tr: mishipt, wanskepen, wanskiklik, ferwoeksen Die verdraaide jongen tr: dy bliksemse, ferrekte jonge (adv.). Verdraaid lastig tr: stomme lestich 't Is verdraaid waar tr: it is stjerrende wier (interj.). Wel verdraaid! tr: stom (noch (oan) ta), wol stom (noch (oan) ta) (Adj.). Een verdraaide schroef tr: in lamme skroef De das zit verdraaid tr: de strik sit draaid Verdraaid v. leden tr: mishipt, wanskepen, wanskiklik, ferwoeksen Die verdraaide jongen tr: dy bliksemse, ferrekte jonge (adv.). Verdraaid lastig tr: stomme lestich 't Is verdraaid waar tr: it is stjerrende wier (interj.). Wel verdraaid! tr: stom (noch (oan) ta), wol stom (noch (oan) ta) (Adj.). Een verdraaide schroef tr: in lamme skroef De das zit verdraaid tr: de strik sit draaid Verdraaid v. leden tr: mishipt, wanskepen, wanskiklik, ferwoeksen Die verdraaide jongen tr: dy bliksemse, ferrekte jonge (adv.). Verdraaid lastig tr: stomme lestich 't Is verdraaid waar tr: it is stjerrende wier (interj.). Wel verdraaid! tr: stom (noch (oan) ta), wol stom (noch (oan) ta) Gevlekt zonneroosje tr: sinneroaske (it), Tuberaria guttata (L.) Fourr. Gebrek, fout. Leemten en gebreken tr: lek en brek, lekken en brekken In een leemte voorzien tr: in iepen plak opfolje Oversparen door zuinigheid tr: beskrabje tr: beskraabje Loslaten. Postduiven lossen tr: postdowen útfleane, útflechtsje litte Bij het lossen mee-, tegenvallen tr: goed, min ûtlosse inlossen, weder inkopen. Een pand lossen tr: in pân ynlosse Een schuld lossen tr: in skuld ôflosse Zijn woord lossen tr: by, foar jins wurd stean Het stoffelijk omhulsel tr: it stoflik omskot Tot vermijding v. ongelukken tr: om ûngemakken tefoaren te kommen, foar te kommen In toorn geraken, ontsteken tr: poer, poerlilk, poerrazen, poerrazend wurde Buiten zichzelf zijn v. toorn tr: dwers troch alles hinne wêze, troch it mâle, lilke hinne wêze Dat vlijmt ons hart tr: dat flimet ús yn 't hert V. blauw, rood porselein tr: blauporsleinen, readporsleinen Je hoeft zo'n schrikkelijke haast niet te maken tr: sa'n ôfgryslike, ôfgrysliken haast is der net by Hij verkwist schrikkelijk veel geld tr: hy fergriemt in ôfgryslik soad jild Schrikkelijk koud tr: ysbaarlike, heislike kâld Schrikkelijk rijk tr: ôfgryslike, ferskuorrende ryk Je hoeft zo'n schrikkelijke haast niet te maken tr: sa'n ôfgryslike, ôfgrysliken haast is der net by Hij verkwist schrikkelijk veel geld tr: hy fergriemt in ôfgryslik soad jild Schrikkelijk koud tr: ysbaarlike, heislike kâld Schrikkelijk rijk tr: ôfgryslike, ferskuorrende ryk Opgang maken tr: opgong meitsje, fuortgong nimme Geen opgang maken tr: gjin opgong meitsje, gjin fuortgong nimme, net opnimme Een koop aangaan, sluiten tr: in keap slute De koop toeslaan tr: keap tajaan, gelok dwaan, jaan, slaan Te koop zijn tr: te keap wêze tr: onder ferkeap stean Door koop overnemen tr: oerkeapje Op de koop toe tr: op 'e keap ta, oer de keap (hinne), op 'e keap ta Op de koop toe nemen tr: op 'e keap ta, mei yn 'e keap nimme Hij was kwaad op de koop toe tr: hy wie noch lilk ta Koop breekt huur tr: de keap nimt de hier wei Ergens mee te koop lopen tr: earne mei te keap rinne Weten wat er in de wereld te koop is tr: witte wat der yn 'e wrâld te keap is, te rêden is Hij had niet veel te koop tr: hy hie net folle te keap Geen stom woord zeggen tr: gjin, net in stom wurd sizze Stom geluk, toeval tr: kleare. klearebare gelok, tafal Geen stom woord zeggen tr: gjin, net in stom wurd sizze Stom geluk, toeval tr: kleare. klearebare gelok, tafal In zijn bloterd tr: yn 'e bleate kont Tien wedstrijden ongeslagen blijven tr: tsien wedstriden efterinoar winne Zich de vingers, de lippen likken tr: jin om 'e mûle slikje In de laatte zijn tr: op 'e lette wêze Ouderloos zijn tr: âlderleas wêze, gjin âlden hawwe Luidruchtig zingen tr: út it heechste gat sjonge Luidruchtig zingen tr: út it heechste gat sjonge Misnoegd kijken tr: prot, spitich, taai sjen Ergens misnoegd over zijn tr: earne ûnmoed, jins moed net oer hawwe Misnoegd kijken tr: prot, spitich, taai sjen Ergens misnoegd over zijn tr: earne ûnmoed, jins moed net oer hawwe Een bonten muts, mantel tr: in bûntmûtse, bûntmantel Hooi dorsen (fig.) tr: hea, strie, wetter terskje Het bedrijf v.d. landbouw tr: boubuorkerij Dat is geen mensenwerk tr: dat is gjin minskewurk Vergiffenis schenken tr: ferjaan Onder een gelukkig gesternte geboren zijn tr: mei it gelok te wrâld kommen wêze Bij acclamatie tr: by akklamaasje Je gaat maar rechttoe, rechtaan tr: do giest mar rjochtút en rjochtoan 's Woensdagsochtends, (deze woensdagochtend) tr: de woansdeitemoarns iedere woensdagochtend tr: woansdeitemoarns Oude rommel tr: âlde rommel, riprap (it), túchguod (it) Wat een rommel op de vloer tr: wat in rommel, brol op 'e flier Het is er een rommel(tje) tr: it is dêr in rommelhaven, in trochnaaide boel, in winkel Bij herhaling tr: mear as ien kear; aloan en wei, alwei, aloan (en) wer (ong.) Vaatje (voor boter, mosterd, zout e.d.) tr: klip, lokje (it) De vaten wassen tr: ôfwaskje, skûdelje, skûtelje, skûdelwaskje, skûtelwaskje, tafelhimmelje, tafelwaskje In het vat (fig.) tr: yn 't fet Hij heeft bij mij nog iets in het vat tr: hy hat noch wat te goede fan my Een bodemloos vat tr: in fet sûnder boaiem Dat is nog niet in het vat waarin het zuren moet tr: dat is noch net yn tichte fetten Wat in het vat is, verzuurt niet tr: wat yn 't fet is, bedjert net Holle vaten klinken het hardst tr: lege fetten beare meast Uit een ander vaatje tappen tr: oar bier begjinne te taapjen Ergens vat op hebben tr: earne fet op hawwe Ergens vat op krijgen tr: earne fet, pak op krije overleg. Met beleid tr: mei bestek, doel, ferdrach, ferstân, omtinken Ter nagedachtenis aan, van tr: ta de neitins fan Koe die miskalft tr: kealfer bringer, kealferlizzer, kealfersmiter, kealfertijer De banden v.d. vriendschap toehalen tr: de freonskipsbân oanhelje Dreigende voorspelling tr: wytging Een kar duwen tr: in karre triuwe, skowe Hardhandig aan de kant, eraf etc. duwen tr: oan ('e) kant, derôf, ensfh. reagje, riere Iem. iets in de hand duwen tr: immen eat yn 'e hân triuwe Duw niet zo, (dring niet zo) tr: triuw net sa De industriële bedrijvigheid neemt toe tr: de yndustry nimt ta Met smart naar iets uitzien tr: earne op longerje Met smart op iem. wachten tr: ûngeduldich op immen wachtsje Daar zit heel wat aan vast tr: dêr sit hiel wat oan fêst, dêr komt hiel wat efter wei Vastzitten aan tr: fêstsitte oan Vastzitten op tr: fêstsitte op De zaak zit vast tr: it sit (fêst), it sit op ('t) slot, it hat de sit, it bliuwt sitten Hij zit volkomen vast tr: hy kin gjin kant mear út, it kin gjin kant mear mei him út Ergens volkomen mee vastzitten tr: earne finaal mei oan wêze, earne gjin kant (mear) mei út kinne, earne gjin wei mei hinne, mei út kinne, earne gjin wei op witte In beweging komen tr: yn beweging komme Er is geen beweging in te krijgen tr: der is gjin beweging, beweech, ferweech, ferweging yn te krijen, der is gjin ferwegen oan Hinderlijke bewegingen tr: geskaai (it), getsjoen (it) Vlugge, hinderlijke, geheimzinnige bewegingen maken tr: skaaie, omskaaie, tsjoene, omtsjoene Onvast in zijn bewegingen zijn tr: worden, stjittelich, stjitterich wêze, wurde De trein zet zich in beweging tr: de trein begjint te riden Veel uiterlijke beweging tr: allegearre hannen en fuotten Niet ronduit noemen tr: bemantelje in elkaar vloeien. De verte, waar lucht en water waren verdoezeld tot een streep grijs tr: de fierte, dêr't loft en wetter terûn wienen yn ien streek griis Dikkopje tr: balkje (it), Gobius minutus Pallas Klusjes verrichten tr: knúskje, omknúskje, knuzelje, omknuzelje Klusjes en kliekjes tr: lêstjes, en rêstjes Knisterend tr: knisterich Gewone slagvink tr: skelfink, boekfink, slachfink tr: Fringilla coelebs L. Iem. met naam en toenaam noemen tr: immen mei namme en tanamme nearne Alles vertellen met naam en toenaam tr: alles fertelle mei namme en tanamme Met de naaimachine naaien tr: masinenaaie Even keuvelen tr: in pypfol prate Zullen we danken? (na de maaltijd) tr: sille wy tankje, wolle wy de hannen gear dwaan, sille wy it sizze? Danken voor tr: tankje foar Te danken hebben aan tr: te tankjen hawwe oan Dank u tr: tanke, tankje Dank u wel tr: tanke wol, tankje wol Daar dank ik u voor, (dat wil ik niet doen) tr: tankje de hearlikheid, ik sil dy wat (hakje, hoastje, lakke) Luchtkastelen bouwen tr: loftkastielen, bergen yn 'e loft bouwe Zitten te denken over tr: sitte te tinken, prakkesearjen oer Aan iem., iets denken tr: oan immen, eat tinke Waar denk je aan? tr: wêr tinkst oan, wat hast yn 't tinken? Ergens aan denken tr: earne oan tinke, de gedachten earne by hawwe Ergens niet aan denken tr: earne net oan tinke, earne gjin gedachten op hawwe Je moet er niet aan denken tr: moatst, jo moatte, men moat der net oan tinke Ik dacht er zo gauw niet aan tr: ik tocht der sa gau net om, ik hie der sa gau gjin tinken om, op, ik hie der sa gau net op sind Ik heb er niet (meer) aan gedacht tr: it is my troch 't sin gien, sketten, it is my trochgien Daar valt niet aan te denken tr: dêr falt net oan te tinken, dêr is gjin tinken oan Ik dènk er niet aan tr: ik prakkesearje, doel der net oer, it liket my wol fleanen, sa nei as fleanen Denk eens aan tr: tink, begryp ris ta Het doet mij denken aan ... tr: it lit my tinke oan .. Denk erom tr: tink derom! Denk er maar eens om tr: tink der mar ris om, doch der mar ris tinken om Denk er nog maar eens over tr: tink der noch mar ris oer nei Ik denk, dat ... tr: my tinkt, dat .. Hoe denk jij erover? tr: wat tinkt dy derfan? Zou het in orde komen, wat denkt u? tr: soe it klearkomme, wat tinkt jo, wat riede jo? Ik denk erover het te doen tr: ik tink, prakkesearje deroer om it te dwaan Ergens iets v. denken tr: earne eat fan tinke Ik dacht v. wel, niet tr: ik tocht fan al, net Ieder denkt er het zijne v. tr: elk tinkt der sines fan Dat had ik niet v. jou gedacht tr: dat hie 'k net fan dy tocht Zou je denken? tr: tochst? Je hebt het mis, zou ik denken tr: bist mis, soe 'k sizze Dat zou ik denken tr: tocht ik! Dat kun je (net) denken tr: kinst begripe! Dat dácht je maar, dat had je maar gedacht tr: dat hiest tocht Als je maar niet denkt, dat ... tr: ast mar net mienst, dat .. Ik dacht het al wel tr: ik hie 't wol tocht In geld denken tr: yn jild tinke Ik dacht mij in veiligheid tr: ik miende, tocht feilich te wêzen Wat denk je nu te doen? tr: wat silst no? Het laat zich denken tr: it lit him tinke Met de pick-uppers werken tr: pickupje Zorgeloos zijn tr: nearne gjin erch, euvelmoed yn hawwe Deinend water tr: dinich wetter Hij is niet te verzadigen tr: hy is net sêd te krijen, der is gjin grûn yn him te krijen Zich verzadigen tr: jin sêd ite Zich verzadigen aan tr: jin sêdzje oan Haarlems klokkenspel tr: haarlimmer klokkespul, Saxifrage granulata L. var. plena Sw Verscheidenheden tr: ferskaat (it) Iets mislopen tr: eat misrinne, earne by troch reitsje Het loopt mis tr: it rint mis, it draait, rint op 'e non, it rint wan, yn 'e hobbel Grijze paling tr: grize, skiere iel Er zwemt grijze paling tr: der rint, wynt grize, skiere iel Bruine paling tr: reade iel Jonge paling om uit te zetten tr: poatiel Op paling vissen tr: ielfiskje Paling roken tr: ielrikje De huid v.e. paling stropen tr: ielstrûpe Een veelkoppige menigte tr: in grutte mannichte Nijdig, boos, kwaadaardig als een spin tr: nidich, lilk, grimmitich as in spin Dat is al een hele poos geleden tr: dat is al in hiel hoart, set, skoft, in hiele ruk lyn Over een poosje tr: oer in lyts hoartsje, skoftke Bij pozen tr: by stuiten Bij korte poosjes tr: by hoarten en stuiten De gordijnen voorhangen tr: de gerdinen ophingje Iem. in zijn eer aantasten tr: immens eare tenei komme, immen yn syn eare komme Met eeltknobbels tr: knoarrich: knoarrige hannen Om ... heen tr: om ... hinne, om ... ta Om elkaar tr: ominoar Om en om tr: om en om Om het hardst tr: om it hurdst Om en bij tr: om ende by, om-en(de)-by Hem, 'm om hebben tr: him om hawwe, him aardich beet hawwe, byt hawwe, net (mear) fris wêze Om ... heen tr: om ... hinne, om ... ta Om elkaar tr: ominoar Om en om tr: om en om Om het hardst tr: om it hurdst Om en bij tr: om ende by, om-en(de)-by Hem, 'm om hebben tr: him om hawwe, him aardich beet hawwe, byt hawwe, net (mear) fris wêze Zich zonnen tr: sintsje Wat een vreemd gedierte tr: wat in frjemd bist Een twijfelgeval tr: in twivelgefal, in twiveler, twivelder Enigszins naïef, onnozel tr: ienfâldich Enigszins naïef, onnozel tr: ienfâldich Klein maar dapper tr: lyts mar dapper, krigel Geheel afromen tr: lobje, útlobje, ôflobje Het is niet noodzakelijk tr: it binne gjin needsaken Het noodzakelijk(st)e tr: it needsaaklike, needsaaklikste, nedige, nedichste Ik moet noodzakelijk op reis tr: ik mòàt op reis Het is niet noodzakelijk tr: it binne gjin needsaken Het noodzakelijk(st)e tr: it needsaaklike, needsaaklikste, nedige, nedichste Ik moet noodzakelijk op reis tr: ik mòàt op reis Rusttijd, vrije tijd na arbeid tr: hjeljûn Heiligavond houden tr: hjeljûn hawwe Iem., iets kennen (aan) tr: immen, eat derút kenne (oan) Iem. aan zijn, haar stem kennen tr: immen oan it lûd kenne Ik ken u niet tr: ik ken jo net, ik kin jo net thúsbringe Kennen jullie elkaar? tr: kenne jim inoar? Ik ken hem v. vroeger tr: ik ken him fan earder Iem. kennen tr: kunde oan immen hawwe Ken je die schrijver, dat concert? tr: kenst dy skriuwer, dat konsert? Iem. alleen v. naam kennen tr: immen allinnich mar fan namme kenne Iem. intiem, heel goed kennen tr: immen hiel goed, fan ticht(e)by, fan neiby kenne Iem. oppervlakkig kennen tr: immen fan fierren, út 'e fierte kenne Ik ken hem (ong.) tr: ik ken him wol Ik ken hem langer dan vandaag of gisteren tr: ik ken him langer as hjoed en juster, moarn Iem. niet willen kennen tr: immen net mear kenne: nei dat foarfal ken syn famylje him net mear Ik ken hem niet, al viel ik over hem tr: ik ken him net, al foel, stroffelle ik oer him Dat kennen we tr: dat witte wy no wol Elkaar leren kennen tr: inoar kennen leare Iem. kennen voor tr: immen kenne foar Een vak, de les kennen tr: in fak, de les kenne V. buiten kennen, uit het hoofd kennen tr: fan bûten, út 'e holle kenne Iem. ergens in kennen tr: immen earne yn kenne Ik ben hierin niet gekend tr: ik bin hjir net yn kend Zich doen kennen tr: jin kenne litte Laat je niet kennen! tr: lit dy net kenne! Te kennen geven, (doen weten) tr: te witten dwaan (plechtig), te kennen jaan doen blijken, te verstaan geven tr: te kennen jaan Nodig moeten tr: nedich moatte Iets nodig hebben tr: eat brek wêze, earne ferlet fan hawwe, eat nedich wêze Het nodige aan eten en drinken tr: it nedige fan iten en drinken Hebt u vandaag ook iets nodig? (gevraagd door venter) tr: binne jo hjoed ek wat nedich, moat der hjoed ek wat wêze? Bakker, ik heb vandaag niets nodig tr: bakker, ik kin hjoed wol foarby, ik hoech hjoed neat Nodig zijn tr: nedich wêze Is het nodig dit toe te lichten? tr: hat, is it nedich om dit ta te ljochtsjen? Als het nodig mocht zijn, zo nodig tr: as it derta komt, as it deroan leit, by need Je hebt er niet(s) (mee) nodig tr: do hast der neat (mei) nedich, te krijen Ik moet je nodig eens spreken tr: ik moat nedich ris mei dy prate Dat moet nodig worden gedaan, geploegd, gemaaid enz. tr: dat is nedich dien, ploege, naaid ensfh Moeder moet nodig een nieuwe wasmachine hebben tr: mem is nedich in nije waskmasine Na de nodige borrels tr: nei de nedige burrels Wie moest toen zo nodig weg! tr: wa moast doe sa nedich fuort! Het nodige tr: it nedige Nodig moeten tr: nedich moatte Iets nodig hebben tr: eat brek wêze, earne ferlet fan hawwe, eat nedich wêze Het nodige aan eten en drinken tr: it nedige fan iten en drinken Hebt u vandaag ook iets nodig? (gevraagd door venter) tr: binne jo hjoed ek wat nedich, moat der hjoed ek wat wêze? Bakker, ik heb vandaag niets nodig tr: bakker, ik kin hjoed wol foarby, ik hoech hjoed neat Nodig zijn tr: nedich wêze Is het nodig dit toe te lichten? tr: hat, is it nedich om dit ta te ljochtsjen? Als het nodig mocht zijn, zo nodig tr: as it derta komt, as it deroan leit, by need Je hebt er niet(s) (mee) nodig tr: do hast der neat (mei) nedich, te krijen Ik moet je nodig eens spreken tr: ik moat nedich ris mei dy prate Dat moet nodig worden gedaan, geploegd, gemaaid enz. tr: dat is nedich dien, ploege, naaid ensfh Moeder moet nodig een nieuwe wasmachine hebben tr: mem is nedich in nije waskmasine Na de nodige borrels tr: nei de nedige burrels Wie moest toen zo nodig weg! tr: wa moast doe sa nedich fuort! Het nodige tr: it nedige Met zevenmijlslaarzen tr: mei grutte stappen, mei lange trêden Ontboeid (fig.) tr: losbarst Dat heeft me € 1000,- gekost tr: dat hat my € 1000.- koste, dat stiet my op € 1000.- Dat zal tranen kosten tr: dat sil triennen kostje, dat sil in trieneager wurde Koste wat het kost tr: bûge of barste, it komt op of del De kosten eruit hebben, uit de kosten zijn tr: de kosten derút hawwe Iem. op kosten jagen tr: immen op kosten jeie Op kosten v. tr: op kosten fan Te mijnen, zijnen koste tr: op myn, syn kosten Ten koste v. tr: op kosten fan, ta skea fan Veel aan iets ten koste leggen tr: earne in soad by opsette Na verloop v. tijd tr: mei, nei ferrin fan tiid Te(n) hunnent tr: by har, harren, by har, harren oan hûs, by har, harren thús Het aanslibben tr: (it) oankwelderjen, oanslibjen, oanslykjen, oanslimpen, oanslimpjen Er waren maar weinig mensen tr: der wienen mar in pear lju, net folle lju Slechts weinige huizen tr: mar in pear huzen Ik heb er maar weinig tr: ik haw mar in pear Het zijn er weinig tr: der binne net folle De weinige uren dat hij eraan heeft gewerkt tr: de pear oeren dat er deroan wurke hat De weinige uren dat hij vrij is tr: de pear, de seldsume oeren dat er frij is In weinig woorden tr: yn in pear wurden Weinigen wisten het tr: mar in pear (lju) wisten it Hij eet weinig tr: hy yt (raar) in bytsje, net folle Hij weet er weinig v. tr: hy wit der (mar) in bytsje, net folle fan De weinige vlijt tr: it lytse bytsje flyt In weinig tijd tr: yn koarte tiid, yn in lyts hoartsje tiid Weinig geld tr: in bytsje, net folle jild Ik heb er weinig zin in tr: ik haw der in bytsje, net folle sin oan Weinig goeds tr: net folle goeds Weinig is al voldoende tr: in bytsje is al genôch Het weinige dat ik heb tr: it (lytse) bytsje dat ik haw Een weinig tr: in bytsje Een weinigje tr: in lyts bytsje Het weinigje verstand dat hij heeft tr: it lytse bytsje ferstân dat er hat Met weinig tevreden tr: mei in bytsje tefreden Hoeveel is er? Weinig tr: hoefolle is der? In bytsje, net folle Te weinig (...) tr: te min (...) Eigenlijk te weinig (...) tr: neat te folle (...) Zo weinig mogelijk (...) tr: sa min mooglik (...) Al te weinig tr: wat al te min Niet weinig tr: net in bytsje Weinig of niets tr: suver neat Ik kom er weinig tr: ik kom der in bytsje, net folle Er waren maar weinig mensen tr: der wienen mar in pear lju, net folle lju Slechts weinige huizen tr: mar in pear huzen Ik heb er maar weinig tr: ik haw mar in pear Het zijn er weinig tr: der binne net folle De weinige uren dat hij eraan heeft gewerkt tr: de pear oeren dat er deroan wurke hat De weinige uren dat hij vrij is tr: de pear, de seldsume oeren dat er frij is In weinig woorden tr: yn in pear wurden Weinigen wisten het tr: mar in pear (lju) wisten it Hij eet weinig tr: hy yt (raar) in bytsje, net folle Hij weet er weinig v. tr: hy wit der (mar) in bytsje, net folle fan De weinige vlijt tr: it lytse bytsje flyt In weinig tijd tr: yn koarte tiid, yn in lyts hoartsje tiid Weinig geld tr: in bytsje, net folle jild Ik heb er weinig zin in tr: ik haw der in bytsje, net folle sin oan Weinig goeds tr: net folle goeds Weinig is al voldoende tr: in bytsje is al genôch Het weinige dat ik heb tr: it (lytse) bytsje dat ik haw Een weinig tr: in bytsje Een weinigje tr: in lyts bytsje Het weinigje verstand dat hij heeft tr: it lytse bytsje ferstân dat er hat Met weinig tevreden tr: mei in bytsje tefreden Hoeveel is er? Weinig tr: hoefolle is der? In bytsje, net folle Te weinig (...) tr: te min (...) Eigenlijk te weinig (...) tr: neat te folle (...) Zo weinig mogelijk (...) tr: sa min mooglik (...) Al te weinig tr: wat al te min Niet weinig tr: net in bytsje Weinig of niets tr: suver neat Ik kom er weinig tr: ik kom der in bytsje, net folle Er waren maar weinig mensen tr: der wienen mar in pear lju, net folle lju Slechts weinige huizen tr: mar in pear huzen Ik heb er maar weinig tr: ik haw mar in pear Het zijn er weinig tr: der binne net folle De weinige uren dat hij eraan heeft gewerkt tr: de pear oeren dat er deroan wurke hat De weinige uren dat hij vrij is tr: de pear, de seldsume oeren dat er frij is In weinig woorden tr: yn in pear wurden Weinigen wisten het tr: mar in pear (lju) wisten it Hij eet weinig tr: hy yt (raar) in bytsje, net folle Hij weet er weinig v. tr: hy wit der (mar) in bytsje, net folle fan De weinige vlijt tr: it lytse bytsje flyt In weinig tijd tr: yn koarte tiid, yn in lyts hoartsje tiid Weinig geld tr: in bytsje, net folle jild Ik heb er weinig zin in tr: ik haw der in bytsje, net folle sin oan Weinig goeds tr: net folle goeds Weinig is al voldoende tr: in bytsje is al genôch Het weinige dat ik heb tr: it (lytse) bytsje dat ik haw Een weinig tr: in bytsje Een weinigje tr: in lyts bytsje Het weinigje verstand dat hij heeft tr: it lytse bytsje ferstân dat er hat Met weinig tevreden tr: mei in bytsje tefreden Hoeveel is er? Weinig tr: hoefolle is der? In bytsje, net folle Te weinig (...) tr: te min (...) Eigenlijk te weinig (...) tr: neat te folle (...) Zo weinig mogelijk (...) tr: sa min mooglik (...) Al te weinig tr: wat al te min Niet weinig tr: net in bytsje Weinig of niets tr: suver neat Ik kom er weinig tr: ik kom der in bytsje, net folle Hij komt met de lokaal tr: het lokaaltje, hy komt mei it lokaaltsje Het spelen, het bewegen (met zekere bedoelingen). Het spel der golven, der zonnestralen tr: it boartsjen fan 'e weagen, fan 'e sinnestrielen Een spel v. krachten tr: in spul fan krêften De regels v.h. spel tr: de regels fan it spul Een mooi spel kaarten tr: in moai spul kaarten Een mooi spel in handen hebben (bij het kaarten) tr: in moaie kaart, moaie kaarten yn 'e hannen hawwe Geluk in het spel hebben tr: gelok yn 't spul hawwe, lokkich yn 't spul wêze een partij die men speelt. Een spelletje doen, spelletjes doen tr: spulje Een spelletje domino, monopolie tr: in spultsje dominearjen, monopoalje Alles op het spel zetten tr: alles op it spul sette Uw naam staat op het spel tr: jo namme stiet op it spul Iem. vrij spel geven tr: immen it frij, frijichheid jaan Daar was tovenarij bij in het spel tr: dêr spile tsjoenderij mei ûnder Hoog spel spelen tr: heech spul spylje Een gelijk spel tr: in gelyk spul In het spel zijn tr: yn it spul wêze Kort spel met iets maken tr: earne koarte gongen mei gean De Olympische Spelen tr: de Olympyske Spullen, de Olympiade Brood en spelen tr: brea en spullen het tegengestelde v. ernstig werk. Het is maar spel tr: it is mar spul Een spel met iem. drijven tr: mei immen boartsje Een dodelijke slag tr: in deadlike slach, in deahou Een dodelijke angst tr: in deadseangst Zich dodelijk vervelen tr: jin deaferfele, jin útinoar ferfele Dodelijk verlegen tr: deaferlegen Dodelijk naar, van, (erg verliefd) tr: sljocht nei, om, op, stapelgek, stapelsljocht op Een dodelijke slag tr: in deadlike slach, in deahou Een dodelijke angst tr: in deadseangst Zich dodelijk vervelen tr: jin deaferfele, jin útinoar ferfele Dodelijk verlegen tr: deaferlegen Dodelijk naar, van, (erg verliefd) tr: sljocht nei, om, op, stapelgek, stapelsljocht op De nacht slapeloos doorbrengen tr: gjin wink yn 'e eagen krije Stik (maar)! tr: frek (mar)! tr: ferrek (mar)! Een berg bestijgen tr: in berch beklimme De troon bestijgen tr: de troan bestige Zich afzonderen tr: jin sûnderje tr: jin ôfsûnderje Gewapend verzet tr: wapene ferset, ferset mei de wapens Erop gewapend zijn tr: derop klear wêze Een verward bos (touw, garen, haar e.d.) tr: in tizebosk Een verwarde kluwen (touw, garen e.d.) tr: in tizekleaune Een verwarde zaak tr: in tizeboel Een verwarde toestand tr: in hiel, raar o heden, in ferlegen spul Een verward geschreeuw tr: in gerop en geraas trochinoar hinne Een verward antwoord tr: in betiisd, betize antwurd Een verwarde stijl tr: in betiisde styl Door zoveel belangstelling raakte hij verward tr: troch safolle belangstelling wie er der wat ôf Verward door elkaar liggen tr: der raar hinne lizze, hinter, inter noch, troch, oer twinter lizze Vreselijk verward door elkaar liggen tr: der need, alderneedst hinne lizze Zich inspelen tr: jin ynspylje Inspelen op tr: ynspylje op Er schatten aan verdienen tr: der skatten oan fertsjinje Een schat v. boeken tr: in skat fan boeken Iets ergens in verdisconteren tr: eat earne yn ferdiskontearje Iets vluchtig nazien tr: eat oereagje Voordeel, winst behalen tr: foardiel, winst behelje, dwaan Een toffe boel tr: in gesellige boel Toffe schoentjes tr: aardige skuontsjes Een toffe jongen tr: in bêste, fidele fint tr: in pohamakker Stoffer en blik tr: feger en blik, blyk Iem. ophemelen tr: immen ferheffe, opstrike, (fan) immen ophelje Ertegenop zien tr: der tsjin oan sjen, heukerje, soargje, skoarje, skytskoarje Ertegenop kunnen tr: der tsjin oan kinne De lopende band tr: de rinnende bân Iets op de band opnemen tr: eat op'e bân opnimme Een band plakken tr: bânlapje, bânplakke Het koren staat al in de band tr: it nôt is al yn 'e bân Iem., iets aan banden leggen tr: immen, eat oan 'e bân, oan bannen lizze, immen, eat yntwinge, stringenearje Uit de band springen tr: út 'e, bûten de bân springe, út 'e bân spatte, bûten de stokken springe, oer de, út 'e tried springe, los fan 'e skeaf rinne Door de band tr: troch de bân Het warm hebben, krijgen tr: waarm wêze, wurde Warm worden tr: waarm wurde, de waarmte krije Niet warm kunnen worden tr: de waarmte net krije kinne Niet warm kunnen blijven tr: de waarmte net hâlde kinne, (it) net lykhâlde kinne Warm zijn, (er dicht bij zijn) tr: fet wêze Een warme bakker tr: in waarme bakker Het warm eten tr: it waarm iten, it waarm miel Er warm in zitten tr: der waarm yn sitte Het ging er warm toe tr: it gong fûleindich om en ta Het iem. warm maken tr: immen it fjoer nei oan 'e skinen, teannen lizze Iem. warm maken tr: immen waarm meitsje Heesters tr: beamkeguod (it), strewelleguod (it) De bank betaalt aan toonder tr: de bank betellet oan toaner Voor mij aan toonder, (op wissels) tr: foar my oan toaner Er ontbreken drie euro (aan), (wanneer die drie euro er eerst wel waren) tr: der ûntbrekt, mist trije euro (oan) wanneer die drie euro het vereiste bedrag vol maken tr: it stiet him oan trije euro Het ontbrekende tr: it ûntbrekkende Het ontbreekt aan ... tr: it stiet oan .. Het ontbrak hem niet aan geld tr: it stie him net oan jild Dat ontbrak er nog maar aan! tr: dat koe der noch krekt by! Zo gauw als water tr: sa fluch, gau as wetter (Tamelijk) gauw tr: gaueftich Vrij gauw tr: rillegau Gauw zijn met de pen tr: feardich wêze mei de pinne Iem. te gauw af zijn tr: immen te glêd ôf weze Zo gauw als water tr: sa fluch, gau as wetter (Tamelijk) gauw tr: gaueftich Vrij gauw tr: rillegau Gauw zijn met de pen tr: feardich wêze mei de pinne Iem. te gauw af zijn tr: immen te glêd ôf weze Een zachte slaap tr: in swiete sliep Een zacht (gekookt) ei tr: in sêft sean aai Een zachte helling tr: in flauwe skeante Een zachte overgang tr: in stadige oergong Zet de radio wat zachter tr: set de radio wat suniger Op z'n zachtst genomen tr: yn it geunstichste gefal Een zachte slaap tr: in swiete sliep Een zacht (gekookt) ei tr: in sêft sean aai Een zachte helling tr: in flauwe skeante Een zachte overgang tr: in stadige oergong Zet de radio wat zachter tr: set de radio wat suniger Op z'n zachtst genomen tr: yn it geunstichste gefal Geen haarbreed tr: gjin hierbreed tr: gjin hierbreedte Geen haarbreed schelen tr: mar in hierbreed, hierbreedte skele Guinees biggetje tr: bargemot, Cavia cobaya Verrukt zijn tr: út ('e) skroeven, útskroeven, (wakker) yn 'e skroeven, ûntskroeve, út 'e foegen, op in, ien ein, optein wêze Verrukt zijn over tr: optein wêze oer, oeral wêze mei Iem. betrekken in, bij, (moeien in) tr: immen behelje yn Bij, in iets betrokken zijn tr: earne yn behelle wêze, earne anneks mei wêze, earne mei yn sitte Ik voel me er sterk bij betrokken tr: it sit my djip gaan bewonen. Een nieuwe bewoning betrekken tr: yn in nij hûs lûke, tsjen laten komen; kopen. Goederen uit Engeland betrekken tr: guod, goed út Ingelân komme litte; út Ingelán (wei) helje Goederen betrekken v. tr: guod, goed keapje fan Geheel betrekken tr: folrinne, folsette, folskowe, stopje, tichtsette Na een opklaring betrekt de lucht weer geheel tr: de loft ferwurdt wer De lucht betrekt met onweerswolken tr: de loft set oan, grûnet De lucht betrekt aan de kim tr: de loft ûnderset (him), it ûnderset him Eigen, particulier. Iem. bijzondere belangen tr: immens partikuliere, persoanlike belangen Het bijzonder onderwijs tr: it bysûnder ûnderwiis In het bijzonder tr: yn 't bysûnder Niet veel bijzonders tr: net folle sûnders, bysûnders Op het tijdstip van zijn overlijden tr: doe't er stoar Iets tot een later tijdstip uitstellen tr: eat ferstelle Op verschillende tijdstippen tr: op ferskillende tiden Stuk duighout tr: klucht, kluft tr: kûpersklucht, kûperskluft Dat kost slechts een euro tr: dat kostet mar in euro niets anders dan. Je hebt slechts te gehoorzamen tr: do hast allinne mar, inkeld mar om sizzen te jaan Vraag hem slechts ... tr: freegje him allinne mar, inkeld (mar) .. Doe niet zo idioterig tr: doch net sa idioatich Zich idioterig aanstellen tr: jin tjirgje as in idioat Doe niet zo idioterig tr: doch net sa idioatich Zich idioterig aanstellen tr: jin tjirgje as in idioat Open en bloot tr: iepen en bleat, klear en bleat De brug is open tr: de brêge is, stiet iepen, is ôf Open krijgen tr: iepen krije, opkrije De open zee tr: de iepen, romme see Het open veld tr: it iepen, romme fjild Op de open ruimte tr: op 'e bare romte Open en bloot tr: iepen en bleat, klear en bleat De brug is open tr: de brêge is, stiet iepen, is ôf Open krijgen tr: iepen krije, opkrije De open zee tr: de iepen, romme see Het open veld tr: it iepen, romme fjild Op de open ruimte tr: op 'e bare romte De hele bubs, (boel) tr: de (hiele) bringst Handtastelijk worden, zijn tr: de hannen net thúshâlde kinne Handtastelijk worden, zijn jegens iem. tr: immen te nei komme Zich verklappen tr: jin fersnakke, fersnappe Het ... vierde hoogtij (ong.) tr: it ... wie op syn slimst (ong.) Een grote consternatie tr: in hiele konsternaasje, in hiel, raar o-heden De kans keert tr: de kâns keart, de kânsen keare Zich op alle kansen wapenen tr: jin oeral op klearmeitsje Die kans is groot tr: dy kâns is grut, dêr is (hiel) wol raak op Dubbel kans hebben tr: op 'e dûbele kâns stean Geen kans hebben tr: gjin kâns hawwe Kans v. slagen tr: kâns fan slagjen Er is, bestaat kans dat ... tr: it hat kâns dat .. Er is wel kans op tr: it hat, makket wol kâns Kans zien tr: kâns sjen Ergens kans toe zien tr: weten, vinden, earne kâns ta sjen Geen kans zien om tr: gjin kâns sjen om Er is geen kans op tr: der is gjin kâns, set, smeet op Ergens geen kans op hebben tr: earne gjin kâns, raak op hawwe (De) kans lopen tr: de kâns rinne De eerste, beste kans tr: de foarkâns De beste kans hebben tr: yn 'e foarkfins wêze Een verzuimde kans tr: in miste kâns, in pûster Gelijke kansen voor ieder tr: likense kânsen foar elk De laatste kans tr: de lêste kans Iem. een kans geven tr: immen in kâns jaan De, zijn kans schoon zien tr: rom, frij paad hawwe, it paad rom hawwe De, zijn kans (aan)grijpen, benutten, gebruiken, waarnemen tr: de, jins kâns waarnimme Springlevend zijn tr: libje as in hart Van hogerhand tr: fan hegerhân Schandaal geven tr: oanstjit jaan Voor schandaal lopen tr: foar skandaal rinne Foefje tr: foefke (it), handichheidsje (it), keunstke (it) Weten waar Abraham de mosterd haalt tr: (wol) witte wêr't Abraham, Bartele de moster hellet, witte wa't der wei is Abraham gezien hebben tr: Abraham sjoen hawwe In Abrahams schoot zitten tr: it hawwe as wyn en druven, it tige hawwe Verplaatsbare beelden tr: ferpleatsbere, fergonklike bylden Gemakkelijk, moeilijk verplaatsbaar tr: maklik, min te ferpleatsen In aanwezigheid v. tr: yn it oanwêzen, yn 'e bywêzigens, bywêzichheid, oanwêzigens, oanwêzichheid fan Iem. v.d. taart geven, (iem. slaag geven) tr: immen in wan bruien, in pak, wan op 'e hûd, bealch jaan iem. berispingen geven tr: immen teplak sette, immen heuvelje, hevelje, hikkelje, roffelje Een taartje, (gebakje) tr: in taartsje In, met overijling tr: oerhastich De wond doet bij de lichtste aanraking pijn tr: de wûne docht sear by de lichtste oanrekking, by it lichtste oanreitsjen Iem. in aanraking brengen met tr: immen yn kontakt bringe mei tr: immen yn 'e kunde bringe mei In aanraking komen met de politie tr: mei de plysje, plysje te dwaan krije Olijk kijken tr: bizich, glûpich, gutich sjen Olijk kijken tr: bizich, glûpich, gutich sjen Ongeveer ... (bij maten, getallen) tr: om 'e, it ... hinne: om 'e tsien euro, it tientsje hinne Ongeveer gelijk tr: sawat, wakker gelyk Zoiets ongeveer tr: soks sawat Daar zit het zo ongeveer tr: it giet, rint, siket, spilet derom Dat was het ongeveer tr: dat wie it wol sa'n bytsje, dat wie it wol sawat Karnemelkse pap tr: sûpenbrij Karnemelkse gortepap tr: sûpengroattenbrij Karnemelkse bloempap, meelpap tr: sûpenmoalyn, sûoenmoallenbrij V.d., aan de zeekant tr: fan 'e, oan 'e seekant Zijn bod (sprongsgewijs) verhogen tr: it bod ferheakje op voorwaarde v. Behoudens goedkeuring door Gedeputeerde Staten tr: op betingst dat, as Deputearre Steaten it goedkarre als bepaling v. richting. Hiernaartoe tr: hjirhinne 's Morgens, elke morgen tr: moarns Gedurende, in de morgen tr: by 't, yn 'e moarntiid 's Morgens (die bep. morgen) tr: de, dy moarns, de, dy moarnes: in gearkomste, de moarns om tsien oere Per morgen tr: moarns 's Morgens vroeg tr: ier op 'e dei, ier en betiid, moarns betiid, moarns ier, ier yn 'e moarn, yn 'e iere moarn, iermoarn, iermoarns, ieremoarn, ieremoarns, yn 'e foarmoarn (Goede) morgen! tr: moarn, goemoarn! V.d. morgen tot de avond tr: fan 'e iere moarn oant, ta de lette jûn, fan moarns ier oant, ta jûns let, moarns ier en juns let De dag v. morgen, morgen aan de dag tr: moarn (oan) de dei Morgen komt er weer een dag tr: moarn is, komt der wer in dei, de iene dei is oan 'e oare, de loft is (noch) blau, swart, wyt fan dagen Het is morgen vroeg dag tr: it is moarn, moarnier betiid dei Niem. weet wat de dag v. morgen brengt tr: moarn is in ûnbegryplike dei Het heugt mij tr: it heucht my, it mei my heuge (Geen) omgang hebben met tr: (gjin) omgong, dwaan, gedoch, gedoente hawwe (mei) Ongeoorloofde omgang hebben met (op amoureus en, of seksueel vlak) tr: omslaan mei Gemakkelijk in de omgang zijn tr: út 'e heine te brûken, maklik te brûken wêze Gemakkelijk in de omgang tr: maklik tr: noflik tr: maklik yn 'e omgong Iets ergens in rollen tr: eat earne yn berôlje Het schip rolde tr: it skip rôle Rollend materieel tr: ridend materieel Zijn ogen rolden tr: de eagen rôlen him Het paard ligt te rollen in de weide tr: it hynder rôlet (him), wâlteret, wrantelet Iets aan het rollen brengen tr: eat geande meitsje, oan 't rôljen bringe, meitsje V.d. trappen gerold zijn, (zijn haar hebben laten knippen) tr: fan 'e trep fallen wêze De donder rolt tr: de tonger rommelet, grommet De kanarie rolt goed tr: de kanarie sjongt goed Ergens door, doorheen rollen (fig.) tr: earne moai trochhinne rôlje, rûgelje Een stuk land rollen, (met een rol plat maken) tr: in stik lân rôlje Gras rollen tr: gersmeane Iem. beurs rollen tr: immen de beurs ûntfytmanje, út 'e bûse stelle Een maartse bui tr: in maartske bui, in maartebui Maarts weer tr: maartewaar (it) Dat legt hem geen windeieren tr: dat leit him gjin dôve nuten, deade miten, deade niten, wynaaien De verkoop v.e. huis tr: it ferkeapjen fan in hûs Koop en verkoop tr: keap en ferkeap Iets ten verkoop aanbieden tr: eat te keap oanbiede In gemijmer verzonken tr: yn 'e mimer wei Er verfomfaaid uitzien tr: der ûngedien, ferheistere útsjen Iets op het tapijt brengen tr: eat op 't kleed bringe Kribbig iem. tr: krib tr: âldkrib Kribbig kind tr: pjerre Kribbig iem. tr: krib tr: âldkrib Kribbig kind tr: pjerre Hij heeft een ruige baard tr: hy is rûch fan burd, sit rûch yn it burd Ruige mest, (met veel stro) tr: rûge dong Een ruige mantel, (harig) tr: in rûge mantel Het vriest ruig, (het rijpt) tr: it friest rûch Een ruige kerel tr: in rûge, ûnbesnoeide keardel, in filistyn Hij heeft een ruige baard tr: hy is rûch fan burd, sit rûch yn it burd Ruige mest, (met veel stro) tr: rûge dong Een ruige mantel, (harig) tr: in rûge mantel Het vriest ruig, (het rijpt) tr: it friest rûch Een ruige kerel tr: in rûge, ûnbesnoeide keardel, in filistyn Hij heeft, krijgt gewetenswroeging tr: syn wroechwjirm knaget Verbluffend snel tr: ûnbetinklike hurd Verbluffende resultaten tr: bjusterbaarlike, wûnderbaarlike risseltaten Verbluffend snel tr: ûnbetinklike hurd Verbluffende resultaten tr: bjusterbaarlike, wûnderbaarlike risseltaten Het is levensgevaarlijk tr: it giet om dea Het is levensgevaarlijk tr: it giet om dea Hij loopt mij overal achterna tr: hy rint my oeral, alles efternei Overal heen tr: witwêr, witwêrearne, witwêrsa, witwêrsanne: de modder stode witwêr, witwêrearne, witwêrsa, witwêrsanne Overal vandaan tr: oeral wei, witwêr wei Zijn tongwerk roeren tr: de mûle reppe, de mûle bod, wille jaan Failliet gaan tr: fallyt gean, reitsje, slaan, yn it fallisemint reitsje, derûnder strûpe Failliet gaan tr: fallyt gean, reitsje, slaan, yn it fallisemint reitsje, derûnder strûpe Zijn vingers klemmen tr: de fingers knipe, beknipe De tanden op elkaar klemmen tr: op 'e tosken bite, de tosken opinoar sette knijpende kracht uitoefenen. Deze schoenen klemmen tr: dizze skuon knipe, twinge een krachtig effect hebben. Dat klemt tr: dat is wichtich, weacht swier, is in ding fan belang Dat klemt te meer tr: omdat ..., dat twingt namste mear, omt .. Een klemmend betoog tr: in twingende, oertsjûgjende redenearring De tuin omspitten tr: túnhakje Zijn gevoeg doen tr: jins behoef, behoefte, behoeften dwaan Kluifje tr: klúfke Ergens een kluif aan hebben tr: earne in hiele klobbe, earne kluien oan hawwe Een lopende patiënt tr: in rinnende pasjint Lopende band tr: rinnende bân Een lopend oor tr: in rinnend ear De lopende zaken tr: de rinnende saken Een lopende rekening tr: in rinnende rekken Lopend schrift tr: skean skrift Een lopende hand schrijven tr: in linige hân (fan skriuwen) hawwe Zich als een lopend vuurtje verspreiden tr: rinne, gean, fleane as diggelfjoer Het wierookvat voor iem. zwaaien tr: immen bewijreekje Een lichaamsgebrek hebben tr: wat oan ... hawwe Met een lichaamsgebrek tr: beheind Een haven aandoen, binnenvallen tr: havenje In behouden haven tr: yn behâlden haven Een gebroken ledemaat, gebroken ledematen tr: stikken spul Een dronkenmansgebed doen tr: in dronkemansgebed dwaan Hoenders en eenden tr: fûgelfee (it) Onmatig zijn tr: gjin mjitte hâlde kinne Onmatig heet tr: ferskuorrende hjit Prachtig mooi tr: prachtich, prachtige moai Broddelwurk tr: knoffelwurk (it) Groeien als kool tr: groeie as in baarch, (in) koal, slaad, groeie, waakse as (in) reid, reiden Groeien en bloeien tr: groeie en bloeie Flink beginnen te groeien, (dikker worden) tr: it op in groeien sette; (v. gewassen) ôfsette Wat ben je gegroeid tr: wat bist oanhelle, grut wurden Zijn baard laten groeien tr: it burd stean litte Uit zijn kleren groeien tr: út 'e klean groeie, waakse Uit zijn kracht groeien tr: út 'e krêften, út 'e macht waakse Het kind moet er nog v. groeien tr: it bern moat der noch fan groeie Ergens in groeien tr: earne yn groeie Door zijn haar groeien tr: troch it hier hinne waakse Naar iets toe groeien tr: earne nei ta groeie Hij voelde zichzelf een paar duim groeien tr: hy dijde wol in foet yn 't fjouwerkant Het aantal leden groeit tr: it tal leden wint oan overmatige drukte; bluf, praats. Kale, kouwe kak tr: keale, kâlde kak, komkak, hopen stront Wat heeft hij veel kak op zijn lijf, (wat heeft hij een verbeelding) tr: dy hat nochal wat kak, net? Grote kak op een klein potje tr: in bulte kak yn in lyts potsje, in bulte poep yn in lyts potsje, yn 't potsje Eensgezind zijn tr: ienriedich wêze, ien en mien, gemien wêze Hei daar! tr: heila, heula, huila! V.d. hei in het flij, (wispelturig) tr: sa hij sa frij Hij heeft zich ergens aan vastgehouden. Waaraan? Waaraan weet ik niet tr: hy hat him earne oan fêstholden. Wêroan? Wêroan wit ik net Waaraan heeft hij zich vastgehouden? tr: wêr hat er him oan fêstholden? Ik weet (niet) waaraan hij zich heeft vastgehouden tr: ik wit (net) wêr't er him oan fêstholden hat Het touw waaraan hij zich heeft vastgehouden tr: it tou dêr't er him oan fêstholden hat; -achter, adv. Wêrefter tr: wêr ... efter tr: wêr't ... efter tr: dêr't ... efter Een kerk aan een heilige opdragen tr: in tsjerke oan in hillige wije De mis opdragen tr: de mis opdrage het tochtig zijn (v. koeien) tr: deunskens, dúnskens De wacht houden tr: de wacht hâlde Op wacht staan tr: op 'e wacht stean De wacht betrekken tr: op 'e wacht gean De wacht hebben tr: de wacht hawwe In de wacht slepen tr: bemachtigje, besette Een prijs in de wacht slepen tr: der mei de priis op ôf strike Iem. de wacht aanzeggen tr: immen de wacht oansizze, it immen oansizze Opredderen en schoonmaken tr: útrêde In ijlende vaart tr: (mei) kûgelsfeart, kûgelsfoarsje IJlend tr: dwyl, dwylderich, dwilerich, dwilich Het is onbewolkt tr: de loft is skjin De schouders optrekken tr: oan 'e skouders lûke De wenkbrauwen optrekken tr: de wynbrauwen oplûke Het vocht trekt uit de grond op tr: it focht lûkt út 'e grûn op De mist trekt op tr: de damp, mist lûkt op De stenen trekken koud op tr: de stiennen lûke kâld op stroomopwaarts trekken. Een schip de rivier optrekken tr: in skip de rivier op lûke zich begeven. Naar iets optrekken tr: jin earne hinne jaan, earne op ta sette Dezelfde kant optrekken tr: deselde kant út gean zich met een leger ergens heen begeven. Optrekken tegen tr: optsjen tsjin Met iem. optrekken, (met iem. optobben) tr: mei immen oanhoaie, ompakke, optopje, optoppe Veel met iem. opgetrokken hebben en hem daardoor goed kennen tr: wetter en lân mei immen besocht hawwe Rare manoeuvres maken (fig.) tr: rare maneuvers, meneuvels, meneuvers meitsje Gearmd lopen met tr: earm yn earm, earmke yn earmke, yn 'e earm rinne mei Het hoofd schudden tr: skodholje, skodkopje Het bed schudden tr: it bêd ferskodzje, opmeitsje Iem. v. zich schudden tr: immen fan jin ôf skodzje, immen ôfskodzje Iem. de hand schudden tr: mei immen fûstkje Hij schudde van het lachen tr: hy lake dat er skodde Hij kan zijn oren schudden dat zij klappen tr: hy kin de kop skodzje dat de earen klappe Leidsel voor een tweespan tr: krúsleie, dûbelde leie We krijgen familie over tr: wy krije famylje, folk oer Hij is v. onze familie, hij is familie v. ons tr: hy is famylje, folk fan ús, hy is fan ús folk Wij zijn familie tr: wy binne famylje, folk Verre familie tr: fiere, uterlike famylje Heel uit de verte familie zijn tr: tige uterlike famylje wêze, inoar in bytsje, in graad, in lid mear, neier, uterliker as poerfrjemd wêze Hij is v. goede familie tr: hy komt út in goede famylje, in goed laach, hy is fan goed ras Het zit in de familie tr: it sit yn 'e famylje, yn 't laach Dat hij gierig is, is geen wonder, het zit in de familie tr: dat er deun is, is gjin wûnder, hy is fan 't laach Van je familie moet je het maar hebben tr: fan jins famylje moat men it mar hawwe Familie hebben, (ongedierte) tr: famylje hawwe Iem., iets haten tr: immen, eat haatsje, hate, de, in haat yn, op, tsjin immen, eat hawwe, immen, eat hatich wêze In stede v. tr: yn stee fan Hier ter stede tr: hjir op dit plak Te dezer stede tr: op dit plak Opkomen voor, tegen tr: opkomme foar, tsjin Voor iem. opkomen tr: immens wâl ophâlde, ophelje De vloed komt op tr: de floed, it tij komt op, it wetter begjint te rinnen Iem. voor iets laten opkomen tr: immen foar eat opdraaie litte Kom eens op, als je durft! tr: kom mar op, ast doarst! Kom maar op tr: kom mar op!, dy't my siket, sil my fine! Het komt plotseling bij mij op tr: it komt ynienen, hommels by my op, it fljocht my oan Opkomen als kakken, poepen tr: opkomme as kakkeneed Het komt bij hem op als kakken, poepen tr: it komt him oan as de skiep it skiten De ongerieflijkheden v.d. reis tr: it ûngeriif fan 'e reis In stervensnood liggen tr: yn 'e deastriid lizze De geslaagde tr: (de man, frou) dy't slagge is De geslaagden tr: de lju dy't slagge binne, (sy) dy't slagge binne Er verouderd uitzien tr: der âldsk útsjen Verouderd zijn (v. dingen) tr: efter de, út 'e tiid wêze Een draai geven aan tr: in draai, slinger jaan oan Zijn draai nemen tr: jins draai nimme, swaaie Zijn draai niet kunnen vinden tr: it net fine kinne Zijn draai hebben tr: jins draai hawwe Een draai om de oren tr: in draai oan 'e, om 'e, in feech om 'e, in lap om 'e, in slach oan 'e, om 'e earen Aan de(n) draai zijn tr: oan 'e draai wêze Aan de(n) draai houden tr: oan 'e gong hâlde Een goed mondstuk hebben (fig.) tr: in goed mûlwurk hawwe Brommen op tr: bromme, bromje op Wat ik je brom tr: wat ik dy sis, blaf Iem., iets niet kunnen velen tr: immen, eat net fele, ferneare, daaie kinne Borgen baart zorgen tr: boargjen docht soargjen Ongeschoold personeel, (niet geroutineerd) tr: ûnbedreaun personiel Een ongeschoolde arbeider tr: in arbeider sûnder fakoplieding Ongeschoolde arbeid tr: net-fakwurk (it), wurk foar netfakarbeiders, net-faklju, wurk dêr't gjin fakoplieding foar nedich is rond gaan staan. Die plank trekt rond tr: dy planke lûkt krom Een groepje bomen tr: in tropke beammen Een groepje huizen tr: in kloft, klobbe, klobke, tropke huzen Een groepje mensen tr: in ploechje minsken Jong v.e. spreeuw tr: dikkont, keale skiter, keale konter, kealkont, jonge kont, keale kont Jonge spreeuw tr: protsek, protskiter, jonge skiter, skeet, protterskiter, prûts In de perikels raken, zitten tr: (raar) yn 'e perikels reitsje, sitte Gaar als boter tr: bûtergear Niet helemaal gaar tr: net hielendal gear, net oergear, harsich Niet goed gaar, (wijs) tr: net goed richtich, wiis Een halve gare tr: in healegeare, in healegearenien, in healwizeling Vele mensen tr: gâns, in protte, in soad minsken Te veel tr: te folle, tefolle Veel te ... tr: fierste, fierstente .. Veel te veel tr: fierste, fierstente folIe Veel meer tr: folle, gâns mear, (de) helte mear Heel veel tr: in hiele soad, protte, withoefolle, witwat Ergens te veel zijn tr: earne oer en tefolle wêze Veel hebben van ... tr: in protte, in soad hawwe fan Niet erg veel tr: net oerdiedich, net oerfolle Velen wilden het niet geloven tr: in protte, in soad (minsken) woenen it net leauwe Velen v. ons tr: in protte, in soad fan ús Het vele dat wij hebben gezien tr: alles dat, alle dingen dy't wy sjoen hawwe Er niet veel v. maken tr: der net folle fan meitsje Weet ik veel tr: wit ik it Veel op elkaar lijken tr: in protte, in soad opinoar lykje Ergens veel komen tr: earne in protte, in soad komme Vele mensen tr: gâns, in protte, in soad minsken Te veel tr: te folle, tefolle Veel te ... tr: fierste, fierstente .. Veel te veel tr: fierste, fierstente folIe Veel meer tr: folle, gâns mear, (de) helte mear Heel veel tr: in hiele soad, protte, withoefolle, witwat Ergens te veel zijn tr: earne oer en tefolle wêze Veel hebben van ... tr: in protte, in soad hawwe fan Niet erg veel tr: net oerdiedich, net oerfolle Velen wilden het niet geloven tr: in protte, in soad (minsken) woenen it net leauwe Velen v. ons tr: in protte, in soad fan ús Het vele dat wij hebben gezien tr: alles dat, alle dingen dy't wy sjoen hawwe Er niet veel v. maken tr: der net folle fan meitsje Weet ik veel tr: wit ik it Veel op elkaar lijken tr: in protte, in soad opinoar lykje Ergens veel komen tr: earne in protte, in soad komme Het komieke v.d. situatie tr: it brike fan 'e situaasje Het komieke v.d. situatie tr: it brike fan 'e situaasje Laten mieteren tr: miterje litte Een geheugen als een garnaal tr: in ûnthâld as in gatsjepanne, sa lek as in tjems, fan tolve oere oant middei Een verstand als een garnaal tr: in ferstân as in baarch, pikelhjerring Een garnaal heeft ook een kop tr: in spjelde hat ek in kop Een lange sladood tr: in lange leip, raai, opstôk, in haai-op-'e-staai, in haai-op-'e-stôk, in haai-op-'e-stoppel (Bij iem.) in het verdomboekje staan tr: (by immen) yn it ferdomboekje stean Het mannetje v.d. kievi(e)t tr: âld-hij, doffert, hij, hijke (it), hoantsje (it), mantsjeljip Het wijfje v.d. kievi(e)t tr: doke (it), jok, jokje (it), ljipke (it), sij, sijke (it) Lopen, zo vlug als een kievi(e)t tr: rinne, sa fluch as in ljip Wilde loot tr: fretleat Met taaie, harde schil tr: stiifhûdich Met dikke schil tr: skilich Het land v. belofte, (Kanaän) tr: it lân fan ('e) belofte Belofte maakt schuld tr: belofte makket skuld, wat men ûnthjit, moat men neikomme, men moat jins ûnthjitten neikomme Het stenen tijdperk tr: de stientiid Iem. zijn jas aanhelpen tr: immen yn 'e jas helpe Buitenkant (v. losse voorwerpen) tr: bûtenkant, bûtenwurk (it) Ergens zijn tabernakelen opslaan tr: earne jins tabernakel opslaan Ergens geen tabernakelen bouwen tr: earne gjin tabernakels bouwe Iem. aardse tabernakel, (lichaam) tr: immens ierdske tabernakel Op zijn tabernakel krijgen, (slaag krijgen) tr: op jins tabernakel krije De achterzijde tr: de efterkant, de ferkearde, ûnrjochte kant Het regent tr: it reint, it is wiet (waar) Zachtjes regenen tr: miggelje, miggelich wêze Het regent dat het giet tr: it reint as de see, as spek, it reint dat it east, miicht, poepeazet, puozzet, skyteazet, spielt, stjalpt, sûzet, wisket, it is wyt, skier fan 'e rein, der falle stikken wetter Het regent of het met bakken, emmers uit de hemel gegoten wordt tr: it reint by amerfollen Het regent pijpenstelen tr: it reint pypstâlen, balstiennen, jonge katten, pjukstokken, skearmessen, skieppekoppen Het regent oude wijven tr: it reint âlde wiven (en, mei foarketinen) Het regent vrij hard tr: it reint snjiddich, snjittich, snjitterich, it snjit, slingeret oan, it reint ta Het regent zo erg niet meer tr: it reinen licht wat Er komt straks regen, we krijgen regen tr: it wol reine, it giet op (in) reinen, it giet op wetter yn, it wurdt allegearre wetter, der komt wetter, reinwetter, it draait op rein, reinen út Wanneer het op de groten regent, druipt het op de kleinen tr: as it reint, drippe de oezen Naad, met een achtersteek genaaid tr: eftersteknaad Er is geen vuiltje aan de lucht tr: der is gjin griltsje, wolkje oan 'e loft Een vierendeel uurs, jaars tr: in fearnsoere, fearnsjier Blank als een lelie tr: sa blank as in leelje Lelietje-van-dalen tr: maaieklokje (it), wâldfaam, wâldfamke (it), Convallaria majalis L Een stoel bijtrekken tr: in stoel derby lûke Dat zal wel bijtrekken (v. pijn) tr: dat bekomt, ferkomt wol Is hij boos? Dat trekt wel weer bij tr: is er lilk? Dat bekomt wol wer, hy bekomt wol wer Te(n) onzent, (te onzen huize) tr: by ús, by ús thús, by ús oan hûs in onze streek, in ons land tr: by ús Iem. zijn pochel vol schelden tr: immen de pochel fol skelle Iem. op zijn pochel geven tr: immen op 'e pochel spylje De stillen in den lande tr: de stillen yn it lân Iem. iets betwisten, (ontzeggen) tr: immen eat ûntstride, ôfprate Blauwachtig gekleurd (v. runderen, kleding, voorwerpen) tr: blaubûnt Blauwachtig gekleurd (v. kippen) tr: blauweiten Een blauwachtige tint hebben tr: út 'en blauwens skine, sjen, út 'en blauwigens, blauwichheid skine In de veronderstelling verkeren, dat ... tr: (mar) miene dat .. Commissaris der Koningin tr: Kommissaris fan 'e Keningin, Keninginne Het vee op stal voederen (met vers groenvoer) tr: stâlfuorje Het vee op stal met vers gras voederen tr: gerskje: wy gerskje oant yn 'e lette hjerst Het vee op stal voederen tr: sketjeftsje: de boer is oan 't sketjeftsjen Doorregen spek tr: trochgroeid, fleizich spek Klein knagend ongedierte tr: libben guod (it) Heb je last v. ongedierte? tr: bite se dy, hast famylje? Vol ongedierte zitten tr: yn lús en plús sitte, yn lús en plús, lûs en mûs omkomme Gelieve mij te zenden tr: stjoer my Hij gelieve te bedenken, dat ... tr: hy mei, moat wol betinke, dat .. Slecht. 't Is erg weer tr: it is min waar Hij vervalt v. kwaad tot erger tr: it wurdt hieltyd slimmer, slimmeroan, wat langer wat slimmer mei him En, wat erger is, ... tr: en, wat minder, slimmer is, .. Het lijkt erger dan het is tr: it liket slimmer as it is, it gappet mear, wider, fierder as it byt Er is niets zo erg tr: der is neat sa slim, der is gjin minder Dat is (al) te erg tr: dat is (al) te bot, dat is te grou Het is erg tr: it is slim, it is wat raars, it is in erchje Het is helemaal niet erg tr: it is hielendal net slim, neat net slim, der is neat gjin slimmichheid Een tientje voor dat lor, het is meer dan erg tr: in tientsje foar dy fodde, it is alderbenaudst Het erger maken dan het is tr: it slimmer, minder meitsje as dat it is Het wordt hoe langer hoe erger tr: it wurdt wat langer wat slimmer Op het ergste voorbereid zijn tr: op it slimste klear wêze Het ergste vrezen tr: it slimste foar hawwe, jin de lea fêst, sear, stikken, wurch hâlde, jin de hûd sear hâlde Het ergste gehad hebben tr: it slimste hân hawwe Ik had het niet zo erg gemeend tr: ik hie it net sa slim bedoeld, miend Het is er erg mee gesteld tr: it liket slim, it stiet der slim foar De patiënt is weer erger tr: it is, it liket wer minder mei de pasjint Is het erg met de zieke? tr: is it, liket it slim mei de sike? in hoge mate. Een erge domheid tr: in grutte stommiteit, dommichheid, in slimme misset, misslach Een erge spotter tr: in grutte, ôfgryslike spotter Zijn ergste vijand tr: syn grutste, slimste fijân In erge nood tr: yn grutte, hege need De regen is nu op zijn ergst tr: it reinen is no op 't slimst Niet erg ... tr: net o sa, net botte, net rare, net (sa) mâle .. Slecht. 't Is erg weer tr: it is min waar Hij vervalt v. kwaad tot erger tr: it wurdt hieltyd slimmer, slimmeroan, wat langer wat slimmer mei him En, wat erger is, ... tr: en, wat minder, slimmer is, .. Het lijkt erger dan het is tr: it liket slimmer as it is, it gappet mear, wider, fierder as it byt Er is niets zo erg tr: der is neat sa slim, der is gjin minder Dat is (al) te erg tr: dat is (al) te bot, dat is te grou Het is erg tr: it is slim, it is wat raars, it is in erchje Het is helemaal niet erg tr: it is hielendal net slim, neat net slim, der is neat gjin slimmichheid Een tientje voor dat lor, het is meer dan erg tr: in tientsje foar dy fodde, it is alderbenaudst Het erger maken dan het is tr: it slimmer, minder meitsje as dat it is Het wordt hoe langer hoe erger tr: it wurdt wat langer wat slimmer Op het ergste voorbereid zijn tr: op it slimste klear wêze Het ergste vrezen tr: it slimste foar hawwe, jin de lea fêst, sear, stikken, wurch hâlde, jin de hûd sear hâlde Het ergste gehad hebben tr: it slimste hân hawwe Ik had het niet zo erg gemeend tr: ik hie it net sa slim bedoeld, miend Het is er erg mee gesteld tr: it liket slim, it stiet der slim foar De patiënt is weer erger tr: it is, it liket wer minder mei de pasjint Is het erg met de zieke? tr: is it, liket it slim mei de sike? in hoge mate. Een erge domheid tr: in grutte stommiteit, dommichheid, in slimme misset, misslach Een erge spotter tr: in grutte, ôfgryslike spotter Zijn ergste vijand tr: syn grutste, slimste fijân In erge nood tr: yn grutte, hege need De regen is nu op zijn ergst tr: it reinen is no op 't slimst Niet erg ... tr: net o sa, net botte, net rare, net (sa) mâle .. Hij zei het zonder erg tr: hy sei it sûnder erch, sûnder euvelmoed, sûnder doel, ûnfertocht Zonder erg naar iets staan te kijken tr: sûnder erch earne nei stean te sjen Erg in iets hebben tr: earne erch yn hawwe, jin eat ealgje Erg in iets krijgen tr: earne erch yn krije Ergens geen erg in hebben tr: earne gjin erch, gjin euvelmoed yn hawwe, (jin) eat net ergje, ergerje Ik had geen erg in die lamp tr: ik hie gjin erch yn dy lampe Koffie branden tr: kofjebaarne Een baal, pak koffie tr: in baal, pak kofje Koffie zetten tr: kofje sette, reemeitsje De koffie is klaar tr: de kofje is brún, ree Sterke, slappe koffie tr: sterke, sloppe kofje Een kop(je), bakje koffie tr: in kop, kopke, bakje, pantsje kofje Zwarte koffie tr: swarte kofje Na de koffie tr: nei de kofje Dat is geen zuivere koffie tr: dat is ferkeard, gjin suver spul, dat spul hat luzen Dat is andere koffie tr: dat is oare tee (as sloppe kofje), dat is oars wat Op de koffie komen tr: op 'e kofje komme De strijdigheid der gevoelens tr: de tsjinstridigens, tsjinstridichheid fan 'e gefoelens Iem. omkopen (om achter een geheim of aan stemmen te komen) tr: angelje rnei in sulveren heak, hoek Zijn boezem lucht geven tr: út it boarst sprekke ruimte tussen borst en kleed. De hand in eigen, in de boezem steken, in eigen boezem tasten tr: de skuld (ek) by jinsels sykje, yn 'e skuld falle Water uit de boezem in de polder laten lopen tr: (bûten)wetter ynrinne litte Ik durfde niet te kijken tr: ik doarst net te sjen Uit zijn ogen kijken tr: útsjen Maar staan te kijken tr: mar stean te sjen Naar links, rechts, binnen, buiten, voor zich kijken tr: nei lofts, rjochts, binnen, bûten, foar jin út sjen Kijk voor je tr: sjoch foar dy! Kijk dan tr: sjoch dan! Kijken naar, sjen nei Naar de kachel kijken tr: nei de kachel sjen Daar mag je naar kijken tr: dêr meist nei sjen! Kijk naar je zelf tr: sjoch nei dysels! Laat naar je kijken tr: lit dy neisjen! Iem. in de ogen kijken tr: immen yn 'e eagen sjen Tegen iets aan kijken tr: earne tsjin oan sjen Op de klok, uit het raam kijken tr: op 'e klok, ta it rút út sjen Niet op een paar honderd euro kijken tr: net op in pear hûndert euro sjen Niet zo nauw kijken tr: net te krekt sjen We stonden er wat vreemd tegenaan te kijken tr: wy seagen der wat frjemd, nuver tsjinoan Ik heb overal gekeken, (gezocht) tr: ik haw oeral sjoen Heb je wel goed gekeken? tr: hast wol goed sjoen? Kijken naar tr: sjen om: sjen om in hûs, om wurk Kijk! tr: sjoch! Kijk eens hier tr: moatst ris sjen! Kijk eens aan tr: sjoch ris oan! Zijn oren komen er net boven uit kijken tr: syn earen komme der krekt ta'n út Het kijkt hun de ogen uit tr: it sjocht har ta de eagen út Kijk hem eens lopen tr: moatst him ris draven sjen Kijk hem, mij eens tr: moatst him, my ris sjen Zich de ogen uit het hoofd kijken tr: jin de eagen úsjen Ik sta ervan te kijken tr: ik kin der net oer út Ik zal nog wel eens kijken tr: ik sil noch wolris sjen, ik sjoch noch wol(ris) Ik kom nog wel eens kijken tr: ik kom noch wolris efkes del, oan, ik sjoch wol wer ris Pas komen kijken tr: noch nearne fan witte Hij komt pas kijken tr: hy is mar just út 'e dop, hy hat de ring fan 'e pôt noch yn it efterein stean Voor zoiets komt heel wat kijken tr: soks komt hiel wat oan te pas Glazen loden tr: glês yn lead sette Uitgroeien tot tr: útgroeie ta Hij is boven zijn omgeving uitgegroeid tr: hy is boppe syn fermidden útgroeid Een zevental ... tr: sân .. De grootste v.h. zevental tr: de grutste fan 'e sân Goed gebekt zijn tr: goed bebekke wêze Goed gebekt meisje tr: goed gebekte vrouw, bekstik (it) Hij heeft een minnares tr: hy slacht mei in oar (frommes) om, hy is grut mei in oar (frommes) Zich interesseren voor tr: jin ynteressearje foar Iem. te onvriend maken tr: (jin) immen ta ûnfreon meitsje In zijn schulp kruipen tr: yn 'e skulp, dop, kinkhoarn krûpe, yn lij krûpe Om de oost tr: om east Het oost, (het oosten) tr: it east De Oost, (voormalig Nederlands-Indië) tr: de East Oost west, thuis best tr: east west, thús bêst Oost varen, koersen tr: east farre, koertse De wind is oost tr: de wyn is east Oost varen, koersen tr: east farre, koertse De wind is oost tr: de wyn is east stellig, beslist; inderdaad. Waarachtig waar tr: wrachtich, wrychtich wier Waarachtig niet! tr: wier net, beslist net, út noch yn net, om 'e deale net! Waarachtig? tr: is 't wier, al, is 't al sa? Dat is waarachtig niet niks tr: dat is wier, fergemy, om 'e deale net niks Hij wist dat waarachtig niet eens tr: hy wist dat fergemy, ferdeald net iens stellig, beslist; inderdaad. Waarachtig waar tr: wrachtich, wrychtich wier Waarachtig niet! tr: wier net, beslist net, út noch yn net, om 'e deale net! Waarachtig? tr: is 't wier, al, is 't al sa? Dat is waarachtig niet niks tr: dat is wier, fergemy, om 'e deale net niks Hij wist dat waarachtig niet eens tr: hy wist dat fergemy, ferdeald net iens Wis en waarachtig tr: wis en wrachtich, wrychtich De blakende zon tr: de gleone, baarnende sinne In de blakende zon tr: yn 'e gleone, baarnende, bare sinne Blaken v. gezondheid tr: angelje, appelje fan sûnens, der glânzich útsjen In blakende welstand tr: yn glâns en blâns, helder sûn, sa sûn as in fisk Een blakende gezondheid tr: in sûne skôging Een hart, v. liefde blakende tr: in hert, baarnende, gleon fan leafde Blaken v. toorn tr: wyt fan lilkens wêze Boekmaag v. rund tr: bibel, tsiis Boekmaag v. koe tr: kwânse Ik kon ongemoeid mijn gang gaan tr: ik koe rêstich myn gong gean Iem. ongemoeid laten tr: immen mei rêst litte, immen betsjen, gewurde litte, immen yn syn wêzen litte Tijdens de aardappeloogst tr: yn it ierappeljen Een twist bijleggen tr: in rûzje, in skeel bylizze Binnenlandse twisten tr: binnenlânsk skeel, binnenlânske skelen Twist stoken tr: stokelje Twist zoeken tr: rûzjesykje, spul sykje, wrokje (De zeilen) reven tr: (de seilen) reevje, de reven yn 'e bân stekke, de reef deryn stekke (De zeilen) gereefd hebben tr: it (túch) der foar reef op stean hawwe Een taal beheersen tr: in taal yn 'e macht hawwe, master wêze Zijn toorn beheersen tr: jins lilkens bedimje, bedimme Zich (kunnen) beheersen tr: jinsels yn 'e macht hawwe Zich onder iets beheersen tr: earne goed ûnder bliuwe Zich altijd beheersen tr: gjin senuwen hawwe De toestand beheersen tr: de tastân master wêze, yn 'e hân hawwe De alles beheersende kwestie tr: de grutte haadsaak (Zachtjes) kietelen tr: kiizje V. Pontius naar Pilatus sturen tr: fan 'e bok op 'e ezel stjoere Doodmoe zijn tr: deawurch wêze, skjin op fan wurgens wêze, it skjin wei hawwe, útinoar wêze, gjin minske mear wêze De heen- en de terugreis tr: de hinnereis en de weromreis, de úttocht en de weromtocht Aan stuiken zetten tr: stûkje tr: opstûkje In, aan stuiken staan tr: yn 'e stûke, oan stûke, stûken stean Ruig behaard tr: rûchhierrich Ruig behaard zijn tr: rûchhierrich wêze, rûch yn 't hier sitte Dun behaard tr: tinhierrich Iets in de kiem verstikken tr: eat yn 'e kym smoare De tegenstander overklassen tr: in klasse, klassen, parten, stikken better spylje as de tsjinstanner Ajax overklaste Feijenoord tr: Ajax spile in klasse, klassen, parten, stikken better as Feijenoord, Ajax hie Feijenoord yn 'e bûse Feijenoord werd overklast tr: Feijenoord kaam der net oan te pas (voor meer mogelijkheden) (voor meer mogelijkheden) Het weer moet wel meewerken tr: it waar moat al wat meiwurkje, wat mei wêze ... als de omstandigheden meewerken tr: ... as it der goed op wierret Onder controle staan tr: ûnder kontrôle stean Onder controle hebben tr: ûnder kontrôle hawwe Denk je dat ik stront in m'n ogen heb? tr: mienste dat ik stront yn 'e eagen haw? Eigenwijs stuk stront tr: eigenwiis stik stront Iem. uit de stront helpen tr: immen út 'e stront helpe Er is stront aan de knikker tr: it spul hat luzen, it is ferkeard, gjin suver spul Wat meer men in de stront roert, wat meer het stinkt tr: wat mear as jo yn 'e stront omriere, wat mear as it stjonkt Strontmaken tr: strontsykje, strontsykje Men zal wel stront krijgen tr: dat sil wol hûnestront snije De ware Jozef tr: de rjochte, wiere Joazef Ben je besodemieterd? tr: bist besoademitere, bemitere? Zich erbarmen over tr: jin erbarmje oer De verzengende warmte tr: de ferskroeiende waarmte Vrij vol tr: follich Een vol jaar tr: in fol jier, folút in jier, in rûn jier Vol en zat zijn tr: oan 'e hals ta fol sitte Ergens vol v. zijn tr: earne fol fan wêze Iedereen is er vol van tr: der is oars gjin praat Iem. niet voor vol aanzien tr: immen net foar fol oansjen Het volste recht tr: it folste rjocht Ten volle tr: folút, hielendal, folslein Wat vriendelijker kijken tr: wat fleuriger sjen Al te vriendelijk tr: leaf Vleiend vriendelijk zijn tr: lak en frak, lot en flot wêze Hij was zo vriendelijk het pakje voor mij weg te brengen tr: hy wie sa goed om it pakje foar my fuort te bringen Iem. iets vriendelijk verzoeken tr: immen eat minlik fersykje Uittreden uit tr: stappe út Veel leden zijn uitgetreden tr: in soad leden binne derút stapt Een uitgetreden trap tr: in úttrape trep Het garneren. Ter garnering van ... tr: om ... mei te garnearjen Naar iem. welzijn informeren tr: immen sûnfreegje Op uw welzijn! tr: sûnens! Bij leven en welzijn tr: by libjen en sûnwêzen, by wolwêzen (en sûnens) Iem. in het gezicht spuwen tr: immen in hyp oer de noas jaan Ergens op spuwen, (het diep verachten) tr: earne wol op spuie kinne Er niet in spugen, (graag een borrel lusten) tr: der net yn spuie Bloed spuwen tr: bloed opjaan Vuur en vlam spuwen tr: fjoer en flam spuie, raar guod spuie, opjaan Het ging er Pools toe tr: it gie der om, oan wei, it naaide derút Het ging er Pools toe tr: it gie der om, oan wei, it naaide derút Nou nou! tr: no no!, nokes nokes! Nou ja tr: no ja, ei no Nou en? tr: no en? Nou en of! tr: no! As je me nou! tr: hoe is 't mooglik! Zich bemorsen (inz. bij het eten) tr: jin bebargje, bemuozje, beslabberje, beslanterje, tebargje, jin ûnder, derûnder bargje, grieme Bij dit weer gaat hij niet uit tr: mei dit waar komt er der net út Kleed u maar goed aan, als u uitgaat tr: klaai jo mar goed oan, as jo derút geane Niet meer uitgaan (t.g.v. ouderdom, zwakte) tr: der net mear út komme Uitgaan van tr: útgean fan Er gaat niets v. hem uit tr: der giet neat fan him út Deze weg moet je helemaal uitgaan tr: dizze dyk, wei moatst hielendal útgean Tegen de ochtend is hij uitgegaan, (gestorven) tr: tsjin 'e moarntyd is er derút gien Op buit uitgaan tr: op bút útgean Op een vrouw uitgaan tr: om in frou útgean Mijn laarzen gaan moeilijk uit tr: myn learzens wolle min út De school, kerk gaat uit tr: de skoalle, tsjerke komt, giet út Zijn vest ging de hele avond niet uit tr: syn fest kaam de hiele jûn net út Uitgaan op tr: útgean op Een vrouw schofferen tr: in frou ferkrêftsje, te nei komme Vrijheden tr: frijheden Geen vrijheid hebben om, (verlof) tr: it frij, de frijichheid net hawwe om De vrijheid nemen om tr: it frij, de frijichheid nimme om (Geen) emplooi vinden tr: (gjin) oanslach fine scheurende pijn. Ik heb snijdingen in het lijf tr: ik haw kerming, kerving, tsjirming yn 't liif, it gaalt, kerft my yn it liif Ik voel me kiplekker tr: ik bin sa goed as wat On of even? tr: ûn of even? De maatschappelijke ladder tr: de maatskiplike ljedder toonschaal tr: ljedder, leider, ljerre Een ladder in de kous tr: in gaal, ljedder, pylk, ril yn 'e hoas De artikelsgewijze behandeling v.e. voorstel tr: it kêst foar kêst behanneljen fan in útstel Een voorstel artikelsgewijs behandelen tr: in útstel kêst foar kêst behannelje De artikelsgewijze behandeling v.e. voorstel tr: it kêst foar kêst behanneljen fan in útstel Een voorstel artikelsgewijs behandelen tr: in útstel kêst foar kêst behannelje Het vuur onder de as rakelen tr: it fjoer berekke, beruorkje, bestopje Aan iemands leiband lopen tr: oan immens liedbân rinne Klinkende munt tr: baar jild Iem. met gelijke munt betalen tr: lyk om lyk mei immen dwaan Ergens munt uit slaan tr: earne munt út slaan Kruis of munt tr: kop of kont, krús of letter, munt Kruis noch munt hebben tr: krús noch munt hawwe Een oorveeg tr: in draai, feech om 'e earen, in lap oan 'e earen, in slach oan, om 'e earen, om 'e harsens, om 'e kop, in slinger oan, om 'e earen Het was een hele sleep, (moeilijk te slepen) tr: it wie in hiele sleep Een lange sleep tr: in lange sleep, trewinkel Een sleep doen, (een trek met een sleepnet) tr: in sleep dwaan Met een sleep v. lakeien tr: mei in hiele keppel lakeien Hij heeft een hele sleep kinderen tr: hy hat in sleep bern Zo lelijk als de nacht tr: sa lilk as de nacht Een lelijk gebouw tr: in mâl gebou Lelijk schrijven tr: mâl skriuwe Het ziet er lelijk uit tr: it stiet der raar foar Hij is er lelijk aan toe tr: hy sit der raar, min ta Zich lelijk vergissen tr: jin raar, smoarch fersinne Het lelijk te pakken hebben, (lett. & fig.) tr: it slim, omraak, goed te pakken hawwe Zo lelijk als de nacht tr: sa lilk as de nacht Een lelijk gebouw tr: in mâl gebou Lelijk schrijven tr: mâl skriuwe Het ziet er lelijk uit tr: it stiet der raar foar Hij is er lelijk aan toe tr: hy sit der raar, min ta Zich lelijk vergissen tr: jin raar, smoarch fersinne Het lelijk te pakken hebben, (lett. & fig.) tr: it slim, omraak, goed te pakken hawwe De aanzienlijken tr: de grutten, de grutheid, de grutlju, de gruttelju, de rikelju Werktijd tot de middagpauze tr: moarnskoft (it) tr: moarnsskoft (it) Werktijd na de middagpauze tr: middeisskoft, oerdeisskoft (it) Leverwormen tr: gallen (pl.) De Schotse drie tr: de skotse-trije De Schotse drie dansen tr: skotse De Schotse drie tr: de skotse-trije De Schotse drie dansen tr: skotse Iem. handreiking doen tr: immen hantrekken dwaan Zijn scherpziend oog tr: syn skerp each Iets onaangeroerd laten, (lett.) tr: eat net oanreitsje, earne net oan komme fig. tr: eat ûnbesprutsen litte Hij heeft het onaangeroerd gelaten, (lett.) tr: hy hat der net oan west Het is schraal weer tr: it wierret skraal Schrale handen lippen tr: stribbelige, stribberige, stribbige hannen, lippen Het is schraal weer tr: it wierret skraal Schrale handen lippen tr: stribbelige, stribberige, stribbige hannen, lippen V. paarse stof tr: pears(en): in pears(en) jaske V. paarse stof tr: pears(en): in pears(en) jaske Het geheim willen houden tr: it net út hawwe wolle, it gjin wurd hawwe wolle Het paard bleef stilstaan tr: it hynder stie stil, bleau stean Stilstaand water tr: stilsteand, besietten, dea wetter Stilstaan bij tr: neitinke oer, it hawwe oer Daar heb ik niet bij stilgestaan tr: dêr ha 'k sa gau net op sind, om tocht Daar staat mijn verstand bij stil tr: dêr stiet myn ferstân by stil Stilstaan doet achteruitgaan tr: stille wetters stjonke Er ontwikkelen zich onweerswolken aan de lucht tr: de loft koppet, set oan, tynt Er komen onweerswolken aandrijven tr: de loften skowe Vuile praat tr: goar, ôfsakke, smoarch, ûnhuerich praat Dat kwam zo in de praat te pas tr: dat kaam yn 't praat fan pas Iem. aan de praat houden tr: immen oan 'e praat, op 'e tôch, op ('e) tok hâlde Een machine, motor aan de praat houden tr: in masine, motor oan 'e praat hâlde Veel praats hebben tr: (in protte) praatsjes hawwe V. praat komt praat tr: fan praat komt praat Met vlag en wimpel tr: mei flagge en wimpel De kolonies tr: de koloanjes, kloanjes Het is roemenswaard tr: it kin wol sprekken, sizzen lije Cyperse kat tr: sifergrauwe kat, siferse, sifertse kat, siperse, sipertse kat, sipert Zijn oren naar iets neigen tr: de earen earne nei hingje litte Neigen tot, (overhellen tot (een gevoelen, denkwijze)) tr: oerhingje nei, it hert jaan nei Duur in de aanschaf tr: djoer yn 'e oanskaf Op de harmonica spelen tr: harmoanikaspylje Zielsveel v. iem. houden tr: ynlik, in ynlik soad fan immen hâlde Suikerziek zijn tr: sûkersykte hawwe De kippen zijn van de leg tr: de hinnen binne fan 'e lêch, hawwe de, it lêch út Een leg dorsen tr: in lêch terskje Iets in bruikleen geven tr: eat yn brûklien jaan, te brûken útjaan Iets in bruikleen hebben tr: eat yn brûklien, op brûken, te brûken hawwe Voor zijn taak berekend zijn tr: derfoar berekkene wêze, jins pols wol útljeppe kinne Zich goed v.e. taak kwijten tr: jins paad, paadsje, plak goed skjinmeitsje Een zware taak hebben te vervullen tr: yn in swiere sile rinne Zwarte lijster tr: swarte lyster, boekweitsgrauwe, boekweitgrauwe, Turdus merula L Zingen als een lijster tr: sjonge as in lyster Lijsters vangen tr: lysterfange Sta niet zo te dringen tr: triuw net sa, moatst my, ús net sa oantriuwe Niet staan te dringen om ... tr: der net happich op wêze om .. Een ander v. zijn plaats dringen tr: in oar fan 't plak kringe, wrotte Iem. uit zijn positie dringen tr: immen út it stee kringe, wrotte Zich op de voorgrond dringen tr: jin op 'e foargrûn wrotte nopen. De tijd dringt tr: de tiid driuwt Als de nood dringt tr: as de need oan 'e man komt De tijd, nood dringt mij te ... tr: de tiid, need twingt my om te .. Door de omstandigheden gedrongen tr: twongen troch de omstannichheden Dat was, kwam juist ter snede tr: dat kaam krekt fan, te pas Weiland aan (de) snee brengen, (scheuren) tr: greide skuorre, brekke, ombrekke, yn hou lizze, omlizze Gras v.d. eerste, tweede snede tr: de earste, twadde sneed Een snee in de neus hebben, (aangeschoten, dronken zijn) tr: in sneed, sneedsje yn it ear hawwe Een snee brood tr: in stik bôle Een sneetje hoek tr: in stikje koeke Bedotten. Iem. beetnemen tr: immen ferrifelje, hawwe, kroadzje, lûke, ride, te fiter hawwe, foar de kroade hawwe, foar it soaltsje hawwe Zich laten beetnemen tr: jin ferrifelje, bekaaie, kroadzje litte Gestoffeerd tr: stoffearre, beklaaid Een plank afzagen tr: in planke ôfseagje, ôfsnije Grondachtig smaken tr: grûnich smeitsje Wonderen doen, verrichten tr: wûnders dwaan Geen wonder! tr: gjin nijs, gjin niget, gjin wûnder! Het is een wonder, dat ... tr: it is in wûnder, dat .. Een wonder van ... tr: in wûnder fan .. Geen wonderen verwachten van ... tr: net in soad op 'e rekken hawwe fan, foar .. Wonder boven wonder tr: gelok boppe wûnder, wûnder boppe wûnder De wonderen zijn de wereld nog niet uit tr: de wûnders binne de wrâld noch net út Wonder wat tr: wûnder wat Wonder wat tr: wûnder wat Een omgekeerde sok, handschoen tr: in kearde sok, want Iets omgekeerd houden tr: eat oarsom hâlde De sokken omgekeerd aan hebben tr: de sokken ferkeard (om), earsling, earslings oan hawwe V. boven naar beneden of omgekeerd tr: fan boppen nei ûnderen of oarsom Omgekeerd evenredig tr: oarsom evenredich Precies omgekeerd tr: krekt oarsom Het omgekeerde v.e. breuk, getal tr: it omkearde fan in breuk, getal Het omgekeerde (v. iets) tr: it tsjinoerstelde (fan eat) Een omgekeerde sok, handschoen tr: in kearde sok, want Iets omgekeerd houden tr: eat oarsom hâlde De sokken omgekeerd aan hebben tr: de sokken ferkeard (om), earsling, earslings oan hawwe V. boven naar beneden of omgekeerd tr: fan boppen nei ûnderen of oarsom Omgekeerd evenredig tr: oarsom evenredich Precies omgekeerd tr: krekt oarsom Het omgekeerde v.e. breuk, getal tr: it omkearde fan in breuk, getal Het omgekeerde (v. iets) tr: it tsjinoerstelde (fan eat) Tot de strop veroordelen tr: ta de strop feroardielje Iem. de strop om de hals doen tr: immen de strop om 'e hals slaan Stroppen zetten (jagerstaal) tr: strûpen sette Een strop v.e. jongen tr: in stikje, strob, strobbe Verboden te storten tr: hjir net, neat stoarte Tranen storten tr: triennen litte Zich storten in tr: jin alhiel jaan yn Een os, varken aan het spit (om te braden) tr: in okse, baarch oan it spit Een stier aan het spit (om vast te zetten) tr: in bolle oan 't tsjoar, oan 't spit Het spit (in de rug) hebben tr: it spit (yn 'e rêch) hawwe Ik werd nijdig tr: de holle waard my kreas Iem. nijdig maken tr: immen nitelje, nitigje, nytgje, nytsje, njidzje Ik werd nijdig tr: de holle waard my kreas Iem. nijdig maken tr: immen nitelje, nitigje, nytgje, nytsje, njidzje Die hond heeft een fijne reuk tr: dy hûn hat in soad lucht De reuk v. iets krijgen tr: de rook fan eat krije Zij gaan op de reuk af tr: hja komme op 'e rook ôf Hij staat in een slechte, kwade reuk tr: der is in ferkearde lucht oan him Ter vervanging van ... tr: as ferfanging fan, foar ..., om ... te ferfangen Een cognacje tr: in konjakje Niet ongeschikt, (prettig in de omgang) tr: net ûngeskikt, net ûnskiklik Een grote banjer tr: in grutte banjer, monarch, monark De banjer uithangen tr: de banjer spylje, úthingje Beginnen, ondernemen. De reis aanvaarden tr: de reis oangean, oandwaan, oannimme in bezit nemen. Een huis aanvaarden tr: in hûs oangean Een erfenis aanvaarden tr: in erfenis oangean Een zaak aanvaarden tr: in spul oandwaan Je weet opperbest ... tr: do witst hiel goed ... Je weet opperbest ... tr: do witst hiel goed ... Het paard de sporen geven tr: it hynder de spoaren jaan Zijn sporen verdiend hebben tr: jins paad, paadsje wol skjinmakke hawwe Iem., iets op het spoor komen, zijn tr: immen, eat op it spoar komme, wêze Geen spoor v. tr: gjin spoar fan Het spoor bijster zijn tr: it spoar bjuster wêze, fan it spoar wêze Iem. in het rechte spoor houden tr: immen yn it rjochte spoar hâlde De trein is uit het spoor geraakt tr: de trein is út it spoar rûn Per spoor tr: mei it spoar In het duister tasten tr: yn it tsjuster taaste Iets naar waarde, op de rechte prijs schatten tr: eat nei wearde skatte Zich gelukkig schatten tr: jin lokkich achtsje, rekkenje Ongelofelijk snel tr: geweldige hurd Ongelofelijk snel tr: geweldige hurd Zonder omhaal gebeuren; iets zonder omhaal doen, zeggen tr: koart om 'e hoeke gean Met veel omhaal v. woorden tr: mei omhaal fan wurden, de (hiele) feeljekant, felekant, filekant, fyljekant om, by Dokkum om, by Aken en Keulen om Met een noodgang tr: mei een rotgong Zich neerzetten tr: jin delsette Iem. tot iets overhalen tr: immen beprate, earne ta oerhelje Zich laten overhalen tr: jin beprate, oerhelje litte Bij iem. in - en uitlopen tr: by immen yn- en útrinne Sneeuw wordt altijd erg ingelopen tr: snie rint altyd sa yn Op iem. inlopen tr: op immen takomme, tarinne Iem. inlopen, (lopende inhalen) tr: immen ynrinne, fan efteren ynrinne, efterynrinne Een vergissing begaan tr: jin fersinne, in fersin meitsje Bij vergissing tr: by, troch, út fersin, by fertaast De toekomst lacht mij tegen, (fig.) tr: de takomst liket my goed, skoan ta Sperziebonen tr: (griene) beantsjes, grieniters, pûltsjes, sparbeantsjes, sparrebeantsjes, weakskylde beantsjes, tusearten Kleine jager tr: lytse skraits, skraaits, skytjager, strontjager, seefalk, Stereorarius parasiticus (L.) Kleinste jager tr: seefalkje (it), Stercorarius longieaudus Vieillot Middelste jager tr: skraits, skraaits, skytjager, strontjager, Stercorarius pomarinus (Temminek) Grote jager tr: grutte skraits, skraaits, skytjager, strontjager, Stercorarius skua (Brünnich) De sokken zetten, er de sokken in zetten tr: sok, sokken sette, de sokken deryn sette Iem. v.d. sokken lopen, rijden tr: immen fan 'e sokken rinne, ride Van de sokken gaan, raken, vallen tr: fan 'e sokken gean, reitsje, falle (Erg) achteruitgaan tr: in (bêste, goede, rare) gisel meitsje (Financieel) achteruitgaan tr: (it) net lykhâlde kinne, ûnderdamje De zaken gaan achteruit tr: it kin net lykhâlde Het gaat achteruit (met dat bedrijf) tr: it giet lyndraaiersgong, skitersgong, slitersgong, (de) touslaggersgong (mei dat bedriuw) Muiskleurige koe tr: mûs, bloarre Tot mijn leedwezen ... tr: it muoit, spyt my, dat ..., ta myn spyt .. Zijn leedwezen betuigen, uiten tr: sizze dat it jin muoit, spyt Iets voor zijn sinterklaas krijgen tr: eat op, te, fan sinteklaas krije Een goede sinterklaas gehad hebben tr: in goede sinteklaas hân hawwe Een sinterklaasje, (speculaasje) tr: in sinteklaaske, sinteklazekoekje, sûkerkoekje Alle tij heeft zijn weertij tr: tiden hawwe (wer) tiden Als lid v.e. hoorcommissie een dominee beluisteren tr: dominyharkje, dominyhearre Het is kritiek tr: it is krityk, it giet derom, it is, stiet sa of sa, it is in klinkert op 'e kant, it is kneppel, knikkert op 'e kant Groene specht tr: (griene) spjocht, houtspjocht, Picus viridis L Zwarte specht tr: wâldspjocht, Dryocopus martius (L.) Bonte specht tr: eksterspjocht, bûntspjocht, Dendrocopos L De werkende vrouw tr: de wurkjende frou Werkende leden tr: aktive, wurkjende leden De werkende klasse tr: de arbeidersklasse Zich weerspiegelen tr: jin wjerspegelje Het maatschappelijke, economische stelsel tr: it maatskiplike, ekonomyske stelsel, bestel Over koot gaan tr: oer de keat gean Slap in de koten (bij paarden en koeien) tr: fiterweak Kootje (in hand, voet) tr: keatsje (it) Wijd vermaard tr: swiid, wiid, fier (en hein) ferneamd Erbij kunnen tr: derby kinne Hoe kóm je erbij tr: hoe kòmst derby Erbij zijn, (gesnapt zijn) tr: derby wêze Erbij lopen, liggen tr: derby, derhinne rinne, lizze Een raar, vreemd, eigenwijs poteten tr: in raar, nuver, mâl, eigenwijs (stik) potiten Zich laten raden, (raad geven) tr: jin riede (en liede) litte Hij laat zich niet raden tr: hy is net te rieden Als ik je raden mag, doe het dan niet tr: as ik dy riede mei, doch it net Dat zou ik je niet raden, (aanraden) tr: dat soe ik dy net oanriede Dat is gemakkelijk te raden tr: dat lit him riede, dat kin men fan rieden wol hawwe Nou geef ik jou te raden tr: ik jou it dy te rieden -Wie niet te raden is, is niet te helpen tr: dy't net te rieden is, is net te helpen De loop der gebeurtenissen tr: de rin fan 'e dingen De gebeurtenissen v.d. dag tr: de dingen fan 'e dei De gebeurtenissen v. deze tijd tr: it tiidsbarren Dat is de moeite overwaard tr: dat is de muoite mear as wurdich Een fijnproever zijn tr: in fyn tonkje hawwe, in fyn feltsje op 'e tonge hawwe Hulpvaardige bejegening. Van hem heb ik veel tegemoetkoming ondervonden tr: fan him haw ik in soad help hân, hy hat my tige holpen Groet hen onzenthalve tr: doch harren de groetnis fan ús Steen tassen tr: stiennen oploegje, loegje, oploeie, loeie Vrolijk v. aard zijn tr: fleurich, libben op 'e tried wêze Een vrolijk, opgewekt meisje tr: in fleurichopske Even zo vrolijk, (zonder er zich veel v. aan te trekken) tr: like fleurich Zich vrolijk over iets maken tr: earne wille oer hawwe Een hele stamp mensen tr: in hiele smite folk Een hele stamp sigaren tr: in knoarre sigaren De bank der beschuldigden tr: de skandebank Het uitgillen tr: it útgûle In het genot v. tr: yn it besit fan Ergens genot v. hebben tr: earne wille fan hawwe In de nabijheid van ... tr: by ... om Hier in de nabijheid tr: hjir by om Eén keer per dag. Een eendaagse postbestelling tr: in postbesoarging (fan) ien kear deis één dag geldig. Een eendaags retour tr: in retoer foar deselde dei(s) een dag durend. Een eendaags congres tr: in kongres fan ien dei Zijn handtekening zetten tr: jins, de hân, hantekening, namme sette Ruw parelzaad tr: glêssie, glêssied (it), Buglossoides arvensis (L.) J.M. Johnston Iets moedig dragen tr: eat moedich drage, earne moedich ûnder op gean Gedragen worden door tr: droegen wurde troch Iets in zijn zak dragen tr: eat yn 'e bûse hawwe Het haar kort dragen tr: it hier koart drage, hawwe Een knevel dragen tr: in knevel hawwe Een handtekening dragen tr: in hantekening hawwe Sporen v. iets dragen tr: de spoaren earne fan drage Zorg dragen voor tr: soargje foar Haat dragen tr: de, in haat hawwe yn, op, tsjin Kennis dragen v. tr: weet hawwe fan, witte fan De kosten, de risico's dragen tr: de kosten, de risiko's op jin drage, foar de kosten, de risiko's stean, de kosten, de risiko's op jins noed nimme Nachtverblijf geven tr: bêdzje Zij is hoogzwanger tr: hja rint op alle dagen, is op it uterst, uterste op, ten einde toe verbruikt. Ons geduld raakt uitgeput tr: ús geduld rekket op Die schrijver raakt uitgeput tr: dy skriuwer rekket útpoept Ik ben uitgeput, (ik heb niets meer te vertellen, weet niets meer) tr: ik bin útpoept Zo rond als een appel (in vergelijking) tr: sa rûn as in bakkert, in bal, in hoep, in knikkert, in koai, koaien, in mol, in tonne, in tou Een ronde kogel, buis, vijver tr: in rûne kûgel, buis, fiver Ronde wangen tr: bolle wangen Zich rond, zijn buik rond eten tr: jin sêd ite Een ronde som tr: in rûn bedrach, flak jild De zaak is rond tr: de saak is foarinoar Rond tweeduizend euro, (ongeveer) tr: liker nôch, om-ende-by twatûzen euro Een ronde stem tr: in fol lûd Een ronde vent, (openhartig) tr: in rûnute keardel Ergens rond voor uit komen tr: earne earlik foar út komme Een ronde lach, (gul) tr: in golle laits Zo rond als een appel (in vergelijking) tr: sa rûn as in bakkert, in bal, in hoep, in knikkert, in koai, koaien, in mol, in tonne, in tou Een ronde kogel, buis, vijver tr: in rûne kûgel, buis, fiver Ronde wangen tr: bolle wangen Zich rond, zijn buik rond eten tr: jin sêd ite Een ronde som tr: in rûn bedrach, flak jild De zaak is rond tr: de saak is foarinoar Rond tweeduizend euro, (ongeveer) tr: liker nôch, om-ende-by twatûzen euro Een ronde stem tr: in fol lûd Een ronde vent, (openhartig) tr: in rûnute keardel Ergens rond voor uit komen tr: earne earlik foar út komme Een ronde lach, (gul) tr: in golle laits In het rond tr: yn it rûn Rond de tafel tr: om 'e tafel (hinne) Hij is rond de 50 jaar tr: hy is om-ende-by 50 jier, hy sit om 'e fyftich hinne Bedaard aflopen. De trap aftreden tr: de trep ôftrêdzje, by de trep del trêdzje Zachtjes aan tr: súntsjes oan, wei Piemeltje tr: pimeltsje (it), pyk, pykje (it) Uit de oude doos tr: út 'e âlde doaze De wereld in een doosje hebben tr: de wrâld op in (taffels)buordsje hawwe, yn 'e wráld útfanhûs wêze Boeien aanleggen tr: boeien omdwaan tr: boeiens omdwaan Een verband aanleggen tr: in ferbân lizze Een maatstaf aanleggen tr: in mjitstêf oanlizze Het geweer aanleggen tr: it gewear oanlizze, útstekke Een vuur aanleggen tr: in fjoer oanlizze, oanboete, oanboetjse Het zuinig aanleggen tr: it kloek, sunich oerlizze Hoe zullen we dit aanleggen tr: hoe sille wy dit oanlizze, ûnderlizze, hoe sille wy hjirmei oan? Het ergens op aanleggen tr: it earne nei, op oanlizze, it earne op oerlizze, earne op útgean Het verstandig aanleggen tr: it ferstannich oanlizze, der in goede, ridlike wize op sette, stelle Het met iem. aanleggen tr: it mei immen oanlizze, it op immen talizze De schoenen, kleren uittrekken tr: de skuon, klean útdwaan, úttsjen Een draad uittrekken tr: in tried útlûke Een kies uittrekken tr: in kies lûke Het zwaard uittrekken tr: it swurd lûke Geld(en), een dag uittrekken voor tr: jild, in dei frijmeitsje foar De stad uittrekken tr: de stêd úttsjen tr: útgean Er een paar weken op uittrekken tr: der in pear wike op út gean Kruiden, een boek uittrekken tr: krûden, in boek úttrekke De was is mooi uitgetrokken tr: it waskguod is moai blikke Onvergetelijk mooi tr: ûnferjitlike moai Onvergetelijk mooi tr: ûnferjitlike moai Het Avondmaal mee vieren tr: mei oan it Nachtmiel gean, mei oangean, oansitte, mei oan gean, wêze Iem. v.h. Avondmaal weren tr: immen fan 't Nachtmiel sette Iem. laten uitpraten tr: immen útprate litte Dan ben je uitgepraat tr: dan bist útpraat Het uitpraten tr: it útprate De studie weer opvatten tr: de stúdzje wer opfetsje Een plan opvatten tr: in plan opfetsje Amandelboom. Echte amandel tr: mangelbeam, Prunus dulcis (Mill.) D.A. Webb Zijn amandelen moeten worden geknipt tr: hy moat de mangels derút hawwe, hy moat kielknippe, klierknippe Gewapend beton tr: wapene beton Gehalveerd tr: dwerstroch, healtroch, middentroch, yn 'e mids troch, midstroch, midstwa Het is gehalveerd tr: de helte is derôf Bij overslag tr: op 'e roes Hoofdelijke stemming, omvraag tr: haadlike stimming, omfraach Hoofdelijk onderwijs tr: haadlik ûnderwiis Hoofdelijke stemming, omvraag tr: haadlike stimming, omfraach Hoofdelijk onderwijs tr: haadlik ûnderwiis Met ruwe steken omnaaien tr: ombeste Door omnaaien de rafels wegwerken tr: omslinge tr: omslingerje Dat is haar, hen ingeschapen tr: dat hat de natuer har sa ynjûn Iem. in het gevlij komen tr: immen op 'e lije side oankomme, oankrûpe, immen op 'e smoute side komme, oankomme, immen op 'e side krûpe, immen hoaie en troaie Iets ongedaan maken tr: eat ûngedien meitsje Iets ongedaan laten tr: eat oergean litte Een slome tr: in slûge, slûgert, in (deade) sûch Een slome tr: in slûge, slûgert, in (deade) sûch Vlaamse reus, (soort konijn) tr: Flaamske reus, Flaamsk knyn (it) Vlaamse reus, (soort konijn) tr: Flaamske reus, Flaamsk knyn (it) Verknocht aan tr: ferknotte oan Geen zier tr: gjin bean, byt, grevel, sprút, sprútsel, sprusel, sprissel Het plan leek mij toe tr: it plan like my wol wat ta Het leek mij toe, dat ... tr: it like my (sa) ta, dat ... Sneeuwballetje, (glaasje brandewijn of jenever met suiker) tr: sniebal Tegen iem., iets oprijden tr: tsjin immen, eat oan ride Iem. oprijden, (iem. ertoe dwingen) tr: immen opride, ridderje runderlappen, runderlapjes tr: kowelappen, kowelapkes Een sprankje vuur tr: in tûkeltsje fjoer (G)een sprankje, ((g)een klein beetje) tr: in, gjin sprankje, sprissel, sprinkeltsje, spritsel, sprusel, spruzel Iets laconiek naar voren brengen tr: der kâld mei oankomme De bommel brak los tr: de bommel barste los Met veel zalving spreken tr: salvje In de ziektewet lopen tr: yn 'e syktewet rinne Te deksel tr: dy deksel!, deksel noch ta! Wat deksel tr: wat deksel (noch ta)! Om huis en hof tr: om hûs en hôf, hear Hofje, (wooncomplex voor bejaarde vrouwen) tr: hofke (it) Ten hove dragen tr: te hôf bringe Ten hove, aan het hof tr: oan it hof Open hof houden tr: iepen hof hâlde Het hof v. justitie tr: it hof fan justysje Een meisje het hof maken tr: wurk meitsje fan in faam, om in faam stykje Het is morgen vroegkerk tr: it is moarn betiid tsjerke Geliefdst tr: leafst Een geliefd artikel tr: grage waar In het gedrang komen tr: yn 'e knipe komme De handen samenvouwen tr: de hannen geardwaan Zich verbijten tr: jin ferbite Zijn pijn verbijten tr: de pine ferbite, jin fertriuwe fan 'e pine Iem. hardhandig aanpakken, behandelen tr: immen gnjirdzje Iem. hardhandig aanpakken, behandelen tr: immen gnjirdzje Klutsend mengen met tr: beklopje yn: in aai yn molke beklopje Eieren klutsen tr: aaiklopje, aaien teklopje Gladde kiezelsteen tr: kidelstien Per omgaande tr: mei kearende post Zich afspoelen tr: jin ôfspiele, ôfpûdelje Verwonderlijk schoon, vlug tr: wondere, wûndere moai, fluch Verwonderlijk schoon, vlug tr: wondere, wûndere moai, fluch Kaas wringen tr: tsiis parsje Zich door een opening wringen tr: jin troch in iepening wrotte Iem. iets uit de handen wringen tr: immen eat út 'e hannen skuorre De handen wringen tr: jin de hannen wringe Er wringt iets, het wringt er tr: der sit, stiket wat tusken dy twa Dat komt ongelegen tr: dat past min, dat komt min út Dat komt niet ongelegen tr: dat komt moai út, dat past moai Je komt ongelegen tr: it past net Kom ik ongelegen? tr: past it? Op een ongelegen moment tr: op in ûngaadlik momint Dat komt ongelegen tr: dat past min, dat komt min út Dat komt niet ongelegen tr: dat komt moai út, dat past moai Je komt ongelegen tr: it past net Kom ik ongelegen? tr: past it? Op een ongelegen moment tr: op in ûngaadlik momint Zoiets heb ik nog nooit bijgewoond tr: soks ha 'k noch nea meimakke Het grote publiek tr: it grutte publyk Niet geheim, voor iedereen bestemd, toegankelijk; openlijk, openbaar. De zitting, het examen is publiek tr: de sitting, it eksamen is iepenbier Iets publiek maken tr: eat buorkundich, bekend meitsje In het publiek spreken tr: yn it publyk sprekke Op de publieke weg tr: op 'e iepenbiere wei De publieke opinie tr: de publike opiny De publieke zaak tr: it algemien belang Een publieke vrouw tr: in publike frou Een publiek huis, (een bordeel) tr: in bordeel Iets publiek verkopen tr: eat publyk, by 't boek, notarisboek ferkeapje Publiek verkocht worden tr: op buorden, op 'e stôk komme, ôfkomme v.d. overheid uitgaande. Publieke werken tr: publike, iepenbiere wurken Het publiek gezag tr: it iepenbier gesach Niet geheim, voor iedereen bestemd, toegankelijk; openlijk, openbaar. De zitting, het examen is publiek tr: de sitting, it eksamen is iepenbier Iets publiek maken tr: eat buorkundich, bekend meitsje In het publiek spreken tr: yn it publyk sprekke Op de publieke weg tr: op 'e iepenbiere wei De publieke opinie tr: de publike opiny De publieke zaak tr: it algemien belang Een publieke vrouw tr: in publike frou Een publiek huis, (een bordeel) tr: in bordeel Iets publiek verkopen tr: eat publyk, by 't boek, notarisboek ferkeapje Publiek verkocht worden tr: op buorden, op 'e stôk komme, ôfkomme v.d. overheid uitgaande. Publieke werken tr: publike, iepenbiere wurken Het publiek gezag tr: it iepenbier gesach Iets wikken en wegen tr: eat goed yn jin omgean litte, eat goed yn (jins) berie, beried nimme De mens wikt, God beschikt tr: de minske oertinkt syn wei, mar God bestjoert de gongen Tuk hebben (bij het hengelen) tr: byt hawwe Iem. tuk hebben, nemen tr: immen ferrifelje, hawwe, te fiter hawwe, te pakken nimme Tuk op tr: hjit op Tuk op geld tr: hjit, tûk op jild Gedenk mijner tr: tink oan my Niet alles kunnen nalopen tr: net alles neikomme kinne Dat was geen lolletje tr: dat wie ek net alles, dat wie gjin tréwes Het leven is geen lolletje tr: it libben is net altyd rys mei resinen Zinspelen op tr: doele op Genietingen tr: geniet (it) Melk uit een melktank tr: tankmolke De vuist ballen tr: de fûst, hân krôlje, opkrolje, opkrolle, oprôlje Alarm roepen, blazen, slaan tr: alaarm roppe, blaze, slaan Alarm maken, (rumoer maken) tr: alaarm meitsje, slaan, útjaan Wonderlijkheden tr: wûnderheden, wûnderaardichheden, wûnderlikheden, nuverheden, nuverichheden Hij is kortademig tr: hy is koart op 'e siken, de siken lizze him heech Genieten. Genot smaken tr: geniete tr: genietsje Genoegen smaken tr: jin fermeitsje, wille hawwe Vreugde smaken tr: wille hawwe Naar iets smaken tr: earne nei, op smeitsje Dat smaakt naar meer tr: dat smakket mearich zwemen naar. Dat smaakt naar ongeloof tr: dat skaait út nei ûnleauwe De grote mogendheden tr: de grutmachten In het kraambed liggen tr: yn 't waarm bêd lizze Drink eens uit tr: drink ris del Star naar iets kijken tr: earne strak, stiif nei sjen Iets stijf en star volhouden tr: eat stiif en strak úthâlde Star naar iets kijken tr: earne strak, stiif nei sjen Iets stijf en star volhouden tr: eat stiif en strak úthâlde Een standpunt bepalen tr: innemen, in stânpunt feststelle, ynnimme Een slanke leest tr: in kliene mul Aan de slanke lijn doen tr: oan 'e lijn dwaan Naar gier ruikend of smakend tr: jarrich De bewerker v. iets tr: de wurkmaster, de man fan eat De levensgeesten waren geweken tr: it libben wie derût Zwerend tr: swolme, swollen, swolne, sear Een zwerende vinger tr: in swolme, swollene, swolne, seare finger Ik heb een zwerende vinger tr: de finger swolt my, ik haw swolderij oan 'e finger Bij hoog en bij laag zweren, dat ... tr: by heech en (by) leech, by tsjok en tin swarre, dat .. Zweren bij tr: swarre by Men zou (erop) zweren, dat ... tr: jo soene (derop) swarre, dat .. Vloeken en zweren tr: flokke en swarre Ik doe het, dat zweer ik je tr: ik doch it, dat sis, wik ik dy! Zus en zo tr: sa en sa, dus en Sa Een stevige zus tr: in stevich fanke Je zus! tr: dat hiest tocht! Die dingen zijn broertje en zusje tr: dat is in broerke mei in suske Ouderwets v. begrippen tr: âlderwetsk, âldsinnich Iem. ouderwets de les lezen tr: it immen ris âld sizze Ze zijn daar ouderwets bezig tr: dat giet dêr âlderwetsk, âldwrâldsk oan, om wei Ouderwets v. begrippen tr: âlderwetsk, âldsinnich Iem. ouderwets de les lezen tr: it immen ris âld sizze Ze zijn daar ouderwets bezig tr: dat giet dêr âlderwetsk, âldwrâldsk oan, om wei Met iets pronken tr: earne mei pronkje, parearje, byldkje, bylkje, spegelje, omspegelje Met pronken verkwisten tr: ferpronkje Steken in de zij tr: stekken yn 'e side Iem. in de steek laten tr: immen sitte litte, immen yn 'e steek, stiik litte Een steek laten vallen tr: in stek falle litte Iem. een steek (onder water) geven tr: immen in stek ûnder wetter (troch) jaan, immen in stikel stekke, sette, immen stikelstekke, immen in stikel, in skoat ûnder wetter, in spytbokken, in rûkappel, in rûker jaan Er is een steekje los aan hem, haar tr: oan, by him, har is in triedsje, stekje los Daar (die zaak) is een steekje aan los tr: dat doocht net alhiel Steek houden tr: doge Geen steek uitvoeren tr: gjin soademiter útfrette Er geen steek v. geloven tr: der neat fan leauwe Overzaaid met tr: besiedde mei V.h. rechte pad afdwalen tr: fan it rjochte paad ôfdwale, ôf reitsje, op 'e doele reitsje (V.d. tekst) afdwalen tr: ôfdwale, ôfdoarmje Zo stijf als een paal tr: sa stiif as in peal Dat staat als een paal boven water tr: dat stiet sa fêst as in hûs, as de bank Iets aan de paal timmeren tr: eat oan 'e grutte beam spikerje Voor paal staan tr: foar joker, skut stean De paal misslaan tr: de planke mis slaan, roaie Binnen de palen blijven tr: binnen de peallen, yn 'e stringen bliuwe Dat gaat de palen te buiten tr: dat giet te bot, dat giet bûten, oer de skreef, dat rint út it roer Paal en perk (aan iets) stellen tr: peal en perk (oan eat) sette Iem. paal en perk stellen tr: immen peal en perk sette Aan zulke uitspattingen dient paal en perk te worden gesteld tr: sokke útspattingen moatte tusken de perken hâlden wurde Als pu(n)tje bij paaltje komt tr: as puntsje by pealtsje komt Iem. ergens v. overtuigen tr: immen earne fan oertsjûgje Zichzelf v. iets overtuigen tr: jin earne fan bewis(sig)je, ferwis(sig)je Met veel littekens tr: groedich: in groedige holle Een hartaandoening hebben tr: it oan it hert hawwe Zo zout als brijn tr: sa sâlt as brein Verschot v. tr: ferskaat fan De wending v.e. sonnet tr: de kear fan in sonnet Het gesprek een andere wending geven tr: in oare draai oan it petear jaan Een wending ten goede tr: in kear te'n goede Een wending nemen tr: in kear nimme Om iets heen lopen. De stad omlopen tr: de stêd omrinne Ik ga een eindje omlopen tr: ik rin efkes in eintsje om De gracht loopt het gehele erf om tr: de grêft rint om it hiele hiem hinne, ta Het hoofd loopt mij om tr: de holle, kop rint my om, troch, it rint my troch zich verspreiden (v. geruchten). Er lopen lelijke praatjes v. jullie om tr: der giet, rint net sok moai praat fan jim De geledingen v.e. helm, harnas tr: de knieren fan in helm, harnas Een spriet, stengel met zes geledingen tr: in spryt, stâle mei seis lidden In alle geledingen tr: yn alle ûnderdielen Voor iets een bedrag, som op de begroting plaatsen, uittrekken tr: earne in bedrach, som foar op 'e begrutting sette, úttrekke De begroting overschrijden tr: boppe de begrutting útgean, de begrutting te boppe gean, oer de begrutting komme, oer de sifers gean Blut zijn, (alles verloren hebbend in het spel) tr: blus, kys, lút, lut, luters, lutters, rut wêze geen geld meer hebben tr: oan sitte, wêze, drûch wêze, útpoept wêze, der skjin út wêze, oan, ta reapsein wêze Iem. blut maken (in het spel) tr: immen lut helje, luterje Op de nominatie staan, (voorgedragen zijn) tr: op'e nominaasje stean grote kans maken tr: op 'e, yn nominaasje stean, oan 'e, op 'e sintinsje lizze Geheel verbranden tr: tebaarne Zijn armen, benen zijn, zijn rug, nek is enigszins door de zon verbrand tr: hy hat de sinne yn 'e earms, skonken, rêch, nekke Op iets bedacht zijn, (op iets uit zijn) tr: earne op út wêze op iets voorbereid zijn tr: earne op betocht wêze Kiekjes maken tr: kykjemeitsje Een eenvoudig liedje tr: in ienfâldich lietsje, sankje Het is weer het oude liedje tr: it is wer it âlde liet, lietsje, deuntsje, it is wer de âlde sang, it âlde sankje Ik zing geen twee liedjes voor één cent tr: ik sjong gjin twa lietsjes foar ien sint, duit Een siddering doorvloog haar tr: in trilling fleach troch har hinne Geen zinnig mens tr: gjin mins Hij is erg opgewonden tr: hy is alhiel hoera, hy is út 'e rifels, de holle is him oranje V. pomp noch pompstok weten tr: fan oere noch pompstôk witte De ondeugd ziet hem de ogen uit tr: it sjocht him ta de eagen út Bezwaar. Grieven tr: beswieren wrokkend gevoel v. te kort gedaan of miskend te zijn. Grieven tr: wrok Een woelig kind tr: in woelich, heisterich, drok bern Een woelige nacht tr: in ûnrêstige nacht De zee is woelig tr: de see is ûnrêstich Een woelig leven tr: in rûzich libben Een woelige tijd tr: in rûzige, rûzige, ûnlijige tiid Het is ongewenst te ... tr: it is net winsklik om te .. Zij zijn vriendinnen tr: it binne kammeraatskes A is vriendin met B tr: A is B har kammeraatske, A en B binne kammeraatskes Hij heeft een vriendinnetje tr: hy hat ferkearing, in faam, hy hat wat oan 't hantsje Er is sneeuwjacht tr: it jaget, sniejaget Geen korrel, (niets) tr: gjin kerl, kerrel, koarel, koarelskerl, koarelskrom. Dat moet men met een korreltje zout nemen, dat moat op 'e ljedder sille wurde. Op de korrel nemen (fig.), op it harspit nimme. Op de korrel genomen worden, (streng worden ondervraagd) yn 'e, tusken, ûnder de skjirre komme Zullen we alvast maar beginnen tr: sille wy alfêst, ferfêst mar begjinne? Driemaal is scheepsrecht tr: trije (kear) is skippersrjocht Inspringen voor tr: ynspringe foar Stank voor dank krijgen tr: stank foar tank krije Tot kaatskoning worden uitgeroepen tr: de keningspriis krije Iem. tot kaatskoning uitroepen tr: immen as kening útroppe Stemgerechtigd zijn tr: stimme meie, it foech, rjocht hawwe om te stimmen Een liter melk tr: in liter, mingel, mingelen molke Dat strekt hem tot schande tr: dat is him ta ûneare Het is (een) schande tr: it is (in) skande (Het is) schande! tr: (it is skoof en) skande! Schande v. iets spreken tr: earne skande fan sprekke, roppe Iem. te schande maken tr: immen te skande meitsje -Door schade en schande wordt men wijs tr: men moat leare mei skea en mei skande De aardappelen afgieten tr: de ierappels dreagje, ôfdreagje ierappeldreagje Afgegoten vocht tr: dreachsel (it) tr: ôfdreachsel (it) Als de dagen beginnen te lengen, beginnen de nachten te strengen tr: as de dagen begjinne te langjen, begjinne de nachten te strangjen bewerkstelligen. Hij kan daar niets uitwerken tr: hy kin dêr neat dwaan Dat zal niet veel uitwerken tr: dat hellet net folle út, dat slacht gjin merk Vogels vangen tr: fûgelfange De vogel is gevlogen tr: kwyt is Hantsje de mosk Een slimme vogel tr: in liepert, in snoadenien Een vreemde vogel tr: in nuversma, in wonder persoan, in wonderling Men kent de vogel aan zijn veren tr: men ken de fûgel oan syn fear Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht tr: better ien fûgel yn 'e hân as tsien yn 'e loft, ien haw-ik is better as tûzen hie-ik Het zijn vogels v. enerlei veren tr: se jouwe inoar neat foarút, ta Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is tr: elke fûgel tsjottert nei't syn bek is Vogeltjes die zo vroeg zingen krijgt de poes tr: fûgeltsjes dy't sa ier sjonge, dy krijt de kat Pak samengeperst hooi, stro tr: heapak, striepak (it) In pakken (v. hooi, stro) tr: yn 't pak, yn pakjes Met het pak gaan, lopen tr: mei it pak, de marse rinne, mei hannel reizgje, mei keappenskip rinne, by de doarren lâns, by de streek (lâns) reizgje, de streek op wêze, by de, oan 'e streek wêze Met pak en zak tr: mei it, jins hiele hawwen en hâlden, dwaan Dat is een lastig pak tr: dat is in lestich kerwei, in lestich spul, in minne goai Elk moet zijn (eigen) pak(je) dragen tr: elk sil syn eigen pak drage Bij de pakken (blijven) neerzitten tr: de moedfearren hingje litte, de moed ferlern jaan Dat is een pak v. mijn hart tr: der falt my in stien fan it hert Zij heeft haar pak(je) afgelegd tr: hja hat it pak útskodde Door die ziekte heeft hij een heel pak uitgetrokken tr: troch dy sykte hat er in jas útdien V. hetzelfde laken een pak krijgen tr: fan itselde lekken in broek, jas, rokje krije Jullie, zij krijgen v. hetzelfde laken een pak tr: jimme, hja binne fan, út ien lape knipt, skuord, snien, toarnd Een nat pak halen, (nat regenen) tr: wiet reine tr: in wiet pak helje, yn 't kowedrinken falle, byt hawwe, deryn sitte, reitsje Met een nat pak thuiskomen tr: mei de wiete boel, bringst, brol, brot, brut, klits thúskomme dracht, vracht, laag, Een pak sneeuw tr: in pak, bats, gatfol, jacht, pôle, prakke snie Een pak slaag, een pak op zijn donder Aan de pak zijn tr: oan it ynpakken wêze Trouwen is een pak tr: trouwen en bargeslachtsjen hat syn útfallen, it trouwen is bargeslachtsjen Dat is een tic van hem, (mal aanwensel) tr: dat is in nuvere oanwenst fan him Kieskeurig zijn wat eten betreft tr: tier (yn it iten) wêze, in fyn feltsje op 'e tonge hawwe Kieskeurig wat eten betreft (inz. v. kinderen) tr: pizerich, pizelich Kieskeurig zijn wat eten betreft tr: tier (yn it iten) wêze, in fyn feltsje op 'e tonge hawwe Kieskeurig wat eten betreft (inz. v. kinderen) tr: pizerich, pizelich Om of langs iets zeilen. De kaap omzeilen tr: om 'e kaap sile langs de omtrek v. iets zeilen. Een klip omzeilen tr: om in klip hinne sile Een moeilijkheid omzeilen tr: in swierrichheid út 'e wei gean Reikhalzend naar iets uitzien tr: earne o sa nei útsjen, halseagje, útfierkje, fierkje Het riet ruist zacht tr: it reid rûst, reauntet sêft De wind ruist tr: de wyn rûst, is rûzich, rûzerich Zacht ruisen, (van bladeren, zee) tr: sêft rûze, rûskje, núnderje Malse sla tr: bros slaad Mals vlees tr: soppich fleis Een mals regentje tr: in myld reintsje Niet mals zijn tr: net foar de poes wêze Ergens tegenop rijden tr: earne tsjinoan, tsjinop ride Ergens niet tegenop kunnen tr: earne net tsjinoan kinne Ergens tegenop zien tr: earne tsjinoan sjen, earne tsjinoan soargje, skoarje, skytskoarje, gnize, gnuve, hinkje Zich verkleden tr: jin ferklaaie, ferstrûpe, ferstrike Zich verkleden als tr: jin ferklaaie as Verkleed als tr: ferklaaid as Kleine lisdodde tr: lytse tuorrebout, Typha augustifolia L Grote lisdodde tr: grutte tuorrebout, podsigge, Typha latifolia L Niet, moeilijk meetbaar tr: net, slim te mjitten Smullen v. iets, (zich erin verkneukelen) tr: jin sitte te fergriemen Met een scheve nek tr: bryknekkich Met een voorovergebogen nek tr: dûbelhalzich, dûkhalzich, dûknekkich, dûknekkerich Een stijve nek tr: in stive nekke De, zijn nek breken tr: de nekke brekke tr: op 'e dûbele, dûbelde nekke falle (Een vogel) de nek omdraaien tr: (in fûgel) de nekke omdraaie Dat zal hem de nek breken tr: dat sil him de hals kostje Zijn nek breken over de rommel tr: jin de bonken brekke oer de rommel Daar zijn heel wat woorden de nek om gebroken tr: dêr binne al hiel wat wurden oer fergriemd Tot aan zijn nek in iets zitten tr: oan 'e hals ta, oan hals en earen (ta), oan kop en earen ta, op kop en earen earne yn sitte Ik heb geen ogen in mijn nek tr: ik ha gjin eagen op 'e rêch Iem. op zijn nek geven, komen, zitten tr: immen op 'e hûd jaan, komme, sitte Iem. in de nek zien tr: immen yn 'e nekke skoppe, immen it fel oer de nekke helje Wat haal je je op je nek tr: wat hellest dy op 'e hals Over de nek gaan tr: oer de nekke gean Uit zijn nek praten, lullen tr: mar wat út 'e nekke kletse, lulle, út in hynstekop petearje Iem. de nek toekeren tr: immen de kont takeare, jin fan immen ôfkeare Iem. met de nek aanzien tr: immen mei de skeane nekke oansjen, immen skouderje, immen mei de rêch, oer it skouder, op 'e rêch, side oansjen Hij wordt met de nek aangezien tr: de hanen pisje tsjin him oan De nek buigen, krommen tr: om ('t) lyk wolle Zijn nek uitsteken tr: de nekke útstekke Zijn voordeel doen met tr: jins foardiel dwaan mei Zijn voordeel kunnen doen met tr: jins foardiel dwaan kinne mei, wat kinne mei, wat hawwe oan Dat heeft zijn voordeel tr: dat hat syn foar Hij is in zijn voordeel veranderd tr: hy is yn syn foardiel feroare Ten voordele v. tr: yn it, ta foardiel fan Een voordeeltje tr: in ferfaltsje, fertúntsje, in moaie ynstruier, in moaie ynstruiïng, in strykyn-'t-laadsje Er lopen slechte geruchten over ... tr: der geane rare praatsjes, der giet net sok moai praat fan, oer .. Het gerucht gaat, dat ... tr: der wurdt (fan) grute, gnute, gûnze, dat ..., ik haw der grútsjen, gnútsjen fan heard, dat ..., der giet, is gewach fan, dat ..., der is, giet praat fan, oer, dat .. Bij geruchte tr: fan hearren en sizzen In een kwaad gerucht staan tr: op in minne, ferkearde namme lizze Voor geen (klein) geruchtje vervaard zijn tr: fan ien brims, mich net bauje De bedeling tr: (de gaven) de bedieling, de jûne byt, de jûne stikken V.d. bedeling krijgen tr: fan 'e bedieling, omdieling krije, út 'e earmekas krije De scepter zwaaien tr: de septer swaaie Eender gebladerd en getakt tr: mei gelikense blêden en takken, tûken Een getakt gewei tr: in gewei mei takken Riem om achterpoten v. koe vast te zetten (bij het melken) tr: spanriem, spanlear (it) -Eerst in de boot, keus v. riemen tr: dy't earst yn 'e boat is, hat kar fan riemen, dy't earst yn 'e roef komt, hat kar fan plak Geen krimp geven tr: gjin belies, krimp, kamp, keap, jaan In beweging brengen. De handen, de armen roeren, (in de weer zijn) tr: de lea reppe ze geluid doen geven (v. muziekinstrumenten). De trom roeren tr: tromslaan, tromje Iets al roerende door iets anders mengen tr: eat earne yn beriere Iem. diep, tot tranen toe roeren tr: immen weak meitsje, immen by 't hert krije Zich roeren, (zich bewegen, verroeren) tr: jin bewege Zich wenden nog roeren kunnen tr: Gjin kant út kinne Het volk begon zich te roeren tr: it folk kaam fanwegen, yn opstân Zich goed roeren tr: net swak byspylje ... dan ben je nergens meer tr: ... dan hast gjin poat mear om op te stean; ... dan witst net wêrst wine (en krûpe) silst Een onuitwisbare indruk tr: in djippe, ûnferjitlike yndruk Dat is onuitwisbaar in mijn geheugen geprent tr: dat ferjit my noait wer Een gezellige prater tr: in smoute. swiete prater Een handige, gewiekste prater zijn tr: in handige prater wêze, gatten ticht prate, rjocht prate kinne wat krom is Pisserig zijn tr: koartmiellich, migerich, poazich wêze, slop op 't wetter wêze Zich ontsluiten tr: iepen gean Iets ergens in vervlechten tr: eat earne yn befrisselje, ferfrisselje Omdat je hier bent tr: omdatsto, omdatste, omdatst, om'tsto, om'tste, om'tst, omsto, omste, omst hjir bist Pijnlijk neertuimelen tr: in (bêste, goede, rare) gisel meitsje Tegen de wind opzwoegen tr: yn 'e wyn op wrotte Iem., zich een kogel door het hoofd jagen tr: immen, jinsels in kûgel troch de kop jeie De kogel is door de kerk tr: de kûgel is troch de tsjerke Verblind zijn voor tr: blyn wêze foar Eten als een wolf tr: ite as in wolf Honger als een wolf tr: honger as in wolf Iem. voor de wolven gooien tr: immen foar de liuwen smite Met de wolven in het bos huilen tr: gûle mei de wolven, bylje mei de hûnen dêr't men mei yn 'e bosk is Andersom doen, hangen, zetten tr: oarsomje, oarsom dwaan, hingje, sette Precies andersom tr: just, krekt oarsom, rjochtoarsom Zich verpozen tr: jin ferpoazje, útrêste, bekomme Over iets mijmeren tr: oer eat mimerje, eat bemimerje Zitten te mijmeren tr: sitte te mimerjen, yn 'e mimer wêze De schouders ophalen tr: oan 'e skouders lûke, de skouders oplûke Zijn neus ophalen, (sterk opsnuiven) tr: snuve Iem. ophalen, (iem. afhalen) tr: immen ophelje, oanhelje Ik kom je wel ophalen tr: ik helje dy wol op De hand aan een spijker ophalen tr: de hân oan in spiker iepenhelje Veelzijdige studie tr: brede stúdzje Een veelzijdige toepassing tr: in brede tapassing Veelzijdige kennis tr: wiidfiemjende kennis Een veelzijdige geest tr: in alsidige geast Veelzijdig ontwikkeld tr: breed ûntwikkele Hij is erg veelzijdig tr: hy kin hiel wat, in soad Dat is eender tr: dat is itselde Geen twee mensen zijn eender tr: der binne gjin twa minsken gelyk Twee eendere vazen tr: twa gelikense fazen Ze zijn eender gekleed tr: se binne gelyk yn 'e klean Net eender tr: krekt gelyk, krekt-en-allyk, krekt-en-gelyk Dat is mij eender tr: dat is my itselde, likefolle, allikefolle 't Is eender wat tr: 't is likefolle wat Dat is eender tr: dat is itselde Geen twee mensen zijn eender tr: der binne gjin twa minsken gelyk Twee eendere vazen tr: twa gelikense fazen Ze zijn eender gekleed tr: se binne gelyk yn 'e klean Net eender tr: krekt gelyk, krekt-en-allyk, krekt-en-gelyk Dat is mij eender tr: dat is my itselde, likefolle, allikefolle 't Is eender wat tr: 't is likefolle wat Zich in een wespennest steken tr: yn in holdersnêst omriere Zich niet in een wespennest steken tr: jin net yn 'e slingertûken jaan Het is om tureluurs te worden tr: men soe der sânderlei, simpel fan wurde Uitgekinderd hebben tr: de lêch út hawwe Zich v. iem., iets afkeren tr: jin fan immen, eat ôfkeare afweren tr: ôfkeare Afneembare deksels tr: losse lidden Overweldigend mooi tr: oerweldigjende moai Een overweldigende belangstelling tr: in oerweldigjende, geweldich grutte belangstelling Overweldigend mooi tr: oerweldigjende moai Een overweldigende belangstelling tr: in oerweldigjende, geweldich grutte belangstelling Natuurlijke historie tr: natuerlike histoarje Grimmelen v. tr: grimelje, grimmelje fan, krimelje fan, grimelgrammelje fan Te(n) zijnent tr: by him, by him thús, by him oan hûs Schunnig gekleed tr: skurf, snústerisch, suterich yn 'e klean Een schunnige kerel tr: in minne, gerniene keardel Schunnige taal tr: smoarch, goar, ôfwaaid praat Schunnig gekleed tr: skurf, snústerisch, suterich yn 'e klean Een schunnige kerel tr: in minne, gerniene keardel Schunnige taal tr: smoarch, goar, ôfwaaid praat Schimpnaam voor iem. uit de veenstreek tr: feantraper, turftyk Ergens een schrap(je) bij zetten tr: earne in streekje by sette Daar kun je wel een schrap door halen (fig.) tr: dêr kinst wol in streek troch helje, ûnder sette Zich schrap zetten, (lett. & fig.) tr: jin skrep, te skrep, skrip sette fig. tr: tsjinskoarje, de hakken yn 'e grûn, de neilen yn it iis sette Schrap zeilen tr: krap sile, (skerp) oan 'e wyn hingje, skraal by de wyn sile, skraal oan 'e wyn lizze suikertablet, met pepermuntolie bereid. Pepermuntje tr: pipermintsje (it), muntsje, pipermuntsje (it) Een rolletje pepermunt tr: in rôltsje pipermintsjes, muntsjes, pipermuntsjes Een spiering uitgooien om een kabeljauw te vangen tr: in tsjilling, tsjillinkje útstjoere, útsette, útsmite om in einfûgel te fangen, in spjirring útsmite om in kabeljau te fangen Het Oude, Nieuwe Verbond tr: it Alde, Nije Ferbûn De Ark des Verbonds tr: de bûnsarke Weer de oude zijn tr: de âlde wer wêze, wer by 't spul, by de wurken wêze De Ouden, (de volken der oudheid) tr: de âlden De ouden v. dagen tr: de âlderein, de âlden fan dagen -Zo de ouden zongen, piepen de jongen tr: sa't de âlden sjonge, piipje de jongen Grote letter, (kapitaal) tr: grutte letter Kop of letter, (kruis of munt) tr: liuw of letter, letter of liuw Hij heeft veel letters gegeten tr: hy hat letters iten Een lettertje, (briefje) tr: in letterke, in kribel, kribeltsje Twee gekruiste lijnen tr: twa inoar krusende linen Met gekruiste armen tr: mei de arms oerinoar (hinne) De Gekruiste tr: de Krúsling Te grabbel gooien tr: te grabbel, op 'e grabbel smite Te grabbel liggen tr: foar de greep, gryp lizze Naar voren tr: nei foaren, foarren Naar voren brengen tr: nei foaren bringe, tefoaren bringe, foarbringe, foar de tried bringe Ergens mee naar voren komen tr: earne mei foar 't ljocht, op 'e lap, lappen komme V. voren tr: fan foaren, foarren V. voren af (aan) tr: fan foaren (ôf) oan, fan foaren (ôf) op, fan foaren by 't oan, fan foaren ('t) ein ôf (op), fannijs (oan), fannijs ôf oan Te voren tr: te foaren, tefoaren, foartiid, foartiids, foartiten V. te voren tr: fan tefoaren, yn 't foaren, foaren Als voren tr: lykas hjirfoar Zwijgen als het graf tr: swije as it grêf Iem. ten grave dragen tr: immen opdrage Er loopt iem. over mijn graf, (gez. bij een plotselinge rilling over de rug) tr: der rint ien oer myn grêf Een graf in de golven vinden tr: op see bliuwe Dat zal hem in het graf brengen tr: dat wurdt syn dea Ten grave dalen tr: begroeven wurde Met de ene voet in het graf staan tr: mei ien foet yn it grêf stean, nei de lodde rûke Zijn eigen graf graven, delven tr: jins eigen grêf dolle Als hij dat wist, zou hij zich in zijn graf omkeren tr: as er dat wist, soe er him yn syn grêf omkeare Aan gene zijde v.h. graf tr: oer it grêf Ik ben vrij man tr: ik bin frijman Ik laat u de handen vrij tr: ik jou jo it frij, de frijichheid Vrij hebben, zijn tr: frij hawwe Ik ben zo vrij tr: ik bin mar sa frij Het vrije veld tr: it frije fjild Onder de vrije hemel tr: yn 'e iepen loft Vrij v. tr: frij fan Een vrije dag tr: in frije dei, in frijdei Het vrije kwartier tr: it frijkertier Hij is te vrij, (te vrijpostig) tr: hy is te frij, hy nimt tefolle frij Vrij blijven v. tr: frij bliuwe fan Ergens nog net vrij v. blijven tr: earne ûnder troch strûpe Vrij wat tr: frijwat Vrij veel tr: in moai soad, frijwat, moai wat, gâns in bytsje Ik ben vrij man tr: ik bin frijman Ik laat u de handen vrij tr: ik jou jo it frij, de frijichheid Vrij hebben, zijn tr: frij hawwe Ik ben zo vrij tr: ik bin mar sa frij Het vrije veld tr: it frije fjild Onder de vrije hemel tr: yn 'e iepen loft Vrij v. tr: frij fan Een vrije dag tr: in frije dei, in frijdei Het vrije kwartier tr: it frijkertier Hij is te vrij, (te vrijpostig) tr: hy is te frij, hy nimt tefolle frij Vrij blijven v. tr: frij bliuwe fan Ergens nog net vrij v. blijven tr: earne ûnder troch strûpe Vrij wat tr: frijwat Vrij veel tr: in moai soad, frijwat, moai wat, gâns in bytsje Grasduinen in tr: sneupe yn tr: omsneupe yn Iets aan de straatstenen niet kwijt kunnen tr: eat oan 'e strjitstiennen net kwyt kinne Zo mager als een hout, lat, sprinkhaan enz. tr: sa meager as barnhout, in bonkerak, brânhout, in gib, gibbe, (in) hout, in hûnekeatling, in latte, in linnenrak, in panlatte, in prikke, in range, in rippert, in rook, in rûp, in skraits, in stôk, (in) talhout, in tange, in wynhûn Hij is zo mager, dat men zijn ribben wel tellen kan, dat je hem wel met een kaarsje doorlichten kan tr: hy is sa meager, men kin him wol oan 'e kakebiennen, kakebonken, kaken ophingje, dat men him wol mei de kers, de lampe, in nachtpitsje trochljochtsje kin, hy kin wol (dûbeldgear) troch in lampeglês Mager zijn tr: meager wêze, meager om 'e latten wêze, net folle om 'e latten, lea hawwe Zo mager als een hout, lat, sprinkhaan enz. tr: sa meager as barnhout, in bonkerak, brânhout, in gib, gibbe, (in) hout, in hûnekeatling, in latte, in linnenrak, in panlatte, in prikke, in range, in rippert, in rook, in rûp, in skraits, in stôk, (in) talhout, in tange, in wynhûn Hij is zo mager, dat men zijn ribben wel tellen kan, dat je hem wel met een kaarsje doorlichten kan tr: hy is sa meager, men kin him wol oan 'e kakebiennen, kakebonken, kaken ophingje, dat men him wol mei de kers, de lampe, in nachtpitsje trochljochtsje kin, hy kin wol (dûbeldgear) troch in lampeglês Mager zijn tr: meager wêze, meager om 'e latten wêze, net folle om 'e latten, lea hawwe Aan de haal gaan tr: op 'e haal gean, útnaaie, útpike Aan een beroerte sterven tr: oan in beroerte stjerre, yn in oerhaal, set bliuwe Onder, met referte aan tr: mei ferwizing nei In trek (v. koopwaar). Een gewild artikel tr: in goed rinnend artikel Dat artikel is het meest gewild tr: dat artikel hat de pree Gewilde waar tr: grage waar Gewild zijn (v. koopwaar) tr: wol fan 'e hân, fuort wolle Zich verenen tr: jin ferienje Met vereende krachten tr: mei (alle) mannemacht Begerig naar tr: begearich, sljocht, slij nei, begien, gleon, hjit op, graach nei, op, longerich op Op zijn allerhoogst tr: op syn heechst, op 'en, syn heechsten De Allerhoogste tr: de Allerheechste Van der hummes tr: (fan der) hummes, manje Zo oud als de weg naar Rome tr: sa âld as de wei nei Rome Rome is niet op één dag gebouwd tr: Rome is net op ien dei boud In Rome geweest zijn en de paus niet gezien hebben tr: te Rome west en de paus net sprutsen hawwe Dat is vertrouwenwekkend tr: dat jout betrouwen, fertrouwen Handboeien tr: hânboeiens De deur is los tr: de doar is los Losse melk tr: losse molke Iets los verkopen tr: eat los ferkeapje Een losse verkering tr: in losse ferkearing Een los weefsel tr: in los, lostrieddich weefsel Losse patronen tr: losse patroanen, flodders Los land, (niet bij een bep. boerderij behorend) tr: los lân Een losse opmerking tr: in losse opmerking Los werk, een los(se) werkman tr: los wurk, in losse arbeider Los geld tr: los jild Het is een nogal los persoon, (lichtaardig, lichtzinnig) tr: hy is frijwat los, hy is oan 'e losse kant, de losse kant nêst, oan Los v. tong zijn tr: rap, rapmûlich, rap mei de mûle wêze Hij is wel wat los in de mond, (niet keurig in zijn woorden) tr: hy is wol wat los yn 'e mûle, yn it sizzen Ergens los overheen lopen, (vluchtig) tr: earne licht, lichtfeardich oerhinne gean Erop los, (erop af) tr: deropta Erop los ... tr: derop los .. Er maar op los eten tr: der mar op los ite, omraak, omraken ite Een los praatje tr: in los praatsje Los weer, een losse lucht, (veranderlijk) tr: los waar, losse loften De deur is los tr: de doar is los Losse melk tr: losse molke Iets los verkopen tr: eat los ferkeapje Een losse verkering tr: in losse ferkearing Een los weefsel tr: in los, lostrieddich weefsel Losse patronen tr: losse patroanen, flodders Los land, (niet bij een bep. boerderij behorend) tr: los lân Een losse opmerking tr: in losse opmerking Los werk, een los(se) werkman tr: los wurk, in losse arbeider Los geld tr: los jild Het is een nogal los persoon, (lichtaardig, lichtzinnig) tr: hy is frijwat los, hy is oan 'e losse kant, de losse kant nêst, oan Los v. tong zijn tr: rap, rapmûlich, rap mei de mûle wêze Hij is wel wat los in de mond, (niet keurig in zijn woorden) tr: hy is wol wat los yn 'e mûle, yn it sizzen Ergens los overheen lopen, (vluchtig) tr: earne licht, lichtfeardich oerhinne gean Erop los, (erop af) tr: deropta Erop los ... tr: derop los .. Er maar op los eten tr: der mar op los ite, omraak, omraken ite Een los praatje tr: in los praatsje Los weer, een losse lucht, (veranderlijk) tr: los waar, losse loften Op één voorwaarde tr: op ien betingst Voorwaarden stellen tr: betingsten hawwe, meitsje Onder, op voorwaarde, dat ... tr: op betingst, mei de betingst, dat .. Aan de voorwaarden voldoen tr: oan 'e betingsten foldwaan Hieraan is de voorwaarde verbonden, dat ... tr: hjirby bestiet de betingst, dat .. In woede geraken tr: poermâl, poerrazend, poerrazen wurde V. woede buiten zichzelf zijn tr: dwers troch alles hinne wêze, troch it mâle hinne wêze, troch it lilke hinne wêze wilde bewogenheid, drift. De woede der hartstochten tr: de wylde hertstochten Ten prooi aan de woede der golven tr: proai fan 'e wylde weagen Geen teken v. leven geven tr: gjin libbensteken jaan, gjin grant jaan Iem. een teken geven tr: immen de wink jaan Een teken des tijds tr: in teken fan 'e tiid Een goed, slecht, veeg teken tr: in goed, min, faai teken Zet de tekens in je opstel, (leestekens) tr: set de lêstekens yn dyn opstel Het teken des kruises tr: it krústeken Het is een teken aan de wand tr: it is in faai teken Onze tijd staat in het teken v.d. techniek tr: ús tiid stiet yn it teken fan 'e technyk Ten teken van tr: as blyk, teken fan V. nabij tr: fan tichtby, tichteby Iem. v. nabij kennen tr: immen fan tichtby, tichteby kenne Het Nabije Oosten tr: it Heine Easten Eromheen praten tr: der om hinne draaie, om 'e kant hinne prate Onverzettelijk zijn tr: ûnfersetlik, steech, stjuch, stjûch wêze, jin net fersette litte Onverzettelijk en volhardend tr: dreech en steech, steech en dreech Onverzettelijk zijn tr: ûnfersetlik, steech, stjuch, stjûch wêze, jin net fersette litte Onverzettelijk en volhardend tr: dreech en steech, steech en dreech Zich uitzaaien tr: jin útsiedzje Deze, dit keer tr: diskear, ditkear, dizze loop, reis De keer, die keer dat ik haar zag tr: de kears, dy kears dat ik har seach Die keer tr: dy kears (Op) een andere keer tr: in oare kear Voor deze keer tr: foar diskear, ditkear, dit pas Enige keren tr: in kearmannich, reismannich Een enkele keer tr: in inkel(d)e kear, inkeld(ris) Keer op keer tr: kear op kear Elke, iedere keer tr: alle kearen Een paar keer tr: in pear kear, in kear twa In één keer tr: yn ien kear Binnen de kortste keren tr: yn (in flok en) in sucht De eerste, tweede keer tr: de earste, twadde kear Tot drie, vier keer toe tr: oan trije, fjouwer kear ta Dat is nu één keer zo tr: dat is no ien kear, ienris sa Dat is één keer en nooit weer tr: dat is ien kear, ienris, mar net wer Nu moet je 's een keer ophouden tr: no moatst ek ris ophâlde Een keertje tr: in kear Het is twee keer zo koud, warm als gisteren tr: it is kâlder, waarmer as juster, it skeelt in kear Het is twee keer zo goed tr: it is in kear sa goed Een keer nemen tr: in kear nimme, krieme Gedane zaken nemen geen keer tr: diene dingen nimme gjin kear, it bern is der, it moat rêden, ret wurde Iem. te keer gaan, (iem. stuiten) tr: immen te kear gean Iem. met een ambt bekleden tr: immen een ambt opdrage Iem. met gezag bekleden tr: immen gesach jaan Iem., bekleed met een hoge post tr: immen mei in hege post Een ambt, post, plaats, leerstoel bekleden tr: in amt, post, plak, learstoel besette Onder de schilders bekleedt hij de eerste plaats tr: ûnder de skilders nimt hy it earste plak yn Door, na, voor Engelands uittreding uit ... tr: trochdat, neidat, foardat Ingelân út ... stapte De Alwetende tr: de Alwittende Het uiterste geval tr: it slimste gefal Zijn uiterste best doen tr: jins uterste bêst dwaan Op het uiterste ogenblik tr: op it lêste stuit Ten uiterste tr: oant yn it uterste Het uiterste geval tr: it slimste gefal Zijn uiterste best doen tr: jins uterste bêst dwaan Op het uiterste ogenblik tr: op it lêste stuit Ten uiterste tr: oant yn it uterste Iem. iets opstrijden tr: immen eat ûntstride Voor een deel in de kosten bijdragen tr: in part fan 'e kosten bybringe Bijdragen tot tr: bydrage ta Ergens toe bijdragen tr: earne ta bydrage, earne wat ta dwaan, earne wat oan tadwaan Het zijne ertoe bijdragen tr: sines derta dwaan Verzadigd raken tr: sêd krije, de boaiem fiele, grûn fiele V. dat eten raakt men spoedig verzadigd tr: dat iten sêdet tige, sêdet oan, dat iten is tige sêdsum, saadsum Meer dan verzadigd zijn tr: boppe sêd, boppesêd wêze Nauwelijks verzadigd zijn tr: rutersêd wêze Half verzadigd zijn tr: springsêd wêze Geheel verzadigd zijn tr: trochsêd wêze Zo traag als een slak tr: sa traach as in slak, tsjokke sjerp Warm weer maakt traag tr: hjit waar wurde jo sleau, loom fan Traag v. begrip zijn tr: wat stadich, staf wêze, wat sleau falle Traag in het werk zijn tr: de stadige kant neist, oan de stadige kant wêze -De een traag, de ander graag tr: (is) de iene traach, de oare (is) graach Zo traag als een slak tr: sa traach as in slak, tsjokke sjerp Warm weer maakt traag tr: hjit waar wurde jo sleau, loom fan Traag v. begrip zijn tr: wat stadich, staf wêze, wat sleau falle Traag in het werk zijn tr: de stadige kant neist, oan de stadige kant wêze -De een traag, de ander graag tr: (is) de iene traach, de oare (is) graach Oude prullen tr: âlde snaren nietswaardige persoon. Een prul v.e. vent tr: in fint fan neat Pedagogische academie tr: pedagogyske akademy Pedagogische academie tr: pedagogyske akademy Stotende bewegingen maken. De dobber tukt tr: de dobber tipt Aanrijden, beginnen af te richten (v. paarden). Een paard toerijden tr: in hynder begjinne te bedraven, te belearen, ôf te riden In het geniep knijpen tr: gnjirdzje, gnirdzje, gnjirje Het zal er knijpen, (het zal erom spannen) tr: dat sil nipe De wind knijpen tr: knipe Hem knijpen, (erg bang zijn) tr: skitende benaud wêze, yn jins skiter sitte er vandoor gaan tr: derút knipe Eén-, tweejarige hengst tr: interhynst, twinterhynst (adv.) zeer tr: blikslaggers: dat foel ús blikslaggers ôf (adv.) zeer tr: blikslaggers: dat foel ús blikslaggers ôf (adv.) zeer tr: blikslaggers: dat foel ús blikslaggers ôf Uiteenlopende lijnen tr: útinoar rinnende linen Uiteenlopende berichten, meningen tr: ferskillende berjochten, mieningen Uiteenlopende belangen tr: tsjinstridige belangen Op uiteenlopende wijze tr: op ûnderskate wizen Mijn vader, moeder, oom, tante, grootvader, grootmoeder tr: ús heit, mem, omke, muoike, pake, beppe Mijn broer, zus tr: myn broer, suster Mijn broer Jelle, mijn zus Jetske tr: ús Jelle, Jetske Mijn! tr: hâld, myn! De, het mijne tr: minen, minent, mines Het mijn en dijn tr: mines en dines Hij onthoudt maar v. den twaalven tot de noen tr: hy hat in ûnthâld, hy kin ûnthâlde fan tolve oere oant middei Zuinig zijn tr: sunich wêze, it net weismite, foet (by streek, stik) hâlde, de foet stiif hâlde, de foet by de kûle hâlde Hij is zuinig tr: hy is sunich, by him giet neat oerboard, hy is gjin weismiter Hij is erg zuinig tr: hy is tige sunich, it fel sit him strak om 'e noas Zuinig leven tr: sunich libje, der sunich by lâns gean Zuinig te werk gaan tr: it kloek, sunich oerlizze Hij is zuinig met zijn woorden tr: hy ferpraat him net Zuinig op iets zijn tr: earne sunich op wêze Een zuinige wagen tr: in sunige wein Niet zuinig tr: net sunich Hij was niet zuinig kwaad tr: hy wie net in bytsje lilk Hij kreeg op z'n donder en niet (zo) zuinig óók tr: hy krige op 'e donder en net sa sunich Zuinig kijken tr: sunich sjen Zuinig lachen tr: skealik laitsje De vergeving v.e. ambt tr: it ferjaan fan in amt Zich liederlijk vervelen tr: jin útinoar, dea ferfele Zich liederlijk vervelen tr: jin útinoar, dea ferfele Iets niet kunnen verhelpen tr: eat net helpe kinne Dat psalmzingen kan ik niet uitstaan tr: dat psalmsjongen kin ik net oer Ik heb met die man niets uit te staan tr: ik haw mei dy man neat te krijen, út te stean Wat hebben we al niet uitgestaan met die jongen tr: wat hawwe wy al net wat mei dy jonge hân Het kapitaal staat uit tr: it kapitaal stiet út Kapitaal hebben uitstaan tr: kapitaal út te stean hawwe Ad interim tr: tydlik, waarnimmend Erop uit zijn iem., iets te bespieden tr: op 'e strún wêze, op it strúnderspaad wêze Iem. die erop uit is iem., iets te bespieden tr: strúnder, struner Tweedracht verscheurde de natie tr: twariedigens ferskuorde de naasje, skuorde de naasje útinoar Niet onknap tr: net ûnhimmel, ûnknap, ûnkreas, ûntsjep Hij zal dat wel schipperen, (beredderen) tr: hy sil dat wol skipperje, roaie, oprêde Je moet een beetje weten te schipperen tr: men moat wat skipperje, healwyn sile De onderlip laten hangen tr: blibje tr: blibkje tr: lipkje, de lippe hingje litte, de lippe sette Iem. opheldering verschaffen tr: immen opheldering, klearrichheid jaan Hij, zij is heel wat mans tr: hy, hja is hiel wat mânsk Hij, zij is niet mans genoeg tr: hy, hja is te min mânsk, te minmânsk Dat is mij te mans tr: dat is my te mânsk, dat is my mânskernôch Zijn weetje wel weten tr: jins weetsje wol hawwe Allerlei weetjes tr: alderlei weetsjes Het huis wordt afgebroken tr: it hûs wurdt ôfbrutsen, it hûs komt del, (der)ôf Onder toezicht staan tr: ûnder tafersjoch stean Onder toezicht plaatsen tr: ûnder tafersjoch sette Toezicht uitoefenen tr: tafersjoch hâlde Het toezicht hebben tr: it tafersjoch hawwe Stokkerig mannetje tr: stokmantsje (it) Hij is, was zogenaamd ziek tr: hy is sabeare, sa't it hjit siik, hy wie sabeare, sa't it hiet siik Hij is, was zogenaamd ziek tr: hy is sabeare, sa't it hjit siik, hy wie sabeare, sa't it hiet siik Borstelig haar tr: stikelich hier Cadeautje tr: kadootsje (it), presintsje (it) Cadeau geven tr: kado jaan, presint dwaan, jaan Cadeau krijgen tr: kado krije Beseffen, dat ... tr: beseffe, dat ..., yn it begryp komme, dat ..., yn, foar, ûnder it begryp hawwe, dat .. Een reeks bomen, huizen tr: in rigel beammen, huzen Een reeks v. jaren tr: in rige fan jierren Een meetkundige, rekenkundige reeks tr: in mjitkundige, rekkenkundige rige Zeer sober leven tr: soberearje In sobere woorden tr: yn sobere wurden Een woedeaanval krijgen tr: in opkomst krije In een woedeaanval sloeg hij alles kapot tr: yn syn opsternatens sloech er alles stikken Onnoemelijk veel tr: in geweldich soad Onnoemelijk klein tr: geweldige lyts Onnoemelijk veel tr: in geweldich soad Onnoemelijk klein tr: geweldige lyts Het blijkt, dat ... tr: it blykt, it docht bliken, it docht útwizing, it wiist him út, dat .. Uit deze cijfers blijkt, dat ... tr: dizze sifers docht oan, út bliken, dat ... dizze sifers litte útkomme, dat .. Laten blijken tr: skine litte, útwizing dwaan Niets laten blijken tr: neat skine litte, it jin reet skine litte Klokslag negen uur tr: op 'e klokslach fan njoggen oere Belegen kaas tr: belegere, âlde tsiis Belegen bier tr: belegere, begeard bier Ergens onachtzaam mee omspringen tr: earne ûnachtsum, waarloas, warleas, warleas, warloas mei omspringe Ergens onachtzaam mee omspringen tr: earne ûnachtsum, waarloas, warleas, warleas, warloas mei omspringe Geneeskrachtige plant tr: hielkrûd (it) Tuinmanswerk doen tr: túnmanje Het loont de moeite niet tr: it is de muoite net wurdich Niet lonend zijn tr: net leanje, neat opsmite Deventer koek tr: Dimter koeke Allerlei soorten koek tr: koekeguod (it) Een stuk koek tr: in stik koeke Koek bij de koffie tr: koeke by, ta de kofje Gesneden koek tr: snij de koeke Erin gaan als (gesneden) koek tr: deryn gean as slaad, deryn falle as in stik bûter yn 'e brij Alles voor zoete koek opeten tr: alles foar swiete koeke, sûker, swier opite, alles foar sûkerswiet oannimme De koek is op tr: it is (allegearre) op en dien, wei Dat is andere koek (dan pepernoten) tr: dat is oare tee (as sloppe kofje), dat is oars wat Het is al koek v. één deeg tr: it is allegearre koeke fan ien daai Het is koek en ei met hen tr: hja binne wakker oates en toates (mei-inoar), it is oates en toates Dat is oude koek tr: dat is âld nijs, dat wisten wy al Gevulde koek tr: fulde koek Een koekje (bij de thee) tr: in koekje by de tee Twee hoekjes, aan elkaar vastgeplakt door chocola enz. tr: twillingkoekje (it) Een koekje v. eigen deeg krijgen tr: jins trekken thús krije. Het zal vannacht een koekje bakken tr: it knypt, bakt fannacht in (aardich) koekje Koek voeren tr: koekefuorje Een verzetje tr: in fersetsje Ik doe dat voor mijn verzet tr: ik doch dat foar myn ûntspanning In verzet komen (tegen) tr: yn ferset komme (tsjin) Tegen iem. in verzet homen tr: tsjin immen yn ferset komme, immen tsjinkomme Verzet plegen tr: jin fersette Een compromis sluiten tr: in kompromis slute, inoar op 'e helte temjitte komme Hij is met zijn werk bezig tr: hy is mei syn wurk dwaande Hij is druk bezig tr: hy is tige warber, drok dwaande Bezig zijn met tr: dwaande wêze mei, slachs wêze mei, gearwêze oer, oan 'e gong wêze mei, te gong wêze mei, te set, teset wêze mei, oer, te wurk wêze mei, te gear, tegear wêze oan, oer Ergens mee bezig zijn tr: earne mei dwaande wêze, eat by de(r), by 'en ein hawwe Voortdurend met iem., iets bezig zijn tr: mei immen, eat ompankoekje, ompopkje Zo'n beetje bezig zijn tr: ompiele, omnifelje Bezig zijn aan tr: dwaande wêze mei Geluid geven tr: lûd jaan Er zit een mooi geluid in tr: der sit in moai lûd yn Zeebenen hebben tr: seeskonken hawwe De zwarte lijst tr: de swarte list Een piezeltje tr: in leaf lyts bytsje, in bewyske, in knikje Zoals het reilt en zeilt tr: sa't it rydt en fart Iem. op een dwaalspoor brengen tr: immen op in dwaalspoar bringe, op 'e doele bringe, yn 'e mist fiere, ferbjusterje Op een dwaalspoor raken, zijn tr: op in dwaalspoar, op 'e doele, it spoar bjuster, spoarbjuster reitsje, wêze In hoeverre tr: yn, foar hoefier tr: yn, foar hoefier't Zich verhangen tr: jin ferhingje Vaag omlijnd tr: dizich tr: dizenich Geld afstaan tr: jild ôfstean ôfstekke Een zaal vol tr: in sealfol Op zaal liggen tr: op 'e seal lizze Krijg de klere tr: krij de kleare, koarts, pest, pleuris Duizendtallen (v.) tr: tûzenen De krulziekte hebbend tr: krolsiik Die saus is mij niet pikant genoeg tr: dy saus is my net pikant genôch, pikanternôch, dy saus smakket my wat te rjochtút Die saus is mij niet pikant genoeg tr: dy saus is my net pikant genôch, pikanternôch, dy saus smakket my wat te rjochtút Uit elkaar spatten tr: útinoar spatte aaipoes spelen tr: flaaie, troaie, streakje De bare duivel tr: de bare duvel Bare onzin tr: klearebare ûnsin De bare zee tr: de bare see In baar geld tr: yn baar, kâld jild Een contaminatie tr: in kontaminaasje, mjoksfoarm Waanzinnig. 't Is om dol te worden tr: 't is om gek te wurden Ben je dol? tr: bist gek, mâl? Dol v. pijn tr: gek, sljocht fan pine Dol v. woede tr: dûm fan lilkens Door het dolle heen zijn tr: troch it mâle, troch alles hinne wêze, gjin minske gelyk wêze zeer dwaas, mal. 't Is te dol tr: it is te gek, it rint alhiel yn 't mâle Te dol om los te lopen tr: te gek om los te rinnen Door het dolle heen zijn, (zeer opgewonden en uitgelaten) tr: stapelgek, stapelsljocht wêze, útskroeven wêze, alhiel hoera wêze onbezonnen en driest. Een dol waagstuk tr: in dryst stik, weachstik Met de dolle kop iets doen tr: op 'e dolle roes, mei de dolle holle, mei de dolle dryste kop eat dwaan Dol zijn op tr: sljocht wêze nei, om, op, gleon wêze om, op Dol verliefd zijn op tr: sljocht wêze nei, om, op, stapelgek, stapelsljocht wêze op Straffen die bij de wet zijn toegelaten tr: straffen dy't by de wet talitten, tastien binne Gras vervoederen, (als voeder geven) tr: gers fuorje Het is geen roofgoed tr: wês der foarsichtich mei Het is roofgoed tr: it is rôversguod Tweede kalfkoe tr: twaddekealsko Een moedergek zijn tr: in (lytse) memmegek wêze, memeftich, memmich wêze De dellen hangen erbij tr: de fellen en bellen bingje derby Voor intern gebruik tr: foar yntern gebrûk, om te brûken ûnder eigen minsken, yn eigen bedriuw, op eigen ôfdieling Iets vandoen hebben tr: eat fanneden hawwe, wêze, eat brek wêze Ik heb er niets mee vandoen tr: ik haw der neat mei fanneden, neat mei te krijen De vooravond v.h. feest tr: de jûns foar it feest Aan de vooravond staan van ... tr: oan it begjin stean fan ... Een kop als vuur tr: in kop as in boei, as fjoer Een lucht met koppen tr: in koppige loft Er komen koppen opzetten tr: der komme koppen oan 'e loft, de loft koppet De koppen der golven tr: de koppen op 'e weagen Er zijn witte koppen op de golven v.h. meer tr: de mar koppet, it koppet op 'e mar De kop v.h. roer tr: de kop fan it roer, de helm De kop nemen tr: de kop nimme, oan 'e kop komme Op kop liggen tr: oan 'e kop lizze De kop v.e. romer afbijten tr: de kop fan 'e romer bite, de kop derôf nimme Met de kop in de wind gaan liggen tr: mei de kop yn 'e wyn lizzen gean, de kop yn 'e wyn smite, it skip op 'e wyn rinne litte Kopjes geven tr: kopkes jaan Een knappe kop tr: in knappe kop, immen mei in kop Een harde, stijve kop tr: in hurde, stive kop; in styfkop, hurdkop In zijn blote kop lopen tr: neat op 'e kop hawwe Hij is een kop groter dan ik tr: hy is in kop grutter as ik Iem. een kopje kleiner maken tr: immen kopje, de kop ôfslaan Wij zullen de haan een kopje kleiner maken tr: wy sille de hoanne lytsman meitsje Iem. bij de kop pakken, vatten tr: immen by kop en kont krije Op zijn kop staan tr: op 'e kop stean Het zal niet gebeuren, al ging hij ook op z'n kop staan tr: it giet oer, al soe er op 'e kop stean V. kop tot teen tr: fan kop ta tean Kopje-onder gaan tr: kopke-ûnder gean, op 'e harsens, oan kop en earen ta, op kop en earen deryn reitsje Een klap tegen zijn kop tr: in slach foar de harsens Met een dronken kop tr: mei de dronkene harsens, kop Met een dolle kop tr: mei in dolle, dryste holle, mei de dolle, dryste kop Over de kop slaan tr: oer de kop slaan Over de kop gaan tr: oer de kop gean Met een boze kop weglopen tr: mei de lilke kop fuortrinne (Een) kop tonen tr: in kop hawwe, de kop yn 'e nekke smite Zijn eigen kop volgen tr: de kop derfoar hâlde Kop op! tr: kop op!, mis is wer! Hij heeft een goede kop tr: hy hat in goede kop, der sit in (goede) kop op (him) Kop dicht!, hou je kop! tr: hâld dy de harsens! Men kon over de koppen lopen tr: jo koene oer de koppen gean De koppen bij elkaar steken tr: de koppen byinoar stekke Met de kop tegen de muur lopen tr: mei de kop tsjin 'e muorre rinne De kop ervoor houden tr: de kop derfoar hâlde Dat kan, zal mij de kop niet kosten tr: dat is de hiele wrâld, alle wrâld net Mijn kop (er)af, als dat niet waar is tr: ik doarst myn kop der wol ôfslaan litte, dat it wier is Iem. over de kop gegroeid zijn tr: immen boppe de holle groeid wêze Iem. op zijn kop geven tr: immen neisjen, immen it mannewaar opsizze Op zijn kop krijgen tr: op 'e kop krije, op jins kape krije Zich niet op zijn kop laten zitten tr: jin net op 'e kop sitte, skite litte Iets in zijn kop hebben tr: eat yn 'e kop hawwe Iets in zijn kop halen tr: eat yn 'e holle sette Als hij het in z'n kop zou krijgen tr: as er it yn 'e harsens krige Wat hij in zijn kop heeft, heeft hij niet in zijn gat (kont, staart) tr: wat er yn 'e kop hat, sit him net yn 'e kont Veel aan zijn kop hebben tr: in soad oan 'e kop hawwe Iem. aan zijn kop zaniken tr: immen oan 'e kop seure Zijn kop over iets breken tr: jin de kop earne mei brekke Mijn kop loopt om tr: de holle rint my om, de harsens, kop rint my troch Zijn kop verliezen tr: deryn wei wêze De dingen op hun kop zetten tr: de dingen op 'e kop sette Zich over de kop werken tr: jin oer de kop skreppe Het loopt hem over de kop tr: it rint him oer de fûst, de hege skuon Iets op de kop tikken tr: eat op 'e kop tikje Op de kop af tr: op 'e kop (omt) ôf Iets bij de kop pakken, vatten tr: eat oanfetsje, oanpakke, ûnder hannen nimme, jin earne ta sette. Teveel bij de kop hebben, tefolle by de(r) ein hawwe Er is kop noch staart aan te vinden tr: ik kin der kop noch sturt oan fine, ik kin der gjin ynset fan tinken oer krije De kop opsteken tr: de kop opstekke. Iets de kop indrukken, eat deltwinge, earne it near op lizze Kopje tr: kopke (it) Een kop koffie, thee tr: in kop, kopke, pantsje, pantsjefol kofje, tee Halve, 2, 5, 10 kop tr: healkop, twakop, fiifkop, tsienkop Een vuil ei, vuile maag tr: in bedoarn aai, bedoarne mage Zich vuil maken tr: jinsels smoarch meitsje, jin besmoargje, besmodzje, besmodzgje, besmotskje, jinsels ûnder, derûnder bargje, grieme, jin tabargje Het wordt gauw vuil (gez. v. stof) tr: it smoarget, smoarket gau Een vuile neus tr: in fize noas Een vuile lucht tr: in fetlike, geile loft Vuil weer tr: fiis, goar, suterich waar Een vuile akker tr: in smoarch stik lân Vuile taal tr: goar, smoarch, ûnhuer, ûnhuerich praat Hij is vuil in zijn mond tr: it is in ûnhuerling Een vuile zaak tr: in fiis, smoarch saakje Dat ziet er vuil uit tr: dat liket mâl, raar Vuil wegen, kosten tr: smoarch weage, kostje Met vuil spuiten tr: fûlbekje Geen schade doende. Een schadeloos middel tr: in ûnskuldich middel De boel schadeloos houden tr: de boel hiel hâlde Geen schade doende. Een schadeloos middel tr: in ûnskuldich middel De boel schadeloos houden tr: de boel hiel hâlde Dat is weergaloos tr: dat hat syn wjergea net Dat is weergaloos mooi tr: dat is alderprachtichst Erg, bijna overdreven nauwgezet tr: skitende krekt Erg, bijna overdreven nauwgezet tr: skitende krekt Maf weer tr: maf, maffich, slou en drou waar Een mafje doen tr: in slûchje dwaan, nimme Baarmoeder (v. mens) tr: liif (it), liifmoer, limoer Baarmoeder (v. dieren) tr: liif (it), lêch (de & it) De baarmoeder naar buiten schuiven (v. koe bijv.) tr: it liif útjeie, útskowe, it lêch útsmite De richting v.e. geweer, (het richten) tr: it rjochtsjen fan in gewear Een richting nemen, (wending) tr: in kear nimme In de richting v.h. zuiden tr: de kant fan it suden op, út Dat ligt richting Amsterdam tr: dat leit de kant, kanten fan Amsterdam op, út Hij ging richting Amsterdam tr: hy gie nei Amsterdam (ta) In die richting tr: dy kant út, dat út, dat op Neerwaarts vloeien tr: nei ûnderen ta floeie De blik neerwaarts slaan tr: de eagen delslaan Nederwaarts gericht tr: nei ûnderen ta Een neerwaartse beweging tr: in beweging nei ûnderen ta Zijn blik was onheilspellend tr: hy seach driigjend, sa't er seach, foarsei net folle goeds Het was onheilspellend stil tr: it wie om bang fan te wurden, sa stil Eén-, tweejarige vaars tr: intertrier, twinterrier (it) Het schip loeft bij het sturen tr: it skip twingt op it roer Met de plonsstok werken tr: plompe, plûmpe, polskje, rilkje Die koe geeft niet veel tr: dy ko jout net folle, is net sa jaanderich Zijn leven voor iem. geven tr: jins libben foar immen jaan, sette Dat geeft niet tr: dat jout neat Het geeft je niets (of je al ...) tr: it jout dy neat (ast ...) Het geeft je wat of ... tr: it jout dy moai wat ast .. Geven om tr: jaan om Niet om iem. geven, (zich niet aan iem. storen) tr: jin net om immen bekroadzje, neat om immen male Geven voor tr: jaan foar, ta Ergens geen cent voor geven tr: earne net in sint foar jaan Eraan geven tr: deroan jaan, oerjaan Zich geven tr: jin jaan Zich geven aan tr: jin jaan, tawije oan Het is hem niet gegeven tr: it is him net jûn Geven en nemen tr: nimme en jaan, healwyn sile Ieder het zijne geven tr: elk sines jaan, elk lyk en rjocht dwaan Men moet zo geven dat men gevende kan blijven tr: men moat sa jaan dat men jaande, jouwer bliuwe kin Ik geef je het te doen tr: ik jou it dy te dwaan, set it dy In cultuur brengen tr: yn kultuer bringe Het onkruid overwoekert het land tr: de smoargens wreidet it lân oer De zwaluw streek over het water tr: de swel, it sweltsje struts oer it wetter Hij ging met beide prijzen strijken tr: hy striek der mei beide prizen op ôf Het wasgoed laat zich niet zo gemakkelijk strijken tr: it guod wol net sa bêst strike Op een viool strijken tr: op in fioele strike Het zeil strijken tr: it seil strike Staande haardplaat tr: stander IJzeren haardplaat (tegen de achterwand) tr: stânizer (it) De hoorns v.e. koe tr: de hoarnen fan in ko, it haad, gehaad Met de hoorns stoten tr: hoarnje, omrame De hoorns opsteken tr: de hoarnen yn 'e wâl stekke Op de hoorn blazen tr: hoarnblaze Hij is rosachtig van haar tr: hy hat rodzich hier Een rosachtige gloed tr: in rodzige gloede Zich lam schrikken (fig.) tr: jin in pûst skrikke Zich (half) lam werken tr: jin lam arbeidzje Iem. lam slaan tr: immen goed neisjen Lam geslagen tr: lamslein Lam leggen tr: lam lizze Zich lam voelen tr: min (op 'e bealch, hûd, lea) wêze Zich erg lam voelen tr: sa min as pudding wêze Zo gedwee, mak als een lam tr: sa mak, nuet as in laam Het Lam Gods tr: it Laam fan God Bij de eerste aanblik tr: op it earste each Altijd Pietje de Voorste zijn tr: altyd Pytsje de foarste wêze Voor Piet Snot staan tr: foar pytsnot stean Zwarte Piet tr: swarte Pyt Iem. de zwarte piet toespelen tr: it immen, immen eat op 'e lea skowe, plakke, immen de skuld jaan Met de zwarte piet blijven zitten tr: der mei sitten bliuwe, it op jins dak krije, de skuld krije Piet en pook zijn met tr: oates en toates wêze mei Daar geeft de lommerd geen geld op tr: dêr jout de lommert gjin jild op Buitengaats zijn tr: bûtengat, bûtengats, bûtenút wêze, bûten gat wêze Het wordt hondneweer tr: it waar wol hûnje Het is hondenweer tr: it is hûnewaar, gjin minskewaar Spaanse ruiter (soort u. distel) tr: soldatekwast, Cirsium dissectum (L.) Hill Zwarte ruiter (vogelsoort) tr: sewyt, swarte tjirk, Tringa erythropus (Pallas) Voorzichtigheid is de moeder der porseleinkast tr: foarsichtigens hâldt it âld porslein hiel Omkijken naar tr: omsjen nei Iem. op stang jagen tr: immen op 'e kast jeie, sette Een paard op de stang rijden tr: in hynder stiif op 'e team hâlde Iem. op de stang rijden tr: immen neiride, immen op hakken en teannen neigean Zich vereenzelvigen met tr: jin identifisearje mei De temperatuur opnemen tr: de temperatuer opnimme Het zijn kinderen v. weelde tr: it binne wieldebern In dat gezin is het geen weelde tr: yn dy húshâlding hawwe se it net rom, it neat (net) te rom, it soppet dêr net rom, se sopje dêr net rom Dat doet hij niet v. weelde tr: dat docht him de wielde net Dat zou geen weelde zijn tr: dat soe gjin wielde wêze Onze-Lieve-Heer heeft rare kostgangers tr: Us Leave Hear hat nuvere kostgongers Buigen als een knipmes tr: bûge as in knipmes, in knyft Door buigen vernielen tr: tebûge Zich buigen tr: jin bûge Zich moeilijk kunnen buigen tr: jin min bûge kinne, gjin bûch yn 'e rêch hawwe, min, net yn 'e bocht kinne Zich over iets buigen tr: jin earne oer bûge Het wordt buigen of barsten tr: it wurdt bûge of barste Artikel (v.e. wet) tr: artikel (it), kêst (de & it) De 12 artikelen des geloofs tr: de belidenis Iem. de noppen v.d. kleren houden tr: immen de noppen fan 'e klean hâlde In zijn nopjes zijn tr: yn 'e noppen, yn jins nopkes wêze, op ('e, jins) dree, dreef wêze, jins dree, dreef hawwe In zijn nopjes zijn met tr: op 't snjit wêze mei Zich aan, v. iets onthechten tr: jin earne fan losmeitsje Tropisch warm tr: tropysk waarm Tropisch warm tr: tropysk waarm Een snoes van een kind tr: in skat fan in bern, in skatsje, in pop, in alderleafst bern Een snoes van een jurk tr: in alderleafst jurkje In briefvorm tr: yn brievefoarm De Verenigde Staten tr: de Feriene Steaten De Verenigde Naties tr: de Feriene Naasjes In verenigde vergadering tr: yn in mienskiplike gearkomste Een verenigd optreden tr: in mienskiplike aksje (Zich) wijden aan tr: (jin) wije oan Ik heb, ben het verleerd tr: ik bin it ferleard, it is my ûntleard, ûntkommen Je verleert het tr: (do) ferlearst it, men ferleart it, it ûntleart dy, jin Iem. iets verleren, (afleren) tr: immen eat ôfleare Hij kan verhippen tr: hy kin om my, om myn part ferhippe Verhippen v.d. kou tr: ferhippe fan 'e kjeld, ferhiperje Het kan mij niks verhippen tr: it kin my neat ferhippe Het verhippen tr: it ferhippe In het gareel slaan (v. trekdier) tr: ynspanne, oanspanne, ynslaan In het gareel houden (lett. & fig.) tr: manearie, menearje In het gareel lopen tr: yn it helter rinne, oan 'e leie rinne, yn it stokramt rinne Tol betalen, heffen tr: tol betelje, heffe De tol is gesloten tr: de tol is sletten Doeken omzomen tr: doekseamje Omzoomd met, van tr: beseame mei Zich verwijden tr: wider wurde Zich verwijden tot tr: jin ferwiidzje ta Bakker-an zijn tr: bakker-oan wêze Zich uitzonderen tr: (jin) derút kippe Diarree hebben tr: diarree hawwe, yn 'e loop wêze Torenwachter tr: toerwachter Spijkers, schroeven verzinken tr: spikers, skroeven fersinkje In gedachten verzonken zijn tr: yn gedachten wêze, yn tinzen wei wêze Zeer goedaardig (in vergelijking) tr: sa goed as bôle, in do, koeke, koekedaai, in laam Gele anemoon tr: giele anemoan, Anemone ranunculoides L Zich verfrissen tr: jin opkwikke, opkwikkerje Geboortig uit, van tr: berne yn, te Geboortig uit Leeuwarden tr: berne yn, te Ljouwert, in Ljouwerter fan komôf Een grote hoeveelheid v.e. bep. vloeistof tr: in bats, in flap (wetter, tee) Iem. in de veiling nemen, (in de maling) tr: immen yn 'e feiling nimme, immen yn 't fet, yn 'e traan sette Iem. moed inspreken, inboezemen, geven tr: immen opmoedigje De moed verliezen tr: de moed ferlieze, ferlern jaan De moed verloren hebben tr: de moedfearren kwyt wêze De moed laten zakken tr: de moedfear, moedfearren hingje litte De moed zonk hem in de schoenen tr: de moed siet him yn 'e hakken, de moed wie him ûntsonken Moed scheppen tr: moed fetsje, gripe, krije, de kop derby skuorre, jin opjaan Hij, zij schept weer moed tr: de moedfearren komme wer omheech De euvele moed hebben om ... tr: it bestean (doare) om ..., it bestean (doare) en ... te moede zijn tr: ... te moed, moede wêze Ik heb er nogal moed op tr: ik ha (der) wol moed (op) De bouwnijverheid tr: de bou Doorslikken. Pillen slikken tr: pillen ynnimme Ik kan haast niet slikken tr: ik kin hast net slokke, it sit my foar de swolch Dat moet je maar allemaal slikken tr: dat moat, kin men allegear mar opfrette Iets voor zoete koek slikken tr: eat foar swiete koeke, sûker, swiet opite, eat foar sûkerswiet oannimme Een plaatje tr: in plaatsje Platen, plaatjes draaien tr: platedraaie, plaatsjedraaie De plaat poetsen tr: de wyk spylje, de flint skowe Rode, groene paprika tr: reade, griene paprika Kleine rakker, jou rakker! tr: do lytse rakker, rakkert, wikel! Uit de goot opgeraapt zijn tr: út 'e ûnderein wei komme Iem. door de goot halen tr: immens namme troch it slyk helje De ogen bederven tr: de eagen bedjerre, ferniele, slope De boel bederven tr: de boel bedjerre Het kind bederven tr: it bern bedjerre, ferdjerre Kamer v. Koophandel tr: Keamer fan Keaphannel Heb het hart eens in je lichaam! tr: haw it hert ris yn 'e bealch, hûd! Vaste, vloeibare en gasvormige lichamen tr: fêste, floeibere en gasfoarmige lichems Een openbaar lichaam tr: in iepenbier lichem Het lichaam v.e. fuik tr: it liif fan in fûke Platte bin tr: platbin (it) Zoveel er in een ben gaat tr: in bin: in bin prommen, skylfisk Helemaal ontsteld tr: alhiel ûntheistere Ontsteld zijn tr: fan 't sintrum, út it sintrum, fan 't stik, fan 'e wize wêze Helemaal ontsteld tr: alhiel ûntheistere Ontsteld zijn tr: fan 't sintrum, út it sintrum, fan 't stik, fan 'e wize wêze Vleesnat verdikt door het koken tr: sjú siedt yn Het vleesnat verdikken tr: de sjú bine Zich verdikken tr: stjurje (v. vloeistoffen) De spieren verdikken zich in het midden tr: de spieren wurde grouwer yn 'e midden Prikkebenen, (spillebenen) tr: prikstokken, skonken as swevelprikken Nederland schreeuwt om technici tr: Nederlân raast om technisy, yn Nederlân is in skriemend ferlet fan technisy helemaal niet bij elkaar passen. Schreeuwende kleuren tr: (mei-inoar) flokkende kleuren Tijdens zijn afwezigheid tr: by, yn syn ôfwêzigens, ôfwêzichheid, fuortwêzen Een voorhoofd zonder rimpels tr: in foarholle sûnder tearen lichte golving. Rimpels op het water tr: tearen, ribbels, fâlden yn it wetter In bespreking komen tr: yn besprek komme Onderwerp v. bespreking tr: ûnderwerp fan besprek De besprekingen, (de onderhandelingen) tr: de ûnderhannelings, ûnderhannelingen Ik kan mijn benen niet meer voelen tr: ik fiel de skonken, mysels Ik voel mijn handen, (heb er pijn aan) tr: ik fiel de hannen Voelen voor tr: fiele foar Ik voel er niets meer voor tr: it sin is der by my ôf, it sin is derôf Het voelt zacht tr: it fielt sêft oan Voel eens in je zak tr: fiel ris yn 'e bûse We zullen het hem laten voelen tr: wy sille it him fiele litte, rûke litte, te rûken jaan Voel je wel tr: begrypst wol Zich ... voelen tr: jin ... fiele Zich voelen, (een hoge dunk v. zichzelf hebben) tr: jinsels fiele Dat voel ik, (dat doet pijn) tr: dat fiel ik, dat jokket net Een welmenende raad tr: in goed bedoelde rie, ried Rode bosmier tr: sprok, sprokke, sprokkel, Formica rufa L. Hij heeft een ijzeren gestel tr: hy is fan izer en stiel, hy kin stikken noch dea Bij beetjes ontstelen tr: ûntgnobje, ôfgnobje Er zal wat zwaaien tr: der sil wat waaie, it sil (op syn lân) waaie, der wankt wat Anders zwaait er wat tr: oars waait der wat, oars sil 't hjir ris ûnwaarje De zoetheden tr: it swiet Met de zegen vissen tr: seinefiskje, seinetôgje De zegen uitspreken tr: de seine útsprekke Je hebt mijn zegen tr: myn segen hast Alle zegen komt v. boven tr: de segen komt fan boppen Veel heil en zegen in het nieuwe jaar tr: (folle) lok en seine yn it nije jier! Daar rust geen zegen op tr: dêr rêst gjin seine op, dat bedijt net Dat is een zegen voor de mensheid tr: dat is in seine foar it minskdom Dampig zijn tr: dampich wêze, skel op 'e azem wêze Dat moet je niet uitstuffen tr: dat liicht der net om, haw dat net op neat Niet bevorderlijk zijn voor tr: gjin goed dwaan oan Zijn taal met vloekwoorden doorspekken tr: jins taal mei flokwurden ôfmeitsje Een met Latijn doorspekte toespraak tr: in mei Latyn ôfmakke taspraak Bep. specerijplant. Echte karwij tr: karwei (de & it), kerwei (de & it), Carum carvi L In gemeenschap handelen tr: yn 'e mande dwaan, wêze In gemeenschap v. goederen getrouwd tr: yn gemienskip fan goed, yn gemienens, gemienigens, gemienichheid troud Buiten gemeenschap v. goederen getrouwd tr: troud mei skaat goed, bûten gemienskip troud Groen doorschemeren tr: út 'en grienens sjen, skimerje Iets laten doorschemeren tr: eat trochskimerje, trochskine litte Een hardleers persoon tr: in hurden tr: in hurden-ien Hardleers zijn tr: hurd op 'e hûd wêze, net oannimme wolle Uit en terna kwam hij er op terug tr: hieltyd wer kaam er der op werom Die kwestie is al uit en terna besproken tr: dy kwestje is al lang en breed besprutsen Bijeen trekken. De wenkbrauwen samentrekken tr: de wynbrauwen fronselje Een knoop samentrekken tr: in knoop tichtlûke in elkaar trekken. Die azijn doet je mond samentrekken tr: de mûle riuwt jin byinoar, gear fan dy jittik Zich samentrekken tr: gearlûke, byinoar lûke De wolken trekken zich samen tr: de loft set gear Iem. hatelijkheden toevoegen tr: immen spytbokkens jaan, tatriuwe achterlijk zijn, wat achterlijk zijn tr: efterlik wêze, wat efterlik wêze, efternei wêze, efteroankomme, yn it efteroangean wêze, net rjocht tidich wêze Zij is wat achterlijk in haar groei tr: hja is wat efterlik, wat efterop yn 'e groei Achterlijk zijn met betalen tr: efter wêze mei beteljen De wind is achterlijk tr: de wyn komt fan efteren achterlijk zijn, wat achterlijk zijn tr: efterlik wêze, wat efterlik wêze, efternei wêze, efteroankomme, yn it efteroangean wêze, net rjocht tidich wêze Zij is wat achterlijk in haar groei tr: hja is wat efterlik, wat efterop yn 'e groei Achterlijk zijn met betalen tr: efter wêze mei beteljen De wind is achterlijk tr: de wyn komt fan efteren Gebeten zijn op iem. tr: de, in pik op immen (yn)hawwe, it grou op immen ynhawwe Verstrooid zijn tr: ôfwêzich, der net by wêze, yn 'e memoarjes wêze Kusje tr: tútsje (it), (in) lytsenien, lytske (it), lytskert (de & it), patsje (it) Ik krijg telkens klachten over hem tr: ik krij hieltyd klachten oer him Wat zijn uw klachten? tr: wat binne de klachten? Een klacht indienen bij de politie tr: in klacht yntsjinje by de plysje Waar geen klacht is, is geen recht tr: dêr't net klage wurdt, is gjin rjocht Schoon, veelbelovend. Een rooskleurige toekomst tr: in hoopfolle takomst Dat ziet er niet rooskleurig uit, (niet gunstig) tr: dat liket net sa bêst, sjoch Aankoop en verkoop tr: keap en ferkeap Stuk knagen tr: tegnabje, tegnauwe, -enfh Het knaagt aan zijn geweten tr: it toarnt oan syn gewisse Met een knagend geweten tr: mei in writend herte Met onuitputtelijk geduld tr: mei gâns geduld, mei in geduld sûnder ein Beginnen te verbasteren tr: begjinne te basterjen, ferbasterjen Verbasterd tr: bastere tr: ferbastere Iets v. iem. aanpakken tr: eat fan immen oankrije, oanpakke Pak aan! tr: pak, krij oan! Flink aanpakken tr: flink oanpakke, tapakke V. aanpakken weten tr: wol oanpakke wolle, fan oanpakken wêze, net mijen wêze tr: wol oanpakke wolle, fan oanpakken wêze, net mijend wêze Iets aanpakken tr: eat oanpakke, earne de hân oan slaan Iem. streng aanpakken tr: immen in kaam op 'e noasters sette, immen de team oandwaan, immen op 'e team ride tr: immen troch de moster fiterje, helje Het anders aanpakken tr: it oars oanpakke, oare gongen gean Spelende doen krijgen tr: taspylje: immen de bal taspylje Iem. iets toespelen, (maken dat hij het krijgt) tr: immen eat yn 'e hannen spylje Ergens op toespelen tr: earne op doele Zeurig weer tr: griemerich waar Verzen zeggen tr: fersen foardrage Mijn vader zei altijd tr: ús heit sei altyd, ús heit hie foar sizzen Wat zegt u? tr: watsei? tr: wat seinen jo dêr! Ergens iets op zeggen tr: earne eat op sizze Daar valt veel voor te zeggen tr: dêr is in soad foar te sizzen Hij moet oom tegen mij zeggen tr: hy moat omke tsjin my sizze Ze zeggen Marijke tegen haar tr: se neame har Marijke Wat zegje ervan? tr: wat seist, fynst derfan? Wat zou je ervan zeggen, als ... tr: wat soest derfan fine, as .. Het zijne ervan zeggen tr: sines derfan sizze Om zo te zeggen tr: sis mar, om samar te sizzen Niet veel zeggen tr: net folle, net in soad sizze Hij is niet v. veel zeggen tr: hy ferpraat him net, hy giet stil om Dat is moeilijk te zeggen tr: dat is min (te) sizzen, dêr is gjin sizzen fan Neem twee steden, zeg G. en L. tr: nim twa stêden, lit ús sizze G. en L Dat heb ik je nog zo gezegd tr: dat ha 'k noch sa tsjin dy sein Wat heb ik je nou gezegd tr: no, wat ha 'k dy sein? Heb ik het niet gezegd? tr: haw ik it net sein? Wat ik je zeg tr: wat ik dy sis Wat u zegt tr: wat jo sizze, krekt, dêr ha jo it Zeg nou zelf tr: sis no sels ..., al zeg ik het zelf tr: ..., al sis ik it sels Onder ons gezegd tr: tsjin jo, dy sein, hjir sein en bleaun Zegt u dat wel tr: sis dat wol Ja, nu je het zegt tr: ja, no'tst it seist Anders gezegd tr: oars sein Dat kan ik u niet zeggen tr: dat kin 'k jo net fertelle Zeg dat niet tr: sis dat mar net Daar zeg je zoiets tr: dêr seist wat Wat zeg je dan? (tegen klein kind) tr: wat seist dan? Zèg dat dan tr: sis dat dan Ik heb gezegd tr: ik haw sein Hij zeit wat tr: moatst him ris hearre Eerlijk gezegd tr: earlik sein Liever gezegd tr: leaver sein Het zal je gezegd worden tr: it sil dy mar sein wurde Dat zegt niets, heel wat tr: dat seit neat, hiel wat Die naam zegt mij niets tr: dy namme seit my neat Wat zeg je me nou? tr: wat, watte? Het is (toch) wat te zeggen tr: it seit wat Het te zeggen hebben over tr: it te sizzen, te kedizen hawwe oer Niets te zeggen hebben tr: neat yn te bringen hawwe Als ik wat te zeggen had tr: as ik it foar 't sizzen hie Hij heeft het maar voor het zeggen tr: hy hat it mar foar 't sizzen Laten we zeggen tr: lit ús sizze Willen zeggen tr: sizze wolle Wat ik wil zeggen tr: wat ik sizze woe Men zegt, ze zeggen tr: se sizze, der wurdt sein Ik heb mij laten zeggen tr: ik haw my fertelle litten Ik heb het v. horen zeggen tr: ik haw it fan hearren en sizzen Van horen zeggen komen de leugens in het land tr: fan hearren en sizzen lycht men it meast Een mens zegt wel eens meer wat tr: jo sizze wolris wat, der ûntkomt jin wolris wat Hij was ..., om niet te zeggen ... tr: hy wie ..., om net te sizzen .. Je zou toch zeggen tr: jo soenen, men soe dochs sizze Dat zou je niet aan hem zeggen tr: dat sjochst der net oan (ôf) Niet om wat te zeggen, maar hij is niet helemaal eerlijk tr: net om it ien of oar, nearne net om, mar hy is net hielendal earlik Wie zal het zeggen? tr: wa sil 't sizze? Niet om nou te zeggen goed, maar ... tr: (no) net drekt goed, mar .. Dat moet ik zeggen, dat moet gezegd worden, lui is hij niet tr: dat moat ik sizze, dat moat sein wurde, loai is er net Zoiets laat ik mij niet zeggen tr: soks lit ik my net sizze, soks ferstean ik net Ik heb het hem eens goed gezegd tr: ik haw it him ris goed sein, opsein Zo gezegd, zo gedaan tr: wurd wie die, died, de die, died op 't wurd Dat is gauwer gezegd dan gedaan tr: sizzen is neat, mar dwaan is in ding 't Is met zeggen niet te doen, zeggen en doen zijn twee tr: it is mei sizzen net te dwaan, sizzen is neat, mar dwaan is in ding Het zeggen is, dat ... tr: it sizzen is, dat ..., it is de hjitting, hiting, dat .. Volgens zijn zeggen tr: neffens syn sizzen Alles kwam op mijn zeggen uit tr: alles kaam op myn sizzen út Dat is altijd mijn zeggen geweest tr: dat hat altyd myn sizzen west Spouwers zijn houwers tr: spijers binne dijers Een kwast vol tr: kwastfol (it): in kwastfol ferve Dat mag wel een kwastje hebben tr: dat mei wol in kwastke ferve hawwe Een vreemde kwast tr: in nuetenien, in nueteling, nuverling, nuversma Verwaande kwast tr: parmant Zo vet als modder tr: sa fet as modder Een figuur als modder slaan tr: in figuer as modder slaan Iem. door de modder sleuren, met modder gooien tr: immen troch it slyk, troch drits en weaze helje Een alleenstaand huis tr: in frijsteand hûs Een alleenstaand feit tr: in op himsels steand feit Een alleenstaande man, vrouw tr: in man, frou allinne, allinnich Er balen v. hebben tr: it ba wêze, it sa sêd wêze as sûpe, as spein, spuid spek, skjin jins nocht hawwe De weilanden worden sopperig tr: de greiden begjinne te sopjen Een slijmoplossend middel tr: in middel foar, tsjin slimen Met vork en mes, mes en vork tr: mei mês en foarke Hoeveelheid die men op een vork kan houden tr: foarke, foarkfol (it): in foarke, foarkfol hea Drietandige vork tr: trijetyn, trijetine, trijetinefoarke Tweetandige vork tr: twatyn, twatine, twatinefoarke Met de vork verplaatsen tr: ferfoarkje Met de vork leegmaken (een voer graan of hooi) tr: leechfoarkje, ôfstekke, ôffoarkje Weten hoe de vork in de steel zit tr: witte hoe't de foarke yn 'e stôk sit, de stôk yn 'e foarke sit, wêr't de ein fêst sit Zo zit de vork in de steel tr: sa sit de foarke yn 'e stôk, sa sit dy kleaune yn 'e tiis, sa sit de sturt oan 'e baarch In de lorum zijn tr: yn 'e loarum wêze Een hoge dunk v. zichzelf hebben tr: in hege rekken fan jinsels hawwe, jin frijwat, hiel wat ferbeeldzje, ferbyldzje Ik heb er geen grote dunk v. tr: ik haw der neat fan, foar op 'e rekken, ik haw it op in pypfol Een goede, hoge dunk v. iets hebben tr: earne in soad, hiel wat fan, foar op 'e rekken hawwe Streng berispen tr: ôfrjochtsje, rânselje, útroffelje, útheuvelje, útmealle In scherven vallen tr: diggelje, ferdiggelje, rinkelje Een dobbelsteentje (spek) tr: in stientsje spek Kruiperig zijn tr: krûperich wêze, mei de rêch yn 'e bocht kinne Zich kruiperig gedragen tr: mei de rêch yn 'e bocht stean Kruiperig zijn tr: krûperich wêze, mei de rêch yn 'e bocht kinne Zich kruiperig gedragen tr: mei de rêch yn 'e bocht stean Ben je bedonderd? tr: bist bedondere? Bedonderd staan te kijken tr: bedondere stean te sjen Inzage. Ter visie leggen tr: op besjen lizze Ter visie liggen tr: op besjen lizze Reuk(e)loos zijn tr: gjin rook hawwe In de verte turen tr: fierkje Een achterdeur, achterdeurtje open houden tr: in efterdoar, efterdoarke hawwe, in efterdoar iepen hâlde Onverbrekelijk verbonden met tr: fêst ferbûn mei achter de bepaalde lijn liggen tr: ynspringe De gevel springt hier terug tr: de gevel springt hjir yn V. chapiter veranderen tr: op in oar sjapiter komme Zich schobben tr: jin skobje Zich verrekenen tr: jin ferrekkenje Geparafeerd tr: parafearre, koarttekene Overhaast werken tr: skreppe en klauwe, skreppe en skuorre Overhaast werken tr: skreppe en klauwe, skreppe en skuorre Doorzettend (v. karakter) tr: trochsetterich Iets niet kunnen doorzetten, (tot een goed einde brengen) tr: eat net útrikke kinne Iets gewend zijn tr: eat wend wêze Ergens aan gewend zijn tr: earne oan, ta wend wêze Aan elkaar gewend raken tr: nei-inoar ta wenne Ergens te zeer aan gewend raken (zodat men er bijna niet meer zonder kan) tr: earne oan, ta bedjerre, earne oan, ta bedoarn reitsje Om de dokter zenden tr: dokter úthelje Iets versmaden, (iets niet willen aanvaarden) tr: earne neat fan witte wolle iets beneden zich achten tr: eat fier fan jin smite Dat is niet te versmaden tr: dat is lang net wei, dat is tige de muoite wurdich Platgetreden paden, wegen tr: de bewende wegen Een schep kolen tr: in skep, skepfol koalen Dat kost een schep geld tr: dat kostet in knoarre, slompe jild Een schep volk tr: in bult, bulte smite folk Blindelings te werk gaan, (onbezonnen) tr: op 'e dolle roes, op roai en goai, op (it) aventoer te wurk gean Onvast op zijn benen staan tr: ûnfêst, wif op 'e skonken stean, wippelskonkich op 'e fuotten stean Onvast op zijn benen, poten staan tr: wippelskonkje Onvast v. gang zijn tr: in slingerige, stuitige, stuitelige, stutelige gong hawwe Onvast slapen tr: ûnfêst sliepe, wif (yn it sliepen) wêze, tear yn it sliepen wêze, tinslieperich, tinsliepperich, tearslieperich, tearsliepperich wêze Onvast op zijn benen staan tr: ûnfêst, wif op 'e skonken stean, wippelskonkich op 'e fuotten stean Onvast op zijn benen, poten staan tr: wippelskonkje Onvast v. gang zijn tr: in slingerige, stuitige, stuitelige, stutelige gong hawwe Onvast slapen tr: ûnfêst sliepe, wif (yn it sliepen) wêze, tear yn it sliepen wêze, tinslieperich, tinsliepperich, tearslieperich, tearsliepperich wêze De vermaken tr: it fermaak, it fermeits Met dakpannen gedekt tr: pandutsen Dakpannen leggen tr: panlizze Omspringen met tr: omspringe mei Alsjeblieft, een brief voor jou tr: asjebleaft, sjoch, in brief foar dy Een brief voor jou, alsjeblieft tr: in brief foar dy, asjebleaft, asje, aske Suiker in de thee? Alsjeblieft! tr: sûker yn 'e tee? Asjebleaft!, (no) graach! Duur he? Alsjeblieft! tr: djoer net? No! Ze hebben 13 kinderen. Alsjeblieft! tr: se hawwe 13 bern. Asjebleaft! Ga weg alsjeblieft tr: gean asjebleaft fuort, beliven, beleaven, believen, gean fuort! Wil je, wilt u dat alsjeblieft even meenemen? tr: wolst, wolle jo dat asjebleaft efkes meinimme?, nim dat efkes mei, ast wolst, as jo wolle Iem. doopdag tr: immens doopdei Het is vandaag doopdag tr: it is hjoed (bern)dopen Het te bevelen hebben tr: it foar it hjitten, foar 't sizzen hawwe Zich niet willen laten bevelen tr: gjin hjitten, sizzen fan immen hawwe wolle Iets God, Gode bevelen tr: eat oan God tabetrouwe, oerlitte, it oerjaan Wees God, Gode bevolen tr: mei God jo hoedzje Vader, in uw handen beveel ik mijn geest tr: Heit, yn Jo hannen betrou ik myn geast Hij is niet v. gisteren tr: hy is net fan juster, hy is der juster ek net kommen Dat is niet v. vandaag of gisteren tr: dat is net fan hjoed of juster Fijn besnaard tr: fynfielend Zich omwentelen (op bed bijv.) tr: omwine, omwuolje Zich optutten tr: jin optutsje, optutte Niet noemenswaard tr: net dat makket, net dat (it) útmakket Geen noemenswaard verschil tr: gjin ferskil dat makket, gjin ferskil dat (it) útmakket Het water is niet noemenswaardig gezakt tr: it wetter is net sakke dat makket, dat (it) útmakket Het is niet noemenswaard tr: it is gjin neamen wurdich, it neamen net wurdich Niets noemenswaardigs tr: neat fan belang Niet noemenswaard tr: net dat makket, net dat (it) útmakket Geen noemenswaard verschil tr: gjin ferskil dat makket, gjin ferskil dat (it) útmakket Het water is niet noemenswaardig gezakt tr: it wetter is net sakke dat makket, dat (it) útmakket Het is niet noemenswaard tr: it is gjin neamen wurdich, it neamen net wurdich Niets noemenswaardigs tr: neat fan belang In zicht tr: yn 't sicht Op zicht, (op het oog) tr: op it each om te bezien tr: op besjen Er is een helder zicht tr: der is in moai rom sicht, it is goed sichtich Een eervolle vermelding krijgen tr: mei eare neamd wurde De termijn is vergaan tr: de termyn is ferrûn Het vergaat hem slecht tr: it fergiet, bekomt him min, it giet him ferkeard, raar, smoarch ôf Horen en zien vergaat je tr: hearren en sjen fergiet jin Het zal je ernaar vergaan tr: it sil dy der nei gean, fergean Vergaan van ... tr: fergean fan .. Vergaan v. dorst tr: fergean fan 'e toarst, ferrêdzje (fan toarst), ferrêde wêze (fan toarst) Vergaan v. honger tr: ferroppe wêze fan 'e honger Vergaan v.d. kou tr: fergean, ferkomme fan 'e kjeld Vergaan v.d. pijn tr: fergean fan 'e pine, ferlegen, ferjûn wêze (fan 'e pine) Getrapte verkiezingen tr: yndirekte ferkiezingen Het ging er Spaans toe tr: it gie der Spaansk troch Spaanse zeep tr: Spaanske sjippe Spaanse peper tr: Spaanske piper Spaans riet tr: Spaansk reid Spaanse vlieg tr: Spaanske Mich, Lytta vesicatoria (L.) Spaanse ziekte, griep tr: Spaanske gryp Het ging er Spaans toe tr: it gie der Spaansk troch Spaanse zeep tr: Spaanske sjippe Spaanse peper tr: Spaanske piper Spaans riet tr: Spaansk reid Spaanse vlieg tr: Spaanske Mich, Lytta vesicatoria (L.) Spaanse ziekte, griep tr: Spaanske gryp Onzinnig duur tr: healwize djoer Onzinnig duur tr: healwize djoer In kracht toenemen tr: yn krêft tanimme, oanwinne De bevolking zal daar toenemen tr: de befolking sil dêr tanimme De koorts is toegenomen tr: de koarts is tanommen De wind nam voortdurend toe tr: de wyn helle algeduerich oan Een hooggaande twist tr: in heechgeande rûzje Een ons schuim, (bepaald snoepgoed) tr: in ûns skúmkes Het schuim stond hem op de mond tr: hy hie it skom op 'e mûle (stean) Het schuim v.d. achterbuurten tr: it skom fan 'e efterbuerten Enigszins kreupelen tr: wat (oan 'e foet) lûke, pinke, pinkje, wat wippe ûnder it gean Kreupelend tr: kreupelich Met iets paraderen, (met iets pronken) tr: earne mei paradearje, parearje, spegelje Toebereidselen maken om tr: tarieding, tarissing meitsje foar De toebereidselen voor, tot een feest, reis tr: de tarieding, tarissing fan in feest, reis Folterwerktuigen tr: folterark Iem. een afstraffing geven tr: immen in ôfstraffing, puier jaan Iem. lof toezwaaien tr: immen op 't stuoltsje sette, immen op 'e toer tille Eigen lof stinkt tr: eigen lof stjonkt Dat strekt u tot lof tr: dat stiet jo te priizgjen Brussels lof tr: Brusselsk lof De stellende trap tr: de stellende trep, grûntrep Zich verbreden (tot) tr: jin ferbreedzje (ta) naar beneden rijden. De berg afrijden tr: de berch ôfride, by de berch del ride afleggen. Een weg afrijden tr: in dyk del ride, útride door veel rijden doen slijten tr: ôfride Een storm afrijden tr: in stoarm ôfride, útride Een gevolmachtigd persoon tr: in folmacht Een ranke leest, (Smalle taille) tr: in kliene mul onvast, wankel. Het schip is rank tr: it skip is behelle, kantelich, wif Een ranke leest, (Smalle taille) tr: in kliene mul onvast, wankel. Het schip is rank tr: it skip is behelle, kantelich, wif Gloeiend gruis (bijv. in een bakkersoven) tr: gloed, gloede, gluorre Aan, in, tot gruis tr: oan, yn, ta grús De strijdbijl begraven tr: frede slute Beter een goede buur dan een verre vriend tr: neiste buorman, sibste freon, nêst de doar, bêste freon, (as it keal yn 'e groppe leit) Een goed heenkomen zoeken tr: in goed hinnekommen sykje Bougie (in motor) tr: bûzjy, pit V. nature tr: fan natuere Zijn tweede natuur tr: jins twadde natuer De gewoonte is de tweede natuur tr: de wenst is de twadde natuer Zijn natuur volgen tr: mei, nei jins natuer te riede, te wurk gean, jins wille begean, mei jins wille te riede gean Inbreuk maken op tr: ynbreuk meitsje op Iets op zijn plaats prakkiseren tr: eat teplak prakkesearje Hanig iem. tr: hoanne Een partij schaak tr: in potsje, spultsje skaken Met iem. schaak spelen tr: mei immen skake De koning staat schaak tr: de kening stiet skaak Iem. schaak zetten tr: immen skaak sette, immen pyk, (op) in pyk sette, immen pyksette Een partij schaak tr: in potsje, spultsje skaken Met iem. schaak spelen tr: mei immen skake De koning staat schaak tr: de kening stiet skaak Iem. schaak zetten tr: immen skaak sette, immen pyk, (op) in pyk sette, immen pyksette Een partij schaak tr: in potsje, spultsje skaken Met iem. schaak spelen tr: mei immen skake De koning staat schaak tr: de kening stiet skaak Iem. schaak zetten tr: immen skaak sette, immen pyk, (op) in pyk sette, immen pyksette Door aardappelziekte aangetaste aardappelen tr: bûnte ierappels Hij is erin geloot, (hij moet dienen) tr: hy is oanlotte De verbeelding v.d. dood tr: it útbyldzjen fan 'e dea In de verbeelding tr: yn 'e ferbylding De verbeelding is erger dan de derdendaagse koorts tr: ferbylding, ynbylding is slimmer as de treddedeis koarts Veel verbeelding (van zichzelf) hebben tr: gâns in ferbylding (fan jinsels) hawwe, gâns yn 'e akte hawwe, in hege rekken fan jinsels hawwe Wat een verbeelding! tr: wat in ferbylding! In toorn ontvlammen tr: poer, poerlilk, poerrazen, poerrazend wurde Bij uitzondering, (slechts zelden) tr: komselden tegen zijn gewoonte tr: tsjin 'e gewoante (yn) Met uitzondering v. tr: mei útsûndering fan Dat is een uitzondering tr: dat is in útsûndering Een uitzondering maken voor tr: in útsûndering meitsje foar Ik kan er geen touw aan vastmaken, vastknopen tr: ik kin der gjin tou oan fêstmeitsje, fêstknoopje, ik kin der gjin wiis út wurde, ik kin der neat út, mei wurde Iets op touw zetten tr: eat op tou sette, eat op priemmen, op ('e) prikken sette Ik was de ganse dag in touw tr: ik wie de hiele dei yn tou, touwen Vlammend tr: flamjend Vlammen op tr: flamje nei, op, de flym hawwe op Scherpe kleine landtong tr: úthúlke (it), snip, snippe Goedspreken voor tr: goedsizze, goedstean foar Door liegen misleiden tr: ferlige Schei uit! tr: hâld op! Ik schei ermee uit tr: ik hâld op Er woedt (ergens) een bosbrand tr: der stiet (earne) in bosk yn 'e brân Om harentwil tr: om har Volgens zijn godsdienstige gezindheid tr: neffens syn godstsjinstige oertsjûging Iem. v.d. roomse gezindheid tr: immen fan it roomske leauwe Ze was zijn nicht tr: hja wie syn nicht tr: hja wie in nicht ta him Belanghebbend voorwerp (gramm.) tr: belanghawwend foarwerp Tussengas geven tr: tuskengas jaan Iem. om de hooischaar sturen tr: immen om 'e heaskjirre, golskjirre útstjoere Negen en een half tr: njoggen en in heal, tsiendeheal Met zijn negenen tr: mei ús, jim, har njoggenen, njoggenresom Het is bij, voor, na, tegen negenen tr: it is by, foar, nei, tsjin njoggenen Half negen tr: healwei njoggenen Negen en een half tr: njoggen en in heal, tsiendeheal Met zijn negenen tr: mei ús, jim, har njoggenen, njoggenresom Het is bij, voor, na, tegen negenen tr: it is by, foar, nei, tsjin njoggenen Half negen tr: healwei njoggenen de verdediging voeren in een geding. Voor, tegen iem. pleiten tr: foar, tsjin immen pleitsje, plachtsje Over iets pleiten tr: oer eat pleitsje, om eat plachtsje Pleiten voor, (verdedigen) tr: pleitsje, plachtsje foar, yn 'e pleit wêze foar Dat pleit voor, ten voordele v. hem; tegen, ten nadele v. hem tr: dat pleitet, plachtet foar, tsjin him Op zijn tanden bijten tr: op 'e tosken bite, toskebite Heel hard bijten tr: jin de bek, kaak, mûle út'e hingen bite trekken langs de omtrek v.e. ruimte (b.v. door een leger). Iets omtrekken tr: earne omhinne tsjen tr: lûke Een omtrekkende beweging tr: in omgeande beweging In de perfectie tr: yn 'e perfeksje Elkaar overlappen tr: inoar oerlaapje Rijgdraden uithalen tr: triedden úthelje Kool etc. planten tr: koalplantsje ensfh Iem. in een stoel planten tr: immen yn in stoel plantsje Moeilijk oplosbare stoffen tr: min oplossende stoffen Niet oplosbaar tr: net op te lossen Uitverkorene tr: útkarde Hij heeft een ijzersterk geheugen tr: hy hat in ûnthâld as in izeren pôt Hij heeft een ijzersterk gestel tr: hy is fan izer en stiel, hy kin stikken noch dea; izertijd, s. Izertiid Je zou je bedoen! tr: men soe jin bedwaan! Elkaar afwisselen tr: inoar ôfwikselje Zijn mond afvegen tr: de mûle ôffeie, mûlfeie (Zich) de tranen afvegen tr: trienfeie Bomen omkappen tr: beamkapje, beamrûgje Stukje kraakbeen tr: knarsbonkje (it), synbonke Een onvertogen woord tr: in ferkeard, ûnmis, ûnmooglik wurd Kleine bel tr: belderke (it) Met een bel bekendmaken, omroepen (door de dorpsomroeper) tr: ombelje, omskelje, omskilje Iets laten omroepen met een bel (door de omroeper) tr: eat op 'e bel, skille, skelle hawwe Op de bel drukken tr: op 'e bel drukke, oanbelje, skilje Belletje trekken tr: beltsjelûke, beltsjedrukke Aan de bel trekken (fig.) tr: oan 'e bel lûke Lellen en bellen, (slechte stukken vlees) tr: fellen en bellen Bellen blazen tr: bûleblaze, bûltsjeblaze, buorltsjeblaze, brobbelblaze, brobbeltsjeblaze Bellen vormen tr: buorlje Verbitterd zijn op iem. tr: immen hatich wêze, it grau op immen hawwe Een verbitterd gevecht tr: in grimmitich gefjocht Verbitterd strijden tr: grimmitich stride Aansluiten op, bij tr: oanslute op, by Zich aansluiten (bij) tr: jin oanslute (by) Zich geheel bij iets aansluiten tr: jin derby jaan Een verbandgaas tr: in gaaske Door elkaar rammeien, (door elkaar gooien) tr: trochinoar ramaaie, smite Verflenst tr: fersutere, fertoalle, suterich moeilijk parket. In verlegenheid zitten tr: (raar) oanklaud sitte, (raar) oan sitte, (raar) yn earmelytse sitte, wêze, yn 'e lytse loege sitte, yn it near sitte, yn 'e nearichheid sitte Iem. in verlegenheid brengen tr: immen earmelyts meitsje, immen yn 'e pine sette Iem. uit de verlegenheid helpen tr: immen út 'e pine helpe Schuimbekkend van woede tr: poerrazend, poerrazen, poermâl, troch alles hinne Knuistje tr: knûstje (it), knûstke (it) Een knuist vol tr: knûstfol (it) Met stevige knuisten tr: fûstich Uit veiligheidsoverwegingen tr: om 'e feiligens, feilichheid, om ('e) wille fan 'e feiligens, feilichheid Het is godgeklaagd tr: it klaget nei de himel, it raast oan 'e protters, oan 'e stjerren Met de helm geboren zijn, (bovennatuurlijke gaven bezitten) tr: mei de helm berne wêze Noordse helm tr: basterthelm, Ammocalamagrostis baltica (Fluegge ex Schrad. P. Fourn.) De oogleden worden zwaar (v. slaap) tr: hy, hja kin de eachlidden net mear tille Een kat strelen tr: in kat aaie, aaikje Dat vooruitzicht streelt mij wel tr: dat foarútsjoch lokket my wol oan Zich bijzonder gestreeld voelen tr: wol in foet yn 't fjouwerkant dije, groeie Ongebuild tarwemeel tr: grou wetenmoal Ongebuild tarwebrood tr: grouwe bôle, groubôle Ergens een afkeer v. hebben tr: earne in ôfkear fan, in tsjinnichheid yn hawwe Een brandende begeerte hebben naar tr: flamje op, nei De begeerte raakt nooit verzadigd tr: de (grutte) mear rekket, komt nea fol De vlag voor iem. uitsteken tr: immen beflagje Met vlag en wimpel tr: mei flagge en wimpel De vlag voor iem. (moeten) strijken tr: de flagge foar immen strike (moatte) Onder iem. vlag varen tr: ûnder immens flagge farre De vlag dekt de lading tr: de flagge dekt de lading Dat staat als een vlag op een modderschuit tr: dat stiet as in flagge op in dongpream, as in siden flagge op in dongskûte, modderwein, modderpream, strontpream, dat stiet as in brette appel op in stôk, dat stiet as in aap, dat past as in haspel op in brijpôt, koalpôt Zij heeft de rode vlag, de rode vlag hangt uit tr: hja hat de reade flagge út, hja lit de Ingelske flagge waaie In jacquet tr: yn sjaket, yn 't lang swart Fakman. Vaklui tr: faklju Een bekwaam vakman tr: in bekwaam fakman, in keardel yn 't wurk Hou je kakel tr: hâld dy de kweak Zich naar boven spoeden. De trap opsnellen tr: by de trep op fleane, stowe De wezenlijke waarde tr: de wiere wearde Een wezenlijk groot mens tr: in wier grut mins Dat is wezenlijk een groot verschil tr: dat is yndied, sikerwier, sûnder mis in grut ferskil Is het wezenlijk waar? tr: is it echt wier? Achterop raken, zijn tr: efterop reitsje, wêze Schar peuren tr: skarpoere Plek, geschikt om er te peuren tr: poerdersplak (it) De kinderziekten achter de rug hebben, te boven zijn tr: troch pokken en mûzels hinne wêze Versteld staan tr: fersteld stean, (jin) besauwe Ergens versteld v. staan tr: earne fersteld fan stean, (jin) earne fan, oer besauwe Iem. versteld doen staan tr: immen fersteld stean litte Verwekelijkt tr: ferweakke Een gegronde reden tr: in grûndearre, grûnige reden Met gips bepleisteren tr: mei gips bepleisterje, beplasterje Onheus bejegenen tr: misjegenje Iem. onheus bejegenen tr: immen misjegenje, op 'e ferkearde side oankomme Dorsten naar tr: toarstje nei tr: toarstgje nei De Duitsers haalden alles weg tr: de Dútsers hellen alles hjirwei In het hiernamaals tr: yn it hjirneimels, hjir neimels, oer it grêf In het hiernamaals tr: yn it hjirneimels, hjir neimels, oer it grêf Iem. kalmeren tr: immen delbêdzje, yn 't bekommen bringe Iem. kalmeren door rustig met hem te praten tr: immen delprate Zo dicht als een pot (fig.) tr: sa ticht als in pôt, dôfpot Zo doof als een pot tr: sa dôf as in pôt Een geheugen als een (ijzeren) pot tr: in izeren ûnthâld Een Keulse pot tr: in Keulse, Keulske krûk Potten bakken tr: pottebakke Een pot, potje bier tr: in potsje, glês bier Een potje kunnen breken tr: it nea, net gau bedjerre kinne (Eten) wat de pot schaft tr: (ite) wat de kok skaft, wat de tafel seit Kleine potjes hebben ook oren tr: lytse potten hawwe ek earen De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet tr: de pot ferwyt de tsjettel dat er swart is (en se binne beide net skjin) Het is alles één pot nat tr: it is (allegearre) koeke fan ien daai, it is allegear ientûtmem De pot verteren tr: de pôt fertarre Hij kan v. mij de pot op tr: hy kin om my yn in knoop waaie, (sân foet) yn 'e stront sakje Buiten de pot piesen tr: bûten de pôt pisje, de aaien bûten it nêst lizze Buiten de pot hebben gepiest tr: fan 'e stâl west hawwe Zich op iets laten voorstaan tr: jin earne op foarstean, foarkomme litte, earne op tefoaren gean Zijn woorden op een goudschaaltje wegen tr: jins wurden mei, op in goudskealje weage Met zijn talent(en) woekeren tr: mei jins talinten woekerje Een man v. talent tr: in man mei talint Iem. de hand toesteken tr: immen de hân tastekke Toen stak hij toe tr: doe stiek, stuts er ta Het wordt minder buiig tr: it wurdt minder buiïch, it, de loft buiet ôf Ik doe het eenvoudig niet tr: ik doch it gewoan net Ga er eenvoudig heen tr: gean der gewoan hinne De knagende worm v.h. geweten tr: de wroechwjirm Dat is geen kattendrek tr: dat is gjin kataai Vatbaar voor tr: fetber foar Te paard stijgen tr: op it hynder stappe V.h. paard stijgen tr: fan it hynder komme Die ballon zal hoog stijgen tr: dy ballon giet in hiel ein de hichte, de loft yn Het stijgt hem naar het hoofd (lett. & fig.) tr: it set him nei de holle De melkprijs is gestegen tr: de molkpriis is heger wurden, omheech gien Gaan verzitten tr: (efkes) fersitte Garstig worden (v. spek) tr: trimje, triemje, trymje Hij kan wel thuisblijven (fig.) tr: hy kin wol thúsbliuwe Een lief kind tr: in leaf, leaflyts bern Daar helpt geen lieve vader of moeder aan tr: it is al sa, it leit derta, men kin der neat ôfdwaan of tadwaan, dat moat sa (mar) fuort, dêr sille wy sa yn fierder, fuort moatte Lieve hemel! tr: (o, och) (myn) leave santjin (en gjin ein), sei, stakkert, stumper! Lieve tijd! tr: (o, och) (myn) leave tiid! Iets om een lief ding willen tr: eat foar, om in moai ding wolle Iets voor lief nemen tr: it dermei dwaan Daar heb je het lieve leven gaande tr: it earme, leave lijen begjint wer Het al, net zo lief niet doen tr: it al sa leaf net dwaan Een lief kind tr: in leaf, leaflyts bern Daar helpt geen lieve vader of moeder aan tr: it is al sa, it leit derta, men kin der neat ôfdwaan of tadwaan, dat moat sa (mar) fuort, dêr sille wy sa yn fierder, fuort moatte Lieve hemel! tr: (o, och) (myn) leave santjin (en gjin ein), sei, stakkert, stumper! Lieve tijd! tr: (o, och) (myn) leave tiid! Iets om een lief ding willen tr: eat foar, om in moai ding wolle Iets voor lief nemen tr: it dermei dwaan Daar heb je het lieve leven gaande tr: it earme, leave lijen begjint wer Het al, net zo lief niet doen tr: it al sa leaf net dwaan Het lief en leed tr: it moai en mâl, it soer en swiet, it lok en leed, leed en wille Het hout is door de vochtigheid scheefgetrokken tr: it hout is skel, skelf, wynsk fan 'e dampens Eén-, tweejarige weer tr: interwear, twinterwear Het zich weren. Zich te weer stellen, weer bieden tr: jin te war, te wear sette, stelle beweging. In de weer zijn tr: yn 't gewear, yn 't spier, yn 'e baan, op 'en baan, yn 'e sile, yn, oan 'e skrep, te skrep, yn 'e skrangen, yn 'e skuon, yn 't span, yn 'e wapens wêze, slachs, skreps, warber wêze Druk in de weer zijn tr: skreppe (en skuorre), wrotte (en warberje), wrotte en wrame Altijd in de weer tr: skrepperich Iem. die altijd druk in de weer is tr: skrepper, wrotter, skrepper en skuorder Slecht; mooi; nat; droog weer tr: min; moai, kreas; wiet; drûch waar Kostelijk weer tr: skoander, sierlik (moai), kostlik-moai waar Bijzonder zacht weer tr: pikewaar, einepikewaar (it), waar as side, spek Het is slecht weer tr: it is min waar, moai waar is oars Een periode met droog tr: nat weer, in drûge, wiete rite Een periode met mooi weer tr: in moaie rite, in moaiwaarrite, in rite, rytsje moai waar Het is goed weer voor de veldvruchten tr: it is waar op, it wierret op 'e fruchten Ergens door slecht weer overvallen worden tr: earne bewaarje Het weer is ons gunstig tr: it waret, wierret ús mei, ta Naar de lucht kijken om te zien welk weer het wordt tr: de loft skôgje, yn it waar sjen Aanhoudend slecht weer (waardoor allerlei werkzaamheden worden belemmerd) tr: miswaar (it), miswier (it) Welk weer is het, wat is het voor weer tr: wat, watfoar waar is 't, wat is 't foar waar? 't Is geen weer tr: it is gjin waar, minskewaar Met dit, zulk weer ga ik niet tr: mei dit, sok waar gean ik net Wat een weer! tr: wat in waar! Weer of geen weer tr: waar of gjin waar Zijn gezicht staat op slecht weer tr: it gesicht stiet him op min waar Door weer en wind tr: troch waar en wyn Aan weer en wind blootgesteld zijn tr: foar waar en wyn lizze, lizze te ferdowedrinken Mooi weer spelen (met) tr: moaiwaarspylje (mei) Het weer zit in de spiegel, het linnen tr: it waar sit yn 'e spegel, it linnen, de spegel, it linnen is warich -Mooi weer en geen haring (zei de buisman) tr: moai waar, mar gjin hjerrings Terug. Heen en weer tr: hinne en wer Over en weer tr: oer en wer opnieuw, nog eens tr: wer Al weer tr: alwer Steeds weer tr: hieltyd wer, hieltyd (mar) wer, weroan, al mar wer (oan), al wer oan, alweroan, alwer en alwer, allegedueren, allegeduerigen Hoe zat dat ook weer? tr: hoe siet dat ek wer? Hij slaagt er in om ... tr: it slagget him om .. Voor een examen slagen tr: troch in eksamen komme, foar in eksamen slagje In die winkel ben ik geslaagd tr: yn dy winkel bin ik slagge De onderneming slaagde tr: de ûndernimming, it ûndernimmen is slagge, is goed beteard De onbehaarde delen v.h. lichaam tr: de dielen fan it lichem sûnder hier Dat is een onbehaarde plek tr: dêr sit gjin hier, op dat plak sit gjin hier (Ergens) onbehaard zijn tr: (earne) gjin hier hawwe Bes v.d. bitterzoet tr: hûnebei Na ampele bespreking, overweging tr: nei wiidweidich beried, beried Ampel en breed bespreken tr: lang en breed beprate, it der lang en breed oer hawwe Na ampele bespreking, overweging tr: nei wiidweidich beried, beried Ampel en breed bespreken tr: lang en breed beprate, it der lang en breed oer hawwe Het overige tr: it oare De overigen tr: de oaren Voor het overige tr: fierder(s) Recht eropaan vliegen tr: der rjocht op oan, ta fleane U kunt eropaan tr: jo kinne derfan op oan Het komt eropaan tr: it komt der op oan Als het eropaan komt tr: as it der op oan komt, as it derta komt Een lak op iem. werpen, (een blaam, smet op iem. werpen) tr: in smet op immen smite Lak aan iem., iets hebben, (maling aan iem., iets hebben) tr: lak oan immen, eat hawwe Dat is maar lak, (dat zijn uitvluchten) tr: dat binne fifelefazen, skytmerakels, strontmerakels dat heeft niets te betekenen tr: dat hat gjin fel om 't gat, skyl om 't liif beangstigd. Met een bekneld hart tr: benypt om it hert Komen aansnellen, aangesneld tr: deroan strûzen, fleanen komme Directioneel beleid tr: direksjebelied Een wandelend, levend geraamte tr: in bonkerak, bonkehok Het loopt v.e. leien dakje tr: it giet dat it slydjaget, it rint as it spoar, in liere, in wekker, in wiele, it rint flot, glêd fan 'e tried Iem. de trap afgooien tr: immen de trep ôfgoaie, immen by de trep del goaie Krimpen v.d. pijn tr: krimpe fan pine De wind krimpt tr: de wyn krimpt, lûkt it gat yn Erg krimpen (door het zuiden en oosten naar het noord(oost)en draaien) tr: omheech krimpe Een wind die erg krimpt tr: in djippe krimper Geneigd te krimpen tr: krimperich doen samentrekken tr: krimpe: lekken krimpe Een schip op het strand, een baken in zee tr: in skip op it strân, in beaken yn see Gal braken tr: galle spuie, brake Een bloedneus hebben tr: in bloednoas hawwe, noasbliede Voortdurend bezig. Hij werkte rusteloos verder, (zonder ophouden) tr: hy wurke sûnder ophâlden, oan ien gleed (wei), oanienwei troch zonder slapen. De nacht rusteloos doorbrengen tr: net ta de rêst komme kinne, de rêst net fine kinne Voortdurend bezig. Hij werkte rusteloos verder, (zonder ophouden) tr: hy wurke sûnder ophâlden, oan ien gleed (wei), oanienwei troch zonder slapen. De nacht rusteloos doorbrengen tr: net ta de rêst komme kinne, de rêst net fine kinne Bokkenpootje, (soort koekje) tr: bokkepoatsje (it) Het gaat er stormachtig toe tr: it giet need, it giet der om wei Stormachtige tijden tr: rûzige tiden Een stormachtige ontwikkeling tr: in ferskuorrend flugge ûntjouwing Een veeg om de oren tr: in feech, in feech om 'e earen Iem. een veeg geven, (een berisping) tr: immen in feech jaan Een veeg uit de pan tr: in feech (út 'e panne), in hyp oer de noas Iedereen een veeg uit de pan geven tr: wakker omdiele Zo veeg als een luis op de kam tr: sa faai as in lûs op 'e kaam Een veeg teken tr: in faai teken De zieke ligt veeg tr: it stiet, is, wiist faai mei de sike De zaken staan veeg tr: it stiet, is, wiist faai Iem. hulp verlenen tr: immen helpe Zich toegang verlenen door het raam tr: der ta it rút yn komme De eieren zijn uitgebroed tr: de aaien binne út, útbret Niet ongevallig tr: net ûngefallich Iets rijpelijk overwegen tr: eat goed yn jin omgean litte Een luie stoel tr: in noflike stoel, pakestoel, briedstoel, brieder Voor iem. een stoel klaarzetten tr: immen in stoel sette Op een stoel en een stoof tr: op in stoel en in stove Tussen twee stoelen in de as zitten tr: tusken twa stuollen yn 'e jiske sitte Voor stoelen en banken praten tr: preken, spelen, foar stuollen en banken prate, preekje, spylje Iets niet onder stoelen of banken steken tr: eat net ûnder stuollen of banken stekke Op de stoel v.d. minister gaan zitten tr: foar minister spylje Een ander v. zijn stoel praten tr: in oar fan 'e stoel prate (en der sels op sitten gean, dat is de keunst) Zij zitten niet op één stoel, (zij kunnen niet goed met elkaar overweg) tr: dy twa dat is lang net ien lucht Het is of je doof bent tr: it is ofst dôf bist tr: it is as bist dôf Een stuk of ... tr: in stik of, as .. Een dag of twee tr: in dei of, as twa, in dei twa Ik neem het aan, of je het goedvindt of niet tr: ik nim it oan, ast it goedfynst of net En of! tr: no! Aan het bedelen zijn tr: op 'e biddel, op 'e skoai wêze Iem. karig bedelen tr: immen by de tomme heine Door de kerk bedeeld worden tr: fan 'e tsjerke ite Zich opknappen tr: jin opknapje, opknappe, opkreazje, opkwikje, opkwikke, opstrike, jin ferhimmelje De zeereis zal je opknappen tr: de seereis silst fan opknapje, opknappe Opknappen door rust en goede verzorging tr: opweidzje Met iem., iets kunnen monsteren tr: tsjin immen, eat meunsterje kinne Zo vet als een slak tr: sa fet as in slak Vorderen als een slak Op alle slakken zout leggen tr: op alle oasten de bile sette De slak v.h. ijzer (als stofnaam) tr: de slakken fan it izer Zich specialiseren (in) tr: jin spesjalisearje (yn) Ergens overheen stappen tr: earne oerhinne stappe, eat oerstappe Uit de politiek stappen tr: út 'e polityk stappe Daar zal hij heus niet in stappen tr: dêr trapet er wier net yn Het ambt v. koster uitoefenen tr: kosterje Wie heeft dat weggepikt? tr: wa hat dat (dêrwei) pikt? Keer dat men een visnet ophaalt. In één trek hadden wij 4 vissen tr: mei ien kear opheljen hiene wy 4 fisken Een paar trekken, trekjes aan de sigaar doen tr: in pear halen, lûken oan 'e sigaar dwaan Aan zijn trek(ken) komen, (zijn deel krijgen) tr: jins gerak krije Iets in grote trekken vertellen tr: eat yn grutte halen fertelle Hij heeft dezelfde trekken als zijn vader tr: hy hat deselde trekken as syn heit Een trek v. iemands karakter tr: in trek fan immens karakter loze streek, poets. Iem. een trek spelen tr: immen in bak smarre, poets bakke, immen in loef, loech ôfsjen Zijn trekken thuis krijgen tr: jins trekken thús krije reis, verhuizing; reis der trekvogels. trek. De trek naar de grote steden tr: de trek nei de grutte stêden De Grote Trek der Boeren tr: de Grutte Trek fan 'e Boeren Op de trek staan tr: op 'e sigen stean Er is geen trek in de schoorsteen tr: der is gjin trek yn 'e skoarstien begeerte, lust, neiging, eetlust. Geen trek in iets hebben tr: earne gjin sin, nocht oan hawwe Trek naar het verbodene tr: oanstriid ta it ferbeane Die waar is zeer in trek tr: dat guod is tige yn trek, der is loop, der is, sit sleet yn dat guod Trek hebben aan eten tr: sin hawwe oan iten Ik krijg trek tr: ik krij sin oan wat Waar heb je trek in? tr: wêr hast sin oan? Het gaande werk v.e. klok tr: it rinnende wurk fan in klok Het gaan valt hem moeilijk tr: it rinnen falt him swier Een uur gaans tr: in oere rinnen, (te) gean De gaande en de komende man tr: de geande en de kommende man Het boek gaat goed tr: it boek rint, ferkeapet goed De zaken gaan goed tr: de saken rinne goed Dat vlechten gaat zo tr: dat frisseljen giet sa, dogge jo sa De rekening gaat hierbij tr: de rekken giet hjirby Pasteltinten gaan tegenwoordig tr: pasteltinten binne op 't heden yn 'e moade, yn 'e swang De klok gaat voor tr: de klok giet, rint foar Mijn horloge gaat niet tr: myn horloazje rint net De weg gaat langs de vaart tr: de dyk rint by de feart lâns Er ging een hoge zee tr: der stie in hege see Wat is dat allemaal gauw gegaan (m.b.t. ziekte en overlijden) tr: wat is dat allegear hurd gongen Zullen we gaan? tr: sille wy fuort? Ik ga, hoor! tr: ik gean fuort, hear! Het stuk gaat voor de 100e keer tr: it stik wurdt foar de 100ste kear spile Onze handel gaat goed tr: it giet goed mei ús hannel, ús hannel docht it goed Ja, hoe gaat dat! tr: ja, hoe giet soks! Ga! tr: gean fuort! Ga uit mijn ogen! tr: út myn eagen, wurd wei, silst weiwurde! Ga nou (gauw)! tr: rin hinne! Daar ga je! tr: sûnens, tsjoch! Het ga je goed! tr: it bêste! Hoe gaat het? tr: hoe stiet it libben, hoe is 't mei jo? Het gaat tr: it mei hinnebruie, it koe minder, it skikt wol, dat kin wol komme Het weer gaat nogal tr: it liket net sa min, it liket wol aardich mei it waar Gaat het? tr: wol 't wat, kin it wat wurde? Het gaat, (het is redelijk, betamelijk) tr: it kin derop troch Het gaat niet, (het is onmogelijk) tr: it kin net het wil niet lukken tr: it wol net Dat gáát toch niet tr: dat kin dochs net Dat zal wel gaan tr: dat kin wol Hiermee gaat het niet tr: hjir kin, wol it net mei In de muziek gaan tr: yn 'e muzyk op gean Gaan om, over tr: gean om, oer Daar gaat het om tr: dêr giet it om, dêr is it om te rêden Daar gaat het niet om tr: dêr giet it net om, dat is de reden net, dêrfan is de reden net Het gaat op een ... tr: it giet op in .. Het gaat op oorlog aan tr: it giet op in oarloch oan, yn Met iem. gaan tr: mei immen hawwe Er gaat niets boven ... tr: der giet neat boppe .. Dat gaat er bij mij niet in tr: dat wol my net oan, dat wol net yn my del Gaan jagen, vissen tr: te jeien, te fiskjen gean Uit eten gaan tr: út te iten gean Uit naaien, werken gaan tr: út te naaien, te wurkjen gean Dat gaat veel kosten tr: dat komt in soad te kostjen Het gaat regenen tr: it begjint te reinen; it giet op in reinen, it wol reine. Het gaat waaien, it begjint te waaien Het gaat dooien tr: it begjint te teien, it wurdt teiwaar Nu gaat het gebeuren tr: no sil 't heve Zij gaan trouwen tr: sy sille trouwe Wij gaan verhuizen tr: wy sille ferhúzje, ferfarre Ik ging hem opzoeken tr: ik socht him op Zullen we gaan lopen? tr: sille wy (der) rinnende (hinne)? Hij is gaan wandelen tr: hy is fuortgongen te kuierjen Ergens gaan wonen tr: jin earne nei wenjen sette Ik ga eens zien, of ... tr: ik sil ris sjen, oft .. Gaan liggen, staan, zitten tr: lizzen, stean, sitten gean Dat gaat te ver tr: dat giet te fier, dat is te bot Zich laten gaan tr: jinsels net mear yn 'e macht hawwe, jinsels net mear bedimje kinne Iem. liever zien gaan dan komen tr: immen leaver fan efteren as fan foaren sjen Het ga zoals het gaat tr: it komt mar sa't it komt Niet kunnen gaan of staan tr: stean noch gean kinne Daar heb je het gedonder (in de glazen) tr: dêr hawwe wy, hast it gedonder al (geande) Naam voor drinkglaasje zonder voet tr: kikkert, kikkertsje (it), fûgelgleske, ljurkegleske (it) Op voorstel v. tr: op útstel fan Een plan beramen tr: in plan meitsje Een groenstrook tr: in grienseame, grienstreek, grienstripe, in seame, streek, in stripe grien Zich gevangen geven tr: jin oerjaan Gevangen zetten tr: fêstsette, efter de doarren sette Gevangen zitten tr: fêstsitte, efter it slot sitte Knarsend (tussen de tanden) tr: knarsich V. plaats verwisselen tr: fan plak wikselje V. kleur verwisselen tr: in oare kleur krije V. kleren verwisselen tr: oare klean oandwaan Ik had u met uw broer verwisseld tr: ik hie jo foar jo broer oansjoen Die begrippen moet men niet verwisselen tr: dy begripen moatte net trochinoar helle wurde Onbevaarbaar wegens ijs tr: ûnklear Nummer honderd, (de WC) tr: nûmer hûndert Voor zijn nummer op moeten komen (vero.) tr: foar jins (eigen) nûmer opkomme, ûnder tsjinst moatte Een mooi nummer, (een rare) tr: in moai nûmer Nummertje tr: nûmerke (it) Een nummertje maken, (coïteren) tr: in nûmerke meitsje, platfiterje Iem. op zijn nummer zetten tr: immen teplak, terjochte sette, it immen oansizze, immen richelje, tebeksette Hij moet eens op zijn nummer gezet worden tr: hy moat in takke tebek (Flink) op zijn nummer gezet worden tr: in (goede) tebeksetter krije Een lekker wijntje tr: lekkere wyn, in lekker gleske wyn Wijn drinken tr: wyndrinke Klare wijn schenken tr: kleare wyn skinke, út hiel lear snije Van wijntje en trijntje houden tr: fan wyntsje en tryntsje hâlde Goede wijn behoeft geen krans tr: goede waar priizget himsels Als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan tr: de wyn yn 'e holle makket faak in gek yn 'e mûle Hij doet niets dan weeklagen tr: hy docht oars net as krite en kleie, stinne Puin v. dakpannen tr: panpún (it), panwrak (it) In, tot puin vallen tr: yn pún falle De sociale voorzieningen tr: de sosjale foarsjennings, foarsjenningen Het mannetje in de maan tr: de man yn 'e moanne. Donkere moanne, tsjustermoanne, tsjustering Periode v. donkere maan tr: tsjustering Het is donkere maan tr: de moanne sit Nieuwe maan tr: nije moanne, nijmoanne Wassende maan tr: opgeande moanne Het is wassende maan tr: de moanne komt oan, wint, is yn it oankommen, winnen Volle, lichte maan tr: folle moanne, ljochtmoanne Met volle maan tr: ljochtmoanne: in ljochtmoanne nacht De volle maan tr: de folle, ripe moanne Afnemende maan tr: ôfnimmende moanne Het is afnemende maan tr: de moanne fersit, sit, ûntsit, is yn 't ôfgean De afnemende maan lijkt op z'n rug te liggen tr: de moanne slydjaget, stiet op slydjeien, leit op 'e rêch, der stiet in slydjager, slydjeier oan 'e loft De maan is nog niet opgekomen tr: de moanne sit noch De maan schijnt helder tr: it is ljochtmoannewaar, moanneskynwaar Er zit een waas om de maan tr: de moanne sit der rûch yn Loop naar de maan tr: flean, rin nei de moanne Hij is naar de maan, (hij is dood) tr: hy is nei, fan gychem Naar de maan reiken tr: in hazze yn 't spantou sette wolle De maan breekt bij hem door tr: syn hier komt op ienen te stean Als de maan vol is, schijnt zij overal tr: as de moannne fol is, skynt er oeral In het schemerdonker zitten tr: sitte te jûnjen, skimerjûnjen In het schemerdonker zitten tr: sitte te jûnjen, skimerjûnjen Een onregelmatig kerkganger tr: in ûngeregelde tsjerkegonger Een onregelmatig kerkganger tr: in ûngeregelde tsjerkegonger Iem. nakijken tr: immen neisjen, immen efternei weidzje Het nakijken hebben tr: eat neisjen kinne, op 'e tomme sûge kinne Eten wat de kok schaft tr: ite wat de kok skaft, wat de tafel seit Als de kok met de keukenmeid kijft, weet men waar de boter blijft tr: as de kok en bottelier kibje, dan heart men wêr't de bûter bliuwt -Het zijn niet allen koks die lange messen dragen tr: elk hynder hoecht noch gjin hurddraver te wêzen, it binne allegear gjin hurdriders dy't de redens ûnder hawwe Een gouden, zilveren rijder, (voormalig muntstuk) tr: in gouden, sulveren rider Naailes. Naailes krijgen, nemen tr: op it naaien gean Hij zal het niet navertellen tr: hy kin it net neifertelle, weromfertelle Het op iem. gemunt hebben tr: de mint op immen hawwe, it op immen fersjoen hawwe, immen altyd hawwe moatte Het op iem. leven gemunt hebben tr: it op immens libben fersjoen hawwe, it op immens libben talizze Dat is, was te wijten aan ... tr: dat is, wie te witen, dat leit, lei him oan .. Dat heb je je zelf te wijten tr: dat is oan dysels te witen, te tankjen Je moet (het) niet overdrijven tr: moatst net sa oerdriuwe, tusken beide(n) (yn) is ek romte Je overdrijft nogal tr: do oerdriuwst nochal, do bearst it wol wat slim ôf Volgens de traditie tr: neffens de tradysje Grote kar(e)kiet tr: reidlyster, reidklyster, reidmosk, Acrocephalus arundinaceus (L.) Kleine kar(e)kiet tr: karrekyt, reidfinkje (it), Acrocephalus scirpaceus (Hermann) Het is potdik v. mist tr: de wrâld sit potticht Gepakt en gezakt tr: klear om fuort Een geelachtige tint hebben tr: út 'en gielens sjen, skine Bomen omhakken tr: beamkapje, omhakje (Geheimzinnig) met elkaar zitten te fluisteren tr: mûskopje, faazje Iem. iets in het oor fluisteren tr: immen eat yn it ear (f)lústerje Boze tongen fluisteren ... tr: der wurdt (fan) grute .. De omtrekken tr: de omkanten In de omtrek v. tr: yn 'e omkriten fan, by ... om, om ... hinne, om ende by In het kwaad verstokken tr: yn it kwea behurdzje Zitten te wantenweven op zijn stoel tr: sitte te wimeljen op jins stoel Zwijgen als het graf tr: swije as it grêf, de nacht In alle talen zwijgen tr: yn alle talen swije Zwijg tr: (hâld dy) stil! Toen zweeg hij tr: doe hold er him stil, foel er stil Het orgel, geschut zweeg tr: it oargel, geskut foel stil, hold op De natuur zweeg tr: de natoer wie stil Op een vraag zwijgen tr: gjin azem jaan op in fraach Laat ons daarover zwijgen tr: lit ús it dêr net oer hawwe, sille wy it dêr mar net oer hawwe Maar je moet erover zwijgen tr: mar moatst der net (fierder) oer prate Zwijg mij daarvan! tr: praat my der net fan! Om nog maar te zwijgen van tr: om noch mar net te praten fan Het verhaal, de wet zwijgt daarover tr: it ferhaal, de wet seit dêr neat oer Kun je zwijgen? tr: kinst swije? Hij kan niet zwijgen tr: hy kin net swije Iem. tot zwijgen brengen tr: immen stil prate Iem. het zwijgen opleggen tr: immen de mûle snuorje, teamje, immen oer de mûle, snút slaan, houwe Een kanon tot zwijgen brengen tr: in kanon ferneatigje Het zwijgen ertoe doen tr: it swijen derta dwaan Wie zwijgt, stemt toe tr: stilswijen seit ja, dy't swijt, stimt ta, dy't swijt, seit ja -Spreken is zilver, zwijgen is goud tr: sprekken is sulver, swijen is goud, (sei de kandidaat doe't er yn 'e preek hingjen bleau), it moat al in goed prater wêze dy't in stilswijer ferbetteret, ferbetterje sil Te vergeven zijnde. Dat is vergeeflijk tr: dat is te ferjaan Hij heeft een varkensmaag, (hij kan alles verdragen) tr: syn mage is, de mage is him mei stientsjes opset Hij is veeleer arm dan oneerlijk tr: hy is leaver earm as ûnearlik Hij is veeleer zuinig dan gierig tr: hy is earder, mear kloek as gjirrich Verzekerd zijn v. tr: wis wêze fan Verzekerd zijn, dat ... tr: der wis fan wêze, dat .. Verzekerd zijn tegen tr: fersekere wêze tsjin Vlijt doen tr: writen dwaan 0, och neen, o, och nee. Wel neen! tr: wel nee, ei nee, jonge nee! Neen maar! tr: moatst ophâlde! Neen maar, op tijd! tr: op 'e tiid, hie 'k tocht! Neen schudden, zeggen tr: nee skodzje, sizze Geen neen zeggen tr: net nee sizze Geen neen kunnen zeggen tr: gjin nee sizze kinne Neen verkopen tr: nee ferkeapje 0, och neen, o, och nee. Wel neen! tr: wel nee, ei nee, jonge nee! Neen maar! tr: moatst ophâlde! Neen maar, op tijd! tr: op 'e tiid, hie 'k tocht! Neen schudden, zeggen tr: nee skodzje, sizze Geen neen zeggen tr: net nee sizze Geen neen kunnen zeggen tr: gjin nee sizze kinne Neen verkopen tr: nee ferkeapje Voren in het gezicht tr: galen yn it gesicht Er staat een sterke golfslag tr: der is in sterke weachslach, der stiet gâns weach, der is gâns in slach fan wetter Zich strengelen om tr: jin wine om Teveel om op te noemen tr: tefolle om op te neamen, folle (en) net genôch. .. en noem maar op tr: ... en neam mar op, en gean sa mar troch Naakt zijn (v. personen) tr: neaken, yn it neaken wêze Iem. naakt uitkleden, -schudden tr: immen neaken útklaaie Naakt en bloot tr: neaken en bleat De naakte waarheid tr: de neakene wierheid Naakt zijn (v. personen) tr: neaken, yn it neaken wêze Iem. naakt uitkleden, -schudden tr: immen neaken útklaaie Naakt en bloot tr: neaken en bleat De naakte waarheid tr: de neakene wierheid In z'n naaktje (nakie) tr: yn it neakene himd (Nog) in de groei zijn tr: (noch) yn 'e groei, yn it oankommen, waaksen wêze Op de groei gemaakt tr: op 'e groei makke Groei en bloei tr: groei en bloei, groede en tier groeikracht. Er zit geen groei in tr: der sit gjin groei, groed, groede, haal yn Hij heeft de groei in de benen tr: hy hat waaksdom yn 'e skonken Zolang ik niet klaar ben, ga ik niet mee tr: salang't ik net klear bin, ear't ik net klear bin, gean ik net mei Op de ruiten tikken tr: tsjin 'e ruten tikje Iem. op de schouder tikken tr: immen op 't skouder tikje Aan de pet, hoed tikken (om te groeten) tr: oan 'e pet, hoed tippe Iem. op de vingers tikken tr: immen op 'e fingers tikje Iets op de kop tikken tr: eat op 'e kop tikje Iem. tikken (bij bep. kinderspel) tr: immen tikje Eieren tikken, (de schalen (tegen elkaar) stukslaan) tr: aaitikje Het tikken v.e. horloge tr: it tikjen fan in horloazje Een brief tikken tr: in brief tikje Goed kunnen tikken (op de schrijfmachine) tr: goed type kinne -Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens tr: oeral thús mar thús it bêste Zijn tijd verbeuzelen tr: omdideldeintsje, mar wat doedelje, omdoedelje, flinterknippe, omflinterknippe Het garen verwarren tr: it jern yn 'e tiis bringe, yn tizen meitsje Het paard verwarde zich in de strengen tr: it hynder rekke betiisd, betize, bedraaid yn 'e stringen, it hynder begûchele him yn 'e stringen Het paard heeft zich in de strengen verward tr: it hynder sit behelle yn 'e stringen Zich in zijn uiteenzetting verwarren tr: fertize, fertiisd reitsje yn jins útlis Iem. het hoofd verwarren tr: immen de kop oerstjoer meitsje Twee dingen met elkaar verwarren tr: twa dingen betiizje Twee personen met elkaar verwarren tr: twa persoanen trochinoar helje U verwart hem met zijn broer tr: jo helje him en syn broer trochinoar Zoiets werkt verwarrend tr: soks wurket betiizjend Een smak volk tr: in smak, smacht, in hiele smeet, smite folk Dat kost een smak geld tr: dat kostet in knoarre, slompe jild Ieder moet zijn eigen stoep (schoon)vegen tr: elk hat genôch foar syn eigen doar te feien Bij iem. op de stoep staan tr: by immen op 'e stoepe stean De stoep is daar glad tr: de stoepe is dêr glêd, dêr leit sjippe op 'e stoepe Goedhartig iem. tr: goldert Op straat slenteren tr: op 'e dyk omdangelje Tok, tok, tok tr: tok, tok, tok! Jij bent precies (als) Jan tr: do bist krektlyk as, krekt allyk as, krekt-en-allyk as, krekt-en-gelyk as, neat liker as, net liker as Jan Al te precies tr: skitende krekt Een Pietje precies tr: in mantsje-presiis, mantsje-sekuer, sekuere baas, presyske Jij bent precies (als) Jan tr: do bist krektlyk as, krekt allyk as, krekt-en-allyk as, krekt-en-gelyk as, neat liker as, net liker as Jan Al te precies tr: skitende krekt Een Pietje precies tr: in mantsje-presiis, mantsje-sekuer, sekuere baas, presyske Een onbenullig zaakje tr: in spultsje fan kâlde fuotten, in spultsje fan Jakkele Een onbenullig zaakje tr: in spultsje fan kâlde fuotten, in spultsje fan Jakkele Dat is ver voortgeschreden tr: dat is tige fier Met vochtvlekken (v. linnen) tr: danich, bedaand Om de andere dag tr: om de oarde dei Vloeken om het andere woord tr: om it oare wurd flokke Om de ander tr: (bar) om bar, bar foar bar Ten anderen tr: oard Een ander tr: in oar tr: in oarenien Anderen tr: oaren Onder anderen tr: ûnder oaren, allen Onder andere tr: ûnder oaren De een na de ander tr: de iene nei de oare De een of ander tr: de iene of de oare Een en ander tr: (it) ien en oar Het één noch het ander tr: it ien noch it oar, ien noch oar, fan it iene sa min as fan 't oar(e) Onder een ander werken tr: by in oar wêze, ûnder in oar stean Een wolf in schaapsklederen tr: in wolf yn skieppeklean Zeilende overtrekken. Het meer overzeilen tr: de mar oer sile, oer de mar (hinne) sile Buitengemene talenten tr: bûtenwenstige talinten Buitengemeen knap tr: bûtenwenstige knap Buitengemene talenten tr: bûtenwenstige talinten Buitengemeen knap tr: bûtenwenstige knap Landgenoten tr: lânslju Wenk met de ogen. Iem. een oogwenk geven tr: immen de, in wink jaan ogenblik. In een oogwenk tr: yn in sucht, omsjoch, opsjoch Een tip v.e. zakdoek tr: in tipke fan in bûsdoek De tip v.d. neus, v.e. oor tr: it tipke fan 'e noas, fan in ear De vaas stond op het tipje v.d. tafel tr: de faas stie op it uterste puntsje fan 'e tafel Hij is slechtgehumeurd, -geluimd tr: hy hat in min, ferkeard sin Elke zaak heeft twee handvatsels tr: alle dingen hawwe twa oanfetsels (fig.); -vol, s. Hanfol (it), klam Een handvol geld tr: in hanfol jild Ingeslapen zijn tr: de sliep hawwe Met geen mogelijkheid kunnen inslapen tr: gjin sliepen betinke kinne, yn 't sin hawwe Spoedig inslapen tr: samar wei wêze Op de wieken gaan tr: op 'e wjukken gean, jin op 'e wjukken jaan Op eigen wieken drijven tr: út, mei jins eigen fearren fleane, út, op (jins) eigen wjukken fleane (kinne) In zijn wiek geschoten zijn tr: yn 'e wjuk sketten wêze Iem. wieken korten tr: immen koartwjukje Oppeppertje tr: oppepperke In zakformaat tr: yn bûsformaat Met de stroopkan lopen tr: mei de sjerpkanne omgean Met een intekenlijst bij de huizen langs komen tr: mei in list bylâns komme, listrinne Een verzoek toestaan tr: in fersyk ynskewiele Gestadig toenemen tr: hieltyd (troch) tanimme bestendig. Het weer is gestadig tr: it is fêst, stadich waar Gestadig omkijken tr: hieltyd wer omsjen De gestadige koortsen sloopten hem tr: de oanhâldende koartsen, hieltyd wer dy koartsen sloopten him Gestadig toenemen tr: hieltyd (troch) tanimme bestendig. Het weer is gestadig tr: it is fêst, stadich waar Gestadig omkijken tr: hieltyd wer omsjen De gestadige koortsen sloopten hem tr: de oanhâldende koartsen, hieltyd wer dy koartsen sloopten him -Wie knollen wil eten moet Sint-Laurens niet vergeten tr: wolle jimme goede rapen ite, dan moatte jimme de tiid fan Sint-Laurens wite bloeien. Handel en landbouw varen wel tr: hannel en lânbou bloeie, hannel en lânbou giet it goed, bêst, tige mei Hij vaart er wel bij tr: hy bespint der side, jern by, mei, it docht him fertuten Naar iem. welvaren vernemen tr: immen sûnfreegje Eruit zien als Hollands welvaren tr: derút sjen as it ivige libben De snaren tokkelen tr: de snaren slaan Die snaar moet je bij hem niet aanraken tr: dêr moat men him net mei oankomme Een tedere snaar aanraken tr: in teare snaar (yn it moed) reitsje Dat schip moet gebreeuwd worden tr: dat skip moat broud wurde, de naden fan dat skip binne wurksiik Voor zonsopgang tr: foar sinne-opgong, foar de sinne Iem. metterdaad helpen, (met daden) tr: immen mei de die, died helpe In maart tr: yn ('e) maart Een droge maart en een natte april is de boeren naar hun wil tr: in drûge maart, in wiete april, dan giet it de húsman nei syn wil Het is een ietsje te zout tr: it is wat te sâlt Hij is een ietsje rood tr: hy is wat read Iets duidelijk (kunnen) bespeuren tr: eat fiele en taaste (kinne) Netten boeten tr: nette-boetsje Netten breien tr: netbreidzje tr: nettebreidzje Met een net vissen tr: netfiskje De vis uit de netten halen tr: de netten plúzje De netten uitwerpen tr: de netten útbringe, útsjitte, útsmite Achter het net vissen tr: efter it net fiskje, op ien nei earst wêze, yn it neirinnen wêze De vogels over het net laten vliegen tr: de fûgels oer 't net fleane litte Net gekleed zijn tr: kreas, himmel, eptich yn 'e klean, yn, op 'e kreaze wêze Nette kleren tr: kreaze, twange klean Zich altijd net kleden tr: altyd kreas yn 'e klean wêze, kein op jinsels wêze Een nette kamer tr: in kreaze keamer Nu is alles weer net tr: no is alles wer yn 'e kreaze Nette mensen tr: fatsoenlike, tsjeppe lju Een nette positie tr: in goede posysje proper, zindelijk tr: kreas, skjin, kein Net zijn tr: skjin, kein op jinsels wêze Het is daar net in huis tr: it is dêr skjin yn 'e hûs In het nette, (fatsoenlijk) tr: yn 't fatsoenlike, yn 'e, alle fatsoenlikens In het net schrijven tr: kreas oerskriuwe Zo net tr: sakrekt, saniis, niis, niist, nyskes, nijs, niiskrekt, niiskrektsa, niissa, niissajust, niissajustjes, niissakrekt Zijn neus overal insteken tr: de noas oeral yn stekke Op de fiets tr: op 'e fyts, op it fytske Wat heb ik nu aan mijn fiets hangen? tr: wat sille wy no hawwe, wat sil dit Iem. om hals brengen, de hals breken tr: immen om ('e) hals bringe, om 'e nekke bringe Om hals raken tr: om ('e) hals gean, komme, reitsje Iem. om de hals vallen, vliegen tr: immen om 'e hals falle, fleane Iem. aan de hals krijgen, hebben tr: immen oan 'e hals krije, hawwe Zich iets op de hals halen tr: jin eat op 'e hals helje, eat oanhelje De hals wagen tr: de hals weagje Hals over kop tr: hals oer (de) kop, halje-trawalje De hals strak trekken, vast zetten tr: oanhalzje, halzje, oanhise, oanhysje De drie eerste dagen na regenachtige hondsdagen tr: de (trije) kattedagen Iets weer opbaggeren (fig.) tr: eat opikkerje Gretig naar macht tr: hjit op macht Gretige toehoorders tr: opmerksume taharkers Met een gretig oor toeluisteren tr: skerp, mei sân pear earen taharkje Gretig toetasten tr: deryn taaste, net mijen wêze Een gelegenheid gretig aangrijpen tr: in gelegenheid mei beide hannen oanpakke Het boek werd gretig gekocht en gelezen tr: it boek waard in soad kocht en lêzen Gretig naar macht tr: hjit op macht Gretige toehoorders tr: opmerksume taharkers Met een gretig oor toeluisteren tr: skerp, mei sân pear earen taharkje Gretig toetasten tr: deryn taaste, net mijen wêze Een gelegenheid gretig aangrijpen tr: in gelegenheid mei beide hannen oanpakke Het boek werd gretig gekocht en gelezen tr: it boek waard in soad kocht en lêzen Faai staan tr: faai stean -Die het onderste uit de kan wil hebben, krijgt het lid, deksel op de neus tr: dy't it ûnderst, ûnderste út 'e kanne hawwe wol, kriget it lid op 'e noas Zo bang als een wezel tr: sa bang as in wezeling Hij is een wezel tr: it is in wezeling Rechtdraads hout tr: hout (dat) mei de tried mei (rint) Rechtdraads hout tr: hout (dat) mei de tried mei (rint) Om iem., iets glimlachen tr: om immen, eat glimkje, immen, eat beglimkje Tegen iem. glimlachen tr: immen oanglimkje Schamper glimlachen tr: skealik glimkje Dat is een kolfje naar zijn hand tr: dat is aas foar him, dat is krekt in akkefytsje foar him Oude klare tr: âlde kleare Een klare zonder suiker tr: in skjinnenien Stuiten op tr: stjitte op, tsjinkomme Dat stuit mij tr: dat stekt, stiet, is my tsjin it krop Moeilijk, gemakkelijk bereikbaar zijn tr: min, maklik te berikken wêze Waar bent u bereikbaar? tr: wêr binne jo te berikken? Zo wijs als Salomo, als Salomo's kat tr: sa wiis as Salomo, as Salomo's kat Venijnigheden, (venijnige woorden e.d.) tr: feninichheden Gangen graven (v. mollen) tr: ridzje Meester in de rechten tr: master yn 'e rjochten Hij is een meester in tekenen tr: hy is in master yn it tekenjen Meester-timmerman tr: baastimmerman Ergens heer en meester zijn tr: it earne te sizzen hawwe De meester spelen tr: foar master, mastersfeint opslaan, opspylje Zich v. iets meester maken tr: eat bemachtigje, jin earne hear fan meitsje Iets meester zijn tr: eat yn 'e macht hawwe, eat master wêze Meester v. zijn tijd zijn tr: de tiid oan jinsels hawwe Iem. meester worden tr: immen de baas wurde Zijn driften zijn hem meester tr: hy hat himsels net yn 'e macht Nu heeft hij zijn meester gevonden tr: no hat er syn master thúsfûn, no hat er syn maat, master fûn Het oog v.d. meester maakt het paard vet tr: eigen eagen meitsje de ko fet, der giet neat boppe, foar de baas, de man sels Over stag In zijn strikken vangen tr: yn jins strûpen fange Zich omschakelen tr: jin omskeakelje Proefje, (staaltje) tr: priuwke (it) Een proefje wijn, boter tr: in meunster wyn, bûter Een proefje laken tr: in staal, steal, jestaal lekken Een proefje aardappelen tr: in mieltsje ierappels Op proef tr: op probearjen Op de proef stellen tr: op 'e proef stelle De proef op de som tr: de proef op 'e som (Niet) ontbloot v. tr: (net) sûnder Een dode afleggen tr: in deade ôflizze, beklaaie, bierje Een plant afleggen tr: in plant ôflizze Een bezoek afleggen tr: in besite bringe Rekenschap afleggen tr: rekkenskip ôflizze Verantwoording afleggen tr: ferantwurding ôflizze Een weg afleggen tr: in dyk del gean, ride, útride Het afleggen tr: it ôflizze Het afleggen tegen tr: it ôflizze tsjin Te loever(t) tr: te loevert, loeverts, te loete Praatjes rondstrooien tr: praatsjes útstruie, op 'e lap, lappen bringe hoofd. Iem. op zijn test geven tr: immen neisjen Hij stootte zijn test tr: hy stompte (him) de kop, harsens Een oplandige wind tr: in bûtenwyn, seewyn, in oanwaaiende wyn Er waait een oplandige wind tr: de wyn is bûten, is yn 'e, oer de see Ongegronde klachten tr: klachten sûnder grûn, ûngrûndearre klachten Iem. ongegrond verdenken tr: immen sûnder grûn, ûngrûndearre fertinke Dat is niet ongegrond tr: dat is net sûnder grûn Ongegronde klachten tr: klachten sûnder grûn, ûngrûndearre klachten Iem. ongegrond verdenken tr: immen sûnder grûn, ûngrûndearre fertinke Dat is niet ongegrond tr: dat is net sûnder grûn Het is raadzaam dat te doen, zeggen tr: it is in goed ding, it is saak, oan te rieden om dat te dwaan, te sizzen Iets raadzaam achten tr: eat hawwe wolle Een goed timmermansoog hebben tr: in timmermanseach hawwe Tot (een) akkoord komen tr: ta in akkoart komme Het op een akkoordje gooien tr: it op in akkoart, akkoartsje smite Met iets akkoord gaan tr: mei eat akkoart gean Het gaat pijlsnel tr: it giet hurdhurd, snijende hurd, as de brân, de reek In pijlsnelle vaart kwam hij aanrijden tr: hy kaam der mei (feart en) faasje, yn 'e fûle faasje oanriden Het gaat pijlsnel tr: it giet hurdhurd, snijende hurd, as de brân, de reek In pijlsnelle vaart kwam hij aanrijden tr: hy kaam der mei (feart en) faasje, yn 'e fûle faasje oanriden Naar jenever ruiken tr: nei, op, fan jenever rûke Dat ruikt naar bureaucratie tr: dat skaait út nei, liket op, hat wat fan burokrasy Aan iets niet kunnen, mogen ruiken, (er de vergelijking niet mee kunnen doorstaan) tr: earne gjin hanwetter by, oan hawwe De stal ruiken tr: de stâl rûke Hij ruikt gevaar tr: hy rûkt gefaar, hy rûkt wat Dat kan ik niet ruiken, (weten) tr: dat kin ik net rûke -De ziekten van rijke lieden en de pannenkoeken van armen ruikt men ver tr: grutteljus sykten en earmeljus pankoeken rûke fier De, het omringende ... tr: de, it ... der omhinne De, het land omringende sloot tr: de sleat om it lân hinne Zo stijf als een plank, deur tr: sa stiif as in planke, doar, dampeal, harke, hikke, hikspeal, kroade, latte, peal, putheak Stijve handen (v.d. kou) tr: knoffelige hannen Stijf v. leden tr: stiif, staf, stram, kerbintich, krebintich De poot stijf houden tr: de poat stiif hâide, de kop derfoar hâlde Een stijve, (erectie) tr: in stivenien, in hurdenien, in fettenien Stijf en strak tr: stiif en strak. Stijf staan v., stiif stean fan Een stijve bries tr: in glêde, tichte koelte Zo stijf als een plank, deur tr: sa stiif as in planke, doar, dampeal, harke, hikke, hikspeal, kroade, latte, peal, putheak Stijve handen (v.d. kou) tr: knoffelige hannen Stijf v. leden tr: stiif, staf, stram, kerbintich, krebintich De poot stijf houden tr: de poat stiif hâide, de kop derfoar hâlde Een stijve, (erectie) tr: in stivenien, in hurdenien, in fettenien Stijf en strak tr: stiif en strak. Stijf staan v., stiif stean fan Een stijve bries tr: in glêde, tichte koelte Het stofregent tr: it storeint, stofreint, it muozzet sawat Licht stofregenen tr: wat grieme Het is heel moeilijk om ... te bemachtigen tr: it is in rôf om ... te bemachtigjen, te besetten, om oan ... te kommen Iets te weten komen tr: eat oan 'e weet komme, gewaarwurde, wiiswurde Ik weet het uit de krant tr: ik haw it út 'e krante Van wie weet u dat? tr: fan wa hawwe jo dat? Ergens v. weten tr: earne fan witte Ik heb nooit geweten, dat ... tr: ik haw nea witten, dat .. Dat zul jij niet weten! tr: dat soesto net witte! Daar weet jij wat van! (iron.) tr: wat soesto dêr fan witte! Iets v. iem. weten tr: eat oer immen witte Iem. iets laten weten tr: immen eat te witten dwaan Voor zover ik weet tr: better as ik (net) wit, better net te witten Weet ik veel tr: wit ik it Te weten tr: te witten Hij weet niet beter tr: hy wit net better Hij weet wel beter tr: hy wit wol better Dat moet jij weten tr: dat moatsto witte Dat moet ieder voor zich zelf weten tr: dat moat elk sels witte, útmeitsje, elk syn eigen wille Je weet wie het zegt tr: men wit wa't it seit Je moet weten dat zijn vader ... tr: syn heit is fansels .. Dat is niet zo gemakkelijk, weet je tr: dat is net sa maklik, hear Hij is ziek, maar hij wil het niet weten tr: hy is siik, mar hy wol it net witte, wêze Hij wil het weten, (hij komt er rond voor uit) tr: hy wol it wol wêze Die sport, dat weet wat tr: dy sport, it seit, beskriuwt, weacht, wit wat, it hâldt, hat wat yn Hij zal het weten tr: hy sil it gewaar wurde Hij heeft het geweten tr: hy is it gewaar, wiis wurden Eet het maar op, je zult er niet v. weten tr: yt it mar op, der komt dy neat fan oer V. iets, iem. willen weten tr: earne fan, fan immen witte wolle Niet v. ophouden weten tr: fan gjin ophâlden witte Hij wandelt acht uur en weet er niets v. tr: hy kuieret acht oeren en wit fan gjin wurgens, en der komt him neat fan oer Bij, naar mijn weten tr: by, nei myn witten, better as ik (net) wit, better net te witten Naar mijn beste weten tr: by, nei myn bêste witten Buiten mijn weten tr: bûten myn witten Met mijn weten tr: mei myn meiwitten Tegen beter weten in tr: tsjin better witten yn Per meter tr: de meter Per strekkende meter tr: de strekkende meter Per vierkante meter tr: de kante meter De stand v.d. meter opnemen tr: meteropnimme Zij gingen uiteen tr: hja gongen útinoar, byinoar wei Alles lag uiteen tr: alles lei útinoar Bekendstaan als ... tr: bekend stean, wêze as ..., oanskreaun stean as ..., op 'e namme, it wurd lizze fan .. Zoiets ontstemt mij tr: soks makket my lilk, lulk, soks wurd ik lilk, lulk fan In het oudevrijsterboek komen tr: yn 'e fodkoer komme, reitsje De geldigheidsduur is drie maanden tr: it jildt trije moanne, it is trije moanne jildich Schamper lachen tr: skealik laitsje Schamper lachen tr: skealik laitsje De tijd verdrijven tr: de tiid ferdriuwe, yn, oan, te'n ein bringe Aan parelziekte lijdend tr: goartich Een tikkeltje zout tr: in krisseltsje, in hiel lyts bytsje sâlt Een tikkeltje te groot tr: in knikje, justjes te grut Ruim, goed, klein behuisd zijn tr: rom, goed, lyts behuze wêze Zigzag lopen tr: sigesaagje, sigesage Glinsterend tr: glinsterich Over (de) toonbank verkopen tr: oer de toanbank ferkeapje Onder de toonbank verkopen tr: ûnder de toanbank troch ferkeapje Soort wollen stof tr: kalmink Elke woensdag tr: alle woansdeis, woansdagen Op die bep. woensdag tr: de, dy woansdeis 's Woensdags, (elke woensdag) tr: woansdeis deze woensdag tr: de woansdeis Iem. vrees aanjagen tr: immen bang meitsje Vrees koesteren tr: bang wêze In angst en vrees zitten tr: yn 'e pine sitte Vrees voor tr: eangst foar Uit vrees, dat ... tr: út eangst, dat ..., bang, dat .. In duizend vrezen tr: yn tûzen noeden Zachtjes roeien tr: roeikje, ruoikje - Men moet roeien met de riemen die men heeft tr: as it net kin sa't it moat, dan moat it mar sa't it kin Tegen de stroom is 't kwaad roeien tr: tsjin wyn en stream is 't min roeien Op zijn achterhoofd zijn gevallen tr: ien fan 'e fiif misse, ien fan 'e fiif te blomkesykjen, op 'e kuier hawwe, se net allegear op 'e rigel, op in rigeltsje hawwe Iets in zijn achterhoofd hebben tr: earne op oan, ta wolle Wat zal daaruit worden? tr: wat mei dêrfan wurde, wat komt dêrfan telâne? Wat is er v. hem geworden? tr: wat is der fan him wurden? Dat wordt niets tr: dat wurdt neat, dat kin neat wurde, dat wurdt him net Het is niets geworden tussen hen tr: it is neat wurden mei har Breedvoerig (over iets) praten tr: wiidweidich (oer eat) prate, hinne en wer prate Breedvoerig (over iets) praten tr: wiidweidich (oer eat) prate, hinne en wer prate Enigszins paff(er)ig tr: plodzich Enigszins paff(er)ig tr: plodzich V. maandag (adj.). De maandagse courant, markt tr: de moandeiskrante, moandeismerk V. maandag (adj.). De maandagse courant, markt tr: de moandeiskrante, moandeismerk Tamme en wilde eenden tr: nuete en wylde einen Een tamme kastanje tr: in nuete kastanje Een tam paard, schaap zijn, (gedwee, mak) tr: sa nuet as in laam, in do, in ein, in hin, seadden, in skiep, in wouter wêze Een tamme rede, vergadering tr: in nuete rede, gearkomste Tamme en wilde eenden tr: nuete en wylde einen Een tamme kastanje tr: in nuete kastanje Een tam paard, schaap zijn, (gedwee, mak) tr: sa nuet as in laam, in do, in ein, in hin, seadden, in skiep, in wouter wêze Een tamme rede, vergadering tr: in nuete rede, gearkomste Openbaarheid aan iets geven, iets in de openbaarheid brengen tr: eat iepenbier, buorkundich meitsje, eat útbringe In de openbaarheid treden tr: nei bûten komme Een kind de borst geven tr: in bern it boarst jaan, tate jaan Vol op de borst zijn tr: fol (yn 't boarst) wêze, sitte Hij heeft het op de borst tr: it boarst is him beset, hy hat it op it boarst Uit volle borst zingen tr: mei fjoer en faasje, foarsje sjonge, it út sjonge Zich op de borst slaan tr: jin(sels) op it boarst slaan Een hoge borst opzetten tr: in kaam, in (heech) krop sette, it krop heech hawwe, foarút stekke, allegear krop en boarst wêze, it boarst foarút sette, stekke, kropje, kropsette De borst hoog dragen tr: grutboarstich wêze, gâns in front meitsje, hawwe Hij draagt de borst hoog tr: it boarst sit him heech Dat stuit mij tegen de borst tr: dat is my tsjin it boarst, dat stiet, stekt, is my tsjin it krop, dat stekt my yn it krop Maak je borst maar nat tr: meitsje dy mar klear, meitsje dyn rekken mar op Erheen gaan tr: (der)hinne gean Dat is een pittig iem. tr: dat is in pittigenien, dêr sit in fonkje yn Dat is een pittig iem. tr: dat is in pittigenien, dêr sit in fonkje yn Herhaald niezen (tot men niet meer hoeft) tr: jin útprúste, útproeste Tegenwerpingen maken tr: beswier, beswieren meitsje, ynbringe, earne eat tsjin ynlizze, tsjinhaspelje, tsjinakselje, tsjiniggewearje Iets omstralen tr: om eat hinne strielje Welkom heten tr: it wolkom taroppe Iem. iets heten liegen tr: immen eat ligen hjitte Het heet, dat ... (men zegt, beweert, dat ...) tr: it hjit, it is de hjitting, hiting, dat .. Iem. in het kwaad stijven tr: immen stiivje yn it kwea stijf, sterk worden. De wind begint te stijven tr: de wyn wurdt stiver, stiveroan Op zijn paasbest gekleed zijn tr: yn 'e peaskepronk, pinksterpronk, yn 'e pronk, pee wêze, de pronk oan hawwe, (tige) yn 'e ploai wêze, yn 'e snitser, yn, op 'e kreaze wêze Plaats v.d. mestvaalt tr: dongfander, dongplak (it), dongstee, dongsteed (it), dongsteal (it), rûchskernestee, rûchskernesteed (it), dongsteal (it), skerndobbe, skernedobbe, skernegat, skerngat (it), skerneplak (it), skernesteal, skernsteal (it), skernestee, skernesteed (it), steal (it) Pausgezind zijn tr: it mei de paus hâlde, op 'e paus syn hân wêze Hou je waffel tr: hâld dy de waffel, tsjaffel Spoorloos zijn tr: nearne te finen wêze Spoorloos zijn tr: nearne te finen wêze Een schijnheilige tr: in skynhillige Een schijnheilige tr: in skynhillige Aan het snuffelen tr: op 'e sneup Gesteld. De zaak staat zo geschapen tr: sa stiet it derfoar, sa leit it derta, derhinne Voor iets geschapen zijn tr: earne foar knipt, snien wêze Iem. iets ongewassen zeggen tr: immen eat ûngewosken sizze Zich blameren tr: jin blamearje, jin(sels) affrontearje Een waardeerbaar vriend tr: in goefreon Vernietigend tr: ferneatigjend In de knoei zitten, (in angst zitten) tr: yn 'e pypsek, yn 'e, jins stjonkert sitte, jin de lea stikken, wurch hâlde zeer bezorgd zijn tr: yn tûzen noeden sitte in geldelijke moeilijkheden zitten tr: yn 'e jildpine, skjin oan sitte Een onvervuld gebleven wens tr: in ûnferfolle winsk Ik wil jouw voetveeg niet zijn tr: ik wol dyn stokdweil net wêze Opgepropt vol tr: grôtfol, stiiffol, tropfol, troppefol Zijn verdriet opproppen tr: jins fertriet besmoare, it yn jinsels besmoare Door de straten slieren tr: ombongelje, omdangelje, omflinterje, omsutelje Zijn boeken laten slieren tr: jins boeken ombongelje, omswevel omswine, omtoarkje, omtôgje, ferdingelje, omdingelje litte Er fel tegen zijn tr: der fûl, fjoerslach, fjoerslachs, hurd, poer op tsjin wêze Ergens fel op zijn, (dol, verzot) tr: earne gleon om, op wêze Belastingen tr: belestingen, belestings Een gang, (in de landbouw) tr: in gong, in lânsgong bij het laveren tr: in gong, in slach, in feart, in streek Een gang water tr: in gong wetter Dat spaart mij een gang tr: dat skeelt my in loop Iem. gangen nagaan tr: immens gongen neigean Een diner v. zes gangen tr: in diner fan seis gongen De gang v. zaken tr: de gong fan saken Er gang achter zetten tr: der gong, faasje, feart efter sette Er zit gang in tr: der sit gong, faasje, feart yn Zijn (eigen) gang gaan tr: jins (eigen) gong gean, jins swee gean, jins dingen (sels) dwaan Laat hem zijn gang maar gaan tr: lit him mar gewurde Laat mij maar stil mijn gang gaan tr: lit my mar wat gewurde, oanpiele Ga uw gang! tr: toe mar, gean jo gong! Alles gaat weer zijn gewone gang tr: alles giet wer syn gewoane gong, kriget wer syn âlde rin Het gaat zo'n gangetje tr: it skarrelet sa'n bytsje, sawat, it giet sawat hinne Aan de gang brengen tr: oan 'e gong, op gong bringe, op ('e) gong helpe Aan de gang gaan tr: út ein, fan ('e) ein gean, sette Aan de gang blijven tr: oan 'e gong bliuwe Aan de gang zijn, (bezig zijn) tr: oan 'e gong, te gong wêze geschieden tr: oan 'e gong wêze Wat is er aan de gang? tr: wat is der te dwaan, te rêden? Op gang brengen, komen, zijn tr: oan 'e gong, op gong, op ('e) gleed bringe, komme, wêze In volle gang zijn tr: yn folle gong, yn folle foarsje wêze Hij geeft zijn moeder heel wat te schaffen tr: hy besoarget syn mem hiel wat, gâns lêst Niets met iem. te schaffen willen hebben tr: neat mei immen te krijen hawwe wolle Eten wat de pot schaft tr: ite wat de kok skaft, wat de tafel seit Indruisen tegen tr: yngean tsjin, yn striid wêze mei Men zegt zoveel tr: hja, se sizze safolle, der wurdt safolle sein Men was v. mening, dat ... tr: hja, se wienen fan betinken, dat .. Soms moet men zich schamen voor zijn kinderen tr: somtiden moatte jo jo skamje foar jo bern, moat men jin skamje foar jins bern V. aard tr: fan aard, bestean, skik ..., dat het een aard heeft tr: ..., dat it in aard hat, dat it klapt, dat it sawat docht, dat it wat ôfdocht Er zit een verkeerde aard in (v.e. persoon) tr: der sit in ferkeard aard, in ferkearde ploai yn Een aardje naar zijn vaartje hebben tr: knopen fan jins heit oan it jak hawwe Uit de, den aard der zaak tr: út soarte, uteraard V. die, dien aard tr: sa Fouten tr: lek en brek tr: lekken en brekken Een fout maken tr: in flater meitsje, slaan Fouten maken tr: flaters, fouten meitsje, flaterje Het gaat fout tr: it giet mis U bent fout tr: jo binne mis Hij was fout in de oorlog tr: hy wie ferkeard yn 'e oarloch Iets fout rekenen tr: eat ferkeard rekkenje Dat is helemaal fout tr: dat is hielendal, heal ferkeard Het gaat fout tr: it giet mis U bent fout tr: jo binne mis Hij was fout in de oorlog tr: hy wie ferkeard yn 'e oarloch Iets fout rekenen tr: eat ferkeard rekkenje Dat is helemaal fout tr: dat is hielendal, heal ferkeard Afhouden (bij het zeilen) tr: folhâlde, ôfhâlde Voor de wind afhouden (een zeilschip) tr: delhâlde, delstjoere, ôfstjoere In groep(s)verband tr: yn groepsferbân Hij kan dat eind niet meer belopen tr: hy kin dat ein net mear berinne, begean Dat heeft hem geknakt tr: dat hat him knoeid, dêr hat er de knoei fan (wei) krigen Dat huis staat opeen mooi punt, (plek, plaats) tr: dat hûs stiet op in moai plak Een strategisch punt tr: in strategysk punt Het dode punt tr: it deade punt Op het punt staan (van) ... tr: op it punt, op ('e) sprong stean om .. De oude toren staat op het punt om om te vallen tr: de âlde toer wol omfalle In de puntjes tr: yn 'e puntsjes Alles in de puntjes in orde hebben tr: it der foar top by stean hawwe Op dat punt, (in dat opzicht) tr: op dat stik (fan saken), op, yn dat slach (fan saken) Punt voor punt tr: punt foar punt Een teer punt tr: in tear punt Een zin eindigt met een punt tr: in sin hâldt op mei in punt, stip Ergens een punt achter zetten tr: earne in punt, stip efter sette Ik doe het niet. Punt, uit! tr: ik doch it net en dermei út! De puntjes op de i, i's zetten tr: de puntsjes op 'e i sette De punt v.e. potlood tr: de punt fan in poatlead De punt v.e. naald, mes, pijl tr: de punt, it oerd, de oerde fan in nulle, mês, pylk De punt v.e. toren tr: de punt, pjuts fan in toer De punt v.e. schoen tr: de punt, noas fan in skoech Een taart in punten snijden tr: in taart yn punten snije De punt v.e. eiland, (spits gedeelte, landtong) tr: de punt fan in eilân Met de punt v.d. handdoek tr: mei de tip, tippe, it tipke fan 'e handoek Op de punt v.d. tafel, (rand) tr: op 'e râne fan 'e tafel Op het puntje v.d. stoel zitten tr: op 'e sprong, wip sitte Een punt zetten, (coïteren, v.d. man gez.) tr: in punt sette Ergens een punt aan kunnen zuigen tr: earne in puntsje oan sûge kinne Ergens een punt aan kletsen tr: earne in gat, kont oan lulle, draaie De scherpe puntjes zijn eraf tr: de skerpste puntsjes binne derôf Dat is nu juist het punt tr: dat is it him no krekt 's Woensdagsmorgens, (deze woensdagmorgen) tr: de woansdeitemoarns iedere woensdagmorgen tr: woansdeitemoarns De zon flikkert op het water tr: de sinne blinkeret op it wetter V. zijn fiets flikkeren tr: fan 'e fyts flikkerje Iem. in het water flikkeren tr: immen yn 't wetter flikkerje Dat flikkert niet tr: dat donderet, frekt neat Een grove kam tr: in kaam mei grouwe tinen Grof wild tr: grut wyld Grof geschut tr: swier geschut Grof bos tr: opgeand hout Grof geld tr: grou jild, in grou stik jild Grof verteren tr: der in soad jild troch bringe Grof spel spelen tr: om grou jild, om grouwe stikken jild spylje Grof v. beenderen tr: groubonkich, groubonkerich, groubyntich, grouliddich Grof garen, linnen tr: grou jern, linnen Een grove vijl tr: in rûge file Grove kost tr: gewoane kost Grof brood tr: grouweten bôle grof aardewerk tr: grou ierdewurk Een grove stem tr: in diepe, swier lûd Het grove werk tr: it rûge wurk Een grof woord tr: in grou, ûnwiten wurd Grof worden tr: misledigjend wurde, te fier gean De groven (i.t.t. de fijnen) tr: de grouwen Een grove fout tr: in grouwélige flater Het te grof maken tr: it te bûnt meitsje, te fier gean Zich grof vergissen tr: jin grouwélich fersinne Een grove kam tr: in kaam mei grouwe tinen Grof wild tr: grut wyld Grof geschut tr: swier geschut Grof bos tr: opgeand hout Grof geld tr: grou jild, in grou stik jild Grof verteren tr: der in soad jild troch bringe Grof spel spelen tr: om grou jild, om grouwe stikken jild spylje Grof v. beenderen tr: groubonkich, groubonkerich, groubyntich, grouliddich Grof garen, linnen tr: grou jern, linnen Een grove vijl tr: in rûge file Grove kost tr: gewoane kost Grof brood tr: grouweten bôle grof aardewerk tr: grou ierdewurk Een grove stem tr: in diepe, swier lûd Het grove werk tr: it rûge wurk Een grof woord tr: in grou, ûnwiten wurd Grof worden tr: misledigjend wurde, te fier gean De groven (i.t.t. de fijnen) tr: de grouwen Een grove fout tr: in grouwélige flater Het te grof maken tr: it te bûnt meitsje, te fier gean Zich grof vergissen tr: jin grouwélich fersinne Weinig eetlust hebben tr: net folle sin oan iten hawwe, net sa iterich, ytsk wêze Een goede eetlust hebben tr: graach wat meie, in grage mage hawwe Een aperitiefje wekt de eetlust op tr: in aperityfke makket dat jo sin oan iten krije Op het toneel verschijnen tr: op it toaniel komme, ferskine Van het toneel verdwijnen tr: fan it toaniel ferdwine Ten tonele voeren, (opvoeren) tr: opfiere ter sprake brengen, uitbeelden tr: op it aljemint bringe Het eerste toneel van het derde bedrijf tr: it earste toaniel fan it tredde bedriuw Bij het toneel gaan tr: by it toaniel gean Het toneel v.d. strijd tr: it striidtoaniel Een aandoenlijk, een aardig toneeltje, (voorval, reeks voorvallen) tr: in oandwaanlik, aardich tafrieltsje Men kan er wel naar wachten, maar niet naar vasten tr: dêr kin men better op wachtsje as op fêstje Kletsnat worden (v.d. regen) tr: it der op 't himd ta troch krije, oan it fel, himd ta trochwiet wurde Ik ben kletsnat tr: ik bin dweiltrochwiet, trochplakt, it wetter rint my ta('n) alles út Wispelturig (v. aard), een wispelturig persoon zijn tr: ritich, o sa hinne en wer wêze, sa hinne en wer as de wyn wêze, sa wif as de wyn wêze, sa hij sa fij wêze Wispelturig weer tr: los, ritich, wif waar Ergens niet aan, mee getrouwd zijn tr: earne net mei, oan troud wêze Zo zijn we niet getrouwd tr: sa binne wy net troud Zo helder, klaar als kristal tr: sa helder, klear as kristal Gepensioneerd zijn tr: pensjonearre, pinsjonearre, mei, op pensjoen, pinsjoen wêze, pensjoen, pinsjoen hawwe Dat heeft haar geknauwd tr: dat hat har knoeid, dêr hat hja de knoei fan (wei) krigen Ruiten troef maken tr: ruten troef meitsje Ruiten en roven tr: rôvje en rute In die mate. Niet zozeer, omdat ... tr: net sa lyk, omdat .. Dat zozeer niet, dat niet zozeer tr: dat (no) net drekt In stee v. tr: yn stee fan In zijn stee tr: yn syn stee Een slechte stee in de stof tr: in min plak yn 'e stof Ergens de stoot aan geven tr: earne de oanset ta jaan Wel tegen een stootje kunnen tr: wol in stjitsje ferneare kinne Hij kon die stoot niet doorstaan tr: dy klap kaam er net wer te boppe, net wer oerhinne Zonder slag of stoot, (lett.) tr: sûnder stjit of slach fig. tr: samar Op stoot zijn tr: op ('e) gleed wêze Een stoot op de claxon tr: in stjit op 'e klakson hoop, massa. Een stoot boeken tr: in knoarre, fracht boeken Gelijkvloers wonen tr: ûnder wenje Een gelijkvloers vertrek tr: in fertrek ûnder Gelijkvloerse kruising tr: krusing op gelikense hichte Gelijkvloers wonen tr: ûnder wenje Een gelijkvloers vertrek tr: in fertrek ûnder Gelijkvloerse kruising tr: krusing op gelikense hichte Onopgelost blijven tr: net oplost wurde In avondkleding tr: yn it lang De ware tr: de wiere Dat is je ware tr: dat is it wurk Het ware beter, dat ... tr: it wie better, dat .. Al ware het alleen om ... tr: al wie it allinne mar, al soe it allinne mar wêze om .. Als het ware tr: om sa, samar te sizzen Iem. iets opdissen tr: immen eat foarsette Zich een warme maaltijd laten opdissen tr: jin in (waarm) miel sette litte Zij dissen daar goed op tr: se ite der dêr goed fan, se nimme it der dêr goed fan Allerlei aardigheden opdissen tr: it moai melde, fertelle Zich verslikken in een lang woord tr: de tonge brekke oer in lang wurd Zich verslikken in de problemen tr: jin fersjen op 'e problemen Heel wat hebben ondervonden tr: gâns ûnderfûn hawwe Hij heeft veel (onaangenaams) ondervonden tr: der is him gâns oer de holle waaid Je zult het (onaangename) ondervinden! tr: do silst it ûnderfine, gewaarwurde, wyswurde, de earen sille dy (noch wol) bekôge, begnobbe wurde! Dag in, dag uit tr: dei út, dei yn In tweeën, drieën enz. tr: yn, oan twaen, trijen ensfh Dat wil er bij mij niet in tr: dat wol my net oan, dat wol net yn my del Ergens in gaan, lopen tr: earne ta yn, ta'n yn gean, rinne Dat is in tegenwoordig tr: dat is op 't heden wakker yn 'e moade, yn 'e swang Hij is altijd in voor een grap tr: hy is altyd te finen foar, klear foar in grap Dag in, dag uit tr: dei út, dei yn In tweeën, drieën enz. tr: yn, oan twaen, trijen ensfh Dat wil er bij mij niet in tr: dat wol my net oan, dat wol net yn my del Ergens in gaan, lopen tr: earne ta yn, ta'n yn gean, rinne Dat is in tegenwoordig tr: dat is op 't heden wakker yn 'e moade, yn 'e swang Hij is altijd in voor een grap tr: hy is altyd te finen foar, klear foar in grap Dag in, dag uit tr: dei út, dei yn In tweeën, drieën enz. tr: yn, oan twaen, trijen ensfh Dat wil er bij mij niet in tr: dat wol my net oan, dat wol net yn my del Ergens in gaan, lopen tr: earne ta yn, ta'n yn gean, rinne Dat is in tegenwoordig tr: dat is op 't heden wakker yn 'e moade, yn 'e swang Hij is altijd in voor een grap tr: hy is altyd te finen foar, klear foar in grap De berging v.d. oogst tr: it ynheljen fan 'e risping, rispinge Niet denkbaar tr: ûntinkber Peuren (aan een draad) rijgen tr: poereriuwe Plank onder de roest om de mest op te vangen tr: strontplanke De, te duivekater tr: (te) duvekater, divekater, dealekater, donderkater, duveker, diveker, duvelhale, duvelom Beraadslagen met tr: rie, ried hâlde mei Beraadslagen over tr: ried, ried hâlde oer, mei-inoar rieplachtsje oer Ergens over beraadslagen tr: earne rie, ried oer hâlde, earne mei-inoar oer rieplachtsje, earne om gear sitte, wêze Gedachten zijn tolvrij tr: tinzen binne tolfrij Eet smakelijk! tr: yt lekker! Smakelijk lachen tr: smaaklik, mei smaak laitsje Iem. iets smakelijk maken, (aannemelijk) tr: immen eat oanloklik meitsje Eet smakelijk! tr: yt lekker! Smakelijk lachen tr: smaaklik, mei smaak laitsje Iem. iets smakelijk maken, (aannemelijk) tr: immen eat oanloklik meitsje V. pijlaken tr: pijen, pijlekkens Ik was even ingedommeld tr: ik wie efkes wei Weet wel wat je doet tr: wit, betink goed watst dochst Alles was wel aan boord tr: alles wie goed oan board Het wel hebben tr: it goed hawwe Als ik het wel heb tr: as ik it goed haw Wel te verstaan tr: wol te ferstean 't Is wel tr: it is (wol) goed Laten wij wel wezen tr: lit ús earlik wêze, inoar neat wiismeitsje Iem. wel mogen tr: immen (hiel) wol lije meie Wel aardig tr: wol aardich Zie je wel! tr: sjochst wol! Dat weet je wel tr: dat witst wol Goed en wel tr: goed en wol gezond. Hij is niet wel, hij voelt zich niet al te wel tr: hy is net goed, net rjocht halich, net goed, rjocht by de tiid, net al te al te, hy fielt him net al te goed Het gaat ons wel tr: it is goed mei us, wy binne goed sûn Niet wel bij het hoofd zijn tr: net goed mei de holle wêze, net al te al te wêze Wel zeker tr: wis en dat, jawis Wèl waar tr: al, wol wier Ik heb het wel gezegd, maar ik doe het niet tr: ik haw it wol, al sein, mar ik doch it net Wel wat raar tr: wol, al wat raar Hij zal wel niet komen tr: hy sil wol net komme, hy komt net, tink, hy komt tink net Je zult wel moe zijn tr: silst wol wurch wêze, bist tink wurch, bist wurch, tink Kun je het wel doen tr: kinst it wol dwaan? Wel honderd, een kilo, een uur tr: wol hûndert, in kilo, in oere Wel zo ... tr: al, tige, wol sa .. om verwondering uit te drukken. Wel, wel! ... tr: no, no .. Wel zeker! (ironisch) tr: jawis! Wel ja! tr: wel ja! Wel nee! tr: wel nee! Het goede. Het wel en wee tr: it wol en wee Zo zoet als honing tr: sa swiet as huning Het smaakt als honing tr: it smakket, priuwt as huning Wilde honing tr: wylde huning Iem. honing om de mond smeren tr: immen huning om 'e mûle smarre, strike - Men vangt meer vliegen met (een lepel) honing, dan met (een vat) azijn tr: mei jittik fangt men gjin miggen Wie honing wil eten, moet lijden dat hem de bijen steken tr: dy't huning hawwe wol, moat it stekken fan de bijen fele kinne, dy't de baarch ringet, moat him it gûlen treaste Een massa, (veel) tr: in boel, in protte, in soad De (grote) massa tr: de (grutte) kliber Blijven, gaan staan tr: stean bliuwe, gean Daar hebben wij de wasmachine staan tr: dêr hawwe wy de waskmasine te stean Wat staat ons te doen? tr: wat stiet ús te dwaan? Nergens voor staan tr: nearne foar stean Achter iemand staan tr: efter immen stean Op instorten staan tr: op ynstoarten stean Hoe staan de zaken? tr: hoe is 't? Zich staande houden tr: op ('e) fuotten bliuwe, it op ('e) fuotten hâlde, de fuotten, skonken ûnder it gat, it liif hâlde Staan op tr: stean op Daar sta ik van te kijken tr: dêr kin ik net oer út Iem. naar het leven staan tr: immen op it libben gean, nei it libben tingje Staan tot ... als ... tr: stean ta ... as .. Staan te dromen tr: stean te dreamen Hij heeft staan dromen tr: hy hat stien te dreamen Hoe staat hij ervoor? tr: hoe stiet er derfoar? Hoe staat het erbij? tr: hoe liket it? Hij staat, (gez. v.e. penis in erectie) tr: hy stiet (my) (as in dampeal) Op zichzelf staan tr: foar, op jinsels stean Iem. staan, (het tegen hem uithouden) tr: immen stean. immen treast wêze Onder iem. staan tr: ûnder immen stean Dat staat je allesbehalve mooi tr: dat stiet dy net sa moai Die hoed staat u goed tr: dy hoed stiet jo goed Dominee M. staat te F. tr: dûmny M. stiet te F Waar staat de redactie in deze kwestie? tr: wêr stiet de redaksje yn dy kwestje? Staan of vallen met ... tr: hielendal ôfhingje fan .. Dan sta je er (toch) ook mooi op tr: dan stiest der ek moai op Er goed bij iem. op staan tr: it goed by immen stean hawwe Iem. staande houden tr: immen oanhâlde Iets staande houden tr: eat úthâlde Zeggen waar het op staat tr: sizze wêr't it op stiet Ik niet, laat staan hij tr: ik net, lit stean (fan) hy Kooplustige kopers tr: grage keapers; -man, s. Keapman Het oog v.d. koopman (fig.) tr: it keapmanseach: in keapmanseach sjocht fierder as de klant syn noas Zich zitten te verkneukelen tr: jin sitte te fergriemen voor lieveling Turkse tortelduif tr: Turkse toarteldo, kraachtoartel Een zodanige taal past je niet tr: sokke, soksoarte, soksoartige taal past dy net Met een zodanige vaart, dat ... tr: mei sa'n feart, dat .. Zodanige mensen tr: soksoarte, soksoartige minsken Op zodanige wijze tr: op sa'n wize Als zodanig, (op zichzelf beschouwd) tr: op himsels Ik ben lid, als zodanig heb ik vrije toegang tr: ik bin lid, sadwaande haw ik frije tagong Dat was niet als zodanig bedoeld tr: dat wie sa net bedoeld De trekker aan een geweer tr: de trekker oan in gewear Ik wil wel, mits wij allemaal meedoen tr: ik wol wol, mits, mitsdat wy allegearre meidogge, ik wol wol, mits wy dogge allegear mei Met een singel bevestigen of omgorden. Een paard singelen, (de buikriem omdoen) tr: in hynder de singel omdwaan Stoelen singelen tr: singels ûnder de stuollen meitsje Op pantoffels rondlopen tr: omtoffelje Onder de pantoffel zitten tr: ûnder de knip, kwint sitte Het op zijn pantoffeltjes af kunnen tr: it op (jins) sloffen, slofkes wol ôf kinne Terug te bekomen bij N.H. tr: werom te krijen by N.H. Iem. een slag om de oren geven tr: immen in slach oan, om 'e earen, om 'e kop, harsens jaan Zonder slag of stoot, (lett.) tr: sûnder stjit of slach fig. tr: samar Slag op slag tr: slach op slach Er een slag naar slaan tr: der (raar) in slach nei slaan Een slag in het gezicht krijgen, (fig.) tr: in slach foar de, tsjin 'e kop krije Een slag in de lucht, (gissing) tr: in slach yn 'e loft Een zware slag, (groot verlies, grote ramp) tr: in swiere slach Slag leveren tr: oan 'e slach wêze Zijn slag slaan tr: jins slach slaan, in (hiele, moaie) haal, set dwaan Met één slag, (in één poging, met één optreden) tr: mei ien slach Met één slag zijn doel bereiken tr: mei ien see oan lân komme Een slag maken, halen, (kaartspel) tr: in slach helje, krije Die slag is jouw tr: dy slach is dines De klok is van slag tr: de klok is fan 'e slach Van slag zijn (fig.) tr: fan 'e slach, tried wêze, derôf wêze Het is op slag van elven tr: it is op ('e) slach fan alven Ik kom op slag, (dadelijk) tr: ik kom op ('e) slach Lange slagen maken (schaatsen) tr: lange slaggen meitsje, streekje, steekride, op streek ride, de baan yn streken lizze Goed op slag zijn, (flink opschieten) tr: goed avensearje, in hiel, moai ein (hinne) komme Aan de slag gaan tr: oan 'e slach gean Op slag komen, (op gang) tr: op gong komme Geen slag doen tr: gjin slach dwaan Met de Franse slag tr: mei de Frânske slach, mei in slinger (en in slach), mei in slingerslach Zich met de Franse slag van het werk afmaken tr: jin mei de Frânske slach, in slinger en in slach fan it wurk ôfmeitsje, it wurk in slinger (oan, om 'e earen), in feech om 'e earen, om 'e snút, in klap foar it gat jaan Het is een slag tr: it is in slach (De) slag van iets hebben tr: slach, de goai, de guit, de slinger hawwe fan eat, eat ûnder de slach, foar de guit hawwe tr: earne in hantsje fan hawwe Een slag om de arm houden tr: in slach om 'e earmtakke hâlde Turf goed aaneensluiten in de, het slag, (aantal rechthoekig geschikte turven, als grondslag v.e. stapel) tr: turven goed yn 'e slach lizze Een raar slag (van) volk tr: in raar slach folk Het rundvee is hier van een goed slag tr: de kij binne hjir fan in goed slach Een slag groter of kleiner tr: in slach, slachje grutter of lytser Gezien zijn tr: yn achting stean, wêze, yn oansjen wêze Mij niet gezien! tr: ik prakkesearje der net oer, ik pas wol op! Iets wel voor gezien houden tr: it wol besjoen hawwe Voor gezien tekenen tr: ûndertekenje Aan droop lijden tr: droopje Een aan droop lijdende koe tr: in dropige ko tr: in droperige ko Melk v.e. aan droop lijdende koe tr: dropige molke tr: droperige molke onenigheid. Ongenoegen hebben met iem. tr: muoite, spul, ûnnocht mei immen hawwe Vermaak scheppen in het ongenoegen v. anderen tr: nocht oan ûnnocht hawwe Erg laf tr: sa lef as luzen Een laffe vent tr: in sleauwe fint Laf gedoe tr: sleau gedoch, poppeboel, poppespul (it) Laf zijn tr: op 'e gatsjepanne sâlte wêze Laffe praat(jes) tr: lêbich, ôfwaaid, sleau praat Laf op het roer, (lijgierig) tr: lijgjirrich Erg laf tr: sa lef as luzen Een laffe vent tr: in sleauwe fint Laf gedoe tr: sleau gedoch, poppeboel, poppespul (it) Laf zijn tr: op 'e gatsjepanne sâlte wêze Laffe praat(jes) tr: lêbich, ôfwaaid, sleau praat Laf op het roer, (lijgierig) tr: lijgjirrich De dorst lessen tr: de toarst ferslaan, dwêste De sik zijn tr: de bear wêze Ik krijg er een sik van, (er schoon genoeg v.) tr: ik krij myn nocht (sa skjin as grôt) De bui zakt af tr: de bui sakket ôf, is yn it ôfgean Afgezakt zijn (v. kousen) tr: op healwei sânen, op'e slomp hingje Afgezakt zijn (v. broek) tr: op leech wetter hingje Krachtig inwrijven tr: ynrosse Het heft in handen hebben, houden tr: it heft yn'e hannen hawwe, hâlde Het heft uit handen geven tr: it heft út ('e) hannen jaan Zich overschreeuwen tr: jin(sels) oerraze Komen overwippen, (een kort bezoekje brengen) tr: oerwippen komme Uit Friesland vertrekken tr: om fierren, fierrens, om utens gean Buiten Friesland wonen tr: om fierrens, om utens wenje, útwenje Voeling hebben, houden met tr: kontakt hawwe, hâlde mei Niet, nooit verzaadbaar tr: net, nea te sêdzjen Intekenen op tr: yntekenje op In de verste verte niet tr: yn 'e fierste fierte net Zwart als git tr: sa swart as (in) git In de verzoeking komen tr: yn 'e fersiking reitsje, komme, oanstriid krije, hawwe Stijfhoofdig zijn tr: in stiif sin hawwe Stijfhoofdig zijn tr: in stiif sin hawwe Ziekenwagentje tr: sikeweintsje (it) Onvoorbereid zijn tr: jin net taret hawwe Iets onvoorbereid doen tr: eat dwaan sûnder jin ta te rieden Onvoorbereid spreken tr: foar de fûst wei prate Onvoorbereid zijn tr: jin net taret hawwe Iets onvoorbereid doen tr: eat dwaan sûnder jin ta te rieden Onvoorbereid spreken tr: foar de fûst wei prate Zich ontspannen tr: jin ûntspanne, jin ferdivedearje, jin ûntjaan, jin útfierje Kwijlend tr: fliberich Aanhoudend kwijlen tr: flybkje Wel weerlichts! tr: wel bliksem! Weerlichts kwaad tr: wearlichse lilk Weerlichts kwaad tr: wearlichse lilk Een korte broek tr: in koarte broek, in koartbokse broek, in koartbokse Een lange broek tr: in lange broek Broek v. linnen, zeildoek (bij vuil werk gedragen) tr: seilbokse De houten broek, (de preekstoel) tr: de (houten) broek, it houten wammes, it hout Voor de, zijn broek krijgen tr: foar de broek krije Iem. voor de, zijn broek geven tr: immen foar de broek jaan Iets aan zijn broek krijgen tr: eat oan 'e kont krije De broek aan hebben tr: de broek oan hawwe Iem. iets aan zijn broek smeren tr: immen eat oan 'e hûd, op 'e lea plakke Het zal hem dun door de broek lopen tr: it sil him tin troch de boksen, it broekje, de termen rinne Het in zijn broek doen tr: wat yn 'e broek dwaan Het in zijn broek doen van angst tr: (yn 'e broek) skite fan benaudens, skitende bang, benaud wêze, sân kleuren stront skite, skite en mige tagelyk, yn 'e fizel skite Iem. achter de broek zitten tr: immen efter de broek sitte, efter de boksen sitte, immen de broek opbine, immen foer jaan, immen drevelje, driuwe, eftersitte Iem. achter de broek zitten (om hem tot betalen te bewegen) tr: immen efter de broek sitte, immen efter de hakken sitte, immen op hakken en teannen neigean, immen op 'e lepels komme, sitte Men moet hem bij het werk achter de broek zitten tr: hy moat in wâd mei hawwe Een broekhoest laten tr: út 'e rêch hoastje, prate Zachtjes aaien tr: aaikje Een boordevolletje tr: in romerfol mei in kop derop Het is hier vergeven v.d. ratten tr: it tilt hjir (op) fan 'e rotten Het is hier vergeven v.d. stank tr: it is hjir ferjûn fan 'e stank Ben je zot? tr: bist besestere, besjestere, mâl, sljocht? Iem. voor de zot houden tr: immen foar de gek hâlde Uit de hand zaaien tr: út 'e hân siedzje Machinaal zaaien tr: masinesiedzje Paniek zaaien tr: panyk skoppe Tweedracht zaaien tr: twadracht feroarsaakje Die zijn dun gezaaid tr: dy binne seldsum, binne tin siedde Wat men zaait, zal men ook maaien tr: men rispet wat men siedde hat Geen belul v. iets hebben tr: earne gjin belui fan, oer, ta hawwe Achterkleinkind v.e. man; vrouw tr: oerpakesizzer, oarepakesizzer; oerbeppesizzer, oarebeppesizzer Duisterheden, (onbegrijpelijkheden) tr: tsjusterheden Heftig kwispelstaarten tr: giselsturtsje, sturtgiselje, sturtsjegiselje Prachtige boeken, waaronder zeer zeldzame tr: prachtige boeken, dêrûnder guon, in pear tige seldsume Een kamer waaronder de kelder tr: in keamer mei de kelder dêrûnder De juiste toepassing tr: de krekte tapassing Op de juiste plaats tr: op it goede plak, teplak. Dat is niet juist, dat is net goed, akkoart overeenkomstig wat is bepaald tr: precies. krekt Het juiste bedrag tr: woord, it krekte bedrach, wurd Juist andersom tr: just, krekt, rjochtoarsom Juist genoeg tr: krekt, op 'e kop ôf genôch Daar komt hij juist aan tr: dêr komt er krekt oan Ik ben er juist mee bezig tr: ik bin der krekt mei oan 'e gong geheel en al tr: just, krekt Juist de soort die ik zocht tr: just, krekt de soarte dy't ik socht Juist wat ik zei tr: just, krekt wat ik sei Daarom juist tr: dêrom krekt Zonder juist te liegen, toch de waarheid niet zeggen tr: sûnder just, krekt te ligen, dochs de wierheid net sizze De juiste toepassing tr: de krekte tapassing Op de juiste plaats tr: op it goede plak, teplak. Dat is niet juist, dat is net goed, akkoart overeenkomstig wat is bepaald tr: precies. krekt Het juiste bedrag tr: woord, it krekte bedrach, wurd Juist andersom tr: just, krekt, rjochtoarsom Juist genoeg tr: krekt, op 'e kop ôf genôch Daar komt hij juist aan tr: dêr komt er krekt oan Ik ben er juist mee bezig tr: ik bin der krekt mei oan 'e gong geheel en al tr: just, krekt Juist de soort die ik zocht tr: just, krekt de soarte dy't ik socht Juist wat ik zei tr: just, krekt wat ik sei Daarom juist tr: dêrom krekt Zonder juist te liegen, toch de waarheid niet zeggen tr: sûnder just, krekt te ligen, dochs de wierheid net sizze Juist, zoals u zegt tr: just, krekt, dêr hawwe jo it! Dwarsdrijven uit koppigheid tr: dwerskopje Dwarsdrijven (voortdurend tegenspreken) tr: (tsjin)iggewearje, aggewearje, argewearje, ergewearje Elkaar dwarsdrijven tr: tsjininoar dwerseidzje, dwersekerje Een biscuitje tr: in moalkoekje, in weten, weiten koekje Vondel in een nieuw gewaad tr: Vondel yn in nij jaske Er alles in proppen tr: alles deryn propje, proazje, tropje Ik laat me door jou niet belazeren tr: ik lit my troch dy net belazerje, loere, lompe Ben je belazerd? tr: bist belazere? In overleg met tr: yn oerlis mei Overleg plegen, in overleg treden (met) tr: oerlizze (mei) Met overleg tr: mei bestek, doel, ferdrach, ferstân, omtinken, oerlis Met overleg te werk tr: it tûk oerlizze Met kalm, wijs overleg te werk gaan tr: it kalrn, wiis oerlizze, mei de sêfte team ride, it mei de sêfte team dwaan Zonder overleg te werk gaan tr: yn 'e mist sile Werk dat veel geduld en overleg vereist tr: tipelsinnich wurk, tipelwurk (it) Goed overleg is het halve werk tr: oerlis is it heale wurk Verboden aan te plakken tr: oanplakken ferbean, hjir net oanplakke Hoef v. varken tr: slúfke (it), skuontsje (it) Hoeven besnijden tr: hoefbekapje, poatbekapje, poatopmeitsje Op stel en sprong tr: op stel en sprong, op slach en stel, op slach en stuit Ons huis is nu op stel tr: alles yn 'e hûs is no op regel Een stel roeiriemen tr: in slach riemen Een stel messen, vorken, lepels tr: in partoer messen, foarken, leppels Zij heeft een goed stel hersens tr: hja hat in goed, poerbêst ferstân, der sit in goede kop op (har), der sit in goede holle op (har) Een mooi, knap, vreemd stel (gez. v. personen) tr: in moai, knap, nuver stel Het stel v.e. wagen tr: it stel fan in wein Andersdenkenden tr: oarstinkenden Initiaal accent tr: begjinaksint (it), begjinklam Finaal accent tr: einaksint (it), einklam Het accent leggen op tr: de klam lizze op Accent aigu (‘) tr: skerpteken (it) Accent circonflexe (^) tr: breedteken (it) Accent grave (`) tr: klamteken (it) In vogelvlucht tr: yn fûgelflecht Een plank in de lengte doorzagen tr: in planke yn 'e lingte trochseagje In de lengte en in de breedte tr: yn 'e lingte en yn 'e breedte, oer, oerdwers en lâns Hij heeft de lengte niet tr: hy hat de mjitte net Het moet uit de lengte of uit de breedte komen tr: as it net út 'e lingte kin, dan moat it (mar) út 'e breedte Tot in lengte v. dagen tr: oant yn lingte fan dagen Naar de knoppen zijn tr: nei de barbysjes, nei syn moer wêze Een hoge hoed tr: in hege hoed Hoge schouders hebben, hoog in de schouders zijn tr: hege skouders hawwe, heechskouderich wêze Een hoog voorhoofd tr: in hege foarholle Een hoge rug tr: in rûne rêch De sneeuw ligt twee meter hoog tr: de snie leit twa meter heech Een hoge zoldering tr: in hege soudering Hij woont drie hoog tr: hy wennet trije heech Het is hoog water tr: it is heech wetter, it wetter is oan, it is wetter, it tij, wetter is heech Wij zitten hier hoog en droog tr: wy sitte hjir heech en dreech Hij draagt het hart hoog tr: it hert sit him heech, tsjin 'e kiel oan, hy draacht it hert heech Het ligt hem hoog, (het gaat hem ter harte) tr: it leit him heech, it leit him foar op 'e tonge Het zit hem hoog, (hij is er verbitterd om) tr: it sit him heech Iem. hoog hebben tr: immen heech hawwe, sette Iets hoog houden, (iets in ere houden) tr: eat heech hâlde Het hoge noorden tr: it hege noarden De wind is hoog tr: de wyn is heech De barometer, thermometer staat hoog tr: it waarglês, de termometer stiet heech Hoge koorts hebben tr: hege koarts hawwe Een hoog bod tr: in heech bod Iem. hoog aanslaan (lett. & fig.) tr: immen heech oanslaan Hoge eisen stellen tr: hege easken stelle Hoge woorden met iem. hebben tr: hege wurden mei immen hawwe Het hoogste woord voeren tr: it heechste wurd hawwe Het hoge woord moest eruit tr: it hege, hurde wurd moast derút Ik neem het hoog op tr: it sit my heech, djip Hoog met iem. (weg)lopen tr: heech mei immen rinne Hoog opkijken tegen iem. tr: heech by immen opsjen Hoog zwanger zijn tr: op alle dagen rinne Het wordt hoog tijd tr: it wurdt heech tiid Dat gaat mij te hoog, (ik kan het niet meer volgen) tr: dat giet my te heech Hoger onderwijs tr: heger ûnderwiis Hoge gasten tr: hege gasten De hogere standen tr: de hegerein V. hoger hand tr: fan heger hân Een hogere macht tr: in hegere macht Hij was gezien bij hoog en laag tr: hy waard achte(nearre) troch heech en leech Een hoge hoed tr: in hege hoed Hoge schouders hebben, hoog in de schouders zijn tr: hege skouders hawwe, heechskouderich wêze Een hoog voorhoofd tr: in hege foarholle Een hoge rug tr: in rûne rêch De sneeuw ligt twee meter hoog tr: de snie leit twa meter heech Een hoge zoldering tr: in hege soudering Hij woont drie hoog tr: hy wennet trije heech Het is hoog water tr: it is heech wetter, it wetter is oan, it is wetter, it tij, wetter is heech Wij zitten hier hoog en droog tr: wy sitte hjir heech en dreech Hij draagt het hart hoog tr: it hert sit him heech, tsjin 'e kiel oan, hy draacht it hert heech Het ligt hem hoog, (het gaat hem ter harte) tr: it leit him heech, it leit him foar op 'e tonge Het zit hem hoog, (hij is er verbitterd om) tr: it sit him heech Iem. hoog hebben tr: immen heech hawwe, sette Iets hoog houden, (iets in ere houden) tr: eat heech hâlde Het hoge noorden tr: it hege noarden De wind is hoog tr: de wyn is heech De barometer, thermometer staat hoog tr: it waarglês, de termometer stiet heech Hoge koorts hebben tr: hege koarts hawwe Een hoog bod tr: in heech bod Iem. hoog aanslaan (lett. & fig.) tr: immen heech oanslaan Hoge eisen stellen tr: hege easken stelle Hoge woorden met iem. hebben tr: hege wurden mei immen hawwe Het hoogste woord voeren tr: it heechste wurd hawwe Het hoge woord moest eruit tr: it hege, hurde wurd moast derút Ik neem het hoog op tr: it sit my heech, djip Hoog met iem. (weg)lopen tr: heech mei immen rinne Hoog opkijken tegen iem. tr: heech by immen opsjen Hoog zwanger zijn tr: op alle dagen rinne Het wordt hoog tijd tr: it wurdt heech tiid Dat gaat mij te hoog, (ik kan het niet meer volgen) tr: dat giet my te heech Hoger onderwijs tr: heger ûnderwiis Hoge gasten tr: hege gasten De hogere standen tr: de hegerein V. hoger hand tr: fan heger hân Een hogere macht tr: in hegere macht Hij was gezien bij hoog en laag tr: hy waard achte(nearre) troch heech en leech Bij hoog en laag iets beweren tr: by heech en (by) leech, by tsjok en (by) tin eat úthâlde Voor honderd procent tr: foar (de folle) hûndert prosint Ik voel me niet honderd procent tr: ik bin net (rjocht) hûndert (prosint) Naar de kelder gaan, (in de diepte verdwijnen; failliet gaan) tr: nei de, nei beppe, kelder gean, de plompert, plûmpert yngean, nei, fan gichem gean, reitsje Ledigen. Een beerput ruimen tr: in húskegat leechmeitsje, leegje Een sloot ruimen tr: in sleat skjinje, klearje opruimen, wegdoen. Bezwaren uit de weg ruimen tr: beswieren út 'e wei romje Iem. uit de weg ruimen tr: immen fan kant meitsje Het veld ruimen tr: it fjild romje Zijn plaats voor iem. ruimen tr: it plak (foar immen) romje De wind gaat ruimen tr: de wyn giet hegerop, omheech, de wyn heget, wurdt heger, it wurdt in oprinnende, útgeande wyn V. kornalijn tr: kerlinen Een hartziekte hebben, aan een hartziekte lijden tr: it oan it hert hawwe Een scherp gehoor hebben tr: in skerp gehoar, ear hawwe, skerp fan gehoarwêze, skerp hearre Op het gehoor (af) tr: op it gehoar (ôf) Ik kreeg geen gehoor tr: der waard net opnommen; iependien Goed, slecht in het gehoor liggen tr: goed, min yn 't gehoar lizze Iem. gehoor weigeren tr: immen net oanhearre wolle Gehoor geven aan tr: harkje nei Ten gehore brengen tr: út fiere, spylje Met de armen schermen, (druk in het rond zwaaien) tr: om jin hinne skermje Ergens mee schermen, (ergens veel ophef v. maken) tr: earne mei skermje, omskermje, skermesearje, omskermesearje Met woorden schermen tr: mei grutte wurden (om)skermje, skermesearje, omskermesearje Een titel voeren, dragen tr: in titel hawwe Een titel behalen tr: in titel helje Een adellijke, academische titel tr: in aadlike, akademyske titel Zijn titel verdedigen, (kampioenstitel) tr: jins titel ferdigenje onvolmaaktheden, (zedelijke gebreken) tr: lek, lekken en brek, brekken, spatten en gallen tr: ûnfolsleinichheden, lekken en brekken Ontdoen v.d. sluier. Het gelaat ontsluieren tr: de wale foarwei dwaan Een knul v.e. vent tr: in moksis, okse, sokses Bouw v. benen of poten tr: bienwurk, bonkwurk, bonkewurk (it) Fijn beenwerk (v. paard) tr: poaten as glês Landarbeiders tr: lânfolk (it) Geen snars tr: gjin snars, gjin byt, gjin grevel Iem. voetstappen drukken, in iem. voetstappen treden tr: immens fuotstappen folgje Uit logeren gaan tr: útfanhûs gean Zoveel dagen uit logeren tr: safolle nachten útfanhûs Iem. te logeren vragen tr: immen útfanhûs freegje, nûgje, immen oernûgje, oernoadigje, oernoadzje Iem. te logeren krijgen; hebben tr: immen útfanhûs krije; immen útfanhûs, te sliepen hawwe Iem. logeren tr: immen útfanhûzje, herbergje Een binnenpretje, binnenpretjes (hebben) tr: stille wille (hawwe) Het luchtruim kiezen tr: de loft yn gean Baardeloos zijn tr: gjin burd hawwe Het is nog een baardeloze knaap tr: hy is noch yn 't poddehier Doelen op (fig.) tr: doele op Een riant uitzicht tr: in riant, prachtich útsjoch Een riant salaris tr: in bêst salaris Een riante villa tr: in riante, prachtige filla Een riant uitzicht tr: in riant, prachtich útsjoch Een riant salaris tr: in bêst salaris Een riante villa tr: in riante, prachtige filla Textiele werkvormen tr: tekstile wurkfoarmen Uitgekraamd hebben tr: de lêch út hawwe Zo dom als het achtereind v.e. koe, varken tr: sa dom as it efterein fan in ko, baarch Te dom om voor de duivel te dansen tr: te dom om foar de duvel te dûnsjen Zich van de(n) domme houden tr: jin dom, ûnnoazel, konfûs, konfús hâlde Ik kan er met mijn domme verstand niet bij tr: ik kin der mei myn dom ferstân net by Een ziekte overbrengen tr: in sykte oerbringe, oerdrage Nieuws dadelijk overbrengen tr: nijs mei de waarme hân oerbringe, oanbringe, oerdrage vertalen tr: oerbringe Met de billenwagen tr: mei de bilwein, billewein (reizgje) Iem. op zijn lachspieren werken tr: immen de lever kidelje Het op zijn lachspieren krijgen tr: begjinne te gnizen, laitsjen Wel ter tale zijn tr: it, jins wurd, wurdsje wol dwaan kinne, tige prate kinne In alle talen zwijgen tr: yn alle talen swije Dat is taal! tr: dat is taal! Taal noch teken geven tr: taal noch teken jaan Een taaltje dat ze uitsloegen tr: in praat dat se hienen Ja knikken tr: jaknikke Zijn knieën knikken tr: de knibbels knikke him Wij hebben dit jaar een vroege, late Pasen tr: wy hawwe fan 't jier betiid, let Peaske Met Pasen tr: mei de peaskedagen Beloken Pasen tr: belutsen, besletten Peaske Dinsdag na Pasen tr: peasketiisdei, peasketrije Zondag na Pasen tr: peaske-acht Een witte Pasen tr: in wite Peaske Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen tr: as Peaske en Pinkster op ien dei falle, as krysttiid en nijjier op deselde dei falle We gaan samen, (in elkaars gezelschap) tr: wy geane mei-inoar, tegearre Samen goed overweg kunnen, (onderling, onder elkander) tr: goed (mei-inoar) kinne Het wordt samen € 25,- tr: it wurdt mei-inoar € 25,- Zij zijn maar samen, (met zijn tweeën) tr: hja binne mar tegearre Samen uit, samen thuis tr: mei-inoar op en út Iem. haken (bij het voetballen) tr: immen heakje Doen haken tr: ynpikke: de sile, de wein (nl. de dissel) ynpikke (Blijven) haken achter, aan tr: heakje efter, oan Op iem. afstevenen tr: op immen tasette V. hede tr: hjidden Plooibaar zijn tr: meigeand, meigeande wêze, graach, wol yn, mei goedens wolle Op iem. aanlopen tr: immen oanrinne, op immen tarinne Die kat is hier bij ons komen aanlopen tr: dy kat is hjir oanrûn, is ús oanrinnen komd in het voorbijgaan bezoeken. Even aanlopen tr: efkes oanrinne, delkomme Rood aanlopen (v. kwaadheid) tr: read oanrinne De kachel is rood aangelopen tr: de kachel stiet read Dat is geen groot (financieel) bezwaar tr: dat is de hiele hals, wrâld net Iem. tot voorzitter kiezen tr: immen ta foarsitter kieze Je moet kiezen of delen tr: do moatst kieze of diele Keuringsdienst v. Waren tr: Keuringstsjinst fan Waar Guur weer tr: ûnlijich, kâld, goar, goarrich, wreed waar Erg guur weer tr: wreedskerp waar Het is guur weer tr: it is goar, goarrich, wreed waar, it wredet Het gure noorden tr: it kâlde, wrede noarden Het waait guur tr: der stiet in skriele, skerpe wyn Laten opschrijven, (op de rekening laten zetten) tr: opskriuwe litte Ten dode zijn opgeschreven tr: foar de dea opskreaun wêze Hij, zij is ten dode opgeschreven tr: de dea is deryn begrepen Dan kan je het wel opschrijven, (dan kun je beter maar opgeven) tr: hâld dan mar op, dan kinst wol ophâlde dan hoef je er niet meer op te rekenen tr: dan hoechst der net folle mear foar op te skriuwen Een zaak van, uit de rol schrappen tr: in saak fan 'e rol ôffiere Een (grote) rol spelen tr: in (wichtige) rol spylje De rollen omkeren, verwisselen tr: de rollen omkeare Een rol spelen, (poseren, veinzen) tr: toanielspylje In zijn rol blijven, uit zijn rol vallen tr: yn 'e rol bliuwe, út 'e rol falle Een rol beschuit tr: in pak, pakje bakken, twibakken Met een rol de aardkluiten breken tr: mei in rôle de kluten stikken meitsje Dat gaat, loopt op rolletjes, op een rolletje, (gesmeerd) tr: dat giet dat it slydjaget, dat giet, rint as it spoar, dat rint glêd fan 'e tried wijze van zingen. De rol v.d. kanarie tr: it sjongen fan 'e kanarje Aan de rol zijn, (de zwier) tr: oan 'e swier wêze Wie schetst mijn verbazing tr: kinst begripe hoe nij, ferheard, nuver ik opseach Slaapplaats onder de bedstee tr: ûnderbedstee, ûnderbedsteed (it), krûpyn Deur v.d. bedstee tr: bêdsdoar, bedsteesdoar, bedsteedsdoar Een zaak overhaasten tr: in saak ferhaast(ig)je, ferhast(ig)je Iem. overhaasten tr: immen (jeie en) driuwe, immen haast(j)e, hast(ig)je Zich overhaasten tr: jin ferhaast(ig)je, jin ferhast(ig)je, jin ferfleane Iets gelaten afwachten tr: eat kalm, stil ôfwachtsje, it oerjaan Ben je beduveld? tr: bist beduvele, bedondere, besoademitere? Op wereldschaal tr: op wrâldskaal Praten als brugman(s) tr: prate as in abbekaat, in alk, in bôledrager, Brugman, in dominy Hatelijk praten tr: lêbje Zoetsappig praten tr: swietmûlkje Fatsoenlijk praten en antwoorden tr: fatsoenlik fan reden en beskie wêze Stof tot praten tr: praat (it) Praten over tr: prate oer, it hawwe oer Over iets anders beginnen te praten tr: yn oar praat slaan Hij heeft mooi, makkelijk praten tr: hy hat maklik praten Met hem valt niet te praten tr: der falt mei him net te praten, wy kinne prate of net prate, der is gjin praten ta Iem. aan het praten krijgen tr: immen oan it praten, oan 'e praat, los krije De motor aan het praten krijgen tr: de motor oan 'e praat krije Hij praat veel, maar zegt weinig tr: hy praat in sekfol en hy wit net iens in pypfol Praat me er niet v. tr: praat my der net fan Zij weet er v. mee te praten tr: hja wit der fan mei te praten Een best wijf tr: in bêst wiif Geen oud wijf bleef aan het spinnewiel tr: der bleau gjin âldwiif by de spinwiele Al regende het oude wijven tr: al reinde it âlde wiven (en, mei foarketinen) Hij, zij is een oud wijf tr: it is in (grut), sa'n âldwiif Het brood in de oven schieten tr: de bôlen yn 'e ûn(e) sjitte De oven stoken tr: ûnstoke Tegen de oven gapen (fig.) tr: tsjin in ûn(e) gapje Een zomerkalvende koe tr: in simmerkealder Een scheldpartij tr: skellerij, skelderij Wij waren helemaal bemodderd tr: wy wiene alhiel bemoddere, alhiel modder Ik word slaperig (met bijgedachte aan moeheid) tr: de lea befalle, befalt, bejouwe, bejout my Slaperig weer tr: slûch waar Een slaperig boek tr: in ferfelend, ferfeelsum boek Ik word slaperig (met bijgedachte aan moeheid) tr: de lea befalle, befalt, bejouwe, bejout my Slaperig weer tr: slûch waar Een slaperig boek tr: in ferfelend, ferfeelsum boek Alles verbrassen tr: alles fergastje en ferbrasje, alles fersûpe en ferfrette Dat staat vast tr: dat stiet fêst, dat is wis, dat skuort net út Volstaan met tr: folstean mei De voorkeur geven aan. Iets verkiezen boven ... tr: eat foar kar nimme boppe .. Ik verkies kalfsvlees tr: ik haw leaver keallefleis God heeft Israël verkozen tr: God hat Israël útkard (liever) willen, wensen. Zoals u verkiest tr: sa't jo wolle Ik verkies niet meer tr: ik sil net mear hawwe Hij verkiest niet gestoord te worden tr: hy wol net steurd wurde benoemen. Iem. verkiezen tot ... tr: immen kieze, ferkieze ta .. Een verholen afleiding, samenstelling tr: in ferhoalen ôflieding, gearstalling Hij is het bonennat niet waard tr: de beane út it wetter binne him noch te goed Dat zal je spijten tr: dat komt dy te spiten, te muoien Het spijt me voor hem tr: it spyt my foar him, it muoit my om him Zij huizen bij elkaar tr: hja húzje, hûzje Het een of ander bekonkelen tr: ferdek spylje Ter beoordeling tr: foar beoardieling Een boek, verguld op snee tr: in boek, goud op snee Ergens verguld mee zijn tr: earne fergulde, feringele, fereale, ferrike mei wêze Iem. bijbrengen, (iem. tot bewustzijn brengen) tr: immen bybringe, byhelpe, bymeitsje Deze winkel heeft de toeloop tr: dizze winkel hat de loop deryn Zich versterken tr: jin fersterkje Een geeltje v.d. plank nemen, (een oude preek houden) tr: in âld hynder fan ('e) stâl rinne litte Een plezierrit maken tr: plezierride, út te plezierjen wêze Vallende ziekte tr: fallende sykte Vallend water tr: ôfgeand wetter Vallende sterren tr: fallende stjer Iem. de boonakker oplezen tr: immen de beaneker oplêze Ouderlijk erfgoed tr: âlderserf (it), âldersgoed (it) Erfgoed v. moederszijde tr: memme-erf (it), memmegoed, moersgoed (it) Erfgoed v. vaderszijde tr: heite-erf (it), heitegoed, faarsgoed (it) Een griesje tr: in grisseltsje, grisselke Iem. de broederhand toereiken tr: immen de bruorrehân tastekke Met flab bedekt (v.e. sloot) tr: flagich tr: flaggich Een verwijfde vent tr: sa'n, in wyfke, in weiten hin Verwijfd zijn tr: fan koekedaai, in stik koekedaai wêze Het hoofd, de kop v. Jut, (krachtmachine op kermissen) tr: de kop fan Jut, Jut-op-'e-kop, slajut Tegen iets spartelen tr: tsjinspartelje, tsjinakselje Een doelloos leven tr: in doelleas libben, in libben sûnder doel Doelloos zijn tr: gjin doel hawwe Een doelloos leven tr: in doelleas libben, in libben sûnder doel Doelloos zijn tr: gjin doel hawwe Wij gaan winkelen tr: wy sille te winkeljen, wy geane te winkeljen Aan de scharrel zijn tr: in skarrel hawwe tr: in skarreltsje hawwe Een losse scharrel tr: in losse skarrel Een scharrel(tje) tr: in skarrel tr: in skarreltsje Er uitzien als een Turk tr: sa smoarch, swart as in Turk wêze Met uitsluiting v. tr: mei útsluting fan, op ... nei Bij uitsluiting tr: (inkeld en) allinne Aan de kaak stellen tr: oan 'e kaak stelle Geen naam die deze naam gelijkt tr: gjin namme dy't dizze namme belykje kin Gelijken (op) tr: lykje oan, op, likenje op, (wei) hawwe fan Gelijken naar (v. mensen) tr: útskaaie nei (Heel) wat gelijken tr: hiel wat, wakker wat lykje, wakker bylkje Volgens die zienswijze tr: neffens dy opfetting Naar zijn zienswijze tr: nei syn ynsjen, betinken In woorden tr: yn wurden Het Woord tr: it Wurd Dikke woorden, (vloeken) tr: grouwe, swiere wurden moeilijke woorden tr: djoere wurden Geen woord v. iets verstaan tr: earne gjin wurd fan ferstean Ergens geen woorden voor hebben tr: earne gjin wurden foar hawwe Niet goed uit zijn woorden kunnen komen tr: net goed út 'e wurden komme kinne, der frjemd yn om haffelje, hakstûkje Zijn woorden moeten terugnemen tr: jins (eigen) wurden opite, opfrette moatte Geen (stom) woord zeggen tr: gjin (stom) wurd sizze Geen woord meer! tr: en no gjin wurd mear! Geen woord er meer over tr: en dêrmei út! Een woord v. dank tr: in wurd, wurdsje fan tank Een kort woord spreken tr: in koart wurdsje, in pear koarte wurden sizze Met, in één woord tr: yn ien wurd (út) Met zoveel woorden tr: mei safolle wurden Met andere woorden tr: mei oare wurden Daar is geen woord v. aan tr: dêr is gjin wurd fan wier, fan oan Iets onder woorden brengen tr: eat ûnder wurden bringe Niet veel woorden over iets vuilmaken tr: der net in soad wurden oan, oer, om smoarch meitsje Aan een half woord genoeg hebben tr: oan in heal wurd genôch hawwe Maar een half woord hoeven te zeggen tr: mar in heal wurd sizze hoege Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig tr: in goed fersteander hat oan in heal wurd genôch Een hoog woord over iets hebben tr: in grut, steil, stevich wurd dwaan, fiere, út in grut, heech, ôfgryslik, raar gat blaze, opsprekke, mar tasprekke Om het andere woord tr: om it oare wurd Men moet hem de woorden uit de keel trekken tr: jo moatte him de wurden út 'e mûle helje, út 'e bek skuorre U haalt me de woorden uit de mond tr: jo helje my de wurden út 'e mûle, jo nimme my de wurden foar de mûle wei, dat nimme jo my út 'e mûle Hij moet altijd het laatste woord hebben tr: hy moat altyd it lêste wurd hawwe Geen woord Frans kennen tr: gjin sprek Frânsk kenne Dat is een waar woord tr: dat is in wier wurd Honger is het woord niet tr: honger is it krekte wurd net Dat is geen woord te veel gezegd tr: dat is gjin wurd tefolle Daarover is het laatste woord nog niet gezegd tr: dêr is it lêste wurd noch net oer sein Voor geld en goede woorden tr: foar wat jild en goede wurden Een goed woord vindt een goede plaats tr: in goed wurd fynt jimmeroan in plak Geen goed woord voor iets over hebben tr: earne gjin goed wurd foar oer hawwe Een goed woord(je) voor iem. doen tr: in goed wurd, wurdsje foar immen dwaan Een goed woord spreken, (bidden) tr: in goed wurd sizze Ik kon geen woord uitbrengen tr: ik koe gjin wurd útbringe, net ta wurden komme, de wurden kroppen my yn 'e kiel, bliuwden my yn 'e kiel stykjen, kniepen my de kiel ticht Dat is een groot woord tr: dat is wol wat in grut wurd Woorden hebben, krijgen tr: wurden hawwe, krije Wij hebben nooit woorden gehad tr: wy hawwe nea wurden, nea in wurd spul hân Er is wel eens een woord gevallen tr: der foelen wolris hurde wurden V.h. ene woord kwam het tot het andere tr: it iene wurd helle it oare út Het verlossende woord tr: it ferlossende wurd Het hoge woord moest eruit tr: it hege, hurde wurd moast derút Het hoogste woord voeren tr: it heechste wurd hawwe, gâns in wurd ôfstjitte, it wurd en it werwurd hawwe Het bleef niet bij woorden tr: it bleau net by wurden Het woord is aan u, u hebt het woord tr: jo hawwe it wurd Het woord tot iem. richten tr: immen tasprekke Iem. te woord staan tr: immen te reden stean Een woordje meespreken, (m.b.t. personen) tr: in stim yn 't kapittel hawwe m.b.t. zaken tr: net swak byspylje Je kunt er geen woord tussen krijgen tr: kinst der gjin wurd tusken krije, krijst der gjin wurd tusken Hij kan goed zijn woord doen tr: hy kin syn, it wurd wol dwaan, hy is in man fan it wurd, hy is op it wurd beret, hy is net om wurden ferlegen Op mijn woord (v. eer) tr: op myn wurd (fan eare), op myn wurd ôf Zijn woord geven tr: jins wurd jaan Zijn woord houden, nakomen tr: wurd hâlde, jins wurd neikomme, by, foar jins wurd stean Zijn woord breken tr: jins wurd brekke Ik geloof u op uw woord tr: ik leau jo op jo wurd Iem. aan zijn woord houden tr: immen oan, by syn wurd hâlde Een man v. zijn woord tr: in man fan syn wurd Een man een man, een woord een woord tr: in man in man, in wurd in wurd in hoge mate. Dat is zeldzaam mooi tr: dat is seldsume moai, dat is seldsum, sa moai in hoge mate. Dat is zeldzaam mooi tr: dat is seldsume moai, dat is seldsum, sa moai Iets v. iem. anders onbruikbaar maken tr: immen eat ûnbrûk meitsje Tekeergaan als een wild tr: jin tjirje, tjirgje as in wyld Akte (v.e. toneelstuk) tr: akte, útkomst, útkomste Akte v. iets nemen tr: notysje fan eat nimme De toenmalige mode tr: de doetiidske moade, de moade fan doedestiids, doe Als soldaat dienen tr: as soldaat tsjinje Bij iem. dienen tr: by immen tsjinje behulpzaam, v. dienst zijn. Om u te dienen tr: ta jo tsjinst Waarmee kan ik u dienen? tr: wat kin ik foar jo dwaan? tr: kin ik jo helpe? Iem. v. raad dienen tr: immen mei rie(d) tsjinje Iem. v. antwoord dienen tr: immen antwurdzje, anderje Die ambten zijn niet verenigbaar tr: dy amten binne net te ferienigjen Dat is niet verenigbaar met zijn principes tr: dat strykt net mei syn prinsipes Gereed om gedrukt te worden tr: printree Op een woord, lettergreep drukken tr: op in wurd, wurdlid de klam lizze Iem. de hand drukken tr: immen de hân drukke tr: mei immen fûstkje Iem. iets in de hand drukken tr: immen eat yn 'e hân triuwe, stopje Een verlies kan iem. drukken tr: in ferlies kin immen delslaan, delbûkje Zich drukken tr: jin foar de tsjinst wei wine Liegen of het gedrukt is tr: lige as stie it drukt Iem. iets op het hart drukken tr: immen eat op it hert lizze, op 'e hûd hâlde Iem. aan het hart drukken tr: immen yn 'e earmen drukke, prangje Beperkte, ruime geldmiddelen tr: knap, rom jild Gekheid maken tr: gekjeie, gekje, oangean, biizje, merakelje Uit gekheid tr: út gekheid, út 'e gek, út mâlens, by túltsjes Iets uit gekheid doen tr: it derom dwaan Geen gekheid verstaan tr: gjin gekheid ferstean, net folle narjen fele kinne, gjin tule, tûle útstean kinne Alle gekheid op een stokje tr: bûten, sûnder gekheid, alle gekheid derbûten Op het oorlogspad zijn tr: op it oarlochspaad wêze Hij had het fatsoenlijk te pakken tr: hy hie it slim te pakken Hij had het fatsoenlijk te pakken tr: hy hie it slim te pakken Ondiep poten tr: licht sette Aardappelen met de spruit naar boven poten tr: ierappels op 'e sprút sette Aardappelen poten tr: ierappelsette, ierappelynlizze, ierappelynsmite Vis polen tr: fisk útsette Ouder maar nog niet volwassen meisje tr: grutfanke (it) Niet getrouwd of verloofd meisje tr: frijfaam Zo slap als een vaatdoek tr: sa slop as in dweil, skiteldoek Breeduit zitten tr: breedút sitte, der wiidweidich foar sitte Iets breeduit vertellen tr: eat wiidweidich fertelle Nader tot elkaar komen, brengen tr: tichter byinoar komme, bringe Bij nader inzien tr: by neier ynsjen Tot nader order tr: foarearst Nader tot elkaar komen, brengen tr: tichter byinoar komme, bringe Bij nader inzien tr: by neier ynsjen Tot nader order tr: foarearst Iets, iem. schandvlekken tr: eat, immen te skande meitsje, in smet op immen, eat smite In welstand tr: yn (goede) sûnens Naar iem. welstand informeren tr: immen sûnfreegje Tot welstand komen tr: ta goeddwaan komme Een ambteloos burger tr: in amtleas boarger Slaags worden, (ge)raken tr: slachs reitsje Slaags zijn tr: oan, yn 'e slach wêze Iem. op de tenen treden tr: immen op 'e teannen traapje Iem. op het hart, op de nek treden tr: immen op it hert traapje, wâdzje Turf treden tr: turf traapje Het orgel treden tr: pûstertraapje Iets met voeten treden tr: earne oerhinne wâdzje Terzijde treden tr: oan 'e kant, fansiden stappe In onderhandeling treden tr: de ûnderhannelingen begjinne In iemands rechten treden tr: immens rjochten krije In iemands plaats treden tr: foar immen yn 't plak komme Hij treedt in zijn veertigste jaar tr: hy komt yn syn fjirtichste (jier) Daarin kan ik niet treden tr: dêr kin 'k net op yngean De haan heeft de hen getreden tr: de hoanne hat de hin trêde Peulvruchten tr: earten en beantsjes Aan gindse kant tr: oan 'e oare kant, oan jinse kant Het gindse huis tr: it hûs dêrjinsen (Zijn) fortuin zoeken tr: jins gelok sykje Op goed fortuin tr: op (it) aventoer, op goed, wyld aventoer, op 'e dolle roes, op roai en goai lot, noodlot. De wisselvalligheid der fortuin tr: de wiffens fan it lot De fortuin lacht hem toe, dient hem tr: hy hat it (ge)lok mei, it lok wol by him wêze, it lok tsjinnet him De fortuin heeft hem de rug toegedraaid tr: it gelok hinget him oan 'e kont, alles is him tsjin, alles brekt him by de hannen ôf, omt ôf, om en ôf voordeeltje. Ergens een slaatje uit slaan tr: earne wat út slaan Kleren luchten tr: klean luchtsje, klean wierje, útwierje, kleanwierje Een kamer luchten tr: in keamer ferluchtsje, luchtsje, wierje Buiten hebben, buiten liggen om te luchten tr: op 'e wierre, te wierjen hawwe, lizze Gevangenen luchten tr: finzenen luchtsje lucht geven aan, uiten. Zijn hart luchten tr: jin efkes luchtsje, it moed romje Zijn kennis luchten, (geuren met) tr: jins kennis spuie Iem. niet mogen, kunnen luchten tr: immen net luchtsje meie, kinne, immen net rûke meie, immen net snuven, sykheljen, sykjen hearre meie Niet ongaarne tr: graach Eenmaal per dag, week, jaar tr: ienkear, ienris deis, wyks, jiers Eenmaal en andermaal tr: faker, mear as ienkear, ienris Dat is nu eenmaal zo tr: dat is no ienkear sa Houdende v. rust. Een rustlievend iem. tr: immen dy't graach oer rêst mei, syn rêst hat De handeling v. slikken. Je moet het maar in één slik door je keel zien te krijgen tr: do moatst it mar yn ien kear trochslokke Het werk staken tr: it wurk stake De stemmen staken tr: de stimmen stake, stûkje Met uithalen tr: mei úthalen, gjalpen Een vliegende start tr: in fleanende start Vliegende geest tr: fligende geast Vliegende tering tr: fligende tarring In vliegende haast tr: yn sân hasten, fleanende hurd Vliegend weer tr: fligend waar, in fligende stoarm Een kunstgebit tr: in nij gebyt Het is een ronde o, 't is zo rond als een o tr: dat is in rûne o Ieder wat v.d. stokvisvellen tr: elk wat fan 'e stokfiskfellen Zich tooien tr: jin toaie, fergnisje, fergnisse Hij is rijzig v. gestalte tr: hy is útinoar Ho maar tr: ho mar! In de voorbaat zijn tr: yn 'e foarbaat, foarkâns wêze Bij voorbaat tr: yn 't foar, by foarrie, foarried Keulen en Aken Terzelfder tijd tr: op itselde stuit, om deselde tiid Grote weegbree tr: weversblêd, beibersblêd, beiberblêd, beiboersblêd, breablêd, breakeblêd, knineblêd, pisblêd, poddeblêd (it), poddefergif (it), Plantago major L Smalle weegbree tr: hûnetonge, breablêd, breakebiêd (it), kattetonge, swartkop, Plantago lanceolata L Op de piano tingelen tr: op 'e piano tingelje, omtingelje Koppelstok voor schapen en koeien tr: kearstôk Erg achteruitboeren tr: jin útbuorkje Wenselijk achten tr: hawwe wolle Alles wat wenselijk is tr: alles wat winsklik is Opmerkingen betreffende de belasting tr: opmerkings oangeande de belesting, opmerkingen, de belesting oanbelangjend Berichten, de oorlog betreffende tr: berjochten oangeande de oarloch, de oarloch oanbelangjend Opmerkingen betreffende de belasting tr: opmerkings oangeande de belesting, opmerkingen, de belesting oanbelangjend Berichten, de oorlog betreffende tr: berjochten oangeande de oarloch, de oarloch oanbelangjend Een moeilijk opvoedbaar kind tr: in probleembern In zee lopen, zee kiezen tr: nei bûten ta farre Op zee brengen tr: op see bringe In volle, open zee tr: yn 'e folle, iepen see Zee houden tr: op see bliuwe Zee en lucht zijn aan elkaar tr: de see giet oer it lân Zee bouwen tr: op see farre Over zee reizen tr: oer see reizgje Ter zee tr: op see Ter zee varen tr: op see sitte Naar zee gaan tr: nei see gean Aan zee tr: oan see Over zee tr: oare kant de see, oan 'e oare kant fan 'e see Met iem. in zee gaan tr: mei immen yn see gean, mei immen ynsile Recht door zee gaan tr: rjocht troch see gean Je moet recht door zee gaan tr: men moat rjocht troch see gean, men moat it lân rjocht ploegje Hoge, lage zee tr: heech, leech wetter, tij Opkomende zee tr: opkommend wetter, tij Aflopende zee tr: ôfgeand wetter, tij Geen zee gaat hem te hoog tr: der giet him gjin see te heech Een zee van ... tr: in see fan .. Pokputten tr: pokdobben, pokken Gras afmaaien tr: de greide meane, dellizze Iem. eruit kegelen, (iem. onzacht verwijderen) tr: immen derút kegelje Melkkannetje tr: molkkantsje (it) Fier-zijn tr: proastich wêze, proast hawwe, in proast wêze Kroegje tr: kroechje (it), seupelershúske, sûphúske (it) Stille kroeg tr: hossebos Een nieuwsgierig Aagje (v. Enkhuizen) tr: in nijsgjirrich Aachje Lieve help! tr: goede, leave treast!, leave santjin! Zich identificeren (met) tr: jin identifisearje (mei) Beplanten met tr: beplantsje, besette mei Ter besparing van ... tr: om ... te besparjen Iem. een boek, zijn werk tonen tr: immen in boek, jins wurk sjen litte te kennen geven. Dat toont dat zij jaloers is tr: dat lit sjen dat se oergeunstich is Zijn hoofd tonen, (koppig zijn) tr: de kop yn 'e nekke smite, de hakken yn 'e grûn slaan, de hoarnen yn 'e wâl stekke Zich boos, bang tonen tr: lilk, bang wêze Zich een man tonen tr: in man útmeitsje aan de dag leggen. Moed tonen tr: moedich wêze, jin moedich hâlde Dat toont meer, (geeft een beter of mooier voorkomen) tr: dat toant mear Ten enenmale tr: alhiel, folslein Het klootjesvolk, de mindere man tr: Jan slingerkul V. potkant tr: potkanten Naarmate van tr: al neffens, al nei Naarmate (dat) tr: neigeraden (dat), navenant dat, nei dat, nei't, neffens dat, neffens't Een dier de keel afsnijden tr: in dier de hals útsnije Iem. naar de keel vliegen, bij de keel grijpen tr: immen by de strôt krije Iem. het mes op de heel zetten tr: immen it mês op 'e kiel sette Pijn in de keel hebben tr: pine yn 'e kiel, strôt hawwe, it yn 'e kiel, hals, strôt hawwe De keel schrapen tr: kielskrabje, strôtskrabje, strôtskave De woorden bleven mij in de keel steken tr: ik koe net ta wurden komme, de wurden kroppen my yn 'e kiel, bleauwen my yn 'e kiel stykjen Een kikker in de keel hebben tr: in kikkert yn 'e kiel hawwe De baard zit hem in de keel, hij heeft de baard in de keel tr: hy hat it burd yn 'e kiel, hy is mei de stim yn it wikseljen Een keel opzetten tr: in kiel, balt opsette, in kiel sette, kielsette, moartsje Iets niet door de keel kunnen krijgen tr: eat net troch krije kinne Alles door de keel jagen, (alles verbrassen) tr: alles troch it kielgats, kielsgat jeie Dat hangt mij de heel uit tr: dat hinget my (ta) de kiel, hals, strôt út Dat zit, steekt mij tot aan, in de keel tr: dat sit my oan 'e kiel, strôt ta Brassen en slempen tr: sûpe en sette, suiskje, bealgje Er als de kippen bij zijn tr: der as de piken by wêze, derby wêze as de (âlde) roeken Lopen als een kip die haar ei niet kwijt kan tr: omrinne, omwine as in aaisike, aaisiik, aairidige, aairiderige hin Redeneren als een kip zonder kop tr: prate as in hin sûnder kop Zich zo lekker voelen als een kip, zo lekker zijn als kip tr: sa goed wêze as wat Kippen (o.a.) tr: it lytse fee Kippen en eenden tr: fûgelfee (it) Kippen houden tr: hinnebuorkje De kippen voeren tr: hinnefuorje Eénjarige kip tr: interhin, interpyk Tweejarige kip tr: twinterhin Er was geen kip tr: der wie gjin kop, harsens Met de kippen naar bed, op stok gaan tr: mei de hinnen op 'e beam, matte, op it rik, op 'e stôk gean De kip die de gouden eieren legt slachten tr: de hin mei de gouden aaien slachtsje Hij steunde op een stok tr: hy line op in stôk Wij steunden op onze ervaring tr: wy gongen te seil op ús ûnderfining Een viertal ... tr: fjouwer .. Op zijn hukken zitten tr: op 'e hûk, hûken, yn 'e hoksen sitte Zich uithuilen tr: jin útgûle, útskrieme Zijn verdriet uithuilen tr: jins fertriet útskrieme Zijn ogen uithuilen tr: jin oan wetter skrieme Een forse kerel tr: in mânske keardel Een fors bedrag tr: in flink bedrach, in moai stik jild Een zaak fors aanpakken tr: in saak krêftich oanpakke Een forse kerel tr: in mânske keardel Een fors bedrag tr: in flink bedrach, in moai stik jild Een zaak fors aanpakken tr: in saak krêftich oanpakke V. zaterdag. Het zaterdagse werk tr: it sneonswurk Een zaterdagse beurt tr: in sneonsbeurt V. oost naar west varen tr: fan east nei west farre Om de west tr: om west -Als de zon is in 't west, zijn luiaards op hun best tr: as de sinne is yn it west, yn syn nêst, binne luie lju op har bêst -Oost west, thuis best tr: east west, thús bêst De klaagliederen v. Jeremia tr: de kleilieten fan Jeremia Met bakstenen geplaveid voetpad tr: strjitpaad (it) tr: strjitpaadsje (it) Er keurig uitzien tr: der kreas útsjen Keurig in de kleren tr: kreas yn 'e klean Zich keurig kleden tr: kreas, kein op jinsels wêze Het zijn keurige mensen tr: der falt neat op dy lju te sizzen Ze zijn nu allemaal keurig getrouwd (iron.) tr: se binne no allegear kreas teplak, troud Dat heb je keurig gedaan tr: dat hast mar kreas dien Keurig verpakt tr: kreas ferpakt Er keurig uitzien tr: der kreas útsjen Keurig in de kleren tr: kreas yn 'e klean Zich keurig kleden tr: kreas, kein op jinsels wêze Het zijn keurige mensen tr: der falt neat op dy lju te sizzen Ze zijn nu allemaal keurig getrouwd (iron.) tr: se binne no allegear kreas teplak, troud Dat heb je keurig gedaan tr: dat hast mar kreas dien Keurig verpakt tr: kreas ferpakt Schoon aan de haak tr: skjin oan 'e heak Aan de haak slaan tr: oan 'e heak slaan Haken en ogen tr: heakken en eagen, oezen In, uit de haak (v. hoek: kleiner, groter dan 90 graden) tr: yn, út 'e heak Dat is in de haak tr: dat is yn 'e heak, yn 'e es, yn 'e foegen Tegen iets optornen tr: earne tsjin op wrotte Zich uiten, (zich uitdrukken) tr: jin uterje Zich uiten over, (zich uitlaten) tr: jin útlitte oer Zich uiten (v.e. ziekte) tr: jin oppenearje Geen woord kunnen uiten tr: gjin wurd útbringe kinne Zijn ideeën uiten tr: jins ideeën nei foaren bringe, jin oppenearje Zijn ogen schoten vonken tr: syn eagen bliksemen, skeaten fjoer, de eagen fjurken him De vonk sloeg over tr: de fonk sloech oer Een vonkje v. genie tr: in sprankje fan zjeny -Een kleine vonk ontsteekt wel een groot vuur tr: fan in lyts fonkje komt wolris in grut fjoer, lytse lôge, grutte fjurren V. gemeentewege tr: fan gemeente wegen Beven als een juffershondje tr: trilje as in juffershûntsje Beven v. schrik tr: trilje fan skrik Zijn handen beven tr: de hannen ridelje, trilje him, de hannen stjitte him oan, hy hat de ridel, rideling, riding yn 'e hannen Hij beeft over zijn gehele lichaam tr: hy trillet oer alle lea, oer de hiele lea, de lea stjitte him oan Met een bevende stem tr: mei in trilderich lûd Voor iem., iets beven, (bang zijn voor) tr: foar immen, eat beve, beevje Een aardje naar zijn vaartje hebben tr: knopen fan jins heit oan it jak hawwe In de herfst bemalen tr: hjerstmealle De handen ineenslaan (lett.) tr: de hannen gearslaan Zijn armen omstrengelden haar tr: hy die, hie de earms om har hinne Een vliegende kraai vindt altijd wat tr: in fleanende krie fangt altyd wat, berint de weazige foet eat, de jiskige berint neat Al moesten de kraaien het uitbrengen tr: al moatte de raven it ek útbringe Er verstand v. hebben als een kraai v.e. zaterdag tr: der likefolle ferstân fan hawwe as de bolle fan 'e noardstjer Kind noch kraai hebben tr: bern noch neat, kyn noch kúk, moer noch minske, strûk noch stâle hawwe Niet suikerachtig zijn tr: net sa sûkereftich wêze Er valt niets op aan te merken tr: der falt neat op oan te merken tr: der is gjin spatsje oan, der wurdt gjin spyn oan befûn Aanmerken als tr: oanmerke foar Zijn woorden afbijten tr: jins wurden koart ôfbite V. zich afbijten tr: fan jin ôfbite, fan jin fjurje, ôffjurje, yn it stiel bite V. zich af weten te bijten tr: de want út hawwe tr: de wanten út hawwe De roest afbijten tr: de rust derôf bite Een ei, eieren pellen tr: aaidopje, aaiskile De keelamandelen pellen tr: kielknippe Dit ei pelt goed, slecht tr: dit aai wol bêst, net skile In gespreksvorm tr: yn petearfoarm Jutezak voor aardappelen, kunstmest, uien enz. tr: ierappelsek, keunstdongsek, sipelsek ensfh Wat in zijn schild voeren tr: eat yn jins skyld fiere, eat foar hawwe Borstel voor honden tr: hûneboarstel Borstel voor lampenglas tr: pûster De borstels, (stijve, harde stekels) tr: de boarstels Ik loop (een eindje) met u mee tr: ik rin (in eintsje) mei jo op Het is hem niet meegelopen tr: it is him net meidijd Het loopt hem mee tr: it rint him mei, hy hat it flak foar de wyn Dat is mij meegelopen tr: dêr wie ik net ûnfertúnlik, ûngelokkich Eénarig wollegras tr: flok, snippegers (it), Eriophorum vaginatum L Een (magere) spriet tr: in spjocht Wrange vrucht tr: bekje lûker Onledig zijn met tr: dwaande, oan 'e gong wêze mei Zich onledig houden met tr: jin dwaande hâlde mei V. gestalte tr: fan stal, fan bestek Gestalte krijgen tr: stal krije, gripe Gestalte geven aan tr: stal jaan oan Gele krokus tr: giel krookje, Crocus Flavus West Ergens iets bij inboeten tr: earne eat by ynsjitte, yndamje Oud, rammelend rijtuig tr: rattelmansreau (it) Iem. geld voorschieten tr: immen jild foarlitte, útlitte, opsjitte Geld voorschieten tr: jild sjitte, jildsjitte Een voldongen feit tr: in útmakke saak Bij gebrek aan bewijs tr: by brek oan bewiis Ten bewijze v. tr: as bewiis fan Een bewijs v. onvermogen tr: in bewiis fan ûnfermogen, fan ûnmacht Bewijs v. toegang tr: bewiis fan tagong Een bewijsje, (een kleine hoeveelheid) tr: in bewyske In de herfst tr: yn 'e hjerst, by 't hjerst, by de hjerst, hjerstdei, hjerstdeis, hjerstmis (In, gedurende) die herfst tr: de, dy hjerstmis Deze herfst (die wij momenteel beleven) tr: fan 't hjerst, fan 'e hjerst: it is fan 't hjerst moai waar De afgelopen herfst tr: fan 't hjerst, fan 'e hjerst: wy hiene fan 't hjerst mar moai waar De komende herfst tr: fan 't hjerst, fan 'e hjerst: sille jim fan 't hjerst ek op fakânsje? Een gillende kreet tr: in útgûl, útgjalp Het is om te gillen, (het is erg geestig) tr: it is om jin de bûsen út te skuorren het is al te belachelijk tr: it is wol sa bespotlik, healwiis Naar weer tr: dompich, grynderich, grinich, grinerich, mâl, tryst, trystich waar Nare tijden tr: aaklike, nearige, nearzige tiden Er naar aan toe zijn tr: der min oan ta wêze Nare nacht tr: neare nacht Een nare vent tr: in mislike fint Een naar persoon tr: in aakliksma, misliksma, in raar portret Zich naar voelen tr: beroerd wêze, mâl, raar yn 't liif wêze Naar worden tr: net goed wurde Ik word er naar v. tr: ik wurd der raar fan Zich naar schrikken tr: jin in beroerte, pûst skrikke Ik heb me naar gelopen, gezocht tr: ik hawwe my it apesoer rûn, socht Zich naar lachen tr: jin siik, stikken laitsje Naar weer tr: dompich, grynderich, grinich, grinerich, mâl, tryst, trystich waar Nare tijden tr: aaklike, nearige, nearzige tiden Er naar aan toe zijn tr: der min oan ta wêze Nare nacht tr: neare nacht Een nare vent tr: in mislike fint Een naar persoon tr: in aakliksma, misliksma, in raar portret Zich naar voelen tr: beroerd wêze, mâl, raar yn 't liif wêze Naar worden tr: net goed wurde Ik word er naar v. tr: ik wurd der raar fan Zich naar schrikken tr: jin in beroerte, pûst skrikke Ik heb me naar gelopen, gezocht tr: ik hawwe my it apesoer rûn, socht Zich naar lachen tr: jin siik, stikken laitsje De prijs was laag, de kwaliteit is er dan ook naar tr: de prns wie leech, de kwaliteit is der dan ek nei Dat is er naar, (dat hangt ervan af) tr: dat leit, sit deroan Ergens mee omprutsen tr: earne mei omtsjoene Ter vergelding v. tr: as ferjilding fan Niet naar raadgevingen luisteren tr: net te rieden wêze het geven v. raad. Iem. met raadgeving dienen tr: immen rie, ried jaan, riede Uien oogsten tr: sipelje Een staaf lak, drop tr: in piip lak, drop Geen spat, (geen zier) tr: gjin spat, spats De, zijn spat zetten, (het op een lopen zetten, weglopen) tr: de spat (deryn) sette (Adj.). Iets bijster zijn tr: eat bjuster wêze Het spoor bijster raken, zijn tr: it spoar, paad bjuster reitsje, wêze, spoarbjuster, paadbjuster reitsje, wêze Niet bijster groot tr: net bjustere grut (Adj.). Iets bijster zijn tr: eat bjuster wêze Het spoor bijster raken, zijn tr: it spoar, paad bjuster reitsje, wêze, spoarbjuster, paadbjuster reitsje, wêze Niet bijster groot tr: net bjustere grut Paardentuig met bellen tr: belgerei(d) (it), belletúch (it), skellebeam Iets onafs tr: eat ûnfolsleins Het onaffe v.d. zaak tr: it ûnfolsleine fan 'e saak Aan barrels, barrelen tr: oan barrels Na de kennisneming v. uw schrijven tr: nei it lêzen fan jo skriuwen Dat stuk ligt ter kennisneming tr: dat stik leit om yn te sjen, op besjen, kin ynsjoen wurde Deze zaak staat ter kennisneming v.d. kantonrechter tr: dit is in saak foar de kantonrjochter Iem. oren aannaaien tr: immen earen oan 'e kop naaie De meesten tr: de measten, de meastepart De meesten tr: de measten, de meastepart De gemene man tr: de gewoane man Wij missen een vierde man tr: wy misse in fjirde man Acht man sterk tr: acht man sterk De gaande en de komende man tr: de geande en de kommende man Man voor man tr: ien foar ien Op de man af tr: op 'e man ôf De, per man tr: de man Mannen tr: manlju tr: mannen Als een man tr: as in man Zich als een man gedragen tr: in keardel, man útmeitsje Kom, mannen, aan het werk! tr: kom, mannen, oan't wurk! Ja man, zo gaat het tr: ja man, sa giet it Goede man tr: goeman Oude man tr: âldman Vrij man zijn tr: frijman, jins eigen man wêze Mannetje tr: mantsje (it), manje (it) Mannetjes maken, (met smoesjes komen) tr: mantsjes hawwe, meitsje Mannetje aan mannetje zitten tr: mantsje oan mantsje sitte Daar heb ik mijn mannetjes voor tr: dêr haw ik myn mantsjes foar Zijn mannetje staan tr: jins man stean Hij is er de man niet naar tr: hy is der de man net foar Een man maken v. tr: in keardel, man meitsje fan Hij zal zijn man wel vinden tr: hy fynt syn master wol Met man en macht tr: mei man en macht, mei (de) mannemacht, de man (wol) machtich Met man en muis vergaan tr: mei man en mûs fergean Man en paard noemen tr: man en peard, kop en kont neame Een man een man, een woord een woord tr: in man in man, in wurd in wurd Man en vrouw tr: man-en-frou, man-en-wiif Aan de man raken tr: manje tr: oan 'e man komme, slagje Aan de man brengen, (verkopen) tr: oan 'e man bringe een man verschaffen tr: oan 'e man helpe Beginnen te spruiten (v. aardappelen) tr: eagje Uit deze zaak spruiten allerlei moeilijkheden tr: dizze saak komme alderhanne swierrichheden efterwei, út dizze saak komme alderhanne swierrichheden fuort Glacés, (handschoenen) tr: glasees Boezemwater op zomerpeil, winterpeil tr: simmerwetter, winterwetter (it) Een open, ontvelde hiel tr: in iepen hakke, in skythakke Iem. op de hielen zitten tr: immen op 'e hakken sitte, wêze, efter de hakken sitte, op hakken en teannen neigean, op 'e hoksen sitte, ticht op 'e hûd sitte, nei oan 'e sokken wêze, efter de sokken sitte Zijn hielen laten zien, de hielen lichten tr: (de) hakken (op)nimme, hakken op spylje, de hakken lichte, sjen litte. V iem. liever zijn hielen dan zijn tenen zien, (een erge hekel aan iem. hebben) tr: oan immen syn fuotstappen genôch hawwe De rechte hiel tr: de grutte hakke De schuine kleine hiel tr: de lytse hakke Een gat in de hiel hebben tr: de hakke dertroch hawwe Vechten als kemphanen tr: fjochtsje as hoantsen Het eten is goed v. zoutte tr: it iten is goed fan sâlt, fan sâltens Zoute pinda's tr: sâlte apenuten Zich veel veroorloven tr: in soad frij nimme Dat kan ik mij niet veroorloven, (dat staat mij niet vrij) tr: dat stiet my net frij, dêr haw ik it frij net ta dat kan ik niet betalen tr: dat mei my net barre, dat kin net lije, dat kin der net ôf Voor zover de ruimte het veroorlooft tr: foar safier't de romte it talit, lije wol Een huis waarnevens een tuin tr: in hûs mei in tún dernjonken Een gerokte bol tr: in beklaaide bol, in bol mei skilen, in mantelbol Het zijn puike aardappelen tr: it binne poerbêste ierappels, it binne pûkjes Puike antwoorden tr: poerbêste antwurden Hij heeft puik opgepast tr: hy hat poerbêst oppast Het zijn puike aardappelen tr: it binne poerbêste ierappels, it binne pûkjes Puike antwoorden tr: poerbêste antwurden Hij heeft puik opgepast tr: hy hat poerbêst oppast Het puikje tr: it pronkje Het wegrijden tr: ôfreed Het gemiddelde sterftecijfer tr: it trochsnee, trochsneed stjertesifer Echt duizendguldenkruid tr: haverine, Centaurium erythraea Rafn Fraai duizendguldenkruid tr: sentaulis, Centaurium pulchellum (Sw.) Druce Kadertje tr: kaderke (it) In het kader v. tr: yn it kader, ramt, raamt fan Zijn tijd moeten uitdienen tr: jins tiid úttsjinje moatte De primeur hebben v. tr: de primeur hawwe fan Karnemelkse bloempap tr: sûpenmoallenbrij, sûpenmoalyn Verenging v. betekenis tr: fersmelling, fertichting fan betsjutting Het laten voorkomen alsof ... tr: it foarstelle, foarkomme litte as ... Hoe voorkom je zoiets tr: hoe komt men soks tefoaren, foar Wij moeten proberen het te voorkomen tr: wy moatte besykje om it tefoaren te kommen, foar te kommen Iem. doorhalen, (iem. niet meer verwachten) tr: immen trochkrasse, trochstreekje De was, het linnen doorhalen tr: de wask, it linnen trochhelje Attentie! tr: tink derom! Ter attentie v. tr: (ornearre) foar Iem. attenties bewijzen tr: immen attinsjes bewize Beide (zelfst. gebruikt voor zaken) tr: beide Beiden (zelfst. gebruikt voor personen) tr: beide, beidegearre Met zijn beiden tr: tegearre, mei ús, jim, har beiden, twaresom Dat is uw, ons beider belang tr: dat is it belang fan jim, ús beide De beste bode is de man zelf tr: de bêste boade is de man sels De boden der lente tr: de foarboaden, tekens, foartekens fan 'e maaitiid Zich inmengen met tr: jin (be)jaan yn Als de voortekenen niet bedriegen tr: sa't it him oansjen lit Een kind als een wolk, een wolk v.e. kind tr: in bern as in blok Kindje tr: berntsje (it) Klein kind tr: in flarde, mar sa'n flarde, krob, krobbe, pyst (it), poalle, poarre, lytse protter, strob, strobbe Kleine (ondeugende) kinderen tr: flardeguod (it), lyts flarden (fan bern) Zwak teer kind tr: in siden himdsje, in weiten pykje De gezamenlijke kinderen (scherts) tr: it berne, jongguod, it libben guod, it lytsguod Als kind(eren) tr: as bern V. kind(s) af, v. kind af aan tr: fan bern ôf (oan) Dat kan een kind wel begrijpen tr: dat kin in bern wol begripe Een kind kan de was doen tr: it spant neat, der is neat, der is gjin keunst oan Ik ben geen kind (meer) tr: ik bin gjin bern (mear) Hij, zij is een groot kind tr: it is in grut bern Hij, zij is nog (net) zo'n kind tr: it is noch krekt sa'n bern Kind met de kinderen zijn tr: bern mei wêze Als de kinderen maar zoet zijn, (schertsend gez. tegen iem. die zich ophoudt met bezigheden beneden zijn leeftijd en waardigheid) tr: 't kin neat skele wat de bern dogge, as se mar stil binne Een kind in iets zijn tr: eat noch nea by de ein hân hawwe, earne gjin ûnderfining mei hawwe Hij is het kind v.d. rekening tr: hy is de bear, it bokje, de lider, de lijer Er moet daar een kindje komen tr: by har is wat op komst, dêr is in bern op kommen Een kind krijgen tr: in bern krije Een kind halen tr: bernhelje, pophelje Een kind maken tr: bernmeitsje Een meisje met kind maken tr: in faam mei bern meitsje V. iem. een kind verwachten tr: fan immen yn 'e kream moatte Het kind moet toch een naam hebben, als het kind maar een naam heeft tr: as't bern mar in namme hat, as it skip fan 'e helling giet, moat it ek in namme hawwe Noem het kind maar bij zijn naam tr: helje der mar net omhinne Geen kinderen hebben tr: gjin bern hawwe Nog in de kleine kinderen zitten tr: noch yn 'e lytse bern sitte Enig kind tr: iennichst bern, ienling, ienlingsbern Met zijn beiden als kinderen zijn tr: tegearre wêze Een huis, hok vol kinderen tr: in hiele bringst, in fracht, in hokfol, hûsfol, in hiele keppel, in leger, in hiele trits bern Kind noch kraai hebben Getrouwde kinderen tr: troude bern Tot, als (eigen) kind aannemen tr: oannimme Een echt, wettig kind tr: in wettich bern Een onecht, buitenechtelijk kind tr: in (ûnwettich bern; met affect: in oerwinneling) Onechte kinderen hebben (gez. v. man) tr: bern yn 't wyld rinnen hawwe V. vader op kind tr: fan heit op soan Ergens (als) kind aan huis zijn tr: earne hoater en toater, (h)oates en toates wêze Een goed kind dat naar zijn vader aardt tr: in goed bern dat op 'e faar liket Geen kind aan iem. hebben tr: gjin bern oan immen hawwe Een kind v. zijn, haar tijd tr: in bern fan syn, har tiid - Kinderen en gekken, dronken mensen zeggen de waarheid tr: dronkene lju en lytse bern sizze de wierheid Kinderen zijn een zegen des Heren, maar ze houden de noppen v.d. kleren tr: bern hâlde jin de noppen fan 'e klean Vanwaar komt hij? tr: wêr komt er wei? Een kamer vanwaar men op bos uitziet tr: in keamer dêr't jo út wei op bosk útsjogge, in keamer mei útsjoch op bosk Vanwaar de zon opkomt tr: fan dêr't de sinne opkomt Engeland, vanwaar het systeem zijn oorsprong had tr: Ingelân, dêr't it systeem syn oarsprong hie Vanwaar die onrust? tr: hoesa, wêrom dy ûnrêst? varen om. De ton ronden tr: om 'e tonne farre De volgende bladzijde tr: de oare bledside De volgende feiten tr: de neikommende feiten Het volgende gesprek tr: it neikommende petear Zijn volgende carrière, (verdere) tr: syn fierdere karriêre De volgende dag tr: de oare deis Volgende keer tr: oare kear De volgende morgen tr: de oare moarns De volgende week tr: de oare wyks Volgende week tr: (yn) nije wike De volgende maand tr: oare moanne Het volgend jaar tr: it oare jier Volgend jaar tr: oar jier, takom, ankom jier Kerkelijk grafboek tr: tsjerkeboek (it) Met bochten lopen tr: bochtsje Zich in allerlei bochten wringen tr: jin yn alle bochten wine, wringe Een bocht maken tr: in bocht meitsje, ombochtsje, bôgje, ombôgje De weg, vaart maakt daar een bocht tr: de dyk, feart makket dêr in bocht, giet dêr krom-om Een flauwe bocht tr: in flauwe, lome bocht De bocht niet kunnen nemen tr: de bocht, draai, kriem net krije kinne Een korte bocht nemen tr: in koarte bocht nimme, koart yn 'e kriem wêze, koart krieme De bocht te kort nemen tr: de bocht te koart nimme, de kriem te koart nimme Uit de bocht vliegen tr: út 'e bocht fleane De bocht omgaan, (sterven) tr: de bocht omgean Door de bocht gaan voor tr: belies jaan foar Voor iem. in de bocht springen tr: foar immen yn 'e bocht springe Het krieken (v.d. dag) tr: it lemieren (fan 'e dei) In het geweer (lett.) tr: yn 't gewear, ûnder de wapens In het geweer komen tr: yn it gewear, yn aksje komme In het geweer komen tegen tr: jin te war sette, stelle tsjin, yn ferset komme tsjin De, het pineut zijn tr: de pineut wêze, de lider, de lijer wêze Het is er vetpot tr: it is der fetpôt Dat kind heeft een lintworm tr: dat bern hat in lintwjirm, wjirms In discussie treden met iem. tr: de, in diskusje mei immen oangean Ter discussie stellen tr: yn besprek jaan Het staat nog ter discussie, of ... tr: it falt noch te besjen, oft .. Kort v. postuur tr: beknobt, gnobsk, knobbich, knobsk Kort, gedrongen persoon tr: knoarre, knobbe Dat was v. korte duur tr: dat duorre net lang Een korte vreugde tr: in korte freugde Na korter of langer tijd tr: ier of let Kort bij, (vlak bij) tr: deun by Hij bleef maar kort tr: hy bleau mar efkes Kort daarna tr: dêrop, fuort dêrnei, dêrop Kort op elkaar tr: fuort opinoar Kort geleden tr: koartby, koartdeis, koartlyn Het is kort dag tr: it is koart dei Het kort maken, (weinig omslag hebben) tr: koart om 'e hoeke gean, koart krieme, ôfbreidzje, ôfbrekke Kort hout tr: koart hout Hout kort maken tr: hout koart meitsje Alles kort en klein slaan tr: alles yn, oan gram, grim, grom, alles koart en klien slaan Iets kort meedelen tr: eat yn 't koart meidiele Kort gezegd tr: koartsein Om kort te gaan tr: om koart te gean, te kriemen Kort en goed tr: koart en goed Kort en bondig tr: krachtig, koart en bûnich Kort v. stof zijn, (weinig woorden gebruiken) tr: koart krieme kortaangebonden zijn tr: koart foar de holle, kop wêze, it koart fel oan hawwe, koart fan holle wêze Iem. kort houden tr: immen koart hâlde, de team oandwaan, op 'e team ride, by de tomme heine Er is een euro te kort tr: der is in euro te min Te kort komen, (te weinig hebben) tr: tekoart komme, te krap, te min hawwe te weinig krijgen tr: by de krapperein, oan ('e) krapperein komme Te kort schieten tr: tekoart sjitte In iets te kort schieten tr: earne mei tekoart sjitte Iem. te kort doen tr: immen tekoart dwaan, bekrinke Zichzelf te kort doen tr: jinsels tekoart dwaan In 't kort tr: yn 't koart Voor kort, (voor een korte tijd) tr: foar koarte tiid kort geleden tr: yn 't koart, by koart, koarten, koartby, koartdeis, koartlyn, koarts Tot voor kort tr: oant foar koart Kort v. postuur tr: beknobt, gnobsk, knobbich, knobsk Kort, gedrongen persoon tr: knoarre, knobbe Dat was v. korte duur tr: dat duorre net lang Een korte vreugde tr: in korte freugde Na korter of langer tijd tr: ier of let Kort bij, (vlak bij) tr: deun by Hij bleef maar kort tr: hy bleau mar efkes Kort daarna tr: dêrop, fuort dêrnei, dêrop Kort op elkaar tr: fuort opinoar Kort geleden tr: koartby, koartdeis, koartlyn Het is kort dag tr: it is koart dei Het kort maken, (weinig omslag hebben) tr: koart om 'e hoeke gean, koart krieme, ôfbreidzje, ôfbrekke Kort hout tr: koart hout Hout kort maken tr: hout koart meitsje Alles kort en klein slaan tr: alles yn, oan gram, grim, grom, alles koart en klien slaan Iets kort meedelen tr: eat yn 't koart meidiele Kort gezegd tr: koartsein Om kort te gaan tr: om koart te gean, te kriemen Kort en goed tr: koart en goed Kort en bondig tr: krachtig, koart en bûnich Kort v. stof zijn, (weinig woorden gebruiken) tr: koart krieme kortaangebonden zijn tr: koart foar de holle, kop wêze, it koart fel oan hawwe, koart fan holle wêze Iem. kort houden tr: immen koart hâlde, de team oandwaan, op 'e team ride, by de tomme heine Er is een euro te kort tr: der is in euro te min Te kort komen, (te weinig hebben) tr: tekoart komme, te krap, te min hawwe te weinig krijgen tr: by de krapperein, oan ('e) krapperein komme Te kort schieten tr: tekoart sjitte In iets te kort schieten tr: earne mei tekoart sjitte Iem. te kort doen tr: immen tekoart dwaan, bekrinke Zichzelf te kort doen tr: jinsels tekoart dwaan In 't kort tr: yn 't koart Voor kort, (voor een korte tijd) tr: foar koarte tiid kort geleden tr: yn 't koart, by koart, koarten, koartby, koartdeis, koartlyn, koarts Tot voor kort tr: oant foar koart Iem. voordragen (voor een functie) tr: immen foardrage, foarstelle Wedstrijd in het voordragen tr: foardragerskriich, foardrachtskriich, priissprekken (it), priissprekkerij Het wordt ruchtbaar tr: it wurdt bekend, der komt praat fan, it komt, rekket op 'en baan, oer de streek, buorren, it komt om ende werom, it ropt fier Ruchtbaar maken tr: oer de buorren, streek bringe Afgewezen worden (bij een examen) tr: ôfwiisd, kitst wurde Zucht naar het uitheemse tr: frjemdsin De sterren tintelen tr: de stjerren flonkerje, wimelje, wimmelje, wimerje Mijn vingers tintelen tr: de fingers, hannen prykje my De bus v.e. wiel tr: de bus, bos, tuolle, tule, tute Dat sluit als een bus tr: dat slút as in bus In de bus moeten blazen tr: yn 'e bus blaze moatte Er komt niets uit de bus tr: der komt neat út 'e bus Met de bus gaan tr: op 'e bus gean Reizen per bus tr: busreizgje Rijden per bus tr: busride: net oer busriden kinne De bus v. Leeuwarden naar Heerenveen tr: de bus fan Ljouwert nei, op Hearrenfean De bus missen (fig.) tr: de boat misse Zo mager als een lat tr: sa meager as in latte, prikke Iets op de lat halen, (op krediet) tr: eat op 'e latte helje De bal kwam tegen de lat (v.h. doel) tr: de bal kaam tsjin 'e latte In menigte tr: by de mannichte Een menigte (mensen) tr: in bosk, bult, bulte, fleet, húsfol, minsken, in partij folk Een grote menigte tr: in hiel espel, in hiele keppel Grote menigten kwamen erop af tr: hiele bûnen setten derop ta De menigte in ogenschouw nemen tr: it hear oersjen: dûmny, sprekker seach it hear ris oer De grote menigte tr: de grutte kliber Matten kloppen; maken; vlechten tr: matklopje, matteklopje; mattemeitsje; matteflechtsje, mattefrisselje De groene mat tr: de griene matte Op het matje moeten komen, worden geroepen tr: foar de knobus, it offer moatte, foar de sile komme moatte Naar zijn matje gaan, (naar bed gaan) tr: it heger, hegerop besykje, fersykje, fan ruten spylje, jin fan ruten meitsje Zijn matten oprollen tr: de matten oprôlje Biezen mat tr: popelmatte Stoel met een biezen mat tr: matten stoel Iem. op het mat komen tr: immen oer 't mad, mêd komme Een matte kleur tr: in doffe kleur Matte ogen tr: doffe, dizige, dizenige, flauwe, motske eagen Mat weer tr: motsk waar Eén-, tweejarige merrie tr: intermerje, twintermerje Drachtige merrie tr: foalmerje Een buffel (v.e. vent) tr: in buffel (fan in fint, kearel, keardel) Als pottenkijker bezig zijn tr: potsjegnuve Twist stoken tr: stokelje De tanden stoken tr: toskplúzje Het vuur stoken, (oppoken) tr: it fjoer oppoke, oppeuterje, oppoarje, oppoarkje Een man v. betekenis tr: in man fan kwizekwânsje, kwesjekwesje Een zaak v. betekenis tr: in saak fan belang, betsjutting Een zaak v. weinig betekenis tr: in spul, spultsje fan kâlde fuotten Industrie v. enige betekenis is er niet tr: yndustry fan betsjutting is der net, der is gjin yndustry dat makket, útmakket Goed gestemd zijn tr: in goed sin hawwe Daar ben ik niet toe gestemd tr: dêr bin 'k net foar yn 'e stimming, dêr stiet de holle my net nei Grove, fijne thee tr: grouwe, fine tee Na de thee tr: nei de tee, nei it teedrinken Thee drinken, zetten tr: teedrinke, teesette Sterke thee tr: sterke, swarte tee Slappe thee tr: sloppe tee Thee met witte puntjes tr: tee mei wite puntsjes Dat is andere thee (dan koffie) tr: dat is oare tee (as sloppe kofje), dat is oars wat Losgaan op, (afgaan op) tr: tasette op Stevig doorstappen tr: flink trochstappe Een stevige koelte tr: in tichte koelte Een stevige wind tr: in stive, tichte wyn Dat is stevige kost tr: dat is dreech iten, dat iten stiet by de man Een stevige, forsgebouwde jongen, een stevig, forsgebouwd meisje tr: in (grouwe) hufter, in knûst, in setter, in stút, in setter, in stút fan in jonge, fanke Stevig op zijn benen staan tr: stevich, kant, fêst op 'e skonken stean Een stevige prijs tr: in stive, stûfe priis Stevig doorstappen tr: flink trochstappe Een stevige koelte tr: in tichte koelte Een stevige wind tr: in stive, tichte wyn Dat is stevige kost tr: dat is dreech iten, dat iten stiet by de man Een stevige, forsgebouwde jongen, een stevig, forsgebouwd meisje tr: in (grouwe) hufter, in knûst, in setter, in stút, in setter, in stút fan in jonge, fanke Stevig op zijn benen staan tr: stevich, kant, fêst op 'e skonken stean Een stevige prijs tr: in stive, stûfe priis Er valt nattigheid tr: der falt wat wietichheid Nattigheid voelen (fig.) tr: it net (rjocht) stean, fiele dat der wat net doocht Met hom en kuit tr: mei hom en grom Iem. trachten te overreden tr: op immen yn prate Ik kon hem niet overreden tr: ik koe him net beprate, ginne Groene; rode; witte kool tr: griene; reade, blauwe; wite koal, Brassica oleracea L Groeien als kool tr: groeie as (in) koal Kool planten tr: koalplantsje Zaad v. kool tr: koalsie, koalsied (it) Kool verbouwen tr: koalkje, koaltsje Kool oogsten tr: koalje Kool fijn snijden tr: koalsnije De kool en de geit sparen tr: de geit en de koal sparje Het sop is de kool niet waard tr: de koal is 't fet net wurdich Iem. een kool stoven tr: immen in koal stove, immen in (raar) koekje bakke Het is allemaal kool, (allemaal onzin) tr: koal allegearre!, it is grutte koal, koal mei krinten Kolen Gloeiende kool (in stoof) tr: gloaske (it), glodze, gloeze, gludze, gluorker, gluorkert Een kooltje tr: in koaltsje Ingezonden stukken tr: ynstjoerde stikken In zwijm tr: yn e swym, sûs In zwijm vallen tr: fan jinsels falle, derhinne falle, reitsje Daar is alles in vervat tr: dêr is alles yn begrepen Het verzoek was in de volgende woorden vervat tr: it fersyk wie sa, lykas hjirnei komt Bij gebrek aan ... tr: by in tekoart, krapte oan .. ... geen gebrek, aan ... geen gebrek tr: ... by de roes Gebrek aan belangstelling tr: in tekoart oan, te min belangstelling In gebreke blijven tr: benefterbliuwe Gebrek hebben, lijden tr: yn earmoed libje, yn 'e krapte sitte, it te min hawwe Gebrek lijden aan niets tr: neat brek hawwe, wêze, gjin krimp hawwe, fan alles genôch hawwe Gebrek lijden aan alles tr: neat brek wêze as alles, fan alles te min hawwe Gebrek aan iets hebben (bijv. geld) tr: oansitte V. gebrek omkomen tr: fan honger omkomme Een nijpend gebrek tr: in grut tekoart Daar heerst gebrek tr: dêr is earmoed, krapte Een gebrek aan de voet tr: ûngemak oan 'e toet Gebreken (in zedelijk opzicht) tr: lek en brek tr: lekken en brekken De gebreken v.d. ouderdom tr: de beswieren, ûngemakken fan 'e âlderdom mankement, fout, tekortkoming. Een gebrek aan een motor tr: in mankemint, defekt oan in motor Een gebrek in een boek, methode tr: in tekoartkomming yn in boek, in metoade Een gebrek in de uitspraak tr: in flater yn 'e útspraak De molen staat in de wind tr: de mole stiet yn 'e, op 'e, te wyn Met molentjes lopen tr: mei mooltsjes rinne, in draaiwarle yn 'e holle hawwe Een slag v.d. molen beethebben tr: in slach mei de moalpûde, moalsek hân hawwe De ambtelijke molen tr: de amtlike mole Al in de molen zitten tr: al yn 'e mole sitte, wêze Lang in de molen zitten tr: lang yn 'e mole wêze, lang yn 'e kriem sitte Opbeurend tr: opmoedigjend, opfleurjend Een groot karwei tr: in grutte put Het karwei af hebben tr: de put derút hawwe Een klein karweitje tr: in karweike, kerweike, kreweike, in hantaast, in oantaast (wurk), in sjouke, sjoutsje, tataast Een moeilijk karwei tr: in dreech, swier krewei Een (lich.) zwaar karwei tr: in bealchfol, hûdfol, leafol, lichemfol, liiffol wurk Het is een heel karwei tr: it is in heikerwei Een rare, vreemde snaak tr: in rare, nuvere kwibus Onvaarbaar weer tr: ûnfarber waar Zich niet onbetuigd laten tr: net swak byspylje Het bevoegde gezag tr: it foechhawwend gesach Een volledig bevoegde leerkracht tr: in learkrêft mei folslein foech (Volledig) bevoegd zijn tr: it (folsleine) foech hawwe Ontevredenheid verwekken tr: ûntefredenheid jaan Opschudding verwekken tr: opskuor jaan Angst verwekken tr: eangst tewekker, wekker roppe Een ziekte verwekken tr: in sykte fuortbringe Kinderen verwekken tr: bern oansette Het hoofd afwenden tr: de holle ôfdraaie Zich afwenden v. iem. tr: jin fan immen ôfkeare, fan immen ôfdwersje Zich v. iets afwenden tr: jin earne fan ôfkeare, earne dwers fan ôfrinne Het gevaar afwenden tr: it gefaar ôfkeare Gistend tr: gêstich, gêsterich, gestich Tot nader order uitstellen tr: foarearst ferstelle, útstelle Wat is er v. uw order? tr: wat is der fan jo boadskip, oarder Ik ben tot uw orders tr: ik bin ta jo tsjinst Een zware koffer voortslepen tr: in swiere koffer meislepe, meitôgje Zich voortslepen tr: jin foarút slepe De onderhandelingen slepen zich voort tr: de ûnderhannelingen slepe mar troch Een tukje doen tr: in knipperke, slûchje dwaan, nimme Verdenking hebben tegen iem. tr: immen fertinke, betinken op immen hawwe In verdenking staan tr: ûnder fertinking stean Onder verdenking v. tr: ûnder fertinking fan Iem. eerlijkheid in verdenking brengen tr: immens earlikheid fertocht meitsje Bij de duivel te biecht(e) gaan tr: by de duvel te bycht gean Elke dag een draadje is een hemdsmouw in het jaar tr: elke dei in triedsje is in himdsmouwe yn 't jier Dorpelingen tr: doarpslju, gealju Zware kost tr: drege kost Wat doet hij voor de kost? tr: wat docht er foar de kost? Doe jij ook maar iets voor de kost tr: doch do ek mar wat foar de kost Zijn kostje is gekocht tr: hy is ûnder de pannen De kost is er goed tr: de kost is der goed Een goede kost hebben tr: it goed fan iten en drinken hawwe Iem. een goede kost geven tr: it immen goed jaan Iem. de kost (moeten) geven tr: immen yn 'e kost hawwe Ergens in de kost zijn tr: earne yn 'e kost lizze, wêze, by immen yn 't kertier lizze Iem. ergens in de kost doen tr: immen earne yn 'e kost bestelle, dwaan Ergens in de kost gaan tr: jin earne (yn 'e kost) bestelle Mensen bij wie men in de kost is tr: kostlju Kost en inwoning tr: kost en ynwenning Kost en inwoning genieten tr: thúslizze Ik zou ze niet graag de kost willen geven die ... tr: ik soe se net leafst de kost jaan wolle dy't .. De kost voor het eten hebben tr: de kost foar it iten hawwe Zijn ogen, oren de kost geven tr: jins eagen, earen de kost jaan Dat is al oude kost tr: dat is âlde kost Dat is andere kost tr: dat is oars wat Er is niets, geen nieuws onder de zon tr: der is neat gjin nijs ûnder de sinne Weer wat nieuws! tr: wèr wat nijs! Het laatste nieuws tr: it lêste, nijste nijs Goed nieuws tr: goed nijs Slecht nieuws tr: min nijs, kweanijs Oud nieuws tr: âld nijs Het grote nieuws tr: it grutte nijs In, uit het nieuws zijn tr: yn, út it nijs wêze In drommen tr: yn kloften Sobertjes gekleed tr: hiel gewoan yn 'e klean te ruim zitten. Het jasje slobberde om zijn lijf tr: it jaske floddere him om 'e lea Die beslissing is onaanvechtbaar tr: dy beslissing kin net oanfochten wurde Welgesteld zijn tr: it goed, skoan dwaan kinne Welgestelde mensen tr: begoede, begoedige, dwaande lju Zich vergenoegen met tr: jin fernoegje, benoegje mei Iem. ergens mee vergenoegen tr: immen earne in deugd mei dwaan Afstemmen op tr: ôfstimme op Zich bedienen v. tr: jin betsjinje fan Een zieke bedienen tr: in sike betsjinje De doop bedienen tr: de doop betsjinje Zijn lijfelijke zoon, broeder tr: syn bloedeigen soan, broer Zijn lijfelijke zoon, broeder tr: syn bloedeigen soan, broer Een tweede woning tr: in twadde hûs, went, wente Herenigd zijn tr: wer byinoar wêze Een wissel op de toekomst trekken tr: it der mar op oan komme litte Op iem. bereidwilligheid een zware wissel trekken tr: in grut berop dwaan op immens reewilligens Betalen met een wissel op de eeuwigheid tr: yn trije terminen betelje: no net en dan net en nea net Iem. een seintje geven tr: immen de, in wink jaan Het sein stond op veilig tr: it sein stie op feilich Iemands naam door het slijk halen, iemand door het slijk sleuren tr: immens namme troch it slyk, immen troch drits en weaze helje Het slijk der aarde tr: it ierdske slyk Een negental ... tr: njoggen ... Enkelvoudig woord tr: inkelfáldich wurd, inkelwurd (it) De oude sleur volgen tr: yn it âlde sok fuortfarre De sleur (ver)breken tr: de sleur ferbrekke, brekke, de gewoane slinger bjuster reitsje, út 'e gewoane slinger reitsje Door dat auto-ongeluk is hij invalide geworden tr: troch dat auto-ûngemak is er ynfalide, ûngelokkich wurden Invalide persoon tr: ynfalide Iem. uit zijn ambt ontzetten tr: immen út syn amt sette, immen ôfsette Uit, van de ouderlijke macht ontzetten tr: út 'e âlderlike macht sette Zich ontzetten tr: jin besauwe Zich over iets ontzetten tr: (jin) earne fan, oer besauwe Bij iem. inkijken tr: by immen nei binnen, troch de glêzen, yn 'e hûs op sjen Voorbij. Het leed is geleden tr: it is al wer oer, wy hawwe it wer hân Enige dagen; jaren; weken geleden tr: okkerdeis; okkerjiers; okkerwyks, lêstenwyks tr: hokkerdeis; hokkerjiers; hokkerwyks, lêstenwyks Vandaag, morgen, gisteren een jaar, week, maand geleden tr: hjoed, moarn, juster in jier, wike, moanne ((fer)lyn) Jaren geleden tr: jierren (fer)lyn Lang geleden tr: lang (fer)lyn, gâns in set, hoart, toarn lyn Met iets gemoeid zijn tr: earne mei muoid wêze Zich moeien met tr: jin muoie mei Onverzadelijk-zijn tr: net sêd kinne, net sêd te krijen wêze Bastaarderen (v. plantensoorten) tr: bastardearje, huorkje Halt houden, maken tr: stean bliuwe; ophâlde Voorgebakken tr: foarbakt Zuivel op zuivel dat haalt je de duivel tr: suvel op suvel dat bringt de duvel Verwelkt tr: wilich, wylkerich In ongerustheid verkeren tr: yn 'e pine sitte, pine yn 't liif hawwe, mâl, raar yn 't liif wêze In ongerustheid over iets verkeren tr: earne pine yn 't liif oer hawwe, earne ûnmoed oer hawwe, earne gjin wille om hawwe Er is geen reden tot ongerustheid tr: der is neat gjin swierrichheid De kaars snuiten tr: de kers snute Zijn neus snuiten tr: (jin) de noas snute, (jin) snute Haaientanden, (op het wegdek geschilderde witte driehoekjes bij voorrangssituaties) tr: haaietosken Ergens van snoepen tr: earne fan sline, earne ta sitte, wêze Opnieuw bestraten tr: ferfluorje Dat staat op het programma, (dat is men van plan) tr: dat stiet op it programma Knoeien met tr: skelmje mei Zich knoeien tr: jin(sels) knoeie, ferknoeie Voldoen aan tr: foldwaan oan Soldateske manieren tr: soldatemanieren Een soldatesk leven tr: in soldatelibben Soldateske manieren tr: soldatemanieren Een soldatesk leven tr: in soldatelibben De dijk herstellen tr: dykopmeitsje Dijk om een meer tr: mardyk tr: marsdyk Iem. aan de dijk zetten, jagen tr: immen oan, op 'e dyk sette, jeie Uit de dijk gehakt zijn tr: út 'e dyk dold wêze Een dijk v.e. vrouw tr: in frommes as in lôge, in lôge fan in frommes Uit wrevel tr: út spyt Witte dovenetel tr: sûchnettel, Adam en Eva, (dôve, nuete, sêfte, stille, wyfke, wite) brânnettel, (dôve, sêfte) broeier, broeinettel, daunettel, dôvenettel, huningblom, ingeltsje-iten (it), (bline, dôve) nettel, sûgers tr: Lamium album L Fluit spelen tr: fluitspylje, op 'e fluit spylje Geen fluit tr: gjin fluit Bederf veroorzakend tr: bederflik: bederflik waar Aan bederf onderhevig zijn tr: bederflik wêze Tot bederf overgaan tr: begjinne te bedjerren, bedjerre De jaren zestig tr: de sechtiger, sechstiger jierren Diep in de zestig tr: djip yn 'e sechtich, sechstich Ben je zestig? tr: biste sechtich, sechstich? Ten gerieve v. tr: ta geriif fan Zijn gerief hebben tr: jins gerak hawwe Aan, tot zijn gerief komen tr: jins gerak krije De maandstonden hebben tr: de regels, saken, spullen hawwe Groenten telen tr: griente tele, ferbouwe Aardappelen telen tr: ierappels bouwe, ferbouwe Schapen telen, (fokken) tr: skiepfokje, skiepfokke Z'n glas leegdrinken tr: deldrinke Een bepalend woord (gramm.) tr: in bepaalwurd Bepalend lidwoord tr: bepaald lidwurd (Iets) v.h. jaar nul tr: (eat) út it jier nul Nul komma nul tr: nul komma nul Hij is een grote nul tr: it is in grutte nul Hij is een nul in het cijfer tr: it is in nul foar, yn it sifer Hij heeft nul op het rekest gekregen tr: hy hat nul op 't rekest krigen Dat is v. nul en gener waarde tr: dat hat gjin inkele, inkelde wearde Tweejarige stier tr: twinterbolle Driejarige stier tr: trinterbolle Balen als een stier tr: skjin jins nocht hawwe, it smoar yn hawwe In het voetspoor treden v. iem., het voetspoor drukken v. iem. tr: yn immens fuotleasten gean Een volleerde schurk tr: in trochtrape smjunt Ter communie gaan tr: mei oangean Hoera roepen tr: jûchheie Hoera roepen tr: jûchheie Iemand v. ons tr: ien fan ús Iemand anders tr: immen oars, in oar Zo iemand tr: sa'nenien Is daar iemand? tr: is dêr immen, wa? Daar is iemand voor u tr: dêr is immen, ien foar jo Is daar iemand? (roep aan de deur) tr: folk yn? mens. Een goed, slecht iemand tr: in goedenien, minnenien Hij is iemand tr: hy is wol immen Het erf der vaderen tr: (it) âldfaars erf Huis en erf tr: hûs en hiem, hear In overeenstemming met tr: neffens In overeenstemming hiermee, daarmee tr: hjirneffens, dêrneffens ... en de rest is hiermee in overeenstemming tr: ... en it oare is navenant eenstemmigheid. Tot overeenstemming komen, geraken, overeenstemming bereiken tr: it iens wurde Er moet overeenstemming zijn tussen stijl en inhoud tr: der moat oerienstimming wêze tusken styl en ynhâld, styl en ynhâld moatte mei-inoar yn 't lyk wêze Erg veel heimwee hebben tr: sa ûnwennich as in hûn, kat, siik fan ûnwennigens wêze Heimwee hebben (naar) tr: ûnwennich wêze (fan) Heimwee krijgen (naar) tr: ûnwennich wurde (fan) (Door gemis) heimwee (naar iets) krijgen tr: ûnwenne, ûnwenst (fan eat) krije Heimwee opwekkend tr: ûnwennich: in ûnwennige oarde, ûnwennige 1ûden, it is hjir sa ûnwennich Ergens vreemd zijn tr: earne frjemd wêze Dat is hem vreemd tr: dat is him frjemd Aan iets vreemd zijn tr: earne gjin skuld oan hawwe, earne neat mei te krijen hawwe Vreemd gaan tr: grut wêze mei in oar, mei in oar omslaan tr: in slûperke, slûpertsje meitsje Dat heeft hij v. niem. vreemds tr: dat hat er fan gjin frjemd Vreemd doen tr: frjemd, nuver, raar dwaan Iets vreemd vinden tr: earne (jins) niget oan sjen, earne nijs oan sjen Vreemd genoeg tr: frjemd, nuver genôch, frjemdernôch Het is toch vreemd tr: dat is dochs nuver, dat is dan seldsum Vreemd opzien tr: frjemd, nij, nuver, raar, bjuster opsjen Bier brouwen tr: bierbrouwe Bier drinken tr: bierdrinke Een biertje tr: in bierke Boven zijn bier zijn tr: boppe, oer it, jins bier wêze Een vaatje zuur bier tr: ien foar de fodkoer In een onderonsje was dat geregeld tr: dat wie yn stilte sawat regele, dat hienen se ûnderinoar bemûskoppe Zwakke zenuwen tr: swakke senuwen Stalen zenuwen hebben tr: stielen senuwen, gjin senuwen hawwe, sûnder senuwen wêze Last v.d. zenuwen hebben tr: lêst fan 'e senuwen hawwe, it op 'e senuwen hawwe Hij heeft last v.d. zenuwen tr: de senuwen pleagje him, de senuwen hawwe him yn 'e macht Hij heeft erg veel last v.d. zenuwen tr: hy sit (stiif)fol senuwen, de senuwen frette him op, hy libbet, driuwt op e senuwen, hy wurdt opfretten troch de senuwen Hij heeft, krijgt het dadelijk op de zenuwen tr: it set him daliks op 'e senuwen, hy krijt it dalik op 'e simmels, hy kin neat hawwe Over z'n zenuwen (heen) zijn tr: oer de senuwen, de simmels hinne wêze In de zenuwen zitten tr: yn 'e senuwen sitte Dat werkt op zijn zenuwen tr: dat wurket him op 'e senuwen Krijg de zenuwen tr: flean op! Zich de zenuwen werken tr: jin de simmels arbeidzje Zusterlijk erfdeel tr: sustersdiel (it), susterpart (it) (Onvriendelijke) afwijzing tr: ôfstegering eend. Bout eten tr: ein ite schatje. Een bout(je) v.e. kind tr: in leaf hert, in hertsje, in skat, skatsje Hij kan me de bout hachelen tr: hy kin om my (sân foet) yn 'e stront sakje Op iem. toelopen tr: op immen tarinne Het volk liep toe tr: it folk rûn gear Spits toelopen tr: skerp tarinne Een honderdjarige boom tr: in bearn fan hûndert jier De Honderdjarige Oorlog tr: de Hûndertjierrige Oarloch Het ontbijt gebruiken tr: moarnsite De maaltijd gebruiken tr: ite Wilt u iets gebruiken? tr: wolle jo ek wat ite, drinke, sille jo ek wat hawwe? Zich tot alles laten gebruiken tr: jin oeral foar brûke litte Gebruikt tr: brûkt, healbizich, healsliten Van zijn hart geen smoorkuil maken tr: fan jins hert gjin moardkûle meitsje Gieren v.d. pijn tr: âlje fan pine, it útâlje fan ('e) pine, it útgeie, it útgûle Hij gierde het uit v.h. lachen tr: by gierde (en skattere) it út, hy geide it út fan wille, hy âle it út fan it laitsjen Dat is om te gieren tr: dat is om jin de bûsen út te skuorren Aanspoelsel v. riet en andere waterplanten tr: oandriuwsel, opdriuwsel (it), oanspielsel (it), jolm Aanspoelsel aan meeroever tr: marjol Iem. onderdak geven voor de nacht tr: immen bêdzje Afwasbaar behang tr: ôf te waskjen behang Het is afwasbaar tr: it kin ôfwosken wurde algemeen verspreid (v. denkbeelden). Dat idee is gemeengoed geworden tr: dat idee is algemien, húsriem wurden Met de tijd komt Hannes in het wammes tr: meidertiid komt Hammes yn 't wammes en Piter yn 'e broek, al njonkelytsen komt Piter, Simen yn 'e broek en Hauke, Harmen, Klaas yn 't wammes Verkoop bij toewijzing tr: ferkeap by tawizing Dagtekenen uit, van tr: datearje fan, út Verantwoord zijn tr: jin ferantwurdzje kinne Het zwaar, hard te verantwoorden hebben tr: hiel wat te ferantwurdzjen hawwe Zich verantwoorden tr: jin ferantwurdzje Het is sofweer tr: it is waar fan neat, it is gjin waar Zich het apezuur ... tr: jin it apesoer .. neus. Iets in 't snuitje hebben tr: eat yn 't snotsje, yn 'e noas hawwe Hou je snuit! tr: hâld dy de snút Iem. (een klap) op zijn snuit geven tr: immen in slach foar de harsens jaan gezegd v.e. mooi, fijn voorwerp. Wat een snuitje, dat schemerlampje! tr: wat in alderleafst skimerlampke Het paard heeft gallen tr: it hynder gallet Bitter als gal tr: sa bitter as galle Aan de gal zijn, de gal hebben (v. dier) tr: lêst fan 'e galle hawwe Zijn gal uitspuwen tr: jins galle útspuie, raar guod opjaan, spuie De gal loopt hem over tr: de galle rint him oer Krimperig-zijn, (krampen in de buik hebben) tr: kampich, kramperich, krimpich wêze Branieachtig zijn tr: wakker geweldich wêze Een bep. vorm geven aan tr: ynklaaie Iets per telefoon meedelen tr: eat oer de telefoan meidiele De telefoon v.d. haak nemen tr: (de telefoan) opnimme Er is telefoon voor u tr: der is telefoan foar jo Een telefoontje krijgen tr: in telefoantsje krije Geef me dan even een telefoontje tr: belje my dan efkes (op), skilje my dan efkes Dronken over straat laveren tr: de dyk lâns lavearje Roerend mengen tr: oanreare, oanriere: besleek oanreare Iem. die v.h. platteland houdt tr: in bûtenman Ten plattelande, op het platteland tr: bûten, bûtenút, op it plattelân Loop naar de drommel tr: rin nei de hel Te drommel! tr: de, dy, te deaker, deuker, deale, deule Wat drommel! tr: wat deale, deule, balsem, balsom, bliksem, blikstiender, pokken Om de drommel niet tr: om 'e deale, deule net, om it effen net, om 'e hout, wet net Een arme drommel tr: in earme drommel, lúsangel, in skeamele ruter Het is een papieren zolder, (het is zwak ijs) tr: it is in papieren souder Een snaar, zaag, tent, de spieren spannen tr: in snaar, seage, tinte, de spieren spanne Een touw, draad spannen tr: in tou, tried spanne, staaie, útstaaie De paarden voor de wagen spannen tr: de hynders. foar de wein spanne, slaan Zich ergens vóór spannen tr: jin derfoar spanne Een spannende broek tr: in nau, strak sittende broek, in twange broek Het zal er spannen, (heet, heftig toegaan) tr: it sil der om wei, om lâns, om hear, om ta gean Het zal erom spannen tr: it sil derom spanne, spylje, it sil (nuten) kreakje Een hels lawaai tr: in helsk, beierts leven Een heidens lawaai tr: in heidensk lawaai Lawaai maken tr: leven meitsje, drokte, spul útjaan Lawaai schoppen tr: lawaaiskoppe Lawaai op zijn lijf hebben tr: in geweld fan wûnder, gâns (in) geweld, in geweld foar twa hawwe Boekige taal tr: boeketaal Zo zwart als een neger tr: sa swart as in neger Zo zwart als een neger zijn, (erg vuil zijn) tr: derút sjen as in neger Gezamenlijke begrafenisgangers tr: begraffenisfolk De kinderen zijn roerig vandaag tr: de bern binne hjoed bjuster Zij is vandaag heel roerig, (druk bezig) tr: hja heistert hjoed sa om Gewoon nagelkruid tr: nagelkrûd (it), Geum urbanum L Knikkend nagelkruid tr: oranje nagelkrûd (it), Geurn rivale L. Vlekken uitmaken tr: plakken weimeitsje Het uitmaken (nl. de verkering) tr: it útmeitsje Het maakt niets uit tr: it makket neat út Het maakt mij weinig uit tr: it makket my net folle, safolle út, it kin my net it measte skele Iem. uitmaken voor ... tr: immen útmeitsje foar .. Iem. uitmaken voor al wat lelijk is tr: immen foar alles en noch wat útmeitsje 's Woensdagsnachts, (deze woensdagnacht) tr: de woansdeitenachts iedere woensdagnacht tr: woansdeitenachts St. Margriet tr: pisjende Gryt Gevinde vissen tr: finnige fisken, fisken mei finnen Kalm, onverschillig. Zich leuk houden tr: jin stil, konfús, ûnnoazel hâlde Dat kan leuk worden (iron.) tr: dat kin moai wurde Kalm, onverschillig. Zich leuk houden tr: jin stil, konfús, ûnnoazel hâlde Dat kan leuk worden (iron.) tr: dat kin moai wurde Zwermen vogels uit het Oostzeegebied tr: easterske flechten Luister (eens)! tr: hark, harkje (ris)! Aan de deur luisteren tr: efter de doar stean te harkjen Hij verdient niet, dat er iem. naar hem luistert, (dat er iem. aandacht aan hem schenkt) tr: hy fertsjinnet net, dat der ien nei him harket Naar iets niet willen luisteren tr: earne oerhinne harkje Hij luistert naar de naam Jan tr: hy hjit, hyt (fan) Jan Het schip luistert naar het roer tr: it skip harket nei it roer Dat luistert nauw tr: dat harket nau, krekt, dat lústeret, hipt, siket, stekt nau, dat leit tear, dat komt krekt, it is nau te hippen, te hitten Passer met punten tr: puntpasser Passer met weerhaken om lijnen op hout aan te geven tr: skrappasser Het is niet geraden te ... tr: it is net oan te rieden om te .. Ik achtte, vond het geraden te ... tr: ik achte it in goed ding om te .. Dat is je geraden tr: dat wik, sis ik dy Geen zitvlees hebben tr: gjin sitfleis, sittersfleis hawwe Veestal voor groot-, kleinvee tr: grutbûthús, lytsbûthús zaliger (gedachtenis) tr: ... silger Met matigheid tr: mei mjitte De matigheid betrachten tr: by de mjitte bliuwe Des duivels prentenboek tr: de printebibel tr: it duvels printeboek Ik ben wat huiverig tr: ik bin wat huverich, it giet my huverich oer de lea Ik ben er wat huiverig voor tr: ik bin der wat huverich foar Ergens voor geknipt zijn tr: earne foar knipt, snien wêze Ik heb mijn voet verzwikt tr: ik haw de foet ferkloft, ferklost, ferknoffele Ik lust graag rabarber, (rabarbermoes) tr: ik mei graach rabarber Groot kerkportaal tr: rom (it), rûm (it) De zuidelijke muur tr: de súdmuorre Zuidelijk van het meer, de stad tr: súd (fan), besuden de mar, de stêd De zuidelijke muur tr: de súdmuorre Zuidelijk van het meer, de stad tr: súd (fan), besuden de mar, de stêd Een lastig zeeschip tr: in lestich seeskip Op wachtgeld tr: op wachtjild De kleren uitdoen tr: de klean útdwaan Het licht uitdoen tr: it ljocht útdwaan Een post in een boek uitdoen tr: in post yn in boek skrasse Je kunt hem wel uitdoen, (hij komt niet meer) tr: kinst him wol trochskrasse Hij weet de kinderen te boeien bij het vertellen tr: hy kin de bern by 't fertellen tige fêsthâlde Een slaapmiddel tr: in sliepmiddel, sliepguod Het begrijpen tr: it begripe, it yn, foar it ferstân hawwe Beginnen te begrijpen tr: begjinne te begripen, yn, foar it ferstân krije (Het ongewone doen v.) iem. niet begrijpen tr: gjin ferstân fan immen hawwe Wij begrijpen elkaar tr: wy kinne prate Ik begrijp dat nu eenmaal zo! tr: sa sjoch ik dat no ienkear! Dat kan ik me begrijpen tr: dat kin 'k my begripe (Dat) kun je begrijpen! tr: kin je, kinst begripe! Het ergens niet op begrepen hebben tr: it earne net op begrepen, stean hawwe Het op iem. begrepen hebben tr: it op immen begrepen hawwe Eronder begrepen zijn tr: deryn begrepen wêze Hij is onhandelbaar tr: hy is min, net te brûken, hy wol net om ('t) lyk, hy is dwers en ferkeard Dat paard is onhandelbaar tr: dat hynder is wreed op 'e team Eindje tr: eintsje (it) Een lang eind, (een lang persoon) tr: in lang ein, in ein keardel Een heel eind die kant op tr: in hiel ein dy kant út Een aardig eindje tr: in moai eintsje Een heel eind lopen tr: in hiel ein rinnen Je kletst, zwetst maar een eind weg tr: kletst, swetst mar wat Aan het kortste eind trekken tr: oan it koarste ein lûke, efter sliepe, yn 'e weach sliepe, yn 'e heinste keap wêze Aan het langste eind trekken tr: oan it langste ein lûke Aan het langste eind trekken (door over iets te beschikken) tr: yn hâlders hân, hâldershân weze Zijn eindje vasthouden tr: jins ein, string fêsthâlde Haar zelf tr: harsels Dat is van haar tr: dat is fan har, dat is harres Dat, die v. haar is veel mooier tr: harres is folle moaier Een oom v. haar tr: in omke fan har, fan harres De, het hare tr: harres Een haar(tje) tr: in hier tr: in hierke Geen haar tr: gjin hier Op een haar tr: op in hier (ôf) Iem. geen haar krenken tr: immen neat dwaan, misdwaan Hij heeft geen haar op z'n hoofd dat deugt tr: hy hat gjin goed hier op 'e holle Hij heeft zoveel spijt als haren op z'n hoofd tr: it spyt him safolle as er hierren op 'e holle hat Geen haar op mijn hoofd dat er aan denkt tr: gjin hier op 'e holle tinkt deroan, deroer Wilde haren hebben tr: (in) wyld hier, wylde hierren yn 'e nekke hawwe Zijn wilde haren verliezen tr: de wylde hierren ferlieze Grijze haren tr: falsk hier tr: griis hier Er grijze haren v. krijgen tr: der griis hier, grize hierren fan krije Vechten dat de haren ernaar stuiven tr: fjochtsje dat de faksen der nei fleane, de hierren dernei stowe Iem. tegen de haren (in)strijken tr: immen op it sear komme Het, alles op haren en snaren zetten tr: alles op hars, haren en snaren sette Iets met de haren erbij slepen, trekken tr: eat der by de hierren, it hier by skuorre De haren rezen hem te berge tr: de grize gie him oer de grouwe Gekrulde haren, gekrulde zinnen tr: krol hier, krol sin Dun haar hebben tr: tin yn 't hier sitte, wêze Golvend haar tr: hier mei in slach, mei slaggen deryn, slaggerich hier Het haar kammen tr: hierkjimme Haar en veren tr: hier en fear Met huid en haar tr: mei hûd en hier Iem. in het haar vliegen tr: immen yn 'e faksen ride, fleane, immen yn it hier fleane Elkaar in het haar zitten tr: inoar yn 'e faksen, it hier sitte, inoar yn 'e kaam hingje, inoar yn 't jern hingje, sitte Haar op de tanden hebben tr: hier op 'e tosken hawwe Ter beschikking tr: ta jins foldwaan De laatste beschikking voor het maal maken tr: de lêste dingen foar it miel beoarderje Een ministeriële beschikking tr: in ministeriële beskikking Tot zijn beschikking krijgen tr: ta jins beskikking, foldwaan krije, hawwe Dat staat jou ter beschikking tr: dat is, stiet ta dyn foldwaan Iem. ter beschikking v.d. regering stellen tr: immen ûnder bestel fan it regear sette ûnder tafersjoch fan it regear stelle, ta beskikking fan it regear stelle Zich laten meeslepen tr: jin meinimme, meislepe litte Zich door iem. laten meeslepen tr: jin fan immen weislepe, meitôgje litte Spoedig meegesleept zijn tr: samar wei wêze Meeslepend tr: meinimmend, meislepend Een scherpzinnig antwoord tr: in skerp, skerpsinnich, tûk, snjiddich antwurd Een scherpzinnig antwoord tr: in skerp, skerpsinnich, tûk, snjiddich antwurd Dat is het (rechte) eiereten tr: dat is (no) alles Machinaal dorsen, maaien, zaaien enz. tr: masineterskje, masinemeane, masinesiedzje ensfh Machinaal dorsen, maaien, zaaien enz. tr: masineterskje, masinemeane, masinesiedzje ensfh Dunharig zijn tr: tin yn it hier sitte, wêze Een hel in huis, op aarde tr: in hel yn 'e hûs, op ierde Brandhout voor de hel, (gez. v. (e.) slecht(e) mens(en)) tr: baarnhout foar de hel De hel is losgebroken tr: de duvel is los, fan 't keatling Loop naar de hel! tr: flean nei de hel! De hel in hebben, (heel kwaad zijn) tr: de hel ynhawwe -De weg naar de hel is met goede voornemens geplaveid tr: mei goede foarnimmens is it paad nei de hel fluorre Hel en flikkerend (branden) tr: spril tr: spril baarne Hel en flikkerend (branden) tr: spril tr: spril baarne Behagen scheppen, vinden in tr: behagen skeppe yn, nocht hawwe oan De grote weg tr: de grutte dyk, wei Dat is zo oud als de weg naar Kralingen, Rome tr: dat is sa âld as de wei (fan, nei Jeruzalem, Rome) De brede, smalle weg tr: de brede, smelle wei Iem. de weg wijzen tr: immen it paad wize Ergens de weg weten tr: earne it paad witte, earne bekend wêze Naar de weg vragen tr: it paad freegje, befreegje Naar de bekende weg vragen tr: nei de bekende, kundige wei freegje Zich op weg begeven, op weg gaan tr: jin op 'en paad jaan, op 'en paad gean Hij is op weg naar Leeuwarden tr: hy is ûnderweis nei Ljouwert Zijns weegs gaan tr: jins wegen gean Op de goede, verkeerde weg zijn tr: op 'e goede, ferkearde wei wêze Iem. op de rechte weg brengen tr: immen op it goede paad bringe Iem. op weg helpen tr: immen op ('e) gleed, op stap helpe Op weg raken tr: op ('e) gleed reitsje Goed, flink op weg zijn tr: goed op stap wêze Op weg zijn om ... tr: op wei wêze om .. Dat ligt (niet) op mijn weg tr: dat leit (net) op myn wei (Iem.) in de weg staan tr: (immen) yn 'e wei, yn it paad stean Hij staat mij daar niets in de weg tr: hy stiet my dêr neat yn 'e wei Hij staat mij in de weg (fig.) tr: hy stiet my yn 'e wei, yn 't paad Dat zit mij in de weg tr: dat is my yn 'e wei Iem. iets in de weg leggen tr: immen eat yn 'e wei lizze Niem. iets in de weg leggen tr: nimmen in strie dwers, yn 'e wei lizze Er is iets in de weg gekomen tr: der is eat tusken kommen Hij zal mij nog wel eens in de weg komen tr: wy prate noch wolris, hy is noch net fan my ôf Voor iem. uit de weg gaan, (lett.) tr: foar immen oan 'e kant gean fig. tr: immen mije Voor niets uit de weg gaan tr: nearne foar omhelje Uit de weg ruimen tr: út 'e wei romje De weg door het leven tr: it paad troch it libben Hij zal zijn weg wel vinden tr: hy sil syn paad wol fine Zijn eigen weg gaan tr: jins eigen wei, wegen gean Langs ... weg tr: op ... wize Langs de weg v. tr: yn 'e wei, yn in wei fan Dat is de kortste weg tr: dat is de koartste klap Dat is de zekerste weg tr: dat is de wiste wei af te leggen afstand tussen twee plaatsen. De kortste weg tussen twee punten tr: de koartste ferbining tusken twa punten Dat is nog een hele weg tr: dat is noch in hiel ein Nog een lange weg voor zich hebben tr: noch in lange wei foar jin hawwe Te halver wege tr: op healwei doortocht. Weg weten met iets tr: jin earne mei rêde kinne Met zijn tijd, geld geen weg weten tr: mei jins tiid, jild gjin wei witte Weg met ... tr: fuort mei! Als dat gebeurt, ben je weg tr: as dat bart, bist ferkocht Dat is nooit weg tr: dat is noait wei verwijderd. Ver, een heel eind weg tr: fier, in hiel ein fuort Weg zijn, (bewusteloos) tr: wei wêze de kluts kwijt zijn tr: derôf wêze Even weg zijn, (even slapen) tr: efkes wei wêze Weg zijn in een boek tr: yn in boek wei wêze Weg zijn van tr: wei wêze fan ter uitdrukking v.e. voortgaan. Al pratende weg tr: (al) pratendewei Iets weg hebben van tr: wat wei hawwe fan Het heeft er veel v. weg alsof ... tr: it hat der in soad fan as .. Ik heb hem er uitentreuren op gewezen tr: ik haw him der út 'en treuren, hieltyd wer op wiisd Het duurt uitentreuren lang tr: it duorret fan ivichheid oant amen Gebruik maken v.e. broedmachine tr: masinebriede Een vloeitje tr: in floeike Een brom in hebben tr: de lading ynhawwe, in bêste saaier, in goede stamper ynhawwe In triplo tr: yn triplo Vreselijkheden tr: freeslikheden, ôfgryslikheden Deze en gene tr: dizze en jinge Deze of gene tr: de iene of oare Bij dezen tr: by dizzen, hjirby In, te dezen tr: yn dizzen, yn dit stik fan saken, (fan) dit oangeande, dit oangeande, wat dit oanbelanget, oangiet Voor, na dezen tr: hjirfoar, hjirnei De eerste dezer tr: de earste fan dizze moanne Afschrift dezer tr: ôfskrift Schrijver dezes tr: de skriuwer Doortrapt gemeen tr: trochtrape, trochtrapende gemien Doortrapt gemeen tr: trochtrape, trochtrapende gemien Voor deze, dit maal tr: foar diskear, ditkear, dit pas Ten tweeden, derden enz. male tr: foar de twadde, tredde ensfh. kear Te(n) enen male tr: alhiel, folslein Een maal aardappelen tr: in miel ierappels Ergens zijn maal mee moeten doen tr: earne it miel mei dwaan moatte Aan het maal zitten tr: oan it miel sitte, wêze, oan 'e panne sitte, oan 'e skaf sitte, oansitte Tijdens het maal tr: ûnder (it) iten Huis aan huis collecteren tr: by de doarren del, lâns wêze Collecteren (in kerk) tr: pongje, ponkjerinne, mei de pong, ponge omgean, rinne Handelsreiziger in iets zijn tr: earne mei, yn reizgje De ideeën der Franse revolutie tr: de ideeën fan 'e Frânske revolúsje Hij houdt er rare ideeën op na tr: hy hâldt der nuvere, frjemde ideeën op nei Hij heeft er geen (flauw) idee van tr: hy hat der net folle idee oer, gjin flau idee fan Naar, volgens mijn idee tr: nei, neffens myn betinken Dat is een (goed) idee tr: dat is in (goed) idee Ergens idee in hebben tr: earne idee by, foar hawwe Krachtvoer geven tr: byfuorje Fiolen laten zorgen tr: it op 'e rongen slypje litte, it op it rammeljen fan 'e pels oankomme litte Have en goed tr: have en goed. Levende have, libbene have Liggende have tr: fêst, ûntilher goed Tilbare have tr: tilber guod Zich handhaven tr: jin hânhâlde, hanthavenje Een nakomertje zijn tr: efterneinei, efteroannei, neikomme Ankerop gaan tr: anker-op gean Een kronkel in de darm tr: in krinkel yn 'e term Fruit is dit jaar schaars tr: der is dit jier net folle fruit, fruit is dit jier min oan te kommen Een schaarse tijd tr: in tiid fan krapte Een schaars loon tr: in goarrich lean Schaars bedeeld worden tr: by de tomme heind wurde Dat is schaars te vinden tr: dat is amper, skraach te finen Ik zie hem schaars, (zelden) tr: ik sjoch him selden, komselden Met het hooi-ijzer op broei controleren tr: roedzje tr: hearoedzje Ergens een stokje voor steken tr: earne in buordsje, skoatteltsje foar strike, earne it near op lizze Met geen stok tr: mei gjin stôk, mei gjin stokken Een stok achter de deur tr: in stôk by de doar V. zijn stokje gaan, vallen tr: fan it stokje gean, falle, reitsje, fan it latsje falle, fan it prikje, fan 'e prikke, prikken falle, gean Het met iem. aan de stok hebben tr: it mei immen oan 'e stôk hawwe, mei immen yn tsjok waar sitte, wêze, it mei immen yn 't jern, yn 't koarn, by de, in ein hawwe, immen yn 't jern sitte, hingje, mei immen deilis, ûnklear wêze Actief, passief kiesrecht tr: aktyf, passyf kiesrjocht Het is afgrijselijk tr: it is ôfgryslik, it is in griis, ôfgriis Het is afgrijselijk tr: it is ôfgryslik, it is in griis, ôfgriis Bloed aftappen tr: bloed ôftaapje, ôfnimme Iets in het vooruitzicht hebben tr: eat yn it fet, foarútsjoch, útsicht, foarútsicht hawwe Met ... in het vooruitzicht tr: yn it foarútsjoch fan .. Iets in het vooruitzicht stellen tr: eat oankundigje, tasizze Goede vooruitzichten hebben tr: in goed foarútsjoch, goede foarútsichten hawwe In het vooruitzicht, (v. tevoren) tr: yn 't foar Zo droog als gort tr: sa drûch as hop, hoppe Het in de gort jagen tr: de boel yn 'e bulten jeie In de gort lopen tr: yn 't hûndert rinne De gort is gaar tr: it grôt is gear, de rapen binne gear Zij heeft gort gegeten, die zwelt in de buik tr: se hat tefolle grôt iten Een dot geld tr: in bonke, klompe, slompe jild Het haar in een dot doen tr: it hier yn in wronge oprôlje schattig iets of iem. Een dot v.e. kind tr: in skat fan in bern, in skatsje, in pop Een dot v.e. hoedje tr: in skattich, alderleafst huodsje Een anisetje tr: in anyske, in anysslokje Tevredenheid is verkieslijk boven schatten tr: tefredenens is te ferkiezen boppe, is better as skatten Dat is het verkieslijkst tr: dat is it bêste, de baas Op de pof halen, kopen tr: op 'e pof, op 'e klets helje, keapje, op 'e latte helje Op de pof, (op goed geluk af) tr: op 'e dolle roes Eentonig spreken tr: ientoanich, sûnder ferhef prate Een eentonig toneelstuk tr: in ientoanich toanielstik, in toanielstik sûnder folle ferhef Plompweg zijn mening zeggen, (fig.) tr: der mei de grutte, stompe bile op yn houwe, der mei de heksebile yn houwe, slaan, mei de klompen yn 't spul falle, komme, mei de hiele wâl útfalle, yn 'e sleat falle Het is mij egaal tr: it leit my wol flak, sêft, sljocht Stoppels, (stoppelige baardhaartjes) tr: stoppels Iem. ergens op aankijken tr: immen earne op oansjen Een kaart opwerpen tr: in kaart opspylje Zich opwerpen tot ... tr: jin ... meitsje Zich opwerpen als ... tr: ... spylje: de lieder spylje Iets ergens in metselen tr: eat earne yn bemitselje Zich iets voornemen tr: jin eat foarnimme, eat foarnimme, eat foar jin nimme Het leger is de stad ingerukt tr: it leger is de stêd yn lutsen, tein De brandweer kon spoedig weer inrukken tr: de brânwacht koe al gau wer oppakke Ruk in! tr: jou dy ôf, wurd wei Hu, wat is het koud tr: hu, wat is it kâld! Iem. onder narcose brengen tr: immen ûnder narkoaze bringe, immen weimeitsje Onder narcose zijn tr: ûnder narkoaze wêze, weimakke wêze Iem. de mantel uitborstelen tr: immen útboarstelje Wisselvallige resultaten tr: wakker ûngelikense resultaten kwant. Een vreemde, rare snuiter tr: in lestige, nuvere pasjint, in (moaie, nuvere) print, in (moai, nuver) printeboek, in nuvere skiter Het beschouwen. Bij nadere beschouwing tr: by neier besjen Buiten beschouwing laten tr: bûten beskôging litte Een opwelling v. nijd tr: in bekrûping fan nidigens In de eerste opwelling tr: op 'e dolle roes, mei de dolle holle, mei de dolle, dryste kop Zijn eerste opwelling was ... tr: syn earste gedachte wie ... Geen aasje tr: gjin grevel Levend aas tr: wreed aas De schede v.e. koe tr: de skie fan in ko, it foarlêch, foarliif Ergens iets aan hebben tr: earne eat oan hawwe Niets moeten hebben van tr: neat hawwe moatte fan Ergens iets tegen hebben tr: earne eat op tsjin hawwe Veel v. iem. hebben tr: in protte, soad fan immen hawwe Hoofdpijn hebben tr: pineholle hawwe Te weinig dekens over zich heen hebben tr: temin tekkens oer hawwe De hoeveelste hebben wij vandaag? tr: hokker mannichste hawwe wy hjoed? Opscheppen van heb ik jou daar tr: swetse fan sa hast, sa ha jo net Iets niet willen hebben tr: eat net lije wolle, hawwe meie Dan moet je net hem hebben (iron.) tr: dan moatst krekt by him wêze Niet te eten hebben tr: gjin iten hawwe Te maken hebben met tr: te krijen, te meitsjen hawwe mei Te doen hebben met tr: te dwaan, begrutsjen hawwe mei Niets te zeggen hebben tr: neat yn te bringen hawwe Niets te betekenen hebben tr: neat te betsjutten, neat om 'e hakken hawwe Het koud, warm hebben tr: kâld, waarm wêze Het niet op iem. hebben tr: it net op immen (stean) hawwe Hebben is hebben, ('maar krijgen is de kunst) tr: hawwen is hawwen (en krijen is de keunst) Je hebt, men heeft, (er is, er zijn) tr: (do) hast, jo hawwe Wat zullen we nu hebben! tr: wat sille wy no hawwe, wat sil dit! Het goed, slecht hebben tr: it goed, min hawwe Het hebben over tr: it hawwe oer Ik heb het tegen jou tr: ik haw it tsjin dy Wel heb je ooit! tr: ha jo, hast no wol oait! -Je weet wat je hebt, maar niet wat je krijgt tr: wy witte wat wy hawwe, mar net wat wy krije Het hebben en houden tr: it hawwen en hâlden, dwaan, it hab-en-hâld Met (enige) stemverheffing spreken tr: mei in (wat) útset lûd prate In staat tot. Iem. voor een examen bekwaam maken tr: immen klearmeitsje foar in eksamen Een bekwaam man tr: in bekwaam, berekkene, eabel, habyl man Bekwaam in zijn vak zijn tr: bekwaam yn jins fak wêze, goed by de saak wêze Bekwaam zijn tr: bekwaam wêze, der wol wêze kinne Bekwaam tot tr: bekwaam ta Te bekwamer tijd tr: op 'e rjochte tiid Met bekwame spoed tr: mei faasje Verlang jij nog niet terug? tr: wolsto noch net (graach) werom? Wie zou het verleden terugverlangen? tr: wa soe it ferline werom hawwe wolle? De bedroefden, diepbedroefden tr: de drôven tr: de djipdrôven bedroevend. Bedroefde tijden tr: minne, treurige tiden Het is bedroefd zoals jullie vloeken tr: it is bedroefd, benaud, need, treurich sa't jim flokke Dat is een bedroefd beetje tr: dat is in bedroefd, benaud, drôvich, treurich (lyts) bytsje Bedroefd slecht tr: bedroefde, benaude, drôvige, treurige min De bedroefden, diepbedroefden tr: de drôven tr: de djipdrôven bedroevend. Bedroefde tijden tr: minne, treurige tiden Het is bedroefd zoals jullie vloeken tr: it is bedroefd, benaud, need, treurich sa't jim flokke Dat is een bedroefd beetje tr: dat is in bedroefd, benaud, drôvich, treurich (lyts) bytsje Bedroefd slecht tr: bedroefde, benaude, drôvige, treurige min In een flits tr: yn in flits Ergens een flits v. zien tr: earne in glim, skim, skimp, skym fan sjen (ongebr.) tr: jamk Bloeddorstig zijn tr: moardsuchtich wêze, bloed sjen wolle Een ruiterlijk antwoord tr: in iepen, iepenhertich antwurd Hij kwam er ruiterlijk voor uit tr: hy kaam der earlik foar út Een ruiterlijk antwoord tr: in iepen, iepenhertich antwurd Hij kwam er ruiterlijk voor uit tr: hy kaam der earlik foar út Een kamer redderen tr: in keamer oan ('e) kant bringe Een boedel redderen tr: boelberêde Een pestbui hebben tr: in striemin sin hawwe Het schouwende leven tr: it skôgjende libben Een lijk schouwen tr: in lyk skôgje Vaarten schouwen tr: fearten skôgje Een das stroppen tr: in strik, stryk knoopje, knope -Waar (hout) gehakt wordt, vallen spaanders tr: dêr't hout kappe wurdt, falle spuonnen Broedkolonie v. meeuwen tr: kobbeflecht, kobbekoai Pressen tot tr: presje, preskje, presse ta, fergje op, ta Razen als een bezetene tr: raze as in gek Hard razen tr: raze as murden, balken trettjin, balken heech raze De storm, de zee raast tr: de stoarm, de see raast Razen en tieren tr: roppe en raze Het water in de ketel raast tr: it wetter yn 'e tsjettel raast De auto's razen over de weg tr: de auto's giselje oer 'e dyk Slijm opgeven tr: slimen opjaan Vanmiddag ben ik thuis tr: fan 'e middei bin ik thús Iem. niet thuis vinden tr: by immen oan, foar de tichte doar komme Van iets niet thuis zijn, (er niet v. willen weten) tr: der neat mei te krijen hawwe wolle Als men om hulp bij hem aanklopt, is, geeft hij niet thuis tr: as jo om help by him oanklopje, komme jo foar de, oan 'e tichte doar Ergens thuis zijn tr: earne thús, hiem, húsk wêze Zich ergens thuis voelen tr: jin earne thús fiele, earne in thús gefoel hawwe, earne aardzje Ergens thuis raken tr: earne thús reitsje, earne wenne Ergens goed in thuis zijn tr: earne goed yn thús wêze, earne goed yn sitte Handen thuis tr: (de) hannen thús -Samen uit, samen thuis tr: dêr't men mei útgiet, dêr moat men ek mei thús komme Oost west, thuis best tr: east west, thús bêst Hij heeft geen thuis tr: hy hat gjin thús Samenwerken met tr: oparbeidzje mei Per definitie tr: per definysje Hij kan niet ruim soppen tr: hy soppet net rom Het is niet ruim soppen daar tr: it soppet dêr net rom, hja sopje dêr net rom hoogdravend, bombastisch. Een gezwollen stijl tr: in heechdravende, bombastyske styl Op gezwollen toon tr: op heechdravende toan Al te goed is buurmans gek tr: al te goed is oarmans gek, dy't te goed foar in oar is, is net goed foar himsels, dy't mijen is, hat himsels it meast Met de noorderzon vertrekken tr: stil weiwurde V. uitstekende kwaliteit tr: bêstsoartich V.d. hoogste kwaliteit tr: soartich Het is v.d. hoogste kwaliteit tr: it is (de) soarte Het (niet) kunnen uitzingen tr: it (net) útsjonge, útknikke, útrikke, útwaskje kinne, de ein, de sang (net) útsjonge kinne, it (net) oan 'e ein ta útride, útrinne kinne Kwart mud tr: muddefearn (it) Halve mud tr: healmudde In iets grabbelen tr: earne yn om grabbelje Ergens roem op dragen tr: earne grut op gean, wêze In zijn tuintje zijn tr: yn 'e bou, griente wêze Ieder moet zijn eigen tuin wieden tr: elk hat genôch foar syn eigen doar te feien, elk hat genôch oan syn eigen tún te wjudzjen Iem. om de tuin leiden tr: immen foar de kroade ride, yn 'e mist fiere Het niet over de tuin gooien tr: it net weismite (Suiker)bieten koppen tr: bitekopje, bitekrûdzje Een wanschapene tr: in wanskepene, wanskik Geen kloot, (niets) tr: gjin kloaten De Engelse ziekte tr: de Ingelske sykte Engels hemd tr: Ingelsk himd Engels leer tr: Ingelsk lear De Engelse ziekte tr: de Ingelske sykte Engels hemd tr: Ingelsk himd Engels leer tr: Ingelsk lear Een vloek tr: in grou, swier wurd Er rust een vloek op tr: de flok leit derop In een vloek en een zucht tr: yn, mei in flok, in sike en in sucht, yn in sucht Hij verslijt zijn kleren erg snel tr: de klean rane him fan 'e hûd, fan it liif (ôf) Hij had in korte tijd vier huishoudsters versleten tr: hy hie yn in hoartsje tiid fjouwer húshâldsters fersliten Zijn dagen met lezen verslijten tr: de dagen mei lêzen slite, ferslite, yn ein bringe Iem. verslijten voor tr: immen ferslite, hâlde foar Dorstig makend. 't Is smachtend heet tr: it is toarstich waar verlangend. Iem. smachtend aanzien, smachtende blikken toewerpen tr: immen langjend, fol langst, langstme oansjen Dorstig makend. 't Is smachtend heet tr: it is toarstich waar verlangend. Iem. smachtend aanzien, smachtende blikken toewerpen tr: immen langjend, fol langst, langstme oansjen Ten departemente tr: op it departemint Een afgebeuld lichaam tr: in ôfbeuld, ferbeuld, ferbealge lichem Er klonk gelach tr: der waard lake In gelach uitbarsten tr: yn laitsjen útbarste, it útbarste fan it laitsjen Het bezwaart me tr: it ieit my swier, it leit my as in stien op it hert, it leit my ferkeard, swier op 'e lea Belangende hem tr: oangeande him, wat him belanget Afgestompt vol tr: oerrinnende, opheapjende, proppende, opproppende fol Iets verbieden tr: eat ferbiede, earne it near op lizze Streng verbieden tr: op hals en kiel (ôf) ferbiede Zij is bevallen tr: hja is befallen tr: hja hat útpakt, is yn stikken fallen, hja is fan 'e baan rekke, hja hat in wâldreis dien, makke Zij is bevallen v.e. zoon dochter tr: hja hat in jonkje, famke krige Hoe is het u bevallen? tr: hoe hat it jo foldien? Iem. aanvankelijk goed, slecht bevallen tr: immen goed, min oankomme Dat bevalt mij tr: dêr mei ik wol oer Niet bevallen tr: misfalle Bij benadering tr: (sa) likernôch Dat is bij benadering (v. gewicht, hoeveelheid, waarde) tr: dat is op 'e (rûge) roai Dat is slechts bij benadering te bepalen tr: dat is inkeld (mar) te roaien, roezen De vlakke hand tr: de platte hân De handen warmen tr: hanwaarmje Vlug door de handen laten schieten (v. touwwerk) tr: ferhantsje Een hand vol tr: in hanfol Handen vol tr: hanfollen Handen vol werk tr: hannen fol wurk (fig.) In de handen klappen tr: hantsje, hânklappe Iem. de hand geven, drukken, schudden tr: mei immen fûstkje Elkaar de hand geven tr: meiïnoar fûstkje Een slap handje, een slappe hand (geven) tr: in slap hantsje, in slappe hân jaan Van hand verwisselen, met de andere hand gaan dragen tr: omhantsje, omhifkje, omnimme (intrans.) De handen vouwen (voor gebed) tr: de hannen gearnimme, geardwaan, hângearje, hannegearje Met gevouwen handen tr: mei de hannen gear Met lege handen tr: mei lege hannen De handen ineen slaan (v. verwondering, bewondering) tr: de hannen derfoar gearslaan Zijn hand zetten tr: jins, de hân sette In iem. handen zijn tr: yn immens hannen wêze In handen komen van tr: yn ('e) hannen komme fan Iem. in handen vallen tr: immen yn ('e) hannen falle Iets in de hand hebben tr: eat yn 'e hân hawwe In goede, slechte handen vallen tr: yn goede, minne, ferkearde hannen falle, komme Gods hand tr: Gods hân Hand van scheepsanker tr: floei (it) Aan de beterende hand zijn tr: oan 'e winnende hân wêze, wer yn 't oanwinnen wêze, yn, oan it gewin wêze Aan de winnende hand zijn tr: oan 'e winnende hân, yn 't winnen wêze Aan de verliezende hand zijn tr: yn 't ferlies wêze, ferlieze Op iem. hand zijn tr: op immens hân wêze Iem. op zijn hand hebben, krijgen tr: immen op jins hân, kant hawwe, krije in zegswijzen, uitdrukkingen en figuurlijke toepassingen. Als men hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand tr: as men him de (lytse) finger jout, nimt er de hiele hân Mijn handen jeuken mij tr: de fingers, fingerseinen, hannen jokje my Handen te kort komen tr: net witte wat men earst of lêst dwaan sil Ik heb immers maar twee handen tr: ik haw mar ien pear, twa hannen De handen staan hem verkeerd tr: de hannen sitte him dwers oan it liif Zijn handen staan daar niet naar tr: de hannen steane him dêr net nei Handen aan het lijf hebben tr: de want, wanten út hawwe, fan oanpakken wêze, wol oanpakke wolle, de hannen net mije Die heeft handen aan het lijf tr: dy sitte de hannen net yn 'e knoop Met de handen over elkaar zitten tr: mei de hannen oerinoar sitte Met de handen in het haar zitten tr: mei de hannen yn it hier stean De hand in de zak moeten steken tr: ta de bûse moatte Geen hand voor ogen kunnen zien tr: gjin hân foar eagen sjen kinne Het zijn twee handen op één buik tr: se slaan op ien tromme Veel handen maken licht werk tr: mei-inoar is it samar dien, klear Op iem. handen letten tr: immen op 'e fingers, hannen sjen Van de hand in de tand leven tr: mei de iene hân ynbarre, mei de oare wer útjaan, fan de iene dei op, yn de oare libje Met hand en tand tr: út alle macht Mijn hand erop! daar is mijn hand! tr: myn hân derop! Naar de hand v.e. meisje dingen tr: om in faam stikje, stykje, toarne, doel hawwe op in faam (Om) de hand v.e. meisje vragen tr: in faam freegje De, met zijn hand over het hart strijken tr: de hân oer it hert strike Iem. de hand boven het hoofd houden tr: immen de hân boppe de holle hâlde De hand ophouden tr: de hân ophâlde Een gat in de hand hebben tr: in gat yn 'e hân hawwe De handen wringen (v. wanhoop, smart) tr: jin de hannen wringe De handen vol hebben aan tr: besteld wêze mei, genôch hawwe oan, de broek, hûd, it gat fol hawwe oan De handen aan iem. (nl. een tegenstander) vol hebben tr: (swier) partij oan immen hawwe Niet met lege handen komen tr: net mei lege hannen komme Iem. met lege handen wegsturen tr: immen liddich fuortstjoere Met vaste hand leiden tr: in fêste koerts hâlde (intrans.) Ik draai, keer er mijn hand niet voor om tr: it is my it oergearkommen mar, ik haw der neat mei te krijen De handen in de schoot leggen tr: it oerjaan Zich z'n handen wrijven tr: jin yn 'e hannen wriuwe Zich in de handen mogen wrijven tr: de hannen tichtknipe meie Zijn handen in onschuld wassen tr: jin de hannen yn ûnskuld waskje Bang zijn zijn handen aan koud water te branden tr: bang wêze dat men jin oan kâld wetter baarne sil Zijn handen uitsteken, uit de mouw steken tr: de hannen út 'e mouwe stekke, oanpakke, de hannen útstekke Geen hand uitsteken tr: gjin hân útstekke, gjin hannen te weech slaan, gjin hân (noch foet) te war slaan Iem. een handje helpen tr: in hantaast foar immen dwaan De handen thuis houden tr: de hannen thúshâlde Zijn handen niet thuis kunnen houden, (handtastelijk worden, zijn) tr: de hannen net thúshâlde kinne; (stelen) jins trouwe hannen net hâlde kinne, de hannen te fier útstekke Handen thuis! tr: (de) hannen thús!, hâld dyn fingers thús! Met zijn handen in zijn zakken staan tr: mei de hannen yn 'e bûse stean De hand aan de ploeg, het werk slaan tr: hannen, de hân oan 'e ploege slaan De hand aan zichzelf slaan tr: de hân, hannen oan jinsels slaan De laatste hand eraan leggen tr: de lêste hân deroan lizze, dien wurk meitsje De hand aan iets houden tr: de hân oan eat hâlde De, zijn handen van iem., iets aftrekken tr: de hannen fan immen, eat ôflûke, immen, eat farre litte, de hannen derôf waskje In de handen spuwen tr: jin yn 'e hannen flybkje Iem. de handen binden tr: immen de hannen bine De handen vrij hebben, krijgen tr: de hannen frij hawwe, krije Iem. iets in de hand stoppen tr: immen eat tatriuwe, tatropje Iem. de handen smeren, stoppen, vullen tr: immen de hannen smarre, stopje Van de hand van ... tr: fan 'e hân fan .. Een goede hand van ... hebben tr: in goede hân fan ... hawwe De helpende hand tr: de helpende hân Iem. de helpende hand bieden tr: immen hantlangje Handje contantje tr: jild op 'e fingerseinen, betelling op 'e hân Ergens een handje van hebben tr: eat oan jim hawwe, eat foar de, in gewoante, moade hawwe, eat hiem hawwe, eat foar in oanwenst hawwe in vaste verbindingen met voorzetsels. Aan de hand (v. paard) tr: by der hân Aan de hand van tr: oan 'e hân fan Iem. aan de hand hebben, (verkering met iem. hebben) tr: wat oan 'e hân, it hantsje hawwe Aan het handje lopen van iem. tr: oan it hantsje fan immen rinne. Iem iets aan de hand doen tr: immen eat oan 'e hân dwaan, jaan Wat is er aan de hand? tr: wat is der te rêden? Daar is iets bijzonders aan de hand tr: dêr is wat te rêden Er is niets aan de hand tr: der is neat te rêden Iets achter de hand hebben, houden tr: eat efter de hân, efterút hawwe, hâlde, noch wol wat yn it hoal hawwe Iets bij de hand hebben, (als middel v. bestaan) tr: eat by de ein hawwe iets beschikbaar hebben tr: eat by de hân hawwe, eat ta jins foldwaan hawwe Boven de hand (gooien) tr: boppe de hân, boppehâns, boppehânsk Alles gaat door zijn handen tr: alles giet him troch de hannen Goed in de hand liggen (v. gereedschap) tr: goed yn 'e hân lizze Ergens de hand in hebben tr: earne de hân yn hawwe De hand ermee in hebben tr: der midden spylje, der mei ûnder spylje Iem. in de hand homen tr: immen yn 'e hân komme, groeie, dije, immen oankomme Hand in hand gaan tr: mei-inoar op gean, mei-inoar mank gean Het kan in en uit de hand vallen tr: it kin yn en út 'e hân rinne tr: it kin yn en út de hân rinne In handen van tr: yn ('e) hannen fan Schoon in 't handje tr: skjin op 'e hân, it hantsje Iem. iets in handen geven tr: immen eat yn hannen jaan Iem. iets in de hand duwen, stoppen tr: immen eat yn 'e hannen triuwe Iem. iets in handen spelen tr: immen eat yn hannen spylje Iets in handen krijgen tr: eat yn hannen, ta jins foldwaan krije (Een auto, motor) goed in de hand hebben tr: (in auto, motor) yn 'e macht hawwe In de hand werken tr: yn 'e hân arbeidzje, wurkje Iem. in de hand werken tr: immen yn 'e hân arbeidzje Met de hand (gemaakt) tr: mei de hân (makke) Met zijn handen zijn brood, de kost verdienen tr: it mei de hannen fertsjinje, helje moatte Iem. naar zijn hand zetten tr: immen nei jins hân sette (N)iets om handen hebben tr: (n)eat om, by hân, om hannen, omhâns hawwe Onder dokters handen zijn tr: ûnder doktershannen wêze Iets onder handen hebben tr: eat ûnder hannen hawwe Iem. goed onder handen nemen tr: immen goed ûnder hannen nimme, op it harspit nimme Hij bleef onder mijn handen dood tr: hy waard my ûnder (de) hannen wei Onder de hand, (onderhands) tr: ûnder de hân, ûnderhâns, ûnderhânsk tr: ûnder hannen, de hân Iem. op handen dragen tr: immen op hannen drage Geld op de hand (krijgen) tr: jild op 'e hân (krije) Iem. geld op de hand geven tr: immen jild op 'e foarhân jaan Zwaar op de hand zijn tr: swier op 'e hân wêze, oan de swierste ein (fan 'e balke) sitte, de swierste ein boppe hawwe, fol swierrichheid sitte, de hiele wrâld op 'e nekke hawwe Iem. op de handen kijken tr: immen op 'e fingers, hannen sjen Op handen zijn tr: op hannen wêze Het loopt mij over de hand tr: it rint my oer de fûst, it is my oer de hân Hand over hand toenemen tr: stadichoan, al mar tanimme Iem. iets ter hand stellen tr: immen eat oerjaan, takomme litte Iets ter hand nemen tr: eat oanfange, oangean, ûnder hannen nimme, ûndernimme, earne mei begjinne Een boek uit de hand leggen tr: in boek dellizze Uit de hand lopen tr: út 'e hân rinne Uit de hand vallen tr: út 'e hân, út 'e hannen falle, út 'e rigel sjitte Het kan in en uit de hand vallen tr: it kin yn en út de hân rinne Uit de hand tr: út 'e hân, ûnderhâns, ûnderhânsk Iets uit (de) handen geven tr: eat út hannen jaan Er komt niets, weinig uit zijn handen tr: der komt him neat, net folle út hannen Uit de vrije hand schieten tr: út de frije hân sjitte Iets uit de hand maken (niet machinaal) tr: eat út 'e hân meitsje Uit de eerste, tweede, derde, vierde hand tr: út de earste, twadde, tredde, fjirde hân Van de hand (v. paard) tr: fan der hân Het gaat hem vlug v.d. hand tr: it giet him linich fan 'e hân Het werk gaat hem niet vlot v.d. hand tr: it wurk sit him oan 'e hannen fêst, wol him net troch de hannen, fljocht him net troch de hannen Het werk gaat hem vlot v.d. hand tr: it wurk fljocht him troch de hannen Die waren gaan vlot, grif v.d. hand tr: der is loop yn, der sit sleet yn Het product wil niet v.d. hand tr: der sit gjin skoat yn, de sloai sit deryn Iets v.d. hand doen, zetten (zich v. iets ontdoen) tr: eat ôfskypje, slite, jin eat kwytmeitsje Van de hand doen tr: fan 'e hân dwaan, oer de hân slaan Van de hand wijzen tr: fan 'e hân wize Iets met kracht v.d. hand wijzen tr: eat fier fersmite, eat fier (wei) smite Van hand tot hand gaan tr: elk troch de hannen gean Voor de hand (wegnemen) tr: foar de fûst, hân (wei) op, foar hâns wei op Voor de hand liggen, (lett.) tr: foar de hân lizze tr: yn 'e reden lizze Voor de hand zitten, (bij het kaarten het eerst moeten uitspelen) tr: oan 'e foarhân sitte -Maak eens een vuist als je geen hand hebt tr: meitsje ris in fûst as men gjin hân hat, as men gjin hân hat, kin men gjin fûst meitsje Als de ene hand de andere wast, dan worden beide schoon tr: as de iene hân de oare wasket, dan wurde beide skjin Winnende hand is mild tr: de winnende hân is myld Die wijn is te sterk verdund tr: dy wyn smakket lask Wegdoen beneden de waarde tr: weiskite Kleine bevernel tr: wylde anys, Pimpinella saxifraga L Een getrouwe vertaling tr: in sekuere, krekte oersetting Een getrouw verslag tr: in betrouber ferslach Een getrouwe vertaling tr: in sekuere, krekte oersetting Een getrouw verslag tr: in betrouber ferslach Alwaar hij kwam tr: oeral dêr't er kaam, wêr't er ek kaam Wij kwamen in Amsterdam tr: alwaar ..., wy kamen yn Amsterdam, dêr't ... Op karper vissen tr: karperfiskje In toepassing brengen tr: te pas bringe Van toepassing zijn tr: fan tapassing wêze Zijn testament maken tr: jins testamint meitsje, testamintsje Hij kan zijn testament wel maken tr: hy kin no syn testamint wol meitsje Iem. iets bij testament vermaken tr: immen eat tatestamintsje Het Oude en het Nieuwe Testament tr: it Alde en it Nije Testamint Iem. op zijn testament geven, (op zijn kop) tr: immen neisjen Je moet eens komen buren tr: moatst ris delkomme (foar in praatsje) Goed met iem. buren tr: goed mei-inoar buorje De waterverf er dunnetjes op brengen tr: de wetterferve der tin, ealtsjes, eameltsjes op bringe Het zit er dunnetjes op (nl. de kennis) tr: it sit der tin op Het was maar dunnetjes tr: it stelde net folle foar, it wie mar sa-sa Het nog eens dunnetjes overdoen tr: it noch ris lichtsjes oerdwaan Zijn positie verliezen tr: jins posysje ferlieze, raar delkomme Een hoge positie krijgen tr: in hege posysje krije, op 'e stoel, it stuoltsje komme In positie tr: yn ferwachting Positie kiezen, nemen tr: posysje kieze Door verdrinking om het leven komen, brengen tr: ferdrinke Door verdrinking een einde aan zijn leven maken tr: jinsels ferdrinke Het water, de vijand weren tr: it wetter, de fijân keare, tsjinhâlde Een onheil weren tr: in ûnheil ôfkeare Al te nieuwsgierige mensen werden geweerd tr: al te nijsgjirrige minsken waarden op in ôfstân holden We kunnen hen niet weren, (verhinderen te komen, mee te doen) tr: wy kinne har net keare, tsjinhâlde Zich weren, (zich verdedigen) tr: jin warre, jin warje zijn best doen tr: jin warre Gunstig (weer) zijn voor. Weren op tr: waarje, wierje op als verdelger, vernieler optreden. Er woedde een hevige brand tr: der wie in fûle brân De cholera woedde daar tr: de goalera gong dêr om Enigszins vorstig tr: ripich tr: riperich Vorstig weer tr: froastich, winterich waar, friezerswaar (it) Het werk v.e. melkcontroleur doen tr: meunsternimme, molkopnimme Onuitgesproken blijven tr: net útsprutsen wurde Langwerpig rond tr: langrûn Langwerpig rond tr: langrûn Een aanslag verijdelen tr: in oanslach tefoaren komme Nu is al mijn hoop verijdeld tr: no is al myn hope fuort Het met de dood bekopen tr: it mei de dea bekeapje In staat v. ontbinding tr: yn steat fan ûntbining Een touw strak aanhalen tr: in tou strak, stiif oanhelje De jas zat me te strak tr: de jas siet my te strak, te twang (om 'e lea) Iem. strak in de ogen kijken tr: immen strak, stiif, twang yn 'e eagen sjen Strak voor zich uit kijken, strak tr: straf en stiif foar jin útsjen Iem. strak houden tr: immen koart hâlde, de team oandwaan, op 'e team ride, by de tomme heine Een touw strak aanhalen tr: in tou strak, stiif oanhelje De jas zat me te strak tr: de jas siet my te strak, te twang (om 'e lea) Iem. strak in de ogen kijken tr: immen strak, stiif, twang yn 'e eagen sjen Strak voor zich uit kijken, strak tr: straf en stiif foar jin útsjen Iem. strak houden tr: immen koart hâlde, de team oandwaan, op 'e team ride, by de tomme heine Prevaleren boven tr: prevalearje boppe, gean foar Ik moet ba doen (kindertaal) tr: ik moat in (fize) ba, aba dwaan Een ba, (plasje) tr: in mieltsje Wees maar de minste tr: wês do de minste mar Een roodachtige, blauwachtige etc. tint hebben tr: út 'en readens, blauwens ensfh. skine, sjen Een gelige tint hebben, (gelaatskleur) tr: in gielige kleur hawwe Een fletse tint hebben, (gelaatskleur) tr: in skiere kleur hawwe, skier sjen, skier om 'e holle wêze Een feestelijk tintje tr: in feestlik tintsje Een politiek met een liberaal tintje tr: in polityk mei in liberaal tintsje Zate met bijbehorend land tr: sate en lannen Zo iets tr: soks, sok ding tr: sokssawat Zo een, (attr.) tr: sa'n zelfstandig tr: sa'nen, sa'nenien, sa'nent Zo iemand tr: sa'nen, sa'nenien, sok ien Zo ... als ... tr: sa ... as .. Net zo groot tr: (krekt) like grut Hoe zo?, (op welke wijze) tr: hoedat waarom tr: hoedatsa, hoedat, hoesa? Het is zo tr: it is sa Dat weet ik zo wel tr: dat wit ik sa wol ... en zo, of zo tr: ... en sa, of sa Het gaat maar zo zo tr: it is mar sa sa, mar sawat sawat Ik vond het maar zo zo tr: ik fûn it mar sa sa, it mei sa wol wêze Ik kom zo tr: ik kom drekt, daliks, ik kom deroan Het is zo gebeurd tr: it is samar klear Een week is zo om tr: in wike is samar om Ik ben zo thuis gekomen, (zo-even) tr: ik bin krekt thúskommen Zo en zo veel tr: sa en sa folle Dat deed hij maar zo tr: dat die er samar Dat zei hij maar zo tr: dat sei er samar Dat wist ik maar zo tr: dat wist ik gewoan, tafallich Dat zijn zo enige belangrijke factoren tr: dat binne in pear wichtige faktors Zo waar ik leef tr: sa wier as ik libje Het heeft zo moeten zijn tr: it hat sa wêze moatten Zo, heeft hij dat gezegd? tr: soa, hat er dat sein? Hij is naar Indië. Zóóó! tr: hy is nei Indië. Soa! 0 zo, dat vind ik ook tr: no sà, dat fyn ik ek 0 zo Koos! tr: just Piter! Zo als tr: sa as Zo ja tr: as dat sa is Zo nee tr: as dat net sa is Zo mogelijk tr: as it mooglik is, as it kin Zo nodig tr: by need, as it nedich is Eén der knapsten, zo niet de knapste tr: ien fan 'e kreasten, as it de kreaste net is Zijn positie, zo al niet bedreigd, is ... tr: syn posysje, as er al net bedrige wurdt, is .. Zo men zegt tr: nei't sein wurdt Je bent, zo zie ik, weer beter tr: bist, sjoch ik, wer better Iem. overrijden tr: immen oerride, immen ûnder ride door rijden bederven. Een paard overrijden tr: in hynder ferjeie, oer de fûst menne, oer de mige, it wetter jeie Zich overrijden tr: jin ferride Zo sterk als een leeuw tr: sa sterk as in liuw Vechten als leeuwen tr: fjochtsje as liuwen Een uitdrogende wind tr: in skrokke wyn Een pan goed uitdrogen tr: in panne goed omdrûgje De rivier was uitgedroogd tr: de rivier wie útdrûge Uitdrogen in een muf stadje tr: ferdrûgje, útdrûgje yn in muffich stedsje Hij is een dekhengst tr: it is in dekhynst, hy hâldt leafst yn 'e dekstâl ta Vlaamse gaai tr: houtekster, skreau-ekster, wâlekster, wâldekster, Garrulus glandarius (L.) Het is me een lieverdje! tr: it is sa'n pop, skat ... als een wildeman tr: ... as in wyld, as wylden, as woasten Wildemannen v. kinderen tr: wylden fan bern De toestand v.d. zieke, v.d. wegen tr: de tastân fan 'e sike, fan 'e wegen De politieke toestand tr: de politike tastân Wat een toestand! tr: wat is 't in spul, in tiid, wat is 't wat! Toestanden! tr: tastannen! Dat is toch geen toestand tr: dat kin sa dochs net! Wilde toestanden tr: wylde tafrielen Allerlei toestanden tr: allegear gedoch Hij groeit zienderogen tr: hy groeit by de dei, by dagen Het wordt zienderogen minder tr: it wurdt dúdlik, merkber minder De zieke gaat zienderogen vooruit tr: de sike giet merkber foarút Gelijkgerechtigd zijn tr: lykberjochtige wêze, deselde rjochten hawwe Ik geloof de tolk van allen te zijn, als ... tr: ik leau út namme fan allegearre te sprekken as .. Metgezellen tr: maten, selskipslju Dat heeft een kapitaal gekost tr: dat hat in kaptaal, kapitaal koste Kapitaal bezitten tr: jild hawwe Dood kapitaal tr: dea kaptaal, kapitaal Verwondering. Tot mijn verrassing tr: ta myn fernuvering, benijing Bij alle heiligen!, (uitroep v. verrassing of verwondering) tr: leave santjin! Vermoeiend werk tr: moedsum wurk Een vermoeiend kind tr: in drok bern De nieuwsberichten tr: it nijs, de berjochten, nijsberjochten Dat is van jou tr: dat is fan dy, dij, dines Een oom v. jou tr: in omke fan dy, dij, dines Dat, die v. jou is veel mooier tr: dines, dinen(t) is folle moaier. De, het jouwe, dines, dinen(t) Als ik jou was tr: as ik dy, dij wie Van heb ik jou daar tr: fan sa hast, hawwe jo net Jou ezel, stommeling tr: do, dû ezel, stommeling, sûch! Iem. een schrobbering geven tr: immen beskrobje, útskrobbearje Ertegenin gaan tr: der tsjin yn gean Het ligt mij zo bij, (ik herinner het me vaag; ik heb er zo'n voorgevoel v.) tr: it leit my sa by Er ... bijliggen tr: der ... hinne lizze Een onbezoldigd baantje tr: in net betelle baantsje, willewurk Een zeiltje (op tafel) tr: in swilkje De zeilen strijken tr: (de seilen) strike tr: út 'e seilen gean Zeil minderen tr: seil minderje, ferminderje De zeilen hijsen tr: (de seilen) hise, de seilen derby sette Zeil maken tr: seil meitsje Met volle zeilen tr: mei folle seilen Zeilen bijzetten tr: seil bysette Veel zeil voeren tr: in soad doek fiere Alle zeilen bijzetten tr: alle seilen bysette, derby sette Een oog in het zeil houden tr: in each yn 't seil hâlde Onder zeil gaan tr: ûnder seil gean Zij gaan met elkaar onder zeil, (met elkaar trouwen) tr: se geane tegearre ûnder seil Met een opgestreken, opgestoken zeil op iem. afkomen tr: mei (in) steand, opsteand, opstowen, opstrutsen seil op immen tasette Het waait hem in zijn zeil tr: hy hat de wyn yn 'e seilen Met een nat zeil thuiskomen tr: mei in wiet seil thúskomme Onder een staand zeiltje is het goed roeien tr: ûnder in steand seil is it maklik kloetsjen Het zeil hoog in top halen tr: it seil te heech lûke, hise, sette, tefolle seil fiere, it seil heger lûke as de mêst, it tiksel te lang hawwe Goed gesitueerd zijn tr: it goed, skoan dwaan kinne, der goed by sitte De beter gesitueerden tr: de begoedige lju, de rikeren, de rikere klasse Zich verhovaardigen op ... tr: grut gean, wêze op .. Eerste, tweede, jongste boerenknecht tr: grutfeint, mulfeint, lytsfeint Boerenknecht zijn tr: by de boer wêze, wenje, arbeidzje Als boerenknecht bij iem. dienen tr: foar (boere)feint by immen tsjinje, wenje Tot overmaat v. ellende, ramp, smart tr: as wie it noch net moai genôch, dat koe der noch krekt by Tot overmaat v. ramp begon het ook nog te regenen tr: en, as wie it noch net moai genôch, begûn it ek noch te reinen, en, dat koe der noch krekt by, it begûn ek noch te reinen In vredesnaam tr: yn 'e frede, yn ('e) fredesnamme, yn 'e goede, yn 'e goedichheid Tussen de wielen zitten tr: ûnderweis wêze Het vijfde wiel aan de wagen tr: it fyfde tsjil oan 'e wein Iem. in de wielen rijden tr: immen yn 'e tsjillen ride Onder de wielen komen, raken tr: ûnder de auto, fyts ensfh. komme, reitsje Aan de windkant tr: op 'e wyn De maan doorscheen het hele dal tr: de moanne skynde de hiele delling oer Zijn kaars begint in de pijp te branden (fig.) tr: it baarnt yn 'e piip De pijp uitgaan tr: de piip útgean Met korte pijpen tr: koartbokse: in koartbokse broek Een Goudse pijp tr: in kalken piip, in lange piip, in lange strie Lange Goudse pijp tr: rintenier Duitse pijp tr: poepepiip, poeperoer (it) Duitse pijp (met slappe steel) tr: sloppe piip, slophier (it), slopke (it) Lange kromme pijp tr: poepepiip, poeperoer (it) Een kort aarden pijpje tr: inkalken eintsje, in kalkeintsje Een pijpstoppen tr: piipstopje Een niet geheel lege pijp stoppen tr: de piip opstopje De pijp opnieuw stoppen tr: in farske piip stopje Een pijp opsteken tr: de piip oanstekke Een pijp tabak tr: in pypfol tabak Een lelijke, kwade, vuile pijp roken tr: raar te pal komme Zijn laatste pijp roken tr: de piip út hawwe Er geen pijp tabak voor geven tr: it op in pypfol hawwe De pijp aan Maarten moeten geven tr: dermei ophâlde Pijpje, (klein bierflesje) tr: pypke (it) De stichter v. die kloosterorde tr: de stichter, grûnlizzer fan dy kleasteroarder Het ergens uithouden tr: it earne úthâlde, ferhâlde Het ergens niet kunnen uithouden tr: it earne net úthâlde kinne, earne net duorje kinne, it earne net kropje, fiterje kinne Het ergens wel kunnen uithouden tr: it earne wol úthâlde kinne, earne wol ferkeare kinne, it wol fiterje, hise, hysje, kropje kinne Het ergens niet kunnen uithouden (t.g.v. de kou) tr: earne net lykhâlde kinne, it earne net goedmeitsje kinne Je kunt het hier wel uithouden, (je hebt het hier goed) tr: it is hjir wol om út te hâlden, it is hjir goed, wol te ferkearen, hjir is hiel wol te wêzen Je hebt het daar nog al uitgehouden, (je bent daar lang gebleven) tr: hast it dêr nochal efkes útholden Klein vetpannetje tr: fetlokje (it) Dat is niet voor ons weggelegd tr: dat is net foar ús weilein Een duldeloze pijn tr: in ûndraachlike, ûnhjirmlike pine Over iets heen vliegen. De oceaan overvliegen tr: oer de oseaan, de oseaan oer fleane Hij vloog de straat over tr: hy fleach de dyk oer Berekende vriendelijkheid tr: berekkene freonlikens Berekend zijn op, voor tr: berekkene, klear wêze op, foar Iem. (aan zich) verplichten tr: immen oan jin bine Zich verplichten tot tr: jin bine ta, om Een vergelijk treffen, tot een vergelijk komen tr: it iens wurde, mei-inoar akkoartsje, mei-inoar yn it akkoart komme De dag daaraanvolgend tr: de dei dêroan, de oanfolgjende dei Zo dom als een os tr: sa dom as in okse Slapen als een os tr: snoarkje as in okse Wat een os! tr: wat in okse! V.d. os op de ezel springen tr: fan 't spek yn 'e klompen slaan De ossen achter de ploeg spannen tr: de hynders earslings foar de wein spanne Aan de beterhand zijn tr: oan de winnende hân, yn it ferwin, yn, oan it gewin wêze Een man met een goede inborst tr: in man mei in goed ynboarst, in binnenst tuk, begerig. Vinnig op tr: fûl op Vinnig kwaad tr: feninige lilk Vinnig koud tr: feninige kâld, fynkâld garstig, gortig. Een vinnig varken tr: in goartige baarch Vinnig spek tr: gerstich, trang, triemich, triemmich, trimich, trimmich spek Het kind heeft zich bepist tr: it bern hat him bepisse, it wetter is it bern ûntkommen Zich bepissen v.h. lachen tr: jin fergrieme, ferropje (fan it laitsjen) Dat is ontoereikend tr: dat is ûntarikkend, dat kin net tarikke, dêr kin it net mei ta, dat is net genôch Dat is ontoereikend tr: dat is ûntarikkend, dat kin net tarikke, dêr kin it net mei ta, dat is net genôch Dat is vers twee tr: dat komt aansen wol, dat sjogge wy dan wol wer Vers één is nu ... tr: alderearst komt no Verse worst tr: wiete woarst Vers gekookt tr: nijsean Verse koeien, vers afgekalfde koeien tr: farske kij Het ligt mij nog vers in het geheugen tr: it stiet my noch goed by Binnen afzienbare tijd tr: oer net al te lange tiid, yn koarten, mei koarten, mei gauwens Staand of mannelijk rijm tr: steand rym Slepend of vrouwelijk rijm tr: froulik rym Rijmpje tr: rymke (it), reltsje (it), rymslach Rijm en onrijm tr: rym en ûnrym Rijmen en vertellingen tr: rimen en teltsjes Met rijm bedekt tr: rimich, rûchferzen, rûchbeferzen In overvloed (groeiende). Een welige plantengroei tr: in wielderige, tierige plantegroei Welig groeien tr: tieren, tier, tierje Dwingen om mee te gaan tr: meitwinge Zich niet laten dwingen tr: jin net twinge litte Dat laat zich niet dwingen tr: dat kinst, kinne jo net twinge Ik heb mij niets te verwijten tr: ik ha mysels neat te ferwiten Zij hebben elkaar niets te verwijten tr: se hawwe inoar neat te ferwiten Vergeefse moeite tr: muoite fergees, om 'e nocht Een vergeefse reis tr: in fergese, ferlerne reis, in misreis, in misse loop Vergeefse moeite tr: muoite fergees, om 'e nocht Een vergeefse reis tr: in fergese, ferlerne reis, in misreis, in misse loop Het kaatsspel spelen tr: keatse Om prijzen kaatsen tr: priiskeatse Er wordt gekaatst om de eerste en tweede prijs tr: it giet om priis en preemje Een partijtje kaatsen tr: in potsje keatse Het kaatsen tr: de keatserij -Wie kaatst, moet de bal verwachten tr: dy't keatse wol, moat de bal(len) wachtsje, dy't de bal útslacht, útsmyt, hat him werom te wachtsjen (Zich) baseren op tr: (jin) basearje op Het uitschateren tr: it útskatterje Een briefwisseling met iem. onderhouden tr: mei immen briefkje, brievje, brieveskriuwe, briefwikselje Een grote mate van ... tr: fierhinne ...; gâns .. In die mate tr: sa In toenemende mate tr: hieltyd mear, wat langer wat mear In hoge mate, ruime mate tr: tige (by tige), wakker In mindere mate tr: minder, sa slim net In sterke mate tr: foargoed, wolfergoed In welke mate? tr: hoe bot, slim? In zekere mate tr: min ofte mear Met mate tr: mei mjitte, yn, mei mjitten en foegen Naar de mate van ... tr: neffens .. De wenselijke mate van ... tr: de winsklike .. Eendracht maakt macht tr: iendracht makket macht Dat is numero één tr: dat is nûmer ien De heler is zo goed als de steler tr: de rieder is net better as de dieder, in heelder is like goed as in stelder In diepe slaap gedompeld tr: djip yn 'e sliep wei In schulden gedompeld tr: ûnder de skulden bedobbe In rouw gedompeld tr: yn 'e rou Hooi, graanschoven opsteken tr: hea, nôt opstekke, opfoarkje Aardappelen opsteken tr: ierappeldolle De oren opsteken tr: de earen opskuorre, opstekke Het hoofd opsteken, (zich vertonen) tr: de kop opstekke in verzet komen tr: de holle opstekke De paraplu opsteken tr: de paraplu opdwaan Ergens (niet) veel v. opsteken tr: earne (net folle), (net) in soad fan opstekke De pijp opsteken tr: de piip oanstekke, oanpypkje Het schip is uit zee in het binnenwater gekomen tr: it skip is ynkommen In de binnenwateren varen tr: binnen farre Eetbaar zijn tr: ytber wêze, te iten wêze, iten wurde kinne Elk uur een lepel tr: alle oeren in leppel, lepfol, leppelfol Het iem. met de lepel ingieten tr: it immen mei de brijleppel ynjaan Lepels-en-vorken, (herderstasje) tr: leppels-en-foarkjes tr: foarkjes en leppeltsjes tr: Capsella bursa-pastoris (L.) Met duist begroeid tr: dústich: dústich lân Maak dat je wegkomt tr: sjoch datst weiwurdst, wurd wei, jou dy ôf! Goed wegkomen tr: der goed foarwei komme, slagje Ik kon niet v. hem wegkomen tr: ik koe him net kwyt wurde, net fan him ôf komme Deugdzaam. Dat zijn vrome mensen tr: dat binne bêste, froede lju, minsken Onder iets, zich houden. Een kurk onderhouden tr: in koark ûnder wetter, derûnder hâlde De schaatsen onderhouden tr: de redens ûnder hâlde De tegenstander onderhouden tr: de tsjinstanner ûnder, derûnder hâlde Een gezin onderhouden tr: in húshâlding ûnderhâlde Zich onderhouden tr: jin genearje tr: goed foar jinsels wêze, jins brea hawwe Zich onderhouden met tr: jins brea, de kost fertsjinje mei, oan 'e kost komme mei Goed onderhouden (bijv. v.e. huis) tr: goed ûnderhâlden, ûnderholden Zich met iem., met elkaar onderhouden tr: jin mei immen, jin mei-inoar ûnderhâlde Iem. over iets onderhouden tr: immen earne oer ûnderhâlde, waarnimme Iem. ernstig over iets onderhouden tr: immen geweken nimme, tsjin immen oan gean, wêze Hele nauwe priel tr: pryt Ongeldig zijn tr: net jilde Zo stom, slapen, zweten als een otter tr: sa dom, sliepe, switte as in otter Per zeepost tr: mei seepost Het masker afwerpen tr: it mom ôfsmite Onder het masker v. tr: ûnder it mom fan Krullend tr: krol, krollich, krolderich Spiegelend tr: spegelich De boom spiegelt zich in het water tr: de beam wjerspegelet yn it wetter Zich spiegelen aan tr: jin spegelje oan In het vergeetboek raken tr: yn it ferjittersboek, ferjitboek, ferjittelboek, it ferjitten, de fergúljemûne reitsje V. manchester tr: mansesteren, mansjesteren, mansestersk, mansjestersk, stúsjekoarden Een knobbel hebben voor tr: in holle hawwe foar Ergens moeite voor doen tr: earne muoite foar, op dwaan, earne writen foar dwaan Ergens moeite mee hebben tr: earne muoite mei hawwe Daar heb ik geen moeite mee tr: dêr haw ik neat mei te krijen (Veel) moeite hebben met ... tr: kluien, krôkjen, klauwen, in hiele klau hawwe oan ..., wol ploegjen hawwe mei, oan .. Veel moeite hebben om te ..., (moeite hebben om te ...) tr: hymjen, skreppen hawwe om te .. Met moeite tr: mei (alle) earmoed, mei lijen Met veel moeite (is het gelukt) tr: mei in soad muoite, nei in protte war (is it slagge) Zich veel moeite getroosten tr: alle war dwaan Het is vergeefse moeite tr: it is wurk fergees, it is knikken efter de miet Het is een kleine moeite voor mij tr: it nimt my neat ôf Doe (maar) geen moeite tr: doch mar gjin muoite Het is de moeite niet (waard) tr: it is de muoite (pine) net wurdich, it is de muoite, it is de muoite pine, it is it neamen net wurdich, it is de pine (net wurdich) Dat loont de moeite tr: dat leannet de muoite, is de muoite wurdich Dat gaat in één moeite door tr: dat is ien drokte, sa binne, komme wy mei ien see oan lân Dat is voor de moeite tr: dat is foar de muoite In de ban doen tr: yn 'e ban dwaan De loef houden, hebben tr: loef hâlde, oan 'e loef hingje, (de) hichte hâlde, hawwe Een schip de loef afsteken, afwinnen tr: in skip boppe de seilen komme Iem. de loef afsteken tr: immen de loef ôfstekke, immen in loef ôfsjen, immen foarby loeve, immen (op) in jonk sette, immen pyksette Tweehandig spelen tr: mei twa hannen spylje Gerende akkers tr: gearige, garige ekers, gearekers Gerende lap tr: gearlape Obstructie voeren tr: dwersbongelje, dwersdriuwe, dwerseidzje Aan obstructie lijden tr: in daam yn it lichem, it liif, yn 'e mage hawwe Een zijden sok (fig.) tr: in weiten hin Half gesmolten sneeuw tr: kwalster tr: sniekwalster Verdwijnen als sneeuw voor de zon tr: weiwurde as snie foar de sinne Men moet zich weten te behelpen tr: men moat jin witte te behelpen Zich met iets behelpen tr: jin earne mei behelpe Het is een behelpen tr: it is in behelpen, it heukelet, heukeret, honkeret der sawat hinne, derhinne Het gaat, al is het een beetje behelpen tr: it rêdt him Onafzienbaar lang tr: ûnúteagbere lang Onafzienbaar lang tr: ûnúteagbere lang Zuchten en klagen tr: stinne en kleie, suchtsje en stinne Zuchten naar, onder tr: suchtsje nei, ûnder Zuchten over iets tr: earne oer, op om stinne Verstrekken tot tr: tsjinje as, ta Een tik v.d. molenroede (gehad) hebben tr: in slach mei de moleroede hân hawwe Vlassen op tr: longerje, gobberje, gobje, gowe, gowerje op Ergens op vlassen tr: op 'e go lizze Een kind heeft veel oppassing nodig tr: in bern is in soad soarch en oppassen mei Die zieke krijgt zijn oppassing niet tr: dy sike wurdt net goed op past, wurdt net goed fersoarge De roomsgezinden tr: de roomsken Iem. verlof tot iets geven tr: immen earne permisje foar, ta jaan, immen earne it frij ta jaan Met uw verlof tr: mei jo wolnimmen, yn 't wolnimmen Met groot, klein verlof tr: mei grut, lyts ferlof Het vaderlijk huis tr: it âlderhûs tr: it âldershûs Het vaderlijk erfdeel tr: it heitediel, heitepart Het vaderlijk gezag tr: it gesach fan 'e heit Krachtvoer geven tr: byfuorje Een sluipertje maken tr: in slûperke meitsje, sette, in groebeltsje meitsje Het waait met rukwinden tr: it waait by, mei skuorren, it waait hoartich, hoarterich, skuorderich, skuorrich, hellet en skuort, de wyn hellet Er is drift in de wolken tr: der is drift, driuwen oan 'e loft, de wolken jeie, it swurk jaget Op drift tr: op 'e drift In drift tr: yn 'e hjitte hei, mei de ûnlijige holle In drift raken tr: driftich wurde Aanval v. drift tr: opkomst Donkere wolken pakken zich samen (fig.) tr: der hingje swarte wolken Er is geen wolkje aan de lucht tr: der is gjin bankje oan 'e loft In de wolken zijn tr: yn 'e wolken wêze Uit de wolken vallen tr: raar delkomme Iem. in de wolken verheffen tr: immen wakker, wakker fan immen ophelje Een wolkje melk in de thee tr: in wolkje, in drip, dripke molke troch de tee Een wolk v.e. jongen, een jongen als een wolk tr: in jonge as in stins, in blok, in blok fan in jonge Een wolk v.e. meid tr: in frommes as in lôge Beducht zijn voor tr: bang, benaud wêze foar Ergens in opgaan tr: earne yn opgean Een som geld(s) tr: in bedrach (oan jild) Een flinke som tr: in moai stik jild, in moai somke, in aardich dofke Iem. eruit knikkeren tr: immen derút kegelje bep. soort vlinder. Gewoon blauwtje tr: blaujurkje (it), blautsje (it), Polyommatus icarus Rott Ouders tr: âlden, âlders Mijn ouders tr: ús heit en mem, ús heit-en-dy, ús mem-en-dy, ús folk V. ouder tot ouder tr: fan âlder op, ta âlder Die stelling is betwistbaar tr: dy stelling is oanstriidber, is oan te fjochtsjen, kin oanfochten wurde Dat is betwistbaar (v.e. bewering) tr: dêr falt oer te praten, te striden, te tsieren, dat hinget noch, dat stiet (noch) yn 'e kiif Een aanstekelijke ziekte tr: in oanhingjende, oansettende, oanstekkende sykte Aanstekelijk werken tr: oanstekke Evenveel ... als ... tr: likefolle, krektsafolle ... as .. Ieder krijgt evenveel tr: elk krijt (al)likefolle Er voor eventueel bij zitten, lopen tr: foar spek (en brea) meidwaan Iem. voor evenveel laten lopen, zitten tr: jin net om immen bekroadzje Bij, in, van, naast, over elkaar tr: byinoar, yninoar, faninoar, neistinoar, oerinoar Iets voor elkaar brengen tr: eat foarinoar bringe Tegenover elkaar tr: foarinoar oer In het voorjaar; de herfst ploegen tr: maitiidploegje; hjerstploegje Zich ergens door, doorheen ploegen tr: (jin) earne troch, trochhinne wrotte Het strand, de rotsen ploegen tr: stienseagje, heaterskje, brea mei brea smarre Kruipend zenegroen tr: krûpend grien (it), Ajuga reptans L Een gommetje tr: in stikje gom De laatste uitweg tr: de lêste útwei, útwip Wat groot is in zijn soort tr: inz. neus. kokkert, koker, (in) noas as in komkommer Voortvluchtige tr: flechtling Een ambt bekleden tr: in amt besette, hawwe, waarnimme, yn it amt stean Een ambt begeven tr: in amt ferjaan Een hoog ambt krijgen, (fig.) tr: op 'e stoel, it stuoltsje komme De minst bedeelden tr: de alderearmsten Ter ziele gaan tr: út 'e tiid reitsje, weireizgje. Ter ziele zijn, út 'e tiid wêze, wei wêze Zijn ziel en zaligheid voor iets willen verkopen tr: earne alles foar oer hawwe Met hart en ziel tr: mei hert en siel, mei lichem en siel, mei liif en siel, mei jins hiele hert Met zijn ziel onder zijn, de arm lopen tr: mei de siel ûnder de earm rinne Een eerlijke, goeie ziel tr: in earlike, goede siel Een ouwe ziel tr: in âld siel Arme ziel! tr: earme siel! De ziel, wat zal hij het koud hebben tr: de siel, wat sil er kâld wêze Een stad van ... zielen tr: in stêd fan ... sielen Zieltjes winnen tr: sieltsjes winne Een zieltje zonder zorgen tr: ien sûnder soargen Hoe meer zielen hoe meer vreugde tr: wat mear sielen, wat mear freugde Hij is op de penning als de duivel op de ziel tr: hy is sa hjit op 't jild as de duvel op 'e siel De ziel v.e. fles tr: it eilân yn in flesse Iem. op zijn ziel komen, geven tr: immen op 'e siel jaan Aan iem. verkleefd zijn tr: oan immen bûn wêze Ten noordwesten v. tr: noardwest fan, benoardwesten Tot, ten afscheid tr: as, foar ôfskied Afscheid nemen tr: ôfskied nimme Afscheid (v. iem.) nemen met een handdruk tr: ôffûstkje Zo rood als een kreeft tr: sa read as in kreeft Schertsende benaming voor de kreeft tr: stikelige Douwe Op iem. losvliegen tr: op immen ta fleane Plezierreizigers tr: plezierfolk (it) Snippers rapen tr: papiersnipels opsykje Hout rapen tr: hout fandelje Aardappels rapen tr: ierappelsykje verzamelen. Eieren rapen tr: aaisykje zich toe-eigenen. Hij doet niets dan rapen en schrapen tr: hy skrabbet alles byinoar Overschoenen tr: oerskuon Twee wijn soorten vermengen tr: twa soarten wyn minge, ferminge, trochinoar minge Zich vermengen met tr: jin minge, ferminge mei Olie vermengt zich niet met water tr: oalje en wetter minge net De stedelijke rechten tr: de stedsrjochten De stedelijke regering tr: it stedsregear De stedelijke bevolking tr: de stedsbefolking Het stedelijk gymnasium tr: it stedsgymnasium De stedelijke scholengemeenschap tr: de stedsskoallemienskip Iem. een kostuum aanmeten tr: immen in pak klean mjitte, oanmjitte De boom der kennis des goeds en des kwaads tr: de beam om te witten fan goed en kwea Kwaad doen tr: kweadwaan Het kwade denken tr: kweatinke Geen kwaad v. iem., iets willen horen tr: gjin ferkeard, ferkeards fan immen, eat hearre kinne Geen kwaad van goed kunnen onderscheiden tr: gjin kwea fan goed ûnderskiede kinne Hij is in het kwaad verhard tr: hy is oerkomd as Akkemuois kat, hy is alhiel oerjûn Hij vervalt van kwaad tot erger tr: it wurdt hieltyd slimmer, wat langer wat slimmer, slimmeroan mei him Hij zal het kwaad niet in de wereld brengen tr: der sit gjin galle yn, dy man sit gjin kwea yn Hij kan daar geen kwaad doen tr: hy kin gjin kwea dwaan dêre Het kwaad loont zijn meester tr: it kwea straft himsels, elk fynt syn master thús, jins goed en kwea komt jin wer thús, jins goed en tsjoed komt jin wer werom Ik zie daar geen kwaad in tr: ik sjoch dêr gjin kwea yn, dêr is neat mei te rêden, dêr is neat gjin slims by Men moet vaak van twee kwaden het beste, minste kiezen tr: fan twa kweaen moatte jo faak it bêste kieze Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad tr: elke dei hat genôch oan syn eigen swierrichheden Hij weet van de prins geen kwaad tr: hy wit fan 'e prins gjin kwea Heeft hij je kwaad gedaan? tr: hat er dy wat dien? Die hond doet geen kwaad tr: dy hûn docht neat Men moet geen kwaad met kwaad vergelden tr: ferjild gjin kwea mei kwea Het zal je geen kwaad doen tr: der komt dy neat fan oer Kan de kat geen kwaad in de keuken? tr: kin de kat neat dwaan yn 'e koken? Dat kan geen kwaad tr: dat kin, mei gjin kwea, dat let neat Hij is niet kwaad, maar zwak tr: hy is net ferkeard, mar swak Een kwaad geweten tr: in kwea gewisse Zo goed en zo kwaad als het gaat tr: sa goed en sa kwea as it kin De goeden moeten het met de kwaden ontgelden tr: de goede moat it mei de tsjoede, ferkearde ûntjilde De Kwade tr: de Kweade Dat is een kwaaie tr: dy is net (sa) wel (op 'e hûd) Hij is absoluut niet kwaad tr: hy hat gjin lilke tried oan him Hij is zo kwaad niet tr: hy falt wat ta Hij is de kwaadste niet tr: it is net sa'n minne, slimme fint, it is gjin slim minske Iem. kwaad maken tr: immen lilk meitsje, krije, immen geande, geanich meitsje Zich kwaad maken tr: jin lilk meitsje Zich kwaad maken door aan iets te denken tr: jin lilk tinke Kwaad zijn op iem. tr: lilk op immen wêze Een kwaad woord tr: in ferkeard wurd Met een kwaaie kop (weglopen) tr: mei de lilke, stive holle, kop (fuortrinne) Dat is een kwaad ding tr: dat is in min ding Dat is een kwade boel tr: dat is in minne boel ongunstig. Een kwaad teken tr: in min, ferkeard teken Het is niet kwaad bedoeld tr: it is net ferkeard bedoeld Hij meent het zo kwaad niet tr: hy bedoelt it net sa min, hy mient it sa slim net met ontkenning. Het was niet kwaad, als ... tr: it wie net ferkeard, as .. Dat ziet er niet kwaad uit tr: dat sjocht der net sa min út, dat liket net sa min Dat zou niet zo kwaad zijn tr: dat wie net ferkeard, wei Het te kwaad krijgen, (het benauwd krijgen) tr: it te kwea krije de emoties niet kunnen bedwingen tr: it te krap krije Het bijna te kwaad krijgen tr: it hast te krap krije, it net rom hawwe, it neat (net) te rom hawwe - Kwaad worden is menselijk, kwaad blijven is duivels tr: lilk wurde is neat, mar lilk bliuwe is duvelsk Hij is niet kwaad, maar zwak tr: hy is net ferkeard, mar swak Een kwaad geweten tr: in kwea gewisse Zo goed en zo kwaad als het gaat tr: sa goed en sa kwea as it kin De goeden moeten het met de kwaden ontgelden tr: de goede moat it mei de tsjoede, ferkearde ûntjilde De Kwade tr: de Kweade Dat is een kwaaie tr: dy is net (sa) wel (op 'e hûd) Hij is absoluut niet kwaad tr: hy hat gjin lilke tried oan him Hij is zo kwaad niet tr: hy falt wat ta Hij is de kwaadste niet tr: it is net sa'n minne, slimme fint, it is gjin slim minske Iem. kwaad maken tr: immen lilk meitsje, krije, immen geande, geanich meitsje Zich kwaad maken tr: jin lilk meitsje Zich kwaad maken door aan iets te denken tr: jin lilk tinke Kwaad zijn op iem. tr: lilk op immen wêze Een kwaad woord tr: in ferkeard wurd Met een kwaaie kop (weglopen) tr: mei de lilke, stive holle, kop (fuortrinne) Dat is een kwaad ding tr: dat is in min ding Dat is een kwade boel tr: dat is in minne boel ongunstig. Een kwaad teken tr: in min, ferkeard teken Het is niet kwaad bedoeld tr: it is net ferkeard bedoeld Hij meent het zo kwaad niet tr: hy bedoelt it net sa min, hy mient it sa slim net met ontkenning. Het was niet kwaad, als ... tr: it wie net ferkeard, as .. Dat ziet er niet kwaad uit tr: dat sjocht der net sa min út, dat liket net sa min Dat zou niet zo kwaad zijn tr: dat wie net ferkeard, wei Het te kwaad krijgen, (het benauwd krijgen) tr: it te kwea krije de emoties niet kunnen bedwingen tr: it te krap krije Het bijna te kwaad krijgen tr: it hast te krap krije, it net rom hawwe, it neat (net) te rom hawwe - Kwaad worden is menselijk, kwaad blijven is duivels tr: lilk wurde is neat, mar lilk bliuwe is duvelsk In ('s) hemelsnaam tr: yn 'e goedichheid Op eigen risico tr: op eigen risiko, op jins eigen (hoed en) noed Veel risico durven lopen tr: it stûf weagje Voor een deel de risico's op zich nemen tr: partstean De helft v. iem. risico op zich nemen tr: immen heal stean, partstean Iem. die het risico op zich neemt tr: noeder Een dorst als een paard tr: in toarst as in baarch, bigge, hynder, keal, murd, sûpkeal Vergaan v.d. dorst tr: ferrêdzje (fan toarst), smoare fan ('e) toarst V. dorst versmachten tr: smachtsje fan 'e toarst, fertoarstje, fertoarstgje Een traan wegpinken tr: efkes trienfeie Zich vermaken tr: jin fermeitsje, jin ferdivedearje Zich bijzonder vermaken tr: jin ta de teannen, teanneneinen, teannenseinen út fermeitsje Bijval vinden tr: byfal dwaan, jaan tr: deryn falle, ynslaan (Ook) een duit in het zakje doen tr: ek in duit mei yn 't ponkje, sekje dwaan, smite, ek in oartsen yn 'e pong dwaan Een aardige, slordige duit tr: in moaie, tige duit, in aardich duitsje Op de duiten zijn tr: op 'e sint wêze, sinterich wêze Dik in de duiten zitten tr: wol duiten hawwe, (se) wol hawwe Geen (rooie) duit tr: gjin (reade) duit In mijmerij verzonken tr: yn 'e mimer wei Met beide handen toegrijpen (fig.) tr: tahappe De eerlijke vinder tr: de earlike fynder, finer Duiden op, (wijzen op) tr: tsjutte op doelen op tr: doele op Iem. iets euvel, ten kwade duiden tr: immen eat kwea nimme, ôfnimme, kweanimme, kwea-ôf nimme Wijdbeens staan tr: mei de skonken wiid útinoar, wiidút stean, skane Wijdbeens gaan staan tr: mei de skonken wiid útinoar stean gean, strampelje V. geboorte tr: fan komôf In de geboorte tr: yn 'e kream De zaak is nog in de geboorte tr: it sit noch yn 'e kream Om paard of rund te kniebanden tr: knibbelbân, knierbân Dat is maar een bevlieging (gez. v.e. modeverschijnsel) tr: dat is mar sa'n goarre Rare bevliegingen tr: nuvere oankomsten, opstigingen, opstigings Laaiend, (erg enthousiast) tr: fol fioer woedend tr: gleon, mâl, poermâl, poerstrontmâl Een kamer ragen, (reinigen v. spinrag) tr: in keamer ragje, útreagje Achterwege blijven tr: útbliuwe Iets achterwege laten, (iets niet doen) tr: eat benefterlitte iets niet meedelen tr: eat benefterhâlde, efterúthâlde Iets achterwege houden tr: eat benefterhâlde, efterhâlde, efterúthâlde Iets zwaars kunnen tillen tr: eat huffe, risse kinne Ergens (niet) zwaar aan tillen tr: earne (net) swier oan tille Mij tillen ze niet, (oplichten, bedriegen, afzetten) tr: ik lit my net te fiter nimme, foar de kroade ride, foar 't lapke hâlde, yn 'e pet lûke De lucht tilt tr: it tilt (oer it fjild), it is tillerich oer it fjild, de kimen tille De eerste gooi hebben tr: de foargoai hawwe Ergens een gooi naar doen, (een kansje wagen) tr: earne in set, smeet, raam, wraam op dwaan, earne in skoat nei dwaan iets bij benadering trachten te bepalen tr: it (wat) roaie Een gelukkige gooi hebben met ... tr: in beste haal dien hawwe, in goede slach dien, slein hawwe mei .. Zijn gooi gaan, (zijn gang gaan) tr: jins goai, swee gean De lichten ontsteken tr: de ljochten oanstekke, opdwaan Gods toorn ontsteken tr: Gods grime geande meitsje In toorn ontsteken tr: poer, poerlilk, poerrazen, poerrazend wurde In toorn doen ontsteken tr: poer, poerlilk, poerrazen, poerrazend meitsje In liefde ontsteken tr: oanstutsen wurde Dat goed is verlegen tr: dat guod hat him ferlein Verlegen zijn tr: bleu, ferlegen, ûnfrij wêze Geheel verlegen zitten tr: der glêd yn wei, mei oan, mei ôf wêze, der skjin mei oanhelle wêze Met iem., iets verlegen zijn tr: mei immen, eat ferlegen wêze, mei immen, eat oanklaud, tangele sitte Met zijn figuur, zijn persoon verlegen zijn tr: mei jinsels ferlegen wêze Met zijn tijd verlegen zijn tr: ferlegen mei de tiid wêze Verlegen zijn om tr: ferlegen sitte, wêze om Nooit om een antwoord verlegen zijn tr: nea om in antwurd ferlegen sitte, wêze Om een praatje verlegen zijn tr: om in praatsje ferlegen wêze Beter ermee dan erom verlegen tr: better dermei as derom ferlegen In het land der blinden is eenoog koning tr: yn 't lân fan 'e blinen is ieneach kening Doordenken op tr: trochtinke op Dat werd de val v. Napoleon tr: dat waard Napoleon syn fal, delfal Een harde val tr: in smeet, opsmeet, knoffel: in rare smeet, opsmeet, knoffel meitsje Kroet en val, (afgevallen fruit) tr: ôffal, drip, ôfdrip De vrije val tr: de frije fal De val v. Adam tr: de fal fan Adam Het eten heeft geen val tr: it iten jout gjin gefallichheid Ten val komen tr: falle, stroffelje, ûnder ('e) fuotten reitsje, fan 'e fuotten, soallen reitsje Ten val brengen tr: falle, stroffelje litte, ûnder fuotten helje In de val lopen tr: yn 'e fûke rinne, sile, deryn, derfoar rinne Iem. een val zetten tr: immen in leage lizze Een oude rat in de val tr: in âlde rôt yn 'e falle, stap Met behulp v. tr: mei behelp, (de) help fan Iem. naaste omgeving tr: immens om-en-by In de (naaste) omgeving van ... tr: yn 'e (neiste) omkriten, rite fan ..., (fuort) by ... om De omgeving overzien tr: it hear oersjen De omgeving v. iem. woonplaats tr: de wenkrite Zacht glimmen (v. vuur) tr: glimkje Met een verlicht hart tr: mei in rom, feromme hert, rom om it hert Puur goud tr: kleare, suver goud Dat is de pure waarheid tr: dat is de suvere wierheid Pure onzin tr: klear, klearebare ûnsin Puur toeval tr: klearebare, kleare tafal Hij doet het puur om te treiteren tr: hy docht it inkel, inkeld, suver en allinne om te narjen Puur goud tr: kleare, suver goud Dat is de pure waarheid tr: dat is de suvere wierheid Pure onzin tr: klear, klearebare ûnsin Puur toeval tr: klearebare, kleare tafal Hij doet het puur om te treiteren tr: hy docht it inkel, inkeld, suver en allinne om te narjen Geradbraakt worden tr: rêdbraakt wurde, op it rêd lizze Geradbraakt zijn tr: útinoar wêze Wij kwamen geradbraakt uit de wagen tr: wy kamen rêdbraakt út 'e wein Het Fries wordt soms lelijk geradbraakt tr: it Frysk wurdt bytiden raar rêdbraakt Onder berusting v. tr: ûnder berêsting fan In- en in- tr: yn en yn: yn en yn drûch, gemien Een beklemde breuk tr: in beknypte breuk benauwd. Met een beklemd hart tr: benypt om it hert Eenparig v. oordeel zijn tr: ienriedich fan betinken wêze Met eenparige stemmen tr: mei algemiene stimmen Eenparig werd besloten tr: mei algemiene stimmen, ienriedich waard besletten gelijkmatig, gestadig. Een eenparige warmte tr: in egale waarmte Een eenparige beweging tr: in lykmjittige beweging Eenparig vertraagd tr: lykmjittich fertrage Een vaart graven tr: feartsje De grote, kleine vaart tr: de grutte, lytse feart Een schip in de vaart brengen tr: in skip yn 'e feart lizze In de vaart zijn tr: yn 'e feart wêze, yn 't farwetter wêze In volle vaart tr: mei (fûle) feart, mei feart en faasje, foarsje, mei faasje, yn 'e fûle faasje Met een vaartje tr: mei in aardich, moai gonkje, yn 'e, in, mei in gûns Een flinke vaart hebben tr: de gong, loop deryn hawwe, de gûns deryn hawwe Met een flinke vaart rijden, lopen tr: in (goede, moaie) gûns ride, rinne, de gong, loop der aardich yn hawwe Een vaart hebben v. 120 km. tr: in gong hawwe fan 120 km Vaart verminderen tr: gong minderje, wat ynhâlde Vaart krijgen tr: feart krije, sette, gong rinne, sette, (de) gong krije, de gaai, de guit nimme, krije Vaart achter iets zetten tr: earne feart, faasje, gong efter sette Dat zal zo'n vaart niet lopen, nemen tr: dat sil sa hurd net fleane, dat sil wol wat tafalle, dat falt wol wat ta Op zijn uiterste liggen tr: op it uterst, uterste lizze, yn it lêste toevjen lizze Tot het uiterste tr: oant yn it uterste De prijs tot het uiterste opdrijven tr: de priis ta it uterste opdriuwe Het uiterste wagen tr: it uterste weagje, it op it uterste weagje Iem. tot het uiterste brengen tr: immen ta it uterste bringe Tot uitersten vervallen tr: ta utersten ferfalle V.h. ene uiterste in het andere vallen tr: fan it iene uterste yn it oare falle De uitersten raken elkaar tr: de utersten reitsje inoar Alle registers opentrekken tr: de registers, alle registers iepenlûke Mijn voeten verzuipen in die schoenen tr: ik fersûp yn dy skuon Zich verzuipen tr: jin, jinsels fersûpe Het ongeregeld-zijn. De ongeregeldheid v.h. doktersleven tr: it ûngeregelde fan it dokterslibben Ongeregeldheden, (relletjes) tr: ûngeregeldheden Flauwgevallen zijn tr: flau, derhinne lizze Jullie zagen mij tr: jim(me) seagen my Ik zag jullie tr: ik seach jim(me) Ik heb jullie geld geleend tr: ik haw jim(me) jild liend Die, dat v. jullie is veel mooier tr: jimmes is folle moaier Dat is v. jullie tr: dat is fan jim(me), is jimmes Een oom v. jullie tr: in omke fan jim(me), jimmes, jimmen Jullie hebben jullie vergist tr: jim(me) hawwe jim(me) fersind Bij jullie (thuis) tr: by jim(me) by jim(me) thús Een valkenblik hebben tr: sjen as in falk Te koop bieden tr: te keap oanbiede Ergens op bieden tr: earne op biede Hoger bieden (bij ruilhandel) tr: tabiede Iem. een veel te lage prijs voor iets bieden tr: immen (te) spot biede Iem. de hand bieden tr: immen de hân biede Iem. het welkom bieden tr: immen it wolkom taroppe Iem. het hoofd bieden tr: immen wjerstean Iem. een straf toedienen tr: immen straffe Een geneesmiddel toedienen tr: in genêsmiddel jaan Iem. een pak slaag toedienen tr: immen in pak, wan op 'e hûd, bealch jaan Het doopsel, de wijding toedienen tr: dope, wije Rijk zijn tr: ryk, yn it besit, besitter wêze Zelf nauwelijks weten hoe rijk men wel is tr: jins eigen rikens gjin ein witte Een rijk iem. tr: in ryk man, in man mei in (brede) rêch Iets rijk zijn, (bezittend) tr: eat hawwe Een rijk huwelijk doen, (trouwen met iem. die rijk is) tr: mei immen mei jild trouwe, yn it jild trouwe Een rijke taal tr: in rike taal Rijk aan tr: ryk oan: in gebiet, ryk oan alderhanne plantesoarten Rijke meubelen, (kostbaar) tr: djoere, kostbere meubels Rijk in bloei staan tr: yn folle bloei stean Rijk zijn tr: ryk, yn it besit, besitter wêze Zelf nauwelijks weten hoe rijk men wel is tr: jins eigen rikens gjin ein witte Een rijk iem. tr: in ryk man, in man mei in (brede) rêch Iets rijk zijn, (bezittend) tr: eat hawwe Een rijk huwelijk doen, (trouwen met iem. die rijk is) tr: mei immen mei jild trouwe, yn it jild trouwe Een rijke taal tr: in rike taal Rijk aan tr: ryk oan: in gebiet, ryk oan alderhanne plantesoarten Rijke meubelen, (kostbaar) tr: djoere, kostbere meubels Rijk in bloei staan tr: yn folle bloei stean Zijn rijk is uit tr: hy hat it ryk út Het rijk alleen hebben tr: it ryk allinne hawwe, de hurd, it hutsje, it hûs rom hawwe, it rom om 'e hurd hawwe, frij hûs hawwe Het is op kosten v.h. Rijk tr: it is op rykskosten tr: it giet út pake' pong, it giet fan pake, pake betellet wol Die dove man is niet te beroepen tr: dy dôve man is net te beroppen, te berazen Een dominee beroepen tr: in dominy beroppe Naar elders beroepen worden (v.e. dominee) tr: ferroppen wurde Zich beroepen op tr: jin beroppe op Zich op een hogere rechtbank beroepen tr: jin beroppe op in hegere rjochtbank Een jongen met een meisje plagen tr: in feint mei in faam pleagje Geplaagd worden door ... (een bep. kwaal, ziekte) tr: tangele sitte mei, oanhelle wêze mei .. Een grondige studie tr: in drege, yngeande stúdzje Iets grondig leren tr: eat yngeand, yn 'e, ta de grûn leare deugdelijk. Grondige redenen tr: deugdlike redenen De plaats, (de bestrate binnenplaats) tr: it stiennen plak De plaats ruimen tr: it plak romje (Voor iem.) plaats maken tr: (foar immen) romte meitsje Plaats! tr: oan 'e kant!, út 'e wei! tr: romte foar in man of wat! Plaats nemen tr: sitten gean, in sit nimme Neemt u plaats tr: sykje in plak, nim in sit, gean sitten Een plaats bespreken tr: plakbesprekke Besproken plaatsen tr: besprutsen plakken Een plaats voor iem. vrijhouden tr: foar immen plakhâlde Zoeken om een plaats (zitplaats; betrekking) tr: plaksykje Ieder heeft aan tafel zijn plaats tr: elk hat syn fêst plak oan 'e tafel Maar een geschikte plaats kunnen uitzoeken tr: kar fan plak hawwe Vrije plaats tr: frijplak (it) Niet v. zijn plaats kunnen komen tr: net út it stee komme kinne, sitte as in stok en in blok Opgestaan, plaats vergaan tr: dy't syn stoel ferlit, dêr't in oar op sitten giet Ter plaatse tr: op it plak sels: in ûndersyk op it plak sels Onze correspondent ter plaatse ... tr: ús korrespondint dêr(e) .. De gebruiken ter plaatse tr: de pleatslike brûkmen Ter aangehaalde(r) plaatse tr: op it oanhelle plak V. zijn plaats werken (v. bijv. aarde) tr: feravensearje Iets op zijn plaats laten (fig.) tr: eat gewurde litte Moeilijk, niet v. zijn plaats zijn te krijgen (v. zware voorwerpen) tr: swier, net te rissen wêze Iem. v. zijn plaats verdringen, (iem. verdringen uit zijn positie) tr: immen fan, út it stee kringe, wrotte Een lege plaats achterlaten (v.e. overledene) tr: in leech plak efterlitte Op de juiste plaats tr: op it rjochte plak Op de plaats v. bestemming tr: teplak, testee: teplak, testee bringe, komme, wêze Men kan niet op twee plaatsen tegelijk zijn tr: jo kinne mar ien ding tagelyk Een verkeerde plaats bezoeken tr: op in raar plak komme Ergens op zijn plaats zijn, zich ergens op zijn plaats voelen tr: earne op jins plak wêze Iets op zijn plaats zetten tr: eat teplak sette Ieder op zijn plaats tr: elk op syn plak Zijn plaats niet weten tr: jins plak net witte Iem. op zijn plaats zetten tr: immen teplak sette Iem. plaats kunnen vervullen tr: immen út it plak keare kinne Een vooraanstaande plaats bekleden, innemen tr: in foaroansteand plak ynnimme, mei foaroan sitte In de eerste plaats tr: yn 't earste, foarste plak, foarearst, ynearsten, tenearsten In de tweede plaats tr: yn 't twadde, oarde plak In de allereerste plaats tr: yn 't alderearste plak, alderearst Dat komt op de eerste plaats tr: dat komt op 't earste plak, dat komt alderearst, earst Ergens voor in de plaats tr: earne foar yn 't plak In uw plaats tr: yn jo plak, stee Als ik in uw plaats was tr: as ik jo wie In plaats van tr: yn stee fan, foar, ynstee fan, foar In plaats dat tr: yn stee, ynstee dat In plaats (daarvan) tr: ynstee Iets bij ervaring kennen tr: eat by (de) ûnderfining hawwe Iets niet bij ervaring kennen tr: earne gjin ûnderfining fan hawwe Dat leert de ervaring je op den duur wel tr: soks leart jin de tiid, wei wol Een man met ervaring tr: in man fan ûnderfining Na een tijdsverloop v. tien jaar tr: nei tsien jier Door de storm weggedreven worden. Je stormt hier weg tr: stoarmest hjirwei Op de minuut nauwkeurig tr: op 'e minút ôf Nijpende armoede tr: grutte, kleare earmoed Armoe lijden tr: yn earmoed libje tr: jins eigen koarsten wol bite kinne, mei de teannen yn 'e jiske sitte Daar is het armoe troef tr: it is dêr skrabjen om 'e kant, bek, it is dêr skerpenheuvel, se kinne dêr fan earmoed de kruk, klink, klip fan 'e doar, de efter-, húske-, skythúsdoar, it gat fan 'e doar, har (efter)kertier net fine, se kinne dêr fan earmoed net skite In grote armoede tr: op in klomp en in skoech, op in slof en in toffel: op in klomp en in skoech ferfearen se nei Amearika In grote armoede sterven tr: yn, op it strie stjerre Tot armoede vervallen tr: earmelytse wurde, op 'e neat reitsje, fan 'e mof yn 'e tomme reitsje, op sleepskuon reitsje, by de ûnderein telâne komme, foar de poarte fan Utert wêze, oan 'e poarte fan Utert ta wêze, fan, út 'e want yn 'e tomme(ling) reitsje Zij vervallen tot armoede tr: dat giet dêr fan 'e fleispanne nei de stippanne Armoede hebben aan, (gebrek hebben aan) tr: brekme hawwe oan, (eat) brek wêze, oan sitte mei Van armoede, (niets beters wetende te doen) tr: fan kleare earmoed, fan lijen Ergens armoe mee krijgen, (last) tr: earne lêst mei krije Wat een armoede met die schaatsen! tr: wat in earmoed, earmoederij, geëarmoed, gelij, lijen mei dy redens! Als de armoede binnenkomt, vliegt de liefde het venster uit tr: as de earmoed de doar yn komt, fljocht de leafde ta it finster út Armoede zoekt list tr: earmoed siket list, by earmoed dan wurde der finânsjes socht Kokend heet tr: siedend hjit Kokend water, kokende olie tr: siedend wetter, siedende oalje Iets even laten koken tr: de soad earne efkes oer gean litte Het hoeft maar nauwelijks even te koken tr: de soad hoecht der mar krekt oer Eten koken tr: itenkoaitsje, itensiede Een hard gekookt ei tr: in hurd sean aai Een zacht gekookt ei tr: in sêft sean aai, in salvich aai Hij kookte (v. woede) tr: hy sea, wie siedend Hij kookte inwendig tr: hy sea ynwindich (as in soad beane) Het vee verzorgen tr: dierheine Gewold vee tr: wolfee (it) Gevederd vee tr: plomfee (it) Vee en pluimvee tr: hier en fear Eigen vee, (ongedierte) tr: libben fee, guod (op 'e holle) Iem. ergens mee doodslaan, (de mond snoeren) tr: immen earne mei deaslaan Al sloeg je me dood tr: al soest my deadwaan, al sloechst my dea Een fles doodslaan tr: in flesse slachtsje De tijd doodslaan tr: de tiid yn, oan, te'n ein bringe Een bedenkelijke zaak tr: in mâl, raar spul Bedenkelijk ziek tr: slim siik Een bedenkelijke zaak tr: in mâl, raar spul Bedenkelijk ziek tr: slim siik Naar (de), te kooi gaan tr: op 'e, te koai gean Roken, dampen als een kalkoven tr: rikje, smoke as in kalkûne De verbouw v. aardappelen, uien enz. tr: de ierappelbou, sipelbou ensfh Door strijken doen verdwijnen. De vouwen uit het linnen wegstrijken tr: de tearen út it linnen (wei) strike v. zijn plaats strijken. Hij streek het haar v. zijn voorhoofd weg tr: hy striek him it hier fan 'e foarholle Het geld wegstrijken tr: it jild opstrike Onbrandbaar zijn tr: net baarne wolle In de waagschaal stellen tr: yn 't aventoer sette, smite, aventoerje, weagje Om een klapscheet tr: om in wysjewasje, skytwysjewasje Iedere klapscheet tr: alle klapsketen, om 'e klapskeet De piel zijn tr: de lul wêze Het dooit tr: it teit, it is teiwaar, it is teiïch, it lit, it is oan it litten, it ûntlit Het dooit licht tr: it is ûntlitten, ûntlittend, ûntlittich Het begint te dooien tr: it wurdt teiwaar, it is op 'e tei Het blijft dooien tr: it teit troch, it bliuwt teiwaar Ofschoon het regent, ga ik wandelen tr: hoewol't, alhoewol't, nettsjinsteande dat it reint, gean ik dochs te kuierjen, al reint it, ik gean te kuierjen Ofschoon nog jong heeft hij heel wat meegemaakt tr: hoewol, alhoewol noch jong, hat er hiel wat meimakke Verdwalen bij het fietsen, zeilen tr: jin ferfytse, fersile Hoe komt dat boek hier verdwaald? tr: hoe rekket dat boek hjir sa fersille, fertoarke? Stel u gerust tr: haw mar gjin noed Vanwege de provincie tr: fan provinsje wegen Zwarte mees tr: wâldmies, swarte mies, Parus ater L De schaatsen afbinden tr: de redens ôfbine, jin ôfbine De dood is ingetreden tr: it libben is derút Aan de rand v.d. dood zijn tr: op 'e râne fan 'e dea stean, op sykheljen nei dea wêze Door de dood ergens aan ontvallen tr: earne by wei, earne út stjerre Zo bleek als de dood tr: sa bleek as de dea Er uitzien als de dood tr: sa meager wêze as de dea op 't guozzebrief Hij ziet eruit als de dood tr: hy is de dea op stannen De zwarte dood tr: de swarte dea Ergens als de dood voor zijn tr: earne as de dea foar wêze Ik ben als de dood, dat ... tr: ik bin as de dea, dat .. De dood vinden tr: de dea fine, deakomme, dea reitsje Des doods schuldig tr: de dea skuldich, deaskuldich Iem. ter dood veroordelen tr: immen ta de dea feroardielje, (fer)wize Ten dode opgeschreven zijn tr: foar de dea opskreaun wêze Hij, zij is ten dode opgeschreven tr: de dea is deryn begrepen, beroppen Om de (dooie) dood niet tr: om 'e dea, duvel, wearlich net Tot de dood erop volgt tr: oant de dea derop folget Het bij de dood af halen tr: it op 'e dea ôf helje Hij heeft het bij de dood af gehaald tr: hy hat oan 'e lytse dea ta west, hy hat de lytse dea sjoen, hy hat it slim ferhelle, hy hat it op it naadsje ôf helle, hy hat it fier helle, hy is fier, in ein wei kommen Iem. ter dood brengen tr: immen ombringe Op leven en dood tr: op libben en dea De dood aan iem. hebben tr: immen wol deasjen kinne De dood aan iets hebben tr: earne de pest oan (sjoen) hawwe Iem. de dood op het lijf jagen tr: immen in deaskrik op 'e lea, op it liif jeie Met de dood op zijn gezicht lopen tr: mei de dea op it gesicht, op 'e lippen, yn 'e skuon rinne Hij loopt met de dood op zijn gezicht tr: de dea sjocht him de eagen út, de dea stiet him efter de eagen Zijn eigen dood sterven tr: jins eigen dea stjerre Duizend doden sterven, (erg in angst zitten) tr: deadseangsten útstean, yn tûzen noeden sitte, wêze Een zachte dood sterven (fig.) tr: in sêfte dea nimme, stjerre, in stille dea nimme, yn stilte beslaan, mei in stilte beslein wurde Dat is zijn dood, dat zal hem de dood (aan)doen tr: dat docht him de dea Het is er de dood in de pot tr: it is dêr nacht yn 'e nane De een zijn dood is de ander zijn brood tr: de iene syn dea is de oare syn brea, de iene syn skea is de oare syn brea, wat de sike net mei, rint de sûne mei wei Zo dood als een pier tr: sa dea as in loarte, pier, stien Iem. voor dood laten liggen tr: immen foar dea lizze litte Dood en begraven zijn tr: dea en begroeven wêze Schijnbaar dood tr: foar dea: immen foar dea út 'e feart helje Half dood v.d. kou tr: healdea fan 'e kjeld Zich dood staren op iets tr: jin earne blyn op stoarje Al slaat u me dood, ik weet het niet tr: al soene jo my dea slaan, al sloegen jo my dea, ik wit it net Meer dood dan levend tr: mear dea as libben Dood zijn voor iem. tr: net (mear) bestean foar immen Op zijn dooie gemak tr: op jins deade gemak In zijn dooie eentje tr: lykme allinne Een dode, dooie boel, vent tr: in deade boel, fint Een dode stad, een dood dorp tr: in deade stêd, in dea doarp Een dode hoek tr: in deade hoeke Dood hout tr: dea, dôf hout Dood kapitaal tr: dea kaptaal De dode letter tr: de deade letter Het dode punt tr: it deade punt Dode talen tr: deade talen Dode vingers tr: deade fingers, fingerseinen Dood tij tr: dea tij Dood vlees tr: fûl fleis Kanniet, Kan-niet is dood tr: kin net leit op 't tsjerkhôf (en wol net leit derneist) Een robuuste kerel tr: in robúste, brede keardel Heden ten dage tr: hjoed (oan) de dei, hjoeddeis, op 't heden, notydlings, notiids Tot heden tr: oant no ta Heden (nog toe!) tr: heden (heden), (och) heden (noch ta)! Naar wens tr: nei 't sin Het gaat niet naar wens tr: it wol net (rjocht) Tegen de wens v. zijn ouders tr: tsjin 't sin fan syn âlden Zijn wens krijgen tr: jins sin krije Zijn wensen kenbaar maken tr: jin oppenearje, jin opinearje Mijn beste wensen met uw verjaardag tr: lokwinske mei jo jierdei Handen als kolenschoppen tr: hannen as koalsblêden Wil je mij even lichten?, (bijlichten) tr: wolst my efkes ljochtsje? Het anker lichten tr: it anker lichte, anker-op gean Iem. een beentje lichten (lett.) tr: immen ûnder fuotten helje, immen fan 'e soal, soallen lichte, immen poatsje draaie, skonkjebrekke, skonkjelichte, soaltsjelichte Een deel v.d. lading v.e. schip lichten tr: in skip lichte Zich verbergen tr: jin ferbergje, ferside, beside gean Een verrel boter, (een vat v. 80 pond) tr: in fjirder bûter V. nieuwe hoepen voorzien tr: ophoepje: de faken binne nedich ophoepe Zonder schuld. Hij is schuldeloos aan die fout tr: dy flater is syn skuld net, hy hat gjin skuld oan dy flater Zonder schuld. Hij is schuldeloos aan die fout tr: dy flater is syn skuld net, hy hat gjin skuld oan dy flater Een dode overluiden tr: in deade beliede Daar is overvloed tr: dêr is oerfloed, de folle houwe In overvloed leven tr: yn 'e folop libje, sitte, fan jins goed libje, út 'e romte tarre, yn 'e romte sitte, de folle houwe hawwe, it bêst, rejaal hawwe, út 'e wisse tarre In overvloed tr: by 't soad, by de roes, by 't seksje, planteit Ten overvloede, (ofschoon het onnodig is) tr: foar alle wissigens, wissichheid daarenboven tr: boppedat Het nog eens dunnetjes over doen tr: it nochris justjes, lichtjes oerdwaan Dat heb ik overlezen, (dat heb ik tijdens het lezen niet opgemerkt) tr: dêr ha 'k oerhinne lêzen Een onbestorven weduwe tr: in ûnbestoarne widdo Tot, ter staving v. tr: as bewiis fan Ruk uit! tr: jou dy ôf, wurd wei! Bebroed tr: bebret, fûl, oanset, oansketten Zwaar bebroed tr: jotfûl, jutfûl, pykfûl Bij een dominee kerken tr: ûnder in dominy opgean Buitenissigheden tr: wûnderheden Zich gevreesd hebben gemaakt tr: de freze der aardich yn hawwe Een gevreesd criticus tr: in skerpe, ûnmijen kritikus, in kritikus dêr't tige mei rekkene wurdt De gevreesde tijding tr: de bange tiding, de tiding dêr't elk bang foar wie Het gevreesde ogenblik tr: it benearjende momint, it momint dêr't elk tsjin oan sjocht De gevreesde ziekte tr: de ferkearde kwaal Hij is heel niet vrouwachtig tr: hy hat gjin frouljusfleis (oan him) Bazige vrouw tr: masteresse, (in) âld kaptein fan in wiif Bazige kerel tr: (in) âld kaptein fan in keardel Eerbetoon. hulde. Iem. hulde brengen, bewijzen tr: immen hulde bringe, dwaan Een lekkernij tr: wat lekkers Zoete lekkernij tr: swietekau Lekkernijen tr: lekker guod, lekkere dingen De grond doorweken tr: de grûn begrobje, trochweakje Doorweekt zijn tr: trochplakt, (oan it fel ta) trochwiet wêze Zorg voor t(e)huislozen tr: soarch foar lju sûnder thús Een witachtige tint hebben tr: út 'en witens skine, sjen Blauw afgeven tr: ôfblauje Zwart afgeven tr: ôfswartsje Zwartsel afgeven tr: ôfswartselje Afgeven op iem. tr: fan immen ôfhelje, raar op immen ôfsizze Afgeven op iets tr: de mûle earne oer spiele Zich met iem., iets afgeven tr: jin mei immen, eat ôfjaan Er is vandaag geen school tr: wy hoege hjoed net nei skoalle, wy hawwe hjoed frij Na (de) school tr: nei skoaltiid, út skoalle wei De school gaat aan, uit tr: de skoalle giet yn, komt út Uit de school klappen tr: jin ferbabbelje School maken tr: skoalle meitsje Gebruik maken v. tr: brûkme, gebrûk meitsje fan, brûke In gebruik hebben tr: yn gebrûk, op 'e brûk, yn it geweld hawwe, brûke Voor gemeenschappelijk gebruik tr: foar mienskiplik gebrûk Ten gebruike afstaan tr: foar gebrûk ôfstean Ten gebruike v. tr: om te brûken troch In gebruik zijn tr: yn gebrûk, yn 'e swang, yn 'e trant wêze Een lijvig boek tr: in grou boek Een lijvig rapport tr: in grou, mânsk rapport Een staart v. iets krijgen tr: der simpel, sânderlei fan wurde Er zat kop noch staart aan zijn verhaal tr: der siet kop noch sturt oan syn ferhaal Met de staart tussen de benen afdruipen tr: ôfdrippe Die aardigheid heeft een staartje tr: dy aardichheid kriget noch in sturtsje Een staartje wijn, bier, (een overschot) tr: in stealtsje wyn, bier Onbeheerst optreden tr: der wyld, frjemd yn omslaan Onbeheerst optreden tr: der wyld, frjemd yn omslaan Iets lekker oppeuzelen tr: eat lekker, sûkerswiet behimmelje, opplúzje Welgevallen. Naar goeddunken tr: nei eigen goedtinken De bokkenpruik op hebben tr: de bokkeprûk, bokkeprúk, bargeprûk, bokkeprúk, in mâle prûk, prúk op hawwe, it bokkefel oan hawwe, it mâl fel oan hawwe, in stikelbaarch op 'e kop hawwe Klein, weinig, gering. Een luttele som tr: in lyts bedrach, in lytse som Het hielp luttel tr: it holp mar in bytsje Luttele dagen nadien tr: in pear dagen letter Klein, weinig, gering. Een luttele som tr: in lyts bedrach, in lytse som Het hielp luttel tr: it holp mar in bytsje Luttele dagen nadien tr: in pear dagen letter Met luttel tevreden zijn tr: mei in bytsje tefreden wêze Overeenkomen met tr: oerienkomme, strike mei Die kleuren komen slecht overeen tr: dy kleuren passe min byinoar gepast zijn. Die man en vrouw komen goed, slecht overeen tr: dy man en frou passe goed, min byinoar, passe inoar goed, min het eens worden tr: it iens wurde, akkoartsje Met iem. overeenkomen om ... tr: mei immen ôfprate, te rie(de) wurde om ... De brief is niet terechtgekomen tr: de brief is net teplak kommen In de gevangenis terechtkomen tr: yn 'e finzenis, yn it gefang bedarje, telâne komme in orde komen. Het zal wel vanzelf terechtkomen tr: it sil fansels wol yn oarder, foarinoar, klear komme Er komt niets van terecht tr: der komt neat fan op 'e haspel, bisspel, it wurdt neat Er zal niets van hem terechtkomen tr: der sil neat fan him wurde Wat moet er v. jou terechtkomen? tr: wêr moat it mei dy hinne, wat moat der fan dy wurde? Hij was voor zijn patiënten een toeverlaat tr: hy wie foar syn pasjinten in hiele, tige stipe God is mijn toeverlaat tr: God is myn ûntwyk, taflecht, skûl, skûle Een nieuwmelkse koe tr: in nijmelk tr: in nijmelkko Iem. de pols voelen tr: immen oan 'e pols fiele Zijn pols jaagt tr: de pols jaget him Iem. de pols voelen, (iem. polsen) tr: immen oan 'e pols fiele De vinger aan de pols houden (fig.) tr: goed tasjen Polsstok; karnpols. pols. Men moet niet verder (willen) springen dan zijn pols reikt, lang is tr: men moat net fierder springe as de pols lang is, men moat de pols net te fier sette, men moat him útljeppe kinne In oproer komen tr: yn opstân komme De krant lezen tr: krantlêze, krantelêze, krantsje Kranten bezorgen tr: kranterinne Stuk, verslag in de krant tr: krantestik (it), kranteferslach (it) Aan een krant zijn (als journalist b.v.) tr: by de krante wêze Dat stond in de krant tr: dat komt út'e krante, stie yn 'e krante Dat mag wel in de krant tr: dat mei (ek) wol yn 'e krante, yn 't almenak, dat mei wol mei in reade letter yn 't almenak Een vezeltje vlees tr: in triedsje fleis Iem. uitgeleide doen tr: immen derút litte, immen in eintsje bringe Ergens (v.) afblijven tr: earne (fan) ôfbliuwe V. iem. afblijven tr: (fan) immen ôfbliuwe Afblijven! tr: ôfbliuwe!, bliuw derôf! In strijd met tr: yn striid mei Om strijd tr: om striid, kriich Onverzorgd achterlaten tr: ûnbesoarge efterlitte schipperen. Modderen met tr: skipperje mei Zo droog als kurk tr: sa drûch as boekweitdoppen, hea, hoarn, hop, hoppe, klaphout, koark, kramtried, lever, moal, moude, rys Erg droog (v. grond, weer, wind) tr: skrokkich Een droge hoest tr: in drûge hoast Ik heb een droge keel tr: ik haw in drûge kiel, de kiel is my skrok Een droge boterham tr: in drûch stik bôle Droog brood tr: drûch brea De aardappels droog eten tr: de ierappels drûch ite Droge aardappelen tr: drûge, laske ierappels, ierappels mei it bleate gat Een droge vorst tr: in keale froast Droog weer tr: drûch waar Het is droog tr: it is drûch Het is niet helemaal droog tr: it is net hielendal drûch, it is net earlik ticht Het is droog (en koud) tr: it is, wierret skrok De baby is nog droog tr: de lytse is noch drûch Droge kleren aantrekken tr: drûge klean oandwaan, jin ferdrûgje Hier zitten we droog tr: hjir sitte wy droech Ergens niet geheel droog (kunnen) blijven tr: it earne net earlik drûch hâlde kinne, (it) earne net lykhâlde kinne Hoog en droog tr: heech en dreech De jaren twintig tr: de tweintiger jierren In de zon liggen te braden tr: yn 'e sinne lizze te brieden Iem. op (de) tui houden tr: immen op 'e tôch, tocht, op ('e) tok hâlde Te bevragen bij tr: te befreegjen by Mogen uitzoeken tr: útsykje meie, kar-út hawwe Iem. laten uitzoeken tr: immen kar-út jaan Dat moet hij zelf maar uitzoeken tr: dat moat er sels mar witte Jullie zoeken het maar uit tr: jim dogge, sjogge mar, jim moatte it mar witte Tegen de deur schoppen tr: tsjin 'e doar oan skoppe, wâdzje Iem. in de wereld schoppen tr: immen op 'e wrâld skoppe Hij heeft het ver geschopt tr: hy hat it fier skopt Gewaterd grein tr: weltergrein (it) V. gewaterd grein gemaakt tr: wettergreinen Op (het) tweetal staan tr: op twatal stean Een tweetal ... tr: twa .. In de onmogelijkheid verkeren om ... tr: yn 'e ûnmooglikheid wêze om ..., mei gjin mooglikheid ... kinne Dat behoort tot de onmogelijkheden tr: dat heart ta de ûnmooglikheden Bulderen (v.d. wind) tr: bolderje, âlje Verstoppertje spelen tr: besideboartsje, besideplakboartsje, fersideboartsje, fersideplakboartsje, sideplakboartsje, beskûlboartsje, beskûleboartsje, op 'e skûl, skûle boartsje, ferskûle boartsje De vinger (zonder nagel), (de penis) tr: de lange finger Lange vingers hebben tr: lange fingers hawwe Op de vingers (v.e. hand) te tellen zijn tr: op 'e fingers fan in hân te tellen wêze Ergens een vinger achter (weten te) krijgen tr: earne in finger efter krije Als ik je in mijn vingers krijg! tr: as ik dy yn 'e fingers krij! Er moet wat uit zijn vingers komen tr: der moat him wat út 'e hannen komme Iem. op de vingers zien tr: immen op 'e fingers sjen Iets door de vingers zien tr: eat oersjen, oersljochtsje Iem. om de vinger kunnen winden tr: immen om 'e finger wine, wuolje kinne, immen wol yn in fodsje beteare kinne Iem. met de natte vinger kunnen belopen tr: immen mei de wiete finger wol berinne kinne Iets met een natte vinger berekenen tr: eat rûch, rûehwei, út 'en rûgens berekkenje Zich in de vinger(s) snijden tr: jin yn 'e fingers snije, fege, jin yn jins eigen knyft snije, jinsels yn 'e sek benaaie Zich de vingers branden tr: jin de fingers baarne Daar heeft hij zich lelijk de vingers aan gebrand tr: dêr hat er him lilk mei baarnd Iem. de vinger op de mond leggen tr: immen de mûle stopje, teamje Een vinger in de pap hebben tr: gâns yn 'e brij, molke te krommeljen hawwe De vinger op de wonde plek leggen tr: de finger op it seare plak lizze Mijn vingers jeuken tr: de fingers, fingerseinen jokje my Geen vinger uitsteken, in de as steken tr: gjin finger útstekke, yn 'e jiske stekke, mei de teannen yn 'e jiske sitte Iem. op de vingers tikken tr: immen op 'e fingers tikje Dat kun je op je vingers natellen tr: dat is op 'e fingers wol út te siferjen, dat is op 'e fingerseinen wol nei te gean, út te rekkenjen Als men hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand tr: as jo him de (lytse) finger jouwe, nimt er de hiele hân Aan elke vinger één! tr: ik kin oan elke finger wol ien krije! Het is kwaad knijpen zonder vingers tr: meitsje mar ris in fûst, as men gjin hân hat De vinger Gods tr: Gods finger vingervlek. Vuile vingers tr: taasten tr: fingertaasten Lange vinger, (soort koekje) tr: lange finger Hele volksstammen tr: hiele folksstammen Ergens in vastgeroest zijn (fig.) tr: earne yn, fêstruste, fêstrustke wêze Vastgeroest zijn in eigen gewoonten tr: slaaf fan jinsels wêze Christelijke feestdag tr: hjeldei Zijn leven beteren tr: jins libben betterje Zich beteren tr: jin betterje, jin feroarje Dat betert wel tr: dat ferkomt wol Aan de beterende hand tr: yn it ferwin, oan, yn it gewin, oan de winnende hân Het molenspel spelen tr: moolje, mûnderje, mûnje Met stomheid geslagen zijn tr: alhiel ferbjustere, ferstuivere wêze Aan de tafel zitten tr: by de tafel sitte Iem. onder de tafel drinken tr: immen ûnder de tafel drinke Aan tafel gaan tr: oan 'e tafel gean Aan tafel zijn, zitten, (zitten te eten) tr: sitte te iten Voor tafel iets drinken tr: foar iten wat drinke Na tafel bidden tr: nei iten bidde De groene tafel tr: de griene tafel Iets ter tafel brengen tr: eat te praat, op it aljemint bringe Ter tafel komen tr: op it aljemint komme Een voorstel v.d. tafel vegen tr: in útstel fier smite, weismite, fier fersmite, gjin goed wurd foar in útstel oer hawwe De tafelen der wet, de stenen tafelen tr: de stiennen tafels De tafel v. vier tr: de tafel fan fjouwer Strijkages maken tr: strykfuotsje, bûgemintsje Losse flodders tr: losse flodders Besluiteloos zijn (v. aard) tr: min, net út 'e rie komme kinne, lang yn 'e kriem wêze, swier te rissen wêze, swierrissich wêze, net ta berie, beried komme kinne Hij is besluiteloos tr: der sit gjin risselwaasje yn him Besluiteloos zijn (op dit ogenblik) tr: te tarieden sitte, der tsjin oan hingje, deryn ommealle suf maken. Dat werk versuft tr: dat wurk wurde jo sleau fan Versuft door de klap tr: heal yn 'e sûs fan 'e klap Te loever(t) tr: te loevert, loeverts, te loete Zich versteken tr: jin ferstekke Het uitjubelen tr: it útjubelje, útgeie Het is goed voelbaar tr: it is goed te fielen Neem die fles eens weg tr: krij dy flesse dêr ris wei (Heimelijk) wegnemen van ... tr: ta de, it ... sitte, wêze teniet doen. Dat neemt niet weg, dat ... tr: dat nimt net wei, dat skuort net út, dat .. De eindstreep halen (fig.) tr: it helje Een onlesbare dorst hebben tr: ferrêdzje (fan toarst), ferrêde wêze (fan toarst) Op lasten van anderen teren tr: op oaren bar kosten tarre Teren en smeren tr: tarre en smarre, gastje en brasje Huiselijke omstandigheden tr: húslike omstannichheden Het huiselijke leven tr: it húslik libben Kost en inwoning met huiselijk verkeer tr: kost en ynwenning mei húslik ferkear Zij zaten daar zo huiselijk bijeen tr: hja sieten dêr sa húsk byinoar Huiselijke omstandigheden tr: húslike omstannichheden Het huiselijke leven tr: it húslik libben Kost en inwoning met huiselijk verkeer tr: kost en ynwenning mei húslik ferkear Zij zaten daar zo huiselijk bijeen tr: hja sieten dêr sa húsk byinoar Kapot zijn, (doodmoe zijn) tr: útinoar, stikken (en dwerstroch) wêze Ik ben er niet kapot v. tr: ik bin der net kapot fan Het greep haar sterk aan tr: it gong har kâld troch de lea Gesloten circuit tr: sletten sirkwy Wat omhangen tr: omwilewalje, omwilewaalje, omwilewarje De dag ten volle benutten tr: de dei (goed) meinimme Trillen als een espenblad tr: trilje as in blêd (oan e beam), juffershûntsje Trillend v. angst, koude tr: rydboskjend fan eangst, fan 'e kjeld Een snaar doen trillen tr: in snaar trilje litte Niet dicht, niet compact. Luchtig gebak tr: licht gebak Een luchtig bloesje tr: in loftich bloeske Luchtig gekleed tr: loftich, lask klaaid, yn 't lask fris, niet bedompt tr: loftich, luchtich Een luchtig plekje tr: in loftich plakje opgewekt, onbezorgd tr: loftich, luftich, tilderich, tillerich, til, tillich Niet dicht, niet compact. Luchtig gebak tr: licht gebak Een luchtig bloesje tr: in loftich bloeske Luchtig gekleed tr: loftich, lask klaaid, yn 't lask fris, niet bedompt tr: loftich, luchtich Een luchtig plekje tr: in loftich plakje opgewekt, onbezorgd tr: loftich, luftich, tilderich, tillerich, til, tillich Vol onzuivere stoffen zitten tr: fol ûnducht, ûnduchten, ûndeugd, ûndeugden, ûngemak sitte Vol onzuivere stoffen zitten tr: fol ûnducht, ûnduchten, ûndeugd, ûndeugden, ûngemak sitte Nestmateriaal aandragen tr: tôgje Te voorschijn brengen, komen tr: te foarskyn, tefoaren, foar 't ljocht belje, komme Onder auspiciën v. tr: ûnder auspysjes, tafersjoch fan Ter overname aangeboden, gevraagd tr: oanbean, frege om oer te nimmen Dat is een letterlijke overname uit, v. tr: dat is letterlik oernommen út, fan Op de tocht zitten, staan tr: op 'e sigen sitte, stean Op de tocht staan (fig.) tr: faai stean, gefaarlik wêze Iem. grafwaarts dragen tr: immen opdrage Zich contentere met tr: jin kontintearje mei Langzaam uitdruipen tr: útdripkje Noeste vlijt tr: warberens, warberheid Noest arbeiden tr: warberje Noeste vlijt tr: warberens, warberheid Noest arbeiden tr: warberje Dat is voor jou een vraag, voor mij een weet tr: dat is foar dy in fraach en foar my in weet, antwurd Het is (nog) de vraag of ... tr: it is (noch) de fraach oft .. Er is veel vraag naar tr: der is in soad fraach nei, it is (krekt as 't) rôversguod Er is weinig vraag meer naar tr: der is mar in bytsje fraach mear nei, de merk is derôf, it rekket út 'e merk Een sloot graven tr: in sleat grave, goaie Een gat, graf graven tr: in gat, grêf dolle, grave Naar iets graven tr: earne nei dolle Honden graven graag in de grond tr: hûnen meie graach yn 'e grûn om wrotte Hij graaft niet diep tr: hy dolt, sylt net djip, hy giet der licht oerhinne Een samenloop v. omstandigheden tr: in gearrin fan omstannichheden Naar omstandigheden tr: neffens de omstannichheden Als de omstandigheden meewerken tr: as it derop wierret, as it wat wol Afhangen v.d. omstandigheden tr: ôfhingje fan 'e omstannichheden In moeilijke omstandigheden verkeren tr: der min, slim ta sitte, der slim oan ta wêze In deze, in de gegeven omstandigheden tr: yn dizze omstannichheden Onder geen enkele omstandigheid tr: ûnder gjin betingst In gezegende omstandigheden verkeren, zijn tr: yn omstannichheden wêze van je welste tr: fan komsa, fan sa hast, haste net Een lawaai van je welste tr: in heidensk leven Recht en averecht (bij het breien) tr: mesken en knopkes Twee recht, twee averecht tr: twa rjocht, twa krom, twa rjocht, twa krang, twa rjocht, twa naadsje, naadsjes Onderweg kreeg ik een medereiziger tr: ûnderweis krige ik selskip De sleutel van een kachel tr: de kaai, kraan fan in kachel Een Engelse sleutel tr: in Ingelske kaai, in bako De sleutel van het raadsel tr: de kaai fan it riedsel Ter sprake brengen tr: te praat bringe Een mooi stekje, ((aas)plek) tr: in moai, útsocht plakje Tuigje, (veiligheidsgordel voor kinderen) tr: beachje, bernebeachje (it), beage, haam, ham, hamme Zo rood als een kraal tr: sa read as in kraal Kralen rijgen tr: kralen riuwe, kraaltsjeriuwe Zich uitkopen tr: jin útkeapje Met eenparigheid v. stemmen tr: mei algemiene stimmen, mei ienriedigens, ienriedichheid fan stimmen Daarover bestaat geen eenparigheid tr: dêr is gjin ienriedigens, ienriedichheid oer Wat moet je? tr: wat moatst? Wat moet dat? tr: wat sil dat, wat hoecht dat? Hij moest en zou het hebben tr: hy moast en soe it hawwe Ik moet zo nodig tr: ik moat sa nedich Ik moet weg, nog ver tr: ik moat fuort, noch fier Dat moet gezegd tr: dat moat sein wurde Ik moet hem niet tr: ik mei him net lije Ik moet niet meer tr: ik hoech net mear, sil net mear hawwe Het heeft zo moeten zijn tr: it hat sa wêze moatten Dat is mij ontschoten, (dat heb ik vergeten) tr: dat is my ûntsketten, trochgongen, dat is my troch 't sin gongen, sketten Leedvermaak hebben tr: nocht oan ûnnocht hawwe Met leedvermaak lachen tr: skealik laitsje Omnevelde ogen tr: dizige eagen tr: dizenige eagen De omnevelde verte tr: de dizige fierte tr: de dizenige fierte Bindende voorschriften tr: binende foarskriften Boeken binden tr: boeken ynbine De soep binden tr: it sop bine De soep bindt niet tr: it sop wol net bine, minge De soep bindt goed tr: it sop wol goed bine, minge, it sop is mingsum Zich binden tr: jin bine Zich niet binden tr: jin net bine, jins aventoer hâlde Zich binden aan tr: jin bine oan tr: jin ferhingje oan Er is niets dat hem bindt tr: der is neat dat him bynt Zou je zo'n vent niet! tr: soest sa'n fint net! Zo'n drie weken tr: sa'n trije wike Zo'n beetje tr: sa'n bytsje Iem. over iets hardvallen tr: immen earne hurd oer falle Onopgemerkt blijven tr: net bespeurd, fernommen, murken wurde Iets onopgemerkt laten tr: eat net acht slaan, earne gjin acht op slaan, earne gjin omtinken oan jaan Onopgemerkt blijven tr: net bespeurd, fernommen, murken wurde Iets onopgemerkt laten tr: eat net acht slaan, earne gjin acht op slaan, earne gjin omtinken oan jaan De bloedsomloop tr: de bloedsomloop, bloedomrin, de omgong, omrin fan it bloed Het stinkt een, zeven mijl in de wind tr: it stjonkt sân milen boppe de wyn De mijl op zeven gaan tr: de (hiele) feeljekant omgean Een viool, piano stemmen tr: in fioele, piano stimme, opstimme Iem. tot kalmte stemmen tr: immen delbêdzje Dat stemde hem treurig tr: dat makke him tryst Het personeel steigerde, toen de nieuwe regeling bekend werd tr: it personiel stie op 'e efterste poaten, doe't de nije regeling bekend waard Een muur steigeren tr: in steger by in muorre lâns bouwe Uit het geheugen, op het geheugen af tr: út it ûnthâld wei Een geheugen als een ijzeren pot tr: in ûjithâld as in izeren pôt, in kop as in almenak Een slecht geheugen tr: in min, koart ûnthâld, in minne opsluting, in ûnthâld, holle, memoarje as in gatsjepanne, in ûnthâld sa lek as in tjems Geheugen v. iets hebben tr: earne (nei)tinken fan hawwe, eat foar de oandacht hawwe Het ligt mij nog vers in het geheugen tr: it stiet my noch goed by Een goed, sterk geheugen tr: in goed, sekuer, geef, wis ûnthâld, in bêste, sekuereopsluting Iets in het geheugen prenten tr: eat yn 'e holle, it ûnthâld printsje In het geheugen roepen tr: jin yn 't sin bringe Iem. geheugen eens flink opfrissen tr: immen infikse fernijing jaan De beste breister laat weleens een steek vallen tr: it kin de, in master misse (lit stean fan in sabearenien, en in broddeler alle dagen), de handichste faam brekt wolris in potdeksel, de bêste klok is wolris fan slach, elke keatser slacht de bal wolris mis, elk hat wolris in gat yn 'e sok Langwerpig, breed en plat krentenbrood tr: steur Dat is hem met de paplepel ingegeven tr: dat is him mei de brijleppel, mei syn earste brij ynjûn, it is him mei de trachter ynjûn Zijn arm schaven tr: jin de earm skave Aan hem valt nog heel wat te schaven tr: hy moat noch gâns besnoeid, beskaafd wurde Dat is ernaast tr: dat is derby troch Ernaast zitten, (een verkeerde schatting gemaakt hebben) tr: derneist sitte, misroaid hawwe, ferkeard roaid, roesd, skat hawwe Ernaast grijpen tr: derby troch, der krekt by troch reitsje Een vooraanstaande plaats tr: in foaroansteand plak, in foaroanplak Een vooraanstaande positie innemen tr: mei foaroan, foarenoan sitte Ze waren met hun tachtigen tr: hja wiene mei har tachtigen Hij loopt naar de tachtig tr: hy lûkt, rint nei de tachtich, hy is hast oan 'e tachtich ta Hij is in de tachtig tr: hy is yn 'e, oer de tachtich, hy hat tachtich west Bladzijde tachtig tr: side tachtich De beweging van 80 tr: de Beweging fan '80 In de jaren 80 tr: yn 'e tachtiger jierren Een drietandige vork tr: in trijetyn, trijetine, trijetine-foarke Onder aanvoering v. tr: ûnder lieding, oanfiering fan Ieder heeft zijn rokertje tr: elk hat wat te smoken Om mijnentwille tr: om my, mij Ik ben rommelig in de buik tr: it grommelet, rommelet my yn it liif Ik ben rommelig in de buik tr: it grommelet, rommelet my yn it liif Een stijve hark, een hark v.e. vent tr: in stive ruter, in houtene klomp, teunis, in houten haspel, hynder, in kramtrieddene jehannes Die ambten zijn onverenigbaar tr: dy amten binne net te ferienigjen Dat is onverenigbaar met zijn principes tr: dat strykt net mei syn prinsipes Onverenigbare functies tr: net te ferienigjen funksjes Gerookt spek tr: drûch spek Mager spek tr: meager spek Doorregen spek tr: trochgroeid, fleizich spek Het magere vlees v.h. spek tr: it toar fan it spek Dat is geen spekje naar jouw bekje tr: dat is gjin spek foar dyn bek Met spek schieten, (opsnijden) tr: mei spek sjitte Voor spek en bonen meedoen tr: foar spek (en brea) meidwaan Uit het spek springen tr: jinsels út it spek wrotte Zo'n beetje knutselen tr: wat omnifelje Iets in elkaar knutselen tr: eat yninoar nifelje Met alles erop en eraan tr: mei alles derop en deroan Erop komen tr: derop komme Het zit erop tr: it sit derop Erop staan, dat ... tr: derop stean, dat .. Erop of eronder tr: derop of derûnder, derûnder of derboppe, stront of kening Schiet op!, (maak voort) tr: meitsje oan, avenseare maak dat je wegkomt tr: wurd wei, jou dy ôf! Het graan wil niet opschieten tr: der is gjin skot yn it nôt Wat schiet je daar nu me op? tr: wat hat dat no foar doel, wat jout dat no? Goed, slecht met iem. kunnen opschieten tr: goed, min mei immen kinne Het schiet niet op tr: der sit gjin avesaasje, avensaasje yn, it keallet swier, it sit foar 't krús Het werk wil niet opschieten tr: it speaket mei it wurk Flink met het werk zijn opgeschoten tr: in (hiele, moaie) haal dien hawwe, in (fikse, moaie) skaai makke hawwe, in moaie skram dien hawwe, al goed op stap wêze, al moai op streek wêze Trouwlustig zijn tr: graach trouwe wolle Een trouwlustige jonge weduwe tr: in jonge widdo dy't graach trouwe wol Een stralende dag tr: in prachtige, prachtich moaie dei Stralend v. gezondheid tr: glânzich Er stralend uitzien tr: der ynlokkich, trochlokkich útsjen Krimpingen in de buik tr: krampen yn 't liif Uitvoering geven aan tr: útfiere De pip hebben tr: de pip hawwe, oan 'e pip wêze Krijg de pip! tr: krij de pip! Onverstaanbaar zijn tr: ûnfersteanber, net te ferstean wêze Onverstaanbaar zijn tr: ûnfersteanber, net te ferstean wêze Een lange slungel tr: in lange leip, opstôk, raai, in (lange) loarm, in loarum, loete Dat is nog v. vóór de zondvloed tr: dat is noch eat út it jier nul Ergens aan doodgaan tr: earne oan deagean Je zult er niet aan doodgaan, (het is zo erg niet) tr: silst der net oan deagean De Elfstedentocht rijden? Nee dank je, ik ga liever gewoon dood tr: de alvestêdetocht ride? Nee tankje, ik gean leaver gewoan dea Een sloot schonen tr: in sleat útheakkelje, úthoukje Licht verteerbaar tr: licht, bekomsum Dat is licht verteerbare kost tr: dat leit sêft yn 't liif Zwaar verteerbaar tr: dreech, ûnbekomsum Nutteloos, ondoelmatig. Het lijkt me niet ongepast ... tr: it liket my in goed ding ta om te .. Het is ongepast tr: it jout gjin skik, it hat skik noch roai Nutteloos, ondoelmatig. Het lijkt me niet ongepast ... tr: it liket my in goed ding ta om te .. Het is ongepast tr: it jout gjin skik, it hat skik noch roai Wat onnozel tr: sawat goedhinne, goedweihinne Een onnozel iem. tr: in ûnnoazelsma Een onnozele boodschap tr: in oartsens, sânstoersk, stoatersk, ûnnoazel boadskip Wat onnozel tr: sawat goedhinne, goedweihinne Een onnozel iem. tr: in ûnnoazelsma Een onnozele boodschap tr: in oartsens, sânstoersk, stoatersk, ûnnoazel boadskip Hij, zij is moeilijk te doorgronden, (fig.) tr: it is ien mei ferdjippings Kunnen doorgronden tr: bedjipje, begrûnje kinne Ergens zijn intrek nemen tr: earne jins yntrek nimme, earne delhúzje stapelbanken, -dozen, -stoelen zijn stapelbaar tr: steapelbanken, steapeldoazen, steapelstuollen kinne maklik opinoar steapele wurde Zinnigheid hebben in tr: sinnichheid hawwe oan Afdruk v. voet of hand tr: least, leest Afdruk v. vuile hand; vinger tr: hândruk, handruk; fingertaast Pietermannetje, (klein, pieterig ventje) tr: mantsjemich Roestige aardappelen, (aardappelen aangetast door roest) tr: rustige ierappels Ergens in rondsnuffelen tr: earne yn om grûzje, grúzje, sneupe Aan het rondsnuffelen tr: op ' e sneup Doordringen tot tr: trochkringe ta Doordrongen zijn van tr: djip oertsjûge wêze fan Iem. v. iets doordringen tr: immen earne djip fan oertsjûgje Dat is de secuurste manier tr: dat is de feilichste manier Een jantje secuur tr: in mantsje-sekuer, in sekuere baas, in presyske zeker (v. iets). Secuur v. iets zijn tr: earne wis fan wêze stellig. Dat doet hij secuur niet tr: dat docht er sekuer net Verdichting v. betekenis tr: fertichting fan betsjutting Uitschot tr: kriel. kriel, krielguod (it) Het hooi in roken bijeenslepen tr: it hea yn 'e reakken jeie, reakken opjeie Onder de rook v. Leeuwarden, (vlakbij) tr: ûnder de reek fan Ljouwert Men kan er de rook snijden tr: de reek is dêr (om) te snijen Als rook vervliegen tr: ferfleane as reek In rook opgaan tr: ferfleane as reek -Geen rook zonder vuur tr: dêr't neat fan oan is, komt ek gjin praat fan Op korte, lange termijn tr: op koarte, lange termyn In zes termijnen betalen tr: yn seis terminen betelje Een gesloten huis tr: in ticht hûs, tichte winkel Gesloten klinkers tr: sletten lûden Zo gesloten als het graf tr: sa ticht as in pot, dôfpôt Jagen in gesloten tijd tr: jeie yn besletten tiid Zo een-twee-drie tr: samar ien, twa, trije Meer dan één tr: mear as ien Niet één tr: net ien, gjinien, gjinnen, gjinnent, gjint Geen één tr: net ien, gjin inkel(d) Eén voor één tr: ien foar ien, by ienen, linke ienen Eén v. beide tr: ien fan beiden, twaen Elke stem is er één tr: elke stim is wer ien Bij hem loopt er één v.d. vijf te kuieren, is er één op de loop tr: hy hat ien fan 'e fiif op 'e kuier, te blomkesykjen, hy mist ien fan 'e fiif Honderd tegen, om één tr: tûzen om trettjin De bieten op één zetten tr: de biten ienje, op ienen bringe, op ienlingen bringe, sette Het is bij enen tr: it is by ienen Hij deed het in énen tr: hy die it yn ien kear Half één tr: healwei ienen Wat een drukte om die ene euro tr: wat in drokte om dy iene euro De een of ander tr: de iene of de oare Het één of ander tr: (it) ien of oar, it ien of it oar Niet om het een of ander, maar ... tr: net om it ien of it oar, mar ..., nearne net om, mar .. De één na de ander tr: de iene nei de oare De één zowel als de ander tr: sawol de iene as de oare, ien foar oar Eén en ander tr: (it) ien en oar Noch het één noch het ander tr: ien noch oar, it ien noch it oar Het één door het ander tr: trochinoar, ien mei oar V. het een komt het ander tr: fan it iene komt it oare, fan dit komt dat V. het een kwamen we op het ander tr: it iene wurd helle it oare út Men kan het ene doen en het andere niet laten tr: jo kinne it iene dwaan en it oare net neilitte Eén en dezelfde tr: ien en deselde De straat is één modder, al modder, één en al modder tr: de dyk is ien drek, allegear drek, ien en al(legearre) drek tr: al den bliksem, duvel, soademiter, wearlich drek Eén zijn, blijven tr: ien wêze, bliuwe Man en vrouw zijn één tr: man en frou binne ien Eén zijn met tr: ien wêze mei V. één grootte tr: fan deselde grutte V. één leeftijd tr: fan ien jierren, fan deselde jierren Er is een voor je geweest tr: der hat ien foar dy west Je bent me er (ook) een tr: do bist ek in moaienien Er een pakken, nemen, drinken tr: ien pakke, nimme, keapje, snappe, snippe Er een laten vliegen, (een wind laten) tr: ien stappe litte Ene De Vries tr: in De Vries Het op een lopen zetten tr: it op in draven sette Een duizend euro tr: in, sa'n tûzen euro Een tien jaar geleden tr: in, sa'n tsien jier lyn Een uur of drie tr: in oere of, as trije Een dag of wat tr: in dei of, as wat Een maand twee, drie tr: in moanne twa, trije Het kost me een geld tr: it kostet my in jild Een mensen dat er waren tr: in minsken dat der wienen het wachthouden. Op schildwacht staan tr: op wacht stean, skilderje Krap (in de wind) zeilen, (hoog aan de wind zeilen) tr: krap sile, tsjin 'e wyn yn bekje, (skerp) oan 'e wyn hingje, skraal by de wyn sile, skraal oan 'e wyn lizze Te krap zeilen tr: dertsjin oan bekje Krap zitten, er krap bij zitten, krap in het geld zitten tr: krap jild hawwe, krap sitte Krap (in de wind) zeilen, (hoog aan de wind zeilen) tr: krap sile, tsjin 'e wyn yn bekje, (skerp) oan 'e wyn hingje, skraal by de wyn sile, skraal oan 'e wyn lizze Te krap zeilen tr: dertsjin oan bekje Krap zitten, er krap bij zitten, krap in het geld zitten tr: krap jild hawwe, krap sitte Gezworen vijanden tr: ferklearre fijannen Het zijn gezworen vrienden tr: it binne sibbe freonen Een beschikal zijn tr: in bulte beskik hawwe Huis v.d. strandmeester tr: strânhûs (it) Welsprekend zijn tr: bespraakt wêze, goed prate, sprekke kinne Niet welsprekend zijn tr: gjin sprekker, prater wêze Allemaal aanstellerij! tr: allegear keunsten, kluchten, merakels! m.b.t. de stoelgang, een zweer. Er moet openheid v. lijf komen bij de patiënt tr: der moat iepening, iepenheid by de pasjint komme Er is opening v. lijf gekomen bij de patiënt tr: de pasjint hat ûnderút romte krigen Opening in een zweer maken tr: iepening, iepenheid, iepenichheid yn in swolm meitsje Opening doen v. zaken, opening v. zaken geven tr: iepening fan saken dwaan Een opening in een heg tr: in rid, ridde troch in hage Voor het grootste gedeelte tr: foar it grutste part het zoveelste gedeelte tr: it safolste part, diel Bij gedeelten tr: yn parten, dielen Huwbare dochters tr: troubere dochters De huwbare leeftijd tr: de troubere jierren Door de deur binnenkomen tr: troch de doar deryn komme, ta de doar ynkomme Deuren en ramen openzetten tr: doarren en finsters iepensette, iepenichheid meitsje Aan de deur kloppen tr: oanklopje Ergens mee aan de deur komen tr: earne mei by de doarren lâns, del gean Bij iem. de deur plat lopen tr: immen it hûs fan it stee rinne, immens drompel, immen de drompel plat, swart rinne, wâdzje Iem. (het gat v.) de deur wijzen tr: immen it gat fan 'e doar wize, immen it fjouwerkante gat wize Buiten de deur tr: bûten doar tr: bûten doarren Dat is de deur! tr: dêr is it gat fan 'e doar! Iem. de deur voor de neus toedoen tr: immen de doar foar de noas ticht smite. V deur tot deur gaan tr: doarke, húske bylâns gean, by de doarren lâns, del gean De deur uit tr: (ta) de doar(ren) út Dat gaat mijn deur voorbij tr: dat giet myn doar foarby Dat is niet naast de deur tr: dat leit net by, nêst de doar, dat leit net by de efterdoar Voor een gesloten deur komen tr: foar, oan de tichte doar komme Zijn deur voor iem. sluiten tr: immen by de doar keare, immen ôfsâltsje De deur uit zijn tr: de doar út, út 'e hûs wêze Iets met gesloten deuren behandelen tr: eat mei sletten doarren behannelje Met de deur in huis vallen tr: mei de doar yn 'e hûs falle Voor de deur staan tr: foar de doar stean De deur openzetten voor ... tr: de doar iepensette foar .. Dat doet de deur dicht tr: dat docht de doar ta Een open deur (intrappen) tr: in iepen doar (yntraapje, ynwâdzje) De deur openhouden tr: de doar iepen hâlde Een deur(tje) kunnen opengooien, (zich (financieel) iets kunnen veroorloven) tr: in doar iependwaan, iepentraapje kinne Een scheet laten tr: in skeet litte, ôfskite, ôffervje Van een scheet een donderslag maken tr: fan in skeet in tongerslach meitsje Geen scheet tr: gjin skeet Het eeuwig vaderhuis tr: it ivich thús Vrij opstel tr: frij opstel De deur ging toe tr: de doar gie ta, ticht Het gaat er vreemd toe tr: it giet der mâl om wei, oan wei, om (en) ta, it naait der (in koers, koerts) út, it skuort der mâl troch, it strûpt der nuver troch Vrucht dragen, geven (lett.) tr: drage, jaan De vrucht v.e. koe tr: de frucht fan in ko, de dracht yn in ko Verboden vruchten tr: ferbeane fruchten De vruchten v. zijn arbeid tr: de fruchten fan syn arbeid Met, zonder vrucht tr: mei, sûnder frucht Iem. opleiden voor, tot tr: immen opliede foar, ta, immen klearmeitsje foar Vleinaam voor jongetje tr: poalleman, poarreman Aanspreekvorm voor kleine jongen tr: boai, boaike, boi, boike Jongetje tr: jonkje (it), manje Jongens (aanspreekvorm voor zowel jongens als meisjes) tr: jonges Oudere, maar nog niet volwassen jongen tr: grutjonge Akelige, vervelende jongen tr: smoarchbek Hij is een goede brave jongen tr: it is in bêste jonge Hij is een heel eenvoudige jongen tr: it is in hiel gewoane jonge De zware jongens tr: de swiere jonges Het zijn jongens v. Jan de Witt tr: it binne gjin waaksen poppen, dy jonges De kleine jongen, (de penis) tr: de lytse jonge, man Iem. een schop onder zijn achterste, achterwerk, kont geven tr: immen in skop, wâd ûnder de kont jaan, immen ûnder de hûd, kont wâdzje De schop krijgen, (ontslag krijgen, afgedankt worden) tr: de kop krije Iem. op iets vastpinnen tr: immen earne oan hâlde Allerlei geboomte tr: beamguod tr: beammeguod Het schuifje krijgen, (nul op het rekest krijgen) tr: nul op it rekest krije, foar de, oan 'e tichte doar komme De schuif op de deur doen tr: de doar op 'e skoattel dwaan, strike flinke hoeveelheid. Een hele schuif geld tr: in knoarre, slompe jild Een (hele) schuif mensen tr: in smite folk Verdovende middelen tr: ferdôvjende middels Zich ontpoppen als tr: jin kenne litte as Stevig bevestigen (met touw) tr: befeugelje Iets met een eed, onder ede bevestigen tr: eat mei in eed befêstigje Zich scheren tr: jin skeare Een heg scheren tr: haachknippe De baard scheren tr: it burd skeare, ôfskeare, burdzje Iem. scheren tr: immen skeare, út it burd nimme De schapen scheren tr: de skiep skeare, skieppeskeare, skieppeknippe, skieppeskarje, skieppeskarre De zwaluw scheert langs het watervlak tr: de swel skuilt, skimket, snjirket oer it wetter De zwaluw scheert door de lucht tr: de swel sjit troch de loft Scheer je weg, van hier! tr: jou dy ôf, wurd wei! De gek scheren met iem. tr: de gek mei immen hawwe, immen begekje, immen de gek oanstekke Dat is bezijden de waarheid tr: dat is beside, besiden de wierheid, dat is derneist, dat is derby troch (adv.). Iem. v. bezijden aankijken tr: immen op 'e side oansjen Dat gaat er bezijden tr: dat giet derneist, derby troch Dat is bezijden de waarheid tr: dat is beside, besiden de wierheid, dat is derneist, dat is derby troch (adv.). Iem. v. bezijden aankijken tr: immen op 'e side oansjen Dat gaat er bezijden tr: dat giet derneist, derby troch Zich verstouten om ... tr: it ûnderstean, it bestean (doare), it weagje om ..., en ... Op zijn baadje krijgen (fig.) tr: op jins baitsje krije Iem. op zijn baadje geven, komen tr: immen it baitsje útklopje Tot een schikking komen tr: in skikking meitsje Gram te moede tr: gram te moed, gram fan lilkens Zijn gram halen tr: jins gram helje Fuiken uitzetten tr: faken útsette, útbringe Geld uitzetten tr: jild útsette, op rinte útsette Zijn stem uitzetten tr: it lûd útsette Zich uitzetten tr: útsette De Verlichting tr: de Ferljochting Verlichting brengen tr: ferromje Dood door verstikking tr: dea troch fersmoaring Een zemen lap tr: in lear, in learen lape Macht hebben over iem. tr: macht oer immen hawwe, immen yn 'e macht hawwe Grote macht hebben, (fig.) tr: lange fingers hawwe Veel macht hebben tr: in soad macht hawwe, gâns yn 'e possenaasje hawwe De wetgevende, uitvoerende, rechterlijke macht tr: de wetjaande, útfierende, rjochterlike macht De vierde macht tr: de fjirde macht Een hogere macht tr: in hegere macht Kwade machten tr: kweamachten Met alle macht, uit al zijn macht tr: mei (alle) geweld Uit alle macht drinken, lachen, werken tr: jins bêst drinke, laitsje, wrotte Uit alle macht lopen, schreeuwen tr: rinne, raze sa hurd as men kin In zijn macht hebben, krijgen tr: yn ('e) besetting, besnijing, yn 'e skjirre hawwe, krije, nimme In zijn macht houden, nemen tr: yn 'e beswaaiïng hâlde, nimme In de macht zijn v. tr: yn 'e macht, it bewâld wêze fan Bij machte zijn tot tr: bysteat wêze ta Ergens niet toe bij machte zijn tr: eat net bybringe kinne Dit is, gaat boven mijn macht tr: dit giet my boppe, oer de macht, meuch, dit is my mânskernôch, oermânsk Boven zijn macht houden, steken, tillen, werken tr: boppe de macht hâlde, stekke, tille, arbeidzje Een macht, (veel) tr: in macht Een getal tot de ... macht verheffen tr: in getal ta de ... macht bringe Wie de macht heeft, maakt er ge-, misbruik v. tr: dy't it geweld hat dy brûkt it, dy't de macht hat dy brûkt him, dy't it heft yn 'e hannen hat dy snijt Gewetenloos zijn tr: fan 'e konsjinsje snien wêze Een gewetenloze schurk tr: in trochtrape smjunt, smycht Iem. gewetenloos bedriegen tr: immen smoarch ferrifelje Een smadelijke bejegening tr: in sneue behanneling Iem. smadelijk bejegenen tr: immen sneu behannelje Een smadelijke bejegening tr: in sneue behanneling Iem. smadelijk bejegenen tr: immen sneu behannelje in twee betekenissen. Iets tweeledig opvatten tr: eat dûbel, dûbeld opfetsje in twee betekenissen. Iets tweeledig opvatten tr: eat dûbel, dûbeld opfetsje Voortborduren op tr: fuortbreidzje op -Liefde, armoede zoekt list tr: leafde, earmoede siket list Spotten. Gekscheren met iem. tr: immen de gek oanstekke, de gek mei immen hawwe, immen begekje Gekscheren met iets tr: earne de gek mei hawwe, eat yn 'e gek slaan Het is maar gekscheren tr: it is mar út 'e gek Dat is geen gekscheren, (geen kleinigheid) tr: dat is gjin kattepis, dat is net om 'e nocht Zonder gekscheren tr: bûten, sûnder gekheid Geen gekscheren verstaan tr: gjin gekheid ferstean Iem. de doodsschrik op het lijf jagen tr: immen in deaskrik op 't liif jeie (Niet) tegen iem., iets opwegen tr: (net) tsjin immen, eat út kinne, opweage Iets tegen goud opwegen tr: eat mei goud opheegje, opweage Een bord wasem met een mes tr: in board wazem mei in skerp mês Iem. doodgooien met (fig.) tr: immen bedobje ûnder Kapitein v.e. kofschip tr: kofskipper Schaamte hebben tr: jin skamje Alle schaamte afgelegd hebben tr: de skamte de kop ôfbiten hawwe Valse schaamte tr: falske skamte Iets met warmte verdedigen tr: eat mei fjoer ferdigenje Een slagvaardig spreker tr: in op it wurd berette sprekker Een slagvaardig beleid tr: in slachfeardich belied Een slagvaardig spreker tr: in op it wurd berette sprekker Een slagvaardig beleid tr: in slachfeardich belied Door ontberingen verzwakken, te gronde gaan tr: ferlije Veel ontberingen lijden tr: lije as in putheak, as putheakken Ergens over de drempel komen tr: earne oer de flier komme Ergens de drempel platlopen tr: immen it hûs fan it stee rinne, immens drompel, immen de drompel plat, swart rinne, wâdzje Oorspronkelijk zijn uit, (afkomstig, herkomstig zijn uit) tr: komme út, fan oarsprong komme út Oorspronkelijk zijn uit, (afkomstig, herkomstig zijn uit) tr: komme út, fan oarsprong komme út Iem. binnenloodsen tr: immen deryn loadse, loadsje Dat was Grieks voor hem tr: dat wie Frânsk foar him Dat was Grieks voor hem tr: dat wie Frânsk foar him Het aantal belangstellenden is groot tr: it tal belangstellenden is grut tr: der is wol flecht op 'e koai, der binne wol mûzen om 'e hjouwer Niets, weinig te betekenen hebben tr: neat, in bytsje te betsjutten hawwe, neat om 'e hakken hawwe Het heeft weinig te betekenen tr: it slacht gjin merk, it seit net folle, net in soad De rugwervels tr: de wringen (át 'e rêch) Doortrokken zijn (lett.) tr: fol lutsen wêze Doortrokken (zijn) met, v. (fig.) tr: fol (wêze, sitte) fan Dat is een hele klauter tr: dat is in hiele klau Zeg dat maar niet hardop tr: sis dat mar sunich Het niet-voorhanden-zijn. Bij ontstentenis v. tr: by it ûntbrekken fan afwezigheid. Bij ontstentenis v. tr: by ôfwêzigens, ôfwêzichheid fan Schoorvoetend tr: skytskoarjend, skoarjend Tros vlierbessen tr: flearstrús Een man v. stavast tr: in dregenien, in hielenien Licht als een veer tr: sa licht as in fear Iem. in de, achter de, zijn veren zitten tr: immen efter de broek sitte Elkaar in de veren zitten tr: inoar yn it hier hingje, sitte, inoar yn 'e faksen sitte, inoar yn 'e kaam hingje Hij kon geen veer van de, zijn mond blazen, (hij was zeer zwak) tr: hy koe fan gjin sydwyn gean Zodra hij een veer v.d. mond kan blazen tr: sagau't er de kop wer tille kin De veren laten hangen tr: de moedfear, moedfearren hingje litte In de veren tr: (in bed) yn 'e fearren Uit de veren tr: út 'e fearren Vroeg uit de veren tr: betiid út 'e fearren, mei de hinnen fan 'e beam, mei de poepesinne fan 't bêd Iem. een veer op de hoed zetten, steken tr: immen in fear yn 'e broek, yn 't gat stekke Een veer laten tr: in fear litte Pronken met andermans veren tr: pronkje mei oarmans fearren Men kent de vogels aan hun veren tr: men sjocht oan 'e fearren wol wat fûgel it is Pluk maar veren v.e. kikvors tr: flean mar ris sûnder fearren Hij is niet te sonderen, (te peilen) tr: hy is net te bedjipjen Zich opstellen tr: jin opstelle Een kinderhand is gauw gevuld tr: in bernehân is gau stoppe Een rijsje tr: in ryske Niets te maren tr: gjin marren! Pijnlijk prikkelen (v. wond, gezwel) tr: piizje, piizgje, pimperje, pizelje, pripje, sangerje, singerje, timpere, tûkje, tûkerje Dat prikkelt in mijn keel tr: dat heart, hearet, heast, heazet, heazget my yn 'e kiel Het vlees tegendraads snijden tr: it fleis tsjin 'e tried yn snije Een tegendraadse zoom tr: in seame tsjin 'e tried yn Het vlees tegendraads snijden tr: it fleis tsjin 'e tried yn snije Een tegendraadse zoom tr: in seame tsjin 'e tried yn Blauwboekje tr: skotskrift, spotskrift (it) Het overwinnende leger tr: it winnende leger Ajax heeft overwonnen tr: Ajax hat it wûn Zichzelf overwinnen tr: jinsels oerwinne (pl.). De landerijen die bij een boerderij horen tr: pleats tr: boerepleats Een doekje om zijn vinger winden tr: in doekje om 'e finger wuolje Zich winden om tr: wine om Zich uit iets winden tr: jin earne út, jin derút wine, it gat derút draaie, skuorre, wine Zware koffers naar boven winden tr: swiere koffers omheech hise, ophise Een tastbare duisternis tr: in swiere tsjusternis Tastbare leugens tr: baarlike leagens Geduld hebben, oefenen tr: geduld hawwe, dwaan, tiid dwaan Geduld met iem. hebben tr: geduld mei immen hawwe Aan het einde v. zijn geduld zijn tr: jins nocht, bekomst hawwe Zich bespottelijk aanstellen tr: jin bespotlik oanstelle, jin(sels) ta in spot, te spot meitsje Ongelezen laten tr: net lêze Hij liet geen boek v. zijn vader ongelezen tr: hy lies al syn heit syn boeken Dat mag je niet ongelezen laten tr: dat mòàtst lêze Een gematigde warmte tr: in lekkere waarmte Een gematigd man tr: in evenredich man Gematigd leven tr: evenredich libje Een gematigd klimaat tr: in tuskenbeiden klimaat Een gematigde houding tr: in lykmoedige, reedlike, skaplike hâlding Een gematigd optreden tr: in hoeden, mijen optreden V.d. weeromstuit ook ... tr: fan 'e weromstuit ek .. Nauwe opening tussen een niet geheel gesloten deur en de deurstijl. Op een kier staan tr: yn 't kear, kier, tsier, tsjier stean, oan stean De deur op een kier zetten tr: de doar oan sette Dat sluit, past, slaat als een tang op een varken tr: dat stiet, slacht as in tange op in baarch Hij ziet eruit, dat men hem met geen tang zou aanvatten tr: hy sjocht derút, dat men him mei de tange gjin iten jaan, mei de tange net oantaaste, oanreitsje soe Iem. in de tang hebben, nemen tr: immen yn 'e skjirre hawwe, krije Een tang van een wijf tr: in tange fan in wiif Ouwe tang tr: âlde tange De honger grimt hun tegen tr: de honger gniist har yn 'e mjitte Krabbeltsje, (kort briefje) tr: kribel, kribeltsje (it) Je kunt het wel op je vingers uitrekenen tr: dat is op 'e fingerseinen wol nei te gean, út te rekkenjen, dat is op 'e fingers wol út te siferjen Uitgerekend zijn, (uitgeteld zijn, moeten baren) tr: útteld wêze In iemands schuitje komen tr: it mei immen iens wêze In hetzelfde schuitje varen tr: mei-inoar yn itselde skip sitte Hij gaat met mijn schuitje varen tr: hy is op myn kant, hy hâldt myn kant In het schuitje zitten en mee moeten varen tr: yn it skipke sitte en mei farre moatte In het schuitje stappen, (trouwen) tr: yn it houliksboatsje stappe Ingeburgerd tr: ynboargere Zo oud als de weg v., naar Rome, naar Kralingen tr: sa âld as de (strjit)wei, as de wei fan, nei Rome, as de wei nei Jeruzalim, as de wrâld Een oud man tr: in âldman Oude kerel tr: âldkeardel Oude vrouw tr: âldfrou, âldminske (it) Oude vrouw worden, (het climacterium bereiken) tr: âldwiif wurde Mijn ouwe mens, (mijn moeder) tr: it âldminske Een oud wijf, (een zeurpiet) tr: in âldwiif een soort van knoop tr: in âldwiif Het regent oude wijven tr: it reint âlde wiven Even oud zijn tr: like âld wêze, fan ien jierren wêze Voor hoe oud ziet u mij aan? tr: foar hoe âld sjogge jo my oan, hoe âld hawwe jo my op? Hij is nu oud en wijs genoeg om ... tr: hy is no âld en wiis genôch om .. Oud zijn voor zijn leeftijd tr: âld wêze foar jins jierren Hij wordt niet oud tr: hy wurdt net âld Nog niet oud en koud zijn tr: noch net âld en kâld wêze De duivel is oud! tr: de duvel is âld! Scheldwoord voor een oud persoon tr: in âld(e) neut, nút, roek, strûke, strúk, in âld streuvel De oude dag tr: de âlde dei Op zijn oude dag tr: op jins âlde dei De oude dag met zijn gebreken is gekomen tr: hy, hja hat de âlde dei op 'e rêch Men is nooit te oud om te leren tr: jo binne nea te âld om te learen Hoe ouder, hoe gekker tr: wat âlder wat gekker, mâlder Oud zot is kwaad zot tr: âld grien is mâl grien Zij blijven de ouden tr: hja feroarje neat, hja wurde oars noch oars Het oude land tr: it âldlân V.h. oude land tr: âldlânsk Het Oude Volk tr: it âlde folk De Oude Wereld tr: de âlde wrâld De oude mens, Adam tr: de âlde minske, Adam De oude talen, oude geschiedenis tr: de âlde talen, âlde skiednis Alles bij het oude laten tr: alles by it âlde litte Het zal nog lang duren voor alles weer bij het oude is tr: it sil noch lang duorje ear't alles wer by it âlde is, it wetter wer lyk is Aan het oude gehecht tr: âldwenstich Een oude rot tr: in âldrôt, in âlde rôt Een oude schelm tr: in âld skelm Een ouwe ziel tr: in âld siel Een ouwe taaie tr: in taaienien V. ouds tr: fan âlds Oud en nieuw tr: âld en nij Wriemelen van tr: grimelje, grimmelje fan jeuken. Er wriemelt iets op mijn rug tr: it jokket my op 'e rêch Land met veel geulen tr: rillich lân (Oude) geul (smal water) tr: rie, ried, riid, ryd Een middelgroot ... tr: in tuskenbeiden ... Het enige middel tr: it ienichste, iennichtste middel Mijn enige troost tr: myn ienichste, iennichste treast Een enig kind tr: in ienich, iennich, ienichst, iennichst bern, in ienlingsbern, in ienling Een enig, enige dochter, zoon tr: in ienling dochter, soan, in ienlingsdochter, ienlingssoan Dat geval is enig in onze geschiedenis tr: dat gefal is unyk yn ús skiednis Enig in zijn soort tr: unyk Het enige dat ik te zeggen heb tr: it ien(n)ichste dat ik te sizzen haw Hij is de enige die het kan tr: hy is de ien(n)ichste dy't it kin Enig en alleen tr: inkel, inkeld, suver en allinne, ienich en allinne Een enige vent tr: in geweldige fint, in prachtkeardel We wonen hier enig (mooi) tr: wy wenje hjir prachtich We hebben vrij gekregen, enig! tr: wy hawwe frij krigen, machtich! Een of andere; welke dan ook. Enig wild dier tr: (it) ien of oar wyld bist Zonder enig gevaar tr: sûnder it minste gefaar, sûnder watfoar gefaar (ek) Zonder enige verontschuldiging tr: sûnder watfoar ferûntskuldiging (ek) een zekere mate of hoeveelheid van. Enig geld tr: wat jild Enige tijd tr: in hoartsje, skoftke Enige hoop tr: wat hoop, in bytsje hoop een klein aantal. Enige woorden tr: in pear, (stik)mannich, stik of wat wurden, in wurdmannich Enige malen tr: in pear kear, in kearmannich Enige jaren geleden tr: in pear jier, in jier of wat lyn, foar in diel jierren Enigen tr: in pear, inkelen, inkelden, guods, guon Een of andere; welke dan ook. Enig wild dier tr: (it) ien of oar wyld bist Zonder enig gevaar tr: sûnder it minste gefaar, sûnder watfoar gefaar (ek) Zonder enige verontschuldiging tr: sûnder watfoar ferûntskuldiging (ek) een zekere mate of hoeveelheid van. Enig geld tr: wat jild Enige tijd tr: in hoartsje, skoftke Enige hoop tr: wat hoop, in bytsje hoop een klein aantal. Enige woorden tr: in pear, (stik)mannich, stik of wat wurden, in wurdmannich Enige malen tr: in pear kear, in kearmannich Enige jaren geleden tr: in pear jier, in jier of wat lyn, foar in diel jierren Enigen tr: in pear, inkelen, inkelden, guods, guon Tot schuldbesef komen tr: yn 'e skuld falle Het is meer dan verschrikkelijk tr: it is troch alles hinne Verschrikkelijk koud tr: skriklike, ferskriklike, heislike, ysbaarlike kâld Het is meer dan verschrikkelijk tr: it is troch alles hinne Verschrikkelijk koud tr: skriklike, ferskriklike, heislike, ysbaarlike kâld Het is zoals hij zei tr: it is sa't, sa as, lykas er sei Doe zoals wij tr: doch sa as, lykas wy Voertuigen, zoals auto's, bakfietsen, ... tr: reauwen, lykas, sa as auto's, bakfytsen .. Een mengelmoes tr: in gearmjoksel, grienmank, griemmank, grimelgrammel, groezemoes, grûzemoes Een vlekkeloze naam hebben tr: ûnbesprutsen wêze De vertaling is niet vlekkeloos tr: de oersetting is net sûnder wryt of slyt Vlekkeloos wit tr: suver wyt Een vlekkeloze intonatie tr: in suvere yntonaasje Magere Hein, vriend Hein, (de dood) tr: (skrale, kâlde) Hein, blauwe Fedde, de kâlde man, meagere skonk Heintje Pik, (de duivel) tr: Heintsje tr: Heintsje Pik Platte schotel tr: petiele, petiel, petielje, petielle Een vliegende schotel tr: in fleanende skûtel -Als het brij regent, zijn mijn schotels omgekeerd tr: as it brij reint, lizze myn skûtels altyd omkeard Te pletter tr: te pletter, tepletter Te pletter vallen tr: oan moster, oan stront, tepletter, te pletter falle Losrukken tr: ôfropje, ofskuorre afmarcheren tr: ôfmarskje Klein persoon. Een peuter tr: in hantsjefol, in mich, in opdonderke, in pjut, in stek-yn-'e-bûs, bûse Een peuter van een vent tr: in lytse holder, in pyst fan in fint Interest op interest, samengestelde interest tr: rinte op rinte De mooie kamer tr: de moaie keamer De kamers doen tr: de keamers dwaan Zijn, de kamer houden tr: yn 'e hûs bliuwe, jin yn 'e hûs hâlde Het kleinste kamertje, (de wc) tr: de bêste keamer Op kamers wonen, zijn, zitten tr: op keamers wenje, wêze, sitte Donkere kamer tr: tsjustere keamer De Kamer v. Koophandel tr: de Keamer fan Keaphannel De Eerste, Tweede Kamer tr: de Earste, Twadde Keamer De Kamer ontbinden tr: de Keamer ûntbine In de Kamer zitten tr: yn 'e Keamer sitte Glooiend tr: skol, deldrachtich Loop toch rechtop! tr: jou dy ris wat útinoar! In een onbewaakt ogenblik tr: yn 'e hjitte hei Zonder verwijl tr: fuortendalik, fuortendaliks, fuortynienen Iets vergelijken met tr: eat ferlykje, ferlikenje mei, eat lykje, likenje by Het is er niet mee te vergelijken, (het blijft in alle opzichten achter) tr: it moat net lykje, it liket der net nei, op, it moat der net by neamd wurde Op aarde is niets met hem te vergelijken tr: op ierde kin neat him belykje Hij kan zich niet vergelijken met ... tr: hy kin net meunsterje tsjin .. Vergeleken bij tr: met, neffens Hier-, daarmee vergeleken tr: hjirneffens, dêrneffens Vergeleken waarmee tr: wêrneffens Ik ril ervan tr: it giet my gril, kâld oer de lea, it rint my skril troch de lea De ruime wereld tr: de wide wrâld Een ruim lokaal tr: in grut lokaal Een ruime straat, (breed) tr: in brede strjitte Een ruime rok tr: in wide rôk Een ruim uitzicht tr: in moai rom sicht Het ruime veld tr: it romme fjild De ruime zee tr: de romme see Ruim gebruik v. iets maken tr: eat in soad brûke Een ruime tijd tr: gâns in hoart, skoft, in moai hoart, skoft Op ruime schaal tr: op grutte skaal, út de romme hân Ruim bij kas tr: goed by kas Het niet ruim hebben tr: it net rom, it neat (net) te rom hawwe, net fan 'e romte sprekke, koart gers frette moatte, krap sile moatte, jins (eigen) koarsten wol bite kinne Zij hebben het daar niet ruim tr: hja hawwe it dêr net rom, hja hawwe it dêr neat (net) te rom, it soppet dêr net rom, hja sopje dêr net rom Een ruim standpunt tr: in rom stânpunt Een ruime wind tr: in romme wyn, romst wyn De bomen ruim planten tr: de beammen wiid plantsje Een bocht te ruim nemen tr: de bocht (wat) te wiid nimme Ruim wonen, (in een ruim huis wonen) tr: yn in grut hûs wenje, rom behûze wêze een ruim uitzicht hebben tr: in moai rom sicht hawwe Ergens ruim in zitten tr: eat by 't soad hawwe, earne goed yn sitte Ruim € 100,- tr: goed, grut, ryklik, stiif hûndert gûne Ruim 6 weken vakantie tr: goed seis wike, in goede seis wike fakânsje Er is ruim tien pond tr: der is goed, willich tsien pûn Zij is ruim 50 jaar tr: hja is in goede fyftich. Ruim zo goed, (wel) al, stiif, tige sa goed Ruim zo veel als, (wel) tr: stiif, tige safolle as Het is ruim halfacht tr: it is goed healwei achten, it hat healwei achten west Ruim denken tr: rom fan opfettings wêze Ruimer ademhalen tr: rommer sykhelje, rom om it hert wêze Geminacht worden, raken tr: yn wanachting reitsje, wêze Gaan omzitten, (andersom gaan zitten) tr: oarsom sitten gean opschuiven tr: ferskikke, opskowe, útskikke op een andere zitplaats gaan zitten tr: earne oars, op in oar plak sitten gean Venster v. kajuit tr: kajútsfinster (it) Hij heeft hartkloppingen (v. vrees, opwinding, vermoeidheid) tr: it hert, de plasse slacht him achtentachtich Klaar om te broeden tr: briedryp De kip broedt tr: de hin briedt, sit te brieden, sit op aaien (te brieden) Een kip laten broeden tr: in hin briede litte, op aaien sette Kwaad broeden tr: kwea útbriede Op iets zitten te broeden tr: earne oer sitte te brieden Tot boedelscheiding overgaan (door een notaris b.v.) tr: útwizing dwaan Bij boedelscheiding tr: op boelpart In roulatie brengen tr: yn 'e rûlaasje bringe In zijn afwezen tr: yn, by syn ôfwêzen Krijgertje spelen tr: krijboartsje, krijeboartsje, krijoanboartsje, bocheljeie Krijgertje spelen met vrijplaatsen tr: tik-en-honkje, tik-en-honkboartsje, wolveboartsje Een dam tegen iets opwerpen tr: earne in daam tsjin opsmite Het breekt dammen en dijken door tr: it giet oer alle diken en dammen Zijn sluizen openzetten, (een grote mond opzetten) tr: de grutte blaaier opsette Vertragingen tr: opûnthâld (it) Vertraging ondervinden tr: opûnthâld hawwe Met vertraging aankomen tr: te let oankomme In een slip raken tr: yn in slip reitsje, slippe Een auto uit een slip halen tr: in auto út in slip helje Slip vangen, bot vangen Toetende auto's tr: toeterjende auto's Hij weet van toeten noch blazen tr: hy wit fan toetsjen noch blazen, fan hâld noch boei, fan stoater noch moater Niet aanraken! tr: net (der) oan! Raak me eens aan! tr: kom my ris benei, beneist! Een vreemde kwibus tr: in nuvere kwibus, in nuvere petotter Prominente figuur tr: pommerant Nijpende armoede tr: grutte, kleare earmoed Armoe lijden tr: yn earmoed libje tr: jins eigen koarsten wol bite kinne, mei de teannen yn 'e jiske sitte Daar is het armoe troef tr: it is dêr skrabjen om 'e kant, bek, it is dêr skerpenheuvel, se kinne dêr fan earmoed de kruk, klink, klip fan 'e doar, de efter-, húske-, skythúsdoar, it gat fan 'e doar, har (efter)kertier net fine, se kinne dêr fan earmoed net skite In grote armoede tr: op in klomp en in skoech, op in slof en in toffel: op in klomp en in skoech ferfearen se nei Amearika In grote armoede sterven tr: yn, op it strie stjerre Tot armoede vervallen tr: earmelytse wurde, op 'e neat reitsje, fan 'e mof yn 'e tomme reitsje, op sleepskuon reitsje, by de ûnderein telâne komme, foar de poarte fan Utert wêze, oan 'e poarte fan Utert ta wêze, fan, út 'e want yn 'e tomme(ling) reitsje Zij vervallen tot armoede tr: dat giet dêr fan 'e fleispanne nei de stippanne Armoede hebben aan, (gebrek hebben aan) tr: brekme hawwe oan, (eat) brek wêze, oan sitte mei Van armoede, (niets beters wetende te doen) tr: fan kleare earmoed, fan lijen Ergens armoe mee krijgen, (last) tr: earne lêst mei krije Wat een armoede met die schaatsen! tr: wat in earmoed, earmoederij, geëarmoed, gelij, lijen mei dy redens! Als de armoede binnenkomt, vliegt de liefde het venster uit tr: as de earmoed de doar yn komt, fljocht de leafde ta it finster út Armoede zoekt list tr: earmoed siket list, by earmoed dan wurde der finânsjes socht Iem. strikken tr: immen oerhelje Zich betonen tr: jin betoane Het meer is ondiep tr: de mar is ûndjip, it is flak yn 'e mar En zo verder tr: en sa fierder, mear, ensafuorthinne Niet verder kunnen met het werk tr: net fierder, fuort kinne mei it wurk Zich op het paard slingeren tr: jin op 't hynder slingerje Iem. iets naar het hoofd slingeren tr: immen eat foar de fuotten, skinen, teannen smite (Zich) slingeren tr: wine Het klimop slingert zich om de eik tr: de klimmer wynt om 'e iik Zijn boeken laten slingeren tr: jins boeken ombongelje, omtoarkje, omtôgje, omsweve, omswine, ferdingelje, omdingelje litte Toen gingen hem de ogen open tr: doe giene him de eagen iepen, op Zijn tranen wegwissen tr: trienfeie Iem. tranen wegwissen tr: immen de triennen ôffeie De slaap opwekkend. Slaapwekkende middelen tr: sliepguod (it), sliepmiddels Vastigheden, (onroerende goederen) tr: fêstichheden Het bestraat gedeelte v.d. binnenplaats tr: it stiennen plak Temporele moeilijkheden tr: tydlike swierrichheden Een temporeel accent tr: in temporeel aksint V.h. slachten overgebleven stukjes varkensvlees tr: koartguod (it) tr: bargekoartguod (it) Varkensvlees onder zijn armen, de arm hebben, (lui zijn) tr: de maklike, noflike kant neist wêze, Evert (op 'e rêch) hawwe, de lea noch net field hawwe Lid zijn v.e. muziekkorps tr: op it blazen wêze Vast. Het zit er geheid in tr: it sit der fêst yn Sjans hebben tr: sjans hawwe Zich laten inpalmen tr: jin ynpalmje, helterje litte Iem. inpalmen tr: immen op 'e lije side oankomme, immen op 'e smoute side (oan)komme tr: de line om it hea lizze, skeare, de line om 'e reak skeare Iem. inpalmen tr: de line om it hea lizze, skeare, de line om 'e reak skeare Een kleinood tr: in kostber besit Kleinoden tr: kostberheden Manier v. maken. Dat is iets v. mijn maaksel tr: dat haw ik makke Een ... v. eigen maaksel tr: in eigenmakke .. De mens is het maaksel v. Gods handen tr: de mins is makke troch Gods hannen, is it wurk fan Gods hannen Ontucht plegen tr: ûntucht bedriuwe Zij was tot schreiens toe ontroerd tr: se moast derfan skrieme, sa oandien wie se Dat schreit ten hemel tr: it klaget nei de himel, it raast oan 'e stjerren, oer huzen en beammen, oer de hurdsdobbe, it raast, ropt, skreaut oan, ta de protters, it skreaut ta it Opperwêzen, it is in skreau Dat schreeuwt om wraak tr: dat ropt om wraak Enige, enkele tr: sommige, somlike, guon, guont, guodden Sommige mensen tr: sommige minsken, guon lju, guonlju, in diel minsken Enige, enkele tr: sommige, somlike, guon, guont, guodden Sommige mensen tr: sommige minsken, guon lju, guonlju, in diel minsken Elk meent zijn uil een valk te zijn tr: elk hâldt syn protter foar in lyster Uilen naar Athene brengen tr: wetter nei de see drage, turf yn 't fean bringe Wat een uil! tr: wat in ûle! Uilen, (vlinderfamilie) tr: ûleflinters Alles staat nu op losse schroeven tr: alles stiet no op losse skroeven Een paard berijden tr: in hynder ride, beride Zijn prestige heeft een enorme deuk gekregen tr: syn prestiizje hat in djipppe dûk krige Zijn gezondheid verwoesten tr: jin, jinsels ferniele, jinsels knoeie, jin slope De hele reutemeteut tr: de hiele bringst, brot, eksetra, it hiele soadsje Zo lek als een mandje, teems tr: sa lek as in koer, tjems Het lek stoppen, (lett. & fig.) tr: it lek stopje Naar het lek luisteren (fig.) tr: efkes nei it lek lústerje De lek op de zolder tr: de lekkerij op 'e souder Onder de lek v.h. dak staan tr: ûnder de drip fan it dak stean Het zo druk hebben als de pan op vastenavond tr: it sa drok hawwe as de panne op festeljûn Een kernachtig woord tr: in kras wurd Het kernachtig zeggen tr: koart (om 'e hoeke) krieme Iets kernachtig zeggen tr: eat koart en bûnich sizze Een kernachtig woord tr: in kras wurd Het kernachtig zeggen tr: koart (om 'e hoeke) krieme Iets kernachtig zeggen tr: eat koart en bûnich sizze Misschieten en iets anders treffen tr: jin fersjitte Verstopt tr: ferstoppe De buis was verstopt met modder tr: de buis wie mei modder ferstoppe, opstoppe Mijn neus is verstopt tr: de noas sit my, is my ferstoppe Ik heb een verstopt hoofd tr: de holle sit my, is my ferstoppe Zich verstoppen tr: jin ferstopje, jin beside bergje, ferside krûpe, weikrûpe Een handwerkje (borduren, haken enz.) tr: in hantwurkje Ik ben jarig tr: it is myn jierdei Vandaag is mijn moeder, vader jarig tr: hjoed is it ús mem har, ús heit syn jierdei In de wandelgangen wordt gefluisterd, dat ... tr: der wurdt (fan) grute, dat .. Men zou dat kindje opeten zo lief is het tr: in leaf berntsje is it, jo soene it opite Iem. aanzien of men hem wil opeten tr: immen oansjen as woene jo him opfrette Dat moest hij voor zoete koek opeten tr: dat koe er dochs mar opfrette, opite Zijn hart, vingers opeten v. ergernis tr: jinsels opfrette (fan argewaasje) Opgegeten worden v.h. ongedierte tr: opfretten wurde fan, troch it ûngedierte Letters opeten (bij het spreken) tr: letters ynslokke, opfrette Zijn woord opeten tr: jins (eigen) wurden opfrette, opite (moatte) Het zou me niets verwonderen, als ... tr: it soe my neat gjin niget, nij dwaan, as ..., ik soe der neat gjin niget oan hawwe, as .. Is het dan te verwonderen, dat ... tr: is it dan sa frjemd, nuver, dat .. Zich verwonderen (over) tr: jin fernuverje, ferwonderje, ferwûnderje (oer) Iem., iets schuwen als de pest tr: immen, eat mije as de pest Stinken als de pest tr: stjonke as de pest. .. als de pest tr: ... as de pest Krijg de pest! tr: krij de pest! De pest in hebben tr: de pest, de janus, de straal ynhawwe Ergens de pest aan hebben tr: earne de pest oan (sjoen) hawwe, earne it soer oan hawwe Geen pest tr: gjin pest Iem. de pest aan-, injagen tr: immen de pest ynjeie Het is een pest tr: it is beroerd Het is onzeker of ... tr: it is ûnwis, sa ja sa nee, gefaarlik, it stiet (yn ('e)) kiif, it stiet yn it aventoer, noch te besjen oft .. In het onzekere verkeren, zijn tr: yn it ûnwisse wêze Iem. in het onzekere laten tr: immen yn it ûnwisse litte Waarom zou je gaan fietsen, neem toch de auto tr: wat silst befytse, gean mei de auto Dat is fietsen, (dat is zoek) tr: dat is oan, op 'e kuier, op soal(len), op 'e sweef, efter it muzyk oan Door de verzilting v.d. grond ... tr: troch it sâlt, sâltich wurden fan 'e grûn ..., trochdat de grûn sâlt, sâltich wurdt .. Ik deed dat zo in mijn eenvoudigheid tr: ik die dat sa yn myn ûnnoazelheid Handvatsel v. mes Een bank (v. wolken) tr: in bank, seame Bank v. onweerswolken tr: tongerbank Bank voor vrouwen (in de kerk) tr: frouljusbank Door de bank tr: troch de, 'en bank Achter de bank liggen, raken tr: efter de bank lizze, reitsje Zo vast, zeker, secuur als de bank tr: sa fêst, grif, sekuer, wis as de bank Bank v. lening tr: lommert Een bankje, (kleine bank: briefje v. f 100.-) tr: in bankje In gewetensnood verkeren tr: dermei sitte, dermei oan wêze, it mei jins gewisse te dwaan hawwe Het niet kunnen verkroppen tr: it net kropje, ferkropje, ferdouwe, ferswolgje kinne Nest v.e. roek tr: roekenêst (it) Uit wraak tr: út wraak Wraak nemen tr: wraak nimme Dat roept om wraak tr: dat ropt om wraak Afzetbaar zijn tr: ôfset wurde kinne In wezen zijn tr: yn wêzen wêze Is hij nog in wezen? tr: is hy noch yn wêzen? Wees ... tr: wês ...! Ik ben wezen vissen tr: ik haw te fiskjen west Wij zijn daar wezen kijken tr: wy hawwe dêr ris sjoen Er mogen wezen tr: der (wol) wêze kinne, meie Dat wezen v. hiernaast tr: dat skepsel fan hjirnêst Dit wezentje tr: dit lytse skepsel ongezond tr: miezelich Er miezerig uitzien tr: der miezelich útsjen, mizelje, miezelje Een miezerig kereltje tr: in spjuntich mantsje Een oude getrouwe tr: in âldstrider Aan een auto sleutelen tr: mei in auto omprutse, piele, ompiele Er is heel wat aan de spelling gesleuteld tr: der is gâns (wat) mei de stavering omdoktere (Niet) herkiesbaar zijn tr: (net) op 'en nij, wer keazen wurde kinne Zich herkiesbaar stellen tr: jin op 'en nij, wer kandidaat stelle Meelpap, in melk gekookt tr: molke-en-moallenbrij Karnemelkse meelpap tr: sûpenmoalyn, sûpenmoallenbrij Gespeend zijn van ... tr: gjin ... hawwe Na jarenlange tirannie tr: nei jierren fan tiranny Het is al jarenlang zo gegaan tr: it is al jierren sa gongen, it giet al oer jierren Na jarenlange tirannie tr: nei jierren fan tiranny Het is al jarenlang zo gegaan tr: it is al jierren sa gongen, it giet al oer jierren V.e. pad voorzien tr: bepaadzje Niet v. paden, een pad voorzien tr: ûnbepade Het voorzien zijn v. paden tr: de bepading: de bepading is hjir min Een pad maken tr: paadzje Tot een pad worden (doordat er veel langs wordt gelopen) tr: bepaadzje: dat gat dêr yn 'e hage is sa njonkelytsen bepade Paadjes v. konijnen tr: lopen Een duidelijk als zodanig te herkennen pad tr: in beslein paad Een doorgaand pad voor publiek tr: in trochpaad Onverhard pad (in de kleistreek) tr: modderpaad (it) Met puin verhard pad tr: púnpaad (it) Met stenen belegd pad tr: stiennen paad (it), stienpaad (it) Pad door het land tr: lânpaad (it) Op (het) pad zijn tr: op 'en paad wêze Hij is altijd op pad tr: hy is altyd op 'en paad, op 'e sutel Het pad tussen de benen nemen tr: jin op 'en paad jaan Maar pas op pad zijn, (pas begonnen zijn) tr: krekt op stap wêze Het begane pad volgen tr: altyd itselde paadsje lâns gean, jins âlde paad lâns gean Iem. op het goede, rechte pad brengen tr: immen op it goede, rjochte paad bringe Iem. v.h. pad af helpen tr: immen yn 'e wiel bringe Iem. het pad effenen tr: paadsljochtsje foar immen Bep. kikvorsachtig dier. Gewone pad tr: pod, podde, Bufo bufo Groene pad tr: lytse pod, podde, Bufo viridus Stinkende pad tr: heidefroask, Bufo calamita Zo dik als een pad tr: sa grou as in pod, podde Met de greppelploeg greppels maken tr: greppelje, greppelploegje, fuorchploegje De oppervlakte v.d. zee tr: it oerflak, flak, de oerflakte fan 'e see Een grote oppervlakte land, water tr: in fjild lân, wetter Zeer vet (v. spek) tr: glinzich Vet worden (v. dieren) tr: smoar, spek sette Het vet hebben tr: yn 'e bûter driuwe Het is altijd vet in, op andermans schotel tr: it is altyd fet yn oarmans skûtel Zuiver vet tr: gol fet, kleare fet Laat hem in zijn eigen vet gaarkoken tr: lit him yn syn eigen fet besmoare, gearsoarje, besoarje Het vet zit hem niet in de weg tr: it fet sit him net yn 'e wei, it fleis pleaget him net Iets in het vet hebben tr: eat yn 't fet, te foed, goede hawwe Iem. zijn vet geven tr: mei immen ôfweve, immen de hier opsizze Het vet is v.d. ketel tr: it fet is der aardich ôf, it fet is fan 'e tsjettel, it sop onwijze handeling, uiting. Onwijsheden tr: healwizichheden Goede, mooie afstammelingen voortbrengen (v. fokvee) tr: goed, moai útskaaie Kwade praktijken tr: ferkearde praktyken In praktijk brengen tr: yn praktyk bringe Hoeveel wil je voor dat portret? tr: hoefolle wolst hawwe foar dat portret? De mode wil het tr: de moade wol it sa hawwe Ik wil en ik zal erheen tr: ik wol en ik sil derhinne Je moet mee, of je wilt of niet tr: moatst mei, ast wolst of net Jij hebt hier niets te willen tr: do hast hjir neat te wollen Ja, wat wil je? tr: ja, wat wolst? Het ding wil niet tr: it ding wol net Wil het niet? tr: wol 't net? Het verhaal wil ... tr: it ferhaal wol .. Willen zeggen tr: sizze wolle Het wil wel eens laat worden tr: it wol wolris let wurde Als 't (een beetje) wil, komen we vandaag nog klaar tr: as 't (wat, in bytsje) wol, komme wy hjoed noch klear We willen het niet hebben tr: wy wolle it net hawwe Dat zou je wel willen tr: dat soest wol wolle, dat woest wol Dat wil er bij mij niet in tr: dat wol my net oan, dat wol net yn my del Wil en gij kunt tr: wa't wol, dy kin -Als 't wil, kalft de stier tr: as it wol, dan kin de bolle, de okse kealje (en as it net wol, dan hat de ko der wol oan) Op zijn elfendertigst tr: op jins alf-en-tritichst, op jins alve-en-tritichst grote hoeveelheid. bom. Een bom duiten tr: in bom, knoarre jild Een bom inhebben, (dronken zijn) tr: in bom, in moai bomke ynhawwe, de fracht, in jui, de lading ynhawwe De bom is gebarsten tr: de bom is barst, barsten Vierdag houden, (rustdag) tr: hjeldei meitsje In verband met tr: yn ferbân mei In verband staan met tr: yn ferbân stean mei, te krijen hawwe mei In verband brengen met tr: yn ferbân bringe mei De woorden uit hun verband rukken tr: de wurden út it ferbân skuorre Geleide economie tr: stjoerde ekonomy Op het, dit ogenblik tr: op it, dit stuit Op een gegeven ogenblik tr: op in stuit Voor een ogenblik tr: foar efkes, eefkes, eventsjes, eventsjes Op het laatste ogenblik tr: op it lêste stuit, momint V.h. ogenblik af dat ... tr: fan dat, fan 't .. V. dat ogenblik af tr: sûnt dy tiid Alle ogenblikken, (telkens) tr: alle amerijen, alle blaumoandeis, om it hipke, hoartsje, hurtsje Een ogenblik(je). (adv.) tr: efkes, eefkes, even, eventsjes Ontmoedigend werk tr: ûntmoedigjend, swiermoedich wurk Een niet vervreemdbaar recht tr: in net oer te dragen rjocht Dat recht is niet vervreemdbaar tr: dat rjocht is net oer te dragen, kin net oerdroegen wurde Zaadje tr: siedsje (it) Zaden v. vreemde planten tr: sie, sied fan frjemde planten Verschillende zaden tr: ferskillende soarten sie(d) Zaad winnen tr: sie, sied heine, winne In het zaad schieten tr: yn it sie, sied sjitte Op zwart zaad zitten tr: op 'e doppen sitte, sûgje, ta, oan reapsein wêze, yn 't near sitte, op 'e drûchte sitte Iets onwaar maken tr: eat ligen hjitte Het dak, de kraan lekt tr: it dak, de kraan lekt Het lekt op de zolder tr: it lekt, dript op 'e souder Wie had dat ooit gedacht! tr: Wa hie dat ea, oait, al syn dagen tocht! Wel heb je ooit! tr: ha jo (no) wol oait! Vanaf acht uur tr: fan acht oere ôf Ik ben hier vanaf gisteren tr: ik bin hjir sûnt juster Vanaf mijn tiende jaar tr: fan myn tsiende jier ôf Vanaf 1 januari wordt de wet v. kracht tr: mei yngong fan 1 jannewaris wurdt de wet fan krêft Doen instorten tr: tebeksette, in tebeksetter jaan, efterdtsette Hij is ingestort tr: hy hat in efterútsetter, tebeksetter hân In lompen gekleed zijn tr: yn fodden (en flarden) rinne Kunstmatige inseminatie tr: keunstmjittige ynseminaasje Dat is toongevend tr: dat jout de toan oan Een warboel tr: in tizeboel, in trochnaaide boel Erg roken (in vergelijking) tr: rikje as in kalkûn, kalkûne, panwurk, potskip, skoarstien, rikje as yn in hang, bokkinghang Daar kan de, mijn schoorsteen niet van roken tr: dêr kin de skoarstien net fan rikje Het paard rookt tr: it hynder wazemet (deroer) Door roken bederven, verdrijven tr: fersmoke: de gerdinen, bledluzen fersmoke Spek roken tr: spekrikje Gerookte paling tr: rikke iel Te sterk roken tr: ferrikje: ferrikke spek, fisk Een pijp roken tr: piipsmoke, pypkje Sigaren roken tr: sigaarsmoke Iem. met vrede laten tr: immen mei frede litte, immen yn syn wêzen litte Je kunt daar niet met vrede zitten tr: kinst dêr net fredich sitte Ter wille v.d. (lieve) vrede, om des vredes wille tr: om 'e leave frede Vrede met iets hebben tr: earne (de) frede mei hawwe, nimme, earne lyk mei wêze Ik kan daar geen vrede mee hebben tr: ik kin dat net goedkrije Iem. iets ontvreemden tr: immen eat ûntfytmanje, ûntstelle, ûntfromje tr: ûnthinderje Grote hazelmuis Een ondernemend man tr: in ûndernimmend, in aventoerlik man Ondernemend zijn tr: wol doare, wol wat oandoare, dertsjinoan doare Dat is mooi tr: dat is moai, dat liket derop Erg mooi tr: tige, simpele moai Op zijn mooist tr: op 'en moaisten Iets moois tr: wat moais Er is niet veel moois aan tr: der is net folle moais, folle lof oan Het mooie is eraf tr: de eare, glâns is derôf Dat staatje niet mooi tr: dat is net sa moai fan dy, dat stiet dy smoarch Daar ben je zes weken mooi mee tr: dêr bist seis wike moai mei, dêr bist seis wike (ek) mei yn 'e pronk Ik wou om een mooi ding, dat ... tr: ik woe om in leaf, moai ding, dat .. ... dat het niet mooi meer was tr: ... dat it net moai mear wie Dat is alles wel en mooi, maar ... tr: allegear goed en wol, mar .. En nou is het mooi geweest! tr: no hawwe wy de hichte, no binne wy op 'e hichte, binne wy op 'e ein, net?, sa kin it wol ta, net? Mooi zo! tr: moai sa! Je bent me ook een mooie tr: do bist ek in moaienien Dat is ook wat moois! tr: dat is my ek wat (moais)! Wie mooi wil zijn, moet pijn lijden tr: dy't moai wêze wol, moat pine útstean Dat is mooi tr: dat is moai, dat liket derop Erg mooi tr: tige, simpele moai Op zijn mooist tr: op 'en moaisten Iets moois tr: wat moais Er is niet veel moois aan tr: der is net folle moais, folle lof oan Het mooie is eraf tr: de eare, glâns is derôf Dat staatje niet mooi tr: dat is net sa moai fan dy, dat stiet dy smoarch Daar ben je zes weken mooi mee tr: dêr bist seis wike moai mei, dêr bist seis wike (ek) mei yn 'e pronk Ik wou om een mooi ding, dat ... tr: ik woe om in leaf, moai ding, dat .. ... dat het niet mooi meer was tr: ... dat it net moai mear wie Dat is alles wel en mooi, maar ... tr: allegear goed en wol, mar .. En nou is het mooi geweest! tr: no hawwe wy de hichte, no binne wy op 'e hichte, binne wy op 'e ein, net?, sa kin it wol ta, net? Mooi zo! tr: moai sa! Je bent me ook een mooie tr: do bist ek in moaienien Dat is ook wat moois! tr: dat is my ek wat (moais)! Wie mooi wil zijn, moet pijn lijden tr: dy't moai wêze wol, moat pine útstean Karig zijn met tr: sunich wêze mei Een karig loon tr: in krap lean Iem. karig bedelen tr: immen by de tomme heine tr: immen troch it rip fuorje Karig zijn met tr: sunich wêze mei Een karig loon tr: in krap lean Iem. karig bedelen tr: immen by de tomme heine tr: immen troch it rip fuorje De bonte avond tr: de bûnte jûn Iem. bont en blauw slaan tr: immen bûnt en blau slaan Een bonte afwisseling tr: in bûnt ferskaat Het (te) bont maken tr: it (te) bûnt meitsje Een bontje tr: in bûntsje De pas versnellen tr: de stap deryn, derûnder sette De bloedsomloop versnellen tr: it bloed hurder streame litte De stroom der rivier versnelt zich hier tr: de rivier streamt hjir hurder In adamskostuum tr: yn adamsklean Op een prik tr: op 'e, in prik Voor een prik(je) tr: foar in prik, prikje Dat is vaste prik tr: dat is fêste prik Zonder prik tr: sûnder prik Vlak afsteken (v. terrein) tr: sjoele tr: sjoelje tr: tsjoele tr: tsjoelje Een visite afsteken tr: in besite bringe Afsteken bij, tegen tr: ôfstekke by, útkomme tsjin Erg bij elkaar afsteken tr: gâns byinoar ôfstekke In details treden tr: de details behannelje, op 'e details yngean Met glans bedekken. Overglanst tr: beglânzge Iem. over de, zijn bol aaien tr: immen oer de bol aaie Het hoog in de bol hebben tr: it heech yn 'e kop hawwe De lente in de bol hebben tr: de maaityd yn 'e kop hawwe Het is hem in de bol geslagen tr: it is him yn 'e harsens, holle, plasse slein Een bolle wind tr: in bolle wyn Een bolle lach tr: in golle laits Bol staan v. tr: stiif stean fan Het land ligt bol tr: it lân leit rûn, spand Bol liggend land tr: krunich lân Gevatte kou uitzweten tr: jin útswitte Klompje neusvuil tr: pod, podde, spûk (it) Kleutertje tr: beukerke Ik ga, het gaat door deze, die uitgang naar buiten tr: ik gean, it giet der hjir, dêr ta út, ta'n út Iem. over de streep halen tr: immen oer de streek helje Er loopt bij hem een streep door tr: der rint (by him) in streekje troch Een broek met streepjes tr: in broek mei streken, in streekjebroek Een mooi streepje voor een schort tr: moai streekjeguod foar in skelk Een streep door de rekening tr: in streek troch de rekken Het regent maar in één streep tr: it reint mar oan ien tried troch, oan ien tried wei (troch) Hij heeft een streepje voor tr: hy hat in streek, streekje foar, foarút, hy hat eat foarút Dat gaat over de rode streep tr: dat giet oer de streek Ergens een streep onder zetten tr: earne in streek ûnder sette Zijn naam, leeftijd vermelden tr: jins namme, âldens oanjaan, derby sette Hierin staat, staan vermeld ... tr: hjiryn stiet, steane .. Brooddronken zijn tr: bolbjirken wêze, jin tjirgje, jin tsjirgje Massieve fietsband tr: kusjebân Oppassend zijn tr: oppassend wêze, goed fan oppassen wêze Zonder pozen tr: sûnder ophâlden, oan ien gleed (wei), oanienwei Blauwe werkkiel tr: blaubaitsje (it), blaukile Onder curatele staan tr: ûnder kuratele stelle, stean Wijn, bier en dergelijke dranken tr: wyn, bier en sokke, soksoarte (fan), soksoartige dranken Iets dergelijks tr: sokssawat, sokswat ... of iets dergelijks tr: ... of sokssawat, of sawat(hinne) En dergelijke tr: en sa, en sawathinne, en al, en al soks, en al sa mear Een dergelijke ... tr: sa'n .. Zich verkijken (op) tr: jin fersjen (op) Die kans is verkeken tr: dy kâns is foarby, fuort Mijn kans is verkeken tr: ik bin derefter Iem. zijn klandizie gunnen tr: immen de geunst jaan, begeunstigje De klandizie opzeggen tr: dien (wurk) jaan De klandizie verliezen tr: dien (wurk) krije, immens geunst kwyt reitsje Een winkel met veel klandizie tr: in winkel mei gâns drokte, klanten Een jurk met allerlei tierelantijntjes tr: in jurk mei allegearre tierelantyntsjes smoesjes, draaierijtjes. Maak nu maar geen tierelantijntjes tr: do moast, jo moatte no net sa'n praatsjes hawwe Schrieltjes leven tr: út 'e skriele hân libje Op zijn achterpoten gaan staan tr: op jins efterste poaten stean gean Onderloops zijn tr: trochsipelje, trochsiperje, trochsypje Onderloops worden tr: begjinne troch te sipeljen, siperjen, sypjen Een onderloopse sluis tr: in trochsipeljende, trochsiperjende, trochsypjende slûs Welriekende nachtorchis tr: (rûkende) kaaiblom, frouljusslofke (it), Platanthera bifolia (L.) Rich. Kalk blussen tr: kalk laskje, leskje Daar moet men zijn (beste) bril bij opzetten tr: dêr moat de bril by, foar op Door een zwarte bril kijken tr: troch in swarte bril sjen, alles troch in pijlekkense bril sjen, (altyd) oan 'e swierste ein (fan 'e balke) tille, de swiere ein boppe hawwe, it slimste foar hawwe Twee joden weten wat een bril kost tr: in skelm wit wat in skelm om 't hert hat, is Zacht vlieten tr: sljurkje In looppas tr: út 'en draaf onderzoek tot in bijzonderheden tr: analyze Gokken op tr: gokke op Voor, ter bekleding van ... tr: foar it beklaaien fan ..., om ... mei te beklaaien Zijn uitgaven verminderen tr: jins útjeften ferminderje, jin wat bekrimpe Iem. loon verminderen tr: immens lean ferleegje Zijn vaart verminderen tr: gong minderje De belasting verminderen tr: de belêsting ferleegje Het tal werkuren verminderen tr: it tal wurkoeren ferleegje De vrijheid verminderen tr: de frijheid beheine Dat vermindert zijn verdiensten niet tr: dat makket syn fertsjinsten net lytser Hij moet zich verminderen tr: hy moat him bekrimpe De hoeveelheid hooi, turf vermindert tr: it hea, de turf belytset De waarde vermindert tr: de wearde sakket, it sakket yn wearde Wanneer men een huis niet goed onderhoudt, vermindert het (snel) in waarde tr: wannear't jo in hûs net goed ûnderhâlde, giet it (hurd) fan jo ôf In prijs verminderen tr: (yn priis) sakje Tegen elkaar botsen (lett.) tr: tsjin inoar botse, batse Ter kimme dalen tr: neigen, toalje, tuolje In dat opzicht tr: fandat(oangeande), wat dat oangiet, oanbelanget In dit opzicht tr: wat dit oangiet In één opzicht tr: yn ien ding In ieder opzicht tr: yn alles, yn alle dingen, oer en oer, oer, op alle boegen In welk opzicht is dat beter? tr: wêryn is dat better? In velerlei opzicht tr: yn follen, yn folle ding(en) In sommige opzichten tr: yn guon dingen In staatkundig, sociaal, literair etc. opzicht tr: yn it steatkundige, sosjale, literêre ensfh Ten opzichte van ... tr: oangeande ..., wat ... oanbelanget, oangiet Dat stuk land vraagt veel bemesting tr: dat stik lân moat wat efter it gat hawwe, dat stik lân moat gâns oer Twee armen vol tr: twa earmfollen Onze-Lieve-Vrouw tr: ús Leave Frou De, een pre hebben tr: de pree hawwe Blauwe bromvlieg tr: blaugûnzer, blaudrager, blauwe gûnzer, Calliphora vomitora (L.) Een shagje draaien tr: in sjekje draaie, piele, ien bouwe Een schuiver(d) maken tr: in skower meitsje Dat spreekt boekdelen tr: dat seit gâns, nochal, hiel wat Aren lezen tr: ierlêze, iersykje Bonen lezen tr: beantsjes trochskifte Erwten lezen tr: eartlêze, eartskifte Niet v. lezen houden tr: net fan lêzen hâlde, in minne lêzer wêze In de bijbel lezen (aan tafel) tr: bibellêze Men leze tr: lês Voor 'hij' leze men 'zij' tr: foar 'hij' moat 'zij' lêzen wurde Tussen de regels door lezen tr: tusken de rigels troch lêze Dat staat in zijn ogen te lezen tr: it sjocht him ta de eagen út Over iets heen lezen tr: earne oerhinne lêze Zo hard als een bikkel tr: sa hurd as in bikkel In zwang zijn tr: yn 'e swang, yn 'e swaai, (yn) de foarsje wêze In zwang komen (v. mode) tr: trochtocht nimme De uitbuiting v.d. derde wereld tr: it útrûpeljen, útstrûpen fan 'e tredde wrâld Die fles is niet goed gehurkt tr: dy flesse sit de koark net goed op Dat is (een) doorgestoken kaart Geschelpte paden, wegen tr: skilpaden, skilwegen Dat is een veelgevraagd boek tr: dat boek is in soad fraach nei Een veelgevraagd boek tr: in boek dêr't in soad fraach nei is Het roerend eens zijn tr: it hielendal iens wêze niet vast. Roerende goederen tr: beweechlik, flot, replik, los, spikerlos, taastber, tilber guod, lossichheden Het roerend eens zijn tr: it hielendal iens wêze niet vast. Roerende goederen tr: beweechlik, flot, replik, los, spikerlos, taastber, tilber guod, lossichheden In voorraad tr: yn foarrie, foarried Iets in voorraad hebben tr: eat yn foarrie, foarried, yn 't foar, foaren hawwe Zolang de voorraad strekt tr: salang't der foarrie(d) is Bij voorraad tr: by foarrie, foarried Het uitschreeuwen v. pijn tr: it útâlje, útbalte, útraze fan ('e) pine Op de hand wegen tr: hifkje, hiftsje Zich wegen tr: jinsels weage Niet veel wegen tr: net folle weage, licht op 't gewicht wêze Even veel wegen tr: likefolle weage, like swier hifkje Zwaar wegen tr: oanweage, deryn, derhinne, deropta weage Hij weegt niet veel (fig.) tr: hy fijocht net heech, hy sylt net djip Dat weegt zwaar bij hem tr: dat weacht swier by him Hij liet persoonlijk leed niet wegen voor het algemeen belang tr: foar 't algemien belang telde persoanlik leed foar him net, wie persoanlik leed by him gjin tel Zijn woorden wegen tr: jins wurden weage Wat het zwaarste is, moet het zwaarste wegen tr: wat swierst is, moat swierst weage Het voedsel is bedorven tr: it iten is bedoarn, ferderflik, bederflik, ferduorre Het voedsel ruikt bedorven tr: it iten rûkt bedoarn, bederflik, ferderflik, fergankelik Enigszins bedorven (t.g.v. ouderdom) tr: âldsk: âldsk rûke De dag was bedorven tr: de dei wie bedoarn, ferdoarn, ferjûn De zaak is bedorven tr: de saak is bedoarn, de kaart is ferjûn, de pôt is oanbaarnd Het, dit ondermaanse tr: it ierdske In dit ondermaanse tr: hjir ûnder, hjir op ierde Men moet horen en wederhoren tr: beide partijen moatte heard wurde Een kamer laten doorwaaien tr: in keamer trochwaaie litte Zich laten doorwaaien tr: jin trochwaaie, trochsige litte Stinkende gouwe tr: helersblêd (it), Chelidonium majus L Zich ontzien tr: jin, jinsels mije, jin op mijen sette, op jinsels passe Elkaar ontzien tr: inoar ûntsjen, sparje Dat is een prachtige zinswending tr: dat is prachtich sein Hij ervoer al spoedig, dat ... tr: hy waard al gau gewaar, wys, wiis, dat .. Ervaren zijn in tr: bedreaun wêze yn Engelsen tr: Ingelsen In volledige toestand tr: yn (syn hiele) hear en fear Op de schopstoel zitten tr: op 'e skopstoel sitte Stammen uit tr: stamje út pet, petje, mijn pet, petje af voor die prestatie tr: dy prestaasje nim ik de pet foar ôf, licht ik de pet foar Met de pet rondgaan tr: mei de pet omgean Achter, in de pet kijken, (bidden voor het eten) tr: efter de pet sjen Ik zit hier met twee petten tr: ik sit hjir mei twa petten (op) De pet staat verkeerd tr: de mûtse stiet him, har ferkeard, it sin stiet ferkeard Geen hoge pet ophebben van ... tr: net folle op 'e rekken hawwe fan, foar ..., it op in pypfol hawwe Met de pet naar iets gooien tr: earne mei de pet nei smite Het is huilen met de pet tr: ik kin der wol om gûle, it is bedroefd Ik heb daar niets mee aan de pet tr: ik haw der neat oan e, ûnder de pet Hij heeft wat in zijn pet, (hij weet veel) tr: hy hat wol wat ûnder de pet, klep Dat gaat boven mijn pet(je), dat krijg ik niet onder mijn pet(je), daar kan ik met mijn pet niet bij tr: dat is my te dreech, dat is boppe myn klep, dat giet my boppe de pet, plasse, dat giet boppe myn plasse Zo is het pet tr: sa liket it op stront Tast maar toe tr: taast mar ta! Een zaal, het publiek bespelen tr: bespylje, nei jins hân sette Iem. fotograferen tr: immen fotografearje, útportrettearje, op portret sette Met gedekt hoofd tr: mei bedutsen holle Hou je gedekt, (kalm) tr: hâld dy koes, kúm Een bruinachtige tint hebben tr: út 'en brunens sjen, skine Bakzootje tr: bakbriedsoadsje Niet onverdienstelijk tr: net ûnfertsjinstlik Niet onverdienstelijk tr: net ûnfertsjinstlik Voor de duidelijkheid tr: foar alle, de dúdlikens, dúdlikheid Lichte, vaste spijzen tr: lichte, fêste kost, licht, fêst iten Spijs en drank tr: iten en drinken Verandering v. spijs doet eten tr: feroaring fan kost jout nije skroei Vreemde gedachten waarden in haar brein rond tr: frjemde gedachten spûken har yn 'e holle om Voortvloeien uit, (volgen uit) tr: folgje út voortspruiten uit tr: fuortkomme út Provisiekast tussen de bedsteden v. ouderwetse kamer tr: spyskas, spyskast, spyskeamer, spyskeamerskas, spyskeamerskast Provisiekast voor spek tr: spekspine Die oude man is nog kras tr: dy âldman is noch kras, skras, hecht, knap, gnap Dat is mij te kras tr: dat is my te stûf Het kras durven te zeggen tr: it stûf opsizze kinne Dat is mij al te kras tr: dat is (wat) al te bot Die oude man is nog kras tr: dy âldman is noch kras, skras, hecht, knap, gnap Dat is mij te kras tr: dat is my te stûf Het kras durven te zeggen tr: it stûf opsizze kinne Dat is mij al te kras tr: dat is (wat) al te bot Een wirwar van ... tr: in grimelgrammel fan .. Tevredenheid is verkieslijk boven schatten tr: tefredenens is te ferkiezen boppe, is better as skatten Dat is het verkieslijkst tr: dat is it bêste, de baas Met een benevelde blik tr: mei dizige eagen tr: mei dizenige eagen Goed, slecht geluimd zijn tr: in goed, min sin hawwe Hoe is hij vandaag geluimd? tr: hoe stiet it sin (him) hjoed? Iem. oogappel (fig.) tr: immens siden festje Kennismaking zoeken tr: yn 'e kunde komme wolle (mei) Bij de eerste kennismaking tr: by it earste yn 'e kunde kommen Met de akkersleep (be)werken tr: slepe Een springveren matras tr: in springfearren matras, in springfearmatras Met het hoofd omlaag tr: mei de holle foardel De prijzen moeten omlaag tr: de prizen moatte omleech, nei ûnderen (ta) Niet veel in zijn mars hebben (fig.) tr: net folle yn 'e marse hawwe Iem. zijn portie geven, (iem. de waarheid zeggen) tr: it immen oansizze iem. slaag geven tr: immen (in) foer, lang foer, koartfoer, grand, grande jaan De Alfa en de Omega tr: de Alfa en de Omega De averechtse kant v.e. stof tr: de ferkearde, ûnrjochte kant fan in stof Averechtse opvattingen tr: ferkearde, dwersferkearde opfettings Een averechtse voorstelling v. zaken tr: in ferkearde foarstelling fan saken Averechts te paard zitten tr: oarsom op't hynder sitte Hij doet alles averechts tr: hy docht alles dwersferkeard De averechtse kant v.e. stof tr: de ferkearde, ûnrjochte kant fan in stof Averechtse opvattingen tr: ferkearde, dwersferkearde opfettings Een averechtse voorstelling v. zaken tr: in ferkearde foarstelling fan saken Averechts te paard zitten tr: oarsom op't hynder sitte Hij doet alles averechts tr: hy docht alles dwersferkeard In diskrediet brengen tr: yn diskredyt bringe Bovenste best tr: boppestbêst tr: boppestebêst Het bovenste tr: it boppest tr: it boppeste Een goede ruil doen tr: in goede ruil dwaan Iets in ruil geven, ontvangen tr: eat oan, foar eat oars ruilje, eat oan eat slite, eat earne foar wannelje Algen tr: algen, daach (it), grienwier (it) Hij wordt daar erg gevierd tr: hy wurdt dêr tige fierd en troaid, heind en fierd Een touw vieren tr: in tou bod jaan, komme litte, loas jaan, loas stekke De schoot vieren tr: de skoat romje, in knik yn 'e skoat jaan De letters aandikken tr: de letters oansette De saus zal wel aandikken tr: de saus sil wol wat bine Aan, in de dommel zijn tr: yn 'e dod, dodde wêze, yn 'e slom wêze, yn 'e doljoarum, dollejoarum lizze, wêze Een charmeur tr: in sjarmeur, in âld pikeneur, pikenier Zich v.h. leven beroven tr: jin(sels) te koart dwaan, jinsels ferdwaan, oantaaste V. zijn verstand beroofd zijn tr: dwyl, kranksinnich, sljochtsinnich wêze Beroofd zijn v. (fig.) tr: ûntdien wêze fan Een oude heks tr: in âld heks Als (van) een heks tr: hekserich: in hekserich aard hawwe ondernemen. Het werk aanvatten tr: it wurk oanfetsje, oantaaste Verschrikt tr: kel tr: kjel Een honger als een paard, wolf tr: in honger as in hynder, wolf Honger hebben tr: honger hawwe, de honger yn 'e hals hawwe, mei de honger yn 'e hals rinne, skroei (yn 'e mage) hawwe Honger lijden tr: hongerlapje tr: op 'e hongerkamp, hongerpôle, rinne, wêze Die sok heeft honger tr: dy sok hat honger Honger naar geld tr: honger nei jild - Honger is een scherp zwaard tr: honger is in skerp swurd Honger maakt rauwe bonen zoet tr: honger leart de bear dûnsjen Zeer plotseling tr: hommels en dwers Zeer plotseling tr: hommels en dwers Keulen en Aken tr: Aken en Keulen Hij stond te kijken of hij het in Keulen hoorde donderen tr: hy seach oft er it te Keulen tongerjen hearde Keulen en Aken wel op kunnen tr: Aken en Keulen wol op kinne (en Hamburch derby), De Hommerts en Jutryp wol opkinne (en Smellebrêge derby), hammes en wammes wol op kinne Dat mes is zo bot, je kunt er wel met je gat op naar Keulen rijden tr: dat mês is sa stomp, men kin der wol mei it bleate gat op nei Keulen ride (en dan is 't jin noch net iepen, stikken, troch), sa stomp, dêr kin wol in hekse op nei Keulen ride - Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd tr: Aken en Keulen binne net yn ien dei boud, de wrâld is yn ien dei net makke Een kopje met opschrift tr: in kopke mei opskrift, in kopke mei lêzen derop Zich wegmaken tr: weiwurde Een partijloze tr: immen sûnder partij Partijloos zijn tr: sûnder partij wêze, gjin partij hawwe Het is onvoorspelbaar tr: it is min (te) sizzen, der is gjin sizzen fan Zich goed v. z'n taak kwijten tr: jins paad, plak goed, wol skjinmeitsje Geland zijn tr: lân hawwe Recht als een kaars tr: sa rjocht as in kers, peal, prikke, striel, tried Een rechte hoek, (v. 90 gr.) tr: in rjochte hoeke Recht overeind zetten tr: rjocht oerein sette Te rechter tijd tr: op 'e rjochte tiid Recht en slecht, (eerlijk en eenvoudig) tr: rjocht en sljocht, sljocht en rjocht Recht gelukkig tr: tige lokkich Recht tegenover mij tr: rjocht, lyk foar my oer Recht als een kaars tr: sa rjocht as in kers, peal, prikke, striel, tried Een rechte hoek, (v. 90 gr.) tr: in rjochte hoeke Recht overeind zetten tr: rjocht oerein sette Te rechter tijd tr: op 'e rjochte tiid Recht en slecht, (eerlijk en eenvoudig) tr: rjocht en sljocht, sljocht en rjocht Recht gelukkig tr: tige lokkich Recht tegenover mij tr: rjocht, lyk foar my oer Het recht handhaven tr: rjochtsje, it rjocht hanthavenje Met recht (en reden), (terecht) tr: mei rjocht (en reden) (In de) rechten studeren tr: (yn 'e) rjochten studearje Recht doen tr: rjocht dwaan Iem. recht doen wedervaren tr: immen lyk en rjocht dwaan In rechte(n), (in een proces, voor het gerecht) tr: foar it rjocht Het recht aan zijn zijde hebben tr: yn jins rjocht stean Grote terts tr: grutte terts Kleine terts tr: lytse terts Met smaak tr: mei smaak Mijn smaak is weg tr: myn smaak is fuort Een lelijke, nare smaak in de mond krijgen tr: in fize smaak yn 'e mûle krije De smaak van iets beethebben tr: de smaak fan eat te pakken krigen hawwe Smaak in het reizen krijgen tr: op 'e smaak komme, reitsje fan reizgjen, de smaak fan it reizgjen te pakken krije Smaak in iets vinden tr: earne aardichheid, nocht oan hawwe Dat valt in de smaak tr: dat falt yn 'e smaak Smaken verschillen tr: (de) smaken ferskille Ieder zijn smaak tr: elk syn smaak Hij is een man van smaak tr: hy hat in goede, hat wol smaak De kamer was met smaak ingericht tr: de keamer wie mei smaak ynrjochte Naar de laatste smaak gekleed gaan tr: neffens de (lêste) moade klaaid wêze Zoiets moest liever ongeschreven blijven tr: soks moast net skreaun wurde Een ongeschreven wet tr: in ûnbeskreaune wet Ongeschreven recht tr: gewoanterjocht (it) Er zit een kneusje bij tr: der sit in kniesdenien by Er zitten veel kneusjes bij tr: der sitte in soad kniesden by Erge plaag tr: pok, pôk: de pok, pôk fan 'e heabroei is fan 't simmer slim Als de wind tr: as de reek, de wyn Er is veel wind tr: der stiet gâns wyn V. welke kant komt de wind? tr: wêr komt de wyn wei? Bij de wind zeilen tr: oan 'e wyn, by de wyn op, ûnder de wyn op sile Aan de wind zeilen tr: oan 'e wyn sile Door de wind gaan tr: troch de wyn gean Voor de wind tr: foar de wyn (del, ôf), (mei) de wyn yn 'e rêch, de wyn mei, foar it lapke In, tegen de wind tr: yn 'e wyn (op), by de wyn op Een zware tocht tegen de wind tr: in snuver, skower Het schip met de kop in de wind sturen tr: it skip op 'e wyn rinne litte Maak niet zo'n wind met die deur tr: wynderje net sa mei dy doar Het is niets dan water en wind, (het is krachteloos voedsel) tr: it is oars net as wetter en wyn Een wind laten tr: ôfblaze, ôfpoepe Onhoorbaar een wind laten tr: muffe, ôfmuffe, ien op hoasfuotlingen, sokken gean litte Boven, onder de wind tr: boppe, ûnder de wyn Een uur in de wind stinken tr: in oere, sân oeren, sân milen, in kertier boppe de wyn stjonke Het gaat hem voor de wind tr: it giet him foar de wyn, hy hat it foar it doekje, lapke Iem. de wind uit de zeilen nemen tr: immen de wyn út 'e seilen keare, nimme Waait de wind uit die hoek? tr: waait de wyn út dy hoeke? De wind waait nu uit een andere hoek tr: de wyn waait no út in oare hoeke Er waait een vernieuwende wind tr: der waait in frisse wyn De wind v. voren krijgen tr: de wyn fan foaren krije Iets in de wind slaan tr: eat yn 'e wyn slaan In de wind zien tr: erch yn 'e dingen hawwe Met alle winden waaien, draaien tr: mei alle winen sile, op alle fuotten gean, kriemerich wêze Hij, zij draait met alle winden tr: dy't him, har lêst sprekt, hat him, har earst Zo de wind waait, waait zijn jasje tr: hy sylt mei stream en wyn Er de wind onder hebben tr: de wyn derûnder hawwe De wind in het hoofd hebben tr: de stoarm, de hurde wyn yn 'e holle, kop hawwe Wie wind zaait, zal storm oogsten tr: dy't wyn sieddet, sil stoarm rispje Veel wind maken, (snoeven) tr: (gâns) wyn yn 'e swipe, pels hawwe Wind, (opgeblazenheid) tr: wyn en fearren, wyn en blast, drokte foar de wyn Men kan van de wind niet leven tr: jo kinne fan 'e wyn net libje Een holle kies tr: in holle kies Dat kan ik wel in mijn holle kies stoppen tr: dat kin ik wol yn in holle kies bergje, hawwe Het eten achter de kiezen hebben tr: it efter de kiezzen hawwe Zijn kiezen op elkaar houden tr: gjin bek opdwaan Zwartgestreept zijn tr: swarte streken hawwe, in swart streekje hawwe Een eind het meer oproeien tr: in ein de mar op roeie Tegen de stroom oproeien tr: tsjin de stream yn roeie Naar alle waarschijnlijkheid tr: nei alle gedachten, nei alle tinken, fan tinken, foar 't neist, neiste, fan neisten, nei alle wierskyn, nei alle wierskynlikheid Een blauwe plek tr: in blau plak Een gevoelige plek, (plek die bij aanraking pijnlijk is) tr: in sear plak fig. tr: in tear punt Ziekelijke plek tr: steed (it) Een rauwe, open plek tr: in rau steed Een rotte plek tr: in rottich plak, stee Met ziekelijke, ongave plekken tr: stedich, stederich: stederige appels, tsiis Er zit een vuile plek in (het kledingstuk) tr: der sit in smoarch plak, in wapen yn Een plek grond tr: in plak grûn Ter plekke tr: op it plak sels Plekje tr: plakje (it) Gunstig gezind. Iem. (niet) welgezind zijn tr: immen (net) tadien, tagedien wêze Onvermoeibaar zijn tr: net wurch te krijen wêze, net wurch kinne Onvermoeibare kracht, ijver tr: grutte krêft, iver Een snipper op hebben tr: in (moai, leaf) poepke op hawwe Dolerend tr: dolearjend Dolerende tr: dolearjende Passé zijn tr: út 'e tiid wêze Niet innemend tr: ûnoannimlik Niet innemend tr: ûnoannimlik In, uit de gratie tr: yn, út 'e graasje Bij de gratie (v.) tr: by de graasje (fan) Een haspel v.e. mens tr: in nuvere, houten, rare haspel, in haspel fan in keardel Hij heeft een neusdrup tr: it healfearntsje, de drip, oesdrip hinget him Borstrok zonder mouwen tr: bealchsein (it) Dat was te voorzien tr: dat wie foarút wol te sjen, dat wie te foarsjen Dat konden wij niet voorzien tr: dêr koenen wy net foar (wêze), dêr hienen wy gjin smeet op Dat had ik wel voorzien tr: dat hie ik wol oankommen sjoen De voorziene moeilijkheden tr: de foarsjoene swierrichheden Een niet te voorziene ontwikkeling tr: in ûntjouwing dy't net te foarsjen wie Voorzien in tr: foarsjen yn In zijn onderhoud kunnen voorzien tr: goed foar jinsels wêze (Zich) voorzien v. tr: (jin) foarsjen fan Het op iem. voorzien hebben tr: it op immen fersjoen hawwe Ik heb het niet op hem voorzien, (ik vertrouw hem niet) tr: ik haw it net op him stean, ik stean him net Ergens het nut niet v. inzien tr: earne it nut net fan ynsjen, earne gjin heil yn sjen Dat heeft geen nut tr: dat hat gjin doel V. nut zijn tr: nut dwaan, hawwe Ten algemenen nutte tr: ta algemien nut Zich iets ten nutte maken tr: earne jins foardiel mei dwaan Dat is nergens toe nut tr: dat is nearne ta nut Iets niet nut zijn tr: eat net nut wêze Met belangstelling tr: mei belangstelling, niget Belangstelling tonen voor tr: belangstelling hawwe foar Daar is veel belangstelling voor tr: dêr is in protte belangstelling foar tr: dêr is de flecht mar hinne, dêr is wol jacht op Ergens geen belangstelling voor hebben tr: earne gjin belangstelling foar hawwe, earne (neat) gjin niget oan hawwe, earne gjin stúdzje foar hawwe In de adelstand verheffen tr: adelje, fan adel meitsje, fan 'e adel meitsje Tot de adelstand behoren tr: fan adel wêze tr: fan 'e adel wêze Kennis hebben v. tr: kunde hawwe oan Kennis aan iets krijgen tr: kennis fan eat krije Kennis geven v. tr: bekend meitsje, kennis jaan fan, kunde, kundskip dwaan fan De boom der kennis v. goed en kwaad tr: de beam om te witten fan goed en kwea Met iem. in kennis komen tr: kunde oan immen krije Kennis maken met (iem.), ((iem.) leren kennen) tr: yn 'e kunde komme mei (immen) in aanraking komen met tr: kennis meitsje mei Personen met elkaar in kennis brengen tr: lju mei-inoar yn 'e kunde bringe Iem. v. mijn kennis(sen) tr: immen fan myn kunde, kundskip De kennis aanhouden tr: de kundskip ûnderhâlde Kennis nemen v. tr: kennis nimme fan Kennis dragen v. tr: bekend wêze mei Met kennis v. zaken tr: mei kennis fan saken Iem. ergens v. in kennis stellen tr: immen earne fan op 'e hichte bringe Buiten, bij mijn kennis tr: bûten, by myn witten Buiten kennis zijn, liggen tr: bûten kennis wêze, bûten wêze, lizze Goed bij kennis tr: goed by kennis Weer bij kennis komen tr: wer by kennis komme Parate kennis tr: parate kennis Kennis v.h. boerenbedrijf, paarden tr: boere, hynsteferstân Een goede kennis tr: (in) goede kunde, (lju fan myn) kunde, (lju fan myn) kundskip Kennissen tr: kennissen, lju fan myn kunde, kundskip Veel kennissen hebben tr: in soad kunde hawwe Wij zijn goede kennissen tr: wy binne goede kunde, goekunde V.e. kennis kopen tr: keapje út 'e kunde Het is een (oude) kennis, zijn (oude) kennissen tr: it is (âlde) kunde Een bod hogen tr: heegje Koninginnencellen maken (door bijen in korf) tr: dopkebouwe, dopkemeitsje Proef met blaaspijpje (ter controle of er alcohol gebruikt is) tr: pypkeproef Met een ziek kind tobben tr: mei in siik bern ompakke, omkruse Ergens over tobben tr: earne oer stinne, earne foar, oer sitte te stinnen, earne op omstinne, earne mei omkruse, ompakke, omtieze, omtiezje, omtiizje, omtize, omtille, omtopje, omtoppe Ik zweet tr: ik swit, ik haw it swit Ik begin te zweten tr: ik begjin te switten, ik kom yn it swit Ik zweet ervan tr: ik swit derfan, it swit slacht my út Ergens op (zitten) zweten tr: earne op switte, sitte te switten Ik kan hem wel zweten tr: ik kin him om en oer, ik kin wol twa, trije kear om him hinne, ik kin him wol twaris, tsienris foarby, ik kin him wol tsien kear yn 't rûn, yn 'e rûnte, ik ha de gek mei him Uiting geven aan ... tr: ... uterje Tot uiting brengen, komen tr: ta utering bringe, komme Een schorre stem tr: in heas, rustich, roastich, skrok lûd Hij is schor tr: hy is heas Een schorre stem tr: in heas, rustich, roastich, skrok lûd Hij is schor tr: hy is heas In de lach schieten tr: (it) útprúste, útproeste fan laitsjen De slappe lach krijgen tr: net wer ophâlde kinne fan laitsjen Slap v.d. lach zijn tr: dûbelgear, dûbelgear lizze, wêze, slop (fan it laitsjen) wêze Er kan geen lachje af tr: der kin gjin glim, glimke ôf (by, mei him, har), der kin gjin blinkje ôf -Ledigheid is des duivels oorkussen tr: dy't gjin wurk hat, jout de duvel wurk V. Berlijns zilver tr: blynsulveren Goed geneesvlees hebben tr: hielsum fleis hawwe Een vaste klant tr: in fêste klant Een goede klant aan iem. hebben tr: in goede klant oan immen hawwe Er staan klanten in de winkel tr: der steane klanten, der is folk yn 'e winkel Er komen veel klanten tr: it rint drok De klant is koning tr: de klant is kening De vaste klanten (b.v. v.e. pension, v.d. politie) tr: de fêste klanten Een vrolijke klant tr: in fleurige klant Tot in bijzonderheden tr: oant yn bysûnderheden De bijzonderheden v.e. stad tr: de bysûnderheden fan in stêd Hij is uit honderden kenbaar tr: hy is út hûnderten werom te kennen Een doos, kenbaar aan ... tr: in doaze, werom te kennen oan .. Kenbaar worden tr: bekend wurde Iem. zijn bezwaren kenbaar maken tr: immen jins beswieren meidiele Zijn gevoelens of verlangens kenbaar maken tr: jin oppenearje Zachtjes doorkoken tr: trochprottelje V.d. wieg tot het graf tr: fan 'e widze oant it grêf Niet in de wieg gesmoord tr: net yn 'e widze smoard Voor iets in de wieg gelegd tr: earne foar yn 'e widze lein Een plomp water tr: in bats wetter Gele plomp tr: giele plomp, dûker, eineblommen tr: plompeblêd (it), pompeblêd (it), wetterplomp, Nuphar lutea (L.) Sm Vrucht v. gele plomp tr: fleske (it) Ongeacht wat het is tr: likefolle wat it is Geilen op, (hartstochtelijk verlangen naar) tr: gleon wêze om, op, hjit wêze op Iem. uit de dut helpen tr: immen út 'e dream helpe Dat is zinnenstrelend tr: dat streaket de sinnen Het eerste dons (op de kin) tr: it poddehier Zijn kennis spuien tr: jins kennis spuie Wij moeten hier eens even spuien, (luchten in een vertrek) tr: wy moatte hjir ris efkes wierje, luchtsje Dat moest hij spuien tr: dat moast er efkes kwyt Wat bedoelt uw komst? tr: wat is it doel fan jo komst? Het was goed bedoeld tr: it wie goed bedoeld Hoe bedoelt u? tr: wat bedoele jo, hoe woene jo sizze? Wat bedoelt u? tr: wat bedoele jo, watsei? Ik bedoel maar ... tr: ik woe mar sizze .. Stamboontjes tr: stambeantsjes Een goede gezondheid genieten tr: goed sûn wêze Zijn gezondheid bederven (door te veel inspanning) tr: jin(sels) ferniele, jinsels knoeie, jin slope Zijn gezondheid verwaarlozen tr: jin ferrinnewearje litte In zijn gezondheid geknakt worden tr: de knoei (wei) krije Door iets in zijn gezondheid geknakt worden tr: earne de reis fan krije Iem. gezondheid toewensen tr: immen sûnwinskje Naar iem. gezondheid informeren tr: immen sûnfreegje Op uw gezondheid tr: sûnens! Het ligt op zolder tr: leit op 'e souder Op (de) zolder brengen tr: op 'e souder bringe V. zolder halen tr: fan 'e souder helje, delhelje Een overeenkomst met elkaar treffen tr: mei-inoar akkoartsje, mei-inoar yn it akkoart komme In overeenkomst zijn met tr: strike mei, passe by Vriezen we dood dan vriezen we dood tr: komme wy om dan komme wy om Zo dom als een kalf tr: sa dom as in keal Een nuchter kalf tr: in nochteren keal Kalf bestemd voor de fok tr: fuortsetter, fuortsetterskeal (it), oansetterskeal (it) Kalveren mesten tr: keallemeste De kalveren te drinken geven tr: kealleboarne (Met sint juttemis) als de kalveren op het ijs dansen tr: (mei Sint Juttemis) as de keallen op it iis dûnsje Het gouden kalf aanbidden tr: it gouden keal oanbidde, om it gouden keal dûnsje Zo komt het kalfje weer bij zijn moer tr: it keal hat syn moer al fûn Niet kalf tr: ûnkalf Kalf zijn tr: kalf wêze, mei keal rinne Een grote aandrang v. volk tr: in grutte oprin fan folk aandrang v.h. bloed naar de hersenen tr: opdriuw fan it bloed nei de harsens aandrang hebben, voelen tr: nedich moatte, wat moatte Op aandrang v. tr: op oanstean fan Met aandrang tr: mei klam, oandrang, oandriuw Stuk hooiland tr: haaistik (it), miedstik (it) De weg loopt langs het bos tr: de dyk rint by de bosk lâns Langs de huizen tr: by de huzen, streek lâns Hier, daar langs tr: hjir, dêr lâns Langs de voordeur gaan tr: troch de foardoar gean Hij liep langs de paal tr: hy rûn by de peal lâns Langs elkaar heen praten, leven tr: byinoar lâns prate, libje Langs de weg tr: de wei lâns De weg langs gaan tr: de dyk, wei lâns gean Ervan langs krijgen tr: op 'e hûd, op jins baitsje krije Iem. ervan langs geven tr: immen neisjen De weg langs liep een voetpad tr: by de dyk lâns wie in fuotpaad voorbij. Hij liep voor de ramen langs tr: hy rûn foar de glêzen lâns Ik kom nog wel eens langs tr: ik kom noch wol efkes oan, del, ik sjoch noch wol efkes oan Er gaat heel wat langs, (er is veel verkeer) tr: der komt hiel wat lâns men eet er veel, enz. tr: der giet hiel wat troch Het gaat er vreemd langs tr: it naait derút Wat een rumoer om zo'n kleinigheid tr: wat in drokte om neat Beestachtig duur tr: kringeftige, dierlike djoer Beestachtig duur tr: kringeftige, dierlike djoer De glooiing van de zeedijk tr: de gloai'ing, it beloop, it berin fan 'e seedyk Erin blijven, (in huis) tr: deryn bliuwe Erin lopen tr: deryn rinne (as in mûs yn 'e falle, as de hazze yn 'e strik), derfoar rinne, reitsje Erin gaan, (naar bed gaan) tr: derop gean (Adv.) om de twee maanden tr: om 'e twa moanne, alle twa moannen (adj.) om de twee maanden terugkerend, verschijnend. Tweemaandelijkse betaling tr: betelling om 'e twa moanne Dat is een tweemaandelijks tijdschrift tr: dat tydskrift ferskynt om 'e twa moanne Tweemaandelijks tijdschrift (op omslag bijv.) tr: ferskynt om 'e twa moanne (Adv.) om de twee maanden tr: om 'e twa moanne, alle twa moannen (adj.) om de twee maanden terugkerend, verschijnend. Tweemaandelijkse betaling tr: betelling om 'e twa moanne Dat is een tweemaandelijks tijdschrift tr: dat tydskrift ferskynt om 'e twa moanne Tweemaandelijks tijdschrift (op omslag bijv.) tr: ferskynt om 'e twa moanne De school eindigt om 12 uur tr: de skoalle komt om 12 oere út Eindigen met tr: einigje, ophâlde mei Eindigen in tr: einigje yn, útrinne yn Eindigen op (v. woorden) tr: útgean op Zijn werk eindigen tr: ophâlde mei jins wurk Zijn brief eindigen met ... tr: jins brief beslute mei .. De spreker eindigde met ... tr: de sprekker besleat mei .. Ik eindig (mijn brief, opstel) tr: ik hâld op Dat is onhaalbaar tr: dat is net te dwaan, kin net, is ûndwaanlik, ûnmooglik, dat kin neat wurde Die motie is onhaalbaar tr: dy moasje hellet it net Natte luier tr: pisruft (it) Vuile luier tr: poepruft, skytruft (it) Doek die men om de eerste luier heeft gewonden tr: pakruft (it) Een schone luier aan doen tr: ferdrûgje, in skjin ruft jaan De kleine heeft een vieze luier tr: de lytse is smoarch Aanhouden op tr: oanhâlde op Hardnekkig aanhouden tr: oanhâlde as storein, stofrein, gjin lichten dwaan Eerste, tweede kerstdag tr: earste, twadde krystdei Eerste kerstdag tr: krysttyd Tweede kerstdag tr: Sint-Steffen tr: Sint-Steffensdei De kerstdagen tr: de krystdagen, hjeldagen, krysthjeldagen, krystsneinen Roeden in een venster tr: ruodsjes yn in rút Met de roede meten tr: roedzje staak, paap, balk tr: roede De roeden v.e. hooiberg, molen tr: de roeden fan in heaberch, mole Op de tong smelten tr: jin op 'e tonge rane Zijn hart smolt weg v. medelijden tr: it hert gong him út fan begrutsjen Zijn ogen smolten weg in tranen tr: hy hie de eagen fol triennen Smeltende kleuren tr: yninoar rinnende, terinnende kleuren Plafond v.e. kamer tr: plafond (it), keamerssouder Tegen het, aan zijn plafond zitten (fig.) tr: op jins maksimum sitte Zich vergewissen v. tr: jin bewisje, bewissigje, ferwis, ferwissigje fan De schrik sloeg ons om het hart tr: de skrik sloech ús om it hert De schrik zit mij nog in de benen tr: de skrik sit my noch yn 'e skonken De schrik zit erin tr: de skrik sit deryn Met de schrik vrijkomen, eraf komen tr: mei de skrik frijkomme Van de schrik bekomen tr: bekomme fan 'e skrik Hij is v. lotje getikt tr: hy hat in slach mei de moalpûde, moleroede hân, hy is net (felle) wiis, hy is lang net richtich Ben je (nu helemaal) v. lotje getikt? tr: bist besestere, besjestere, simpel, sljocht, bist net richtich? Zachte dravik tr: hjouwermantsje (it), (wylde) hjouwer, hjouwergers (it), Bromus mollis L Ik heb de ganse nacht geen oog geloken tr: ik ha de hiele nacht gjin wink yn 'e eagen krige, hân Met de oren trekken (bijv. v. paard) tr: lûkearje Gaatjes, ringen in de oren hebben tr: gatsjes, ringen yn 'e earen hawwe Ik heb rode oren (door vrieskou) tr: se hawwe my by de earen, de earen prykje my (ôf) Een draai om de oren tr: in draai, slinger oan, om 'e earen Iem. een draai om de oren geven tr: immen in draai, slinger oan, om 'e earen jaan, immen (de earen) wriuwe Elkaar om de oren slaan, (lett.) tr: inoar foar de kop slaan fig. tr: inoar om 'e earen slaan (mei) Om de oren tr: om 'e earen Iem. om de, zijn oren geven, (iem. berispen) tr: immen it leksum lêze, oplêze, opsizze, immen it mannewaar opsizze Om zijn oren krijgen tr: it leksum krije In de oren klinken tr: oanhearre, taharkje: dat heart my nuver oan, dat harket my nuver ta De oren spitsen tr: de earen opskuorre, opstekke Met rode oren in iets lezen tr: eat mei reade earen, earkes lêze Iem. oren aannaaien tr: immen earen oan 'e kop naaie, immen wat yn 't ear naaie, draaie, op 't ear plakke, immen ringen yn 'e earen naaie Iem. de oren v.h. hoofd eten tr: immen de earen fan 'e holle, kop ite, frette Nog nat zijn achter de oren tr: noch net drûch efter de earen wêze, de ring fan 'e pôt, skytpôt noch yn 'e, it efterein stean hawwe Hij heeft het, ze achter de oren tr: hy hat wat efter de earen Een snee in 't oor hebben tr: in sneed, sneedsje yn it ear hawwe Iets in het oor, in de oren knopen tr: eat yn 't ear, yn 'e earen knoopje Iem. aan de oren malen tr: immen oan 'e kop sangerje, seure Op één oor liggen tr: op ien ear lizze Tot over de oren in het werk zitten tr: oan 'e earen ta, oan hals en earen ta, mei, op kop en earen yn 't wurk sitte Tot over de oren verliefd zijn op tr: sljocht wêze mei, nei, om, op, smoar wêze op Iem. het vel over de oren halen tr: immen it fel oer de nekke helje, strûpe, immen it helter útstrûpe De oren laten hangen, (moedeloos worden, zijn) tr: de moedfearren hingje litte Op een oor na gevild zijn tr: op in ear nei fild wêze Iem. de oren wassen tr: immen de earen waskje, wriuwe Met zijn oren staan te klapperen tr: mei de earen stean te klapperjen Wie oren heeft, die hore tr: wa't earen hat, moat se brûke Iets met eigen oren gehoord hebben tr: eat mei jins eigen earen heard hawwe Geen oren hebben tr: spek efter de earen hawwe, spekswaarden foar de earen hawwe, deroerhinne harkje Oren hebben naar, voor tr: earen hawwe nei, de earen hingje litte nei Een en al oor zijn voor iem. tr: immen de wurden út 'e mûle heine, sjen, al immens wurden op 'e tosken heine Dat gaat het ene oor in, het andere uit tr: dat giet it iene ear yn en it oare wer út Zijn oren zullen tuiten tr: de earen sille him wol tûtsje, sûzje, wol frijwat gleon, waarm wêze Iem. iets in het oor fluisteren tr: immen eat yn 't ear lústerje, flústerje, knippe Iem. iets verkeerds, boosaardigs in het oor fluisteren tr: immen eat ynskune, ynsprekke, ynstekke Zij hangt hem alles aan het oor tr: hja hinget him alles oan 'e noas Met open oren luisteren tr: mei sân pear earen harkje Zijn oor te luisteren leggen tr: om jin hinne harkje Een open oor voor iets hebben tr: in iepen ear foar eat hawwe Het oor lenen aan iem. tr: nei immen harkje Aan dat oor is hij doof tr: dêrfoar, dan binne jo by him oan it ferkearde adres Zijn oren niet geloven tr: jins earen net leauwe kinne Mij kwam ter ore, dat ... tr: ik hearde, ha heard, dat .. Het oor strelen tr: swietlûdich wêze Een kopje zonder oor tr: in kopke sûnder ear, in dôf kopke De oren v.e. kozijn tr: de earen fan in kezyn -Kleine potjes hebben ook oren tr: lytse potten hawwe ek earen Kort v. memorie zijn tr: koart fan memoarje wêze Een stalen memorie tr: in izeren ûnthâld Pro memorie tr: pro memoarje, om te ûnthâlden Memorie v. antwoord; toelichting tr: memoarje fan andert, antwurd; taljochting Staan te springen tr: stean te springen De lichten springen op groen tr: de ljochten springe op grien Er net zonder verlies uit springen tr: der krekt út springe De tranen sprongen hem in de ogen tr: de triennen sprongen him yn 'e eagen Eruit springen tr: derút springe, rinne Je kunt hoog springen of laag springen ... tr: do kinst lipe of pipe, do meist hippe of springe, do kinst heech springe of leech springe .. Je moet niet verder springen dan je stok lang is tr: do moatst net fierder ljeppe as dyn pols lang is, do moatst de fuotten net fierder stekke as de tekkens lang binne, do moatst it seil net heger lûke as de mêst Wij zitten er om te springen tr: wy sitte der om te springen Gesprongen lippen tr: barstige, barsterige, spliterige lippen Springende handen tr: barstige, barsterige hannen Een mijn laten springen tr: in myn ûntploffe litte De bank laten springen tr: de bank springe litte Een boog beschrijven tr: bôgje De boog kan niet altijd gespannen zijn tr: de bôge kin net altyd spand wêze Zwarte stern tr: blaustirns, blaustarring, blausterns, blaustjirring, Chlidonias niger (L.) Grote stern tr: klikstirns, grutte stirns, Sterna sandvieensis, Latham Iem., iets welkom heten tr: immen, eat wolkom hjitte Iem. het welkom toeroepen tr: immen it wolkom taroppe Met de benenwagen tr: mei de bilwein, billewein, mei it arbeidershynder, mei, op it skuonmakkersweintsje, per skonk (reizgje) Zo scherp als een priem tr: priemskerp Met een stalen gezicht tr: mei in stielen gesicht Een stalen wet tr: in stielen wet Een stalen gestel hebben tr: fan izer en stiel wêze Een stalen geheugen tr: in izeren ûnthâld De vlag slapte in elkaar tr: de flagge foel slop De wind gaat slappen tr: de wyn flauwet Dralend tr: draalderich Zonder dralen tr: fuortendalik, fuortendaliks, fuortynienen Happig op tr: happich nei, op Het allerlaatst komen tr: (it) alderlêst komme Op zijn allerlaatst tr: op syn lêst Het allerlaatst komen tr: (it) alderlêst komme Op zijn allerlaatst tr: op syn lêst Door en door verwend tr: yn 'e grûn bedoarn Een verwend kind tr: in bederveling, bedurveling Enjamberende verzen tr: fersen mei enzjambemint niet glad, oneffen. Ruwe huid tr: wreed fel Ruwe handen tr: wrede, stribbige, stribbelige, stribberige hannen Ruw v. huid tr: wreedfellich Ruw zijn, worden (v. huid) tr: stribje tr: stribbelje onbewerkt. Ruwe suiker tr: smoarge sûker Ruwe olie tr: rauwe oalje Een ruwe schatting, schets tr: in rûge skatting, skets Ruw geschat tr: mei in rûge berekkening, op 'e rûge roai, út 'en rûgens, yn 'e, út 'e rûchte Het is ruw weer tr: it is rûch waar, it wredet Een ruwe kerel tr: in rûchbûtser, rûchhouwer, in bast Ruwe taal tr: rûch praat Het gesprek ruw afbreken tr: it petear ynienen ôfbrekke Met een dweil (aan de binnenkant) schoonmaken tr: omdweile tr: omdweilje De vergrotende trap tr: de fergrutsjende trep Zijn zaken goed kunnen beheren tr: jins saken goed omgean kinne De aanhouder wint tr: de oanhâlder wint, op 'e ein fan 'e fûke fangt men fisk, in hynder yn 'e stap hellet in hurddraver wol yn Het ervoor houden tr: it derop hâlde Ervoor doorgaan tr: derfoar trochgean, derop trochgean foar Ervoor zijn tr: derfoar wêze Een vrouw verlossen, (haar helpen bij de bevalling) tr: kreamheine, bernhelje, pophelje Zij is verlost v.e. dochter, zoon tr: se hat in famke, jonkje krigen Het grondijs komt opdrijven tr: it grûniis driuwt op, sjit Dat is onherroepelijk tr: dat stiet fêst, bliuwt stean Dat is onherroepelijk tr: dat stiet fêst, bliuwt stean De goe(de) gemeente tr: de goegemeente De smalle gemeente tr: de smelle gemeente De spraakmakende gemeente tr: de spraakmeitsjende gemeente, mienskip Inhalig persoon tr: klauwer tr: ynklauwer tr: klau-yn Arm v. kruiwagen tr: kroade-earm, kroadeskjirre Kruiwagen voor het vervoer v. aarde, zand en grint tr: pipegaal Kruiwagen, gebruikt voor het vervoeren v. mest tr: kret (it) tr: mjokskret (it) Een kruiwagen vol tr: kret, kroadfol (it) Een goede kruiwagen hebben, op iem. kruiwagen zitten (fig.) tr: op 'e karre, kroade sitte, in goede kroade hawwe, in goed tsjil yn 'e kroade hawwe Je moet een kruiwagen hebben om een baan te krijgen tr: amten en posten hingje net oan 'e beam, mar oan 't kret Schade aanrichten tr: skea oanrjochtsje, raar wurk meitsje Schade lijden tr: skea hawwe Schade van, bij iets hebben tr: earne skea fan hawwe, earne belij, belyd hawwe by, fan, om Door schade (en schande) wordt men wijs tr: men moat leare mei skea en mei skande De schade opnemen tr: de skea opnimme Zijn schade inhalen tr: de skea ynhelje Dat vleit mij, daardoor voel ik me gevleid tr: dat stiet my oan, dat docht my deugd Zich vleien (met de hoop), dat ... tr: hoop hawwe, dat .. Motorboot die opdrukt tr: opdrukker Een slordige boel tr: in rommelige boel Het is een slordige boel tr: it leit der sleau hinne Slordig werk tr: rûch wurk, flodderwurk Een slordige stijl tr: in rûge styl van meer dan behoorlijke grootte, dik, flink. Een slordige duit tr: in moaie, tige duit, in aardich duitsje Dat kost een slordige vijf miljoen tr: dat kostet sa'n fiif miljoen Een slordige boel tr: in rommelige boel Het is een slordige boel tr: it leit der sleau hinne Slordig werk tr: rûch wurk, flodderwurk Een slordige stijl tr: in rûge styl van meer dan behoorlijke grootte, dik, flink. Een slordige duit tr: in moaie, tige duit, in aardich duitsje Dat kost een slordige vijf miljoen tr: dat kostet sa'n fiif miljoen Komen als een dief in de nacht tr: komme as in dief yn 'e nacht De gelegenheid maakt de dief tr: de gelegenheid makket de dief Er zoveel zin in hebben als de dief in hangen tr: der tsjin oan sjen as de dief tsjin 't hingjen Ieder is een dief in zijn nering tr: eik is in dief yn syn eigen nearing De kleine dieven hangt men, de grote laat men lopen tr: de lytse dieven hinget men op, foar de grutte nimt men de hoed ôf Die eens steelt, is altijd een dief tr: dy't ienkear stellen hat, is altyd in dief, as de pôt ienris stjonkt, dan stjonkt er altyd Een snaakse vent tr: in bysfeint, biisfeint Iets snaaks vertellen tr: eat bryk útstelle Een snaakse vent tr: in bysfeint, biisfeint Iets snaaks vertellen tr: eat bryk útstelle Recht op zijn doel afgaan tr: rjocht op jins doel ôfgean tr: op it stik oan prate Zijn doel bereiken tr: jins doel berikke, ta jins doel komme, te doele komme, slagje ta, foar jins doel Een bep. doel willen bereiken tr: earne op ta wolle Met het doel om ... tr: mei it doel om .. Ten doel hebben tr: ta'n, te'n doel hawwe, fan doel wêze, hawwe Zich ten doel stellen tr: jin ta'n, te'n, as doel stelle Het doel heiligt de middelen tr: it doel hilliget de middels Dit is u. mijn gading tr: dit is myn gading, flij Ergens iets v. zijn gading vinden tr: earne oefte fine Gading maken naar tr: gading meitsje oan Ieder zijn gading tr: elk syn meuch Tijden van laagconjunctuur tr: minne tiden, in del geande tiid Er is (gevaar v.) plaatselijke gladheid tr: it is op plakken glêd Zo dicht als een zeef tr: sa ticht as in gatsjepanne, sa ticht, lek as in tjems De voeten buitenwaarts zetten tr: de fuotten nei bûten ta sette Een buitenwaartse beweging tr: in beweging nei bûten ta De voeten buitenwaarts zetten tr: de fuotten nei bûten ta sette Een buitenwaartse beweging tr: in beweging nei bûten ta Iets bij de politie aanbrengen tr: eat by de plysje oanbringe, oansette Iets bij het gerecht aanbrengen tr: eat by it gerjocht oanbringe Bebloed zijn tr: ûnder it bloed sitte Iem. uit het water, v.d. dood redden tr: immen út it wetter, fan 'e dea rêde Zich weten te redden, (te helpen) tr: jin (wol) rêde kinne, jin dertroch skuorre Hij kan zich goed redden, (hij is bij de hand) tr: hy kin him tige rêde hij verkeert in goeden doen tr: hy kin it goed, skoan, wol dwaan De zaak zal zich wel redden, (in orde komen) tr: it rêdt him wol Een kale knikker tr: in keale knikkert Niet om de knikkers, maar om (het recht v.) spel tr: net om 'e knikkerts, mar om it spul Er is stront aan de knikker tr: it spul hat luzen, it is ferkeard, gjin suver spul Hindernissen tr: tûkelteammen Iem. ergens op attent maken tr: immen earne attint, yndachtich op meitsje Iem. ergens op attent maken tr: immen earne attint, yndachtich op meitsje Platvol voegen tr: platfol foegje Een doorlopende weg tr: in trochdyk, trochwei Een doorlopende vaart tr: in trochfeart Een doorlopende weg tr: in trochdyk, trochwei Een doorlopende vaart tr: in trochfeart Doorkneed in iets zijn tr: earne yn trochkrûpt wêze, earne trochkrûpend yn wêze Een plaatsje veroveren tr: in plakje bemachtigje (Zich) schurken tr: skeuke, skobje, skûdzje, skoarskje, de rêch rosse Zich schurken v. plezier tr: jin fergrieme snel ronddraaien als een tol. In het rond tollen tr: yn 'e rûnte giselje Over de grond tollen tr: oer de grûn rôlje Tollen v.d. slaap tr: omfalle fan slûgens Lappen en leuren tr: lappen en leuren Om, voor een leur (en (een) zeur) wat verkopen tr: foar in sus en in leur wat ferkeapje Ergens op afknappen tr: earne op ôfknappe Zich (n)iets laten wijsmaken tr: jin eat, neat wiismeitsje litte Zich ontdoen v. tr: jin ûntdwaan fan Zich v. iets ontdoen tr: jin earne fan ûntdwaan, jin eat kwytmeitsje, eat ôfskypje Ontdaan v. tr: ûntdien fan Strandschoenen tr: strânskuon Een achterbakse streek tr: in efterbakse, minniste set Een achterbakse streek tr: in efterbakse, minniste set Uitstel v. executie tr: útstel fan eksekúsje Ontilbaar zwaar tr: net te tillen (sa swier) Ontilbaar zwaar tr: net te tillen (sa swier) De zeug helpen bij het biggen tr: biggefange, biggelje Het biggen en de daaraan verbonden drukte tr: de biggerij Een gehoorzaam kind tr: in noflik, fersteanber bern (Aan) iem. gehoorzaam zijn tr: immen hearrich, hearsum wêze, om immens sizzen jaan (Aan) een gebod, bevel gehoorzaam zijn tr: in gebod, befel opfolgje Gehoorzaam aan de zwaartekracht tr: ûnderwurpen oan de swiertekrêft Het schip is gehoorzaam aan het roer tr: it skip harket nei it roer Tiptop in orde tr: tige ynoarder Tiptop in orde tr: tige ynoarder Een eervolle vermelding krijgen tr: mei eare neamd wurde Een eervolle vermelding krijgen tr: mei eare neamd wurde De tuin spitten tr: túnhakje Geraspte kaas tr: raspe tsiis, klaude tsiis Iem. in zijn beweringen steunen tr: immen meiprate Ongegronde beweringen tr: los praat Van wijntje en trijntje houden tr: fan wyntsje en tryntsje hâlde Spottend uitlachen tr: útgnyskje, útgnize Pleitbezorger zijn voor iets tr: eat foarstean, earne foar opkomme Kleine veehouder tr: komelker Wijn, bier, koffie, thee schenken tr: wyn, bier, kofje, tee skinke Iem. vergiffenis schenken tr: immen ferjaan Iem. zijn vriendschap schenken tr: immen ta freon nimme Op de tweesprong staan tr: op 'e twasprong stean Een snijdend werktuig, (scherp) tr: in skerp stik ark Een snijdende wind tr: in snijende wyn Snijdend koud tr: flymkâld, glûpende kâld Een snijdende pijn tr: in flymjende pine Op een snijdende toon tr: op in snijende, sneedske toan Valsheid in geschrifte tr: skriftferfalsking, ferfalsking op skrift Ieder was blij, behalve hij tr: elk wie bliid, behalve, behalven, útsein hy Het weer was goed, behalve dat het een beetje geregend heeft tr: it waar hold him goed, behalve(n), útsein dat it justjes reind hat Er waren behalve mij tien anderen tr: der wiene behalve(n), neist, nêst, njonken my (noch) tsien oaren Behalve haar neus lijkt ze sprekend op haar moeder tr: behalve(n), útsein de noas, op 'e noas nei hat se in soad fan har mem Ieder was blij, behalve hij tr: elk wie bliid, behalve, behalven, útsein hy Het weer was goed, behalve dat het een beetje geregend heeft tr: it waar hold him goed, behalve(n), útsein dat it justjes reind hat Er waren behalve mij tien anderen tr: der wiene behalve(n), neist, nêst, njonken my (noch) tsien oaren Behalve haar neus lijkt ze sprekend op haar moeder tr: behalve(n), útsein de noas, op 'e noas nei hat se in soad fan har mem Een spaak in het wiel steken tr: in speak, stôk yn it tsjil stekke Spaak lopen tr: (te) speak rinne, speakje, stomprinne, op 'e stomp, stompe rinne, útrinne Hij heeft het verknold tr: hy hat it bedoarn, ferbruid, it raar ferspuid, hy hat raar yn 'e fizel skiten Dat is zinnenprikkelend tr: dat priket de sinnen Zich vernieuwen tr: jin fernije Zij hebben zich helemaal vernieuwd, (een nieuwe inboedel aangeschaft) tr: se hawwe har hielendal yn 't nij set Dat is te gek om los te lopen tr: dat is te gek om los te rinnen, dat rint yn it mâle, rare Een loslopend jongmens, (ongehuwd) tr: in ienrinnende jongkeardel Het zal wel loslopen tr: it sil wol klear komme, it sil him wol rêde, it komt wol klear, it rêdt him wol Wat deert u? tr: wat skeelt jo? Wat niet weet, wat niet deert tr: wat men net wit dat deart jin net Uw ongeluk deert mij tr: jo ûngelok deart, griist my oan, jo ûngelok moat jin oandeare, oangrize, bekrûpe, it deart, griist my om jo ûngelok Bij winterdag tr: winterdei, winterdeis, by de winterdei, by 't winterdei Het is winterdag tr: it is winter, winterwaar Geen vingerbreed tr: gjin fingerbree, fingerbreed iem. vertroetelen tr: immen ferpopje, ferpopkje, mei immen ompopkje, poppeboartsje, poppeboartsje Een kind erg vertroetelen tr: in bern as, foar pop, poppe opbringe Zijn hakken scheeflopen tr: de hakken skean, bryk ôfrinne Grote pieper tr: grutte piper, Anthus novaeseelandiae (Gmelin) Iets ergens mee, door, onder mengen tr: eat earne yn beminge, bemjoksje Zich mengen in tr: jin jaan yn tr: jin bejaan yn Gemengd tr: mingd In voorbereiding tr: yn tarieding Op komst zijn tr: op kommendewei, kommendeweis, op kommenswei wêze, kommendeweis wêze Witte acacia tr: wite akasia, Robinia pseudo-acacia L Een dwarsdrijver tr: in dwersbalke, dwersgreppel Een dwarsdrijver zijn tr: in stik dwershout wêze, út dwershout snijd wêze Zitten te koekeloeren tr: sitte te koekeloeren Met elkaar in tegenstrijd zijn tr: mei-inoar yn striid, tsjinstriid wêze Met pierewaaien verkwisten tr: ferrinkelroaie Mikken op, (streven naar) tr: ta wolle op, in raam dwaan op, mikke op Dat heb je mooi gemikt, (juist beraamd, goed berekend) tr: dat hast moai roaid Bewaarder in een gevangenis tr: bewarder, oppasser yn in finzenis Erg morsig tr: ûnhuer tr: ûnhuerich Een morsige boel tr: in bargeboel Erg morsig tr: ûnhuer tr: ûnhuerich Een morsige boel tr: in bargeboel Voor gratiëring in aanmerking komen tr: foar graasje yn 'e beneaming komme Het voormelde tr: it niisneamde Wallen onder de ogen hebben tr: pûden ûnder de eagen hawwe, kwabbich ûnder de eagen wêze Aan wal tr: oan lân Het schip ligt aan de wal tr: it skip leit oan 'e wâl Het schip ligt voor de wal tr: it skip leit foar de kust Dat haalt niets op de wal tr: dat smyt neat op Tussen wal en schip raken tr: tusken wâl en skip reitsje, bedarje De wal keert het schip tr: de wâl keart it skip, wy kinne net fierder komme as it keatling rikt Het walletje moet bij het schuurtje blijven tr: wy moatte it hûs by de skuorre hâlde V. twee wallen, walletjes eten tr: it gers fan beide wâlen ite, fan beide kanten ite Bij het walletje langs tr: by it wâltsje lâns Langs de wal moeten zeilen tr: kloek by de wâl, it wâltsje lâns moatte, by de wâl lâns kloetsje moatte, by de flotgerzen lâns moatte Iem. v.d. wal in de sloot helpen tr: immen fan 'e wâl yn 'e sleat helpe, immen yn 'e ûnderwâl helpe, immen yn it lijen, it ûngelok helpe V. wal steken (fig.) tr: út ein sette Steek v. wal tr: stek ôf! Dat is oudbakken tr: dat is út 'e tiid Zo doof als een kwartel tr: sa dôf as in ekster, kwartel, pôt, snip Oost-Indisch doof Ik ben niet doof tr: ik bin net dôf Helemaal hersteld tr: wer hielendal klear Altijd in de contramine zijn tr: altyd yn 'e kontramine wêze, altyd oars wolle Ledigheid is des duivels oorkussen tr: dy't gjin wurk hat, jout de duvel wurk Ongedurig iem. tr: ûnrêst (de & it) Ongedurig iem. tr: ûnrêst (de & it) We zullen er geen woorden over vuilmaken tr: wy sille der net in soad wurden oan smoarch meitsje Zich vertillen tr: jin fertille, ferdrage, fersjouwe Zich vertillen aan tr: jin fertille oan Telken jare tr: alle jierren Klap. Een gons om zijn oren krijgen tr: in terwinkel, trewinkel krije Verslaafden tr: lju dy't ferslave binne Het kan mij trouwens niet veel schelen tr: it kin my trouwens, nammers net folle skele, oars, sa net, it kin my net folle skele Maximumsnelheid ... km per uur tr: net hurder as ... km yn 'e oere Hier geldt een maximumsnelheid van ... km per uur tr: hjir meie jo net hurder as ... km yn 'e oere Gemaskerd zijn tr: in masker foar hawwe Een gemaskerd bal tr: ferklaaid dûnsjen Toegepaste kunst, wetenschap tr: tapaste keunst, wittenskip Zich naar iem. overbuigen tr: nei immen ta bûg(j)e Kort v. duur, v. korte duur zijn tr: mar efkes duorje Op de(n) duur tr: op 'en doer, op 'e lange doer Ergens geen duur hebben tr: earne gjin doer hawwe Niet erg duur tr: net oerdjoer Dat is te duur (in verhouding tot de waarde of het genot) tr: dat is begrutlik, dat is begrutlik jild Dat vind ik te duur (in verhouding tot wat ik wenste of verwachtte) tr: dat begruttet my Dat vind ik veel te duur tr: dat begruttet my ta de teannen út Dat is veel te duur tr: dat is fierste djoer, dêr is gjin smiten mei de mûtse nei Dat is te duur voor ons tr: dat is te djoer foar ús, dat kin net lije Een dure tijd tr: in djoere tiid Een dure winkel tr: in djoere winkel Iets duur verkopen tr: eat djoer ferkeapje Zijn leven duur verkopen tr: de hûd derfoar hâlde Dat komt hem duur te staan tr: dat komt him djoer te stean Goede raad is duur tr: goede rie(d) is djoer Een dure plicht tr: in djoere plicht Ergens aan, mee bekocht zijn tr: earne oan, mei bekocht wêze Iem. goedenavond wensen, zeggen tr: immen jûn sizze, jûnsizze Goedenavond samen tr: jûn jimme Als (v.) een jongeling tr: feintich tr: feinteftich Aankomend jongeling tr: (in) jong maatsje, maatsje (it) Zich borg stellen tr: boarchsizze, goedsizze, boarchsprekke, boarchwurde Borg staan voor tr: (boarch) stean foar, ynstean foar Borg staan voor iem. tr: (boarch) stean foar immen, ynstean foar immen, immen fêstichheid jaan, goedsizze, goed wêze foar immen Dat is boud gesproken tr: dat is dryst, drystmoedich sein, dat is dryst, drystmoedich sizzen Een boude bewering tr: dryst sizzen Dat is boud gesproken tr: dat is dryst, drystmoedich sein, dat is dryst, drystmoedich sizzen Een boude bewering tr: dryst sizzen Schokkend nieuws tr: skokkend, ferskriklik, ôfgryslik nijs Zijn geschokte gezondheid tr: syn knoeide, ûntheistere sûnens Het geschokt vertrouwen tr: it skeinde fertrouwen Een huis, schuur met pannendak tr: in pandutsen hûs, skuorre Het werk v.e. melkrijder doen tr: molkride Hier, daar vandaan tr: hjirwei, dêrwei Waar kom je vandaan? tr: wêr komst wei? Ergens vandaan gaan tr: earne wei gean Hij is hier al lang vandaan tr: hy is hjir al lang wei Waar haal je het vandaan? tr: hoe komst derby, hoe betinkst it? Hij is v. Maastricht vandaan tr: hy is, komt fan Maastricht, hy komt út Maastricht wei De kinderschoenen uittrekken tr: de berneskuon útdwaan Nog in de kinderschoenen staan, steken tr: noch yn 'e berneskuon stean Spiedend afzoeken tr: ôfstrune De schaarden uitslijpen (fig.) tr: it skurd laapje Het mankeert, scheelt hem in zijn bovenkamer tr: it spûket him yn syn boppekeammerke Hij spreekt erbarmelijk Frans tr: hy praat erbarmlik, beroerd Frânsk Het ziet er erbarmelijk uit tr: it sjocht der treurich út, it liket alderbenaudst Erbarmelijk slecht tr: bedroefde, benaude, droevige, treurige min, alderbenaudst, aldertreurichst Hij spreekt erbarmelijk Frans tr: hy praat erbarmlik, beroerd Frânsk Het ziet er erbarmelijk uit tr: it sjocht der treurich út, it liket alderbenaudst Erbarmelijk slecht tr: bedroefde, benaude, droevige, treurige min, alderbenaudst, aldertreurichst Enkhuizer aagtappel tr: trynweeske (it) Per abuis tr: by, troch fersin Abuis hebben, abuis zijn tr: mis wêze Per abuis tr: by, troch fersin Abuis hebben, abuis zijn tr: mis wêze Grote passen maken tr: grutte stappen nimme Zijn pas versnellen tr: de loop, stap deryn, derûnder sette Pas op de plaats maken, (geen voortgang hebben, zich niet uitbreiden) tr: omsealje, omsloere, op 't gat sitte, op ('t) slot sitte, de sit hawwe In de pas blijven tr: op 'e stap rinne Uit de pas lopen tr: út 'e stap rinne In de pas lopen met (fig.) tr: yn 't lyk wêze, lykop rinne mei De pas inhouden tr: wat ynhâlde, de stap ynhâlde doorgang, passage. Iem. de pas afsnijden tr: immen de pas ôfsnije Bij iem. in de pas staan (fig.) tr: goed by immen yn 'e pas stean De voor iets juiste plaats. Te pas en te onpas tr: te pas en te ûnpas Ergens lelijk, slecht te pas komen tr: earne raar te pal, te pas komme Iets te pas brengen tr: eat te pas bringe Ik zal het u wel weer eens te pas brengen tr: dat komt wol wer te pas, wol wer sa út Dat zal je te pas komen tr: dat sil dy soer opbrekke bep. tijdstip, -punt. Voor dit pas tr: foar dit pas Op hetzelfde pas tr: op itselde stuit Op dit, dat pas tr: op dit, dat pas, stuit Op zijn pas tr: op 'e tiid Juist v. pas komen, (op het goede tijdstip komen) tr: krekt op 'e tiid komme, wêze gelegen komen tr: krekt fan, te pas komme Te pas komen, (gelegen komen) tr: fan, te pas komme dienstig, nuttig zijn tr: fan pas komme ter sprake komen tr: te praat komme Dat komt te pas als een haar in de boter, soep tr: dat past as in fûst yn 't each, as sâlt yn in siik each Goed v. pas komen, (nuttig zijn) tr: goed, moai fan pas komme, moai yn 'e fâlden falle Als het zo te pas komt tr: as it sa útkomt Iem. te pas komen tr: immen tsjinstich wêze, skewiele, immen in deugd, tsjinst dwaan Ergens aan, bij, in te pas komen tr: earne oan te pas komme Te pas tr: fan, te pas gunstige, geschikte gelegenheid. Pas geven, (de geschikte gelegenheid zijn) tr: te pas komme gepast, betamelijk zijn tr: foech jaan, hawwe, pas jaan, te pas komme Geen pas geven tr: gjin foech, fal, gefallichheid, skik jaan, skik noch roai hawwe, fier út de roai lizze goede toestand (inz. v.h. lichaam). Wel te pas tr: goed by de tiid Kwalijk te pas tr: fan 'e stap bep. maat. Op zijn pas, v. pas, te pas tr: te pas Pas maken, strijken, slijpen tr: te pas meitsje, strike, slypje Te pas maken (v. kozijnen e.d.) tr: te pas meitsje, opfoegje Pas maken, strijken, slijpen tr: te pas meitsje, strike, slypje Te pas maken (v. kozijnen e.d.) tr: te pas meitsje, opfoegje Juist. We waren pas begonnen tr: wy wiene krekt begûn Zo pas tr: krektsa, niiskrekt, niiskrektsa, sakrekt Het pas ontvangen geld tr: it krekt krigen jild niet langer, meer, later, ouder dan tr: noch mar Het is pas tien uur tr: it is noch mar tsien oere Het is pas een begin tr: it is noch mar in begjin We zijn pas in Utrecht tr: wy binne noch mar yn Utert Dan pas, nu pas tr: dan, no earst in heel erge mate. Dat is pas lekker! tr: dat is nochris lekker! Hij is ongedeerd gebleven tr: him is neat oerkommen De passagiers konden ongedeerd het toestel verlaten tr: de passazjiers koenen sûn en wol it tastel ferlitte Een veelbewogen leven tr: in ûnbestindich, in hiel ûnstadich libben Aardappels putten, (pitten) tr: ierappels sprútsje, sprútgatsje Een mooie hand schrijven tr: in moaie hân fan skriuwen hawwe Die rol is hem op het lijf geschreven tr: hy is knipt foar dy rol Het is niet om over naar huis te schrijven tr: it kin gjin sprekken, swetsen lije Schrijven en wrijven tr: skriuwe en wriuwe Schrijven om tr: skriuwe om Men schreef 22 dec. 1870 tr: wy skriuwe, it wie 22 desimber 1870 Er staat geschreven, (er staat in de bijbel) tr: der stiet skreaun, beskreaun Tegen iem. schrijven tr: tsjin immen skriuwe In antwoord op Uw schrijven tr: yn antwurd op jo skriuwen Zij heeft twee boerderijen (ten huwelijk) meegebracht tr: hja hat twa pleatsen oanbrocht Dat brengt veel drukte, ruzie enz. met zich mee tr: dat jout in soad drokte, lêst, rûzje, spul ensfh Dat brengt de tijd zo mee tr: dat seit de tiid sa Een eigenerfde boer tr: in eigen, eigenerfde, eigenierde, einierde boer betovering tr: betsjoening Onder betovering komen v. tr: ûnder de betovering, betsjoening komme fan, ûnder, yn de betipeling reitsje fan, ûnder de tsjoen reitsje fan, ûnder de slach komme fan Iem. een ambacht leren tr: immen foar in ambacht oansette Ik zal je leren dat arme dier te plagen tr: ik sil dy leare om dat earme bist te pleagjen Ik zal jou leren! tr: dat sil ik dy wiis meitsje! Iem. niets kunnen leren tr: immen neat leare kinne Iem. die gemakkelijk leert tr: in (flugge) learder Hij leert gemakkelijk tr: it fljocht him oan, it waait him samar oan Goed kunnen leren tr: goed leare kinne, oannimlik wêze, wol oannimme wolle, wol oannimmen hawwe, goed fan oannimmen wêze Van buiten leren tr: út 'e holle, kop leare Voor dokter leren tr: ta, foar dokter leare Een mens is nooit te oud om te leren tr: men leart salang't men libbet Te leren gaan, (het godsdienstonderwijs volgen) tr: fraachleare -Al doende leert men tr: al dwaande leart men, it leart al dwaande Hij heeft een loopneus tr: de noas rint him bep. plant. Blauwe monnikskap tr: blaumûtskes tr: Adam en Eva, blauslofkes tr: blauskuontsjes tr: hynder-en seaske (it), hynder-en-weintsjes tr: jongeljusbêd (it), skuontsjes-en-toffeltsjes (pl.), slofkes-en-skuontsjes tr: toffels-en-skuon (pl.), Aconitum napellus L. Het snoepen. Aan de snoep zijn tr: oan snobberij dwaan Een snoepje tr: in suertsje Half elf tr: healwei alven Bij, voor, na, tegen elfen tr: by, foar, nei, tsjin alven Met zijn elfen tr: mei ús, jim, har alven, alveresom Half elf tr: healwei alven Bij, voor, na, tegen elfen tr: by, foar, nei, tsjin alven Met zijn elfen tr: mei ús, jim, har alven, alveresom Dat is een lot uit de loterij tr: dat is in lot, trek út 'e lotterij Iem. lot delen tr: immens lot diele, immen op 'e side wêze Iem. aan zijn lot overlaten tr: immen oan syn lot oerlitte Oom Sytse, Pieter enz. tr: omke Sytse, Pieter ensfh., Sytse-om, Pieterom ensfh Een hoge ome, hoge omes tr: in hege ome, hege omes Hij is een liefhebber v. paarden, vee, enz. tr: hy is in hynsteman, feeman, ensfh Geen liefhebber v. pap enz. zijn tr: gjin brijman, net sa brijeftich wêze Er zijn heel wat liefhebbers voor dat baantje, huis tr: der binne wol leafhawwers, der is wol leafhawwerij foar dat baantsje, hûs Trede naar boven, beneden tr: opstap, delstap Op de eerste, hoogste trede tr: op 'e earste, heechste triem Een spons, citroen uitdrukken tr: in spûns, sitroen útknipe Zich uitdrukken tr: jin útdrukke, jin uterje Iets uitdrukken in tr: eat útdrukke yn Voor onbepaalde tijd tr: foar in tiid Onbepaald lid-, voornaamwoord tr: ûnbeskaat lidwurd, foarnamwurd Voor onbepaalde tijd tr: foar in tiid Onbepaald lid-, voornaamwoord tr: ûnbeskaat lidwurd, foarnamwurd Door korenbrand aangetast graan tr: fjurrich nôt Het breiwerk uithalen tr: it breidzjen ôfhelje, úthelje Streken uithalen tr: fiten úthelje, útsette De pijp uithalen tr: de piip útkloarkje, útplúzje De auto haalde uit tr: de auto hâlde út, boeide ôf Dat haalt niets uit tr: dat hellet neat út Uithalen naar iem. tr: nei immen útfalle Het ene woord haalt het andere uit tr: it iene wurd hellet it oare út Een oude snorbaard, (een oudgediende) tr: in âldstrider V. vaderskant tr: fan heitekant Dobbelsteen. De teerling is geworpen tr: it beslút, de beslissing, de slach is fallen, de kûgel is troch de tsjerke Bij dit en dat tr: by dit en by dat Ditjes en datjes tr: ditten en datten, ditsjes en datsjes, in ditsje en in datsje Zich organiseren tr: jin organisearje Iem. iets in handen spelen tr: immen eat yn 'e hannen spylje Het speelde me door het hoofd tr: it spile my troch de, yn 'e holle Wilde beelden speelden voor zijn ogen, door zijn hoofd tr: wylde bylden spilen, tyspelen, tipelen him foar de eagen, troch de holle Ergens gedachteloos mee spelen tr: earne mei tipelje, omtipelje, earne oan omtize Met een waaier spelen tr: mei in waaier boartsje, omboartsje, tipelje, omtipelje, tyskje, omtyskje Vadertje en moedertje, schooltje spelen tr: heit en mem, skoaltsje boartsje Literatuurtje spelen tr: literatuerke boartsje Een partijtje dam, schaak spelen tr: in potsje damje, skake Ergens mee spelen, (iets niet ernstig nemen) tr: earne mei boartsje iets met het grootste gemak hanteren tr: earne mei boartsje, de gek mei hawwe Een zaak heel hoog spelen tr: it hiel heech spylje Hitler speelde op het chauvinisme tr: Hitler spile op it sjauvinisme Op zeker spelen tr: it wisse foar it ûnwisse nimme Iets naar binnen spelen tr: eat deryn proazje Jus d'orange tr: jus d'orange De deur, het raam viel toe tr: de doar, it rút foel ticht Zijn ogen vallen toe van de slaap tr: hy kin de eagen net iepen hâlde fan slûgens Een erfenis is haar toegevallen tr: der is har in erfskip tafallen De aftocht blazen, (sein geven tot terugtrekken) tr: de ôftocht blaze zich uit de voeten maken tr: (de) hakken opnimme, paden meitsje, fan ruten spylje, jin fan ruten meitsje Manziek zijn tr: in bulte wyt yn 'e eagen hawwe Manzieke vrouw tr: jachtkont Dat is geen kattenstront tr: dat is gjin kataai Te geef tr: te jou, tejou, fergees Arbeiders tr: arbeiders tr: arbeidersfolk (it), arbeiderslju, arbeidersminsken Arbeider in vaste dienst tr: fêst arbeider Arbeider in niet-vaste dienst tr: los arbeider, los-arbeider In actie komen tr: yn aksje komme Actie nemen tr: fanwegen komme Een actie ondernemen tr: in aksje ûndernimme Zijn tanden poetsen tr: toskpoetse, toskboarstelje De schoenen poetsen tr: skuonpoetse Hem poetsen tr: útkrale, útnaaie, útnigelje, útpike, útpykje Schapen zonder herder tr: skiep sûnder hoeder Een Duitse herder tr: in Dútske harder Er is een teveel aan ... tr: der is, binne tefolle .. Tegenstand bieden tr: tsjinstân biede, tsjinwar dwaan Op de dubbeltjes passen tr: op 'e dûbeltsjes, lytskes passe Het is een dubbeltje op zijn kant tr: it is in klinkert, kneppel, knikkert op 'e kant Voor een dubbeltje op de eerste rij willen zitten tr: foar in dûbeltsje op 'e earste rang sitte wolle Het is vreemd hoe een dubbeltje rollen kan tr: it kin al frjemd gean Wie voor een dubbeltje is geboren, wordt nooit een kwartje tr: wa't út in guozze-aai bret is, wurdt nea in pau, swan Berouw hebben over tr: berou, bekrûping hawwe oer Berouw komt na de zonde tr: berou komt nei de sûnde Overschietend (met bijgedachte v. nutteloosheid) tr: skea(d)lik: in skea(d)lik lapke, hoekje grûn, jûnsskoft Ernaar toe tr: derhinne Dat is ernaar tr: dat is dernei, derneffens Per luchtpost tr: mei loftpost Een rijke stinkerd tr: in rike stjonkert In zijn stinkerd zitten tr: yn 'e, jins stjonkert sitte Eropuit zijn tr: der op út wêze Mootje tr: moatsje (it) Een broedje tr: in broedsje (Heftig) kwispelen tr: mei de sturt giselje, hippelwipje, hippelewipje Wanneer ga je over, (verhuis je) tr: wannear giest, silst oer? Overgaan naar, op, tot tr: oergean nei, op, ta Koolzaad dorsen tr: koalterskje tr: koalsiedterskje Niet verloofde of getrouwde jongeman tr: frijfeint Wie heeft dat weggepakt? tr: wa hat dat (dêrwei) krige? Zich wegpakken tr: jin ôfpakke, derút naaie, repe, útnaaie, útrepe Pak je weg! tr: pak dy ôf, wolst dy pakke! Iets beëindigen tr: earne in ein oan breidzje Het werk beëindigen tr: it wurk berêde, besljochtsje De maaltijd beëindigen tr: it miel berêde, besljochtsje Het gesprek beëindigen tr: it petear ôfbreidelje, ôfbreidzje Naar de andere wereld verhuizen, (sterven) tr: út 'e wrâld skiede Iem. naar de andere wereld helpen, zenden tr: immen nei de oare wrâld helpe Niet v. deze wereld tr: net fan dizze wrâld Der wereld afsterven tr: de wrâld ôfstjerre Ter wereld komen tr: op 'e, te wrâld komme ..., toen jij nog niet eens op de wereld was tr: ..., doe wiesto der noch net iens Ter wereld brengen tr: te wrâld bringe tr: bringe De wereld verlaten, (sterven) tr: út 'e wrâld skiede Iem. uit de wereld helpen tr: immen de wrâld út helpe Een onaangename zaak uit de wereld helpen tr: in ûnnoflike saak út 'e wrâld helpe De wereld uit zijn, (bewusteloos zijn) tr: net mear witte dat men yn 'e wrâld is, fan 'e wrâld net witte, fan 'e wrâld ôf wêze Zich door de wereld helpen tr: jin dertroch slaan, der sawat troch rôlje Iets de wereld in sturen tr: eat de wrâld yn stjoere De hele wereld weet het tr: de hiele wrâld, alle man en wrâld wit it De grote wereld tr: de grutte wrâld De vrije, derde wereld tr: de frije, tredde wrâld De wereld van ... tr: de wrâld fan .. De wijde wereld ingaan tr: de wide wrâld yn gean Hoe is het ter wereld mogelijk tr: hoe te, yn 'e, op 'e wrâld is 't mooglik Wat ter wereld tr: wat yn 'e wrâld Om alles in de wereld niet tr: om gjin ding Het mooiste weer van de wereld tr: it moaiste waar op 'e, fan 'e wrâld Een wereld op zichzelf tr: in wrâld op himsels Een wereld, werelden verschillen v. tr: himelsbreed ferskille fan Een wereld v. mogelijkheden tr: de weareld oan mooglikheden De omgekeerde wereld tr: de omkearde wrâld Dat is de wereld niet tr: dat is de hiele wrâld, alle wrâld net Tegen de wereld gooien tr: tsjin 'e weareld, oer de weareld, de weareld oer smite Het is een kleine wereld, (het is erg mistig) tr: it is in lytse wrâld, de wrâld sit goed ticht -De wereld wil bedrogen zijn tr: de wrâld wol bedragen wêze Iets voor de leus doen tr: eat sabeare, foar de sjeu, út, foar de skyn dwaan Gewone ereprijs tr: blaublomke (it), blauwe ponge, gamandererf (it), Veronica chamaedrys L. In ernstige staat v. verwaarlozing verkeren (een huis bijv.) tr: der need, alderneedst hinne lizze Onbeproefd laten tr: ûnbesocht litte Dat was aan hen voorbehouden tr: dat wie oan har foarbeholden Zich het recht voorbehouden om ... tr: jin it rjocht foarbehâlde om ... Een hoog loon verdienen tr: in heech lean fertsjinje, goed op it lean sitte, op in heech lean sitte Hij verdient daar geen hoog loon tr: hy fertsjinnet dêr net in heech lean, net in lang ein Het loon is niet hoog tr: it lean is net heech, it binne gjin grutte stikken Iem. loon verminderen tr: immen yn syn lean koartsje Loon naar werken krijgen tr: lean nei wurken krije, jins master thús fine Hij zal zijn loon wel ontvangen, (vergelding, straf) tr: hy sil syn lean wol krije, it sil him der wol nei gean Op eigen gezag tr: op eigen manneboet Gezag hebben over tr: stean oer De antieken tr: de antiken De antieken tr: de antiken Langzaam druipen tr: dripkje Naar, in, uit de kerk tr: nei, yn, út tsjerke De kerk gaat aan, uit tr: de tsjerke giet yn, komt út Vandaag is er geen kerk tr: hjoed is der gjin tsjerke Lid zijn v.e. kerk tr: oan 'e tsjerke wêze, by in tsjerke hearre Doopsgezinde kerk tr: fermanje tr: fermoanje Een kerk vol mensen tr: in tsjerkfol minsken Ben je in de kerk geboren?, (gez. tegen iem. die de deur niet achter zich sluit) tr: bist yn tsjerke berne? Er zijn meer huizen dan kerken tr: der binne mear froulju, manlju as tsjerken Voor het zingen de kerk uitgaan tr: foar it sjongen de tsjerke útgean De grote kerk tr: de grutte tsjerke De kogel is door de kerk tr: de kûgel is troch de tsjerke Men moet de kerk in 't midden (v.h. dorp) laten tr: tsjerke en toer moatte midden yn it doarp bliuwe In kerk noch kluis komen tr: net oan de tsjerke dwaan Om gajes zijn tr: om gajem wêze Om gajes gaan tr: fan, nei gichem gean, reitsje Er uitzien als een beest tr: der útsjen as in bist Tekeergaan als een beest tr: jin tjirje as in wyld tr: jin tjirgje as in wyld V. beesten houden tr: beestich wêze Een beest v.e. kerel tr: in bist fan in keardel De beest spelen, uithangen tr: de beest spylje Uitgeveende poel tr: hel Ondiepe poel met zandbodem tr: sânjes Brood beleggen tr: bôle belizze Een vergadering beleggen tr: in gearkomste belizze Geld beleggen tr: jild belizze, útsette, te weak lizze ..., als je het goedacht tr: ..., as it dy goedtinkt Klinknageltje (b.v. v. schaar) tr: nearring, nerring, nervel, nerving, njirring Een bioscoopje pikken tr: in bioskoopke pikke Iem. op een doolpad brengen tr: immen op 'e doele bringe Dik schillen tr: plaskje tr: beplaskje In rep en roer tr: op in, ien ein, yn top en takel, yn trewyn, ûnstjoer, oeral Het hele huis is in rep en roer tr: it hûs hinget yn touwen Huwelijksaangifte doen tr: de geboadens oanjaan Boom waaraan kroosjes groeien tr: wichterbeam, Prunus insititia L Opgemarcheerd tr: jou, pak dy ôf, roeftdy! Er zijn windstrepen aan de lucht tr: der sitte wynfearren oan 'e loft, der sit (hurde) wyn oan 'e loft Zich aangorden tr: jin risse, reemeitsje Een stadhuisachtige stijl tr: in stedhússtyl tr: in stedshússtyl Zich vertoornen tr: jin lilk meitsje Vaste vormen aannemen tr: fêster foarmen oannimme In de vorm v. tr: yn 'e foarm fan In een andere vorm gieten tr: yn in oare foarm jitte (Niet) in vorm zijn tr: (net) yn foarm wêze Zonder (enige) vorm van ... tr: sûnder (hokker, watfoar) foarm fan ... (dan ek) Voor de vorm tr: foar de foarm Een man v. vormen tr: in man fan 'e foarm, fan foarmen en manieren De goede vormen tr: goede manieren Deze das is kreukvrij tr: dizze strik knûket, knûkelet net Friese, Nederlandse boekentaal tr: boekefrysk (it), boekenederlânsk (it) Tien en een half tr: tsien en in heal, alfteheal Met z'n tienen tr: mei ús, jim, har tsienen, tsienresom Het is bij, voor, na, tegen tienen tr: it is by, foar, nei, tsjin tsienen Tien voor half acht tr: tweintich oer sânen Tien over half acht tr: tweintich foar achten Half tien tr: healwei tsienen De trein van tienen tr: de trein fan tsien oere Tien tegen één tr: tûzen om trettjin Erbij staan of men geen tien kan tellen tr: stean oft jo gjin tsien telle kinne Een onduidelijke tien tr: in ûndúdlike tsien Een Romeinse tien tr: in Romeinske tsien Een tien voor Engels tr: in tsien foar Ingelsk Bij de bovenlijn staan tr: op 'e boppe stean De bal ver over de bovenlijn slaan tr: de bal oer alles hinne slaan Hulpbehoevend zijn tr: jin net rêde kinne Iem. een verwijt v. iets maken tr: immen eat ferwite Hem treft geen verwijt tr: hy giet frij-út, hy stiet derbûten Elkaar heftige verwijten maken tr: inoar wyt en swart ferwite Zich ergens een verwijt v. maken tr: jinsels eat oanrekkenje Door, na, voor Engelands toetreding tot ... tr: troch, nei, foar Ingelân syn oansluting, lid wurden fan ..., trochdat, neidat, foardat Ingelân him oansleat by, lid waard fan .. Invretend (lett.) tr: fûlfrettend, trochfrettend Een besluit, plan kan rijpen tr: in beslút, plan kin rypje Rijpen tot tr: jin ûntjaan ta Met klampen versterken (v. deur) tr: opklampe tr: opklampje Zich verdekt opstellen tr: jin ferskûlje, fan siden gean Verdekt een oogje in het zeil houden, (onopgemerkt) tr: stil, stikem in eachje yn 't seil hâlde Zich verdekt opstellen tr: jin ferskûlje, fan siden gean Verdekt een oogje in het zeil houden, (onopgemerkt) tr: stil, stikem in eachje yn 't seil hâlde Pijn hebben, lijden tr: pine hawwe Pijn in het hoofd tr: pine yn 'e holle, pineholle Pijn in het lijf tr: pine yn 't liif, pynyntliif Ik heb pijn in het lijf tr: it sit my yn 'e lea, ik haw it oan it lichem Pijn in de kiezen tr: pine yn 'e mûle, pinemûle Pijn in 't haar hebben tr: pine yn 't hier hawwe Pijn in zijn portemonnee hebben tr: pine yn 't beurske hawwe Een snijdende, vlijmende pijn tr: kerving, kerming, tsjirming: kerving, kerming, tsjirming yn 'e kaken, kiezzen, it liif, 'e mûle hawwe Zich geen raad weten v. pijn tr: opfleane fan pine, ferlegen, reinferlegen wêze fan pine Ik heb pijn in ... tr: it sit my yn .. Een zeurende pijn tr: in ferfelende, fertrietlike, sangerjende pine Pijn doen tr: sear dwaan, oan it gefoel komme Iem. pijn doen tr: immen sear dwaan Met pijn (en moeite) tr: mei lijen Geen centje pijn tr: neat allegear Vormelijk zijn tr: (tige) op 'e foarm wêze Vormelijk zijn tr: (tige) op 'e foarm wêze Iem. die schippert. Een modderaar tr: immen dy't healwyn sylt, dertusken troch sylt Gloeiend heet tr: gleonhjit, fjoerhjit Kokend heet tr: siedend hjit Het is altijd te heet of te koud, (het is nooit goed) tr: it is altyd te hjit en te swier Ergens heet op zijn tr: earne hjit op, glandich, glander)ch op, gleon om, op wêze geweldig. Een geducht pak slaag tr: in omraak, ûngemaklik wan bruien Hij heeft zich geducht geweerd tr: hy hat him geweldich, omraak, deftich ward Een geduchte bui tr: in bêste bui Geduchte schade tr: swiere, grutte skea Een geducht stuk touw tr: in geweldich stik tou, in baas ein tou geweldig. Een geducht pak slaag tr: in omraak, ûngemaklik wan bruien Hij heeft zich geducht geweerd tr: hy hat him geweldich, omraak, deftich ward Een geduchte bui tr: in bêste bui Geduchte schade tr: swiere, grutte skea Een geducht stuk touw tr: in geweldich stik tou, in baas ein tou Medio januari enz. tr: mids jannewaris ensfh Met iem. accorderen tr: mei immen yn 't akkoart komme Ergens verzeild raken tr: earne fersyld reitsje Onder zijn vleugelen nemen tr: ûnder de flerken nimme De vleugels laten hangen tr: de wjukken hingje litte De vleugels v.e. bootschroef tr: de blêden fan in boatskroef Deuntje tr: deuntsje (it), trantsje (it) Een deuntje huilen tr: in potsje gûle Ranzig worden tr: triemje, trimje, trymje Dat is van u tr: dat is fan jo, jowes; fan jim, jimmes Een oom v. u tr: in omke fan jo, jowes; fan jim, jimme, jimmes Dat, die v. u is veel mooier tr: jowes; jimmes is folle moaier Bij u thuis tr: by jo; jimrne thús, by jo; jimme oan hûs Iem. met u aanspreken tr: immen jookje Gedurende dat getij tr: dat tijs Dood getij tr: deatij, deastream Hoog getij tr: heech tij, wetter Laag getij tr: leech tij, wetter Het getij verloopt tr: it tij, it wetter ferrint De getijden v.h. jaar tr: de tiden fan it jier De acht getijden tr: de acht tiden Het getij mee hebben tr: it tij mei hawwe Elk vist op zijn getij tr: elk fisket op syn tij Als het getij verloopt, verzet men de bakens tr: as it tij ferrint, moat men de beakens, de fûkestokken fersette, as de wyn omgiet, omrint, draait, moat men de mole kruie Iem. (grof) beledigen tr: immen in hyp oer de noas jaan, immen in snútslach jaan Beledigd zijn tr: beledige, misledige wêze, (mar wat) fyntsjes wêze Hij, zij is (gauw) beledigd tr: it aai, hoarntsje is (gau) kniesd Een beledigend woord tr: in be-, misledigjend, ûnmis wurd Iem. niet thuis kunnen brengen (fig.) tr: immen net thúsbringe, teplak bringe, weibringe kinne Iets niet thuis kunnen brengen (fig.) tr: eat net thúsbringe, teplak bringe kinne Last v. krampen in de buik hebben tr: krampich, kramperich, krimpich wêze Cilindervormig voorwerp om iets in te zetten, om lucht, water door te laten, enz. tr: koker Veel pijlen in zijn koker hebben tr: wol pilen yn, op 'e koker hawwe Dat komt uit zijn koker tr: dat komt út syn koker Ontwricht zijn (v. ledematen) tr: út it lid, út it potsje, út 'e dop wêze Een ontwricht schouder hebben, zijn schouder ontwricht hebben tr: it skouder út it lid, út it potsje, út 'e dop hawwe De ontwrichte samenleving tr: de út it ferbân, út 'e foegen skuorde maatskippij Het door de sneeuw ontwrichte verkeer tr: it troch de snie ûntregele ferkear Er is sleet noch breuk aan tr: der is slyt noch ryt, wryt, gjin slyt of ryt, wryt, ryt, wryt noch slyt, gjin ryt, wryt of slyt, ryt noch wryt, gjin ryt of wryt oan, it is sûnder slyt (of (w)ryt), it is sûnder wryt of slyt, der is neat wan oan De deur toedoen tr: de doar tadwaan, tichtdwaan Dat doet er niet toe tr: dat docht der net ta, dat docht net ta de saak Hij kan er niets aan toedoen tr: hy kin der neat oan ôfdwaan of tadwaan Buiten mijn toedoen tr: sûnder myn help Door zijn toedoen tr: troch syn tadwaan Dat is doorslaggevend tr: dat is beskiedend, dat docht, jout de trochslach De huur opzeggen tr: de hier opsizze In huur hebben tr: yn, op 'e hier hawwe Te huur zijn tr: te hier, te winst, los wêze Nog drie jaar huur aan het huis, de boerderij hebben tr: noch trije jier oan it hûs, de pleats hawwe De huur gaat 1 (of 12) mei in tr: de hier giet mei maaie yn De huur betalen tr: hierbetelje De huur (niet) kunnen opbrengen tr: de hier (net) meitsje kinne Op hoge huur zitten tr: op in hege hier, hiering sitte, swier sitte De lange huur ingaan, (trouwen) tr: yn 'e lange hier gean De toegangskaart is strikt personeel tr: de tagongskaart is folslein persoanlik Personele belasting tr: personiele, personele belesting De toegangskaart is strikt personeel tr: de tagongskaart is folslein persoanlik Personele belasting tr: personiele, personele belesting Ruimtelijke ordening tr: romtlike oardering Het is niet denkelijk dat hij komt tr: hy komt tink net, hy sil wol net komme Ik kom denkelijk met de laatste bus tr: ik kom tink, nei alle gedachten, nei alle tinken mei de lêste bus Het is niet denkelijk dat hij komt tr: hy komt tink net, hy sil wol net komme Ik kom denkelijk met de laatste bus tr: ik kom tink, nei alle gedachten, nei alle tinken mei de lêste bus Angst overviel hem tr: eangst befoel, berûn him Het overvalt me tr: it komt my oer 't mad, it falt my kâld, raar op 'e lea, it falt my as kâld wetter op 'e lea Het overvalt hem (bijv. een bekering, ziekte) tr: it wurdt him as in lekken oer de holle smiten Het overviel haar (bijv. een ziekte) tr: it kaam, sloech har samar oan Ergens door de nacht worden overvallen tr: jin earne benachtsje litte, earne benachte reitsje, earne benachtsje Ergens door de duisternis worden overvallen tr: earne betsjusterje, jin earne betsjusterje litte Ergens door de regen overvallen worden tr: jin earne bereine litte Ergens door slecht weer overvallen worden tr: earne bewaarje Ergens door harde wind overvallen worden tr: earne bewaaie Het gaf veel drukte tr: it joech in soad drokte, geskuor, in bulte berêding, gâns ûnstalten De drukte v.d. schoonmaak, v.h. verhuizen tr: de drokte, rebûlje fan it húshimmeljen, fan it ferfarren Een hele drukte tr: in hiele drokte, in hiele heisa, in histoarje, in hiele rûzje, in trawalje Koude drukte tr: kâlde, stoerske, sânstoerske drokte, drokte foar de wyn Je moet om ons geen drukte maken tr: moatst om ús gjin drokte meitsje Veel (koude) drukte maken, op het lijf hebben tr: in soad drokte, spul útjaan Wat maakt hij veel drukte tr: wat hat hy in snjit Tabula rasa maken, (met een schone lei beginnen, schoon schip maken) tr: mei in skjin laai, op skjin papier begjinne, skjin skip meitsje Zijn gemak (ervan) nemen tr: (it op) jins gemak nimme, jin der nei jaan, de lea der nei jaan, jin útfierje. Hou je gemak tr: bliuw sitten; (bewaar je kalmte) wyn dy net op Op zijn (dooie) gemak tr: op jins (deade) gemak Op zijn gemak zijn tr: jin noflik fiele Zich op zijn gemak voelen tr: jin noflik fiele Zich niet geheel op zijn gemak voelen tr: it net rjocht fine kinne, wat ûngemaklik wêze, net rjocht noflik yn 't liif wêze Iem. op zijn gemak brengen, zetten tr: immen op syn gemak sette Zit je daar op je gemak? tr: sitst dêr, sit it dêr wat noflik? Met gemak tr: mei gemak, maklik, mei fleur, fleurich Voor het gemak tr: foar it gemak Het (geheime, heimelijke) gemak tr: it gemak Met voorbedachten rade tr: willemoeds, willensmoeds, mei sin, opsetsin Ten parkette tr: op it parket Zich in een lastig parket bevinden tr: yn 'e lytse loege, yn 'e pine sitte Iem. in het parket, in een lastig, moeilijk parket brengen tr: immen pinigje, pypsekje, yn 'e besnijing krije, nimme Een lichte hoofdpijn hebben tr: hollich wêze tr: pinehollich wêze Schele hoofdpijn hebben tr: skeane pine yn 'e holle hawwe Aan galziekte lijden tr: lêst fan 'e galle hawwe (Met de stroom) afdrijven tr: ôfdriuwe, deldriuwe De bui drijft af tr: de bui driuwt, jaget ôf Het onweer drijft af naar zee tr: it swierwaar driuwt ôf nei see, sakket del hoppe see uit het lichaam verwijderen. Wormen afdrijven tr: wjirms ôfdriuwe Een vrucht afdrijven tr: in frucht ôfdriuwe, it weimeitsje De koorts afdrijven tr: de koarts ferdriuwe Het laatste oordeel tr: it lêste oardiel De dag des oordeels tr: de oardielsdei Een leven als een oordeel tr: in leven as in oardiel Een oordeel strijken, vellen tr: in oardiel útsprekke Ergens een zeer ongunstig oordeel over vellen tr: earne raar guod fan, oer spuie V. oordeel zijn, dat ... tr: fan oardiel, betinken wêze, dat .. Naar mijn oordeel tr: nei myn oardiel, betinken Een helder, rijp, zuiver oordeel hebben tr: in goed, ryp, suver oardiel hawwe Ergens een goed oordeel over hebben tr: earne in goed oardiel oer hawwe, earne beroai fan, oer, bestek oer, doel oer hawwe Met oordeel te werk gaan tr: mei oardiel te wurk gean Een Friese kap tr: in Fryske kap De kap v.e. klomp tr: de kap, it boppest, it krop fan in klomp De kap v.e. hooiberg tr: de kap, kipe fan in heaberch Kapje, (accent circonflexe) tr: kapke (it) eerste, laatste snede v.e. heel brood tr: plasse, plaske (it), rún Op zijn kap krijgen tr: op jins kape krije Twee onder één kap tr: in dûbeld hûs tr: in dûbel hûs De vulkaan braakt rook en vlammen uit tr: de fulkaan spuit reek en flammen Gemene taal uitbraken tr: gemiene taal útslaan Zuiver en alleen daarom tr: suver en allinne dêrom Dat is zuiver pesterij tr: dat is oars net as pesterij, dat is kleare, klearebare pesterij De zaak is niet zuiver tr: dat is ferkeard, gjin suver spul, dat spul hat luzen, it doocht net Vertrekken tr: ôfreizgje, ferreizgje, ôftsjen veel reizen tr: ôfreizgje In het niet vallen tr: yn it neat falle In het niet vallen bij tr: yn it neat falle by, weifalle by Niets. Niet meer dan ... tr: net mear as .. Om, voor niet tr: foar neat, om 'e nocht, omdôch, omdoch Te niet -Als niet komt tot iet, dan kent iet zichzelve niet tr: as neat komt ta eat, dan wit eat neat, as in hûn komt ta eare, wit er beskie noch eare, as in nyt in lûs wurdt, begjint er te jokjen Volstrekt niet! tr: út noch yn, op-en-út, uterstee net! Het is volstrekt, helemaal niet koud, heet enz. tr: it is neat net, gjin sprút kâld, hyt ensfh Niet al te ... tr: net al te ..., neat te .. Ik heb hem absoluut niet gezien tr: ik haw him noait sjoen! Dat doe ik absoluut niet tr: dat doch 'k net, al is 't (ek) noch sa! Het was goed weer, dat niet tr: it wie goed waar, sa net Zo dronken, zuipen als een kartouw tr: sa dronken, sûpe as in kartou, kartouwer Geen notie hebben v. tr: gjin idee, noasje hawwe fan In de rondte gaan. De wijzers gaan rond tr: de wizers gean yn 'e rûnte, yn it rûn Zijn ogen laten rondgaan tr: de eagen weidzje litte Allerlei praatjes gaan rond tr: der is, giet praat fan, oer Die en die tr: dy en dy. V dien tr: dêrfan De man die je ziet tr: de man dy'tsto, dy'tste, dy'tst, dysto, dyste, dyst sjochst Verven met definitieve dekverf tr: ôffervje Levendig beschrijven tr: ôfskilderje Iets mooi kunnen afschilderen tr: eat moai ôfskilderje, optarje kinne Besterven, (hard, droog worden) tr: bestjerre, bekomme, jonkerje Het besterven tr: it bestjerre, deryn wei bliuwe Dat ligt hem in de mond bestorven tr: it leit, is him yn 'e mûle bestoarn Licht aangebrand (v. melk, pap etc.) tr: sangerich De pap is licht aangebrand tr: de brij hat oan 'e boaiem west, de brij sit oan 'e boaiem Gauw aangebrand zijn (fig.) tr: gau oanbaarnd wêze De pot is aangebrand (fig.) tr: de pôt is oanbaarnd Dat is ontoelaatbaar tr: dat kin net talitten, tastien wurde Opzij daar! tr: oan 'e kant!, út 'e wei! De zorgen opzij zetten tr: de soargen fan jin ôf sette Geld opzij leggen tr: jild op 'e kant sette, efterút lizze Hecht en weldoortimmerd tr: hecht Een harde schedel (fig.) tr: in hurde kop De voorste ledematen tr: de foarste lidden Als lidmaat opgenomen worden tr: (mei) oannommen wurde - Voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast tr: foarsichtigens hâldt it âld porslein hiel Hij was vierde bij het harddraven tr: hy wie fjird, fjirde by it hurddraven Ten vierde tr: fjird Een vierde (bij het kaarten) tr: in fjouwerkaart Twee vierde tr: twa fjirde Twee vierden tr: twa fjirden Hij meende in zijn eenvoud, dat ... tr: hy miende yn syn ûnnoazelheid, dat .. Pufferig weer tr: near, benaud waar Voor inkoop(s)prijs tr: foar slitersjild, sliterspriis, op (it) sliten Iets voor inkoopprijs verkopen tr: eat foar jins eigen jild, foar it âlde jild ferkeapje Iem. iets aanpraten tr: immen eat oanprate Een bedekte lucht tr: in berûne, belutsen loft niet openlijk. In bedekte termen tr: wat bedutsen Iets bedekt te kennen geven tr: eat trochskimerje, trochskine litte, eat sa heal en heal, net mei safolle wurden sizze Een bedekte lucht tr: in berûne, belutsen loft niet openlijk. In bedekte termen tr: wat bedutsen Iets bedekt te kennen geven tr: eat trochskimerje, trochskine litte, eat sa heal en heal, net mei safolle wurden sizze Bek v.e. groot dier tr: bek mond v. mens (ruw) tr: bek, freet Pantoffel zonder rand om achterhiel tr: slof Muiltje tr: slofke (it) Zich suf piekeren, werken tr: jin útinoar prakkesearje, arbeidzje Zich suf piekeren, werken tr: jin útinoar prakkesearje, arbeidzje Een hele piet tr: in hiele pyt De hoge pieten tr: de hege hearen Een hoge piet tr: in hege pyt Een wandeling maken tr: in kuier meitsje, in ein kuierje Een wandeling gaan maken tr: in ein te kuierjen gean Wandelingetje tr: kuierke (it), loopke (it) Er is veel geld in de wandeling tr: der is in soad jild yn 'e wannel, wanneling, yn 'e omwanneling In de wandeling tr: dei en wei, yn 'e wannel, wanneling, yn 'e bewanneling afstand die wandelend wordt afgelegd. Een hele wandeling tr: in hiele kuier, gâns in kuier, in hiel ein rinnen, in hiele loop, rin, toffel Ik ben het spuugzat tr: it sit my hjiroan ta, ik bin it sa sêd as grôt, as spuid spek, ik ha (der) skjin myn nocht (fan) Bep. vogel. Rode wouw tr: (reade) glee, reade wou, Milvus milvus (L.) Zwarte wouw tr: (swarte) glee, swarte wou, Milvus migrans (Boddaert) De mens is met rede begaafd tr: de minske is bejeftige mei rede Hij is niet voor rede vatbaar tr: hy wol gjin reden ferstean Naar rede luisteren tr: foar reden stean, jin sizze litte In de rede liggen tr: yn 'e reden lizze De zuivere rede tr: de suvere rede Naar recht en rede, (billijkheid) tr: neffens rjocht Iem. in de rede vallen tr: immen yn 'e mûle, yn it wurd falle, immen tsjinfalle, tsjinkomme Iem. berispend in de rede vallen tr: immen yn 'e bek hoarte Een rede houden tr: in rede hâlde De (in)directe rede (gramm.) tr: de direkte, yndirekte rede De boel verwaarlozen tr: de boel ferrinnewearje, fertutearzje, ferwurde, sloere litte Een verwaarloosde boel tr: in útrette, útriden, útsloerde boel Zijn gezondheid verwaarlozen tr: jin, jinsels ferrinnewearje litte, jin ferwurde litte, jin ferlije litte, net op jinsels passe, gjin noed fan jinsels stean Verwaarloosd worden tr: fertutearzje, ferkomme Een te verwaarlozen verschil tr: gjin ferskil dat makket, útmakket Een niet te verwaarlozen factor tr: in faktor fan belang De nikkelen onderdelen (v.e. fiets) tr: it nikkelwurk Tijden v. hoogconjunctuur tr: opgeande tiden, in opgeande tiid Zich inschepen tr: oan board gean Doorwassen vlees tr: fet fleis Doorwassen spek tr: trochgroeid, fleizich spek Aan het dingen zijn (bij koop) tr: oan it tingjen wêze, yn 'e tingst sitte Dingen naar tr: tingje nei, stykje om, doel hawwe op Heengaan en, (een handeling aanvatten) tr: hinnegean en: gean hinne en skriuw har earst ris Iem. broodroven tr: immen it brea út 'e mûle stjitte Schering en inslag tr: skearing en ynslach V. onzentwege tr: fan ús kant, út namme fan ús Dat is één toetmem tr: dat is ien tûtmem Een kleinigheidje voor de kinderen tr: in lyts dinkje, in aardichheidsje foar de bern Kleinigheden v. allerlei soort, ditten en datten tr: in ditsje en datsje, ditsjes en datsjes, snaarderijen, snypsnaren Dat is geen kleinigheid tr: dat is lang gjin minnichheid Uitwateren in tr: op, útwetterje yn, op Het verkorven hebben tr: it bedoarn, ferbruid hawwe, it raar ferspuid hawwe, raar yn 'e fizel skiten hawwe 'k Wou nog liever! tr: ik soe, woe (noch) leaver! Jij liever dan ik! tr: do leaver as ik! veeleer. Laat mij het liever doen tr: lit my it mar dwaan Liever (gezegd), laat ik liever zeggen tr: ik kin better sizze, lit my sizze, leaver sein De hartklep v.e. pomp tr: it hert fan, yn in pomp Iem. bij de strot grijpen tr: immen by de strôt krije Alles door de strot jagen tr: alles dertroch jeie Alles kits?, (alles in orde?) tr: alles kits? De takken v.e. eik tr: de takken, tûken fan in iik De takken v.e. gewei tr: de takken fan in gewei Een tak v.e. rivier tr: in takke fan in rivier Een tak v.e. familie tr: in staach fan in famylje. Een tak v. handel, sport, in takke, tûke fan hannel, sport Hooizaadje met kafje tr: heastûk tr: heastûke Uitlandig zijn tr: yn it bûtenlân wêze Onbenoembaar zijn (v. personen) tr: net yn 'e beneaming komme benauwen. De nood nijpt tr: de need knypt Als het nijpt tr: as it knypt, as it nypt (en weder nypt, wer nypt), as de kniper op 'e skine komt Een nijpend gebrek (aan) tr: in grut tekoart (oan) Nijpende armoe tr: grutte, glûpende, kleare earmoed De aanvoegende wijs (gramm.) tr: de net-feitlike foarstelwize V. overheidswege tr: fan oerheidswegen, fanwegen de oerheid, fan 'e kant fan 'e, troch de oerheid Het warrelt mij voor de ogen tr: it wrimelet, wimeret my foar de eagen Zich over iem., iets schamen tr: jin oer, om immen, eat skamje Daar hoef je je niet voor te schamen tr: dêr hoechst dy net foar te skamjen Zich de ogen uit het hoofd schamen tr: jin de eagen ta de holle út skamje Zich dood schamen tr: jin dea, jin ta de teannen út skamje Je moest je schamen! tr: do moatst, moastest dy skamje, do meist dy wat skamje! Dat is al te overdadig tr: dat is al te oerdiedich, oerdédich, grouwélich Niet overdadig groot tr: net oerdiedige, oerdédige, oerstallige grut Dat is al te overdadig tr: dat is al te oerdiedich, oerdédich, grouwélich Niet overdadig groot tr: net oerdiedige, oerdédige, oerstallige grut Dat is ongetwijfeld zo tr: dat is sûnder mis, grif sa, dat mist net, dat kin net misse Ongetwijfeld! tr: sûnder mis, grif, wis, dat grif, wis dat! Inham in een vaarwater tr: glop tr: gloppe Knelpunten tr: tûkelteammen Dat is een knelpunt voor ... tr: ... komt dêrtroch yn 'e knipe Hij, zij vergist zich, zij vergissen zich tr: hy fersint him, hja fersint har, se fersinne har, harren Soms moet men zich schamen voor zijn kinderen tr: bytiden moat men jin skamje foar jins bern Hij heeft niets bij zich tr: hy hat neat by him Hij dacht bij zich zelf tr: hy tocht by himsels Voor zich zelf leven, (niet in gezelschappen verkeren) tr: op jinsels wêze baatzuchtig zijn tr: foar jinsels wêze, om jinsels tinke, op jinsels passe Hij is wat op zich zelf tr: hy is wat op himsels Hij denkt alleen aan zich zelf tr: hy tinkt allinne om himsels, hy past goed op himsels Op zich zelf wonen tr: op jinsels wenje Zich zelf blijven tr: jinsels bliuwe, deselde bliuwe, jinsels gelyk bliuwe, oars noch oars wurde, net oars of oars wurde Buiten zich zelf zijn tr: bûten jinsels wêze, jinsels net mear wêze V. zich zelf vallen tr: fan jinsels falle Zij heet van zich zelf De Vries tr: fan harsels hjit se De Vries, fan harsels is it in De Vries Op zich zelf tr: op himsels Iem. de genadeslag geven tr: immen de deastek dwaan, jaan De genadeslag krijgen tr: de knoei (wei) krije Zijn eten, brood wegspoelen tr: it iten, de bôle dertroch spiele, deldrinke in orde brengen. De zaken, een werk klaren tr: it klearje, it yn it kleare bringe, it yn it lyk bringe, dermei rêde, de saken, dingen beruorje, beruorkje licht worden. Het begint te klaren tr: it begjint te ljochtsjen, de dage is oan 'e, giet oer de loft Zo lelijk als de nacht tr: sa lilk, ûnsjoch as de nacht Zo zwart als de nacht tr: sa swart as de nacht 's Nachts tr: by nacht, nachts In die bep. nacht tr: de, dy nachts Onlangs in een nacht tr: okkernachts tr: hokkernachts Per nacht tr: nachts In de nacht v. woensdag op donderdag tr: yn 'e nacht fan woansdei op tongersdei Ergens door de nacht worden overvallen tr: jin earne benachtsje, betsjusterje litte Een flinke nacht slapen tr: in goede nacht meitsje, der in goede nacht ôf draaie De zieke heeft een goede nacht gehad tr: de sike hat in goede nacht hân Goede nacht! tr: nacht! De nacht van ... tr: de nacht fan .. Als dag en nacht schelen, (dag en nacht schelen) tr: dei en nacht skele Nacht en dag bezig zijn tr: by nacht en (by) dei, sneins en deis oan 'e gong wêze V.d. nacht een dag maken tr: fan 'e nacht in dei meitsje In het holst v.d. nacht tr: by neare nacht, tenearenacht, oer nacht Er een nachtje over (willen) slapen tr: jin deroer, derop besliepe (wolle) Bij nacht en ontij tr: by nacht en ûntiid, ûntiden, te neare nacht, tenearenacht Bij nacht en ontij op pad zijn, omzwerven tr: waarûlje tr: omwaarûlje Het is nacht met hem tr: it is nacht mei him Uitschot. Rap en ruig tr: rap en rút Met rappe pas tr: mei rêde stappen Rap ter been zijn tr: rêdskonkich wêze Iem. te rap zijn, (slim) tr: immen it nijjier ôfwinne, it immen ôfwinne Met rappe pas tr: mei rêde stappen Rap ter been zijn tr: rêdskonkich wêze Iem. te rap zijn, (slim) tr: immen it nijjier ôfwinne, it immen ôfwinne Een koe met onregelmatige melkgift tr: in mielige ko tr: in miellige ko Een onregelmatige melkgift hebben tr: mielje Niet met machines kunnen omgaan tr: net mei masines omgean kinne, gjin masineman wêze Onder (de) huwelijksgeboden staan tr: ûnder de geboadens stean Griezelig v. iets zijn tr: earne fan grize, in grize yn eat hawwe Het is griezelig weer tr: it is skrousk waar Griezelig koud tr: heislike, ysbaarlike, mislike kâld Griezelig v. iets zijn tr: earne fan grize, in grize yn eat hawwe Het is griezelig weer tr: it is skrousk waar Griezelig koud tr: heislike, ysbaarlike, mislike kâld Een onderdeurtje tr: in ûnderdoarke De huidige mode tr: de hjoeddeiske moade, de moade fan hjoed de dei (Tot) op de huidige dag tr: (oant) hjoed de dei (ta) Ten huidigen dage tr: hjoeddeis, hjoed (oan) de dei Ter voorkoming van ... tr: om ... foar, tefoaren te kommen Een voordracht opmaken tr: in foardracht, in tal opmeitsje, talmeitsje In stijl tr: yn styl Dat is geen stijl tr: dat is gjin dwaan (allyk, gelyk), dat is gjin wurk Verloofd zijn tr: (oaninoar) fersein wêze Het vlas wordt geroot tr: it flaaks sit yn 'e rot Zijn voet, hand verstuiken tr: de foet, hân ferstûkje, ferknoffelje, ferkloffe, ferklosse Zijn enkel verstuiken tr: it ankel ferstûkje, ferknoffelje, ferkloffe, ferklosse, fan 'e kant glide, falle Vette huidplooi, meer of minder v.h. lichaam afgescheiden vlees of vet tr: kwab tr: kwabbe kwabaal tr: kwab, kwabbe, Lota lota (L.) En daarmee basta! tr: en dêrmei út! Ongunstige wind. Tegenwind hebben tr: yn 'e wyn (op) hawwe tegenspoed, last. Da's tegenwind! tr: dat is in tsjinrak, in rak yn 'e wyn, in yn-'e-wynsk rak Het scheelt een jas tr: it skeelt in jas Hij heeft een jasje uitgetrokken, (hij is sterk vermagerd) tr: hy hat in jas útdien Iem. aan zijn jasje trekken tr: immen (efkes) oan 'e jas lûke Zo mager als (een) brandhout tr: sa meager as barnhout, brânhout, branhout (Hout tot) brandhout maken tr: houtmeitsje, houtsjekapje, hout klien, koart meitsje Een domper zetten op, (fig.) tr: in domper sette op Volle, zoete melk tr: folle, swiete molke Halfvolle melk tr: healfolle molke Blauwe melk tr: molke fan 'e swarte ko Magere melk tr: meagere, tinne molke Melk, uit een melktank afkomstig tr: tankmolke Eruit zien als melk en bloed tr: in kleur hawwe as molke en bloed Iets met de melk indrinken tr: eat mei de memmetate ynsûge Het is water en melk tr: it is in spultsje fan wetter en molke Niets, veel in de melk te brokkelen hebben tr: neat, hiel wat yn 'e molke te krommeljen hawwe De room is v.d. melk tr: de rjemme is derôf Zelf verbouwd tr: eigenboud: eigenboude tabak Voorspelbaar zijn tr: wol te foarsizzen wêze, yn 't foar wol te sizzen wêze Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig tr: in goed fersteander is mar in heal wurd nedich, hat oan in heal wurd genôch Het uitproesten (v. lachen) tr: (it) útprúste, útproeste fan laitsjen Wilde bertram tr: knopkes tr: Achillea ptarmica L Een bod doen (naar) tr: in bod dwaan (op) Zijn hoogste bod tr: jins uterste bod Het bod (naar een huis, een stuk land) verhogen tr: (in hûs, in stik lân) ferheegje Tussen vraag en bod gaan (met de prijs) tr: dertusken yn gean Aan bod komen tr: oan bod komme Het vorstelijk paleis tr: it paleis fan 'e kening Vorstelijk leven tr: libje as in prins Ergens vorstelijk zitten tr: earne sitte as in prins, earne prinshearlik sitte Een vorstelijke houding tr: in keninklike hâlding Een vorstelijke beloning tr: in grutte, rojale beleanning Een vorstelijk inkomen tr: in rojaal, grut ynkommen Een vorstelijk geschenk tr: in prachtich (moai) geskink Dat is mij te geleerd tr: dat is, wurdt my te geleard, dat giet my te djip Een wond hechten tr: in wûne hechtsje Zich hechten aan tr: jin hechtsje oan Waarde hechten aan tr: fan grut belang achtsje, tige telle De angst besluipt ons (fig.) tr: de eangst bekrûpt ús Hij is niet te genaken tr: hy is net, min benei, beneist te kommen Het is er gloeiend heet, het is niet te genaken tr: it is der gleonhjit, der is net te wêzen, it is der net te hurden Vernemen naar tr: fernimme nei Naar iem. gezondheid vernemen tr: immen sûnfreegje Het vake gebruik tr: it fake gebrûk, brûken Praatjes voor de vaak tr: praatje Het wel en wee tr: it wol en wee De weeën tr: de fleagen Ik voel me wee v.d. honger tr: ik bin flau, wee fan 'e honger, ik bin lardich, larderich, de mage wurdt my sleau Wee mij! tr: wee my! O wee! tr: o wee! Wee je gebeente, als ... tr: o wee, as .. Een dode behandelen (wassen e.d.) tr: in deade berêde De doden laten rusten tr: de deaden rêste litte V.d. doden niets dan goed tr: lit de deaden rêste Hoornloos zijn tr: gjin hoarnen hawwe Die verwenste kwajongens tr: dy ferdijde, ferfúlde, smoarge kweajonges Zijn wauwel staat geen ogenblik stil tr: de haffel, tsjaffel, waffel stiet him gjin tel stil Zich laten vermurwen tr: jin fermale, fermurvje litte Niet te vermurwen zijn tr: net te fermurvjen wêze Uitwerking hebben tr: fertuten dwaan Dat zal zijn uitwerking niet missen tr: dat sil grif fertuten dwaan, dat docht grif fertuten Borstvoeding geven tr: it bern oan it boarst hawwe Op advies v. tr: op advys fan Iem. v. advies dienen tr: immen advys, rie, ried jaan Advies inwinnen tr: (om) advys, (om) rie, ried freegje (G)een zweem(pje) (van) tr: in, gjin swym, swymke (fan) Tol innen tr: tolgarje, tolgearje Er mankeert iets aan tr: der mankearret wat oan, der is in dat oan Ik kom zonder mankeren tr: ik kom sûnder mis Fijne kam tr: fine kaam Zo veeg als een luis op de kam tr: sa faai as in lûs op 'e kaam Alles over één kam scheren tr: alles oer ien kaam helje, kjimme, rosse, alles oer ien line lûke Met boter besmeren. Het brood goed boteren tr: de bôle goed mei bûter smarre, besmarre, goed bûter op 'e bôle smarre tot boter worden. De melk botert niet tr: it wol net bûterje Het wil niet boteren tr: it wol net bûterje Het wil tussen hen niet boteren tr: it wol mei har net bûterje, it tsjernet mei har net altyd bûter Ergens als huishoudster wonen, dienen tr: earne foar húshâldster wenje, tsjinje Het daarheen sturen, dat ... tr: it derop oan stjoere, dat .. Iem. overtreffen tr: immen foarby kinne Iem. overtreffen in lengte, kracht, enz. tr: langer, sterker, ensfh, as immen wêze De productie van dit jaar heeft die v. vorig jaar met 10 % overtroffen tr: de produksje fan dit jier wie 10 % heger as dy fan ferline jier De overtreffende trap (gramm.) tr: de oertreffende trep De, het gemiddelde ... tr: de trochline, trochsnee, trochsneed .. Gemiddeld gewicht, cijfer tr: middelgewicht (it), middelsifer (it) Dat kost gemiddeld ... tr: dat kostet trochinoar (hinne, nommen), yn trochsnee, trochsneed, yn trochslach .. De, het gemiddelde ... tr: de trochline, trochsnee, trochsneed .. Gemiddeld gewicht, cijfer tr: middelgewicht (it), middelsifer (it) Dat kost gemiddeld ... tr: dat kostet trochinoar (hinne, nommen), yn trochsnee, trochsneed, yn trochslach .. Het gemiddelde nemen tr: it gemiddelde, de midden nimme Het gemiddelde berekenen (van ...) tr: (...) middelje Bij geschrifte, in geschrift(e) tr: skriftlik Valsheid in geschrifte tr: skriftferfalsking, ferfalsking op skrift Op de uitkijk staan tr: op 'e útkyk stean Op de uitkijk staan (uit nieuwsgierigheid) tr: op 'e gap, weau stean In portefeuille, (nog niet gepubliceerd) tr: yn 'e slúf, slûf Dit draagt mijn goedkeuring weg tr: dit kar ik goed, hjir kin ik it mei lykfine Een groenachtige tint hebben tr: út 'en grienens skine, sjen Nok v.e. schuur tr: skuorrenaal, skuorrenaald, skuorrenaad Iets in beraad houden, nemen tr: eat op, yn (jins) berie, beried hâlde, nimme Na rijp beraad tr: nei lang berie, beried In beraad staan tr: yn berie, beried stean, yn bestân, bestand stean, wêze, te wetten stean, wêze Tijd v. beraad tr: tiid fan berie(d) Iem. tijd v. beraad geven tr: immen tiid fan berie, beried jaan, immen lins jaan Beraad gaat voor de daad tr: berie, beried giet foar de die, died Bij gemachtigde tr: by folmacht Zich voorhalen tr: jin foar de geast helje Iem. iets ontfutselen tr: immen eat ûntfytmanje, ûntfotselje, ûntmoffelje, ûntbokse, ûntbokselje, ôfgnobje, ôfhelje, ôfmoffelje De bovenhand hebben, krijgen tr: de boppehân hawwe, krije Vervreemden v. tr: ferfrjemdzje fan Zich vervreemden v tr: ferfrjemdzje fan Sprong(beentje) (v. geit, schaap, koe) tr: geite, skieppebkkel, kowebikkel In, met één sprong tr: yn, mei ien sprong Met sprongen tr: mei sprongen Een sprong in het duister tr: in sprong yn it tsjuster Op (de) sprong staan tr: op 'e hip stean, op hip en sprong stean op 'e sprong stean Op stel en sprong tr: op stel en sprong Een grote sprong doen (b.v. met het werk) tr: in (hiele, moaie) haal dwaan Geen kromme sprongen kunnen maken tr: gjin kromme, wylde sprongen meitsje kinne De klok terugdraaien tr: de klok tebeksette Nu het erop aankomt, draait hij terug (fig.) tr: no't it derop oankomt, stiet er der net foar, wynt er him derfoar wei Gewone dopheide tr: skrobberheide, biezemheide, dopheide, dopkeheide, fine heide, Erica tetralix L. De autochtonen tr: de autochtoanen Ik laat mij niet ongestraft beledigen tr: ik lit my net samar misledigje Ik laat mij niet ongestraft beledigen tr: ik lit my net samar misledigje Net zoveel tr: (krekt) likefolle Dat scheelt altijd zoveel tr: dat skeelt altyd wer safolle Zoveel is zeker tr: safolle is wol wis Niet zóveel tr: net sáfolle Voor (nog) zoveel niet tr: foar noch gjin safolle, foar gjin noch safolle Zo- en zoveel tr: sa- en safolle Eenendertig euro zoveel tr: ienentritich euro (en) safolle In negentienhonderd en zoveel tr: yn njoggentjinhûndert, njoggentsjinhûndert (en) safolle Hij is zoveel als ... tr: hy is sokssawat as .. Zoveel te ... tr: safolste, safol1este .. Voor zoveel ik weet tr: safolle as ik derfan wit Net zoveel tr: (krekt) likefolle Dat scheelt altijd zoveel tr: dat skeelt altyd wer safolle Zoveel is zeker tr: safolle is wol wis Niet zóveel tr: net sáfolle Voor (nog) zoveel niet tr: foar noch gjin safolle, foar gjin noch safolle Zo- en zoveel tr: sa- en safolle Eenendertig euro zoveel tr: ienentritich euro (en) safolle In negentienhonderd en zoveel tr: yn njoggentjinhûndert, njoggentsjinhûndert (en) safolle Hij is zoveel als ... tr: hy is sokssawat as .. Zoveel te ... tr: safolste, safol1este .. Voor zoveel ik weet tr: safolle as ik derfan wit V. onderop tr: fan ûnderen op Stoor ik?, (bij onverwacht binnenkomen) tr: past it? Zich nergens aan storen tr: jin nearne (net) om bekroadzje, nearne net om jaan Beiderzijdse belangen tr: belangen fan wjerskanten, wjerssiden Beiderzijdse belangen tr: belangen fan wjerskanten, wjerssiden Wie is uw zegsman tr: fan wa hawwe jo dat, wêr hawwe jo dat wei? De zegsman ligt op het kerkhof tr: dy't it sein hat, leit op it tsjerkhôf Met de cultivator (be)werken tr: kultivaterje, faterje In burgerkleding tr: yn boarger Een welgelegen huis tr: in moai lizzend hûs Voor een kwart tr: fearns vierde deel van een uur. Het is kwart over drie, vier, enz. tr: it is kertier oer trijen, fjouweren ensfh Zo zwart als pik tr: sa swart as git, tarre Zo donker als pik tr: sa tsjuster as pik (Op) pik kauwen tr: pikkôgje -Wie met pik omgaat, wordt ermee besmet tr: dy't mei pik omgiet, wurdt dermei besmet, dy't mei hûnen omgiet, kriget flieën Lichte stoot tr: prik. pik, pjuk Wrok, haat. Een, de pik op iem. hebben tr: de, in pik op immen hawwe, ynhawwe, in pjuk op immen hawwe Pikje, (liefkozend woord tegen kleine kinderen) tr: lytse pyk Met uw welnemen tr: yn 't wolnimmen In het gerei zijn, (in de weer) tr: yn 't span, yn 't spier, yn tou, touwen wêze Zich als een olievlek uitbreiden tr: gâns, wakker wreidzje, fuortgong nimme Het verhoor der getuigen tr: it ûnderfreegjen fan 'e tsjûgen Iem. in verhoor nemen tr: immen yn, ûnder 't ferhoar nimme Een verhoor ondergaan tr: foar 't ferhoar komme, ûnderfrege wurde Een verhoor moeten ondergaan tr: foar 't ferhoar moatte Het verhoor afnemen tr: ûnderfreegje In verhoor zijn tr: ûnderfrege wurde Geleidelijk aan tr: stadichoan Geleidelijk toegaan tr: kalm om en ta gean Geleidelijk aan tr: stadichoan Geleidelijk toegaan tr: kalm om en ta gean Het barre noorden tr: it barre, bare, grime noarden Het is bar tr: it is bar, benaud Het is bar en boos tr: it is alderbenaudst, it is oer, (dwers) troch alles hinne, it is troch it mâle hinne Bar slecht tr: benaude, treurige min Bar slecht weer tr: stjonkend mâl waar Bar koud (v.h. weer) tr: danige, feninige, ferskuorrende, fianige, glûpende, heislike, stjerrende, troch alles hinne kâld Het barre noorden tr: it barre, bare, grime noarden Het is bar tr: it is bar, benaud Het is bar en boos tr: it is alderbenaudst, it is oer, (dwers) troch alles hinne, it is troch it mâle hinne Bar slecht tr: benaude, treurige min Bar slecht weer tr: stjonkend mâl waar Bar koud (v.h. weer) tr: danige, feninige, ferskuorrende, fianige, glûpende, heislike, stjerrende, troch alles hinne kâld Zich voor een reis toerusten tr: jin tarisse, tarissing meitsje foar in reis Zich ten strijde toerusten tr: jin tarisse ta de striid Toegerust met, (voorzien van) tr: foarsjoen fan Zich generen met tr: jin sjenearje mei Zogoed als tr: sa goed as Grote biesvaren tr: ruskfearke (it), poelgerske (it), Isoëtes lacustris L Zonder vertoef tr: fuortendalik, fuortendaliks, fuortynienen De toonloze e tr: de toanleaze e Waarlangs bent u hier binnengekomen? tr: hoe binne jo deryn kommen? De weg waarlangs ze rijden tr: de dyk dy't se hâlde De weg waarlangs bomen staan tr: de dyk dêr't beammen by lâns steane Een bakbeest v. een ... tr: in bist, in bak fan in .. tr: in bakbist, in bak fan in .. De zendbrieven v. Paulus tr: de brieven fan Paulus Zich verhaasten tr: jin ferhaastje, ferhaastigje, ferhastigje, ferhastje Zijn schreden verhaasten tr: de loop, de stap deryn sette In de naaste omgeving tr: yn 'e neiste omkriten Ieder is zichzelf het naast tr: elk is himsels (it) neist De naaste familie tr: de neiste famylje Mijn naaste familie tr: de neiste famylje, myn sibste folk Voor het naast tr: foar 't neist, neiste, fan neisten Het is voor het naast zo, dat ... tr: it is foar 't neist, neiste sa, dat ..., neist stiet der fan te tinken, dat .. Ten naaste bij tr: (sa) likernôch, neistenby, beneistenby, fan neistenby, teneistenby In de naaste omgeving tr: yn 'e neiste omkriten Ieder is zichzelf het naast tr: elk is himsels (it) neist De naaste familie tr: de neiste famylje Mijn naaste familie tr: de neiste famylje, myn sibste folk Voor het naast tr: foar 't neist, neiste, fan neisten Het is voor het naast zo, dat ... tr: it is foar 't neist, neiste sa, dat ..., neist stiet der fan te tinken, dat .. Ten naaste bij tr: (sa) likernôch, neistenby, beneistenby, fan neistenby, teneistenby Hier vlak naast tr: hjir lyk nêst, neist, njonken Aftands zijn tr: útwiksele, fan 'e tosk wêze Zich vergooien, (verkeerd gooien) tr: jin fersmite beneden zijn stand trouwen tr: jin fersmite, jinsels weismite Zich vergooien aan tr: jin fersmite oan Op het land werken tr: op it lân arbeidzje, wurkje In de tuin werken tr: op 'e tún wurkje, oan 't wurk wêze Hard werken tr: oanarbeidzje, oanwurkje Ruw en slordig werken tr: der rûch troch, yn lâns gean, rûchbûtse, rûchhouwe Het is daar werken tr: de bealch moat der dêr op Hij werkt bij een smid tr: hy wurket by, is by in smid Werken op tr: wurkje op De muren werken tr: de muorren wurkje Het schip werkt tr: it skip wurket De drank begint te werken tr: de drank begjint te arbeidzjen, te wurkjen Iets naar binnen werken tr: eat deryn sette, eat behimmelje Iem. eruit werken tr: immen derút wrotte Zich naar boven, eruit werken tr: jin omheech, derút wrotte Iem. de kamer uit werken tr: immen de keamer út avensearje Stinkend rijk, brutaal, lui tr: stjonkende ryk, bretaal, loai Stinkend rijk, brutaal, lui tr: stjonkende ryk, bretaal, loai In de war (v. garen e.d.) tr: yn 'e tiis, ties, yn tizen, tiezen Uit de war halen tr: út 'e tiis, ties dwaan, helje, helpe In de war (niet v. garen e.d.) tr: yn 'e war Iem. in de war brengen tr: immen yn 'e war bringe, meitsje De boel is in de war tr: it is yn 'e war, yn 'e hobbel, yn 'e hommel De boel in de war sturen tr: de boel yn ûnstjoer bringe, de boel, saak yn ('e) bulten jeie, de boel, it spul yn 't wyld bringe, de boel ferhûntheie, fertribelje, de bolle yn 'e reak stjoere, de wein yn 'e weach menne In de war raken (m.b.t. zaken) tr: yn 't hûndert rinne In de war raken (v. personen) tr: derôf reitsje, de dingen trochinoar begjinne te heljen In de war zijn (v. personen) tr: derôf wêze, op 'e doele wêze, yn 'e beane wêze, de dingen trochinoar helje Zijn hoofd is in de war tr: hy is mei de holle op 'e rin Het weer is in de war tr: it is mis mei 't waar Mijn maag is in de war tr: de mage is oerstjoer, it doocht net alhiel mei de mage De hele zwik tr: de hiele swik, bringst Het hele zwikje tr: it hiele swikje Een hele zwik, (veel) tr: in swik Branden als een fakkel tr: baarne as in wisp Groot heksenkruid tr: heksekrûd (it), Circaea lutetiana L. Op basis v. tr: op basis fan Het is dief en diefjesmaat tr: se jouwe inoar neat ta Platzak zijn tr: mei in platte bûse rinne, gjin sint, neat op 'e melis hawwe, de biezem yn 'e bûse hawwe, hurd op 'e hûd wêze, op kâlde fuotten stean Arm v. kruiwagen tr: kroade-earm, kroadeskjirre Met de armen over elkaar tr: mei de earmen oerinoar (hinne), earmke-oer Veel kracht in de armen hebben tr: earmsterk wêze Met de armen zwaaien tr: earmswaaie, mei de earms swaaie In de arm knijpen (als straf, waarschuwing) tr: moukje Arm in arm lopen met tr: earm, earmke yn earm, earmke rinne mei, yn 'e earm rinne mei, earmke-om rinne mei Iem. in de arm nemen (fig.) tr: immen yn 'e earm krije, nimme Iem. de armen binden tr: immen de hannen bine De sterke arm tr: de sterke earm Iem. met open armen ontvangen tr: immen lette en sette, sette en tresse, sêft sette Hij heeft lange armen tr: syn earm rikt fier Korte armen hebben tr: (te) koart yn 'e earmen wêze Iem. de arm lenen tr: immen hantlangje Een slag om de arm houden tr: in slach om 'e earmtakke hâlde, mear yn 'e marse hawwe as men ynienen útsprekke wol Met zijn ziel onder de arm lopen tr: mei de siel ûnder de earm rinne De armen slap laten hangen tr: de earmen (slop by 't liif del) hingje litte Zo arm als de mieren, Job tr: sa earm as Job, in lûs, lús, mier, de mieren, in stien, stôk, swel, wjirm Arm aan ... tr: earm oan .. Iem. arm houden tr: immen yn't ûnderbaitsje, yn 'e ûnderbroek, yn 'e ûnderklean hâlde Een man v. orde tr: in man fan oarder en regel Zich aan orde en regel houden tr: jin oan oarder en regel hâlde, by de streek, tried lâns gean, foet by de miet hâlde Zonder orde of regel toegaan tr: yn 't hûndert om fleane Voor de goede orde tr: foar de goede oarder In alfabetische orde tr: yn alfabetyske folchoarder In orde tr: yn oarder Iets in orde maken tr: eat yn oarder bringe, meitsje, skikke Iets in orde weten te maken tr: eat foarinoar spikerje, earne mei rêde In orde zijn tr: yn oarder, yn 'e liken, yn 't lyk, yn 'e like wêze Het is in orde tr: it is yn oarder, it liket derop, it seit bêst Dat is prima in orde tr: dat is sa goed as it mar hoecht Zijn zaken in orde hebben en aankunnen tr: it foarinoar hawwe, it yn streken hawwe Proberen wat orde te brengen, te houden in een grote groep kinderen, enz. tr: yn in keppel bern ensfh. omtyskje Niet in orde tr: net yn oarder Iets in goede orde ontvangen tr: eat yn goede oarder ûntfange Orde op zaken stellen tr: oarder op saken stelle Hardhandig orde op zaken stellen tr: duveldei, rjochtdei hâlde, (der) regaad (yn) meitsje De nieuwe orde tr: de nije oarder Orde houden tr: oarder hâlde, de oarder deryn hâlde Orde kunnen houden tr: oarder hâlde kinne, de oarder deryn, derûnder hawwe Geen orde kunnen houden tr: gjin oarder hâlde kinne, de oarder der net yn hâlde kinne De orde bewaren, handhaven, verstoren tr: de oarder bewarje, hanthavenje, fersteure De openbare orde tr: de iepenbiere oarder Een motie v. order tr: in moasje fan oarder Reglement v. orde tr: reglemint fan oarder Aan de orde zijn tr: oan 'e oarder wêze Iets aan de orde stellen tr: eat oan 'e oarder stelle, eat op 't aljemint bringe Aan de orde komen tr: oan 'e oarder komme, op 't aljemint komme Tot de orde v.d. dag overgaan tr: oergean ta de oarder fan 'e dei Aan de orde v.d. dag zijn tr: oan 'e oarder fan 'e dei wêze Buiten de orde gaan tr: bûten de oarder gean Tot de orde roepen tr: ta de oarder roppe In de orde van ... tr: sawat ..., likernôch .. In de orde v. grootte van ... tr: likernôch (sa grut as) ..., likernôch (safolle as) ..., sawat (like grut as) ..., sawat (likefolle as) .. In die orde v. grootte tr: likernôch, sawat sa grut, safolle In dezelfde orde v. grootte tr: likernôch, sawat like grut, like folle 's Woensdagsavonds, (deze woensdagavond) tr: de woansdeitejûns iedere woensdagavond tr: woansdeitejûns De bevoegdheden tr: it foech Hoe zijn de verschillende bevoegdheden verdeeld? tr: hoe is it foech ferparte? Met iets traineren tr: eat sloere litte, it op in sloeren gean litte, earne mei sloere De zaak traineert tr: dy saak bliuwt op 'e sloer, de sloer is deryn, it is in sloerderij, sloerboel, sloerdersboel, sloerspul, sloerdersspul Feilen tr: lek en brek tr: lekken en brekken In het geniep tr: yn 't genyp, teglûp, temûk Er een pleitzaak v. maken tr: der in pleitsaak fan meitsje, it op in pleitsjen lizze Een pleitzaak met iem. hebben tr: mei immen yn 'e pleit sitte Hoofd v.e. armhuis tr: earmbaas Hij is in levensgevaar geweest tr: it hat him nei stien, hy hat de lytse dea sjoen Mijn donderdagse bezoek, de donderdagse markt tr: myn tongersdeisbesite, de tongersdeismerk Mijn donderdagse bezoek, de donderdagse markt tr: myn tongersdeisbesite, de tongersdeismerk Bewogen zijn, worden tr: oandien wêze, wurde Ergens door bewogen worden tr: earne oandien ûnder wurde Ergens door bewogen zijn tr: earne oandien fan wêze Bewogen debatten tr: emosjonele debatten Een bewogen beroep doen op tr: in ynmoedich berop dwaan op Een bewogen middag, ochtend tr: in rûzige middei, moarn, in middei, moarn fol alteraasje Ik help het je wensen tr: ik hoopje it mei dy Dat ware te wensen tr: dat wie in goed ding, dat soe in goed ding wêze, dat wie, is te hoopjen Het laat veel te wensen over tr: it kin gjin sprekken, swetsen lije Er blijft nog veel te wensen over tr: it kin noch (lang) gjin sprekken, swetsen lije In die tussentijd tr: yn dy tuskentiid Ergens op speculeren tr: earne op spekulearje, figelearje, pandoere Zo vet als een das tr: sa fet as in das Dat heeft hem de das aangedaan, omgedaan tr: dat hat him knoeid, dêr hat er de knoei fan (wei) krigen De begane grond tr: ûnder Op de begane grond tr: ûnder Iem. laten begaan tr: immen begean, betsjen, gewurde litte, immen (stil) wêze litte, immen yn syn wêzen litte Begaan zijn met tr: begien wêze mei Zonnetje tr: sintsje (it) Voor niets gaat de zon op tr: neat foar neat Een plaatsje onder de zon hebben tr: in plakje ûnder de sinne hawwe Hij kan de zon niet in het water zien schijnen tr: hy kin de sinne net yn 't wetter skinen sjen In de zon tr: yn 'e sinne Een huis met veel zon tr: in hûs mei in soad sinne Iem. in het zonnetje zetten tr: immen op it stuoltsje sette Zij is het zonnetje in huis tr: se bringt dêr de fleur yn 'e hûs Moeilijkheid, geschil. Verwikkelingen met het buitenland tr: swierrichheden, kwestje, skeel mei it bûtenlan Half zeven tr: healwei sanen Tegen, bij, voor, na zevenen tr: tsjin, by, foar, nei sânen Met z'n zevenen tr: mei ús, jimme, har sânen, sânresom Zeven is een galgvol tr: sân is in galgefol Half zeven tr: healwei sanen Tegen, bij, voor, na zevenen tr: tsjin, by, foar, nei sânen Met z'n zevenen tr: mei ús, jimme, har sânen, sânresom Zeven is een galgvol tr: sân is in galgefol Verlangend uitzien tr: fierkje tr: útfierkje Uitzien naar, (verlangen naar) tr: útsjen nei zien te krijgen tr: omsjen nei Verlangend uitzien naar tr: longerje op Uitzien op tr: útsjen op Zich de ogen uitzien tr: jin de eagen útsjen, út 'e holle sjen Er slecht, goed uitzien tr: der min, goed út sjen Er bleek, slecht uitzien tr: der bleek, min út, ta sjen Er goed, slecht, vreemd uitzien (m.b.t. zaken) tr: goed, min, frjemd wize Het ziet eruit als ... tr: it sjocht derút as ..., it is in oansjen as .. Van de duivel bezeten zijn tr: de duvel yn jin hawwe, de duvel ynhawwe Ben je bezeten? tr: bist besestere? tr: bist besjestere? Bezeten zijn op tr: gek wêze mei, om, op, gleon wêze om, op Zij gaat in de verpleging tr: se giet yn 'e ferpleging Geparelde gerst tr: pearelgrôt, peareltsjegrôt, pûntsjegrôt (de & it) Over elkaar tr: oerinoar Over een dag of tien tr: mei, oer in dei of tsien Vandaag over een week, maand, jaar tr: hjoed in wike, moanne, jier Iets over zich hebben tr: eat oer jin hawwe Dat heeft hij over zich tr: dat hat er oer him, dat hat er hiem, dat is him hiem Over de post tr: oer de post Over het stadhuis wonen, (tegenover het stadhuis wonen) tr: oer it stedshûs, foar, tsjin, njonken it stedshûs oer wenje Schuins over woont de burgemeester tr: skean hjiroer wennet de boargemaster Ergens over zitten tr: earne mei dwaande, mei oan 'e gong wêze 't Is niet om over te komen tr: it is hast net oer te kommen Over en weer, (v. weerskanten) tr: oer en wer Een nacht over blijven tr: in nacht oerbliuwe Over zijn, (verhuisd zijn) tr: oer wêze afgelopen zijn tr: oer wêze bevorderd zijn (op school) tr: oer wêze op bezoek zijn tr: oer wêze Familie over hebben tr: famylje oer hawwe ... te over tr: ... by 't soad, by de roes, by 't seksje Over elkaar tr: oerinoar Over een dag of tien tr: mei, oer in dei of tsien Vandaag over een week, maand, jaar tr: hjoed in wike, moanne, jier Iets over zich hebben tr: eat oer jin hawwe Dat heeft hij over zich tr: dat hat er oer him, dat hat er hiem, dat is him hiem Over de post tr: oer de post Over het stadhuis wonen, (tegenover het stadhuis wonen) tr: oer it stedshûs, foar, tsjin, njonken it stedshûs oer wenje Schuins over woont de burgemeester tr: skean hjiroer wennet de boargemaster Ergens over zitten tr: earne mei dwaande, mei oan 'e gong wêze 't Is niet om over te komen tr: it is hast net oer te kommen Over en weer, (v. weerskanten) tr: oer en wer Een nacht over blijven tr: in nacht oerbliuwe Over zijn, (verhuisd zijn) tr: oer wêze afgelopen zijn tr: oer wêze bevorderd zijn (op school) tr: oer wêze op bezoek zijn tr: oer wêze Familie over hebben tr: famylje oer hawwe ... te over tr: ... by 't soad, by de roes, by 't seksje Niets uitvoeren tr: neat út 'e wei sette Niet veel uitvoeren tr: net folle út 'e wei sette, (mar wat) ompankoekje, omspringe, omstappe, omdoedelje, omjonkerje Wat voert hij uit? (ong.) tr: wat heeft hy út, wat set hy út, wat hat hy yn 'e útsetting? Wat moet ik hiermee uitvoeren? tr: hoe moat, sil ik hjirmei oan? Daar is niets mee uit te voeren tr: dêr is neat mei te begjinnen Klapbruggetje tr: flapbarte Hij kan nu niet meer terug treden tr: hy kin no net mear tebekklauwe, hy kin him der no net mear út wine Naar bevind v. zaken (handelen) tr: nei de omstannichheden (hannelje, te wurk gean) Indruk v. voet, hand tr: least, leest Indruk v. tand tr: toskleast De eerste indruk tr: de earste yndruk, oanfal, it earste oankommen (Diep) onder de indruk (van) tr: (djip) ûnder de yndruk (fan) Indruk maken tr: yndruk meitsje, op 'e lever, yn it moed, yn 'e siele taaste, oan 't gemoed komme Welke indruk maakt het op u? tr: hoe falt, komt it jo oan? Het maakt een goede, vreemde, slechte indruk tr: it harket goed, nuver, min Het maakte diepe indruk op haar tr: it gong har kâld troch de lea Een indruk v. iets krijgen tr: earne in yndruk fan krije Nieuwe indrukken opdoen tr: nije yndrukken opdwaan Wij kunnen ons niet aan de indruk onttrekken, dat ... tr: it wol net by ús wei, wy kinne it net fan ús ôfsette, it wol ús wol oan, dat ... De toets (der kritiek) kunnen doorstaan tr: besjen fele, lije kinne De toetsen v.e. piano, schrijfmachine tr: de toetsen, taasten fan in piano, de toetsen fan in skriuwmasine Fijne toetsen, (penseelstreken) tr: fine pinsielstreken Zich bekeren tr: jin bekeare, jin feroarje, de bekearing krije Bekeerd worden tr: bekeard, omset wurde Een bekeerde man tr: in bekeard, feroare man Hij is geheel bekeerd tr: hy is alhiel, hielendal bekeard, hy is och sa rom omset, hy hat in grutte omsetting hân Dat bevreemdt mij tr: dat docht my niget, nij, dat bekomt my nij, dat benijt my, dêr hear, harkje ik frjemd, raar, nuver fan op, tsjin oan, op Dat bevreemdt me (helemaal) niet tr: dat docht my (neat) gjin niget, nij, dêr haw ik (neat) gjin niget oan Schelpen vissen tr: skilfiskje, skylfiskje, skile, skiltsje, skyltsje Tot wederopzeggens (toe) tr: oant it wer opsein wurdt Hij is erg gewetensvol tr: syn gewisse kin neat ferneare Hij is erg gewetensvol tr: syn gewisse kin neat ferneare In elkaars gezelschap gaan. Men ziet hen altijd samengaan tr: hja geane altyd mei-inoar op en út, hja dogge inoar altiten selskip gepaard gaan. Afgunst en domheid gaan meestal samen tr: oergeunst en dommens geane meastal (mei-inoar) lykop De vorst ging samen met harde wind tr: de froast gie mank mei hurde wyn Buiten vervolging stellen tr: net (fierder) ferfolgje Duurzaam zijn (van stoffen) tr: lang mei kinne Iem. de rug toewenden tr: immen de rêch takeare Een raam aan de zonkant tr: in rút op 'e sinne V.e. reis terugkomen tr: fan in reis wer thús komme, weromkomme Op iets terugkomen tr: earne op weromkomme, earne wer op komme, delkomme V.e. denkbeeld terugkomen tr: fan in tinkbyld weromkomme Op een toezegging terugkomen tr: op jins tasizzing weromkomme Ongekend hoge prijzen tr: ferskuorrend hege prizen Ongekend hoge prijzen tr: ferskuorrend hege prizen Tot een onzedelijk peil vervallen tr: ûntseedlikje Een vrouw onzedelijk betasten tr: in frommes oantaaste Onzedelijke handelingen met kleine kinderen plegen tr: wat mei lytse bern úthelje Tot een onzedelijk peil vervallen tr: ûntseedlikje Een vrouw onzedelijk betasten tr: in frommes oantaaste Onzedelijke handelingen met kleine kinderen plegen tr: wat mei lytse bern úthelje Zich aftakken tr: ôfsplisse, ôfspjalte Veelbloemig zijn tr: gâns, in soad blommen hawwe O-benen hebben tr: tsjal, útboeid op 'e skonken stean, tsjalskonkich, tsjilskonkich wêze Scheldnaam voor iem. met o-benen tr: barge, biggefanger, krompoat, tsjalskonk, tsjilskonk Huiswaarts gaan tr: op hûs yn gean, op hûs oan, yn sette, op (nei) hûs ta sette De weilanden worden drassig tr: de greiden begjinne te sopjen Drassig zijn (v. bouwland, weiland) tr: peazgje, peadzgje, peadzje, peaskje, peaterje, peatsje, peatskje, peatterje, peazje Hij staat te goeder naam en faam bekend tr: hy hat in goede namme, hy leit op in bêste namme, syn namme hat klank Zijn pappenheimers kennen tr: witte wat fleis men yn 'e kûpe hat Blauwe waterjuffer tr: blaumasterke (it), Coenagrion pulchellum (Vanderlinden) Een haven aanvaren tr: in haven ynrinne Aanvaren op tr: oanhâlde op Iem. aanvaren tr: immen oanfarre, immen yn 'e boech, yn 'e boegen rinne Het is in de was tr: it wurdt útwosken In de was doen tr: yn 'e wask dwaan Blijft ... goed in de was? tr: kin ... oer de wask, kin ... útwosken? (Zelf) de was doen tr: (sels) waskje Zij doet elke week vijf wassen tr: hja wasket alle wiken fiif kear De was uit huis, de deur uit doen tr: de wask derút hawwe De vuile was tr: de smoarge wask Een kind kan de was doen tr: it spant neat, der is neat, gjin keunst oan Hij is als was in haar handen tr: hy is as waaks yn har hannen Hij zit goed in zijn, de slappe was tr: hy sit der goed by, hy hat (se) wol Groei. De was in de benen hebben tr: de waaksdom yn 'e skonken hawwe Belust zijn op tr: belust, lekker wêze op Opstuivend water tr: stowetter (it) Het is gunstig hooiweer tr: it heawierret Overstuur zijn, (v. zijn stuk zijn) tr: oerstjoer, ûnstjoer, oerémis, orémis wêze, op ien, in ein wêze Erg overstuur zijn tr: sa gek as in sint, spiker, top wêze Mijn maag is overstuur tr: de mage is my oerstjoer Het is overstuur tr: de boel is oerstjoer Daar is niets aan overstuur tr: dat is neat allegear De vrijheid der gedachte tr: de frijheid fan tinken Met de gedachte spelen te ... tr: deroer neitinke, prakkesearje om ..., it yn jin omgean litte om .. De algemene gedachte was, dat ... tr: it tinken wie, dat .. In gedachten verzonken zijn tr: (djip) yn 'e prakkesaasjes wêze, yn prakkesaasjes wêze, yn tinzen wei wêze, yn 'e stúdzje (wei) wêze Iets in gedachten doen tr: eat sûnder euvelmoed dwaan Iets in zijn gedachten nemen tr: eat yn betinken, omtinken nimme De gedachte aan iets bewaren tr: eat yn oantinken hâlde Op de gedachte komen tr: op it idee komme Uit de gedachten zijn tr: út it sin wêze Dat is mij uit de gedachten gegaan tr: dat is my troch 't sin gongen, sketten Dat is nooit uit mijn gedachten tr: dat haw ik altyd by my, dat krúst, mealt, tiist my yn 'e holle om Dagen v. vroeger komen mij in de gedachten, komen in mijn gedachten (op) tr: dagen fan earder komme my wer foar Zijn gedachten over iets laten gaan tr: earne oer neitinke, de tinzen earne oer gean litte Zijn gedachten er niet bij hebben tr: de kop der net by hawwe Zijn gedachten verzamelen tr: de kop derby skuorre, jin opskerpje Ik heb mijn eigen gedachten daarover tr: ik ha dêr sa myn gedachten oer Zijn gedachten uiten tr: jin oppenearje V. gedachten veranderen tr: fan betinken, miening feroarje V. gedachten wisselen (over iets) tr: (earne oer) redendiele In zijn gedachten tr: yn ('e, jins) gedachten Goede gedachten omtrent iets koesteren tr: earne in soad fan, foar op 'e rekken hawwe Iem. tot andere gedachten brengen tr: immen ta oare gedachten bringe Zich geen gedachte v. iets kunnen maken tr: jin earne gjin foarstelling fan meitsje kinne Dat moet je maar uit je gedachten zetten tr: dêr moatst dy mar (fan) ôf sette, set dy dêr mar (fan) ôf Ik had er geen gedachte op tr: ik sinde der net op V. gedachte zijn tr: fan tinken, betinken wêze Iets v. gedachte zijn tr: eat fan doel wêze Naar alle gedachten tr: nei alle gedachten, tinken, fan tinken Ik was in de gedachte, dat ... tr: ik miende (mar), dat .. Op twee gedachten hinken, (niet kunnen kiezen) tr: yn twastriid stean nu weer dit, dan weer dat aanhangen tr: fan twa wâlen ite Dat eindeloze vragen tr: dat ivige, erflike freegjen Dat eindeloze vragen tr: dat ivige, erflike freegjen Het wordt een moeilijke beslissing tr: it wurdt in swiere beslissing De beslissing is gevallen tr: it beslút, de beslissing, de slach is fallen Een beslissing nemen tr: in beslút, beslissing nimme, ta in útdragen, útdragene ein komme We moeten over die zaak een beslissing nemen tr: wy moatte ta in útdragen, útdragene saak, ta in útdragen ein komme, dy saak moat ta in útdragen ein brocht wurde In het land der blinden is eenoog koning tr: yn 't lân fan 'e blinen is ieneach kening Zich laten permanenten tr: permanintsje: hja hat al wer permaninte Een staande lamp tr: in steande lampe Staand want tr: steand want Een staande uitdrukking tr: in steande útdrukking Het tellen, telling. Turf bij de tel verkopen tr: turf by de tel ferkeapje Dat is een hele tel tr: dat is in hiele tellerij, in hiel getel De tel kwijt zijn tr: de tel kwyt, bjuster wêze, fan 'e tel wêze achting. In tel zijn tr: yn tel wêze Niet in tel zijn tr: net, neat yn tel wêze, gjin tel wêze In twee tellen ben ik terug tr: yn twa tellen bin ik werom Het alleen wel afkunnen tr: it allinnich wol ôfkinne, jin wol rêde kinne, it sels wol kinne Zijn geld wegsmijten tr: jins jild fersmite, mei jins jild smite Een voorstel wegsmijten tr: in útstel fier (wei) smite Broederlijke liefde, trouw tr: bruorreleafde, bruorretrouw Een broederlijke raad tr: goerie tr: goeried Een broederlijke vriend tr: in sibbe freon Broederlijk erfdeel tr: broersdiel (it), broederpart (it) Broederlijk leven, samenwonen tr: as bruorren libje, wenje Broederlijke liefde, trouw tr: bruorreleafde, bruorretrouw Een broederlijke raad tr: goerie tr: goeried Een broederlijke vriend tr: in sibbe freon Broederlijk erfdeel tr: broersdiel (it), broederpart (it) Broederlijk leven, samenwonen tr: as bruorren libje, wenje Op zijn lauweren rusten tr: it op in sêft sin sette, hjeldei hâlde Ik was even ingedut tr: ik wie efkes wei Verrekken v.d. kou tr: frekke, ferrekke, ferkomme, fermjirkje fan 'e kjeld Hij kan verrekken tr: hy kin om my frekke, ferrekke Een lange ij tr: in lange ij Zich verkiesbaar stellen tr: jin ferkiesber stelle Een verkiesbare plaats tr: in ferkiesber plak Niet verkiesbaar zijn tot ... tr: net keazen wurde kinne ta .. Zó geaard zijn, dat ... tr: sa fan aard wêze, sa haftich wêze, sa'n aard hawwe, dat .. Zich verlezen tr: jin ferlêze Doperwten verlezen tr: dopearte lêze Een parkeerverbod instellen tr: in parkearferbod ynstelle, it parkearen (earne) ferbiede Hier geldt een parkeerverbod tr: hjir mei net parkeard wurde Zijn maag overkroppen tr: jin oeriez(j)e, de mage oeriez(j)e Breien met de breimachine tr: masinebreidzje Versmachten van tr: fersmachtsje fan De doorslag geven tr: de trochslach jaan, dwaan nadenken, peinzen over. Iets overwegen tr: eat yn jin omgean litte, eat op, yn (jins) berie(d) nimme De minister overweegt maatregelen te treffen tr: de minister lit it yn him omgean om maatregels te nimmen, lit it yn him omgean en nim maatregels, de minister stiet, is yn bestân om maatregels te nimmen, stiet, is yn bestân en nim maatregels Een vacht, (de wol die op een schaap zit) tr: in rok wol de nog samenhangende afgeschoren wol tr: in flues een geprepareerde schapenhuid met de wol erop tr: in flues De hond had plekken in zijn vacht tr: de hûn hie plakken yn 't hier De vacht v.e. geit, koe tr: de hûd fan in geit, ko Iem. op zijn vacht komen tr: immen op 'e hûd fleane, komme, sitte, spylje, springe, immen op 'e hûd jaan Iets verfoeien tr: eat ferfije, earne in griis, ôfgriis fan hawwe Een hok vol kinderen tr: in hokfol bern (Een varken) in het hok hebben tr: (in baarch) op (it hok) hawwe Morgen moeten we weer naar 't hok (ong. voor school) tr: moarn moatte wy wer nei 't bargehok Zich ongans eten tr: jin te barsten, te skande ite, (jin) it liif op 'e least sette Zich opgeven tr: jin opjaan Het opgeven tr: it oerjaan, belies jaan Hoog opgeven v. tr: beare fan, oer, opdwaan fan, (tige) sprekke fan, swetse fan, in wurd dwaan fan Hij moet altijd de laatste man de zak opgeven tr: hy moat altyd de lêste man de sek opjaan Het is zonder pardon tr: it is sûnder pardon, it is kar noch genede Generaal pardon tr: algemien, generaal pardon Het is zonder pardon tr: it is sûnder pardon, it is kar noch genede Generaal pardon tr: algemien, generaal pardon Ik kan u desgewenst een exemplaar toezenden tr: ik kin jo, as jo dat wolle, in eksimplaar tastjoere Met krijtwit behandelen, bestrijken tr: krytwytsje Het huishouden waarnemen tr: it hûshâlden waarnimme Toeziende voogd tr: tasjend fâd De, het laatste in een reeks tr: de, it einichste, einlingse: de einichste dei, it einlingse hûs fan 'e strjitte De, het laatste v.e. reeks aangename zaken, gebeurtenissen tr: de útset tr: de útsetter De laatste maal tr: de lêste kear De laatste dag, (de oordeelsdag) tr: de einichste dei De laatste tijd tr: de lêste tiid, yn it lêstoan, langer Op het laatst v.d. maand tr: yn 't lêst fan 'e moanne Op het laatst lopen tr: op it lêst, yn 'e lêste dagen rinne De laatsten zullen de eersten zijn tr: de lêsten sille de earsten wêze Het laatst, (na alle anderen) tr: it lêst, as lêste de laatste maal tr: it lêst In, op het laatst tr: op it lêst Ten laatste, (tenslotte) tr: op 't lêst eindelijk tr: lang om let Ten langen laatste tr: op 't lange lêst, einlings en te'n lêsten Laatst op een dag, morgen, avond tr: lêstenjûns, okkerdeis, hokkerdeis, okkermoarns, hokkermoarns, okkerjûns, hokkerjûns De, het laatste in een reeks tr: de, it einichste, einlingse: de einichste dei, it einlingse hûs fan 'e strjitte De, het laatste v.e. reeks aangename zaken, gebeurtenissen tr: de útset tr: de útsetter De laatste maal tr: de lêste kear De laatste dag, (de oordeelsdag) tr: de einichste dei De laatste tijd tr: de lêste tiid, yn it lêstoan, langer Op het laatst v.d. maand tr: yn 't lêst fan 'e moanne Op het laatst lopen tr: op it lêst, yn 'e lêste dagen rinne De laatsten zullen de eersten zijn tr: de lêsten sille de earsten wêze Het laatst, (na alle anderen) tr: it lêst, as lêste de laatste maal tr: it lêst In, op het laatst tr: op it lêst Ten laatste, (tenslotte) tr: op 't lêst eindelijk tr: lang om let Ten langen laatste tr: op 't lange lêst, einlings en te'n lêsten Laatst op een dag, morgen, avond tr: lêstenjûns, okkerdeis, hokkerdeis, okkermoarns, hokkermoarns, okkerjûns, hokkerjûns Hij is nogal lawaaierig tr: hy is wat bolderich Wees toch niet zo lawaaierig tr: haw net sa'n leven! Iem. uitlaten tr: immen derút litte Een letter, woord uitlaten tr: in letter, wurd útlitte, weilitte Zich uitlaten over tr: jin útlitte oer Zich ergens scherp over uitlaten tr: earne oer útgean Met modder bedekt tr: modderich Iets te berde brengen tr: eat op 't aljemint, op 't kleed bringe, eat foar de tried bringe, earne mei op 'e lap, lappen, foar it ljocht, foar de tried komme Iets opnieuw te berde brengen tr: eat opekerje, opikkerje Te berde komen tr: op 't aljemint komme Zich met iem. verloven tr: jin oan immen fersizze Ze hebben zich verloofd tr: se hawwe har oaninoar fersein 5. Een hoge standaard bereiken, (peil) tr: in heech peil berikke Als krachtterm. Wat weerlicht! tr: wat wearlich, wat weale, wealge! Loop naar de weerlicht! tr: rin nei de hel! De hele boel is naar de weerlicht tr: de hiele boel is nei de bliksem, de soademiter Als de weerlicht tr: as de wearlich, as de wjerljocht, as de reek Iem. op het denkbeeld brengen tr: immen op it idee bringe Uit het lichaam verwijderen, kwijtraken. Een zucht lozen tr: in sucht litte, in sucht slûpe litte, lûke Zijn water lozen tr: it wetter rinne litte Rivieren die in zee lozen tr: rivieren dy't op see útwetterje wegsturen, zien kwijt te raken. Iem. lozen tr: immen kwyt sjen te reitsjen, jin immen kwytmeitsje Zo gewonnen, zo geronnen tr: sa wûn, sa rûn, koart ryk, koart earm, mei in appel wûn, mei in appel ferlern Iem. eigen zijn tr: (oan) immen eigen wêze Dat is hem eigen tr: dat is him eigen, dat is eigen oan him, dat is him hiem, dat hat er hiem, dat hat er oan, oer him Ergens eigen zijn tr: earne hiem, húsk wêze Met iem. eigen zijn tr: eigen mei immen wêze Zich iets eigen maken tr: jin eat eigen meitsje, jin eat oaneigenje Er is meer gelijk dan eigen tr: der is mear gelyk as eigen Het eigene tr: it eigene Een bericht voor zeevarenden tr: in berjocht foar lju op see In hoeverre tr: yn, foar hoefier tr: yn, foar hoefier't Als die jongen niet wil luisteren, dan moet hij gestraft worden tr: as dy jonge net om 't lyk wol, moat er straft wurde, moat er strafeksersearje Hardhandig straffen tr: rjochtdei hâlde Het kwaad straft zichzelf tr: it kwea straft himsels Ergens mee gestraft zijn tr: earne moai klear mei wêze Een snijdende pijn veroorzaken, branden, gloeien. Een snerpende koude tr: in fûle, flymjende kjeld Het is snerpend koud tr: it is flymkâld, glûpende kâld een schril, pijnlijk geluid maken. Een snerpende zaag tr: in piipjende seage Begroeid (zijn) met tr: begroeid, bewoeksen (wêze) mei Ruig begroeide wallen tr: rûge wâlen Een kreet slaken tr: in gjalp, skreau jaan, gjalpe, gjalpje (Vol) met kreten tr: gjalpich tr: gjalperich Iem. die vaak kreten te berde brengt tr: in ropper en razer Een pleister op de wonde (fig.) tr: in plaster, plaaster, pleister op it sear Een stroperige vent tr: in sjerpstriker, sjerpslikker Eens goed uitslapen tr: ris goed útsliepe, jin ris goed útsliepe Ik kan niet zingen tr: ik kin net sjonge, ik bin gjin sjonger Ik houd niet v. zingen tr: ik hâld net fan sjongen, ik bin gjin sjonger Een auto in de puree rijden tr: in auto oan smots, stront ride In de puree zitten tr: yn it lijen sitte Ieder mens tr: elk, ider minske De kinderen krijgen ieder een peer tr: de bern krije elk, iders in par Een ieder tr: elk, elkenien Ik heb de stad platgelopen om papier tr: ik haw de hiele stêd ôfflein om papier Iem. deur platlopen tr: immen de doar plat rinne, immen de drompel plat, swart rinne, wâdzje, immen it hûs fan it stee rinne, by immen oan 'e klink fan 'e doar hingje In onmin met iem. leven tr: ûnfreon mei immen wêze, deilis, ûnklear mei immen wêze, spul mei immen hawwe Ongerechtigheden, (kleine gebreken) tr: ûngerjochtichheden vuil tr: ûngerjochtichheden De verhuizing (met de daaraan verbonden drukte) tr: de ferfarderij, ferhuzerij Niet, moeilijk vertaalbaar tr: net, min oer te setten, te fertalen Iem. laten nodigen tr: immen sizze litte Laat u niet langer nodigen, (tast toe) tr: jo moatte jo net noadzje litte Nodigen tot (fig.) tr: nûgje ta Een flinke omzet hebben tr: in flinke omset hawwe, it aardich, knap, tige oan 'e gong hawwe Een houten, stijve klaas tr: in houtene klaas, teunis, klomp, in kramtrieddene jehannes, in houten haspel, hynder, in plof-yn-'e-sûpe Klaasje, (speculaasje) tr: sinteklaaske (it), sinteklazekoekje (it), sûkerkoekje (it) V.d. fiets afstappen tr: fan 'e fyts (ôf) stappe V.e. stoep afstappen tr: fan in stoepe ôf stappe, by de stoepe del stappe Op iem. afstappen tr: op immen ôfstappe, tastappe Afstappen v. iets tr: fan eat ôf stappe Zich met iets tevredenstellen tr: earne tefreden mei wêze, jin mei eat befredigje, it earne mei dwaan Hij laat zich niet gauw tevredenstellen tr: hy is net gau tefreden Een zeer goede tuinman tr: in hiele goede, in tigen túnman Goede werken tr: goede wurken Goede lieden tr: goelju, bêste minsken Goed v. vertrouwen tr: goed fan fertrouwen Een goed jaar tr: in goed, bêst jier Dat is goed tr: dat is goed Dat is maar goed ook tr: dat is ek mar goed Hou je goed tr: hâld dy goed Zich niet goed voelen tr: jin net goed fiele Ben je niet goed?, (ben je niet wel?) tr: bist net goed ben je niet wijs? tr: bist net richtich, wiis, bist net goed by, mei de holle Ik ben wel goed, maar niet gek tr: ik bin wol goed, mar net gek Hij is er niet te goed voor tr: hy is der net, neat te goed ta Zo goed niet zijn of ... tr: sa goed net wêze of .. Het zou goed zijn, als ... tr: it soe in goed ding wêze, as .. Wees zo goed mij het zout aan te geven tr: wolst my it sâlt efkes oanjaan? Wees zo goed mij te laten weten of ... tr: lit my efkes witte oft .. Weer goed worden tr: wer goed wurde Weer goed op iem. zijn tr: net mear lilk op immen wêze Op een goede dag tr: op in goede dei Het goed hebben tr: it goed, bêst, tige hawwe Als ik het goed heb tr: as ik it goed haw Goed zijn in tr: goed wêze yn Goed zijn voor tr: goed wêze foar Nergens goed voor zijn tr: nearne goed foar wêze Hij heeft goed praten tr: hy hat goed praten Dat weet jij ook heel goed tr: dat witsto ek hiel goed, ek (wûndere) skoan Wel zo goed tr: wol sa goed, al sa goed Zo goed als tr: sa goed as, fierhinne Zo goed als klaar tr: sa goed as klear, sa nei dien, sa nei ree, sa-sa ree, fierhinne ree Goed wat tr: bêst, flink wat Het komt niet goed tr: it komt net goed, klear Moeder en kind maken het goed tr: mem en bern is it goed mei Zo goed en zo kwaad als het kan tr: sa goed en sa kwea as it kin Alles goed en wel, maar ... tr: allegearre, alles goed en wol, mar .. Het was goed en wel aan de gang, toen ... tr: it wie goed en wol oan 'e gong, doe .. Nog maar goed, (nauwelijks) tr: noch mar amper Net goed! tr: krekt goed! Mij goed! tr: my goed! Goed zo! tr: moai sa! Een zeer goede tuinman tr: in hiele goede, in tigen túnman Goede werken tr: goede wurken Goede lieden tr: goelju, bêste minsken Goed v. vertrouwen tr: goed fan fertrouwen Een goed jaar tr: in goed, bêst jier Dat is goed tr: dat is goed Dat is maar goed ook tr: dat is ek mar goed Hou je goed tr: hâld dy goed Zich niet goed voelen tr: jin net goed fiele Ben je niet goed?, (ben je niet wel?) tr: bist net goed ben je niet wijs? tr: bist net richtich, wiis, bist net goed by, mei de holle Ik ben wel goed, maar niet gek tr: ik bin wol goed, mar net gek Hij is er niet te goed voor tr: hy is der net, neat te goed ta Zo goed niet zijn of ... tr: sa goed net wêze of .. Het zou goed zijn, als ... tr: it soe in goed ding wêze, as .. Wees zo goed mij het zout aan te geven tr: wolst my it sâlt efkes oanjaan? Wees zo goed mij te laten weten of ... tr: lit my efkes witte oft .. Weer goed worden tr: wer goed wurde Weer goed op iem. zijn tr: net mear lilk op immen wêze Op een goede dag tr: op in goede dei Het goed hebben tr: it goed, bêst, tige hawwe Als ik het goed heb tr: as ik it goed haw Goed zijn in tr: goed wêze yn Goed zijn voor tr: goed wêze foar Nergens goed voor zijn tr: nearne goed foar wêze Hij heeft goed praten tr: hy hat goed praten Dat weet jij ook heel goed tr: dat witsto ek hiel goed, ek (wûndere) skoan Wel zo goed tr: wol sa goed, al sa goed Zo goed als tr: sa goed as, fierhinne Zo goed als klaar tr: sa goed as klear, sa nei dien, sa nei ree, sa-sa ree, fierhinne ree Goed wat tr: bêst, flink wat Het komt niet goed tr: it komt net goed, klear Moeder en kind maken het goed tr: mem en bern is it goed mei Zo goed en zo kwaad als het kan tr: sa goed en sa kwea as it kin Alles goed en wel, maar ... tr: allegearre, alles goed en wol, mar .. Het was goed en wel aan de gang, toen ... tr: it wie goed en wol oan 'e gong, doe .. Nog maar goed, (nauwelijks) tr: noch mar amper Net goed! tr: krekt goed! Mij goed! tr: my goed! Goed zo! tr: moai sa! De hoedanigheid v. goed. Goed en kwaad tr: goed en kwea, tsjoed Ik kan geen goed bij hem doen tr: ik kin gjin goed mear by him dwaan Het heeft zich ten goede gekeerd tr: it hat him te'n goede keard nut. Voor iem. eigen goed tr: foar, ta immens goederbêst Ten goede komen v. tr: te'n goede komme oan Zich te goed doen tr: it der goed fan nimme Zich te goed doen aan tr: jin te'n goede dwaan oan krediet. Te goed hebben, houden tr: te goed(e), te guodde hawwe, hâlde Iem. iets ten goede, te goed houden tr: immen eat net kwea (ôf) nimme, kwea-ôf nimme, kweanimme Goederen, (grondbezit) tr: goed (it); (koopwaar) guod (it) Goed en bloed tr: goed en bloed 's Werelds goed is eb en vloed tr: it wrâldske goed is ebbe en floed, jild is as eb, ebbe en tij Kinderen is een aardig goedje tr: bern is aardich guod De Alziende tr: de Alsjende Het alziend oog tr: it alsjend each Zijn gezondheid verachtelozen tr: jin ferrinnewearje litte Een komkommer tr: in komkommer Een schijfje komkommer tr: in daalderke komkommer Gemotiveerd tr: motivearre Een oude zeerob tr: in âld wetterrôt Niet bepuind tr: ûnbepune De zolen van zijn schoenen lopen tr: jin de soalen, soallen út 'e skuon rinne Schrijf dat maar op, onder de zolen van je schoen tr: dat kinst wol ûnder de skuon, de (bal fan 'e) skoech, de skoechsoalen, skoechsoallen skriuwe Daarvoor moet je een heel eind reiken tr: dêr moat men in hiel ein foar rikke, dat is in hiele rik geven. Iem. de hand reiken tr: immen de hân jaan Iem. de behulpzame hand reiken tr: immen hantlangje, in hantaast foar immen dwaan zich uitstrekken tot. Zover het oog reikt tr: in gesicht fier Het water reikte ons tot aan de knieën tr: it wetter kaam ús oan 'e knibbels ta Omlijst met ... tr: mei ... der omhinne Kleine teunisbloem tr: nachtpit, Oenothera parviflora L Bep. plant. Echte salie tr: sealje, Salvia officinalis L Iem. smeer geven, (ransel) tr: immen de ribben smarre, ribsmoar, ribbesmoar (mei pynoalje) jaan Met verf besmeurde handen tr: fervige hannen Dat huis mag wel eens een verfje hebben tr: dat hûs moat nedich ferve wurde, mei wolris in kwastfol ferve hawwe, is nedich ferve Niet (goed) uit de verf komen tr: der net (goed) út komme Aprilgrappen tr: aprilgrappen, aprilsgrappen, aprillerij Een aprilgrap uithalen tr: aprilje Met iem. een aprilgrap uithalen tr: immen april-foar-(de-)gekhâlde, immen foar april hawwe Spottend gez. tegen iem. met wie men een aprilgrap uithaalt tr: april-foar-(de-)gek! Aan diggelen tr: yn diggels Bos haverstro tr: hjouwergrude Hij zelf tr: hysels Gelijkelijk verdelen tr: lykop ferpartsje Tilbare have, (roerende goederen) tr: tilber guod Mijns, haars, zijns enz. ondanks tr: tsjin 't sin -Ondank is 's werelds loon tr: ûntank, stank is it lean fan 'e wrâld, goeddwaan wurdt mei stank leanne, as de bargen genôch hawwe, dan skoppe se de trôch om Te paard rijden tr: hynsteride Rijden en rossen, (hard, woest rijden) tr: ride en rosse, ride en jeie Hem rijden, (in de knijp zitten) tr: yn 'e bekniping, knipe sitte Door rijden geschikt maken voor het volle gebruik tr: beride: in reed, wei beride Door het rijden stukmaken tr: ferride: de dyk ferride De fiets rijdt zwaar tr: dy fyts rydt, skoot swier Wij gaan rijden op de vaart tr: wy gean te, sille te riden op 'e feart Het schip rijdt, (voor anker rijden) tr: it skip rydt, heuvelet, hevelet Op zijn stoel zitten te rijden tr: op 'e stoel omridelje, omride IJverig bezig, in de weer zijn tr: warberje IJverig bezig, in de weer zijn tr: warberje Er eentje verschalken (nl. een borrel) tr: ien snappe, snippe Gekorven dieren tr: kerfdieren Handen en voeten samenbinden tr: hannen en fuotten oaninoar bine, fêstbine Hij heeft paardenvlees gegeten (hij is dartel, druk) tr: de breakrommels, grôtskerrels, hjouwerkerrels stekke him Door broei aangetast hooi tr: broeierich, broeiïch hea dreiging v. onweer. Er zit broei in de lucht tr: de loft broeit (op), der broeit wat (op) In de broei zitten, (moeilijkheden) tr: yn 'e broei, brou sitte Het uitbrullen v.d. pijn tr: it útâlje fan ('e) pine Mevrouw de Vries tr: frou de Vries U moet denken, mevrouw, zoiets valt niet mee tr: mefrou moat tinke, soks falt net ta Kan ik u ergens mee v. dienst zijn, mevrouw? tr: kin ik mefrou earne mei fan tsjinst wêze? werkgeefster v.e. dienstbode, werkster enz. tr: de frou Wilt u me even helpen, mevrouw? tr: wol de frou my efkes helpe? Plankgas geven, rijden tr: him goed op 'e sturt traapje Iem., iets te laag aanslaan tr: immen, eat te leech oanslaan, hawwe Flink aanstappen tr: flink oanstappe, de loop, stap deryn, derûnder hawwe Op iem. aanstappen tr: op immen tastappe Melktanden v.e. schaap tr: lammetosken Bekommerd zijn om, over tr: ynsitte oer, yn noed sitte, wêze oer Een sterk gestel hebben tr: sterk wêze, goed yninoar sitte, geef fan ynhâlden, ynhouten wêze Een zwak gestel hebben tr: net sterk, net geef wêze Evenzo klein als tr: like lyts as Zo zwart als een Moor tr: sa swart as in moar Dat is nuttig tr: dat is nuttich, dat is in goed ding Dat is nuttig tr: dat is nuttich, dat is in goed ding Zo dom als het achtereind v.e. koe, varken tr: sa dom, stom as it efterein fan in ko, baarch Een doordeweekse dag tr: in dei yn 'e, troch de wike Doordeweekse kleren tr: deiske, deize klean Doordeweekse bezigheden tr: deistich, daagliks, dageliks wurk Dat brengt geld in 't laatje tr: dat bringt jild yn 't laadsje Er komt daar veel geld in 't laatje tr: it is dêr allegearre stryk yn it laadsje Aan het laatje zitten tr: oan it laadsje sitte Een randstedelijk gebeuren tr: in rânestêdbarren te werk stellen, gebruiken. Veel kracht ontplooien tr: gâns, hiel wat út 'e wei sette Initiatieven ontplooien tr: inisjativen nimme, de foarstap nimme Zich ontplooien tr: jin ûntjaan Zijn persoonlijkheid ontplooien tr: jin ûntjaan Er was een kloppartij tr: der wie fjochterij, slaggerij Bedrijvend (gramm.) tr: bedriuwend geld-, muntstuk i.h.a. tr: pinning Op de penning (zestien), v.d. penning zestien zijn tr: op, fan pinning sechtsjin wêze Penningen, (geld) tr: jild, sinten Iets beu zijn tr: eat ba wêze, earne ba fan wêze, eat gram, sêd wêze, earne (skjin) jins nocht fan (ôf) hawwe, earne fan iten en dronken hawwe Het beu zijn tr: it ba, gram, sêd wêze, jins nocht (derôf) hawwe Weerklank vinden tr: oanklang fine Dat is nog twijfelachtig tr: dat is noch twivelich, dat is noch in twivelder, dat stiet noch yn 'e kiif Het is nog twijfelachtig of het doorgaat tr: it is noch lang net wis dat it trochgiet, it is noch sa ja sa nee oft it trochgiet Beantwoorden aan de verwachtingen, het doel e.d. tr: foldwaan Wil je ruilen? tr: wolst ruilje, om? Met iem. ruilen tr: mei immen ruilje, omsette, omstekke Niet met iem. willen ruilen tr: net mei immen ruilje, omstean wolle Met de hand wieden tr: hânwjudzje Iem. nors bejegenen tr: immen toar bejegenje Iem. nors bejegenen tr: immen toar bejegenje Een slimme kerel tr: in snoade, liepe, tûke, betûfte keardel Iem. te slim (af) zijn tr: it immen ôfwinne, immen it nijjier ôfwinne Een slimme kerel tr: in snoade, liepe, tûke, betûfte keardel Iem. te slim (af) zijn tr: it immen ôfwinne, immen it nijjier ôfwinne Met kunst en vliegwerk tr: mei keunst en fleanwurk Ruchtbaarheid krijgen tr: buorkundich, bekend wurde Ruchtbaarheid aan iets geven tr: eat buorkundich, bekend meitsje, eat oer de buorren, streek bringe Ergens geen ruchtbaarheid aan willen geven tr: earne gjin rop fan hawwe wolle, eat gjin wurd hawwe wolle, earne de tromme net fan slaan, it net op 'e tromme hawwe wolle, earne gjin trompetten fan blaze Ben je nog niet gekleed tr: hast de klean noch net oan? Netjes gekleed tr: kreas yn 'e klean In het zwart, wit gekleed tr: yn 't swart, wyt Erop gekleed zijn tr: derfoar, derop klaaid wêze Een gekleed pak tr: in klaaid pak Dat staat gekleed tr: dat stiet klaaid, deftich Knobbelziekte bij vee tr: groat, grôt en dimp Dat is niet erg vleiend tr: dat is net sa kompliminteus, dat is net sa'n grut komplimint Zachte heelmeesters maken stinkende wonden tr: sêfte dokters meitsje stjonkende wûnen Tollen met een drijftol tr: giseltopje Neerkijken op iem., iets (fig.) tr: delsjen op immen, eat Sluiten door iets erop te leggen. Een graf toeleggen tr: de stien op it grêf lizze Een luik toeleggen tr: in lûk tichtdwaan Een gratificatie toeleggen tr: in gratifikaasje tawize erop toegeven. Ik moet er geld op toeleggen tr: ik moat der jild by dwaan, lizze aansturen, het aanleggen, het gemunt hebben op. Zich toeleggen op tr: jin útlizze, útjaan op Je legt het erop toe, ruzie te maken tr: do stjoerst it derop oan om rûzje te meitsjen Het op iemands leven toeleggen tr: it op immens libben talizze In gesprek tr: yn petear Met iem. in gesprek raken tr: mei immen yn petear, oan 'e praat reitsje Met iem. in gesprek zijn tr: mei immen yn petear wêze, mei immen oan 'e praat wêze, mei immen yn ('e) reden wêze, immen te reden, te wurden wêze Het gesprek goed gaande kunnen houden tr: it wol pratende hâlde kinne Het gesprek een andere wending geven tr: in oare draai oan it petear jaan, yn (in) oar petear slaan, yn oar praat slaan Zich in een gesprek mengen tr: jin yn in petear minge, bejaan Zich onbeleefd in het gesprek mengen tr: de mûle, bek, snút deryn, der mei yn slaan Het gesprek ergens heen willen sturen tr: earne op oan, ta wolle Toen was het gesprek afgelopen tr: doe hiene wy ôfpraat Een gesprek voeren (met) tr: in petear hawwe (mei) Een levendig gesprek met iem. voeren tr: (wakker) mei immen op 'e tried wêze Iem. bij de politie aangeven tr: immen by de plysje oanjaan, oansette Dat is mannentaal tr: dat is praat! Met de broodmand lopen tr: mei de bolkoer rinne, boljeie, bôlejeie, bolrinne, bolkoerrinne, stútjeie, stútrinne Ik groet je!, ik wil je groeten! tr: ik sil dy groetsje! Zo bang als een haas tr: sa bang, dapper as in hazze Zo vlug als een haas tr: sa fluch as in hazze Hazen vangen tr: hazzefange Op hazen jagen tr: hazzejeie Het (verneukte) haasje zijn tr: de bear wêze Het vaantje strijken, (flauwvallen) tr: fan it, jins prikje, fan 'e prikke, prikken falle, gean Ongepelde rijst tr: brune rys, húltsjerys Van rijst tr: rizen Engelse alant tr: wylde alant, Inula britannica L De veters losmaken tr: de fiters losmeitsje, losfiterje Bandeloos, woest. Het ging er schouw toe tr: it gie der skou troch, om wei Bandeloos, woest. Het ging er schouw toe tr: it gie der skou troch, om wei V. heide (gemaakt) tr: heiden: in heiden biezem, bjinder, skrobber Zich gewonnen geven tr: belies jaan, it oerjaan, de striid ferlern jaan Gewonnen spel hebben tr: it yn 'e hân, yn hannen hawwe Gewonnen en getogen tr: hikke en tein Zo gewonnen, zo geronnen tr: sa wûn, sa rûn, koart ryk, koart earm, mei in appel wûn, mei in appel ferlern verkleinen. Een salaris v. € 15000,- tot € 14000,- terugbrengen tr: in salaris fan € 15000,- werombringe ta € 14000,- verklaren. Alle gevallen zijn tot dezelfde grondregel terug te brengen tr: alle gefallen binne werom te bringen, lieden ta deselde grûnregel Op de keper beschouwd, bekeken tr: goed besjoen Zich verzamelen tr: jin sammelje Verzamelde gedichten tr: sammele fersen Gebefte lijster tr: beflyster, Turdus torquatus L Obstakels (fig.) tr: tûkelteammen Ik voel me gejaagd tr: it jaget my Gejaagd werken tr: skreppe, skrippe en klauwe, skuorre Hij is het doodschoppen niet waard tr: hy is it deaskoppen net wurdich Dat geeft verademing tr: dat jout ferromming, romte Tot verademing komen tr: ta rêst komme, yn ('e) bedarring komme Dat was een verademing tr: dat wie in ferromming, dat joech romte Maria-Lichtmis tr: Marije-Ljochtmis, Ljochtmis Aan iem. ondergeschikt zijn tr: ûnder immen stean Een ondergeschikte zin (gramm.) tr: in ûnderskikte sin Het ene ondergeschikt maken aan het andere tr: it oare foargean litte, boppe it iene gean litte, it iene foar it oare wike litte v. mindere betekenis. Een ondergeschikt aandeel in de strijd tr: in lyts, minder wichtich, net sa wichtich oanpart yn 'e striid Een ondergeschikte rol tr: in byrol, in minder wichtige, net sa wichtige rol Een ondergeschikt punt tr: in punt fan minder belang, in minder wichtich punt, net sa'n wichtich punt V. ondergeschikt belang tr: fan minder belang Bedlegerig worden tr: op bêd, fan 'e baan reitsje (Voor) een misdrijf boeten tr: foar in misdriuw boete, boetsje Iets met het leven boeten tr: eat mei de dea bekeapje, betelje Belang hebben bij tr: belang hawwe by Belang in iets stellen tr: earne belang yn stelle Een zaak v. belang tr: in ding fan belang Een drukte v. belang tr: in drokte fan belang, oanbelang Het is van belang dat tr: it is saak dat Het is in ons aller belang tr: it is yn it belang fan ús allegear, allegearre Het is v. weinig belang wat er met mij gebeurt tr: der is net folle oan my gelegen In strijd met zijn eigen belangen handelen tr: tsjin jinsels stean, jinsels yn 'e wei stean Iem. in zijn belangen treffen tr: immens belangen oantaaste Ergens heg noch steg weten tr: earne poerfrjemd wêze Naar vereis v. omstandigheden tr: al nei 't de omstannichheden it easkje Bij voortduring tr: algeduerich, algeduerigen, allegedueren, allegeduerigen, hieltyd (wer) Het is daar niet pluis tr: it doocht dêr net, dat is dêr gjin goed spul, it is dêr net (al te) plús, it is dêr net suver Met veerkrachtige tred lopen tr: feardich op 'e gong wêze Geschift zijn tr: se net allegear hawwe, net goed wiis wêze Een schichtig paard tr: in spûksjenner, spûksjogger Een schichtig paard tr: in spûksjenner, spûksjogger De linkervleugel v.e. gebouw, leger tr: de lofterfleugel fan in gebou, leger De linkervleugel v.e. politieke partij tr: de lofterfleugel fan in politike partij Met de uitgestrekte armen omvatten tr: omfieme, omfiemje, befieme, befiemje Zijn faillissement aanvragen tr: jins fallisemint oanfreegje, yn it fallisemint gean Iem. een faillissement aandoen tr: immen yn it fallisernint helpe, nimme Een tiendelige breuk tr: in tsiendielige breuk Het tiendelig stelsel tr: it tsiendielich stelsel Een tiendelig theeserviesje tr: in tsiendielich teeservys Alle hens aan dek, alle hens op 't dek tr: oan board. her, adv Her en der tr: hjir en dêr Eeuwen her tr: iuwen her, lyn V. ouds her tr: fan âlds We moeten elkaar geen lijzebet noemen tr: lit ús inoar gjin Lútsen neame Ik kan niet wisselen (m.b.t. geld) tr: ik kin net wikselje, ik kin it net dwaan, meitsje, ik haw net werom Kunt u dit honderdje ook wisselen? tr: kinne jo dit hûndertsje ek wikselje, stikken krije, brekke? Ik kan wel wisselen tr: ik kin wol wikselje, ik kin it wol dwaan Woorden wisselen, (met elkaar spreken) tr: mei-inoar prate ruzie hebben tr: wurden hawwe V. gedachten wisselen (over iets) tr: (earne oer) redendiele Brieven wisselen tr: briefkje Dat kan ik niet wisselen, (daar heb ik niet van terug) tr: dat kin 'k net wikselje V. tanden wisselen tr: wikselje tr: toskwikselje tr: útwikselje De kinderen zijn aan het wisselen tr: de bern binne yn it wikseljen De stem wisselt tr: hy is mei de stim yn it wikseljen Maanblind zijn tr: moanne-eagen hawwe Een maanblind paard tr: in hynder mei moanne-eagen Zich het leven benemen tr: jinsels it libben benimme Het gebed des Heren tr: it Us Heit Dat is een gebed zonder eind tr: dat is in gebed sûnder ein Aard- en nagelvast tr: ierdfêst en neilfêst Dwergje tr: dwerchje (it), dwerchmantsje (it) Is er vanavond iets op de buis? tr: is der jûn ek wat op 'e buis? Zij wordt wat simpel tr: hja wurdt wat simpel, sawat goed, goedweihinne Hij is maar een simpel soldaat tr: hy is mar in sljocht, simpele soldaat Hij was maar simpel machinist tr: hy wie mar in simpele masinist Zij wordt wat simpel tr: hja wurdt wat simpel, sawat goed, goedweihinne Hij is maar een simpel soldaat tr: hy is mar in sljocht, simpele soldaat Hij was maar simpel machinist tr: hy wie mar in simpele masinist Vloeken als een ketter, ketellapper tr: flokke as in heiden, in hinger, hingers, in ketter, in kriichsheld, kriichshelden, in matroas, in polderjonge, in ridder, in (âld) soldaat, in Turk Die kleuren vloeken tegen, met elkaar tr: dy kleuren flokke (mei-inoar), fjochtsje, skrikke, fearje net Halfjaarlijkse termijnen tr: terminen fan in healjier De halfjaarlijkse controle tr: de kontrôle fan elk healjier Halfjaarlijkse termijnen tr: terminen fan in healjier De halfjaarlijkse controle tr: de kontrôle fan elk healjier In wanorde tr: yn disoarder, dusoarder, yn trewyn, yn ûnstjoer, oerstjoer, oeral In wanorde brengen tr: yn disoarder, dusoarder, yn trewyn, yn ûnstjoer bringe, yn trewyn jeie, oer (de) staach sette, smite, feravensearje, ferheisterje In wanorde liggen tr: yn disoarder, dusoarder, yn trewyn, yn ûnstjoer, oer (de) staach lizze Zo scherp als een vlijm tr: sa skerp as in flime De zaal was goed bezet tr: de seal wie goed beset Hij is bezet op de borst tr: it boarst is him beset, hy is fol yn 't boarst, hy is, sit fol Mijn dagen zijn bezet tr: myn dagen binne beset Altijd bezet zijn tr: altyd beset wêze Erg bezet zijn tr: tige beset wêze, it bannich, bandich hawwe Bezet gebied tr: beset gebiet met een onverwacht of dringend voorstel, betoog e.d. overvallen. Iem. (met iets) overrompelen tr: immen (mei eat) op 'e hûd, lea, falle, immen (mei eat) oer 't mad, mêd komme Dat voorstel overrompelde ons tr: dat útstel kaam ús oer 't mad, mêd De klemtoon verkeerd leggen tr: de klam ferkeard lizze Zonder klemtoon tr: ûnbeklamme De klemtoon leggen op, de klemtoon ligt op (fig.) tr: de klam lizze op, de klam leit op Tut tut! tr: ho ho! (De) hulp inroepen v. iem. tr: immen te help roppe Om hulp roepen tr: om help roppe Iem. te hulp komen tr: immen te help komme Hulp v. iem. hebben tr: help fan immen hawwe Een goede hulp tr: in goede help Een hulp in de huishouding tr: in help (yn 'e húshâlding) Zonder hulp zitten tr: sûnder help sitte Je komt als geroepen tr: do komst krekt fan pas Kom hier! tr: kom hjir!, hjir komme! Eraan komen tr: deroan (setten) komme Ergens vandaan komen tr: earne wei (setten) komme Dichter bij iem. komen (lett. & fig.) tr: nei immen ta hâlde. Er is een doorlopend komen en gaan, it rûgelet al mar oan Ik zie hem liever gaan dan komen tr: ik sjoch him leaver fan efteren as fan foaren Ergens geregeld komen (op bezoek) tr: earne jins kommen, de komst, de loop, de rin hawwe, it paad earne waarm hâlde Er moet daar een kindje komen tr: by har is wat op komst, dêr is in bern op kommen Hoe komt dat? tr: hoe komt dat? Hoe komt het, dat ... tr: hoe komt it, dat ...? Dat komt v., door ... tr: dat komt fan, troch .. Hoe kom je zo bleek, vuil? tr: hoe komst sa bleek, smoarch? Dat komt eerst tr: dat komt earst Mijn arm kwam ertegen aan tr: ik kaam der mei de earm tsjinoan Hij komt hier wonen tr: hy komt hjir te wenjen Kom je een avond dammen tr: komst in jûn te dammen? Hij kwam dat zeggen tr: hy kaam om dat te sizzen De hond kwam bij mij liggen tr: de hûn kaam by my te lizzen Ik kom naast je zitten tr: ik kom neist dy te sitten Ik kom achter je staan tr: ik kom efter dy te stean Hij kwam er langzaam aan fietsen tr: hy kaam der stadich oan fytsen Wie komt daar de straat in rijden? tr: wa komt dêr de strjitte yn riden? Komen om te betalen tr: komme om te beteljen Komen te sterven tr: komme te (fer)stjerren, wei komme te reitsjen Komen te kosten tr: komme te kostjen Dat komt je te spijten tr: dat komt dy te muoien, spiten Komen te vallen tr: komme, reitsje te fallen Daar kwam ze aan gehold tr: gelopen, dêr kaam hja oan draven, rinnen Het komt wel (weer) goed tr: it komt wol (wer) klear Hij kwam niet uitgepraat tr: hy rekke net útpraat Het moet maar komen zoals het komt tr: it komt mar sa't it komt, dat moat syn hert mar ophelje, dat moat syn (eigen) kont, him de kont mar rêde, it rôlet mar sa't it rôlje wol Hoe kom je aan dat verhaal? tr: hoe komst oan dat ferhaal? Hoe komt ze aan die jongen? tr: hoe komt se oan dy jonge? Als je aan hem komt, kom je aan mij tr: ast oan him komst, komst oan my Erop aan komen, (zwaar werk zijn) tr: derop oan, derta komme Ergens achter komen tr: earne efter komme, eat gewaar wurde Daar komt nog bij, dat ... tr: dêr komt noch by, dat .. Hoe kom je erbij? tr: hoe komst derby, krijst it yn 'e holle! Daar kan ik in komen tr: dat kin 'k my begripe, dat wol my wol oan, dat wol wol yn my del, dêr kin 'k by Daar komt niets van in tr: dêr kin neat fan komme Komen met tr: komme mei: komme mei beswieren Komen om tr: komme om: komme om appels, help Kom daar nou eens om! tr: kom dêr no ris om! Komen op tr: komen op: op in idee komme Vervolgens kwam de spreker op ... tr: dêrnei kaam (de) sprekker op .. Er niet op kunnen komen tr: der net op komme kinne Op de zaak, ter zake komen tr: ta de saak komme Er bovenop komen tr: der boppe-op komme Dat komt op 200 euro tr: dat komt op 200 euro Ergens toe komen tr: earne ta komme Men komt er vaak niet toe tr: der komt faak net, neat fan Ergens niet toe kunnen komen tr: (dertsjinoan) skytskoarje, dertsjinoan hingje Komen tot tr: komme ta: ta(de) frijdom, frede, rêst, wierheid komme Tot zichzelf komen tr: ta jinsels komme Hij komt maar tot mijn schouder tr: hy komt my mar oan it skouder ta Ergens uit (kunnen) komen tr: earne út komme (kinne) Komen uit tr: komme út: lears komt út it âldere wurd learhoas Komen v., (afkomstig zijn v.) tr: komme fan Dat zal er nog v. komen tr: dat sil der noch ta komme Daar komen ongelukken v. tr: dêr komme ûngemakken fan Dat komt er nu v. tr: dat hast der no fan V. slapen kwam niet veel tr: sliepen kaam net folle fan Daar kan niets v. komen tr: dat kin neat wurde Er komt niets v. tr: it wurdt him net, it wurdt neat Komt er nog wat van? tr: wurdt it ek noch wat? Het zal er nu toch v. komen tr: it sil no dochs heve Er (kunnen) komen tr: der komme (kinne) Een heel eind komen tr: in hiel ein komme Ik kom er niet, (ik heb niet genoeg klein geld) tr: ik kin it net dwaan - Kom ik er vandaag niet, dan kom ik er morgen tr: kom ik hjoed net, dan kom ik moarn Op zijn allerbest tr: op syn bêst Op zijn allerbest tr: op syn bêst Mijn, zijn grootouders (v. vaderszijde) tr: ús, syn pake en beppe (fan heitekant) Een winstgevend zaakje tr: in foardielich saakje De onderneming is weer winstgevend tr: de ûndernimming makket wer winst Een winstgevende onderneming tr: in winstmeitsjende ûndernimming Een doorn in het oog (fig.) tr: in stikel yn 'e foet Dat is ons een doorn in het oog tr: dat is ús (slim) yn 'e wei, dat waakst ús yn 'e eagen Echte guldenroede tr: goudgjirde, gielroede, Solidago virgaurea (L.) door branden verdwijnen. Het huis is weggebrand tr: it hûs is ôfbaarnd, delbaarnd Het binnenste is weggebrand tr: it binnenste is weibaarnd er vandaan krijgen. Hij is er niet weg te branden tr: hy is der net wei te baarnen Ter omschrijving van ... tr: om ... te omskriuwen Een paard beteugelen tr: in hynder tebeksette Zich beteugelen tr: jin bedimje, bedimme, bedibberje, bedamje, tebekhâlde, ynbine Met argusogen tr: mei arguseagen De milt steekt mij tr: de milt, mylt stekt my De milt kittelen tr: de lever kidelje In kleine brokken afbreken. Kruimels v. h. brood afbrokkelen tr: krommels fan 'e bôle plúzje Zijn derde boek waarvan de titel de meeste lezers zal misleiden tr: syn tredde boek; de titel dêrfan sil de measte lêzers op 'e doele bringe Stadskind zijn, (onder curatele staan) tr: stedskyn wêze De top v.d. berg, mast tr: de top fan 'e berch, mêst Van top tot teen tr: fan kop, top ta tean, teil Met de vlag in top tr: mei de flagge yn top De vreugde steeg ten top tr: de freugde kaam ta in hichtepunt Aan de top gaan, (de eerste zijn) tr: oan 'e top stean Voor top en takel drijven tr: foar top en takel driuwe Van top zeilen, (met volle zeilen) tr: foar top sile Het topje v.d. vinger tr: it topke fan 'e finger Het topje v.d. neus tr: it puntsje, tipke fan 'e noas Hij is voor mij geen vreemde tr: it is gjin frjemd, ûnbekendenien foar my Een vreemde tr: in frjemd Vreemden tr: frjemd In den vreemde tr: yn 'e frjemdte, omfierrens (adv.). Benoorden omgaan tr: om ('e) noard gean (adv.). Benoorden omgaan tr: om ('e) noard gean Drinken als een tempelier tr: drinke as in slatter Zich harden tr: hurdzjen leare Niet te harden tr: net te hurden, net te dwaan Het niet (meer) kunnen harden tr: it net (mear) hurde, úthurdzje kinne Een goede bekende tr: in goede kunde, in goekunde, goekunder Het is een oude bekende tr: it is in âlde bekende, it is (âlde) kunde Ouwelijk doen uitzien. Die kleding verouwelijkt tr: dy klean meitsje âldsk Wakker zijn tr: wekker, te wekker, tewekker wêze Wakker worden tr: wekker wurde Moeilijk wakker kunnen worden tr: in ein wei, fier wei komme moatte Iem. wakker schudden tr: immen wekker skodzje Er niet wakker v. liggen tr: der net wekker fan lizze, der like lekker om sliepe Iets bij iem. wakker maken tr: eat hy immen wekker roppe Platvoeten tr: platfuotten, platpoaten tr: flappers Met platvoeten tr: platfuottich Iem. evenaren tr: immen benei(st) komme, belykje kinne, oankomme De mensen dromden het terrein op tr: de lju kamen yn kloften it terrein op Steeds een antwoord gereed hebben tr: altyd in wjerwurd hawwe, wol wikselje kinne, wol wikseljild hawwe In antwoord op ... tr: yn antwurd op .. Ten antwoord krijgen tr: as antwurd krije De tucht handhaven tr: de tucht bewarje, hanthavenje Er verslonsd uitzien tr: der fersutere útsjen Een buitje (regen) tr: in buike, snitsje rein Schuilende het einde v.e. bui afwachten tr: in bui ôfjeie, ôfride, ôfskûlje De buien volgen elkaar snel op tr: de iene bui jaget de oare We krijgen een bui tr: wy krije in bui, der wurdt ien klearmakke, klearbakt De bui (regen) heeft niet veel te betekenen tr: der sit gjin wetter by, it bringt gjir, wetter oan De bui zien aankomen (fig.) tr: it swurk al driuwen sjen, it al sweven sjen, de geast doarmjen, dwalen, sweven sjen, it spark driuwen, dwalen sjen Bij buien tr: by riten Een groene bui, (een periode v. verliefdheid) tr: in griene rite Hij heeft een groene bui tr: hy hat in griene rite, de maityd giet him oer de lea, sit him yn 't bloed Een blaam op iem. werpen tr: immen in kladde jaan, in smet op immen smite, immen in smet oanwriuwe Hem treft geen blaam tr: hy giet frijút, hy stiet derbûten, hy is skjin op 'e hûd Een voorwaardelijke toestemming tr: tastimming mei betingst, betingsten Zich voorwaardelijk overgeven tr: jin oerjaan mei betingst(en) (foarôf) Een voorwaardelijke straf tr: in straf mei betingst, betingsten Een voorwaardelijke toestemming tr: tastimming mei betingst, betingsten Zich voorwaardelijk overgeven tr: jin oerjaan mei betingst(en) (foarôf) Een voorwaardelijke straf tr: in straf mei betingst, betingsten Iem. opvangen, (iem. in een nieuwe situatie op z'n gemak stellen) tr: immen opheine, ynheine, opfange Een dutje doen tr: in knipperke, slûchje dwaan, nimme Plat op de buik liggen tr: plat op 't liif lizze Een buikje krijgen tr: in blikje, búkje krije Een buik met benen hebben, (zwanger zijn) tr: de bûk fol biennen hawwe Het zijn twee handen op één buik tr: se pisje, skite yn ien pôt (en drage it mei-inoar út), se slaan op ien tromme Je kunt het op je buik schrijven tr: kinst it wol ûnder de skuon, ûnder de (bal fan 'e) skoech, ûnder de skoechsoalen, skoechsoallen skriuwe, kinst it wol ferjitte, dat giet dyn noas, doar foarby Een buik vol tr: in liiffol, bealchfol V. zijn buik een afgod maken tr: foar de bûk libje Ergens zijn, de buik vol v. hebben tr: earne it liif, de mage fol fan hawwe Op heterdaad tr: op 'e die tr: op 'e died Ganzenveren tr: guozzefearren, guozzefear (it), guozzeplom Dat staat op het programma, (dat is men van plan) tr: dat stiet op it programma Vinnigheden tr: finnichheden Hologig zijn tr: hol út 'e eagen sjen, derút sjen as in deaholle, deadsholle Met lamheid geslagen tr: lamslein Spierpijn hebben tr: pynlike, seare spieren hawwe Full speed tr: fuil speed Het is gelukt tr: it is slagge, goed beslein, goed beteard Het lukte hem erin, eruit, erheen, ervandaan te komen tr: hy slagge deryn, derút, derhinne, derwei Het lukte hem naar de stad te komen (voor werk, een huis) tr: hy slagge nei de stêd Het was een opeenvolging van ... tr: de, it iene ... kaam nei, jage de, it oare .. De schoolmeester spelen, uithangen tr: skoalmasterje Per autobus reizen tr: busreizgje, busride Bezienswaardig zijn tr: it besjen (wol) wurdich wêze Een voortgaande beweging tr: in trochgeande beweging Voortgaan met tr: fierder gean, trochgean, fuortfarre mei Ga voort tr: gean fierder, troch doorgaan, plaatshebben. Het zal voortgaan tr: it giet troch, oan vuil makend. Smerig werk tr: smoarch wurk. Smerig weer, fiis, goar waar schandelijk. Een smerige zaak tr: in fize saak Iem. smerig behandelen tr: immen smoarch behannelje Smerige taal tr: smoarch, fiis, goar praat vuil makend. Smerig werk tr: smoarch wurk. Smerig weer, fiis, goar waar schandelijk. Een smerige zaak tr: in fize saak Iem. smerig behandelen tr: immen smoarch behannelje Smerige taal tr: smoarch, fiis, goar praat Een ambtenaar verplaatsen tr: in amtner ferplakke, oerplakke Moeilijk te verplaatsen zijn tr: swier te rissen wêze Zich verplaatsen tr: jin ferpleatse Hij verplaatst zich moeilijk tr: hy is min op 'e gong De depressie verplaatst zich langzaam naar ons tr: de depresje komt stadich ús kant oer Zich verplaatsen in (fig.) tr: jin tinke yn Bij uitstek tr: by útstek Een zucht lozen, slaken tr: in sucht (slûpe) litte, lûke Een diepe zucht tr: in swiere sucht, sike Een diepe zucht slaken tr: in sucht ophelje, oplûke In een vloek en een zucht tr: yn, mei in flok en in sucht, in sike en in sucht, yn in sucht Een zuchtje, (een lichte zucht) tr: in suchje tr: in suchtsje een zeer zacht windje tr: in suchje, suchtsje, siichje, sigentsje Onder de blote hemel tr: ûnder de bleate loft Als de hemel valt, krijgen alle mensen een blauwe slaapmuts tr: as de loft delkomt, delfalt, hawwe wy allegearre in blauwe mûtse op Een hemel op aarde tr: in himel, himeltsje op ierde Het schreit ten hemel Lieve hemel! tr: leave santjin! Een spanne tijds tr: in koarte tiid, in lyts hoartsje Een aardig span(netje) tr: in aardich spantsje Instemming vinden tr: ynstimming, oanklang fine In (alle) eer en deugd tr: yn eare en deugd Dat doet mij deugd tr: dat docht my deugd Lieve deugd! tr: leave santjin, leave sei! Verdronken eer hij water had gezien tr: ferdronken ear 't er wetter sjoen hie Ik verdrink in die jas tr: ik fersûp, wurd wei yn dy jas In de feiten verdrinken tr: yn 'e feiten fersûpe, omkomme Verlangen naar tr: langje nei, útsjen nei Verlangend uitzien tr: fierkje Dat is alles wat men verlangen kan tr: dat is alles wat jo begeare kinne Branden v. verlangen tr: baarne fan langst Branden v. verlangen naar tr: baarne fan langst nei, flamje nei, op Op verlangen te tonen tr: op fersyk sjen te litten Het roer omwerpen tr: it roer omsmite Hees zijn tr: heas wêze, it op it lûd hawwe Hij is hees geworden tr: hy is heas wurden, it is him op 'e kiel, it lûd set Dat brengt wat leven in de brouwerij tr: dat bringt wat libben yn 'e brouwerij Een naaicursus volgen tr: op it naaien gean Baden in ... tr: swimme yn .. Zich beroemen op tr: jin beromje op tr: jin ferheffe, foarstean litte op, grut gean op Witte krodde tr: wite kyk, stjonktaske (it), Thlaspi arvense L Tweede hooioogst tr: twadde ûngetiid, nei-ûngetiid, neigers-ûngetiid Hartroerend zijn tr: (jin) yn it moed taaste Gips is onoplosbaar in water tr: gips lost net op yn wetter Een grote hoogte tr: in himelshichte De hoogte hebben, krijgen, (dronken zijn, worden) tr: de hichte hawwe, krije Uit de hoogte zijn tr: út 'e hichte, ôfhâldend, ôfhâldich wêze Ter hoogte v.d. kerk, (in de buurt v.d. kerk) tr: op 'e hichte fan 'e tsjerke tr: by de tsjerke Ergens geen hoogte v. kunnen krijgen tr: earne gjin hichte fan krije kinne, earne gjin ferstân fan hawwe Geen hoogte v. iem. kunnen krijgen tr: gjin hichte fan immen krije (kinne) In de hoogte, (naar boven) tr: yn 'e hichte Iem. in de hoogte steken (fig.) tr: immen yn 'e hichte stekke, immen by de wâl op skuorre, immen op 'e toer tille Het blijft op dezelfde hoogte, (er is weinig verandering) tr: it bliuwt mar op ien hichte Zich op de hoogte stellen (van) tr: jin op 'e hichte stelle (fan) Op de hoogte zijn tr: op 'e hichte wêze V. iets op de hoogte zijn tr: mei, fan eat op 'e hichte wêze Iem. (v. iets) op de hoogte brengen tr: immen (fan eat) op 'e hichte bringe Tot op zekere hoogte tr: oan in hichte ta, ta in hichte De twaalfvingerige darm tr: de koarte term Witte abeel tr: abeeljebeam, abeelje, sulverling, Populus abba L Leden aanwinnen tr: leden winne Land aanwinnen tr: lânwinne tr: lânoanwinne Aanwinnen in tr: oanwinne yn Loodrecht staan op tr: leadrjocht, te lead stean op Loodrecht staan op tr: leadrjocht, te lead stean op Zich ontspinnen tr: ûntstean, jin ûntjaan Te(n) uwent tr: by jo, by jo, jowes thús, by jo oan hûs tr: by jim, jimme, by jim, jimme, jimmes thús, by jim, jimme oan hûs Roofbouw plegen tr: rôfbou begean Een dichte motregen tr: in tsjûke, tichte stower Een lichte motregen tr: in griemer Pijn in het kruis hebben tr: it yn it krús hawwe Een nauw kruis hebben tr: nau yn 't krús wêze Een kruis hebben tr: in krús hawwe, raar oanlotte wêze Het is een kruis met die jongen tr: it is in krús mei dy jonge God geeft kracht naar kruis tr: God jout elk kjeld nei't er klean hat Een kruis maken tr: in krús slaan Kruis of munt tr: krús of letter, munt Kruis noch munt hebben tr: krús noch munt hawwe Hij heeft al zes kruisjes achter de rug tr: hy hat al seis krúskes op 'e rêch Twee rietbossen tr: in werp reid Wie heeft hier te gebieden? tr: wa hat it hjir foar it sizzen, it hjitten? De gebiedende wijs (gramm.) tr: de hjittende foarm Explosieven tr: eksplosiven Explosieven tr: eksplosiven Elkaar ontwijken tr: inoar mije Zich verdedigen tr: jin ferdigenje, ferwarre, te war stelle Lichtgeraakt zijn tr: nau te hippen, hitten wêze, daliks oanstutsen, ynienen, gau rekke wêze Hij is lichtgeraakt tr: it is nau mei him te hippen, hitten, it aai, hoarntsje is gau by him kniesd Laten merken tr: merke litte V. moederszijde tr: fan memmekant, fan ús mem har kant Grote zee-eend tr: grutte see-ein, brune seedûker, Melanitta fusca (L.) Zwarte zee-eend tr: swarte see-ein, swarte marein, swarte seedûker, Melanitta nigra (L.) Tot de grond toe afbranden tr: delbaarne Er wordt iets omgeroepen (door een openbare omroeper) tr: der is wat op 'e bel, skille Iets laten omroepen (door een openbare omroeper) tr: wat op 'e bel, skille hawwe Afstuiten op tr: ôfstuitsje op Een hele kuier tr: in hiele, gâns in kuier Aan, op de kuier zijn tr: oan, op 'e kuier wêze Opgelucht tr: ferlichte, ferlicht, ferromme, rom om it hert Iets jongs (een kind) tr: wat jongs Onze jongste tr: ús jongste Jonger zijn dan een broer, zuster tr: ûnder in broer, suster sitte Mijn broer Jelle, mijn zuster Jetske is twee jaar jonger dan ik tr: ús Jelle, ús Jetske is twa jier jonger as ik, sit twa jier ûnder my Jong en oud tr: jong en âld In mijn jonge jaren, tijd tr: yn myn tiid, tiden Er jong uitzien tr: der jong, jeuchlik útsjen De jongste dag tr: de jongste, einichste dei V. jongs af aan tr: op, fan jongs ôf (oan), (ôf) op Jong gewend, geleerd, oud gedaan tr: it moat der mar jong yn Iets jongs (een kind) tr: wat jongs Onze jongste tr: ús jongste Jonger zijn dan een broer, zuster tr: ûnder in broer, suster sitte Mijn broer Jelle, mijn zuster Jetske is twee jaar jonger dan ik tr: ús Jelle, ús Jetske is twa jier jonger as ik, sit twa jier ûnder my Jong en oud tr: jong en âld In mijn jonge jaren, tijd tr: yn myn tiid, tiden Er jong uitzien tr: der jong, jeuchlik útsjen De jongste dag tr: de jongste, einichste dei V. jongs af aan tr: op, fan jongs ôf (oan), (ôf) op Jong gewend, geleerd, oud gedaan tr: it moat der mar jong yn Jongen krijgen, werpen tr: jongen krije, smite Met jong zitten, (zwanger zijn) tr: mei jong sitte Een meid met jong schoppen, (haar zwanger maken) tr: in faam mei jong meitsje, sette, skoppe, slaan Zeg, jong, kom eens hier tr: hee jong, kom hjir ris! Jong, wat hebben wij gelachen tr: wat hawwe wy lake, jong! Gedaan geven, krijgen, (ontslag) tr: dien (wurk) jaan, krije (Veel) gedaan krijgen tr: (in soad) foarinoar, klear krije Dat krijg je nooit gedaan tr: dat slagget dy noait, dat wurdt neat, dat krijst noait klear, foarinoar Iets v. iem. gedaan krijgen tr: eat fan immen klear krije Alles v. iem. gedaan kunnen krijgen tr: alle (einen en) kanten mei immen út kinne Het is niets gedaan tr: it is neat wurdich Het is gedaan met mij tr: it is dien, ôfrûn, berêden mei my Gedane zaken nemen geen keer tr: it bern is der, it moat rêden, ret wurde Zo gezegd, zo gedaan tr: de die, died op 't wurd, wurd wie die, died Ros krijgen tr: ros krije Hij heeft ros haar tr: hy is ros fan hier Een rosse baard tr: in ros burd De rosse buurt tr: de huorrebuert Zijn handen, voeten wassen tr: hanwaskje, fuotwaskje Zijn gezicht (vluchtig) wassen tr: jin in feech, streek om 'e holle jaan Zich wassen tr: jin waskje Door wassen de kleur (doen) verliezen tr: ferwaskje groter lichtend deel krijgen (v.d. maan). De maan wast tr: de moanne wint, is yn it winnen, yn it oankommen Bij wassende maan tr: by opgeande moanne zich tegen iem., iets kanten tr: jin tsjin immen, eat kantsje, oankantsje, it tsjin immen, eat yn 'e kamp lizze, sette, yn 'e kant sette, stelle Partje (v. bijv. appel, sinaasappel) tr: fearntsje (it) Ik, voor mijn part tr: ik, foar my Voor mijn part kan hij ophoepelen tr: om my, om myn part kin er ophoepelje Het meeste part tr: it meastepart Ergens part noch deel aan hebben tr: earne part noch diel oan hawwe Zijn geheugen speelt hem parten tr: syn ûnthâld kin er net mear op oan, wol it witte Zijn onvoorzichtigheid speelde hem parten tr: syn ûnfoarsichtigens briek him soer op Parten, (grillen, kuren) tr: kluchten, oankomsten, oanslaggen, oanwensten, opkomsten Het plein bij de kerk etc. tr: it plein, it breed by de tsjerke ensfh Wat is uw adres? tr: wat is jo adres, wêr kin ik jo beskriuwe? Dat is een betrouwbaar adres tr: dat is in betrouber, fertroud adres, dy namme dêr is gjin letter ferkeard by Per adres tr: adres Aan het verkeerde adres zijn (fig.) tr: (by immen) oan 'e ferkearde doar wêze, oan 'e ferkearde reak haaie Wanordelijkheden tr: ûngeregeldheden Afbabbelen tr: ôfbekje, bebekje De heler is zo goed als de steler tr: de rieder is net better as de dieder, in heelder is like goed as in stelder In gereedheid tr: klear, foarinoar In gereedheid brengen, maken tr: klearmeitsje, reemeitsje Denk erom! tr: tink derom! Wat geef je erom?, (wat is het je waard?) tr: wat joust derfoar? wat kan het je schelen? tr: wat kin it dy skele? Het erom doen tr: it derom dwaan Zijn partij (behoorlijk) meeblazen, -spelen tr: net swak byspylje, flink meidwaan Een partijtje tr: in protsje, nustje, nustke, rúske, stealtsje Bij partijen tr: by 't partij (Ook) v.d. partij zijn tr: (ek) fan 'e partij wêze, mei yn 'e kompe wêze iem. aanhang. Iem. partij kiezen, partij voor iem. kiezen, nemen, trekken, (iem. belangen voorstaan) tr: immen foarstean het voor iem. opnemen tr: (op) immens kant wêze, immens kant hâlde Partij kiezen, nemen tr: posysje kieze De verstandigste partij kiezen tr: de wiiste wei kieze Boven de partijen staan tr: boppe de partijen stean Men dient beide partijen te horen tr: jo moatte beide partijen hearre, as jo ien hearre, dan hearre jo de helt Partij zijn tr: partij wêze Iem. partij geven, (iem. goed tegenstand bieden) tr: immen partij biede tegen iem. opgewassen zijn tr: immen mânsk, treast wêze, immen stean, immen wol heve, tille kinne Een goede, rijke partij tr: in woldrager Zo spelen dat 2 of meer personen een partij vormen (biljarten, kaarten, kaatsen) tr: maatspylje Een onjuiste voorstelling tr: in ûnkrekte, ûnwiere foarstelling Dat is onjuist tr: dat is ûnwier Onjuiste inlichtingen geven tr: ferkearde ynljochtings jaan Onjuist redeneren tr: ferkeard redenearje Een onjuiste voorstelling tr: in ûnkrekte, ûnwiere foarstelling Dat is onjuist tr: dat is ûnwier Onjuiste inlichtingen geven tr: ferkearde ynljochtings jaan Onjuist redeneren tr: ferkeard redenearje In (het) privé tr: foar jinsels In (het) privé tr: foar jinsels Treuren om, over tr: treurje om Iem. een wederdienst bewijzen tr: immen in tsjinst, deugd werom dwaan In tranen versmelten tr: weirane yn triennen Mijn hart versmelt tr: it hert giet my út Ergens mee verweven zijn tr: earne mei ferweve, ferweefd wêze De graskant maaien tr: wâlmeane Doorzichtige gordijnen tr: trochsichtige, holle gerdinen Lekkere keutel, (liefkozend gez. tegen klein kind) tr: lytse keutel Aarzelen iets te doen tr: earne tsjinoan hingje, skoarje, skytskoarje Een zware koffer slepen tr: in swiere koffer tôgje, toaie, sjouwe, mei in swiere koffer tôgje, omtôgje, toaie, omtoaie, sjouwe, omsjouwe Iem. door een examen slepen tr: immen troch in eksamen skuorre Treurige gevolgen na zich slepen tr: treurige gefolgen hawwe Die japon sleept over de grond tr: dy jûpe sleept, sliert oer de grûn De deur sleept tr: de doar hâldt, twingt, slimmet, slimt Het wiel sleept tr: it tsjil rint, sleept oan De zaak blijft slepen tr: de saak bliuwt yn 'e sloer, de sloer is deryn, it is in sloerderij, sloerdersboel, sloerboel, sloerspul, sloerdersspul Een zaak laten slepen, slepende houden tr: in saak sloere litte, mei in saak sloere, it op in sloeren gean litte, earne mei omsloere Hij heeft meppen gehad, (slaag) tr: hy hat klappen hân Een buil aan het hoofd tr: in bûde, pûde oan 'e holle Daar kun je je geen buil vallen (fig.) tr: dêr rint gjin bloed út Hij is uit de stad tr: hy is bûten de stêd, de stêd út Ik kwam uit het bos tr: ik kaam út 'e bosk wei Uit de tijd v. Radboud tr: út 'e tiid fan Redbad Dat is uit de mode, uit de tijd tr: dat is út 'e moade, út 'e tiid Uit liefde tr: út leafde Uit armoede tr: út, fan earmoed Uit de hand een rechte lijn trekken tr: út 'e hân in rjochte line lûke Uit eten, uit rijden gaan tr: út te iten, te riden gean Uit wandelen gaan tr: (út) te kuierjen gean Hij vloog het raam uit tr: hy fleach (ta) it finster út Die bal is uit tr: dy bal is út Het boek is uit tr: it boek is út Hij is uit, (niet thuis) tr: hy is fuort Uit spelen tr: út spylje Uit en thuis binnen veertien dagen tr: út en thús yn fjirtjin dagen Samen een dagje uit zijn tr: mei-inoar in dei fuort wêze Op iets uit zijn tr: earne op út wêze Op een baantje uit zijn tr: op in baantsje út wêze Met iemand uit zijn tr: mei immen fuort wêze Zijn tijd, straf uit zitten tr: jins tiid, straf út sitte Dat zal onze tijd wel uit duren tr: dat sil ús tiid wol duorje De school, de kerk was uit tr: de skoalle, tsjerke wie út Het is uit (tussen hen) tr: it is út (tusken har) Vandaag is het aan, morgen is het weer uit tr: hjoed is it oan, moarn is it wer út En nu is het uit! tr: en no is it út! En daarmee uit! tr: en dêrmei út!, wei! De kachel is uit tr: de kachel is út Zulke jassen zijn helemaal uit tr: sokke jassen binne hielendal út 'e moade Wacht even, ik ben er uit, (ik kan het niet meer volgen) tr: ho efkes, ik bin derôf Daar kon hij niet over uit tr: dêr koe er net oer út Onder het mom v. tr: ûnder it mom fan Dat geldt van, voor ons allen tr: dat jildt, hâldt foar ús allegearre Een vijf geldt voor, als onvoldoende tr: in fiif jildt as ûnfoldwaande Zijn oordeel geldt voor wijs tr: syn oardiel giet der foar wiis op troch Hij geldt voor drie tr: hy telt foar trije Zijn invloed doen, laten gelden tr: jins ynfloed jilde litte Rechten, aanspraken doen gelden tr: rjochten jilde litte, oanspraak meitsje Redenen doen gelden, (aanvoeren) tr: redenen bybringe Een reden doen gelden tr: in reden tsjilde, as jildich erkenne Zich doen, laten gelden tr: jin jilde litte, fanwegen komme Mijn eerste gedachte gold haar tr: ik tocht earst oan har Die opmerking geldt hem tr: dy opmerking slacht op him, is foar him ornearre Het gold een zaak v. belang tr: it gong om in saak fan belang Het geldt uw eer, leven tr: it giet om jo eare, libben Wat geldt zijn woord? tr: wat is syn wurd wurdich? Dat geldt mij meer dan al het andere tr: dat is my mear wurdich as al it oare Niet(s) gelden bij iem. tr: immen neat telle Jammeren v. pijn tr: âlje fan pine De wind jammert om de schoorsteen tr: de wyn âlet, earmoedet om 'e skoarstien Opgelegd hout tr: oplein hout Een opgelegde kans tr: in net te missen kâns, in prachtige kâns, in prachtkâns Vrezen voor tr: bang wêze foar Iets vrezen tr: earne bang foar wêze Niets te vrezen hebben tr: nearne bang foar wêze hoege, hoege te wêzen Voor zijn leven wordt gevreesd tr: se binne bang foar syn libben Ik vrees, dat ... tr: ik bin bang, haw noed, soarch, soargje, dat ..., my soarget, dat .. Ik vrees v. wel, niet tr: ik bin bang fan al, net De aard, het karakter hebben v. Aarden naar tr: aardzje nei, útskaaie nei, in aardsje hawwe fan Ergens niet kunnen aarden tr: earne net aardzje kinne, meie, earne gjin aard hawwe de mindere zijn, niet evenaren. Voor iem. niet onderdoen tr: foar immen net ûnderdwaan, immen belykje kinne, tsjin immen út kinne, it tsjin immen besette, hâlde kinne Niet, in niets voor iem. onderdoen tr: immen net, neat foarútjaan Aankomende week tr: nije, oankommende, oankomme, takom, takomme, takommende wike De stijging v.d. koffieprijzen tr: it heger wurden fan 'e kofjeprizen Het plegen v.e. goede daad tr: it dwaan fan in goede die, died Afgoderij plegen tr: oan ôfgoaderij dwaan, ôfgoaderij bedriuwe Onrecht plegen tr: ûnrjocht dwaan, bedriuwe Kwaad plegen tr: kwea dwaan Een strafbaar feit plegen tr: eat strafbers dwaan Een misdaad plegen tr: in misdie, misdied bedriuwe Ontucht plegen tr: ûntucht bedriuwe Geweld plegen tr: geweld brûke, mei geweld te wurk gean Bedrog plegen tr: bedroch dwaan, spylje, begean, mei bedragerij, bedroch omgean Diefstal plegen tr: stelle Een moord plegen tr: in moard begean, dwaan, immen fermoardzje Een aanslag plegen op tr: in oanslach dwaan op Echtbreuk plegen tr: oerhoer dwaan Roofbouw plegen tr: rôfbou dwaan Verraad plegen tr: de boel ferriede Verzet plegen tr: jin fersette, ferwar dwaan Overleg plegen (met) tr: oerlizze (mei) Zelfmoord plegen tr: selsmoard begean, jinsels tekoart dwaan Gewoon zijn. Hij placht hier veel te komen tr: hy plichte, plige hjir in soad te kommen Het land is omgeploegd tr: it lân is om Die vervloekte vent tr: dy bliksemse, frekte, ferrekte fint Een vervloekte daad tr: in min stik Een vervloekt schandaal tr: in godsgroulik skandaal Vervloekt weinig tr: in bliksems, frekt, ferrekt lyts bytsje Vervloekt gemeen tr: frekte, ferrekte gemien Wel vervloekt tr: wol bliksem, ferdomme noch (oan) ta Plaats waar iets verdikt is tr: opzwelling. fertsjokking, tsjokte Bezigheden tr: oanslach, wurk (it), hantrekkens Niet veel tr: geen bezigheid hebben, net folie, neat te ferstriken hawwe Lichte; niet serieuze bezigheid, bezigheden tr: pielerij, pielen (it), gepiel (it) Steekpenningen aannemen tr: jin omkeapje litte Zijn reserves aanspreken tr: jins reserves oansprekke Iets in reserve houden tr: eat efter de hân, efterút hâlde Iets aannemen onder reserve, (onder voorbehoud) tr: eat oannimme ûnder foarbehâld Iets aan iem. overlaten tr: eat oan immen oerlitte Je kunt hem niets overlaten tr: kinst neat op him oankomme litte Iem. aan zijn lot overlaten tr: immen oan syn lot oerlitte Niets te wensen overlaten tr: (oer alle boegen) besjen lije kinne Veel te wensen overlaten tr: gjin sprekken, swetsen lije kinne Een kneepje in de wang tr: in knypke yn 't wang De knepen v.h. vak tr: de knepen fan 't fak Daar zit hem de kneep tr: dêr sit him de kneep Ik watertand ervan, het doet mij watertanden, ik begin ervan te watertanden tr: it wetter rint my derfan om 'e tosken Zitten te watertanden tr: mei it wetter om 'e tosken sitte Om v. te watertanden tr: om it wetter fan om 'e tosken te krije Na de verwerping v. zijn wetsvoorstel trad de minister af tr: doe't syn wetsútstel fersmiten waard, gong de minister ôf ... v. formaat tr: ... fan formaat Verlokkelijkheden tr: ferloklikheden v.d. hand wijzen tr: stuiten. kitse, kjitse: in foarstel kitse, kitst wurde as nij lid Vuur ketsen tr: kitse, kjitse Presentje tr: presintsje (it), ferjaartsje (it) Present geven tr: presint dwaan, jaan Present krijgen tr: kado krije Verveloos zijn tr: út 'e ferve wêze Aanstaande zondag tr: ankomme, takom, takomme, takommende snein, no snein Zondag aanstaande tr: no snein Aanstaande zijn, (op komst zijn) Aanstaande leraren tr: oankommende learaars Bakkersmes voor het doorsnijden v.d. poffen tr: pofmês (it) Het gaat op zijn boerenfluitjes tr: it giet mar sawat Baan (v. hemellichaam) tr: baan, gong Wedstrijd op de lange, korte baan tr: langebaanwedstryd, koartebaanwedstryd Ruim baan maken tr: de baan rom, romte meitsje Ruim baan krijgen tr: rom, frij paad hawwe, it paad rom hawwe V.d. baan zijn tr: fan 'e baan wêze Iets op de lange baan schuiven tr: eat op 'e lange baan, wei skowe De baan opgaan tr: it ferkearde paad opgean Iets in goede banen leiden tr: eat yn goede banen liede Moeite hebben iets in goede banen te leiden tr: hâlden en kearen hawwe (om ...) Iem. v.d. baan knikkeren tr: immen út it stee kringe, wrotte Weer in de baan moeten tr: de beage wer oan krije Aan zelfoverschatting lijden tr: in te hege rekken fan jinsels hawwe, jinsels te heech oanslaan De buil begint te slinken tr: de bûde jout him del De groente is bij het koken erg geslonken tr: de griente is o sa besean Het slinken v. zijn overwicht tr: it ôfnimmen, ôftakjen fan syn oerwicht Het getal der bioscoopbezoekers is erg geslonken tr: it tal bioskoopbesikers is tige ôfnommen, ôftakke Die kan heel wat stouwen tr: dy kin hiel wat, wol wat stowe Vals licht tr: twiljocht (it) Tussen licht en donker, (tegen de avond) tr: tusken ljocht en tsjuster Je staat in het licht tr: do stietst my yn it ljocht Licht maken tr: ljocht meitsje Het grote licht gaat uit, (de zon gaat onder) tr: it grutte ljocht giet út Een keuken met maar één licht, (opening in muur of dak om licht binnen te doen vallen) tr: in koken mei mar ien ljochtskepping Iem. het licht in de ogen niet gunnen tr: immen it ljocht yn 'e eagen net gunne Nu gaat mij een licht op tr: no giet my in ljocht op Geen licht in iets zien tr: earne gjin ljocht yn sjen Zijn licht over iets laten schijnen tr: jins ljocht earne oer skine litte, jins kerske oer eat ljochtsje litte Aan het licht komen tr: oan it ljocht komme Aan het licht brengen tr: oan 't ljocht bringe, ûtbringe Iem. het licht uitblazen tr: immen út 'e ljochten helpe Hij is geen licht tr: it is net in grut ljocht Het groene licht geven tr: tastimming, tawurd jaan Bij, op lichte dag tr: op ljochtskyndei Zo licht als een veer tr: sa licht as in fear, dowefearke Een licht persoon tr: in licht fintsje, in blaasom, in blaaswei, in flint Licht in het hoofd zijn tr: licht yn 'e holle, lichthollich, idelhollich, swymhollich wêze, lichtens yn 'e holle hawwe Lichte kost tr: lichte kost, ûndreech iten Juffrouw, meisje v.d. lichte cavalerie tr: in lichte fûgel, in frommes mei skiere knibbels Een lichte slaap tr: in lichte, waakse sliep Men had licht gedacht tr: dat ... jo soene lichtwol tocht hawwe, dat .. Je kunt het licht proberen tr: dat kin licht besocht wurde, kinst it sachs, sêfts, safts besykje Iets licht opnemen tr: earne licht, lichtfeardich oerhinne gean Zo licht als een veer tr: sa licht as in fear, dowefearke Een licht persoon tr: in licht fintsje, in blaasom, in blaaswei, in flint Licht in het hoofd zijn tr: licht yn 'e holle, lichthollich, idelhollich, swymhollich wêze, lichtens yn 'e holle hawwe Lichte kost tr: lichte kost, ûndreech iten Juffrouw, meisje v.d. lichte cavalerie tr: in lichte fûgel, in frommes mei skiere knibbels Een lichte slaap tr: in lichte, waakse sliep Men had licht gedacht tr: dat ... jo soene lichtwol tocht hawwe, dat .. Je kunt het licht proberen tr: dat kin licht besocht wurde, kinst it sachs, sêfts, safts besykje Iets licht opnemen tr: earne licht, lichtfeardich oerhinne gean Daar liggen 3 centen tr: dêr lizze 3 sinten Het kost 15 cent(s) tr: it kostet 15 sinten Zijn centen tellen tr: jins sinten telle Geen cent, (lett.) tr: gjin (reade) sint, krús noch munt niets tr: gjin (heale, heale reade) sint Geen rooie cent bezitten tr: gjin sint op 'e jins melis hawwe Daar heb ik geen centje pijn aan, (dat kost mij geen moeite) tr: dêr haw ik neat mei te krijen, dat is my it oergearkommen mar Op de cent(en) zijn tr: op 'e sint wêze, sinterich wêze Hij bijt een cent in tweeën, middendoor, hij valt dood op een cent tr: hy falt dea op in heale sint, op in stoer, hy soe foar in sint wol dea wolle (as er foar in healtsje wer libben wurde koe), hy wol om in botsen wol stjerre as er foar twa sinten wer libben wurde koe, hy wol foar in kwartsje wol dea as er foar twa dûbeltsjes wer libben wurde kin Centen hebben tr: sinten hawwe, (se) wol hawwe, wol knopen hawwe, spikers, skotspikers hawwe, wol splint hawwe Een aardige cent tr: in aardige sint Hij ziet eruit om hem een cent te geven tr: dat is ien om der ien op ta te jaan, de roeken fleane noch in kear mei him fuort Lopen als een dief, haas, kievit tr: rinne as in dief, hazze, ljip Snel lopen tr: rinne as in foks, skelm, hûn, wynhûn Vlug kunnen lopen tr: hurd rinne kinne, wol út 'e fuotleasten komme kinne Je zult moeten lopen om de trein te halen tr: do silst oanpoatsje moatte om de trein te heljen Hij heeft de hele dag te lopen en te draven tr: hy moat de hiele dei rinne en drave, fleane Die trein loopt niet tr: dy trein giet, rydt net De wind liep naar het oosten tr: de wyn rûn nei it easten De rivier loopt naar de zee tr: de rivier rint nei de see Zijn water laten lopen tr: it wetter rinne litte De goot, kraan loopt tr: de goate, kraan rint Het schip loopt 9 mijl tr: it skip rint 9 milen De motor, het horloge loopt goed tr: de motor, it horloazje rint goed De zaak loopt gesmeerd, als een trein tr: de saak rint as 't spoar, in wiele, in wekker Er lopen dwaze praatjes over u tr: der rint healwiis praat oer jo Het loopt tegen de avond tr: it rint nei de jûn Het loopt naar half zes tr: it lûkt, rint nei healwei seizen De contracten liepen nog tr: de kontrakten rûnen noch Hoe het (ook) loopt, ik moet het hebben tr: it komt op of del, ik moat it hawwe Het moet al heel raar lopen, als ... tr: it moat al hiel raar rinne, komme, as .. Het loopt er druk, (er is veel bezoek) tr: it rint dêr drok Loop!, (maak dat je wegkomt) tr: meitsje datst fuort komst ben je mal tr: flean op, rin allinne, rin hinne Dat boek loopt goed tr: dat boek rint goed, wurdt goed ferkocht Die fiets loopt goed tr: dy fyts rydt goed Met iets lopen, (venten) tr: mei eat rinne Uit elkaar lopen tr: útinoar rinne Laat hem maar lopen, (bemoei je maar niet met hem) tr: lit him mar kuierje Over zich heen laten lopen tr: oer jin hinne rinne, wâdzje litte Laten lopen, (vrijlaten) tr: rinne litte zich niet meer bemoeien met tr: gewurde litte Hoog met iem., iets lopen tr: fier mei immen, eat rinne, weirinne Met elkaar lopen, (omgang hebben met elkaar) tr: mei-inoar hawwe Het op een lopen zetten tr: de spat (deryn) sette, (de) sokken (deryn) sette, fan ruten spylje Zich amuseren tr: jin fermeitsje, jin ferdivedearje In de hoedanigheid van ... tr: as .. Een kind ten doop houden tr: in bern dope litte; foar, ûnder de (preek)stoel komme De doop toedienen tr: de doop betsjinje De gezondheid straalt aan alle kanten v. haar af tr: de sûnens strielet, slacht oan alle kanten fan har ôf Brugwachter die een draaibrug bedient tr: brêgewachter, brêgedraaier Brugwachter die een ophaalbrug bedient tr: brêgewachter, brêgewipper Een paard betomen tr: in hynder tebeksette Zijn hartstochten betomen tr: de hertstochten teamje Een paard regeren, (doen gehoorzamen, bedwingen) tr: in hynder yn 'e macht hawwe Een naamval regeren tr: in namfal regearje Een bloedbad aanrichten onder ... tr: in moard partij hâlde ûnder ... Een fles vol tr: flesfol (it) (Een baby, een lam) met de fles grootbrengen tr: (in poppe, in laam) by de hân opbringe V.d. fles houden tr: oan 'e flesse troud wêze Op de fles gaan tr: op 'e flesse gean, troch de glêzen fleane, troch it goatsgat fleane, om 'e klink gean, oer de muorre gean, om in luchje gean, te sink gean, de banken foar de doar krije, de kaaien op 'e kiste lizze, te útkerken komme, alhiel nei útkerken reitsje, op it gat reitsje, nei Utert gean Erop turven tr: derop turvje Weledele heer tr: rju eale hear De laatste ademtocht tr: de lêste snik Groene kikvors tr: griene kikkert, jork, wetterfroask, Rana esculenta L Bruine kikvors tr: brune kikkert, lânfroask, Rana temporaria L Handelen over, (tot onderwerp hebben) tr: gean oer Opnieuw vergulden tr: opferguldzje Iets vergulden, (mooier voorstellen dan het is) tr: eat moai meitsje Iem. ergens mee vergulden tr: immen earne bliid mei meitsje Iets binnen de perken houden (fig.) tr: eat tusken de perken hâlde Alle perken te buiten gaan tr: oer alle diken en dammen gean, út 'e foegen, kinken rinne Paal en perk In, met het naschip, de naschepen komen, (de laatste zijn) tr: yn 't efterskip komme, mei 't lêste skip komme, oankomme, mei 't lêste skip oan wâl komme Ongebluste kalk tr: ûnlaske, ûnleske kalk Gebluste kalk tr: laske, leske, dwêste kalk Kalk bouwen tr: kalktameitsje De zaak is in kalk en cement tr: de saak is yn kalk en semint Iem. iets kondschappen tr: immen earne kunde, kundskip fan dwaan, immen eat kundich meitsje Hop, hop mijn paardje tr: hop, hop hynke Hoog en wankel tr: tuitelich: in tuitelich brechje Hoog en wankel iets tr: tuitel tr: tuitelbrêge Wankel staan tr: wankel, wif, rank stean Een wankel oud hok tr: in wankel, wankelmoedich âld hok Wankel op de benen staan tr: wankel, koaiïch op 'e skonken stean, wippelskonkich op 'e skonken stean Wankel staan tr: wankel, wif stean Een sterke, forse kerel tr: in sterke buffel, knoffel, in sterken hont, in mânske, gewante, gewoepste keardel Sterk zijn tr: sterk wêze, hiel wat mânsk wêze Sterk in zijn armen zijn tr: earmsterk wêze Een sterke wind tr: in fûle, tichte wyn Een sterk werkwoord tr: in sterk tiidwurd De sterke verbuiging tr: de sterke bûging Honderd man sterk tr: hûndert man sterk Sterke boter tr: sterke, trange bûter Een sterk verhaal tr: in sterk ferhaal Dat is sterk tr: dat is sterk Daar ben ik niet sterk in tr: dêr bin ik net sterk yn, gjin stjer yn Ik maak me sterk, dat ... tr: ik meitsje my sterk, dat .. Sterk staan tr: sterk stean. Sterk gekruid, sterk krûde Ik twijfel er sterk aan tr: ik betwivelje it sterk Hij drinkt sterk tr: hy drinkt in soad Sterk toenemen tr: sterk tanimme Ik ben er sterk voor tr: ik bin der lyk foar Een sterke, forse kerel tr: in sterke buffel, knoffel, in sterken hont, in mânske, gewante, gewoepste keardel Sterk zijn tr: sterk wêze, hiel wat mânsk wêze Sterk in zijn armen zijn tr: earmsterk wêze Een sterke wind tr: in fûle, tichte wyn Een sterk werkwoord tr: in sterk tiidwurd De sterke verbuiging tr: de sterke bûging Honderd man sterk tr: hûndert man sterk Sterke boter tr: sterke, trange bûter Een sterk verhaal tr: in sterk ferhaal Dat is sterk tr: dat is sterk Daar ben ik niet sterk in tr: dêr bin ik net sterk yn, gjin stjer yn Ik maak me sterk, dat ... tr: ik meitsje my sterk, dat .. Sterk staan tr: sterk stean. Sterk gekruid, sterk krûde Ik twijfel er sterk aan tr: ik betwivelje it sterk Hij drinkt sterk tr: hy drinkt in soad Sterk toenemen tr: sterk tanimme Ik ben er sterk voor tr: ik bin der lyk foar Stuk grasland tr: greide, finstik (it) Dat is nu grasland tr: dat is no greide, dat leit no yn, oan greide Een stuk bouwland omzetten in grasland tr: in stik hou yn, oan, ta greide (oan)lizze Wie uitgast, moet ook ingasten tr: dy't útbesytsje wol, moat ek ynbesytsje Zich uitkleden tr: jin útklaaie, de klean útdwaan, jin útstrûpe De belasting heeft mij uitgekleed tr: de belesting hat my útklaaid, hat my aardich neisjoen Iem. tot op het hemd uitkleden, (iem. v. al zijn bezittingen beroven) tr: immen neaken útklaaie iem. doopceel lichten tr: immen oan 't himd ta útklaaie Men moet zich niet uitkleden vóór men naar bed gaat tr: men moat jin net útklaaie foardat men op bêd giet Een harde werker tr: in hurde wurker, in skrepper, skripper Een echte werker tr: in (echte) wrotter Bleek v. kwaadheid tr: wyt fan lilkens Bobbelig ijs tr: bobbelig, ribbelich, robbelich, robbich, robberich, rodzich, roffelich, rompelich iis Der vaderen erf tr: (it) âldfaars erf Tot zijn vaderen verzameld worden tr: ta jins âffears komme, fergearre wurde Vaderen over tr: as heit stean oer Ontheffen v. tr: ûntslaan, frijskatte, frijstelle fan Ontheffen v.d. ouderlijke macht tr: út 'e âlderlike macht sette Op zijn praatstoel zitten tr: op 'e tekst wêze, op 'e praatstoel sitte, yn redendrift wêze Iets samen bespreken tr: eat mei-inoar ferprate, fersprekke Nog eens bespreken tr: oereidzje Een plaats bespreken tr: in plak besprekke, bestelle Zich bedwingen tr: jin ynhâlde, ynbine, betwinge, bedimje, bedimme, bedibberje, bestilje Een paardenmaag hebben, (veel kunnen eten) tr: in grutte mage hawwe, Aken en Keulen, Hammes en Wammes wol op kinne Hij heeft een paardenmaag, (hij kan alle voedsel verteren) tr: syn mage is mei stientsjes opset De stand v. zaken tr: de tastân, de stân fan saken Hoe is de stand? (bij wedstrijden) tr: hoe stiet it? De burgerlijke stand tr: de boargerlike stân In stand houden tr: yn stân hâlde, bewarje, oanhâlde In stand blijven tr: yn stân, yn wêzen bliuwe Tot stand brengen tr: ta stân bringe, meitsje, klear krije, beavensearje Tot stand komen tr: ta stân komme, der komme, ûntstean Beneden zijn stand trouwen tr: ûnder jins stân trouwe Boven zijn stand leven tr: boppe jins stân libje De maatschappelijke standen tr: de maatskiplike stannen De hogere, lagere standen tr: de hegerein, legerein Mijn hele bezit tr: myn hiele besit, al myn behearren, myn hiele wolfeart Het bezit tr: it besit, de boel In (zijn) bezit hebben tr: yn (jins) besit hawwe, yn it geweld hawwe tr: yn 'e rikkesysje hawwe In iem. bezit zijn tr: yn immens besit wêze, oan immen wêze Iets overal rondbrieven tr: eat troch de wrâld krantsje Algemeen privaat aan waterkant tr: skûl, skûle, binge, bynge Zich laven aan tr: jin laavje oan Eénarig wollegras tr: flok, snippegers (it), Eriophorum vaginatum L Vandaar dat ... tr: dêrfandinne dat ... tr: dêrfan komt it dat ..., dêrom .. Een vrolijke Frans tr: in fleurige Frâns Met de Franse slag Daar is geen woord Frans bij tr: dêr is gjin wurd Frânsk by Met de Franse slag Daar is geen woord Frans bij tr: dêr is gjin wurd Frânsk by Het is v. algemene bekendheid tr: it is algemien bekend Bekendheid geven aan tr: bekend meitsje, bekendens Bekendheid krijgen tr: bekend wurde Iets bestemmen voor tr: eat bestimme foar Bestemd zijn voor tr: bestimd, ornearre, útornearre wêze foar Dat is voor hem bestemd tr: dat is foar him bestimd, ornearre, dat is him talein Een goede belegging tr: in goede belizzing Niet erg ooglijk zijn tr: net botte eachlik wêze, net sa, net hiel sjoch lykje De spraakmakende gemeente tr: de spraakmeitsjende gemeente, mienskip Uiten. Een kreet slaken tr: in gjalp jaan, gjalpe, gjalpje Een zucht slaken tr: in sucht lûke, (slûpe) litte De kamer, keuken verven tr: keamerfervje, kokenfervje Kwaad met kwaad vergelden tr: kwea mei kwea ferjilde Het kwaad vergelden tr: it kwea ferjilde, weromkomme litte Vergelden naar tr: ferjilde nei, neffens Hem wordt vergolden naar zijn werken tr: syn wurken komme him (wer) thús Het moeten vergelden tr: it belije, ûntjilde moatte Van september tot Kerstmis is een (hele) rek tr: fan septimber oan Krysttiid (ta) is in hiel, hiele rek, is gâns in rek (tiid) kost en inwoning tegen bep. vergoeding. Ergens in pension zijn tr: earne yn 'e kost lizze, wêze Voor zijn fatsoen tr: út fatsoen, foar 't fatsoen Er zit niet veel fatsoen in, bij tr: der sit gjin (skik of) fatsoen oan, yn, by Zijn fatsoen houden tr: jins fatsoen hâlde Met (goed) fatsoen tr: mei goed fatsoen Zijn fatsoen (op)houden, bewaren tr: jins fatsoen ophâlde, der mei eare en fatsoen troch komme De zolder boven de kamers tr: de souder boppe, oer de keamers Zij is boven de 50 tr: hja is boppe de 50 Boven en behalve wat al gedaan was tr: boppe wat al dien wie Het klonk boven alles uit tr: it klonk boppe alles út Hij staat boven ons tr: hy stiet boppe ús Het ligt boven op zolder tr: it leit boppe op souder Zij is boven tr: se is boppe Naar boven gaan tr: nei boppen (ta) gean V. boven tr: fan boppen V. boven af tr: fan boppen ôf V. boven naar beneden tr: fan hoppen nei ûnderen Iets te boven komen tr: eat te boppe komme Die kleine schade kom ik wel te boven tr: dat bytsje skea kom ik wol te boppe, dat bytsje skea sil 'k wol oerkomme Iets te boven gaan tr: eat te boppe gean Zoals boven tr: lykas boppe Boven zijn (bij kaatsen) tr: boppe wêze: de bal is boppe Met veel tamtam tr: mei in soad bombaarje Met de baggerbeugel baggeren tr: leikje Dat krijg je op je verjaardag tr: dat krijst op 'e jierdei, ta dyn jierdei Dat valt niet op tr: dat falt net op, dat hat gjin wurd Een adder onder het gras tr: in njirre ûnder it gers als adv.: Hij deed het kennelijk met opzet tr: hy die it kleardernôch mei sin, opset, hy die it mei sin, opset, liek it, hy die it, sa't it liek, mei sin, opset als adv.: Hij deed het kennelijk met opzet tr: hy die it kleardernôch mei sin, opset, hy die it mei sin, opset, liek it, hy die it, sa't it liek, mei sin, opset Zich verstappen tr: jin ferstappe Het is een hele tippel tr: it is in hiele tippel, kuier, loop, it is gâns in ein te tippeljen, it is gâns in kuier Aan, op de tippel zijn, (wandelen) tr: oan, op 'e kuier wêze Zo zwaar als lood tr: sa swier as lead Met lood in de schoenen tr: skytskoarjend tr: skoarjend Dat is lood om oud ijzer tr: it is gyl, goes om goarre, gûl oan, om goarre, it is jut om jul, lape om loarre, it is treant oan, om toarre Het lood werpen, gooien, (dieplood) tr: it lead útsmite In het lood tr: yn it lead, te lead Uit het lood hangen tr: út it lead hingje Uit het lood geslagen zijn tr: út it lead slein wêze Het loodje leggen, (sterven) tr: it ôflizze De laatste loodjes wegen het zwaarst tr: de lêste leadsjes weage swierst Een lood, (loden waarmerk) tr: in leadsje Een lood is nu een gewicht v. 1 decagram tr: in (nij) lead is no in wicht fan 1 dekagram Een stuk waarmerken tr: in stik tekenje, ûndertekenje Gaan zitten tr: sitten gean Rechtop gaan zitten tr: jin oerein jaan, jin opjaan Voorovergebogen gaan zitten tr: jin foaroer jaan Ga zitten tr: gean sitten Er eens goed voor gaan zitten tr: der ris goed foar sitten gean Blijven zitten tr: sitten bliuwe Zitten te zitten tr: mar wat sitte Hier is het prettig zitten tr: it sit hjir noflik Zitten te ... tr: sitte te .. Zitten te liegen tr: sitte te ligen Ik zit al een uur over die formulieren tr: ik sit al in oere mei dy formulieren Als je die baan krijgt, dan zit je goed tr: ast dy baan krijst, dan sitst goed In het bestuur, op een kantoor zitten tr: yn it bestjoer, op in kantoar sitte Altijd thuis, in de boeken zitten tr: altyd thús, yn 'e boeken sitte Daar kom je mooi te zitten, (te wonen) tr: dêr komst moai te sitten Waar heb je al die tijd gezeten? tr: wêr hast al dy tiid sitten? Met een gebroken been zitten tr: mei in stikkene skonk sitte Op zware lasten zitten tr: op swiere lêsten sitte Nog in de kleine kinderen zitten tr: noch yn 'e lytse bern sitte Iem. laten zitten tr: immen sitte litte Laat maar zitten tr: lit mar sitte Het er niet bij laten zitten tr: it der net by sitte litte Hij liet er flink wat geld bij zitten tr: hy liet der moai wat jild op sitte Ergens mee blijven zitten tr: earne mei sitten bliuwe Als dat gebeurt, dan zit je tr: as dat bart, dan sitst Het blijft niet zitten tr: it bliuwt net sitten Eruit halen wat erin zit tr: derút helje wat deryn sit Het zit me tot hier tr: it sit my hjiroan ta, it hinget my ta de strôt, kiel út Het zit er niet aan tr: it sit dei net oan Ergens goed in zitten tr: earne goed yn sitte Het zit erin tr: it sit der wol op, it hat wol kâns 't Zat erin tr: it wie te ferwachtsjen Daar zit niets op, (er is niets aan te doen) tr: der is neat oan te dwaan, dei is gjin ferwin op Daar zit niets anders op dan ... tr: der sit oars net, neat oars op as .. Daar zit niet veel bij tr: dêr sit net folle, net in soad by Die woorden zitten er goed in tr: dy wurden sitte der goed yn Het zit er al jong in tr: it sit der al jong yn Waar zit het hem in? tr: wêr sit it him yn, wêr leit it him oan? Dat zit hem hoog tr: dat leit, sit him heech Zo heeft het gezeten tr: sa hat it sitten Hoe zit dat in elkaar? tr: hoe sit dat yninoar? Hoe zit het, komt er nog iets van? tr: hoe liket it, komt der noch wat fan? Het zit zo, dat ... tr: it sit sa, dat .. Dat zit wel goed tr: dat is, komt wol klear Dat zit verkeerd tr: dat doocht net, dat is net ynoarder De bus zit vol met koek tr: de bus sit fol koeke Je zit onder de inkt tr: do sitst ûnder de inket Het zit vol stof tr: it sit fol stof Ergens aan zitten tr: earne oan sitte Iets niet op zich laten zitten tr: eat net op jin sitte litte Dat zit nog tr: dat sit noch Die zit! tr: dy sit! Ergens mee zitten tr: earne mei sitte Het zit er bij hem aan tr: hy hat (se) wol Ik zit met die jongen (te houden) tr: ik sit mei dy jonge te hâlden en te kearen Dat zit er weer op tr: dat sit der wer op, der wer ta Er slecht voor zitten tr: der min foar, slim ta sitte Bij moeders pappot blijven tr: by mem thús bliuwe Zich oefenen tr: jin oefenje, hoffenje Zich oefenen in tr: jin oefenje yn Peinzen over tr: prakkesearje oer, neiprakkesaasjes hawwe oer Ik peins er niet over! tr: ik doel, prakkesearje der net oer, it liket my wol fleanen, sa nei as fleanen Peinzen op, (zinnen op) tr: sinne op hersteld worden. De rust is teruggekeerd tr: it is wer rêstich Per maand, om de maand (adv.) tr: alle moannen, om 'e moanne; yn 'e moanne Maandelijks uitbetalen tr: om 'e moanne útbetelje iedere maand plaats hebbend. De maandelijkse rekening tr: de moannerekken, de rekken fan alle moannen Per maand, om de maand (adv.) tr: alle moannen, om 'e moanne; yn 'e moanne Maandelijks uitbetalen tr: om 'e moanne útbetelje iedere maand plaats hebbend. De maandelijkse rekening tr: de moannerekken, de rekken fan alle moannen De grote reis ondernemen (sterven) tr: de grutte reis ûndernimme Enkele reis tr: inkele reis tr: inkelde reis Ik heb een goede reis gehad tr: ik haw in goede reis hân, ik bin goed bereizge Goede reis (interj.) tr: goereis Daar ergens tr: dêrearne, dêr sawat Hier ergens tr: hjirearne, hjir sawat Waar ergens tr: wêrearne, wêr sawat Dat heb ik ergens gelezen tr: dat haw ik earne, hjir of dêr lêzen Ergens mag ik hem wel tr: ik mei him (doch) wol lije Ergens heb je gelijk tr: ta in hichte hast gelyk, hast wol wat, wol in bytsje gelyk Ik ben het ergens wel met je eens tr: ik bin it wol in bytsje, wol wat mei dy iens Ergens vind ik dit toch leuk tr: op ien of oare wize fyn ik dit dochs aardich, ik fyn dit dochs wol aardich Tijdige maatregelen tr: maatregels op 'e tiid Ik was tijdig aan het station tr: ik wie op 'e tiid, yntiids op it stasjon Tijdig opstaan tr: betiid, yntiids fan 't bêd (ôf), derôf komme Tijdige maatregelen tr: maatregels op 'e tiid Ik was tijdig aan het station tr: ik wie op 'e tiid, yntiids op it stasjon Tijdig opstaan tr: betiid, yntiids fan 't bêd (ôf), derôf komme Ruw en ongebleekt tr: rij Ongebleekt katoen tr: skier katoen, skierkatoen (it) V. ongebleekt katoen tr: skierkatoenen Grauwen en snauwen tr: grauwe en snauwe (Zich) wentelen om tr: draaie om Zich in de modder wentelen tr: yn 'e modder omrôlje, omkrôlje Het paard wentelt zich in het gras tr: it hynder wâlteret, wrantelet Tot een bedrag van, ten bedrage van tr: foar it bedrach fan Soort wollen stof tr: kalmink Rond broodje tr: boltsje (it) Langwerpig, smal broodje tr: stút Zoete broodjes bakken tr: lytse, sêfte broadsjes bakke, meitsje, tuike tuike spylje, tuike moai spylje Mag ik even passeren tr: kin ik der efkes lâns Iem. passeren tr: immen foarbygean De vijftig gepasseerd zijn tr: yn 'e, oer de fyftich wêze In de trein passeer je veel dorpen tr: yn 'e trein komt men in soad doarpen foarby, komt men by in soad doarpen lâns De doorgang is zo nauw dat men haast niet passeren kan tr: de trochgong is sa nau dat jo der hast net lâns kinne De linie passeren tr: de liny passearje Je mag dat niet laten passeren tr: meist dat net gewurde litte, moatst der wat fan sizze Gepasseerde maandag tr: ôfrûne moandei gebeuren. Hier is heel wat gepasseerd tr: hjir is hiel wat foarfallen Weet je wat mij is gepasseerd? tr: witst wat my oerkommen is? Zich gepasseerd voelen tr: jin passearre fiele De keeper passeren (bij voetbal) tr: de keeper passearje Veel heil en zegen in het nieuwe jaar tr: (folle) lok en seine yn it nije jier! Het heil ligt voor hem ook niet voor het grijpen tr: hy kin wol wat miene, mar hy hat it heil ek net foar de fuotten Ergens geen heil in zien tr: earne gjin heil yn sjen De kiel leggen tr: de kyl lizze Kleine heuvel tr: kluft, kling, klinge Reddeloos staan, reddeloos (verloren) zijn tr: net mear te rêden wêze Een reddeloze, reddeloos verloren zaak tr: in foargoed ferlerne saak Reddeloos staan, reddeloos (verloren) zijn tr: net mear te rêden wêze Een reddeloze, reddeloos verloren zaak tr: in foargoed ferlerne saak Blauwe waterjuffer tr: blaumasterke (it), Coenagrion pulchellum (Vanderlinden) Komen aanwaaien tr: oanwaaien komme De kennis waait hem aan tr: it waait, fljocht him oan Hij is wezenloos tr: der sit gjin wêzen yn him, it wêzen, wezen is der suver út by him Zich wezenloos lachen, schrikken, zoeken tr: jin dealaitsje, deaskrikke, deasykje Iem. deelgenoot maken v.e. geheim tr: immen in geheim tabetrouwe, tafertrouwe Het timmervak leren tr: yn 'e timmerij opgean Het timmervak uitoefenen (inz. als vak) tr: by it timmerjen wêze Inschikkelijk zijn tr: wat licht(sj)e en swiere (kinne), jin brûke litte, út 'e heine te brûken wêze Inschikkelijk jegens elkaar zijn tr: inoar wat ynskewiele, ynskikke. Jegens iem inschikkelijk zijn over iets tr: it immen earne mei skikke Inschikkelijk zijn jegens iem. tr: it mei immen wat skikke, immen heine (en fange, slaan, wage) Inschikkelijk zijn tr: wat licht(sj)e en swiere (kinne), jin brûke litte, út 'e heine te brûken wêze Inschikkelijk jegens elkaar zijn tr: inoar wat ynskewiele, ynskikke. Jegens iem inschikkelijk zijn over iets tr: it immen earne mei skikke Inschikkelijk zijn jegens iem. tr: it mei immen wat skikke, immen heine (en fange, slaan, wage) Rieten dak tr: reiddak (it), reidtek (it), tek (it), tekdak (it) Rieten dak v. schuur tr: skuorretek (it) Dak v. stro tr: striedak (it), strieën tek (it) Zinken dak tr: sinkdak (it) Dakje, (accent circonflexe) tr: kapke (it) Onder één dak tr: ûnder ien dak Onder dak zijn, (huisvesting hebben) tr: ûnder dak wêze, ûnder tek wêze geborgen zijn tr: ûnder dak wêze, ûnder de pannen wêze Een dak boven zijn hoofd hebben tr: in dak boppe de holle hawwe Iem. iets op zijn dak schuiven, sturen tr: immen eat oan 'e hûd, op 'e lea plakke Iets op zijn dak krijgen tr: eat op it, jins dak krije Op zijn dak krijgen tr: op jins dak krije Er is dak op het huis tr: der binne pannen op it dak, der is tefolle tek op 'e skuorre Iets v.d. daken verkondigen, schreeuwen tr: eat útbazúnje, úttrompetsje Een zilveren, gouden, papieren dak tr: in sulveren, gouden, papieren dak op it hûs Hij kan het dak op tr: hy kin om my de pôt op Ga maar op het dak zitten met een bos uien tr: gean op it dak sitten (te prottermelken) Het valt koud op mijn dak tr: it falt my kâld, as kâld wetter op 'e lea Het gaat v.e. leien dakje tr: it giet dat it slydjaget, it rint as it spoar, in liere, in wekker, in wiele, it rint flot, glêd fan 'e tried Een nagebootst(e) ... tr: in neimalke, neimakke, sabeare .. Iem. uitkrijten voor tr: immen útkrite foar Zich de ogen uitkrijten tr: jin oan wetter skrieme Rechtsomkeert maken tr: weromgean De voeten vegen, wassen tr: fuotfeie, fuotwaskje Met blote voeten tr: op bleate fuotten Voet bij stuk houden tr: foet (by streek, by stik) hâlde, de foet by de kûle hâlde Iem. voet geven tr: immen foet jaan Voet krijgen tr: foet (oan 'e grûn, oan 'e wâl) krije Iem. de voet dwars zetten tr: immen de foet dwers sette Iem. de voet lichten tr: immen ûnder fuotten helje Geen voet buiten de deur zetten tr: gjin foet bûten de doar sette Een wit voetje bij iem. hebben tr: in wyt fuotsje by immen hawwe, by immen in read letterke yn it almenak hawwe Iem. de voeten spoelen tr: immen de fuotten spiele Veel voeten in de aarde hebben tr: gâns fuotten yn 'e ierde, grûn, it gat hawwe Aan handen en voeten gebonden zijn tr: oan hannen en fuotten, oan alle einen en kanten bûn wêze Zijn geluk met voeten treden tr: jins fertún ferskoppe Onder de voet geraken tr: ûnder (de) fuotten reitsje Iets onder de voet lopen tr: eat ûnder de foet rinne Iem. op de voet volgen tr: immen op 'e foet folgje Iem. overal op de voet volgen tr: immen op hakken en teannen neigean, immen alle hakstappen efternei rinne Op staande voet tr: op slach, fuortendalik, fuortendaliks, ynienen, fuortynienen Op vrije voeten stellen tr: op frije fuotten sette, frijlitte Te voet tr: geandefoet, geandefoets, op fuotten, op 'e traap, per skonk Ten voeten uit tr: hielendal Zich uit de voeten maken tr: skonken, paden meitsje Iem. voeten maken tr: immen skonken meitsje Uit de voeten kunnen tr: jin rêde kinne Uit de voeten kunnen met tr: fierder kinne mei, wat (wurde) kinne mei Iem. iets voor de voeten gooien, werpen tr: immen eat foar de fuotten, foar de skinen, teannen smite Iem. voor de voeten lopen tr: immen foar de fuotten, om 'e teannen rinne, immen foar de snút wêze, immen dwers foar de steven komme Hij loopt ons steeds voor de voeten tr: wy hawwe him hieltyd om 'e teannen, poaten Iem. monsteren v.h. hoofd tot de voeten tr: immen (rjocht) op en del oansjen (Voor) iem. te voet vallen tr: immen te foet, te fuotten falle Natte voeten hebben, (dronken zijn) tr: mei in wiet seil rinne, de koarts yn 'e teannen hawwe Dat gaat zover als het voeten heeft tr: dat giet, rint sa fier as it fuotten hat, dat giet sa fier as it skonken hat Iets met voeten treden tr: mei hoazzen en skuon earne oer hinne wâdzje Voor de voet weg tr: foar jins fuotten Voetje voor voetje tr: fuotsje foar fuotsje Alles is weer op de oude voet tr: alles is wer op 'e âlde regel, tried Op dezelfde voet tr: op deselde foet Op ... voet met elkaar staan tr: ... mei-inoar omgean Met iem. op gespannen voet leven tr: ûnfreon mei immen wêze Op grote voet leven tr: op grutte, hege foet libje Het beroep v. naaister uitoefenen tr: skroarje Een fijn werkje tr: in fyn wurkje, in grimeltsje, grimelgrammeltsje 5 à 6 jaar tr: 5 oant 6 jier 3 eks. à € 1,95 tr: 3 eks. fan € 1,95 it stik De darmen tr: de termen, de terms De dikke darm tr: de grutte, grouwe, rjochte terms De dunne darm tr: de fine, kromme, kliene, lange, lytse, tinne terms De twaalfvingerige darm tr: de koarte term Houd je snater! tr: hâld dy de snetter, bletter Met, v. blijdschap tr: mei, fan blydskip Uitgelaten v. blijdschap zijn tr: oan 'e balken, oan 'e souder ta springe, (hast) oer de hoed springe, út jins, it fel springe Ik kon mijn blijdschap niet op tr: ik wist myn blidens gjin ein, ik koe der net oer út, de wrâld wie my te lyts, it wie suver oft ik yn in oare wrâld kaam luchtig. Zich losjes kleden tr: jin loftich klaaie Ergens losjes overheen lopen tr: earne licht, lichtfeardich oer hinne gean Iets aan iem. lenen tr: immen eat liene, eat oan immen liene Iets v. iem. lenen tr: eat fan immen liene Zich lenen voor tr: jin liene foar Een jas aanschieten tr: yn 'e jas sjitte Op iem. (komen) aanschieten tr: op immen tasjitte Iem. aanschieten tr: immen oansjitte Vol pukkels tr: pûkelich Het hek, plein overstappen tr: it stek, plein oer stappe Overstappen op, (tot genoemd onderwerp overgaan) tr: oerstappe op Bengaals vuur tr: Bingaalsk fjoer Een pot met Bengaals vuur tr: in stjonkpôt Tot de heup reikend tr: heupheech: heuphege learzens Met zware heupen tr: heupich Het op de heupen hebben, krijgen tr: it op 'e heupen hawwe, krije V. richting veranderen tr: afslaan Naar rechts zwenken tr: nei rjochts draaie Iets (niet) kunnen billijken tr: eat (net) billikje, binlikje, goedkrije kinne wat verfraait tr: versiering. fersiering, opsiering Zo brutaal als de beul tr: sa bretaal as de boal Brutaal (v. jongen of meisje) tr: pystich Heel erg brutaal zijn, (fig.) tr: troch linnen en wol wêze Vinnig, brutaal kind tr: pyst Een brutale kerel tr: in bretale, bretalen hont, hûnt Een brutaal, onhandelbaar iem. tr: in ynstrumint De brutalen hebben de halve wereld tr: de bretalen hawwe de heale wrâld, (mar dy moatte se mei-inoar parte) Zich gereedmaken tr: jin klearmeitsje, reemeitsje, jin tarisse, jin tariede (Geen) resultaat hebben tr: (gjin) fertuten dwaan Hecht en goed, wel doortimmerd tr: hecht Rauw vlees, (niet toebereid) tr: rau fleis Rauwe groente, melk, (niet gekookt) tr: rauwe griente, molke De aardappelen zijn rauw tr: de ierappels binne rau Rauw opeten tr: út 'e hân opite Iem. wel rauw lusten tr: immen wol oandoare Rauwe olie, (zoals de natuur het levert) tr: rauwe oalje Rauwe appels, peren, (niet rijp) tr: rauwe appels, parren Een rauwe wond, (ontveld, bloederig, open) tr: in rau steed Mijn keel is rauw v.h. lange spreken, (pijnlijk) tr: de kiel is my rau fan it lange praten Een rauwe kreet tr: in útgjalp, útgûl Een rauwe stem, (schor) tr: in rustich, roastich, skrok lûd Rauw volk, (ruw, onbeschaafd) tr: ûnbemeunstere, ûnbeslipe, ûnbesnoeid folk Rauwe taal tr: rau, rou praat Rauw en grof tr: rau en grou Dat viel mij rauw op het lijf tr: dat foel my kâld, raar op 'e lea Rauw vlees, (niet toebereid) tr: rau fleis Rauwe groente, melk, (niet gekookt) tr: rauwe griente, molke De aardappelen zijn rauw tr: de ierappels binne rau Rauw opeten tr: út 'e hân opite Iem. wel rauw lusten tr: immen wol oandoare Rauwe olie, (zoals de natuur het levert) tr: rauwe oalje Rauwe appels, peren, (niet rijp) tr: rauwe appels, parren Een rauwe wond, (ontveld, bloederig, open) tr: in rau steed Mijn keel is rauw v.h. lange spreken, (pijnlijk) tr: de kiel is my rau fan it lange praten Een rauwe kreet tr: in útgjalp, útgûl Een rauwe stem, (schor) tr: in rustich, roastich, skrok lûd Rauw volk, (ruw, onbeschaafd) tr: ûnbemeunstere, ûnbeslipe, ûnbesnoeid folk Rauwe taal tr: rau, rou praat Rauw en grof tr: rau en grou Dat viel mij rauw op het lijf tr: dat foel my kâld, raar op 'e lea Zoontje tr: jonkje (it) De verloren zoon tr: de ferlerne soan De zoon v. mijn vader tr: ús heite soan Iem. v.e. plan afbrengen tr: immen in plan ôfprate, út'e holle prate Er het leven afbrengen tr: it libben derôf bringe, rêde, it libben der ôfbringe Er het leven ternauwernood afbrengen tr: it libben der ôfdrage, ôfswitte, it op 'e hals ôf, it mei de hals, it op 'e kraach (om) ôf helje Het er goed afbrengen tr: it der goed ôfbringe, it der knap ôfdraaie, it (derôf) rêde Alles ontluikt (in de lente) tr: alles ûntjout him De hond had het in één snap tr: de hûn hie it mei ien snap Het was in (een hap en) een snap gedaan tr: it wie mei in hap en in snap klear Dat is geen appel(e)pap tr: dat laket, liicht der net om, dat is net om 'e nocht, dat is gjin kattepis Dat is geen appel(e)pap tr: dat laket, liicht der net om, dat is net om 'e nocht, dat is gjin kattepis Een teer kindje tr: in tear berntsje, in heumeling Dat is een tere zaak tr: dat is in teare kwestje Een teer groene jurk tr: in tear griene jurk Een tedere moeder tr: in leafdefolle mem, in mem, dy't tear oer har bern is Een teer kindje tr: in tear berntsje, in heumeling Dat is een tere zaak tr: dat is in teare kwestje Een teer groene jurk tr: in tear griene jurk Een tedere moeder tr: in leafdefolle mem, in mem, dy't tear oer har bern is Zorgen voor tr: soargje foar tr: riede foar tr: tinke om, passe op Voor zichzelf kunnen zorgen tr: goed foar jinsels wêze, yn jins eigen foarsjen Zorg dat je niet te laat komt tr: soargje (derfoar), tink derom, datst net te let komst Een laag laagveen tr: in klynlaach Het anker laten vallen tr: it anker falle litte, útsmite Het anker lichten tr: it anker lichte Voor, ten anker gaan tr: foar, te'n anker gean Voor, ten anker liggen tr: foar anker lizze Ergens zijn anker laten vallen (fig.) tr: earne it anker falle litte, útsmite Hij ligt voor zijn laatste anker tr: hy leit foar 't lêste anker Zijn anker kappen tr: meitsje dat jo út 'e rook komme, derút mjitte Een in de muur gemetseld anker tr: in blyn anker Een elftal ... tr: alve ... Om de noord tr: om ('e) noard Het met zichzelf oneens zijn tr: it net mei jinsels iens wêze Een afschuw hebben v. tr: in griis, ôfgriis hawwe fan, in griis, grize hawwe yn Iem. Afschuw inboezemen tr: immen grize, oangrize, tagrize Voet v.d. kous tr: fuotling, hoasfuotling (de & it). Kousen stoppen, hoasstopje De kous op de kop krijgen tr: in fergese, ferlerne, misse reis dwaan, meitsje Daarmee was de kous af tr: (en) dêrmei út pit, katoen in olielamp, petroleumstel enz. tr: kous Kousje tr: kouske (it) Vandaag over een week, jaar tr: hjoed in wike, in jier Vandaag voor een week, jaar tr: hjoed (foar) in wike, jier Vandaag de dag tr: hjoed (oan) de dei, hjoeddeis Vandaag of morgen tr: hjoed of moarn V. vandaag op morgen, (lett.) tr: fan hjoed op moarn fig. tr: op stel en sprong, op slach en stuit Hij is niet v. vandaag of gisteren tr: hy is net fan juster, hy is der juster ek net kommen Dat is niet v. vandaag of gisteren tr: dat is net fan hjoed of juster Komt hij er vandaag niet, dan komt hij er morgen tr: komt er der hjoed net, dan moarn wol Vragen naar de weg tr: de wei freegje, it paad befreegje Vragen om moeilijkheden tr: freegje om swierrichheden Vragen naar, (informeren naar) tr: fernimme nei Door vragen wordt men wijs tr: troch freegjen wurdt men wiis Als ik vragen mag tr: as ik freegje mei Vraag niet hoe tr: freegje net hoe Daar vraagje wat tr: dêr fregest wat, sawat Daar wordt niet naar gevraagd tr: dêr giet it net by út Vragen staat vrij (en het weigeren daarbij) tr: it freegjen is frij (en it wegerjen derby) Vraag je niks, dan heb je niks tr: nee hast, ja kinst krije De laatste der Mohikanen tr: de lêste fan 'e Mohikanen Langs de voorkant (v.h. huis) tr: foarom Iem. in, onder de toren brengen, zetten, (in de gevangenis zetten) tr: immen ûnder de toer bringe Hoog v.d. toren blazen tr: út in grut, heech, raar, ôfgryslik gat blaze Leven in een ivoren toren tr: libje yn in ivoaren toer Onverzettelijk en volhardend tr: steech en dreech, dreech en steech Met rijp bedekt worden tr: beripe Met rijp bedekt tr: ripich, rûchferzen, rûchbeferzen De appels zijn, het koren is rijp tr: de appels binne, it nôt is ryp Rijp en groen (fig.) tr: ryp en rau, wyld, gyld en wyld, wyld en geld De zweer is rijp tr: de swolm is ryp De tijd is daarvoor rijp tr: de tiid is der ryp foar Het deeg is rijp tr: it daai is klear Met, na rijp beraad, overleg tr: nei lang, yngeand berie, beried Op rijpere leeftijd tr: op lettere jierren In de luwte tr: yn, op 'e smoutte, lijte In één adem alles afraffelen wat men wilde zeggen, (fig.) tr: ôfrinne as in wekker, de wekker ôfrinne litte In snikken uitbarsten tr: yn gûlen útboarste Niet goed snik tr: net richtich, wiis Hij was in de oorlog verkeerd tr: hy wie yn 'e oarloch ferkeard De verkeerde voor zich hebben tr: de ferkearde foar hawwe, in ferkeardenien oan immen hawwe Hij was in de oorlog verkeerd tr: hy wie yn 'e oarloch ferkeard De verkeerde voor zich hebben tr: de ferkearde foar hawwe, in ferkeardenien oan immen hawwe Witheet zijn, worden tr: wyt fan lilkens wêze, wurde Ben ik hier terecht? tr: bin ik hjir teplak? Ergens terecht kunnen, (ergens geholpen kunnen worden) tr: earne terjochte kinne Iets terecht zetten tr: eat teplak sette Ergens mee terecht kunnen tr: jin earne wol mei rêde kinne teruggevonden. Het horloge is terecht tr: it horloazje is der wer Twisten over, om tr: tsiere, kreauwe oer, om Ergens over twisten tr: earne oer tsiere, kreauwe, earne om gear wêze, sitte Zo blauw als een lei tr: sa blau as laai, laaiblau Weer met een schone lei beginnen tr: wer mei in skjin laai begjinne Een schone lei hebben, (geen schulden hebben) tr: op skjin papier wêze, stean Op uurloon werken tr: by de oere wurkje De barmhartige Samaritaan tr: de barmhertige Samaritaan in een vloeistof heen en weer bewegen. De riemen plassen in het water tr: de riemen plaskje yn it wetter Kinderen plassen graag met water, in het water tr: bern plaskje, bargje, grieme graach mei wetter, yn it wetter om Wassen en plassen tr: waskje en plaskje Door de modder plassen tr: troch de drek batse, batskje, batte polskje, wâdzje, beierje, flotskje, mjokselje Bloed spuwen tr: bloed opjaan In koelen bloede tr: koelbloedich Iem. in den bloede bestaan tr: immen (yn it bloed) bestean Wij bestaan elkaar in den bloede tr: wy besteane inoar yn 't bloed, it sit mei ús noch yn 't bloed Dat zit hem in het bloed tr: it sit him yn it bloed, yn 'e bonken, it sit deryn bewoartele Eigen bloed tr: eigen bloed Goed en bloed tr: goed en bloed Kwaad bloed zetten tr: kwea bloed, kweabloed sette Dat zal kwaad bloed zetten tr: dat set kwea bloed, kweabloed, dat sil ferkeard, nuver, raar, hurd, gjin goed jern spinne Iem. het bloed onder de nagels vandaan halen tr: immen it bloed ûnder de neilen wei helje, immen it moarch út 'e bonken helje Zijn bloed kookt tr: syn bloed, hy siedt Mijn bloed wordt karnemelk tr: it bloed wurdt my sûpe Het bloed kruipt waar het niet gaan kan tr: it bloed krûpt dêr't it net gean, komme kin Stumper tr: bloed ... dan ben je de koper tr: ... dan bist myn man, dan bist keapman Dat is geen appel(e)pap tr: dat laket, liicht der net om, dat is net om 'e nocht, dat is gjin kattepis Dat is geen appel(e)pap tr: dat laket, liicht der net om, dat is net om 'e nocht, dat is gjin kattepis Gaan over. De grens overtreden tr: oer de grins (hinne) gean schenden (v. wet, voorschrift) tr: oertrêdzje De wet overtreden tr: de wet oertrêdzje, jin misbreuke, misbrûke Op kraambezoek tr: op kreambesite, te popbesjen, popkebesjen Een rare, vreemde schutter tr: in (nuvere) skutter Aan de kwakkel zijn, (sukkelen) tr: yn 'e pogge sitte, wêze Iem. argwanen tr: immen net stean, it net op immen stean hawwe Zich afmatten tr: jin ôfmêdzje, mêdzje Zich erg afmatten tr: jin dea moardzje Een ratelende donderslag tr: in rattelige, knapperige tongerslach Als getroffen door een donderslag tr: as fan it waar slein Komen als een donderslag uit heldere hemel tr: komme as in tongerslach út in kleare loft, delslaan, ynslaan as de wjerljocht (op klearljochte dei) Zich bij, in zijn boeken begraven tr: jin yn 'e boeken begrave Begraven zijn onder ... tr: ûnder ... sitte, ûnder ... bedobbe wêze Iem. begraven tr: immen begrave, opdrage, fuortbringe, weibringe, op it hôf bringe, te hôf bringe Begraven worden tr: begroeven wurde, op it hôf komme, te hôf komme, ûnder (de) ierde komme Oproer kraaien tr: oproer kraaie hooiwagen tr: langpoat, Phalangium opilio V. pijpaarde tr: kalken: in kalken piip Kennis verwerven tr: kennis krije, opdwaan Roem verwerven tr: ferneamd wurde Naam verwerven tr: namme krije, jin in namme meitsje Zich iets verwerven tr: eat winne, bemachtigje Een schilderij in een lijst vatten tr: in skilderij yn in list sette Hij vatte haar hand tr: hy krige har by de hân Vuur, vlam vatten tr: flam slaan, oanfinge, oanfinge De slaap vatten tr: de sliep krije, ta de sliep komme Kou vatten tr: kjeld skypje, it wei krije Er eentje (nl. een borrel) vatten tr: ien pakke, snappe, snippe De schroef wilde niet vatten tr: de skroef woe net pakke Het anker vat niet tr: it anker hâldt net Zou die boom daar vatten? tr: soe dy beam dêr oanslaan? Iets in woorden vatten tr: eat yn wurden fetsje Zich neerbuigen tr: jin delbûge, delbûgje, delbûkje Ergens uitgescheten zijn tr: earne útpoept wêze Zomerse dwarrelwind tr: moaiwaarstwirre, simmertwirre Op, aan de wandel tr: op 'e, oan 'e kuier, op 'e traap, op 'e gongel Een hele wandel tr: in hiele, gâns in kuier (De) handel en wandel tr: (de) hannel, handel en wannel, wandel, (it) hâlden en dragen Vreemde heren tr: frjemde hearen Grond, gunst v.d. heer tr: hearegrûn, hearegeunst Nieuwe heren, nieuwe wetten tr: nije hearen, nije wetten, manearen Strenge heren regeren niet lang tr: strange hearen regearje, rjochtsje net lang Voor de heren moeten verschijnen tr: foar de hearen moatte Niem. kan twee heren dienen tr: nimmen kin twa hearen tsjinje De heer des huizes tr: de hear, man fan it hûs De oude heer tr: de âlde hear Kale heren tr: skriele hânzen Het heertje zijn tr: it hearke, feintsje, jonkje wêze Dames en heren! tr: achte oanwêzigen Mijne heren tr: (achte) hearen Gevulde heer tr: fulde koek Terugbrengen, thuisbrengen. Ik kan hem niet terechtbrengen tr: ik kin him net teplak bringe, thúsbringe, weibringe in orde maken, op de goede weg brengen. Een zondaar terechtbrengen tr: in sûnder op it goede, rjochte paad bringe Van iets niet veel terechtbrengen tr: earne net folle fan telâne bringe In de waan tr: yn 'e waan Iem. in de waan brengen, laten tr: immen yn 'e waan bringe, litte Overschakelen naar, op tr: oerskeakelje nei, op bestuurswege tr: fan bestjoerswegen Met de pop, met poppen spelen tr: mei de pop, mei poppen boartsje, popboartsje, poppeboartsje, popje, popkje Een teer poppetje tr: in spuonnen doaze, doaske, in siden himdsje, in swak poarsje, in swak, wrak skip, skipke Daar heb je de poppen aan het dansen tr: dêr hat men de poppen, dêr komme de poppen oan it dûnsjen, dêr is, dêr hawwe jo it spul op rôlen Onderhevig zijn aan tr: bleatlizze foar Hoeveel in getal tr: hoe machtich? Hoeveel is het tr: hoefolle is 't? Hoeveel schelen zij tr: hoefolle skele hja? Met z'n hoevelen zijn jullie tr: mei (jim) hoefollen, mei hoefolle binne jimme? Ik heb horen verluiden, dat ... tr: ik haw heard, dat .. Naar verluidt tr: nei 't sein wurdt, nei't se sizze, neffens de berjochten Een ommezijde tr: in plasse, plaske Zwarte handelaar tr: swarthanneler Gelegen zijn aan tr: in, lizze oan, yn Een mooi gelegen landhuis tr: in moai lizzend lânhûs Er is (voor) mij veel aan gelegen tr: der hinget foar my in soad fan ôf Zich aan iem., iets gelegen laten ligggen tr: jin om immen, earne om bekroadzje Het is er zo mee gelegen tr: it is sa, sjesa gelegen, sa leit it derta, jildhinne Hoe is 't er nu mee gelegen? tr: hoe stiet it der no foar? Kom ik (u) gelegen? tr: past it? Dat kwam zeer gelegen tr: dat kaam tige fan pas Dat komt mij niet gelegen tr: dat past, skikt my net, dat komt my min út Te gelegener ure tr: op tiid en bar Een gelegen ogenblik tr: in gaadlik momint Ter inzage liggen tr: lizze om yn te sjen, op besjen lizze De lijst ligt bij mij ter inzage tr: de list kin by my ynsjoen wurde De stukken na inzage retourneren tr: de stikken nei ynsjen weromstjoere Niet helemaal tr: net alhiel, hielendal, alhielendal. Helemaal niet, alhiel, hielendal, alhielendal net Niet helemaal, (iets minder dan (bij maten, gewichten)) tr: net earlik: it is net earlik in kilo, in meter Helemaal naar, uit Amerika tr: hielendal, alhielendal, alhiel nei, út Amearika Hij verbeeldt zich veel, maar wat is hij nu helemaal? tr: hy mient witwat, mar wat is er no alhiel? Ben jij daar? Ja, helemaal tr: bisto dêr? Ja, hielendal Als boerenmeid bij iem. dienen tr: foar (boere)faam by immen tsjinje, wenje Een knuppel in het hoenderhok, onder de hoenders, in het honderd gooien tr: de boel yn trewyn bringe, jeie Dat was de knuppel in het hoenderhok tr: dat hat wurke as de kneppel ûnder de hinnen Klokgelui bij begrafenis tr: roulet (it), (it) deadebeliden Aardappelen jassen tr: ierappeljasse, ierappeljaskje, ierappeljatse Iem. belasteren tr: oer immen gear komme, sitte, wêze, immen in klets neijaan Achter zijn rug belasterd worden tr: wat neikrije Vitaminerijke vruchten tr: fruchten mei in soad fitaminen Zelfbeheersing bezitten tr: jinsels yn 'e macht hawwe Zijn zelfbeheersing verliezen tr: jin net mear bedimje, ynhâlde kinne, bûten jinsels reitsje Zijn zelfbeheersing herkrijgen tr: jinsels wer yn 'e macht krije Onvindbaar zijn tr: net, nearne te finen wêze Iem. door een worsthoorntje voeden tr: immen troch it moarchhoarntsje fuorje In, te bed tr: op bêd Uit bed tr: fan 't bêd (ôf), ôf it bêd tr: derôf Naar bed gaan tr: op bêd gean, besidegean, út 'e wei gean In bed liggen tr: op bêd lizze, út 'e wei wêze tr: oan ('e) kant, fan kant wêze Het bed opmaken tr: it bêd meitsje, opmeitsje, bêdmeitsje, bêdopmeitsje, bêdzje Het bed opschudden tr: bêdzkodzje De bedden luchten tr: de bêden derút hawwe, bêdwierje, bêdzje Planten v.h. ene bed in het andere planten tr: planten ferbêdzje Het bed houden tr: jin op bêd hâlde, op bêd bliuwe Het bed moeten houden tr: op bêd bliuwe moatte Iem. bed spreiden tr: it bêd foar immen ree meitsje Zijn bedje gespreid vinden tr: op in opmakke bêd komme te lizzen, yn in opmakke bêd stappe Ik ga ermee naar bed en sta ermee op tr: it is moarns myn earste en jûns myn lêste V.h. bed op het stro geraken tr: yn 'e bedelte reitsje, nei de bedelte(n) gean, reitsje, yn 'e delgong reitsje Met iem. naar bed gaan tr: mei immen op bêd gean Zijn hersens pijnigen tr: jin úttinke Het slapen. sliep. Een diepe, geruste slaap tr: in djippe, rêstige sliep Een lichte slaap tr: in lichte, waakse sliep Een slaapje doen tr: in knipperke, slûchje dwaan, nimme Slaapjes doen, (gez. tot kinderen) tr: lekker koese De slaap niet kunnen vatten tr: de sliep net krije kinne, gjin sliepen betinke kinne, net ta de sliep, de rêst komme kinne, de rêst net fine kinne, gjin rêst benei komme, net oergean kinne, de sliep bjuster wêze In slaap tr: yn 'e sliep In slaap vallen tr: yn 'e sliep falle, komme, reitsje, ta de sliep komme, de sliep krije Ik heb de slaap in mijn voet tr: de foet sliept my neiging tot of behoefte aan slaap. Slaap hebben tr: slûch, slieperich, sliepperich wêze Slaap krijgen tr: slûch, slieperich, slieperich, sliepperich wurde De slaap nog in zijn ooghoekjes hebben tr: de sliep noch yn 'e eagen hawwe Doorzeefd v., met tr: trochsingele fan Iem. een blinddoek voorbinden (fig.) tr: immen blyndoekje V. kleef zijn, (gierig zijn) tr: fan Kleef wêze, fan 'e knipe wêze tr: fan knyphuzen wêze, net ien fan jousumbuorren wêze Erin luizen tr: derfoar rinne, reitsje Iem. erin luizen tr: immen deryn lúzje Aan het werk gaan tr: oan 't wurk gean Aan het werk zetten tr: oan 't wurk sette Zich aan het werk zetten tr: jin oan it wurk jaan Een zwaar werk tr: swier wurk, in swiere put, leabrekkend wurk Veel zwaar werk tr: in bealchfol, hûdfol, lichemfol, liiffol wurk Dat is niet ieders werk tr: dat is elk syn wurk net Dat is geen werk tr: dat is gjin wurk Werk hebben, zoeken, vinden tr: wurk, oanslach hawwe, sykje, fine Zonder werk zijn tr: sûnder wurk sitte, wêze, gjin wurk hawwe Zonder werk komen tr: sûnder wurk komme te sitten Hoe moet, zal ik hierin te werk gaan? tr: hoe moat, sil ik hjirmei oan? In zijn werk gaan tr: yn syn wurk, wurken, yn 'e wurken, yn syn wurking gean Alles in het werk stellen om tr: alle prikken yn it wurk sette, stelle om Ergens veel werk v. maken tr: earne war op dwaan, earne tige wraak (en wramen), war en wraak op dwaan, writen dwaan Er werk v. maken tr: earne efteroan sitte, wêze Ergens lang werk mee hebben tr: earne lang wurk mei hawwe, earne lang mei omavensearje, omtize, omtieze, omtiezje Naar zijn werk gaan tr: nei it wurk gean Op het werk tr: op it wurk Dat is een heel werk tr: dat is in hiel wurk, in hiele put Het werk afmaken tr: it wurk ôfmeitsje, dien wurk meitsje Altijd wel werk hebben te doen tr: wol pielen, plúzjen hawwe Ergens tamelijk veel werk v. hebben tr: earne wol pielen, plúzjen mei, oan hawwe Flink opschieten met het werk tr: in (hiele, moaie) haal dwaan Volwaardig werk verrichten tr: yn, by, foar it folle wurk stean, foar fol stean Er is werk aan de winkel tr: der is wurk oan 'e winkel Dat is mijn werk niet tr: dat is myn wurk net Publieke werken tr: publike wurken Een stuk werk tr: in stik wurk Een goed werk tr: in goed wurk Het werk des vleses tr: it lizzende wurk De werken v.e. schrijver, schilder tr: de wurken fan in skriuwer, skilder Het werk v.e. horloge tr: it wurk fan in horloazje Het gaande werk tr: it geande, rinnend wurk Een lap in de schuinte afknippen tr: in lape yn 'e skeante ôfknippe Van likmevest(t)je tr: fan neat Werkschuw zijn tr: bang foar it wurk wêze, foar it wurk wei wine Iem. verdiensten verkleinen tr: immens fertsjinsten leechlizze Dat heeft zijn aanzien verkleind tr: dat hat syn oansjen gjin goed dien, dat hat ôfbrek dien oan syn oansjen Een onbeslagen paard tr: in hynder op sokken Onbeslagen ten ijs komen tr: ûnbeslein op it iis komme Zwevend neerdalen tr: delsaaie De tol valt om tr: de top giet ôf Ik val om v.d. slaap tr: de lea befalle, befalt, bejouwe, bejout my Ergens op klauteren tr: earne by op klauwe Iem. in de engte brengen, drijven tr: immen yn ('e) besnijing krije, nimme, immen yn 'e pine sette Grauwe els tr: skiere els, Alnus incana (L.) Vill Zwarte els tr: els, joadeprombeam, promkebeam, Alnus glutinosa (L.) Vill Gefoelied glas tr: glês mei foelje deroer Het haar platstrijken tr: it hier delstrike Een post op een rekening opvoeren tr: in post op in rekken opfiere Veel voor iem. overhebben tr: in soad foar immen oer hawwe Z'n leven voor iem. overhebben tr: jins libben foar immen oer hawwe, sette Het heeft niet over, (het kon beter) tr: it hâldt net oer Terrein winnen, (veld winnen) tr: oanwinne Dat wil ik volstrekt niet tr: dat wol ik abslút, op noch út, út noch yn, uterstee net Het is volstrekt niet zeker tr: it is abslút, hielendal, alhiel, alhielendal net wis Dat wil ik volstrekt niet tr: dat wol ik abslút, op noch út, út noch yn, uterstee net Het is volstrekt niet zeker tr: it is abslút, hielendal, alhiel, alhielendal net wis Goed, niet zichtbaar tr: goed, net te sjen Tot tevredenheid van tr: ta tefredenens, tefredenheid fan Een boterham met tevredenheid tr: in stik bôle mei tefredenheid Iem. de rug tr: ribben smeren, immen de ribben smarre, immen ribsmoar, ribbesmoar (mei pynoalje) jaan De maag smeren tr: ribskoarje Iem. (de handen) smeren, (hem omkopen) tr: immen de hannen smarre Hem smeren tr: him smeare Ongebluste kalk tr: ûnlaske, ûnleske kalk De vraag waarom ... tr: de fraach wêrom't .. De reden waarom ... tr: de reden dat .. In, aan elkaar voegen tr: yn, oaninoar foegje Zich bij iem. voegen tr: jin by immen jaan Voeg dit er ook bij tr: doch dit der ek by Bij deze brief voeg ik een biljet v. € 100,- tr: dit brief slút ik in briefke fan € 100,- by yn schikken. Zich voegen naar tr: jin skikke, jaan, stalle nei iem. als meerdere hebben tr: ûnder immen stean Waarvan de felheid of luidheid verminderd is. Op gedempte toon tr: op sêfte toan Een gedempt geluid tr: in sêft, dof, domp, dompich, bedompeld, bedompen, bedompt lûd Gedempt licht tr: dimt ljocht dichtgegooid. Een gedempte gracht tr: in tichtsmiten grêft Uitrusten v. tr: útrêste fan Zich uitrusten tr: jin risse, útrisse De grijze, klassieke oudheid tr: de grize, klassike âldheid Gloed (v. nieuwigheid) tr: glâns De gloed der nieuwheid is eraf tr: de glâns, de eare, it erf, de nerf is derôf Iets met gloed verdedigen tr: eat mei fjoer ferdigenje In gloed raken tr: yn fjoer (en flam) reitsje Iem. naderen tr: immen benei, beneist komme Elkaar naderen tr: inoar benei komme Dit nadert (tot) belediging tr: dit komt mislediging benei De zestig naderen tr: nei de sechstich rinne Zijn einde voelen naderen tr: de ein oankommen fiele Die tijd nadert tr: dy tiid komt oan, is kommendeweis, op kommen, kommendewei, op kommenswei De kat is drachtig tr: de kat hat jongen by him Het dier is drachtig tr: der sitte jongen yn Uit nood tr: út need, fan lijen In geval v. nood tr: yn gefal fan need In nood verkeren tr: yn need sitte Een schip in nood tr: in skip yn need De nood komt, gaat aan de man tr: de need komt oan tiden Hoge nood hebben tr: nedich moatte V. node hebben, zijn tr: fanneden hawwe, wêze Dat geeft geen nood tr: dat docht gjin need, dat heat gjin geneed, genoad Wat nood? tr: wat soe dat? (Niets) geen nood! tr: neat allegear! V.d. nood een deugd maken tr: fan 'e need in deugd meitsje Men moet v.d. nood een deugd maken tr: as it net kin sa't it moat, dan moat it mar sa't it kin Nood breekt wet tr: need brekt wetten -Nood leert bidden tr: need leart bidden Die nood heeft, moet pompen tr: as de need oan 'e man kom, moatte alle krêften yn it spier Als de nood het hoogst is, is de redding nabij tr: it moat earst op 't slimst, ear't it betteret In de nood leert men zijn vrienden kennen tr: in freon yn need, in wiere freon Het afscheiden tr: (it) ôfskieden, ôfskieding De Afscheiding tr: de Ofskieding Schoenen, ketels lappen tr: skuonlaapje, tsjettellaapje Iem. de broek lappen en het garen toegeven tr: immen de broek lapje Dat moet je me niet weer lappen! tr: dat moatst my net wer lappe! Iem. erbij lappen, (aanklagen) tr: immen derby lappe, deryn draaie, derby helpe met een zeemlap schoonmaken. Glazen lappen tr: de ruten ôfnimme naar binnen lappen, (naar binnen slaan, haastig eten, drinken) tr: deryn lappe Iets bij trommelslag bekend maken tr: eat tromje, omtromje Een wanordelijke boel tr: in oeralle, ûngediene boel, in wyldeboel Wanordelijk door elkaar liggen tr: inter, hinter noch, oer, troch twinter lizze, der need, raar, heibeierich, heibeiïch, rûzemoezich hinne lizze Het gaat er wanordelijk toe tr: it skaait der nuver troch, hinne, it prûst der raar troch Een wanordelijk huishouden tr: in ûngeregelde húshâlding Wanordelijk huishouden tr: rûsbroekje, rûzebroekje 't Is daar altijd niet effen, (er is wel eens onenigheid) tr: it leit net altyd flak tusken dy twa Wij zijn effen tr: wy binne lyk, wy binne yn it effen, wy binne effen mei-inoar Die rekening is effen tr: dat is lyk, flak Iets effen maken; praten tr: eat yn 't lyk bringe, meitsje; prate zonder sprekende uitdrukking (v. gezicht, stem e.d.). effen (ongebr.) tr: flak Effen is kwaad treffen tr: effen is slim treffen, de wet fan effen is slim te treffen Naargelang (van) tr: neffens, nei Naargelang (dat) tr: neigeraden (dat), neidat, nei't, neffens dat, neffens't Al naargelang (dat) tr: alneidat, alnei't De honderdduizend winnen tr: de hûnderttûzen winne Kleine plevier tr: (lytse bûnte) wilster, Charadrius dubius Scopoli (Zich laten) aantekenen, (in ondertrouw gaan) tr: de geboadens oanjaan, yn ûndertrou gean Een brief laten aantekenen tr: in brief oantekenje litte Protest aantekenen tr: protestearje Hoger beroep aantekenen tr: yn heger berop gean Op haring vissen tr: hjerringfiskje Zoute haring tr: sâlte hjerring Zure, gemarineerde haring tr: soere hjerring, hjerring yn 't soer Een tal haringen (vaste teleenheid v. 200) tr: in tal, tel hjerrings Als haringen in een ton tr: as hjerrings yn 'e tonne Lelijk ten haring varen tr: raar te hjerring farre Mijn haring braadt hier niet tr: myn hjerring bret hjir net, myn stro bakt hjir net aanhangig zijn tr: yn behanneling wêze aanhangig maken tr: yntsjinje, oan 'e oarder stelle Er is klei aan kloet, (er zit veel geld) tr: dêr sit modder oan 'e kloet Zich uit de naad lopen, werken tr: jin út 'e naad, út 'e naden rinne, skreppe Het naadje v.d. kous willen weten tr: alles op in hier (ôf) witte wolle In ontvangst nemen tr: yn ûntfangst nimme De slag doorschudde het hele huis tr: de slach skodde troch it hiele hûs Staagjes aan tr: stadichjes oan Stevig wrijven tr: rosse Zich in de handen wrijven tr: jin yn 'e hannen wriuwe Iem. iets onder de neus wrijven tr: immen eat om 'e noas wriuwe Schrijven en wrijven tr: skriuwe en wriuwe Ontaarden in tr: ûntaardzje yn Kleine zwaan tr: lytse swan, Cygnus bewickii Yarrell Wilde zwaan tr: kloekswan, gûlswan, wylde swan, Cygnus cygnus (L.) De steen ging strijkelings langs mijn hoofd tr: de stien gong my roerlings, roerdelings, roerend, roerdend by de holle lâns In de versukkeling raken tr: yn 'e nederklits reitsje, telider gean Koperen aker tr: goatlinkje (it) Aker gebruikt bij het melken v. schapen tr: skieppegoatling (it) Er wordt vandaag over uw lot beslist tr: jo lot wurdt hjoed oer beslist, jo lot wurdt hjoed besljochte Een parelen halssnoer tr: in pearelsnoer, pearelstring Een parelen armbandje tr: in earmbantsje fan, mei pearels Mannelijke bediende tr: gezel. feint Ergens als knecht wonen, werken tr: earne foar, as feint wenje, tsjinje Gewezen knecht tr: âld-feint Jongste, eerste, tweede, derde knecht op boerderij tr: wûnjonge, grutfeint, mulfeint, lytsfeint Ik ben je knechtje niet! tr: kommandear de hûn en blaf sels! Een lik om de oren, een lik uit de pan tr: in feech om 'e earen, in feech út 'e panne Heb je ooit zo zout gegeten tr: sa sâlt haw ik it noch nea fretten, iten Ik heb een zak zout met hem gegeten tr: ik ken him langer as hjoed en juster Iets in het zout leggen tr: eat yn it fet hâlde Ik heb nog iets voor hem in het zout tr: hy hat noch wat tegoede fan my Dat alles is al lang in het zout gelegd tr: dat is allegear al lang yn tichte fetten Iets met een korreltje zout nemen tr: eat mei in kerreltsje sâlt nimme Dat moet men met een korreltje zout nemen tr: dat moat op 'e ljedder sille wurde Hij verdient het zout in de pap niet tr: hy fertsjinnet it sâlt yn 'e sûpenbrij noch net, hy is it sâlt yn 'e sûpenbrij noch net wurdich Met zout komen als het ei op is tr: mei it sâlt komme, as it aai op is, komme as it keal yn 'e groppe leit, mei de aaien nei Peaske komme Het zout in de pap tr: de krinten, it sâlt yn 'e brij Op afbetaling tr: op ôfbeteljen, ôfbetelling Iets kopen op afbetaling tr: eat keapje op ôfbeteljen, ôfbetelling, skuld Wij moeten niet voorbijzien, dat ... tr: wy moatte der goed om tinke, dat .. In levende lijve tr: libbensliif Levende have tr: libbene have Geen levende ziel tr: gjin libbene siel Levende talen tr: libbene talen Aardappels besproeien tr: ierappelsproeie tr: ierappelbesproeie Dat staat zo vast als een huis tr: dat is sa grif as in hûs Het huisje v.e. slak tr: it húske fan in slak Het huisje v.e. weegschaal tr: it hûs, húske fan 'e skealjen Het huis v.e. bijl, schop tr: it hûs, de, it húsling fan in bile, skeppe Rondom het huis tr: om 'e, it hûs hinne, om hûs en hear Voor het huis tr: foarhûs, foarhús, foardoar Achter het huis tr: efter hûs Naar huis tr: nei hûs (ta), op hûs yn, oan, ta, op nei hûs (ta). Op het huis passen, húswarje, oppasse Van huis gaan tr: fan hûs gean Niet v. huis kunnen tr: net fan hûs kinne Ver v. huis tr: fier fan hûs, om fierren, fierren(s) Het huis des Heren tr: it hûs des Heare Het huis v. bewaring tr: it hûs fan bewar De heer des huizes tr: de hear, man fan it hûs De vrouw des huizes tr: de frou Het Koninklijk Huis tr: it Keninklik Hûs V. huis uit tr: fan hûs út V. huis uit spreek ik Fries tr: fan hûs út praat ik Frysk, by ús thús praten wy Frysk V. goeden huize zijn tr: fan in goed komôf wêze Bij iem. aan huis komen tr: by immen oan hûs, thúskomme Iets in huis hebben tr: wat yn 'e hûs hawwe Niet meer in huis zijn, het huis uit zijn tr: út 'e hûs wêze De oudste dochter is nog in huis tr: de âldste dochter is noch yn 'e hûs Iem. als hulp in huis hebben tr: immen oer 't hûs, oer de flier hawwe Iem. in huis nemen tr: immen by jin nimme, immen ynnimme Het huis uit jagen tr: (ta) de hûs út jeie Huis en hof tr: hûs en hôf, hear, hiem Een gesloten huis, (een woonhuis, geen winkel) tr: in stil, ticht hûs, in tichte winkel Ten huize v. tr: by ... thús, by ... -en-dy Voor in het huis tr: foar tr: foare Langs de huizen tr: by de huzen, streek lâns Huis aan huis tr: hûs oan hûs Huis aan huis collecteren tr: hûs oan hûs kollektearje, mei de kollektebus by de doarren lâns, del gean Huis aan huis heeft men momenteel de mazelen tr: de mûzels binne hús(ke)riem op it heden Open huis houden (v. winkel) tr: iepen hûs hâlde Een heilig huisje tr: in hillich húske Huizen op iem. bouwen tr: huzen, tuorren op immen bouwe Hij houdt het huisje bij het schuurtje tr: hy hâldt it hûs by de skuorre Hij sprong huizen hoog, (een gat in de lucht) tr: hy sprong in gat yn 'e loft Er is met hem geen huis te houden tr: der is gjin hûs mei him te hâlden Dan zijn we nog verder v. huis tr: dan binne wy noch fierder fan hûs (Het is) niet om over naar huis te schrijven tr: it kin gjin sprekken, swetsen lije Het huis alleen hebben tr: it hûs allinne, rom hawwe, it katsje, ketsje rom hawwe Hij is er (als) kind in, aan huis tr: hy is der hoater en toater, (h)oates en toates In het geheugen griffen tr: yn it ûnthâld, yn 'e holle printsje Niets dan ... tr: oars net as .. Helemaal niets tr: hielendal neat, allike folle as neat Voor niets tr: foar neat, om 'e nocht Bijna voor niets, (bijna gratis) tr: heal fergees Niets voor niets tr: neat foar neat Niet voor niets, (niet zonder resultaat) tr: net foar neat niet zonder reden tr: net sûnder reden, net fergees Een ding v. niets tr: in ding fan neat Dat is niets, (dat is niet erg, geen bezwaar) tr: dat is neat allegear ... of het niets was tr: ... as wie it neat Niets zijn, (onkerkelijk zijn) tr: neat wêze, der neat oan dwaan Niets geen tr: neat gjin Put naast de spoorbaan tr: spoardobbe, spoargat (it) Put waarin zich zakwater verzamelt tr: sypsaad (de & it) Het is een bodemloze put, (er wordt veel verkwist) tr: it falt deryn as yn in saad (sûnder boaiem) In de put zitten (fig.) tr: yn 'e myt, skuorsek sitte kuil(tje). Er zitten putten in de weg tr: der sitte dobben, kûlen yn 'e dyk Putten in de aardappelen, (kiemkuiltje) tr: sprútgatten yn 'e ierappels Een putje voor het knikkeren tr: in kûltsje foar it knikkerjen Zij heeft putjes in de wangen tr: hja hat dobkes, kûltsjes yn 'e wangen -Als het kalf verdronken is dempt men de put tr: as it kealtsje fersûpt is, wurdt de saad tichtsmiten Onder voorbehoud tr: ûnder foarbehâld Met voorbehoud v. tr: mei foarbehâld fan Onder voorbehoud, dat ... tr: ûnder foarbehâld, dat .. Zonder voorbehoud tr: sûnder foarbehâld Vallen (vaak door struikelen) tr: knoffelje tr: delknoffelje Laten vallen tr: falle, kealje, bruie litte Iets door onhandigheid laten vallen (zodat het breekt) tr: eat knoffelje Lomp vallen tr: (derhinne) kneppelje, knoffelje, kealje Het gordijn valt tr: it gerdyn sakket Zijn ogen op iets laten vallen tr: de eagen earne op falle litte De nadruk laten vallen op tr: de klarn lizze op Een loodlijn laten vallen tr: in leadline dellitte Het water valt tr: it wetter giet ôf De avond valt tr: de jûn falt Toen viel er een stilte tr: doe foel der in stilte, doe waard it stil De beek valt in de Maas tr: it streamke komt, rint út yn 'e Maas Over iets vallen tr: earne oer falle, stroffelje tr: earne op falle Zich een gat in het hoofd vallen tr: jin in gat yn 'e holle falle Hij is in de oorlog gevallen tr: hy is yn 'e oarloch fallen Als de vader v. dat gezin komt te vallen tr: as de heit fan dy húshâlding derby wei falt De stad is gevallen tr: de stêd is fallen Zich door vallen bezeren tr: jin sear falle, jin tefalle De arm door vallen bezeren, breken tr: de earm ferfalle Het viel me zwaar, lang tr: it foel my swier, lang Kerstmis valt dit jaar op een zaterdag tr: krysttiid falt fan 't jier op in sneon Er vielen woorden tr: der waarden nuten kreake Hij liet een euro per meter vallen tr: hy liet in euro de meter falle, hy kaam in euro de meter del In slaap vallen tr: yn 'e sliep falle De keuze viel op ... tr: de kar foel op .. Vallen onder, (horen onder) tr: falle ûnder Vallen op iets tr: earne op falle Al naar het valt tr: (mar) krekt sa't it útkomt Het is al naar het valt tr: it is krekt sa't it útkomt, it is krekt sa't de hân draait, it wurdt in opsmiter Zie ommezijde tr: sjoch oare kant Een in een punt voorover hangende neus tr: in hingelnoas Zijn neus snuiten tr: noassnute, de noas snute Uit de neus bloeden tr: noasbliede Door de neus praten tr: troch de noas prate, noazich prate, grânzje, grânzgje, noasklankje Door de neus roken tr: troch de noas smoke De neuzen tellen tr: de noazen telle Dat hun je aan zijn neus niet zien tr: dat sjochst him net oan, ôf, dat sjochst der sa net oan Dat is een wassen neus tr: dat hat neat om 'e hakken Een lange neus maken tr: (immen) neipiuwe Zijn neus overal in steken tr: de noas oeral yn stekke Altijd met de neus in de boeken zitten tr: altyd op kop en earen yn 'e boeken sitte Overal met zijn neus bij (willen) zijn tr: oeral, rûnom op 'e noas, op noas en earen by wêze (wolle) Een frisse, koude neus halen tr: in frisse noas helje Zijn neus in de wind steken tr: de holle heech drage Dat is geen knip voor de neus waard tr: dat is my gjin knip fan 'e neil wurdich, dat is gjin turf heech Iem. bij de neus hebben, leiden tr: immen by de noas hawwe, krije Niet verder zien dan zijn neus lang is tr: net fierder sjen as jins noas lang is Dan heb je met je neus gekeken tr: dan, dat hast mei de noas socht Loop je neus maar achterna tr: rin dyn noas mar efternei, efteroan Iem. iets door de neus boren tr: immen eat troch de noas boarje Dat ligt vlak voor je neus, je staat er met je neus bovenop tr: it leit foar dyn noas, stiest der mei de noas boppe-op Plotseling voor iem. neus staan tr: samar foar immen stean Iem. met zijn neus ergens op duwen tr: immen earne mei de noas op triuwe Iem. iets voor de neus wegnemen tr: immen eat foar de noas weikrije Dat gaat jouw neus voorbij tr: dat giet dyn noas foarby, dat draait dy by de noas ôf Iets aan zijn neus voorbij zien gaan tr: earne (raar, skealik, sneu) by troch reitsje, earne fan foarby reitsje De deur voor iem. neus dichtdoen tr: immen de doar foar de noas tichtdwaan, tichtslaan Zijn neus stoten tr: de skinen stjitte, op 'e stomp, stompe rinne, stomprinne Op, langs zijn neus staan te kijken tr: op 'e noas sjen, skean by de noas del sjen De neus voor iem. ophalen tr: oan 'e noas lûke Iem. iets onder zijn neus wrijven tr: immen eat om 'e noas wriuwe, immen eat rûke litte, te rûken jaan Dat zal ik je niet aan je neus hangen, knopen tr: ik sil dy dat net oan 'e noas hingje Iem. de priem, een pen op de neus zetten tr: immen de snútbân op 'e noas sette Zijn neus voorbij praten tr: jin ferprate Iets langs zijn neus weg zeggen tr: eat by de noas lâns sizze Het moet zo tussen neus en lippen gebeuren tr: it moat tusken de ierappels en de brij, hurd en gau efkes Met zijn neus in de boter, het vet vallen tr: mei it gat yn 'e bûter falle Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht tr: dy't him yn 'e noas byt, skeint syn antlit Een fijne neus hebben (voor iets) tr: (earne) in fine noas (foar) hawwe Iets in de neus krijgen tr: eat yn 'e noas krije Mijn neus gaat te gast tr: myn noas giet te gast De neus v.e. deurstijl tr: de doarsnoas, de noas oan 'e doarstile Mager als een graat tr: sa meager as in bonkerak Niet zuiver op de graat zijn (fig.) tr: net suver op 'e graat, oan 'e lever wêze Rood op de graat, (socialistisch) tr: sa read (as in kraal) V.d. graat vallen, (sterk vermageren) tr: fan 'e graat falle, hast fan 'e bonken falle zeer hongerig zijn tr: fan 'e graat falle in zwijm vallen tr: fan jinsels falle, reitsje, derhinne falle Geen graten in iets vinden tr: earne gjin bien yn fine, sykje, earne gjin bonke yn fine, sjen Onder de wapenen tr: ûnder de wapens De wapens opvatten, neerleggen tr: de wapens opnimme, dellizze Naar de wapens grijpen tr: de wapens opnimme De grote, kleine wijzer tr: de grutte, lytse wizer De wijzers rond slapen tr: de wizer yn it rûn sliepe Herfstaardappels rooien tr: hjerstierappelje Komen aanzetten, (snel naderen) tr: oansetten komme onverwacht komen tr: delsetten, oansetten komme Met iets komen aanzetten tr: earne mei oansetten komme Twee dingen in samenklank brengen tr: twa dingen op inoar ôfstimme De staf breken over tr: neat hiel litte fan Met een kamrug (v. koe) tr: kammich Iem. logenstraffen tr: immen eat ligen hjitte Die bewering wordt gelogenstraft door de feiten tr: dat sizzen strykt net mei, striidt mei, is yn striid Kwalijk gaan, (mank gaan) tr: kwealk, kwealik, kwelts gean, rinne Iem. iets kwalijk nemen tr: immen eat kwea, kwealk, kwealik nimme, ôfnimme, immen eat kweanimme, kwea-ôf nimme Kwalijk gaan, (mank gaan) tr: kwealk, kwealik, kwelts gean, rinne Iem. iets kwalijk nemen tr: immen eat kwea, kwealk, kwealik nimme, ôfnimme, immen eat kweanimme, kwea-ôf nimme Je bent toch niet v. suiker? tr: bist net fan sâlt, wol? Een doodgeboren kind (lett.) tr: in deaberne bern iem. mening te weten trachten te komen. Iem. polsen tr: immen hifkje, hiftsje, tantsje, ûnderstean Te baat nemen tr: te baat nimme Baat vinden bij tr: baat fine by De baten tr: de baten Ten bate van tr: foar Ten eigen bate tr: foar jinsels Je vlagt tr: (do) flaggest, (do) hast de flagge út Een toegewijde vrouw tr: in tawijde frou Vaagheden, (vage uitspraken) tr: dizichheden tr: dizenichheden Rillen maken (v. mol) tr: rilje (Meer) last krijgen v. ouderdomsverschijnselen tr: minder wurde Een vodje papier tr: in fodsje papier Iem. achter de vodden zitten tr: immen efter de fodden sitte Iem. bij de vodden krijgen tr: immen by de kladden, de flarden krije Ter ere van tr: ta eare fan Ter inzage liggen tr: lizze om yn te sjen, op besjen lizze Ter plaatse tr: op it plak sels Dat is onmenselijk tr: dat is ûnminsklik, dat is gjin minskedwaan Dat is onmenselijk tr: dat is ûnminsklik, dat is gjin minskedwaan Walgen v. tr: walgje fan Ergens v. walgen tr: earne wol fan koarje, spuie kinne Het walgt mij tr: it walget, wearzet, wearzget my Benaming v.d. duivel tr: de âldfeint tr: de âldman tr: de âlde grize grauwe tr: koarthakke, ús maat, Hanne, Hantsje pik, Heintsje (pik) Een arme duivel tr: in earme duvel Iem. op zijn duivel geven tr: immen op 'e miter, op 'e bealch jaan De duivel in hebben tr: de duvel yn hawwe Loop naar de duivel tr: rin nei de hel, de miter Dat mag de duivel weten tr: dat mei de deale, Joast witte Daar speelt de duivel mee tr: dêr slacht de duvel troch, it is oft de duvel dermei spilet Bij de duivel te biecht tr: by de duvel te bycht De duivel aan iets gezien hebben tr: earne in broer, bruorke oan ferlern hawwe Des duivels zijn tr: duvels, duvelsk wêze Geen duivel tr: gjin duvel, wearlich, deale Naar de duivel zijn tr: nei de bliksem wêze Wat duivel tr: wat duvel, deale, bliksem! Als men v.d. duivel spreekt, trapt men op zijn staart tr: as men oer de duvel praat, is er ornaris tichteby, trapet men him op 'e sturt Hij is heel grif met zijn tranen tr: hy stiet o sa gau mei de triennen klear Zijn vraag werd grif beantwoord tr: syn fraach waard daliks beantwurde Grif toestemmen tr: daliks tastimme Het gaat hem grif v.d. hand tr: it giet him linich fan 'e hân De partij werd grif verkocht tr: de partij waard flot ferkocht Hij is heel grif met zijn tranen tr: hy stiet o sa gau mei de triennen klear Zijn vraag werd grif beantwoord tr: syn fraach waard daliks beantwurde Grif toestemmen tr: daliks tastimme Het gaat hem grif v.d. hand tr: it giet him linich fan 'e hân De partij werd grif verkocht tr: de partij waard flot ferkocht Sidderen v. vrees, angst tr: trilje fan benaudens, eangst Voor iem. sidderen tr: foar immen beve, beevje De niet-actieven tr: de net-aktiven Een actief werkwoord, de actieve vorm (gramm.) tr: in aktyf tiidwurd, de aktive foarm Inwerken op tr: ynwurkje op Iets op zich laten inwerken tr: eat op jin ynwurkje litte Zich, iem. inwerken tr: jin, immen ynarbeidzje, ynwurkje; ynwerking, s. (It) ynarbeidzjen, (it) ynwurkjen, ynwurking Het zijn er hooguit vijf tr: der binne op syn heechst fiif Ik werd door het lawaai gewekt tr: ik waard wekker makke troch it leven, ik waard wekker fan it leven Ik wil niet verhelen, dat ... tr: ik wol wol earlik wêze, dat .. Vies zijn v. tr: fiis wêze fan Ergens niet vies v. zijn tr: earne net fiis, fij fan wêze Vies doen (v. en tegen kinderen) tr: in (fize) ba dwaan Niet vies vallen tr: net lekker wêze lelijk. Dat valt me vies tegen tr: dat falt my smoarch ôf Dat is een heet hangijzer (om aan te vatten) tr: dat is in (hjit) hangizer (om oan te gean, te taasten); -kam, s. Hingelkaam Ik zal er iets op verzinnen tr: ik betink wol wat Wat verzin je? tr: hoe komst derby! Die kinderen verzinnen altijd wat anders tr: dy bern fine altyd wer wat oars út Een leugen verzinnen tr: ien, in leagen stalle Per kwartaal tr: fearnsjiers, it fearnsjier Ongeveer een kwartaal tr: sa'n fearnsjier Telkens in en uit draven tr: hieltyd út en yn jachtsje Wild heen en weer draven tr: omflechtsje, omjachtsje, omjokselje, wyldjeie, wyldkaterje, wyldzje Amsterdams peil tr: Amsterdamsk peil Op peil (blijven, brengen, houden, zijn) tr: op peil (bliuwe, bringe, hâlde, wêze) Op laag peil staan tr: op in leech peil stean Op hoog peil staan tr: op in heech peil stean, útstekke Beneden peil tr: ûnder de mjitte Zo'n behandeling is beneden peil tr: sa'n behanneling is der fier by troch Dat gaat alle peil te boven tr: dat hat mjitte noch roai Geen peil op iem. kunnen trekken tr: net witte wat men oan immen hat Geen peil op iets kunnen trekken tr: net witte wat men deroan hat Bloedverwanten tr: sibben, folk (it) Iets in het snotje hebben tr: eat yn 't snotsje, yn 'e noas hawwe aangenomen dat ... tr: oannommen dat ... Iem. een pluim op de hoed steken tr: immen in fear, fiter yn 'e broek stekke, immen in fear yn it gat stekke, immen op 'e kroade sette, immen op it stuoltsje sette, immen by de wâl opskuorre Iem. een pluim geven tr: immen in blomke, plomke, plúmke jaan Het riet heeft pluimen gekregen tr: it reid hat plom sketten voorwenden. Gehuichelde vriendelijkheid tr: sabeare freonlikens Een gehuichelde glimlach tr: in opmakke glimke Een rij huizen, aardappelen tr: in rigel huzen, ierappels Een rijtje woorden tr: in rychje, rûfeltsje wurden In, op een rij staan tr: op 'e rigel stean In, op een rij, rijen plaatsen tr: op 'e rigel sette, rigelje In de rij staan voor het loket tr: yn 'e rige stean foar it loket De eerste rijen waren uitverkocht, (reeks zetels) tr: de earste rigen wiene útferkocht Van, op het rijtje af, op de rij af tr: by de rige lâns, del, de rige bylâns Drie doelpunten op rij tr: trije doelpunten efterinoar Ze niet allemaal op een rijtje hebben, (niet goed snik zijn) tr: se net allegear op 'e rigel, op in rigeltsje hawwe De hooiers tr: it haaifolk tr: it ûngetidersfolk tr: it haaiersfolk De dupe tr: de dupe Daar word je zelf in de eerste plaats de dupe v. tr: dêr hast dysels it meast mei v. stonden aan tr: fan stûnen ôf oan, fan dy stûne ôf Op tijd en stond tr: op tiid en bar Sprakeloos, verbijsterd. Paf staan v., paf zijn voor iets tr: earne fersteld fan stean, (jin) besauwe, (jin) earne fan, oer besauwe, earne net oer út kinne Sprakeloos, verbijsterd. Paf staan v., paf zijn voor iets tr: earne fersteld fan stean, (jin) besauwe, (jin) earne fan, oer besauwe, earne net oer út kinne Wij zullen zijn eerlijkheid toetsen tr: wy sille syn earlikens hifkje Auteurs toetsen op hun betrouwbaarheid tr: auteurs hifkje op harren betrouberens Bij iem. in de gunst komen, staan tr: by immen yn 'e geunst komme, stean Bij iem. in de gunst proberen te komen tr: immen op 'e (lije) side krûpe, komme Ervoor zorgen in de gunst te blijven tr: oppasse dat men de moaie man, jonge bliuwt (ong.) Bij iem. uit de gunst raken tr: by immen út 'e geunst reitsje Ten gunste v. tr: yn it foardiel fan; ornearre foar Iem. een gunst bewijzen tr: immen in geunst bewize Gunst! tr: myn, och, (myn) leave geunst, goede geunst (noch ta)! Uitgeslapen zijn tr: de sliep (goed) út hawwe, goed wekker wêze Schadeverhaal hebben op iem. tr: ferhaal hawwe op immen Een karakterloos mens, gebouw tr: immen, in gebou sûnder karakter Zij hebben daar herrie tr: it is dêr duveldei Bij beurten, om de beurt, op de beurt, om beurt, beurten tr: bar foar, om bar, om bar, barren, om (syn) beurten Een beurt krijgen, (in de les) tr: in beurt krije Aan de beurt zijn tr: oan bar, oan bod, oan 'e beurt, oan slach wêze Aan de beurt komen tr: oan bod, oan 'e beurt komme Voor zijn beurt tr: foar jins beurt, foar jins tiid Iets een goede beurt geven tr: eat in binnenbeurtsje jaan Een goede beurt maken tr: in goede, bêste beurt meitsje Dat viel hem te beurt tr: dat foel him ta, dat mocht him barre Ik hoop dat dat je te beurt mag vallen tr: ik hoopje dat dy dat barre mei, dat dy dat jûn wurde mei Iets vouwen in tr: eat beteare yn Niet vouwen! tr: net teare! De handen vouwen (voor gebed) tr: de hannen geardwaan, gearnimme, hângearje, hannegearje Met gevouwen handen tr: mei de hannen gear Hierover wordt verschillend gedacht tr: hjir wurdt ûngelyk oer tocht Dat is erg verschillend, (nu eens zus en dan weer zo) tr: dat is wakker ûngelyk Verschillende tr: ferskate, ûnderskate 's Woensdagsmiddags, (deze woensdagmiddag) tr: de woansdeitemiddeis, de woansdei-oerdeis iedere woensdagmiddag tr: woansdeite middeis, woansdei-oerdeis De mond verachtelijk plooien tr: de mûle yn fâlden lûke Hij wist het zo te plooien, dat ieder tevreden was tr: hy wist it sa te figueren, regeljen, roaien dat elk tefreden wie Ik zal het met hem wel plooien tr: ik sil it mei him wol rêde, roaie, stalle Zich plooien naar tr: jin skikke nei Zich weten te plooien tr: jin (goed) skikke kinne Zich niet weten te plooien tr: jin net, min skikke kinne Voegzaam zijn tr: foech jaan, wêze Tegen de vlakte tr: oer de grûn Zich op de vlakte houden tr: jin op in ôfstân hâlde, jin op 'e romte hâlde Het zwijgen ertoe doen tr: it swijen derta dwaan Het geval ligt ertoe tr: it gefal leit der sa ta Ertoe zitten tr: der min, raar, slim foar, ta sitte Ertoe behoren tr: derta hearre Ertoe doen tr: ta de saak dwaan Wat doet dat ertoe? tr: wat makket it út, it jout dochs neat Te scheep tr: oan board Scheep gaan tr: oan board gean Strubbeling met iem. hebben, krijgen tr: spul, lijen mei immen hawwe, krije Dat geeft veel strubbelingen tr: dat jout in bulte lijen, lêst Het is bedroevend, (erg slecht) tr: it is bedroefd, benaud, treurich Bedroevend slecht tr: bedroefde, benaude, drôvige, treurige min Het is bedroevend, (erg slecht) tr: it is bedroefd, benaud, treurich Bedroevend slecht tr: bedroefde, benaude, drôvige, treurige min Een nieuwsgierig Aagje (v. Enkhuizen) tr: in nijsgjirrich Aachje Erg nieuwsgierig zijn tr: alles witte wolle Een nieuwsgierig Aagje (v. Enkhuizen) tr: in nijsgjirrich Aachje Erg nieuwsgierig zijn tr: alles witte wolle Iem., iets kwijt zijn tr: immen, eat kwyt wêze Iets, iem. liever kwijt dan rijk zijn tr: wol fan eat, immen ôf wolle, eat, immen wol slite wolle, eat, immen oer en tefolle hawwe Kan ik iets aan je kwijt?, (wil je niets gebruiken?) tr: kin 'k neat oan dy kwyt, silst neat hawwe? Op iets tamboeren tr: earne op hammerje, timmerje Iem. permissie geven tr: immen permisje jaan, immen frijjaan Iem. permissie geven tot tr: immen permisje jaan foar, ta, immen it frij jaan ta Met (uw) permissie tr: mei (jo) permisje Een sigaar aansteken, opsteken tr: in sigaar oanstekke De sigaar zijn tr: de bear, it bokje, de lul wêze Een heidens lawaai tr: in heidens leven Een heidens lawaai tr: in heidens leven Aan de pimpel zijn tr: oan 'e pimpel wêze Zo kan het evengoed tr: sa kin it likegoed, allikegoed, krektsagoed, sa kin it fan, foar itselde Je bent evengoed schuldig als hij tr: do bist likegoed, krektsagoed skuldich as hy Ze hebben hem toch evengoed laten wachten tr: se hawwe him dochs likegoed wachtsje litten In godsnaam tr: yn ('e) godsnamme tr: yn 'e goedichheid Iets voetstoots aannemen tr: eat ûnfoarsjoens, samar, daliks mar, sûnder mear oannimme Ik wil erdoor tr: ik wol derlâns, dertroch De zieke heeft het erdoor gehaald tr: de sike hat it holste wetter hân Iets erdoor krijgen tr: eat dertroch krije, skuorre 't Is erdoor tr: 't is dertroch Erdoor zijn tr: dertroch wêze Het is mij erdoor gegaan, (ik heb het vergeten) tr: it is my trochgongen Het kan erdoor tr: it kin derop troch 't Is ervoor, het moet er ook door tr: it is sa knipt, it moat ek sa naaid wurde Onder etenstijd tr: ûnder itenstiid, iterstiid Met iem. in botsing komen (fig.) tr: immen yn 'e boech, yn 'e boegen rinne Wegkruipertje spelen tr: krûpweiboartsje, plakjekrûpe, weikrûpboartsje, weikrûperke, weikrûper boartsje Slap neerhangen tr: hingelje Die satanse jongen tr: dy duvelske jongen Een satans leven tr: in helsk, heidensk leven Satans vlug tr: duvelske fluch Die satanse jongen tr: dy duvelske jongen Een satans leven tr: in helsk, heidensk leven Satans vlug tr: duvelske fluch Tussenbeide komen tr: tuskenbeide, tuskenbeiden, fanwegen komme, der midden komme, dertusken gean, komme Gehard in, tegen tr: behurde yn Gehard worden tr: hurdzjen leare Met de tuinhark de tuin bewerken tr: túnklauwe tr: túnklauwerje Hij is het doodschieten niet waard tr: hy is it deaskoppen net wurdich Iem. v. iets beschuldigen tr: immen earne fan beskuldigje, immen eat bylizze Een, zo'n wildvreemde tr: in, sa'n wyldfrjemd, poerfrjemd Algemene maatregel v. bestuur tr: algemiene maatregel, regel, regeling fan bestjoer Klein en bedompt (v. woning) tr: nearzich Te water en te land tr: te lân en op see Dieren die op het land leven tr: dieren dy't op it lân libje Goederen over land vervoeren tr: guod oer it lân ferfiere Dat is waar geen land meer achter is, (dat is een uithoek) tr: dêr hâldt de wrâld op Hier te lande tr: hjir yn ús lân, hjir by ús Het vaste land tr: de fêste wâl, de fêste Aan land komen, zetten tr: oan lân komme, sette V. land steken tr: fan wâl stekke Ik weet niet waar hij te land is gekomen tr: ik wit net wêr't er telâne kommen, bedarre is Iem. het land op jagen (fig.) tr: immen it lân op jeie Het land hebben aan tr: it grau, it, in mier hawwe oan Het land hebben tr: de, it smoar ynhawwe, it mier hawwe Er is met hem geen land te bezeilen tr: der is gjin lân, wâl mei him te besilen, der is gjin wei mei him te beriden Tiptop. Piekfijn gekleed tr: tiptop yn 'e klean Tiptop. Piekfijn gekleed tr: tiptop yn 'e klean Het iem. inpeperen tr: it immen wiis meitsje, wiermeitsje Onverbeterlijk zijn, (erg ondeugend zijn) tr: troch pokken en mûzels (hinne) wêze Zich aanpassen (aan) tr: jin oanpasse (oan) Zich wel willen aanpassen tr: (wol) yn goedens wolle Goed aan elkaar zijn aangepast (v. personen) tr: aardich opinoar ynsketten wêze Zich aan moeilijker omstandigheden moeten aanpassen tr: omstean leare moatte Bericht v. verhindering sturen (voor een vergadering) tr: berjocht fan behindering stjoere, ôfberjocht, ôftynge dwaan Peilloos diep tr: ûnpeilbere djip (fig.) zeer groot. Peilloze ellende tr: net te bedjipjen ellinde Peilloos diep tr: ûnpeilbere djip (fig.) zeer groot. Peilloze ellende tr: net te bedjipjen ellinde Krijgen, ontvangen. Uw brief is mij geworden tr: ik haw jo brief krigen Ik zal u het boek doen geworden tr: ik sil jo it boek stjoere, takomme litte Ergens niet mee kunnen geworden tr: earne neat mei wurde kinne Niem. kon met hem geworden tr: gjinien koe wat mei him wurde Een kriezeltje zout tr: in krisseltsje sâlt Iem. zijn verdiende straf geven tr: rekkendei mei immen hâlde Dat is een straf voor haar tr: dat is har in straf, dêr kinne se har mei straffe Dat is geen straf tr: dêr meie se my wol mei straffe Op straffe des doods tr: op hals en kiel Op straffe v. onbetrouwbaarheid moesten ze nu wel een geding aanspannen tr: hja moasten no wol in koart pleit oanspanne, oars soene se foar ûnbetrouber gean, as se net foar ûnbetrouber gean woene, moasten se no wol in koart pleit oanspanne Iets doen op straffe v. ontslag tr: eat dwaan mei it gefaar fan ûntslein te wurden, mei it gefaar fan ûntslach Een straffe wind tr: in straffe, stûfe wyn Een straffe wind tr: in straffe, stûfe wyn Hoge eisen stellen (aan) tr: hege easken stelle (oan) Naar de eis tr: nei behearen, behearren, sa't it heart Iets zijn eis geven tr: eat syn gerak jaan Je kunt zijn ribben wet tellen tr: men kin by him de ribben telle, wol op 'e ribben fioelespylje Iem. op de ribben komen, iem. de ribben smeren tr: immen op e ribben jaan, immen de ribben smarre, immen ribsmoar jaan Dat is een rib uit je lijf, (een grote uitgave) tr: dat is in hiele hou, útjefte smalle verhoging aan de oppervlakte v.e. voorwerp. De ribben v.e. blad tr: de ribben fan in blêd Een weefsel met ribben tr: in weefsel mei ribbels Verdienen, (betaald werk hebben) tr: fertsjinje, yn 'e fertsjinst wêze Goed, slecht verdienen tr: goed, min fertsjinje Ergens niets op verdienen tr: earne neat op fertsjinje, earne gjin sint mei úthelje Heb ik dat aan je verdiend? tr: haw ik dat oan dy fertsjinne? Zowel A als B, A zowel als B tr: A likegoed as B Volmaaktheden tr: folsleinichheden Pas op, jò tr: tink derom, ju! Verdacht maken tr: fertocht meitsje Dat komt mij verdacht voor tr: dat komt my fertocht foar Hij was verdacht vrolijk tr: hy wie wat al te fleurich Verdacht zijn op tr: betocht, fertocht wêze op Ergens niet op verdacht zijn tr: earne net op betocht, fertocht wêze, earne gjin fertinken op hawwe Het hart ontlasten tr: jins herte ûntlêstgje Het gemoed ontlasten tr: jin ûntlêstgje (Zich) ontlasten v. tr: (jin) ûntlêstje, ûntlêstgje fan Zich ontlasten, (zijn gevoeg, behoefte doen) tr: jins behoef, behoefte, behoeften dwaan De duinen zeewaarts v.h. fietspad tr: de dunen oan 'e seekant fan it fytspaad Zeewaarts drijven tr: de see yn driuwe Zijn schepen achter zich verbranden tr: de skippen efter jin ferbaarne Een schip met zure appelen tr: in skip mei soere appels Schoon schip maken tr: skjin skip meitsje Als het schip met geld komt tr: as it skip mei jild komt Een zwak schip, (een zwakke vrouw) tr: in swak, wrak skip, skipke Radioactieve neerslag tr: radio-aktive delslach De Almachtige tr: de Almachtige Met iem. optobben tr: mei immen oanhoaie, ompakke, optopje, optoppe Pokputten tr: pokdobben, pokken Gele hoornpapaver tr: gielkrûd (it), Glaucium flavum Crantz De vrijdagse krant, markt tr: de freedskrante, freedsmerk De vrijdagse krant, markt tr: de freedskrante, freedsmerk Idealen tr: idealen Dat is ondoenlijk tr: dat is net te dwaan, dat is gjin minskedwaan, dat is gjin dwaan allyk, gelyk Het is mij ondoenlijk er op tijd te zijn tr: ik kin dêr ûnmooglik, mei gjin mooglikheid op 'e tiid wêze Af en aan tr: ôf en oan, oan en ôf Af en toe tr: fan en ta, ôf en oan, út en troch Van ... af tr: fan ... ôf V. nu af tr: fan no ôf (oan) Zich ergens v. af maken tr: jin earne ôf meitsje Ik weet v. niets af tr: ik wit fan neat V. zich af spreken tr: fan jin fjurje tr: fan jin ôffjurje Zij zijn van elkaar af tr: hja binne byinoar wei Daar wil ik af zijn, (daar ben ik niet zeker v.) tr: dêr wol ik ôf, fan wêze, dêr wol ik mis mei wêze Bij rood af tr: by, op it reade (omt) ôf Bij het onfatsoenlijke af tr: by, op it ûnfatsoenlike (omt) ôf, op it ûnfatsoenlike om-en-ôf Op de minuut af tr: op 'e minút ôf Het kan er wel, niet af tr: it kin wol, net lije, it kin der wol, net ôf Het kan er wel af tr: it kin der wol ôf, it sit der wol oan, it kin der wol op stean Hij is voorzitter af tr: hy is foarsitter ôf Ergens op af gaan tr: earne op ôf, los gean Je bent nog niet v. me af tr: do bist noch net fan my ôf Hij is goed af tr: hy is goed út, wei, hy is spekkeaper, speksnijer Af! tr: koest! Af zijn, (v. werk) tr: dien, klear, ôf, ou wêze bij kinderspelen tr: ôf, ou wêze op, doodmoe zijn tr: skjin ôf, yn ('e) ein, oan ('e) ein, te'n ein, ynein wêze v. verkering tr: út wêze Dat was af, (onberispelijk) tr: dêr mankearre neat oan Zomerhuisje tr: simmerhúske (it) hoe dan ook, maar. Als het enigszins kan tr: as it wát, efkes, heal kin, as it in bytsje wol Vooral niet tr: foaral, beleaven, beliven net armoedig, pover (v. zaken). Een armzalig loon tr: in goarrich, skiterich lean Armzalige meubels tr: suterige meubels Aan het koffiedrinken zijn tr: oan 'e kofje sitte Bij iem. gaan koffiedrinken tr: út te kofiedrinken gean De roomsen tr: de roomsken Roomse bonen, (tuinbonen) tr: grutte beane Encadreren in tr: beslute yn In de smiezen hebben tr: yn 'e smiis, smize, smizen, yn 'e mik, myt, mot hawwe Op vorenstaande bladzijde tr: op 'e foarige side Volgens vorenstaande tr: neffens it foarôfgeande, hoppesteande Zich iets ontzeggen tr: jin eat ûntsizze Iem. iets ontzeggen, (zeggen dat iem. iets niet heeft) tr: immen eat ûntsizze, ûntstride Iem. de toegang tot het huis ontzeggen tr: immen it hûs ferbiede Keep houden, (volhouden) tr: keep hâlde Bootje varen tr: boatsjefarre De boot is aan tr: no binne de rapen gear Iem. in de boot nemen tr: immen te fiter hawwe, foar de kroade ride, yn 'e pet lûke De boot missen tr: derby troch reitsje Uit de boot vallen tr: ôffalle, derôf reitsje De boot afhouden, (niet meedoen) tr: net meidwaan niet rechtstreeks antwoorden tr: der net op yngean, der op om prate Eerst in de boot, keur v. riemen tr: dy't earst yn 'e boat is, hat kar fan riemen Iem., iets ergens aan herkennen tr: immen, eat der earne oan út kenne, earne oan weromkenne Iem., iets niet herkennen tr: immen, eat net teplak, thús bringe kinne Dat is een lachertje tr: dat is (ienfâldichwei) bespotlik, men soe der apen mei fange Iem. iets kwijtschelden tr: immen eat skinke, immen earne fan frijskatte Beverige handen tr: trilderige, ridige, ridelige hannen Een beverige stem tr: in trilderich, ûnwis lûd Beverig schrijven tr: trilderich skriuwe Verraad plegen tr: de boel ferriede Verraad plegen jegens ... tr: ... ferriede De noordelijke muur tr: de noardmuorre Noordelijk van de stad, het meer tr: noard (fan), benoarden de stêd, de mar De noordelijke muur tr: de noardmuorre Noordelijk van de stad, het meer tr: noard (fan), benoarden de stêd, de mar Hij mag niet mee tr: hy mei net mei Dat is mooi mee tr: dat is moai mei De tijd mee hebben tr: de tiid mei hawwe Dat kan nog jaren mee tr: dat kin noch jierren mei Dat is mee in uw voordeel tr: dat is mei yn jo foardiel Mee door tr: almei, mei troch: wy binne letter as soe, almei, mei troch de hurde wyn Ga je mee vissen, zwemmen? tr: giest mei te fiskjen, swimmen? De drukte v.d. bevalling tr: de kreameraasje, kreammeraasje, de kreamerij, kreammerij Een zware bevalling hebben tr: in swiere kream hawwe, lizze, in swiere reis hawwe Dat is v. hem tr: dat is fan him, dat is sinen, sinent, sines Hem zelf tr: himsels Bij hem tr: by him (thús) Een oom van hem tr: in omke fan him, sines Dat, die v. hem is veel mooier tr: sinen, sinent, sines is folle moaier Hem zijn (bij het krijgertje spelen) tr: him, it wêze in vaste uitdrukkingen. Hem om hebben tr: him om hawwe Daar zit het hem tr: dat is het hem, dat is it him Onhoorbaar kwam ze binnen tr: se kaam der stil yn Onhoorbaar kwam ze binnen tr: se kaam der stil yn De lippen v.e. hoefijzer tr: de lippen, blibben fan in hoefizer De lip laten hangen tr: de lippe, blibber, prúllippe, it kin hingje litte, de lippen, in toet sette, lipkje De lippen optrekken tr: de mûle yn fâlden lûke Zich op de lippen bijten tr: jin ferbite Het hart op zijn lippen hebben tr: it hert op 'e tonge hawwe Ik had het woord op mijn lippen tr: ik hie it op 'e lippen Op aller lippen zijn, liggen tr: op allemans tonge wêze Aan iem. lippen hangen tr: oan immens lippen hingje, immens wurden op 'e tonge heine Bezocht worden met een hivaal tr: besocht wêze mei, oanhelle wêze mei, tangele sitte mei in kwaal Het miezelt tr: it mizelt, it reint miggelich Specerijen tr: krûderijen, kokskrûden, speserijen Het is bedtijd tr: it is bêdtiid, tiid om op bêd Toespijs, toespijzen tr: byspul (it) Ergens door ontroerd zijn tr: earne oandien, oars fan wêze Ergens door ontroerd worden tr: earne oandien ûnder wurde Iem. particuliere mening tr: immens persoanlike miening Iem. particulier spreken tr: partikulier mei immen prate Een particuliere school tr: in bysûndere skoalle Een particulier huis tr: in stil hûs In het particulier tr: yn it bysûnder Dat is al zeer particulier tr: dat is dan al apart, nuver, nuveraardich, wûnder Een particuliere vriend tr: in sibbe freon Iem. particulier kennen tr: immen fan tichtby, tichteby, fan neiby kenne Iem. particuliere mening tr: immens persoanlike miening Iem. particulier spreken tr: partikulier mei immen prate Een particuliere school tr: in bysûndere skoalle Een particulier huis tr: in stil hûs In het particulier tr: yn it bysûnder Dat is al zeer particulier tr: dat is dan al apart, nuver, nuveraardich, wûnder Een particuliere vriend tr: in sibbe freon Iem. particulier kennen tr: immen fan tichtby, tichteby, fan neiby kenne Iem. particuliere mening tr: immens persoanlike miening Iem. particulier spreken tr: partikulier mei immen prate Een particuliere school tr: in bysûndere skoalle Een particulier huis tr: in stil hûs In het particulier tr: yn it bysûnder Dat is al zeer particulier tr: dat is dan al apart, nuver, nuveraardich, wûnder Een particuliere vriend tr: in sibbe freon Iem. particulier kennen tr: immen fan tichtby, tichteby, fan neiby kenne Geheel ontdooien tr: útteie Beginnen te ontdooien tr: jin ûntjaan Het ijs op de stenen ontdooit tr: de stiennen ûntjouwe har Tot mijn verwondering tr: ta myn benijing, fernijing, fernuvering Het is een goeie slokkerd, (hals, sul) tr: it is in goede slokkert, sûch Zich vastklemmen aan tr: jin fêstklamme, fêstklamje, fêstklammerje oan Het wachthouden, wacht. De waak hebben tr: de wacht hawwe Iem. met iem., iets opschepen tr: immen mei immen, eat opskypje, opknapje Het weer is bijzonder mild tr: it (waar) is sa sêft as side Het weer is bijzonder mild tr: it (waar) is sa sêft as side Daar ben ik niet van gediend tr: dêr moat ik neat fan hawwe, dêr moatte se my net mei oankomme, der haw ik gjin nocht oan In bescherming nemen tr: yn beskerming nimme Onder bescherming v. tr: ûnder beskerming fan Om harentwil tr: om har Een faveurtje tr: in ferfaltsje, in moai fertúntsje Ten faveure komen van tr: yn it foardiel wêze fan tr: wêze foar Onder faveure v. tr: mei in berop op Zich kruisen tr: jin bekrúskje in een kruis plaatsen. De armen kruisen tr: de earms oerinoar dwaan Met gekruiste armen toezien tr: mei de earms oerinoar stean te sjen Elkaar kruisen tr: inoar kruse Een oortje kostend tr: oartsens Zijn laatste oortje versnoept hebben tr: jins oartsen, botsen, dûbeltsje fersnobbe hawwe Onder één noemer brengen tr: lykstrike, ûnder itselde beflappe Gewervelde dieren tr: wringedieren Het golvende graan tr: it baarjende, weagjende, wâljende nôt Golvend haar tr: slaggerich hier Een golvend terrein tr: in barich terrein Ik zal de zaak wel schikken tr: ik sil de boei woi skoaie, skoeie, stalle Plooien en schikken tr: skikke en ploaie, slingerje (en sjitte), it wat muierje, wat seemanskip brûke Laten wij de zaak onder ons schikken tr: lit ús de saak, it ûnderinoar útite Zich in een luie stoel schikken tr: jin yn in noflike stoel deljaan Zich in alles kunnen schikken tr: yn alle silen, touwen mak wêze Zich naar elkaar schikken tr: inoar wat skikke Zich naar iem. schikken tr: jin nei immen skikke, stalle, stâle Zich naar iets schikken tr: jin earne yn, nei skikke, jin earne ta bejaan Aardappels poffen tr: ierappels poffe, pryskebriede Een nietig ventje tr: in hantsjefol, knyn, blaasom, blaaswei Het zit me tegen tr: it rint, wierret my tsjin, it rint, wierret my net mei Ergens op reageren, (met woorden ingaan op) tr: earne op reagearje, earne op, yn bite Dat is maar alledaags tr: dat is mar sljochtwei, sljochtweis hinne, sljocht hinne en wer Een beperkt inkomen tr: in lyts inkommen Voorbereidselen treffen tr: tarieding, tarissing meitsje Volharden bij tr: bliuwe by De wolken pakken zich samen tr: de wolken pakke, de loft set gear In het achterschip raken, zijn tr: yn it labaret, yn 'e nederklits reitsje, sitte Er komt verwijdering tussen hen tr: it ferwideret tusken harren Hout hakken tr: houthakje In stukken hakken, door hakken vernielen tr: tehakje. Op iem. (zitten te) hakken, op immen sitte te hakjen Erin hakken (veel geld kosten) tr: oankneppelje, oanmeppe De tuin hakken tr: túnhakje -Waar gehakt wordt vallen spaanders tr: dêr't hout kappe wurdt, falle spuonnen Een schip, wagen laden tr: in skip, wein lade Iets ergens op laden tr: eat carne op lade, loegje, loeie Hooi of andere veldvruchten tot een voer op een wagen laden tr: weidloegje, weidloeie Hooi of andere veldvruchten v.e. wagen laden tr: weidleegje Laden en lossen (lett. & fig.) tr: lade en losse Op zich laden (v. iets bezwaarlijks) tr: jin op 'e hals helje Een grote verantwoordelijkheid op zich laden tr: in grutte ferantwurdlikens op jin nimme Geladen zijn, (woedend zijn) tr: de duvel, hel ynhawwe Het op iem. geladen hebben tr: it op immen begrepen hawwe Het bedrijf v. schoorsteenveger tr: it berop fan skoarstienreager Wie zijn bedrijf is dat?, (Wie heeft dat bedacht en uitgevoerd?) tr: wa syn bedriuw is dat? Een eigen bedrijf beginnen tr: foar jinsels begjinne Tussen de bedrijven (door) tr: tusken, ûnder de bedriuwen (troch) In bedrijf zijn, (in werking) tr: yn it wurk stean Werkelozen tr: wurkleazen, lju sûnder wurk Er zijn momenteel veel werkelozen tr: der rinne op 't heden hiel wat (lju) om Vierbaanse wegen tr: fjouwerbaansdiken, fjouwerbaanswegen Trekkende naar elders brengen. Een grendel wegtrekken tr: in skoattel derôf dwaan Iem. bij de arm wegtrekken tr: immen oan 'e earm derby wei lûke, skuorre Zijn hand wegtrekken tr: de hân nei jin ta helje, derwei helje Het onweer is weggetrokken tr: it swier waar is ôfdreaun Wit wegtrekken tr: wyt weilûke Voorbarig in het spreken zijn (inz. v. jongeren) tr: ryp yn 'e mûle, mûlryp, rapmûlich wêze, de bek yn beide hannen hawwe Betalen in driejaarlijkse termijnen tr: betelje yn terminen fan trije jier De driejaarlijkse inspectie tr: de ynspeksje fan om 'e trije jier Betalen in driejaarlijkse termijnen tr: betelje yn terminen fan trije jier De driejaarlijkse inspectie tr: de ynspeksje fan om 'e trije jier Op kerkelijk gebied tr: yn it tsjerklike Het kerkelijk jaar tr: it tsjerkejier, tsjerklik jier Kerkelijke registers tr: tsjerkboeken tr: tsjerkeboeken Niet kerkelijk zijn tr: neat wêze Zij zijn kerkelijk getrouwd tr: hja binne yn tsjerke troud De kerkelijken tr: de tsjerkliken Op kerkelijk gebied tr: yn it tsjerklike Het kerkelijk jaar tr: it tsjerkejier, tsjerklik jier Kerkelijke registers tr: tsjerkboeken tr: tsjerkeboeken Niet kerkelijk zijn tr: neat wêze Zij zijn kerkelijk getrouwd tr: hja binne yn tsjerke troud De kerkelijken tr: de tsjerkliken Het is haalbaar tr: it is te dwaan, it kin, it is mooglik Het is niet haalbaar tr: it is net te dwaan, it kin net, it is ûndwaanlik, ûnmooglik, it kin neat wurde Geen verschil opleverend. Het is mij onverschillig tr: it is my like folle, likefolle, allikefolle, itselde Onverschillig zijn t.a.v. alles tr: nearne (net) om jaan Een onverschillige kerel tr: in ûnferskillich meubel Geen verschil opleverend. Het is mij onverschillig tr: it is my like folle, likefolle, allikefolle, itselde Onverschillig zijn t.a.v. alles tr: nearne (net) om jaan Een onverschillige kerel tr: in ûnferskillich meubel Zich een hoefijzer aandoen, (een buitenechtelijk kind krijgen) tr: in hoefizer weibringe, in izer ôfride, ôfsette Ergens tegen zijn opgewassen tr: earne tsjin opwoeksen wêze, eat risse kinne, eat treast wêze Tegen iem. zijn opgewassen tr: immen mânsk wêze, immen treast wêze, immen wol heve, huffe, tille kinne, immen stean Tegen elkaar zijn opgewassen tr: inoar treast wêze, inoar stean Niet geheel zijn opgewassen tegen tr: wol klauwen hawwe oan Er niet helemaal tegen zijn opgewassen tr: der wol oan hawwe Naderen. De koning trad op hem toe tr: de kening kaam, rûn op him ta Tot een vereniging toetreden tr: lid wurde fan, jin oanslute by in feriening, ferieniging Met rongen vastslaan tr: rongje tr: berongje De geest werd vaardig over hem tr: de geast waard feardich oer him Zich vaardig maken tr: jin klearmeitsje, reemeitsje Vaardig zijn met tr: (handig) handich wêze mei Vaardig zijn in tr: bedreaun wêze yn Koopwaren tr: guod (it) Er smal uitzien tr: smel om 'e noas, troanje, kaken, kiuwen, snút wêze De smalle gemeente tr: de smelle gemeente Dat is iets voor de smalle beurzen tr: dat is eat foar lju mei in bytsje jild Hij kan maar smal, smalletjes leven tr: hy hat in skraal, skriel, earmoedich bestean Er smal uitzien tr: smel om 'e noas, troanje, kaken, kiuwen, snút wêze De smalle gemeente tr: de smelle gemeente Dat is iets voor de smalle beurzen tr: dat is eat foar lju mei in bytsje jild Hij kan maar smal, smalletjes leven tr: hy hat in skraal, skriel, earmoedich bestean De voorvaderen tr: de foarfaars, âldfaars, âffaars Des voormiddags tr: foarmiddeis, by 't moarntyd, yn 'e moarntyd Onwerkbaar weer tr: waar dêr't net by te wurkjen is Onwerkbare dagen tr: dagen dat der net wurke wurde kin Een onwerkbare situatie tr: in situaasje dêr't net yn te wurkjen is Verzegd tr: fersein Een schip op stapel leggen tr: de kyl fan in skip lizze Iets op stapel zetten tr: eat op priemmen, op tou sette Een schip v. stapel laten lopen tr: in skip fan 'e helling rinne litte Vlot, glad v. stapel lopen tr: flot fan 'e tried rinne Te hard v. stapel lopen tr: te hurd út ein sette Deze poort verleent toegang tot het binnenplein tr: dizze poarte komt út op it binnenplein Iem. toegang verlenen tr: immen talitte (Vrije) toegang hebben tr: der fergees yn meie Verboden toegang tr: tagong ferbean De toegang weigeren tr: de tagong wegerje De toegangen tot de stad, (wegen) tr: de tagongswegen fan 'e stêd In de ondeugd verstalen tr: yn 'e ûndeugd behurdzje Ik ijs ervan, ervoor tr: de grize, grizel giet, rint my, jin oer de grouwe, grouwel Omgaan met tr: omgean mei Met iem. kunnen omgaan tr: mei immen omgean kinne, mei immen lâns kinne Op zo'n manier kunnen wij niet met elkaar omgaan tr: sa kinne wy net Met iets ommalen tr: earne mei ommale, deryn ommealle Gemeenschappelijk eigendom tr: mandegoed (it), mandeguod (it) In eigendom hebben, houden tr: yn eigendom hawwe, hâlde Een schip op het droge zetten tr: in skip drûchsette Op het droge zitten tr: op 'e drûchte sitte tr: drûch wêze Pauze houden tr: skoftsje Korte pauze tijdens het werk (oorspronkelijk gelegenheid om de pijp aan te steken) tr: piipskoft, pypskoft (it), holdert -Men moet zich eerst ontkleden voor men naar bed gaat tr: ûntklaai dy net, earst op bêd giest De prijzen dalen tr: de prizen sakje, falle, binne yn it ôfgean Zijn stem daalde tr: syn lûd waard suniger Zich iets laten aanleunen tr: eat oer de, jins kant gean litte Wil je niet? Je zult! tr: wolst net? Do silst! Het moet en het zal tr: it moat en it sil Wat zou dat? tr: wat soe dat? Ik zal je! tr: ik sil dy! Zou je ze niet? tr: soest se net? Dat zal wel tr: dat sil ('t) wol Bulken v.h. geld tr: ûnder it jild bedobbe sitte, swimme yn it jild In de trant v. Rembrandt tr: yn 'e trant fan Rembrandt Naar de oude trant tr: nei de âlde trant Iets in die(n) trant tr: eat yn dy trant Dat is zijn trant, (dat is het ware voor hem) tr: dat is tréwes foar him Onhandig gereedschap tr: ûnhandich, ûnhânsum, ûnrêdsum ark Onhandig gereedschap tr: ûnhandich, ûnhânsum, ûnrêdsum ark Niet erg meevallen tr: net folle, net in protte, net in soad, neat tafalle Het zal u niet meevallen dat te doen tr: it falt jo net ta om dat te dwaan, it soe jo slim stean om dat te dwaan ... dan valt het mee tr: ... dan falt, it ta, dan giet it goed Het valt me mee tr: it falt my ta, it dijt, falt my yn 'e hannen Hij valt genoeg mee tr: hy falt genôch ta Met kraalschroten tr: kraalskroaten: in kraalskroaten doar Er zijn er legio tr: der binne by 't soad, by de roes Moeilijkheden legio tr: swierrichheden by 't soad, by de roes Ik heb het legio keren gezegd tr: ik haw it withoe faak sein Eerst moet men een rijstebrijberg dooreten tr: earst troch de rizenbrijberch hinne (ite) moatte (fig.). Een actie ontketenen tr: in aksje op gong bringe De oorlog ontketenen tr: (mei) de oarloch begjinne De speler was nu helemaal ontketend tr: de spiler wie no foargoed los, hielendal op dreef Fijn kippengaas tr: pikegaas Pootaan moeten tr: poatoan moatte pootaan spelen tr: tapakke, trochpakke, der faasje efter sette, net mijen, mijend wêze Hij gaat onmerkbaar achteruit tr: hy giet ûngemurken efterút Hij gaat onmerkbaar achteruit tr: hy giet ûngemurken efterút Bekaf zijn tr: bekôf, moardôf, moardop, skjin ôf, ôfrûn, op ein, yn ('e) ein, (skjin) ynein, oan ('e) ein, oanein, skjin oan ein, (skjin) te'n ein, (skjin) tenein wêze, af en staf wêze, de ein yn 'e bek hawwe Schoon metselwerk tr: skjin mitselwurk Iem. de handen zalven tr: immen de hannen smarre Ten, in ondertrouw gaan tr: yn ûndertrou gean, de geboadens oanjaan In ondertrouw zijn opgenomen tr: yn ûndertrou stean, ûndertroud stean, wêze, ûnder de geboadens stean In de naaste toekomst tr: mei, yn, by koarten, koartby Die zaak heeft geen toekomst tr: dy saak sit gjin takomst yn Een nieuwe mode tr: in nije moade Uit de mode tr: efter de, út 'e moade In de mode zijn tr: yn 'e moade wêze, (yn) de foarsje, yn 'e trant wêze Dat is zo de mode tr: dat is sa de swang Naar de nieuwste mode gekleed willen zijn tr: op 'e moade wêze Elke nieuwe mode dadelijk volgen tr: mei elke nije moade oanhelle wêze Zich naar de mode kleden tr: jin neffens de moade, jin by, nei de trant klaaie Het werkzaam-zijn. Tijdens zijn werkzaamheid bij ... tr: doe't er wurke, oan it wurk wie by .. Werkzaamheden tr: wurk (it) Wegens drukke werkzaamheden tr: fanwegen allegear drokten De lijst v. werkzaamheden tr: de wurklist U hebt de verkeerde voor tr: jo hawwe de ferkearde foar Ik heb het goed met jullie voor tr: ik haw it goed mei jim foar Dat heeft veel voor tr: dat hat hiel wat foar Het is er treurig mee gesteld tr: it stiet der treurich foar Hoe is het met de zieke gesteld? tr: hoe is 't mei de sike? Op iets gesteld zijn, (het uitdrukkelijk verlangen) tr: earne op stean Gesteld zijn op tr: hjit, begien, geset wêze op Niet gesteld zijn op tr: it net breed hawwe op, net sa hastich wêze op, it net stean hawwe op Om een bep. reden ergens zeer op gesteld zijn tr: earne in idee, sin by hawwe Gesteld dat tr: stel dat Zich niet blootgeven tr: de biezen, pipen yn 'e sek hâlde Zich niet meteen blootgeven tr: mear yn 'e marse hawwe as men ynienen útpakke wol Dat is voor hem maar een peulenschil(letje) tr: dat is him it oergearkommen mar Dat is geen peulenschilletje tr: dat is gjin kataai, haw it net op neat broeikas. kas. Koude, warme kas tr: kâlde, waarme kas geldbergplaats. kas. Geld in kas hebben tr: jild yn 'e kas hawwe De kas v.e. vereniging tr: de kas fan in feriening De kas houden tr: kashâlde De kas sluit tr: de kas slút De kas opmaken tr: kasopmeitsje De openbare kas tr: de publike kas, pake pong De kleine kas tr: de lytse kas In het kastje staan, (ondertrouwd zijn) tr: yn it kastke stean, hingje Een kennisgeving krijgen tr: in oansizzing krije Kennisgeving geschiedt door publicatie tr: meidieling wurdt dien troch publikaasje Iets voor kennisgeving aannemen tr: eat foar kundskip oannimme Dat is zeker niet meer dan ... tr: dat hâldt mei ... (wol) op ... en nog veel meer tr: ... folle (en) gjin genôch, net genôch Meer dan een jaar tr: oer it jier ... en meer v. die dingen tr: ... en mear fan dy dingen, fan soks ... en zo meer tr: ... en sa mear, en al sawat Naar meer smaken tr: mearich smeitsje Meer dan eens tr: mear as ienkear Wat meer is tr: wat mear is Te meer tr: temear Te meer, daar ... tr: namstemear, om't .. tr: nammerstemear, om't .. Des te meer tr: namstemear tr: nammerstemear Min of meer tr: min of, ofte mear Onder meer tr: ûnder allen, mear, oaren Zonder meer tr: sûnder mear Zoveel te meer tr: hoefollestemear De rekening is betaald tr: de rekken is betelle, is fan kant, is oan ('e) kant Het niet, wel kunnen betalen tr: it net, wol betelje, fiterje kinne Iets niet kunnen betalen tr: eat net betelje, begapje kinne Ergens veel te veel voor moeten betalen tr: earne wyt en swart foar betelje, eat mei rinte en woeker betelje Ergens zeer veel voor moeten betalen tr: eat mei goud opheegje, opweage Het is niet te betalen tr: der is gjin riedensein,jildriedensein, beteljensein oan Zich grof laten betalen tr: bot yn 't nimmen wêze Iem. grof laten betalen tr: immen wyt en swart betelje litte Een belofte betalen tr: in belofte betelje Iets met zijn leven betalen tr: eat mei de dea betelje, bekeapje Elke zaterdag tr: alle sneonen Op die bep. zaterdag tr: de, dy sneons Zaterdag voor pasen, pinksteren tr: peaskesneon, pinkstersneon Des zaterdags tr: sneons Wel zaterdag tr: bliksem, blikstiender (noch (oan) ta) Hevig vloekend uitschelden tr: útsegenje Uitschelden voor tr: útskelle foar Iem. iets in het geheugen terugroepen tr: immen eat fernije, yn it sin bringe Laxerend voedsel tr: loslivich iten Uitweiden over tr: útwreidzje oer in orde brengen. De tuin aanharken tr: de tún beklauwe, oanklauwe Met een aanloop tr: mei in oanloop, oanrin, mei de rin Er is veel aanloop tr: der is in soad oanflecht, oanrin, der is (gâns) flecht op 'e koai, it rûgelt al mar oan Een blaaskaak zijn tr: gâns wyn yn 'e swipe hawwe Het is volkomen windstil tr: der is gjin suchje, suchtsje wyn Kleine alk tr: seerotsje (it), Plautus alle (L.) Iem. een verplichting opleggen tr: immen in ferplichting oplizze Een verplichting op zich nemen tr: in ferplichting op jin nimme Zonder enige verplichting tr: sûnder hokker ferplichting dan ek Zijn verplichtingen nakomen tr: jins plichten neikomme Grote verplichtingen, veel verplichting aan iem. hebben tr: ferplichting oan immen hawwe Grote (financiële) verplichtingen hebben tr: op swiere lêsten sitte Die hoed is uit het model tr: dy hoed is út it fatsoen Zonder model en vorm tr: sûnder skik of fatsoen Een hoer als een paard tr: in hoer as in hynder Hoeren en snoeren tr: huorren en snuorren De grote hoer, de hoer v. Babylon tr: de grutte hoer, de hoer fan Babel Voor hoer zitten, (als hoer leven) tr: de hoer, foar hoer spylje tr: bline nearing driuwe, in winkeltsje ûnder de skelk hawwe De hoeren bezoeken tr: nei de froulju reizgje Bijt voor eenden tr: einebit (it) Een vreemde eend in de bijt tr: in frjemde ein yn 't bit droefheid opwekkend. Een droevig einde tr: in treurich ein Een droevig stuk werk tr: in alderbenaudst, treurich stik wurk Het is droevig gesteld met tr: it liket treurich mei Zo sterk als een mug (iron.) tr: sa sterk as in mich De mug vliegt al om de kaars tr: de mich fljocht al om 'e lampe V.e. mug een olifant maken tr: fan in fear in balke meitsje zwak nietig persoon tr: mich, mantsjemich Dat is hun allen gemeen tr: dat hawwe se allegear (ge)mien, ien en mien Iets gemeen hebben met tr: eat (ge)mien, ien en mien hawwe mei Gemene weide tr: buorfinne, buorrefinne, buorreweide, mandeskar, mienskar (it) Voor gemene rekening tr: foar mienskiplike rekken openbaar, publiek. Iets gemeen maken tr: eat iepenbier, buorkundich meitsje De gemene zaak tr: it algemien belang, it lânsbelang Zich iets gemeen maken tr: jin eat eigen meitsje, jin eat oaneigenje Het gemene volk tr: it gewoane folk, de gewoane, miene lju Een gemeen soldaat tr: in sljocht soldaat Een gemene streek tr: in gemiene streek, in gemiene, glûpende set Iem. gemeen behandelen tr: immen gemien, smoarch behannelje Gemene taal tr: goare, smoarge taal erg. Het is gemeen koud tr: it is fiis, glûpende kâld Dat is hun allen gemeen tr: dat hawwe se allegear (ge)mien, ien en mien Iets gemeen hebben met tr: eat (ge)mien, ien en mien hawwe mei Gemene weide tr: buorfinne, buorrefinne, buorreweide, mandeskar, mienskar (it) Voor gemene rekening tr: foar mienskiplike rekken openbaar, publiek. Iets gemeen maken tr: eat iepenbier, buorkundich meitsje De gemene zaak tr: it algemien belang, it lânsbelang Zich iets gemeen maken tr: jin eat eigen meitsje, jin eat oaneigenje Het gemene volk tr: it gewoane folk, de gewoane, miene lju Een gemeen soldaat tr: in sljocht soldaat Een gemene streek tr: in gemiene streek, in gemiene, glûpende set Iem. gemeen behandelen tr: immen gemien, smoarch behannelje Gemene taal tr: goare, smoarge taal erg. Het is gemeen koud tr: it is fiis, glûpende kâld In het gemeen, (in het algemeen) tr: yn, oer 't gemien, yn it miene gewoonlijk tr: yn 'e regel, ornaris, gewoanlik Zich troosten met tr: treast fine by Hij heeft veel schijven, (veel geld) tr: hy rôlet op sulveren skiven, hy hat (se) wol, hy hat wol skotspikers Het loopt over veel schijven tr: it rint oer gâns skiven Zich deugdzaam gedragen tr: jin ta deugd oanstelle Zich deugdzaam gedragen tr: jin ta deugd oanstelle Wat, teveel ophebben tr: wat, tefolle ophawwe Veel met iem., iets ophebben tr: (tige) wiis wêze mei immen, eat Ergens niet veel mee ophebben tr: it earne net op begrepen, stean hawwe Niet veel met iem. ophebben tr: it net op immen begrepen, stean hawwe Ergens op een bep. reden veel mee ophebben tr: earne in idee, sin by hawwe Zoetemelkse kaas tr: swietmolktsiis tr: swietmolkentsiis De publieke opinie tr: de publike opiny Een gevoelige plek tr: in sear plak Een gevoelige nederlaag tr: in swiere nederlaach Een gevoelige koude tr: in skerpe kjeld Een gevoelige klap tr: in bêste klap Gevoelig pijn doen tr: goed sear dwaan Een gevoelige plek tr: in sear plak Een gevoelige nederlaag tr: in swiere nederlaach Een gevoelige koude tr: in skerpe kjeld Een gevoelige klap tr: in bêste klap Gevoelig pijn doen tr: goed sear dwaan Achter de tralies zitten tr: efter de traaljes sitte Hij kan wel met de konijnen door de tralies eten, (hij is erg mager) tr: hy kin wol mei de kninen troch de traaljes (frette) Het is doodjammer tr: it is in griis Impotent zijn tr: ympotint wêze, neat kinne Afwenden tr: ôfdraaie dresseren tr: ôfrjochtsje Een paard africhten tr: in hynder bedrave, beleare, beride, ôfride, hynderbedravel hynderbeleare, hynsteberide Ergens op afgericht zijn (fig.) tr: earne op ôfjage, yn beriden wêze Iem. iets boodschappen tr: immen boadskip dwaan, de boade dwaan Het behoeft geen betoog tr: it seit himsels Het behoeft nauwelijks betoog tr: it seit himsels hast, suver Ik loop nog even uit tr: ik gean der noch efkes út Hij loopt te veel uit tr: hy pielt tefolle mei útrinnen Al het bier is uitgelopen (nl. uit het vat) tr: al it bier is derút rûn Een regel wat laten uitlopen tr: in rigel wat útrinne litte De Rijn loopt uit in de Noordzee tr: de Ryn rint út yn 'e Noardsee Het loon kan uitlopen tot ... tr: it lean kin útrinne ta .. De keeper liep snel uit tr: de keeper rûn fluch út Cambuur liep uit tot 5-0 tr: Cambuur rûn út nei 5-0 Deze straat loopt op de markt uit tr: dizze strjitte komt, rint op 'e merk út Het liep uit op ruzie tr: it rûn op rûzje út, it einbeslút, eintsjebeslút wie rûzje Op niets uitlopen tr: op neat útrinne, stomp útrinne, stomprinne, op 'e non, stomp, stompe rinne Waar moet dat op uitlopen tr: wêr moat dat op útrinne, wêr mei dat op ta gean? Dat loopt verkeerd uit tr: dat komt (op 'e kop) ferkeard Klamme handen tr: klamme, switklamme hannen Het klamme voorhoofd tr: de klamme, switklamme foarholle Het klamme zweet tr: it kâld swit Die hond is allemansvriend tr: dat is in floatige hûn Met iem. klaarkomen, (met iem. tot overeenstemming komen) tr: ta-inoar, by-inoar, yn it akkoart komme (Alleen) met iets klaar moeten zien te komen tr: earne mei oanpiele, oanploegje moatte, kinne Het klaarspelen tr: it oprêde, (derôf) rêde, klearje, ôfklearje Het (met moeite) klaarspelen tr: it derôf switte, skroate, skroarje Het grondijs loopt (en komt naar boven) tr: it grûniis driuwt op, sjit Ik zal het hun geven tr: ik sil it har(ren) jaan De, het hunne tr: harres Hij komt de boel hier weer naneuzen tr: hy komt hjir wer om de boel nei te noaskjen Verder volgen. Zijn weg vervolgen tr: fierder gean De reis vervolgen tr: fierder reizgje Zijn werk, studie vervolgen tr: jins wurk, stúdzje fuortsette, ferfetsje, fierder gean mei jins wurk, stúdzje Een gesprek vervolgen tr: in petear fuortsette, ferfetsje Wordt vervolgd tr: te nei mear, tenei mear, wurdt fuortset En daarna, vervolgde hij, kwam ik ... tr: en dêrnei, gong er fierder, ferfette er, kaam ik .. Die bloemen zijn uitgebloeid tr: dy blommen binne útbloeid, hawwe ôfdien, útdien Ergens de draagwijdte niet v. kennen (fig.) tr: earne de draachwiidte net fan kenne, net witte hoefier eat rikt Een gezicht vol zomersproeten tr: in skeinsprutich, sinnesprutich gesicht In opmars zijn (fig.) tr: yn opmars wêze Land met geren tr: gearich, garich lân Tussen hangen en wurgen tr: tusken hingjen en wjirgjen, wierjen Er net zoveel zin in hebben als in hangen tr: der tsjin oan sjen as in dief tsjin it hingjen Ik mag hangen als het niet waar is tr: ik mei stjerre, ik wol derop stjerre as it net wier is, it is stjerrende wier Ergens voor blijven hangen tr: earne foar opstrûpe: it tou strûpte foar de spiker op Erin hangen, (veel geld kosten) tr: deryn rame, rinne Eraan blijven hangen (bij openbare verkoop) tr: deroan hingjen bliuwe Blijven hangen, (blijven plakken; niet vergeten worden) tr: hingjen bliuwe Erg aan elkaar hangen tr: oaninoar hingje as kladden Aan elkaar hangen als droog, los zand tr: oaninoar hingje as drûch, los sân Aan elkaar hangen van tr: by-inoar, gear, oaninoar hingje fan Nu hang ik, (nu ben ik erbij) tr: no hingje ik Dat hangt nog tr: dat hinget noch, sit noch yn 'e kriem Hangende zijn tr: (noch) hingje Bokkingen roken tr: bokkingrikje Een bokking krijgen, (berispt worden) tr: in bokking krije Iem. een bokking geven tr: immen in bokking jaan, tatriuwe, immen bokkings mei sâlt, spytbokkens jaan Tweejarige haan tr: twinterhoanne Naam voor de haan tr: Bokke, Bôke Stappen als een haan tr: stappe as in (gleone, Ingelske, kalkoenske, Keulske, stoaterske, trijbotsense) hoanne (op in hjitte plaat, mei stront oan 'e poaten) Haantje-de-voorste, haantje-vooruit tr: pytsje de foarste, de opperteur Daar kraait geen haan naar tr: dêr kraait gjin hoanne nei Zijn haan moet altijd koning kraaien tr: syn hoanne moat altyd kening kraaie De rode haan laten kraaien, op het dak zetten tr: de reade hoanne kraaie litte De gebraden haan uithangen tr: de brette hoanne úthingje, spylje Een goede haan is niet vet tr: in goede hoanne is nea fet Haantje, (piemeltje) Een kleur naspelen (bij het kaarten) tr: in kleur neikomme De zaak is beklonken tr: de saak is klonken tr: de saak is beklonken De ware leer tr: de wiere lear, leare Dat is een leer voor de volgende keer tr: dat is in goede lear foar in oare kear Bij iem. in de leer zijn tr: by immen yn 'e lear wêze Zo taai als leer tr: sa taai as lear Een nieuw leertje in de kraan tr: in nij learke yn 'e kraan Engels leer, (dichte, sterke katoenen stof) tr: Ingelsk lear -Leer om leer tr: lear om lear, lyk om (lyk) Malheur hebben met tr: maleur hawwe mei, oan Ter slachting leiden tr: nei de slachtbank bringe Het gaat wild toe tr: it giet need, mâl, it giet der need (fan) troch, it giet der om, oan wei, it naait derút Wild heen en weer vliegen, hollen (v. kinderen) tr: wyldjeie, wyldkaterje, wyldzje, omheinderje Wild stoeien, ravotten tr: wyldjeie, healwiizje, ûntiigje Een wilde actie, staking tr: in wylde aksje, staking De wilde vaart tr: de wylde feart Wild vlees tr: wyld fleis Ergens wild v. zijn tr: earne oeral mei wêze Ik ben daar niet wild op tr: ik bin dêr net sa gek op Wild enthousiast zijn tr: hielendal út ('e) skroeven, útskroeven wêze Zich wild lachen tr: jin dealaitsje In het wild tr: yn 't wyld tr: yn 't wylde wei In het wild(e) weg tr: yn 't wylde wei Laten we nog één rondje spelen tr: lit ús noch ien kear omgean glas bier, borrel voor ieder v.h. gezelschap tr: (in) rûntsje Iets blauwblauw laten tr: eat blaublau litte Iem. die mijnt tr: miner, mynder Bij het mijnen te hoog gaan tr: jin fermynje Schipbreuk lijden tr: brekslaan Een echte vernielal tr: in grutte fernieler Ordelijk inpakken. Kleren in een koffer, tas pakken tr: klean yn in koffer, tas bepakke, pakke ordelijk vullen. Een koffer pakken tr: in koffer ynpakke Heb je al gepakt tr: hast al ynpakt? tot een massa tegen elkaar drukken. Op elkaar gepakt staan tr: op in protsje stean, byinoar troppe wêze Iets onder de arm pakken tr: eat ûnder de earm krije, nimme zich samenvoegen tot een dicht en vast geheel. Pakkend ijs tr: pakiis (it) De sneeuw pakt tr: de snie wol wol pakke De sneeuw pakt niet tr: de snie wol net pakke, bakke weggaan. Pak je! tr: wolst dy pakke! Pak ze! tr: hús, husa! (tegen hond). Iem. te pakken hebben, (iem. beethebben, en niet meer loslaten) tr: immen beethawwe iem. bij de neus hebben tr: immen te pakken hawwe Iem. lelijk te pakken hebben tr: immen raar te pakken hawwe, immen raar yn 't spantou hawwe Iem. te pakken krijgen tr: immen te pakken krije, immen benei, beneist komme kinne Het te pakken krijgen, (een zekere vaardigheid leren beheersen) tr: it beet krije iets gaan begrijpen, doorzien tr: it foar 't ferstân krije vangen. De dief is gepakt tr: de dief is pakt, snapt, snipt Moeten pakken (bij kinderspelen) tr: opkrije moatte (spijs of drank) tot zich nemen. Een borrel pakken tr: ien pakke, keapje, nimme, snappe, snippe, in burrel nimme, opnimme, snappe, snippe nemen voor enig doel. De trein pakken tr: de trein krije, nimme Een vrouw pakken tr: in frou pakke, snappe, snippe Te pakken krijgen tr: foar 't ferstân krije op het lijf krijgen. Het te pakken krijgen, (kou vatten) tr: it wei krije verliefd worden tr: it te pakken krije, it wei krije Het lelijk te pakken hebben tr: it slim te pakken hawwe Een (flinke) hou te pakken hebben tr: it (foargoed, skjin) wei hawwe, it foar de krint hawwe De ziekte heeft hem flink te pakken tr: de sykte hat him goed te pakken, taast him hurd Pakkend tr: pakkend grijpen, houden. Het anker pakt tr: it anker hâldt Die schroef pakt niet meer tr: dy skroef is lam Verf pakt slecht op nat hout tr: ferve hâldt min op wiet hout Wel mee kunnen komen tr: wol meikomme kinne Ik kan niet meer met de tijd meekomen tr: de tiid is my ûntkommen Stuk prikken tr: teprippe Met cijfers goochelen tr: mei sifers gûchelje, omgûchelje Een Siberische koude tr: in Sibearyske kjeld Het laat mij Siberisch tr: it lit my Sibearysk Een Siberische koude tr: in Sibearyske kjeld Het laat mij Siberisch tr: it lit my Sibearysk Een bedelaarsgebed doen tr: in biddelersgebed dwaan Met luider stem(me) tr: lûd, mei (in) útset lûd Een krachtige, heldere, zwakke stem tr: in krêftich, helder, swak lûd Geen stem hebben (v. heesheid) tr: gjin lûd hawwe, it op it lûd hawwe De s heeft geen stem, (is stemloos) tr: de s hat gjin stim Een stem opzetten tr: in balt opsette De stem v.h. volk tr: de stim fan it folk Zijn stem ergens tegen verheffen tr: jin earne (fûl) tsjin te war sette, jin earne (fûl) tsjin fersette, earne (fûl) tsjin opkomme Het einddoel bereiken, (fig.) tr: de ein besile, oan, oer de streek komme Iem. als lid schrappen tr: immen as lid skrasse Ik had je al geschrapt tr: ik hie dy al trochkrast Afgeschrikt worden tr: ôfskrikt, ôfballe, ôfbandere wurde, in ôfskrik krije Zich (niet) laten afschrikken tr: jin (net) ôfskrikke litte Metaal afschrikken tr: metaal skrikke litte Zijn zegel aan iets hechten tr: it segel derop sette Naar achteren, achterwaarts werpen. Teruggeworpen worden op tr: tebek smiten wurde op Ergens mee te kampen hebben tr: earne mei te kampen hawwe, it earne mei te rêden hawwe, earne mei te krijen hawwe Een schadelijk dier tr: in skealik bist Een schadelijke hoop tr: in miskeap, roukeap Schadelijke kaas tr: rije tsiis Schadelijk lachen tr: skealik laitsje Een schadelijk dier tr: in skealik bist Een schadelijke hoop tr: in miskeap, roukeap Schadelijke kaas tr: rije tsiis Schadelijk lachen tr: skealik laitsje Voor joker staan tr: foar joker stean Verwant aan tr: met, besibbe oan, mei Verwanten tr: sibben, folk (it), famyije Aanval v. benauwdheid tr: pôge, pogge, pûst angst. In de benauwdheid zitten tr: yn 'e pine, knipe sitte Onaangenaam zoet v. smaak tr: mjitsk Invallen voor tr: ynfalle foar Brassen en slempen tr: sûpe en sette, suiskje, bealgje Gedoemd zijn tot tr: keard wêze ta Dat is tot mislukken gedoemd tr: dat moat wol mislearje, dat kin net oars as mislearje Koffiepauze houden tr: kofjeskoftsje Men veronderstelt, dat ... tr: se achtsje, rekkenje, ornearje, dat .. Ik meen te mogen veronderstellen dat u haar kent tr: ik nim oan dat jo har kenne Verondersteld, dat ... tr: stel, dat .. Kennis v.h. Engels wordt verondersteld tr: kennis fan it Ingelsk wurdt oanwêzich achte Ach en wee (over iets) roepen tr: jammerje, tjirmje tr: jammerje, tsjirmje Ach en wee (over iets) roepen tr: jammerje, tjirmje tr: jammerje, tsjirmje Ter sluik tr: teglûp, temûk V. zijn hart geen moordkuil maken tr: fan jins hert gjin moardkûle meitsje Vrijpostig zijn (m.b.t. het spreken) tr: frij yn 'e mûle, yn 't praat wêze Hij is doodziek tr: hy is deamin, deasiik, hy is, leit tige min, hy is, leit sunich Iets zwaars wel kunnen optillen tr: eat huffe, risse kinne Iem. (tegen een ander, zich) in het harnas jagen tr: immen (tsjin in oar, jin) yn it harnas jeie In het harnas sterven tr: yn it harnas stjerre Afhellend tr: deldrachtich, delgeand Licht afhellend tr: skol Afhellend liggen tr: op it ôfdragen lizze Over een strootje vallen tr: oer in strie stroffelje, oer gjin strie komme kinne Daar kun je naar fluiten tr: dêr kinst nei fluitsje, dat kinst neifluitsje, neisjen Fluiten zijn, (zoek zijn) tr: efter it muzyk oan wêze Miskend tr: miskend In lichter laaie tr: yn ljochte lôge Komen opduiken tr: opdûke De bruine rat tr: de brune rôt, de ierdrôt, Rattus norvegicus De zwarte rat tr: de swarte rôt, Rattus rattus Zo kaal als een rat, (doodarm) tr: sa keal as in rottesturt Een oude rat, (fig.) tr: in âld, âlde rôt, in âldrôt Een oude rat in de val, (fig.) tr: in âlde rôt, in âldrôt yn 'e fâle, stap Iem. pesten tr: immen peste, narje, tsjin immen oan sitte Om zijnentwille tr: om him Een zware koffer zeulen tr: in swiere koffer meitôgje Met een kind zeulen tr: mei in bern omtôgje Iem. geld doen, laten toekomen tr: immen jild takomme litte Dit komt mij toe tr: dit komt my ta Kunt u met uw salaris toekomen? tr: kinne jo mei jo salaris omkomme, lânskomme, útkomme, kinne jo der mei jo salaris komme? Niet aan iets toekomen tr: earne net oan takomme Tot zichzelf inkeren tr: ta jinsels ynkeare De boel overhoophalen tr: (om)heisterje, de boel oeralhelje, feravensearje, ferheisterje, oer de kop helje, skuorre Welgevormd, recht v. lijf en leden tr: kant fan liif en lea Geen lid kunnen verroeren tr: gjin lid ferroere kinne Hij beeft over zijn leden tr: de lea skodzje him Een ziekte onder de leden hebben tr: in sykte, eat ûnder de lea hawwe Het ligt mij op de leden tr: it leit my op 'e lea (Mannelijk) lid tr: lid (it) Hij heeft zijn arm uit het lid tr: hy hat de earm út it potsje, út 'e dop Een lid v.e. plantenstengel tr: in lid fan in plantestâle De leden v.e. redactie tr: de leden fan in redaksje Een lid v.e. kerk, een vereniging tr: in lid fan in tsjerke, feriening Lid zijn v.e. kerk, vereniging tr: lid fan in tsjerke, in feriening, oan in tsjerke, feriening wêze Artikel 108, 2e lid tr: kêst 108, lid 2 Aan het derde, en aan het vierde lid, (graad v. bloedverwantschap) tr: oan it tredde en fjirde geslacht ta - Die het onderste uit de kan wil hebben, krijgt het lid op de neus tr: dy't it ûnderste út 'e kanne hawwe wol, kriget it lid wolris op 'e noas Vogels v. diverse pluimage tr: alderhanne slach folk, minsken Een duidelijke verklaring tr: in dúdlike ferklearring Duidelijk spreken tr: dúdlik prate Een duidelijk beeld tr: in dúdlik, klear byld Het wordt mij duidelijk tr: it wurdt my dúdlik, klear Iem. iets duidelijk maken tr: immen eat dúdlik meitsje Het is duidelijk dat ... tr: it is dúdlik, klear dat ..., it sil klearrichheid hawwe, dat .. Een duidelijke verklaring tr: in dúdlike ferklearring Duidelijk spreken tr: dúdlik prate Een duidelijk beeld tr: in dúdlik, klear byld Het wordt mij duidelijk tr: it wurdt my dúdlik, klear Iem. iets duidelijk maken tr: immen eat dúdlik meitsje Het is duidelijk dat ... tr: it is dúdlik, klear dat ..., it sil klearrichheid hawwe, dat .. Ervandoor gaan, (weggaan) tr: fuortgean vluchten tr: útnaaie, útnigelje, útpike Ervandoor gaan met tr: útnaaie mei een zekere maat niet te buiten laten gaan. Zich beperken (tot) tr: jin beheine (ta) Een paard mennen tr: hynstemenne, hynstestjoere Graan mennen tr: menne, nôt menne De film 'Schuld en Boete' naar Dostojewski's gelijknamige roman tr: de film 'Skuld en Boete' nei Dostojewski's roman mei deselde namme Gelijknamige breuken tr: lyksoartige breuken Gelijknamige polen tr: gelikense poalen Wat dat betreft tr: wat dat oangiet, oanbelanget, fan dat, fandatoangeande, dat oangeande, fanditoangeande, fan sok, dêrfan, -yn, op dat slach, op dat stik fan saken Zelfmoord plegen tr: jin, jinsels tekoart dwaan Breekbare waar tr: brekkende waar Een gruwel v. iets hebben tr: earne in grouwel fan hawwe Het is mij een gruwel tr: it is my (in griis en) in grouwel Zich omgorden met tr: jin begurdzje mei Dit verslag is wel erg summier tr: dit ferslach giet wol tige koart om 'e hoeke Dit verslag is wel erg summier tr: dit ferslach giet wol tige koart om 'e hoeke Blijdschap. fleur tr: fleurigens, fleurichheid Iem. rijdende inhalen tr: immen (fan efteren) ynride, efterop ride Iem. (kunnen) inhalen; hebben ingehaald tr: immen beet kinne; reitsje, wêze Iem. langzaam inhalen tr: immen ynwinne Inhalen bij het zeilen tr: oprinne Inhalen bij het werk(en) tr: yneine De buik, de schouders inhalen tr: it liif, de skouders ynlûke Zijn woorden inhalen tr: jins wurden wer ynhelje Laten weiden tr: weidzje litte Zijn blikken laten weiden tr: de eagen weidzje litte Zijn ogen weiden tr: eachweidzje Zijn ogen aan iets weiden tr: jin de eagen earne oan ferklearje Doe deze brief even op de bus, als je erlangs komt tr: doch dizze brief efkes op e bus, ast derlâns komst De vaart die erlangs loopt (nl. langs de weg) tr: de feart dy't derby lâns rint Met, in één teug tr: yn ien swolch, lûk inslurping v. lucht. Ademen met volle teugen tr: rom sykhelje Met volle teugen genieten tr: jins hert ophelje Dat staat nog te bezien tr: dat stiet noch te besjen, te beduchten, beduchtsjen Lijdelijk toezien tr: de dingen op har berin litte Lijdelijk verzet tr: lydsum ferset Lijdelijk toezien tr: de dingen op har berin litte Lijdelijk verzet tr: lydsum ferset Alles uitgeven (zodat men niets overhoudt) tr: jin (hielendal) útjaan Iets uitgeven voor tr: eat útjaan foar Zich uitgeven voor tr: jin útjaan foar, útgean foar Te groot voor servet en te klein voor tafellaken tr: te grut foar ruft en te lyts foar tafellekken, te lyts foar dweil en te grut foar skûteldoek, tusken baarch en biggen yn, tusken koarstekoeke en jenever Adellijk worden tr: jonkerje Grip hebben op tr: fet hawwe op Dat is logisch tr: dat is logysk, dat is fansels Dat is logisch tr: dat is logysk, dat is fansels Iem. mores leren tr: immen moares, opsitten leare, immen hoffenje, neefhjitte Meelzak(je) (v. papier) tr: moalpûde De zee is erg rumoerig, (onstuimig) tr: de see is tige balstjoerich, balstjurrich, bluisterich, oerstjoer Zich vertellen tr: jin fertelle Iets verder vertellen tr: eat fierder fertelle, fuortsizze, trochfertelle, earne fan fuortprate, earne fierder fan prate Iets niet verder vertellen tr: eat net fierder fertelle, bringe, earne net fierder fan prate, earne net fan fierder prate Het wordt verder verteld tr: it seit fuort Geestig kunnen vertellen tr: it moai melde kinne, it smout sizze kinne, der smout by komme kinne Ergens druk over vertellen tr: earne fan, oer op 'e tekst komme, reitsje, wêze Dat hoef je mij niet te vertellen tr: dat hoechst my net te fertellen Je kunt me nog veel meer vertellen! tr: kinst my noch mear fertelle Ik heb me laten vertellen, dat ... tr: ik haw my fertelle, sizze litten, dat .. ..., dat kan ik je wel vertellen, (gez. als waarschuwing) tr: ..., dat kin 'k dy al fertelle, dat fernij ik dy Niets te vertellen hebben tr: neat yn te bringen hawwe De dagen lengen tr: de dagen langje, winne, binne yn it winnen De dagen beginnen al aardig te lengen tr: wy binne al moai oan, yn it gewin Periode waarin de dagen lengen tr: opgeande tiid De avonden lengen tr: de jûnen komme jin temjitte Als de dagen lengen, begint de winter te strengen tr: as de dagen begjinne te langjen, begjinne se te strangjen De omzittenden tr: it omsittend laach Ergens annex aan, mee zijn tr: earne anneks mei wêze Hummeltje tr: hummeltsje (it) Zo koud als ijs tr: sa kâld as iis Een dun laagje ijs op het water tr: in flues oei it wetter Het ijs (v.d. vaart) draagt, houdt al tr: it (iis), de feart hâldt al, it is sterk iis Het ijs houdt nog niet, maar stremt de vaart tr: de feart, it iis leit op twibrek Het ijs breken (lett.) tr: iisbrekke Het ijs was gebroken (fig.) tr: it iis wie brutsen Beslagen ten ijs komen tr: beslein op it iis komme, mei besleine hynders op it iis komme, op iisspoaren beslein wêze Zich op glad ijs begeven tr: jin op glêd iis jaan Niet gaan over ijs v. één nacht tr: net oer iis fan ien nacht gean - Op oud ijs vriest het licht tr: op âld iis friest it fûl, as it op âld iis friest, is it gau sterk Ik dank je feestelijk tr: dêr betankje ik deftich foar, ik tankje dy stichtlik Ik dank je feestelijk tr: dêr betankje ik deftich foar, ik tankje dy stichtlik Reusachtig groot tr: kolossale, geweldige grut Reusachtig groot tr: kolossale, geweldige grut Gez. tegen iem. die steeds maar ... zegt (als tegenwerping) tr: gjin marren, marren binne wide wetters, trije marren meitsje in see Waarom deed je dat? Zo maar! tr: wêrom diest dat? Samar, omdochsa, omdôchsa! (als s.). Geen maren! tr: gjin marren! Er is één maar bij tr: der is ien beswier Gez. tegen iem. die steeds maar ... zegt (als tegenwerping) tr: gjin marren, marren binne wide wetters, trije marren meitsje in see Waarom deed je dat? Zo maar! tr: wêrom diest dat? Samar, omdochsa, omdôchsa! (als s.). Geen maren! tr: gjin marren! Er is één maar bij tr: der is ien beswier Gez. tegen iem. die steeds maar ... zegt (als tegenwerping) tr: gjin marren, marren binne wide wetters, trije marren meitsje in see Waarom deed je dat? Zo maar! tr: wêrom diest dat? Samar, omdochsa, omdôchsa! (als s.). Geen maren! tr: gjin marren! Er is één maar bij tr: der is ien beswier De voleinding der eeuwen tr: de ein fan 'e tiden Een vlottende bevolking tr: in wikseljende befolking Vlottende kopers tr: net fêste klanten Vlottend kapitaal tr: omgeand, tydlik kaptaal Vlottende middelen, (contanten) tr: likwide middels Vlottende schuld tr: skuld op koarte termyn Schitterend mooi tr: prachtich, prachtige moai Schitterend mooi tr: prachtich, prachtige moai Iem. benadelen in kleinigheden tr: immen begnobje Sof hebben tr: in strop hawwe Hoe was dat feest? Och man, het was (een) sof tr: hoe wie it feest? Och man, it wie in deade boel, it wie neat mei neat Een grappenmaker tr: in grapmakker, in (moaie, nuvere) print, in (moai, nuver) printeboek De in aanbouw zijnde huizen tr: de huzen yn oanbou Jij, als vader zijnde tr: do, as heit Hij mag er zijn tr: hy kin, mei der (wol) wêze Die mag er ook zijn tr: dy mei der wol wêze Het is nu één heer zo tr: it is no ien kear sa, it leit der sa ta, it lân leit der sa hinne Dat zij zo, maar ... tr: lit dat sa wêze, mar .. Dat kan wel zijn tr: dat kin, koe wol wêze, dat kin, koe wol Hoe is het, begin je haast? tr: hoe liket it, begjinst hast? Hoe was dat ook weer? tr: hoe wie dat ek al wer? Wat is er?, (wat wens je?) tr: wat wie deroan? wat scheelt eraan? tr: wat is deroan, wat skeelt deroan? Wat is er met hem? tr: wat is der mei him? Wat zal het zijn? tr: wat sil 't wêze? Wanneer zal het zijn? tr: wannear sil 't wêze? Vader is niet meer tr: heit is ferstoarn, is wei, út 'e tiid Hij is er geweest tr: hy hat der west Dat is van ... tr: dat is fan .. Er zijn tr: der wêze We zijn er nog niet tr: wy binne der noch net Als ik jou was, ... tr: as ik dy wie, .. Aan het schrijven, studeren zijn tr: oan it skriuwen, studearjen wêze Hij is geslaagd, zij het met moeite tr: hy is slagge, al is 't ek mei muoite De, het zijne tr: sines, sinen, sinent; jins De zijnen tr: syn folk Eén v.d. zijnen tr: ien fan syn folk Jan en de zijnen tr: Jan en syn folk, Jan-en-dy, Jan-en-har Ieder het zijne geven tr: elk lyk en rjocht dwaan Iets (in bezit) krijgen tr: earne oan slagje Ik heb het daar gekregen (pijn, kwaal, ziekte) tr: ik haw it dêr krigen, it is my dêr oankommen Dat goed is niet meer te krijgen tr: dat guod is net mear te krijen Elkaar krijgen tr: inoar krije Zij zullen elkaar tenslotte wel krijgen tr: it sil mei har wolris krijen wurde Eerst krijgen we dit, (eerst komt dit) tr: earst krije wy dit Iets krijgen v., (beginnen te lijken op) tr: krije fan Iem. bij zich krijgen, (iem. op bezoek krijgen) tr: immen krije Wat zullen we nou krijgen? tr: wat sille wy no hawwe, wat sil dit? Iem. tot iets krijgen tr: immen earne ta bewege Moeilijk tot iets te krijgen zijn, taai te melken, taaimelk tr: swier te rissen, swierrissich wêze Hoe heb je hem zo ver gekregen? tr: hoe hast him sa gek, fier krigen? Mij krijgen ze daar niet voor tr: dêr krije se my net foar Je zou er wat v. krijgen tr: soest der simpel, sânderlei fan wurde Zure saus tr: soerstip (de & it) Aan een (zeer degelijke) onderhoudsbeurt toe zijn tr: (swier) oan ûnderhâld ta wêze Een verdorde tak tr: in deade, dôve tûke Een verdorde hand tr: in fertoarre hân Een flakkerend schijnsel tr: in teisterich skynsel Grootvaderlijke manieren tr: pakemanieren Door de dood aan iets ontvallen tr: earne by wei, earne út stjerre De contouren tr: de kontoeren, omkanten Onvolwaardigen tr: ûnfolweardigen Zich te slapen leggen tr: jin nei sliepen jaan, jin deljaan Een aaneengeschakeld verhaal tr: in trochgeand ferhaal aaneengeschakelde zinnen (gramm.) tr: njonkenskikte sinnen Zwichten voor tr: belies jaan foar Dweperig zijn tr: dweperich, wat driuwerich wêze De woorden vloeiden v. zijn lippen tr: de wurden floeiden him ta de mûle út De inkt vloeit niet tr: de inket rint net Het papier vloeit tr: it papier floeit Die verzen vloeien niet tr: dy fersen rinne net In elkaar vloeien tr: yninoar floeie Sterke, buigzame polsstok tr: kapraaf, katteraaf Zover springen als de polsstok iem. kan brengen tr: de pols útspringe Wacht, totdat ik kom tr: wachtsje oant ik kom Er omheen lopen als de kat om de hete brij tr: der om hinne rinne as de kat om de hjitte brij, as de hûn om in stikelbaarch Echtelijke plichten tr: houliksplichten De echtelijke staat tr: it troudwêzen, de houlikssteat Een groeizaam regentje tr: in groeisum, deugdsum reintsje Op iem. toesnellen tr: op immen ta fleane, stowe Hij snelde toe om te helpen tr: hy kaam der hurd oan fleanen, stowen om te helpen Dat raam rammelt zo tr: dat rút rattelet sa De wekker rammelt tr: de wekker rattelet Met geld, sleutels rammelen tr: mei jild, kaaien rammelje De oude koets rammelde over de brug tr: de âlde koets rattele oer de brêge Rammelen en kraken tr: krykrakje, rykrakje: dyn fyts krykkrakket mâl Een rammelende fiets tr: in rammelige, rattelige fyts Ik rammel v.d. honger tr: de mage rattelet my Het boek rammelt aan alle kanten tr: it boek mankearret fan alles oan, it boek doocht suver neat fan schudden. Iem. door elkaar rammelen tr: immen (trochinoar) skodzje De kozijnen, de ploeg stellen tr: de kezinen, de ploege stelle Iets tegenover iets anders stellen tr: twa dingen foarinoar oer sette Daar had hij zijn zinnen op gesteld tr: dêr hied er it sin op set Een daad stellen tr: wat dwaan Voor een taak gesteld zijn tr: foar in taak stean Te boek stellen tr: opskriuwe Ter hand stellen tr: oerlangje, oerjaan Zich aansprakelijk stellen voor tr: jin oanspraaklik stelle foar Zich beschikbaar, kandidaat, verkiesbaar stellen tr: jin beskikber, kandidaat, ferkiesber stelle in een bep. toestand brengen. Onder curatele stellen tr: ûnder kuratele stelle In staat stellen tr: yn steat stelle genoegen nemen met. Het zonder afwasmachine moeten stellen tr: it sûnder ôfwaskmasine dwaan moatte Het goed met iem. kunnen stellen tr: goed mei immen kinne Ik heb heel wat met hen te stellen tr: ik haw hâlden en kearen mei har Hij kan het goed stellen tr: hy kin it goed, skoan dwaan bepalen. Op de gestelde tijd tr: op 'e stelde tiid Voorwaarden stellen tr: betingsten stelle Een diagnose stellen tr: in diagnoaze stelle veronderstellen. Stel dat je niet kunt komen, wat dan? tr: stel datst net komme kinst, wat dan? Zijwaarts van ... tr: besiden ..., oan 'e kant fan .. Een zijwaartse beweging, schop tr: in beweging, skop fansiden Een arme sloeber tr: in earme stakker, stakkert Zijn voet verspringen tr: de foet ferspringe, jin ferspringe Onbegrijpelijkheden tr: ûnbegryplikheden Overlappingen tr: oerlapingen, oerlapings Grote zaagbek tr: grutte bûnte dûkein, grutte bûnte dûkelein, grutte bûnte dûker, grutte seachbek, grutte seachdûker, Mergus merganser L Middelste zaagbek tr: bûnte dûkein, bûnte dûkelein, bûnte dûker, pealjolling, pindûker, middelste seachbek, Mergus serrator L. Ergens bij tegenwoordig zijn tr: earne by (oanwêzich) wêze In de tegenwoordige tijd tr: yn de tsjintwurdige tiid, notiids, notydlings De tegenwoordige tijd v.e. werkwoord tr: de notiid fan in tiidwurd Waar woont hij tegenwoordig? tr: wêr wennet er tsjinwurdich, tsjintwurdich, op 't heden? Er komen tegenwoordig hoe langer hoe meer kleine bedrijven tr: der komme langer in soad lytse bedriuwen ... ver daarvandaan tr: ... fier dêrwei, fier dêrôf Daarvandaan dat ... tr: dêrfan komt it dat ..., dêrfandinne dat ... Gereed geld tr: ree jild, jild op ('e) fingerseinen Gerede betaling tr: betelling yn ree jild, yn 'e hân Gerede ingang vinden tr: maklik yngong fine Een gerede aanleiding tr: in gaadlike, geskikte oanlieding Een gerede verklaring tr: in oannimlike ferklearring Droge kleren aantrekken tr: jin ferdrûgje Gemaakte kleren tr: makke klean, makkeklean Een pak, stel kleren tr: in pak, stel klean Goed in de kleren zitten tr: goed yn 'e klean, yn rak en dak, yn ris en dis sitte, goed jins ris en dis hawwe In de kleren, (gekleed) tr: yn 'e klean Niet uit de kleren zijn geweest tr: net út 'e klean west hawwe Iem. in de kleren steken, (iem. beetnemen) tr: immen yn 'e pet lûke De kleren maken de man tr: moaie fearren meitsje moaie fûgels Dat gaat je niet in de koude kleren zitten tr: dat bliuwt jin net yn 'e (kâlde) klean hingjen, sitten, dat komt jin oan 'e krage, dat komt oan 'e lever, dat giet jin nei Dat raakt mijn koude kleren niet, glijdt langs mijn koude kleren af tr: dat komt my net oan 'e kâlde klean, dat giet my by de kâlde klean del Ik zeg het maar eens tr: ik sis it mar ienkear Eens voor altijd tr: ienris en foargoed Dat is eens en nooit weer tr: dat is ienkear en net wer, dat is ienris, mar net wer Meer dan eens tr: faker, mear as ienkear, ienris In eens tr: yn ien kear Eens zoveel tr: in kear safolle, (de) helte mear Eens zo duur, groot tr: in kear sa djoer, grut Er was eens tr: der wie ris Eens op een dag tr: (ienkear, ienris) op in dei Ik kom eens bij u tr: ik kom ris, in kear by jo Eens was dit een machtig rijk tr: ienkear, ienris wie dit in machtich ryk Nooit eens tr: noait ris (in kear) Ik heb het hem eens goed gezegd tr: ik haw it him ris oansein Niet eens tr: net iens, net ienmels, ienris, iensen Nog eens tr: nochris, noch in kear Wel eens tr: wolris Nu eens ... dan weer tr: no ris, in kear ... dan wer Kom eens hier tr: kom hjir ris Het eens zijn (over iets) tr: it (earne oer) iens wêze Het eens worden tr: it iens wurde, it iens fine kinne, it mei-inoar lykfine (kinne) Het er over eens worden tr: it deroer iens wurde, it yn 'e liken krije Het eens zijn met tr: it iens wêze mei, it lykfine kinne mei Het met zichzelf niet eens zijn tr: it net mei jinsels iens wêze Zij zijn het met elkaar eens, (zij spelen onder één hoedje) tr: sy slane op ien tromme, sy pisje yn ien pôt (en drage it mei-inoar út) zij zijn verliefd op elkaar tr: sy binne (it) tige iens, dy twa binne tige spits (mei-inoar) Het (zeil)schip lijwaarts sturen tr: it sylskip, skip delhâlde, delstjoere Het is een hele bedoening tr: it is in hiele bedoeling, in hiele berêding, in hinnekommen, in kream Niets kunnen binnenkrijgen tr: der neat yn krije Een flater begaan tr: in flater meitsje, slaan Wacht u voor de getekenden tr: warje dy foar de beheinden Mijnheer De Jong, woonachtig te ... tr: De Jong, wenjend, wenjende yn, te .. Woonachtig zijn te ... tr: wenje yn, te .. Iem. verontschuldigen tr: immen skjin prate Dat is, laat zich niet verontschuldigen tr: dat falt, is net goed te praten, skjin te praten Zich verontschuldigen tr: jin ûntskuldigje, ferûntskuldigje Zich laten verontschuldigen tr: ôfberjocht, ôftynge dwaan Zich laten uitwaaien tr: jin útwaaie litte Er is een ruit uitgewaaid tr: der is in rút ynwaaid Dat is een vanzelfsprekende zaak tr: dat is fansels Een heroverweging v.h. besluit tr: nij berie, beried, werberie, werberied oer it beslút Een vaag geruis tr: in ûndúdlik gerûs De vage sporen v.e. oud opschrift tr: de ûndúdlike spoaren fan in âld opskrift Ik herinner het me vaag tr: der skimeret my al wat, der sit my al wat fan yn 'e holle (V.) heinde en ver(re) tr: (fan) fier en hein, (fan) hein en fier, (fan) wechende-wear, (fan) wych-ende-wear Geintje (grapje) tr: grapke (it) V. binnen tr: fan binnen, binnenyn Naar binnen gaan tr: deryn gean; yn 'e hûs gean Naar binnen werken (v. spijs en drank) tr: deryn proazje, proesje, der yn lappe, yn 'e ridden, efter de knopen slaan Ik ga hierdoor, daardoor naar binnen tr: ik gean der hjir, dêr ta yn, ta'n yn Binnen zitten tr: yn 'e hûs sitte, binnendoar, binnendoarren sitte Iem. v. binnen en buiten kennen tr: immen fan tichtby, tichteby, fan neiby kenne Daar schiet mij iets te binnen tr: dêr sjit, falt my eat yn 't sin Zich iets te binnen brengen tr: jin eat te binnen bringe Binnen zijn, (zijn schaapjes op het droge hebben) tr: binnen, derút wêze v.d. oogst tr: yn, binnen wêze V. binnen tr: fan binnen, binnenyn Naar binnen gaan tr: deryn gean; yn 'e hûs gean Naar binnen werken (v. spijs en drank) tr: deryn proazje, proesje, der yn lappe, yn 'e ridden, efter de knopen slaan Ik ga hierdoor, daardoor naar binnen tr: ik gean der hjir, dêr ta yn, ta'n yn Binnen zitten tr: yn 'e hûs sitte, binnendoar, binnendoarren sitte Iem. v. binnen en buiten kennen tr: immen fan tichtby, tichteby, fan neiby kenne Daar schiet mij iets te binnen tr: dêr sjit, falt my eat yn 't sin Zich iets te binnen brengen tr: jin eat te binnen bringe Binnen zijn, (zijn schaapjes op het droge hebben) tr: binnen, derút wêze v.d. oogst tr: yn, binnen wêze Een snuifje nemen tr: efkes snuve Bos lang rijshout tr: skâns, skânsbosk (it) Lang rijshout, waarvan bossen gemaakt worden die bij landaanwinning op de Wadden gebruikt worden tr: skânsrys (it) Met schreden meten tr: ôftrêdzje tr: trêdzje Ruim meten tr: mei de romme hân mjitte Zich met iem. meten tr: it tsjin immen yn 'e kamp lizze, sette Zich met iem. kunnen meten tr: tsjin immen op kinne Zich niet met iem. kunnen meten tr: net tsjin immen út kinne Iem. de rug meten tr: immen de rêch, in wan mjitte Iem. met de ogen meten tr: immen (rjocht) op en del oansjen Een pasgeboren baby tr: in krekt berne baby, in lytse oankommeling Op een draad, (haarfijn) tr: op in hier Geen draad, (geen zier) tr: gjin grevel, gjin spat, gjin sprút Er loopt een draad door, (de zaak is niet zuiver) tr: der sit in ferkearde lucht oan Tot op de draad versleten zijn tr: gear, nôch wêze Geen droge draad aan het lijf hebben tr: gjin drûge tried oan it liif hawwe Aan een zijden draad(je) hangen tr: oan in siden tried, triedsje, oan in rottich toutsje hingje Tegen de draad (in) tr: tsjin 'e tried yn Voor de draad komen tr: foar de tried komme De draad v.h. verhaal tr: de tried fan it ferhaal De rode draad tr: de reade tried De draad kwijt zijn tr: de tried kwyt wêze De draad opnemen tr: de tried wer opnimme Er is een draadje aan los tr: der is in triedsje oan los Elke dag een draadje is een hemdsmouw in het jaar tr: elke dei in triedsje is in himdsmouwe yn 't jier Zij is door het lot stiefmoederlijk behandeld tr: hja hat in kwea styfmoer hân Zij is door het lot stiefmoederlijk behandeld tr: hja hat in kwea styfmoer hân In zijn hoede nemen. Bewaar mij voor mijn vrienden tr: hoedzje, behoedzje, huodzje, behuodzje, warjr, bewarje my foar myn freonen verzorgen. Een huis bewaren tr: op in hûs passe Het huis bewaren tr: oppasse Geld ergens in bewaren tr: jild earne yn bewarje, hoedzje, huordzje in acht nemen. De eenheid bewaren tr: de ienheid bewarje Het stilzwijgen bewaren tr: jin stilhâlde, (stil) swije, it swijen derta dwaan Het evenwicht bewaren tr: yn lykwicht bliuwe Ik ben rechts tr: ik bin rjochts, rjochtsomhandich, rjochtshandich, it handiget my rjochts Het rechtse verkeer, (v.d. rechterkant) tr: it ferkear fan rjochts Een rechtse trap tr: in traap mei de rjochter foet Een rechtse (stoot) tr: in stomp mei de rjochter fûst. De rechtse partijen, de rjochtse partijen Rechts houden tr: rjochts hâlde Ik ben rechts tr: ik bin rjochts, rjochtsomhandich, rjochtshandich, it handiget my rjochts Het rechtse verkeer, (v.d. rechterkant) tr: it ferkear fan rjochts Een rechtse trap tr: in traap mei de rjochter foet Een rechtse (stoot) tr: in stomp mei de rjochter fûst. De rechtse partijen, de rjochtse partijen Rechts houden tr: rjochts hâlde Zijn verdriet uitschreien tr: jins fertriet útskrieme Zijn ogen uitschreien tr: jin oan wetter skrieme In afwijking v.d. regel tr: tsjin 'e regel yn In afwijking van ... tr: oars as .. V. voren. Een foto en face tr: in foto fan foaren tegenover. Hij zat en face v. mij tr: hy siet (lyk) foar my oer In balans houden (lett.) tr: yn lykwicht hâlde Uit balans zijn (fig.) tr: út balâns, út 'e blâns wêze De balans opmaken, (lett.) tr: de balâns opmeitsje, balânzje fig. tr: de balâns opmeitsje Bluffen op tr: blaffe fan, swetse fan Iem. ontslaan tr: immen ûntslaan, dienjaan Iem. willen ontslaan tr: immen slite wolle Iem. na uitbetaling v. loon ontslaan tr: immen ôfleanje, immen syn jild jaan Iem. ergens v. ontslaan tr: immen earne fan ûntslaan Een half uur tr: in healoere Het duurde drie uur, uren tr: it duorre trije oeren Wij werken 8 uur per dag tr: wy wurkje 8 oeren deis Uren maken tr: oeren meitsje Een uur v. vijftig minuten, (lesuur) tr: in oere fan fyftich minuten Op het hele uur tr: op 'e hiele oere Op het halve uur tr: op 'e healoe-re Elk half uur tr: alle healoeren Om het half uur tr: om 'e healoere Om het uur tr: om 'e oere Ieder uur tr: alle oeren V. uur tot uur tr: by de oere, alle oeren Zoveel per uur tr: safolle oers, de oere, yn 'e oere Per uur uitbetalen tr: by de oere útbetelje Honderd kilometer per uur tr: hûndert kilometer yn 'e oere Een uurtje tr: in lyts oere Een uurtje of twee tr: in lytse twa oeren Ik ga nog een uurtje door tr: ik gean noch in oere troch In een verloren uurtje tr: yn in skealik skoftsje Tot in de kleine uurtjes tr: ta de nacht út Het was in de kleine uurtjes tr: de klok sloech in bytsje Hij kwam thuis in de kleine uurtjes tr: hy kaam thús doe't de klok in bytsje sloech Te elfder ure tr: op it lêste stuit, op 'e lêste skiter Op uur en tijd tr: op oere en tiid V. tijd noch uur weten tr: fan oere noch, of tiid witte Te goeder, kwader ure tr: op in gaadlik, ûngaadlik, gelokkich, ûngelokkich momint De ure des doods tr: de oere fan 'e dea, de lêste oere Zijn laatste uur heeft geslagen tr: syn oeren binne teld Aan geen uur gebonden zijn tr: de tiid oan jinsels hawwe (m.b.t. personen), net oan tiid bûn wêze De werkers v.h. eerste uur tr: de mannen fan it earste begjin Aan de westkant (v.e. huis, gebouw) tr: op it westen: in rút, sliepkeamer op it westen Naar, volgens, bij raming tr: út 'e rûchte, út 'en rûgen, rûgens, op 'e roes, op 'e roai Mannelijk kuikentje tr: hoantsje (it), hoannepyk Kuiken v. kip, inz. het vrouwelijk diertje tr: hinnepyk Het gewas, (de landbouwgewassen) tr: de fruchten, it gewaaks Het gewas staat goed tr: de fruchten steane, it gewaaks stiet goed, de bou stiet der goed foar, it lân stiet yn top Een slecht gewas tr: in minne frucht V. eigen gewas tr: fan eigen kweek Met de strekel aanzetten tr: strikelje, strike Een mondjegauw zijn tr: mûlgau, mûlryp wêze Op behoorlijke wijze tr: mei skik Op behoorlijke wijze tr: mei skik Hij mag toekijken, (hij krijgt er niets van) tr: hy mei der nei sjen Tot de erkenning komen dat men ongelijk had tr: bekenne, tajaan, ynskikke dat jo ûngelyk hienen Loven en bieden tr: love en biede Lovend en biedend tr: te lo(o)f en te bod Beginnen te loven en te bieden tr: te loof en te bod komme Krakend tr: kreakerich Kraken en rammelen tr: rykrakje tr: rykkrakje tr: krykrakje tr: krykkrakje Het vriest dat het kraakt tr: it friest dat it klapt, knapt, knipt, ongelet Honend tr: húnsk Honend (glim)lachen tr: skealik glimkje, laitsje Het niet kunnen gebeteren tr: it net helpe kinne Twijfels tr: twivel, twifel In twijfel staan tr: twivelje Iets in twijfel trekken tr: eat yn 'e kiif sette Dat is aan twijfel onderhevig tr: dêr wurdt oan twivele Buiten, zonder twijfel tr: sûnder mis Het lijdt geen twijfel tr: der is gjin mis op, it is, stiet net yn bestân Er bestaat bij mij enige twijfel tr: ik twivelje noch Er is twijfel gerezen omtrent ... tr: der is twivel ûntstien oangeande .. Zijn twijfels hebben over iets tr: eat betwivelje In gezegende omstandigheden verkeren tr: yn omstannichheden wêze Daar is hij mee gezegend (iron.) tr: dêr is er moai klear mei Zij is de zonde wel waard tr: hja is de sûnde wol wurdich Het is zonde, (het is jammer) tr: it is in griis, it is skande Voor het publiek toegankelijk tr: foar it publyk tagonklik De minister is maar weinig toegankelijk tr: de minister is hast net benei, beneist te kommen Een zadelrug hebben tr: sealrêgich, holrêgich wêze Zo dronken als een kanon tr: sa dronken as Maastricht Op straat tr: op 'e dyk Iem. op straat zetten tr: immen oan 'e dyk sette Iem. op straat brengen, (in opspraak) tr: immen oer de streek bringe De straat op zijn, (de hort op zijn) Zo kun je niet over straat tr: sa kinst de dyk net út De Straat v. Gibraltar tr: de Strjitte fan Gibraltar Bezaaid zijn met ... (fig.) tr: besiedde lizze, wêze mei (pl.) voornaamste trekken. In hoofdlijnen tr: yn grutte halen Op de troon zitten tr: op 'e troan sitte De troon beklimmen tr: kening, keninginne wurde, oan 'e macht komme Een proeve v. bekwaamheid tr: in proefstik Uitzonderlijk moeilijk tr: bysûndere slim Uitzonderlijk moeilijk tr: bysûndere slim Veenarbeiders tr: baggelfolk (it), baggellju Het pronkgewaad uittrekken tr: de pronkklean útdwaan, jin ôftakelje Lichten en zwaren tr: lichte en swierje Grote kuip tr: baalje Kuipje steken tr: kûpkestekke Hij weet, welk vlees hij in de kuip heeft tr: hy wit wat fleis er yn 'e kûpe hat, wat bier as er yn 't fet hat zorgeloosheid. Met gerustheid tr: rêstich, fol fertrouwen Iem. gerustheid inspreken tr: immen gerêststelle Zich verlagen tr: jinsels ferleegje, jinsels troch de modder slepe Zich verlagen tot tr: jin, jinsels ferleegje ta Een slier van schaatsenrijders tr: in sleep, hiele kloft reedriders Een lange slier, (slungel) tr: in lange leip, raai, in (lange) loarm, in loarum, loete, in slinger-om-'e-latte, in slinger-om-'e-stile, in slinger-om-'e-tûke, in slinger-om-'t-kezyn, in slingerbile Mijn vader tr: ús heit Wat zegt u, zegje, vader? tr: wat seit heit? Vader, wilt u, wil je me even helpen? tr: (heit), wol heit my efkes helpe? Ergens de geestelijke vader v. zijn tr: earne faar oer stean Onze Hemelse Vader tr: ús Heit yn 'e himel De edele delen tr: de teare dielen Derde deel tr: treddepart (it) Vierde deel tr: fjirdepart (it), fearn (it), fjirdel (it) Vijfde deel tr: fyftepart (it) Zesde deel tr: seisde, sech(s)tepart (it) Zevende deel tr: sândepart (it) Achtste deel tr: achtstepart (it) Negende deel tr: njoggendepart (it) Tiende deel tr: tsiendepart (it) Voor het grootste deel tr: foar it grutste diel, foar it mearpart Ten dele tr: foar in diel, part In genen dele tr: út noch yn net, uterstee net, alhiel net In allen dele tr: (al)hielendal, alhiel, oan, oer alle iggen en einen, oer, op alle boegen Part noch deel aan iets hebben tr: earne part noch diel oan hawwe Deel hebben aan tr: diel hawwe oan Ten deel vallen tr: tafalle, barre meie Ik hoop dat dat je ten deel mag vallen tr: ik hoopje dat dy dat barre mei, dat dy dat jûn wurde mei Gezeglijk zijn tr: om sizzen jaan Voor de lol tr: út aardichheid, om ('e, in), foar aardichheid Zijn lol wel op kunnen tr: jins wille wol op kinne, oankinne Lol schoppen, trappen tr: keet skoppe De lol is er voor mij nu af tr: de grap, aardichheid is der foar my no ôf Stekingen in de zij tr: stekken yn 'e side In vete liggen tr: skeel hawwe Hij zal de mast wel op krijgen (fig.) tr: hy kriget de mêst wol oerein Er dienen geen twee grote masten op één schip tr: der hearre gjin twa grutte mêsten op ien skip Voor de mast zitten tr: foar de mêst sitte telefoonpaal, elektriciteitspaal tr: mêst, mest Wegens plaatsgebrek tr: fanwegen, fanwegens, omreden fan, troch romtetekoart, tekoart oan romte Klaaglijk loeien tr: grine Krom v. gestalte of houding tr: rûngear, mei in opdreaune rêch Krom getrokken (v. hout, plank) tr: skelf, skel, wynsk Kromme sprongen, (uitspattingen) tr: kromme sprongen Krom praten tr: krom prate -Het geld dat stom is, maakt recht wat krom is tr: jild dat stom is, makket rjocht wat krom is Krom v. gestalte of houding tr: rûngear, mei in opdreaune rêch Krom getrokken (v. hout, plank) tr: skelf, skel, wynsk Kromme sprongen, (uitspattingen) tr: kromme sprongen Krom praten tr: krom prate -Het geld dat stom is, maakt recht wat krom is tr: jild dat stom is, makket rjocht wat krom is In angst zitten tr: yn 'e pine sitte Ergens over in angst zitten tr: earne pine yn 't liif oer hawwe, jin de lea fêst, sear, stikken, wurch hâlde Door een panische angst worden overvallen tr: it jin oansjen Verlamd door angst zijn tr: yn it gat bebiten, beknypt, benaaid, beneile wêze, yn 't himd bebiten wêze Duizend angsten uitstaan tr: yn tûzen noeden sitte, wêze Een fles ontkurken tr: de koark fan in flesse dwaan Blauwe zeedistel tr: dúnstikel, Eryngium maritimum l. Om uwentwille tr: om jo tr: om jim, jimme Hij leeft erg teruggetrokken tr: by is tige op himsels Een teruggetrokken leven lijden tr: op jinsels wêze Hij leeft erg teruggetrokken tr: by is tige op himsels Een teruggetrokken leven lijden tr: op jinsels wêze Zo scherp als een scheermes tr: sa skerp as in skearmês Een tong als een scheermes tr: in bek as in skearmês Het faalt hem aan moed tr: it stiet him oan moed Dat is het toppunt! tr: dat is it toppunt! Een vreemde apostel, (snuiter) tr: in frjemde, nuvere apostel Vier kleine apostels, (kinderen) tr: fjouwer lytse apostels het geluid v. gesproken woorden tr: lûding, klang, klank Zijn naam heeft een goede klank tr: syn namme hat klank Bekende klanken tr: lûden Holle klanken tr: holle wurden Waterpas liggen tr: wetterpas, te pas lizze Licht bruisen tr: brûskje Het schip bruist naar Londen tr: it skip brûzet, strûst nei Londen Op drieste wijze tr: drystwei Op drieste wijze tr: drystwei Aanhoudend zacht gonzen tr: gûnzelje, gonzelje Gonzend vol tr: oerrinnende, opheappende fol Het gonst v.d. geruchten tr: it iene geroft jaget it oare Het gonst v. activiteit tr: it tilt fan aktiviteit Naar, voor de haaien zijn tr: foar de haaien wêze In waarde dalen (bijv. een huis) tr: fan jin ôf gean In waarde toenemen (bijv. een huis) tr: op jin ta komme Onder de waarde verkopen tr: ûnder de priis ferkeapje Een partij ter waarde v. € 1000,- tr: in partij fan € 1000,- Waarde hebben tr: fan wearde wêze Veel waarde hebben tr: fan grutte wearde wêze Waarde hechten aan tr: tige fan belang achtsje, tige telle In waarde houden tr: yn eare hâlde Naar waarde schatten tr: nei wearde skatte V. waarde tr: fan wearde Goed v. waarde tr: guod fan wearde, weardich guod V. geen waarde tr: sûnder wearde V. grote waarde tr: fan grutte wearde V. nul en gener waarde tr: fan gjin inkele, inkelde wearde Iem. in zijn eigen waarde laten tr: immen yn syn wêzen litte, immen wêze litte Afgewerkte olie tr: ôfrûne oalje Een harde doodsstrijd hebben tr: in hurde deastriid hawwe, net ta stjerren komme kinne Zich aan de oostkant bevindend (bijv. v.e. huis) tr: eastersk: it easterske finster Aan de oostkant (v.e. huis, gebouw) tr: op it easten: in rút, sliepkeamer op it easten Een slokje, (een borreltje) tr: in slokje Dat scheelt een slok op een borrel tr: dat skeelt stikken (en einen) De boodschappen tr: de boadskippen Boodschappen lopen tr: boadskiprinne Boodschappen doen tr: boadskipje Om een boodschap zijn tr: efkes om in boadskip wêze Een grote, kleine boodschap tr: in grut, lyts boadskip De blijde boodschap tr: it Bliid Boadskip Oppassen is de boodschap tr: it is oppassen, oppasse is it boadskip Ergens geen bood schap aan hebben tr: earne gjin boadskip oan hawwe Zich omwenden tr: jin omdraaie, omkeare Het roer omwenden tr: it roer omskuorre Dof geluid; doffe val tr: smak. plof Hotsen en botsen tr: hosse en bosse De molenzeilen zijn gespannen tr: de mole stiet yn 't seil Ergens niet onderst(e)boven v. zijn tr: earne net wei, weitôge fan wêze Het geluk, lot is ons gunstig tr: it wierret, waret ús mei Een gunstig jaar tr: in goed, geunstich jier Een gunstige gelegenheid tr: in goede gelegenheid Gunstig bekend staan tr: goed bekend stean Een verwaarloosbaar verschil tr: gjin ferskil dat makket, útmakket De gulden snede tr: de gouden, godlike fyk Niet op een gulden kijken tr: op gjin gûne sjen Iets voor ernst opnemen tr: eat foar âlde earnst opnimme, eat foar tinken nimme Het is mij ernst tr: it is my ynmoed Nu wordt het ernst tr: no wurdt it tinken Met ernst tr: mei ynmoed In ernst tr: yn tinken, yn âlde earnst De ernst v.d. beschuldiging, v.h. misdrijf tr: de swierte fan 'e beskuldiging, fan it misdriuw De ernst v.d. toestand tr: de earnst fan 'e tastân Naar de laagte, (naar beneden) tr: nei de bedelte, lichte In de laagte tr: by de lichte del In de laagte zijn, (in verval zijn) tr: yn 'e nederklits, nearklits, yn it neigean wêze Tegen iem. toornen tr: lilk op immen wêze Ergernis verwekken tr: argewaasje jaan Tot grote ergernis v. tr: ta grutte argewaasje fan Rouwranden aan de vingers hebben tr: rourânen ûnder de neilen hawwe raak slaan. Pas op, ik sla toe tr: pas op, ik sil dy reitsje Hij dreigde, maar durfde niet toe te slaan tr: hy drige, mar doarst net taslaan Driemaal heeft hij toegeslagen, toen werd hij gearresteerd tr: trije kear hat er taslein, doe waard er arrestearre Poeslief zijn tr: moai (foar de hân) wêze Het liefst tr: (it) leafst Wat doe ie het liefst? tr: wat dochst ((foar) it) leafst? Liefst niet tr: net leafst Dat heeft maar liefst € 100.- gekost tr: dat hat mar leafst € 100.- koste Het ijs snijdt in tr: it iis snijt yn De pee inhebben tr: de janus, de pee ynhawwe Alles in de pee tr: alles yn 'e pee In de pee zitten tr: yn 'e knipe sitte De pee aan iem. hebben tr: immen net snuven, sykheljen hearre meie, immen wol deasjen kinne De landbouw is het zorgenkind v.d. regering tr: it regear is oanklaud, is, sit tangele, oantangele mei de lânbou Hij gaat de laan uit (fig.) tr: hy giet de daam, leane út Iem. de laan uitsturen tr: immen oan, op 'e dyk sette, jeie, immen dien (wurk) jaan Een tik op de deur tr: in tik op 'e doar Iem. een tik om de oren, op de vingers geven (fig.) tr: immen op 'e fingers tikje Een tik v.d. molen hebben, beet-, weghebben tr: in slach mei de moalpûde, moalsek hân hawwe Tonic met een tik tr: tonic mei in tik De kern raken tr: oan it lid komme Dat bevat een kern v. waarheid tr: dêr sit wat yn De oorzaak daarvan schuilt in ... tr: de oarsaak dêrfan skûlet yn .. Hier schuilt iets achter tr: der moat wat skûlje Ergens schuilen voor een bui tr: earne skûlje foar in bui, earne in bui ôfskûlje De gehuwde staat tr: it troud-wêzen, de houlikssteat Van de rist afdoen. Bessen risten tr: beien strúskje, beien fan it stâltsje, strúske ôfruskje, ôfstrûpe Een grote opschudding tr: in hiel opskuor, in hiele opskuorring, opstiging, tramtoarje, in hiel trelit In opschudding zijn tr: yn opskuor, trewyn, ûnstjoer, opstjoer wêze Opschudding veroorzaken tr: opskuor jaan Dat nieuws veroorzaakte grote opschudding in het dorp tr: dat nijs (dêr) tilde it doarp fan op, by dat nijs wie it as soe it doarp spjalte, by dat nijs skuorde it doarp hast yn twaen Vijf achtereenvolgende overwinningen tr: fiif oerwinnings efterinoar Achtereenvolgende rampen tr: ramp op ramp Een verloren boek tr: in weibrocht, weitôge boek Verloren raken tr: wei reitsje De kippen leggen verloren tr: de hinnen lizze yn 't wyld Een verloren hoek tr: in úthoeke Iets verloren geven tr: eat oerjaan Het verloren geven tr: belies jaan Verloren gaan tr: teloar gean In de menigte verloren gaan tr: wei wurde yn 'e mannichte Verloren gaan naast, bij tr: wei wurde neist, by Verloren moeite tr: muoite fergees, om 'e nocht In een verloren uurtje tr: yn in skealik skoftsje Verloren geld tr: ûnnut jild Een verloren dag tr: in ferlerne dei, in dei foar de prins De verloren zoon tr: de ferlerne soan 't Is me een lekkertje (iron.) tr: it is sa'n skat, pop De kippen ruien tr: de hinnen ferfearje, rúdzje, rudzje Het was een nek-aan-nekrace tr: se wiene oaninoar weage, it wie (stiif, swier) partoer Niet verliezen. Iem. iets laten behouden tr: immen eat hâlde litte Dit kind mochten zij behouden tr: dit bern mochten se hâlde De macht behouden tr: de macht behâlde, oan jin hâlde Dezelfde koers behouden tr: deselde koers hâlde tr: deselde koerts hâlde Onbedijkt liggen (v. land) tr: foar eb, ebbe en floed lizze, foar wyn en wetter lizze Blauwe bosbes tr: blauwe blebberbei, foksebei, heidebei, palmtûkje (it), Vaccinum myrtillus L Een kiekje nemen (van) tr: in kykje meitsje (fan) Iem. kieken tr: in kykje fan immen meitsje De hik hebben tr: de hik, mik hawwe 's Zondagsnachts, (deze zondagnacht) tr: de sneintenachts iedere zondagnacht tr: sneintenachts Iets pal zetten tr: eat fêstsette Iem. pal zetten (fig.) tr: immen pyk sette, pyksette, (op) in pyk sette De zaak liep pal tr: de saak rûn (te) speak, stomp, op 'e stompe, stomp út Pal staan tr: stokstil stean Pal staan voor ... tr: ... troch alles hinne ferdigenje De wind waait pal uit het noorden tr: de wyn waait lyk út it noarden wei De wind staat pal op het raam tr: de wyn stiet lyk op it rút Hij liep pal tegen mij aan tr: hy rûn lyk tsjin my oan Hij woont pal over het stadhuis tr: hy wennet lyk foar it stedhûs oer Pal naast de deur tr: lyk neist de doar Pal voor de pauze tr: lyk foar it skoft Een palle noordenwind tr: in stive noardewyn Iets pal zetten tr: eat fêstsette Iem. pal zetten (fig.) tr: immen pyk sette, pyksette, (op) in pyk sette De zaak liep pal tr: de saak rûn (te) speak, stomp, op 'e stompe, stomp út Pal staan tr: stokstil stean Pal staan voor ... tr: ... troch alles hinne ferdigenje De wind waait pal uit het noorden tr: de wyn waait lyk út it noarden wei De wind staat pal op het raam tr: de wyn stiet lyk op it rút Hij liep pal tegen mij aan tr: hy rûn lyk tsjin my oan Hij woont pal over het stadhuis tr: hy wennet lyk foar it stedhûs oer Pal naast de deur tr: lyk neist de doar Pal voor de pauze tr: lyk foar it skoft Een palle noordenwind tr: in stive noardewyn Op bezoek gaan tr: op besite gean, út te praten gean Bezoek hebben tr: besite, folk hawwe Bezoek krijgen tr: besyk, besite, folk krije Op bepaalde dagen tr: op fêste dagen Bepaald lidwoord tr: beskaat, bepaald lidwurd Een bepaalde persoon tr: in bepaalde, beskate persoan beslist, stellig. Een bepaald antwoord tr: in beslist, wis antwurd Ik kan niets bepaald beloven tr: ik kin neat mei wissichheid ûnthjitte niet nader aan te geven. In bepaalde gevallen tr: yn guon gefallen Op een bepaald moment tr: op in stuit Hij komt bepaald tr: hy komt fêst, grif, sekuer, sûnder mis Dat is bepaald onwaar tr: dat is beslist, perfoarst ûnwier Het is nu niet bepaald warm tr: it is no just net (hiel) waarm, it is no net drekt waarm Thee met witte puntjes, (slappe thee) tr: tee mei wite puntsjes Als puntje bij paaltje komt tr: as puntsje by pealtsje komt Zo vast als een muur tr: sa fêst as in muorre Zo wit als een muur zijn tr: sa wyt as de muorre, as in kalken muorre wêze, in kleur as in wite muorre hawwe Een blinde muur tr: in bline muorre De noordelijke, oostelijke, zuidelijke, westelijke muur tr: de noardmuorre, eastmuorre, súdmuorre, westmuorre Met het hoofd tegen de muur lopen tr: mei de kop tsjin 'e muorre rinne Voor geen muur staan tr: nearne foar stean Iem. tussen vier muren zetten tr: immen tusken fjouwer muorren sette Iem. tegen de muur zetten tr: immen tsjin 'e muorre sette De muren hebben hier oren tr: de muorren hawwe hjir earen Land met veel muur tr: ervich lân Geef mij er eentje tr: jou my ek ien Er nog eentje pakken tr: noch ien pakke, snappe, snippe Hij, zij is me er eentje tr: dat is in moaienien In, op zijn eentje lopen, zitten tr: allinne, allinnich, lykme allinne, yn jins ienlikens rinne, sitte Iets op zijn eentje doen tr: eat alllnne, alllnnich, sûnder help fan oaren dwaan Stuk land v. 3, 4 etc. pondemaat tr: trije, fjouwere ensfh Stuk land v. 1,5, 2,5 etc. pondemaat tr: oardeheale, treddeheale ensfh Stuk land v. 13, 14 etc. pondemaat tr: trettiene, fjirtiene, fjirtsiene ensfh Een bruto pondemaat tr: in rûch pûnsmiet Lapjes, (manufacturen) tr: lapkes, lapkeguod (it) vlees tr: lapkes De lappen hangen erbij tr: de lapen, flanters hingje derby Een gezicht v. oude lappen tr: in gesicht as âlde lapen Een lap grond tr: in lape grûn Een zeer lapje tr: in sear lapke Een lap om de oren tr: in lap om 'e earen Iem. voor het lapje houden tr: immen foar it lapke hawwe, hâlde, immen foar de kroade ride, te fiter hawwe Beter een lap dan een gat tr: better in rare, smoarge lape as in moai, skjin gat Het gaat hem (vlak) voor het lapje tr: hy hat it foar it lapke, doekje Op de, zijn lappen zijn tr: op 'e lap, lappen, lapen wêze Met iets op de lappen komen tr: earne mei op 'e lap, lappen komme Vader had het verboden, maar Meine heeft het toch gedaan, (desondanks) tr: heit hie it ferbean, mar Meine hat it doch, lykwol, lykwols, lykswol dien Je blijft thuis, je bent toch ziek tr: (immers) do bliuwst thús, do bist doch, ommers siik Kom dan toch! tr: kom dan doch! Jongen toch! hoe kun je zo iets zeggen! tr: jonge, hoe kinst soks sizze! Om toch! tr: omdôch, omdoch, omdôchsa! Toch waar?, toch? tr: doch, dochs?, dôch, dôchs? Over ree gaan, (overstag) tr: ree gean, oerstaach, oerstaak, troch de wyn gean Joodse begraafplaats tr: joadetsjerkhôf (it) Iem. een eindje wegbrengen tr: immen in eintsje bringe Iem. wegbrengen, (begraven) tr: immen fuortbringe Zout lost op in water tr: sâlt lost op, fertart, terint yn wetter Zich oplossen tr: jin oplosse Een mond als een schuurdeur tr: in mûle as in see Een grote mond tr: in grutte, wize mûle tr: in bek as in seine, as in opsnijde skoech Een grote mond hebben tr: in grutte mûle hawwe, bekkich, bekstallich, mûnich wêze Iem. met een grote mond tr: in grutbek Een grote mond opzetten tr: in grutte mûle opsette, opskuorre Een grote mond opzetten tegen iem. tr: immen in grutte, wize mûle jaan, immen yn 'e mûle hingje Een grote mond krijgen tr: in grutte, wize mûle, in smoarge bek krije Met open mond kijken, luisteren tr: mei iepen mûle, mei de mûle yn 't kier sjen, harkje Geen mond open doen tr: gjin mûle iepen dwaan, gjin bek opdwaan Haar mond staat geen ogenblik stil tr: de snappert giet har altyd Zijn mond houden tr: jin stilhâlde, jin de mûle hâlde Je moet je grote mond wat houden tr: do moatst dy de mûle wat ynriuwe Iem. de mond stoppen tr: immen de mûle stopje Iem. de mond snoeren tr: immen de mûle snuorje, teamje, immen oer de mûle, snút slaan, houwe, immen in bekslach jaan, immen ôfsnoere, immen oer de flaalje, flarden, fleal, flealje, fleiel, fleil, fleilje, fleil slaan De mond roeren tr: de mûle reppe, de mûle bod, wille jaan Overal zijn mond in steken tr: oeral de mûle yn slaan Niet op zijn, haar mondje gevallen zijn tr: net op 'e mûle fallen wêze (doe't it tiid wie om praten te learen), gâns yn 'e mûle hawwe, jin goed mei de mûle, it mûltsje rêde kinne, goed mei de mûle omgean kinne, de mûle op it rjochte plak hawwe, gjin spinreach foar de mûle hawwe Zijn mond in allebei zijn handen hebben tr: de bek, mûle yn beide hannen hawwe Wat los in de mond zijn tr: wat los yn 'e mûle wêze, sizze wat jo foar de mûle komt, de mûle frij bod jaan Dat (woord) is hem in de mond bestorven tr: dat is him yn 'e bek bestoarn, dat leit him foar yn 'e mûle Geen blad voor de mond nemen tr: gjin blêd foar de mûle nimme Met de mond vol tanden staan tr: mei de mûle fol, mei in mûlfol tosken stean Iem. naar de mond praten tr: immen nei de mûle prate, immen bekflaaie, bekjeflaaie, immen meiprate Zijn mond voorbijpraten tr: jin ferprate Iem. in de mond lopen tr: immen (lyk) yn 'e mûle, bek rinne Iem. iets in de mond geven tr: immen eat yn 'e mûle jaan Je moet me zoiets niet in de mond leggen tr: soks moatst my net yn 'e mûle lizze Hoe durf je die woorden in je mond te nemen tr: hoe doarst it sizze Iem. de woorden uit de mond kijken tr: alle wurden fan immen op 'e tosken heine Je neemt mij de woorden uit de mond tr: dat nimst my út 'e mûle, do hellest my de wurden út 'e mûle, do nimst my de wurden út 'e mûle wei Iedereen heeft er de mond vol v. tr: der is oars gjin praat Dat is een hele mond vol tr: dat is in hiel mûlfol Ik heb het uit haar eigen mond tr: ik haw it fan harsels Het bericht ging v. mond tot mond tr: it berjocht rekke op allemans tonge Het viel mij uit de mond tr: ik sei it sûnder erch Als uit één mond tr: yn koar Met twee monden spreken tr: út twa mûlen sprekke, mei twa mûlen prate, twa ljochten brûke, in draaiwaarle yn 'e mûle hawwe Hij spreekt uit twee monden tr: dat is in man fan twa wurden Bij monde v. tr: troch Ik heb er geen mond aan gezet tr: ik haw der gjin bek, mûle op set Dat gaat jouw mond voorbij tr: dat giet dyn mûle foarby Iem. het eten uit de mond kijken tr: immen alle happen nei sjen Dat is de mond tergen, de mond maar getergd tr: dat is mûltergjen Het water komt er mij v. in de mond tr: it wetter rint der my fan om 'e tosken Iem. de brokken in de mond tellen tr: immen de biten yn 'e mûle tatelle Iets uit zijn mond sparen tr: eat út 'e mûle belije Tien monden moeten openhouden tr: tsien mûlen stopje moatte Praten als Brugman tr: prate kinne as Brugman Veel omslag hebben tr: in bulte halen oan 'e klink hawwe In één keer zonder (veel) omslag klaar tr: mei ien see oan lân Niet veel omslag maken met tr: koart krieme mei Hard omslag tr: omkaft (it) Een snor aan hebben, (wat dronken zijn) tr: besnústere, smûsterich, snústerich, oansangere, sangerich wêze Het zit snor tr: it komt wol goed, klear Dat is geen smaldoek, (niet gering) tr: dat is (lang) gjin smeldoek Dat acht ik verwerpelijk tr: dat fersmyt ik Dat plan is lang niet verwerpelijk tr: dat plan is lang gjin ûnsin In de lappenmand zijn tr: yn 'e miezel, myt wêze, net rjocht by de tiid, heal (by de tiid) wêze Iem. nadeel toebrengen tr: immen ûnderstek dwaan Ten nadele v. tr: yn it neidiel fan Zijn schaatsen opbinden tr: (jin) opbine Iem. de broek opbinden (fig.) tr: immen de broek opbine (op) die dag tr: de, dy deis Op de dag van ... tr: de deis fan .. De vorige dag tr: de foarige deis De volgende dag tr: de oare deis Enkele dagen tr: in pear dagen, in deimannich Bij dag tr: by dei Per dag tr: deis, op in dei Op een (goede) dei, op zekere dag tr: op in (goede) dei Het wordt dag tr: it wurdt dei Eindelijk kwam de dag tr: lang om let kaam de dei oan 'e loft Het is klaar dag tr: it is ljochtskyndei, klearljochtskyndei, it is ljocht dei Zo helder als de dag tr: sa helder as de dei, da ljocht as (de) dei Zo klaar als de dag tr: sa klear as de dei De kortste, langste dag tr: de koartste, langste dei De jongste dei tr: de jongste, einichste dei De dag des oordeels tr: de oardielsdei De oude dag tr: de âlde dei Ouden v. dagen tr: lju, minsken op jierren Een dagje erop uit tr: in dei derop út Een dagje ouder tr: in dei âlder Voor dag en dauw tr: foar dei en dage, en (foar) dauwe Aan de(n) dag brengen tr: oan 't ljocht bringe Aan de(n) dag komen tr: oan 't ljocht komme Aan de(n) dag leggen tr: sjen litte Voor de(n) dag halen tr: foar 't ljocht helje Voor de(n) dag komen tr: foar 't ljocht komme Met iets voor de(n) dag komen tr: earne mei foar 't ljocht komme Bij den dag leven tr: by de dei libje Dag aan dag tr: dei by, oan, op dei Dag in, dag uit tr: dei út, dei yn V.d. ene dag op de andere tr: fan 'e iene dei op 'e oare Met de dag, v. dag tot dag tr: by de dei, by dagen, alle dagen Heden ten dage tr: hjoed (oan) de dei, hjoeddeis Ten eeuwigen dage tr: foar ivich Al mijn dagen heb ik zoiets niet gezien tr: al myn dagen ha 'k soks net sjoen Dezer dagen, (onlangs) tr: in pear dagen lyn, okkerdeis, hokkerdeis binnenkort tr: earstdeis, yn, mei koarten In oude dagen tr: by âlds, eartiids In zijn jonge dagen tr: yn syn jonge jierren De dagen van ... tr: de dagen fan .. In het laatst der dagen tr: yn it lêst(oan) fan 'e dagen In vroeger dagen tr: yn earder dagen, earder De verrassing v.d. dag tr: de ferrassing fan 'e dei Iem. dag zeggen tr: immen dei, goeie sizze, immen de tiid fan 'e dei sizze Dag! tr: dei, goedei, goendei, goeie! Dag en nacht tr: nachts en deis, by nacht en (by) dei Dag en nacht schelen tr: nacht en dei skele Het is kort dag tr: it is koart dei Het is morgen vroeg dag tr: it is moarn, moarnier betiid dei Geen dag kunnen zien tr: it deiljocht net ferneare kinne Een gat in de dag slapen tr: in gat yn 'e dei sliepe Aan de orde v.d. dag zijn tr: oan 'e oarder fan 'e dei wêze Hij heeft vandaag z'n dag niet tr: it is syn dei hjoed net Betere dagen gekend hebben tr: syn bêste dagen hân hawwe Op alle dagen lopen (v. zwangere vrouw) tr: op alle dagen rinne, yn 'e lêste dagen wêze, op 't lêst rinne Prijs de dag niet voor de avond tr: Priizgje de dei net foar't it jûn is Bij iem. blijven tr: by immen bliuwe, immen bybliuwe Ik blijf erbij, dat ... tr: ik bliuw derby, dat .. Daar blijft het bij tr: dêr bliuwt it by, dêr giet it mei hinne Nog wat blijven praten, spelen tr: noch wat bliuwe te praten, te boartsjen Hij blijft maar doorpraten tr: hy praat mar troch Blijven eten tr: bliuwe te iten Blijven bestaan tr: yn wêzen bliuwe V. dertien zeven af blijft zes tr: trettjin min sân bliuwt seis fan oer In de strijd blijven, (sterven) tr: yn 'e striid bliuwe Dood blijven tr: deryn wei bliuwe Waar is dat gebleven? tr: wêr is dat bleaun, bedarre, (heard of) keard, stood? Blijven staan, liggen, zitten, hangen, steken tr: stean, lizzen, sitten, hingjen, stykjen, stûkjen bliuwe Zijn invloed laten gelden tr: jins ynfloed jilde litte Hij is zijn invloed kwijt tr: by is it mantsje ôf, syn possenaasje is útspile Grote invloed hebben (m.b.t. zaken) tr: net swak byspylje Onder de invloed komen v. tr: ûnder de slach komme fan, ûnder de swang reitsje fan V. invloed zijn tr: fan ynfloed wêze Een jongen burgemeester maken tr: in jonge boargemaster meitsje Een fles burgemeester maken tr: in fles lytsman, soldaat meitsje, in flesse straffe bep. vogel. Grote burgemeester tr: iiskob, Larus hyperboreus Gunnerus Kleine burgemeester tr: lytse iiskob, Larus glaucoides Meyer Abortus provocatus plegen tr: it bern weimeitsje, it weimeitsje Gebrand op iets zijn tr: earne bestek op hawwe Niet gebrand zijn op iets tr: earne net gleon, hjit op wêze Gebrand op iem. zijn, (gesteld op iem. zijn) tr: immen graach lije meie, graach oer immen meie kwaad op iem. zijn tr: lilk op immen wêze Boe noch ba zeggen tr: (gjin) boe noch, of ba sizze, útbringe Werkeloos toezien tr: gjin hân útstekke, te war slaan, mei de earms oerinoar sitten bliuwe Werkeloos zijn tr: sûnder wurk sitte, wêze, gjin wurk hawwe Er zijn momenteel veel werkeloze arbeiders tr: der rinne op 't heden hiel wat arbeiders om Het is dringend tr: it is driuwend, it driuwt Het is zeer dringend, (fig.) tr: it baarnt op 'e neil Dringend noodzakelijk tr: tige needsaaklik Het is dringend tr: it is driuwend, it driuwt Het is zeer dringend, (fig.) tr: it baarnt op 'e neil Dringend noodzakelijk tr: tige needsaaklik De, het Eeuwige tr: de, it Ivige Ten eeuwigen dage tr: foar ivich Dat eeuwige gezwets v. hem tr: dat ivige, erflike geswets fan him Eeuwig en altijd tr: ivich en altyd, altyd troch, altyd oan Eeuwig jammer tr: ivige spitich Dat zou eeuwig zonde zijn tr: dat soe ivich, ivige sûnde wêze De, het Eeuwige tr: de, it Ivige Ten eeuwigen dage tr: foar ivich Dat eeuwige gezwets v. hem tr: dat ivige, erflike geswets fan him Eeuwig en altijd tr: ivich en altyd, altyd troch, altyd oan Eeuwig jammer tr: ivige spitich Dat zou eeuwig zonde zijn tr: dat soe ivich, ivige sûnde wêze Zachte winters, vette kerkhoven tr: in sêfte winter, in swart tsjerkhôf, makke winters meitsje fette tsjerkhôven Het geweten in slaap sussen tr: it gewisse delbêdzje De jonge lui tr: de jonge lju De oude lui, (de ouders) tr: de âlde lju De jonge lui tr: de jonge lju De oude lui, (de ouders) tr: de âlde lju Hij is zo lui dat hij stinkt tr: hy is sa loai dat, as er stjonkt, hy stjonkt fan loaiens Hij is liever lui dan moe tr: hy is leaver loai, kâld as wurch, hy krûpt leafst mei de sinne om 'e hûs hinne, hy draacht leaver de lins as it tsjil Een luie stoel tr: in noflike stoel, in brieder, in briedstoel, in pakestoel Een luie wind tr: in loai wyntsje De markt was vandaag lui tr: de merk wie hjoed flau Een lui oog tr: in loai each Hij is zo lui dat hij stinkt tr: hy is sa loai dat, as er stjonkt, hy stjonkt fan loaiens Hij is liever lui dan moe tr: hy is leaver loai, kâld as wurch, hy krûpt leafst mei de sinne om 'e hûs hinne, hy draacht leaver de lins as it tsjil Een luie stoel tr: in noflike stoel, in brieder, in briedstoel, in pakestoel Een luie wind tr: in loai wyntsje De markt was vandaag lui tr: de merk wie hjoed flau Een lui oog tr: in loai each Besvrucht v.d. aardappel tr: piisappel, pysappel, saaiappel, saaiierappel Aardappelen afleveren, schillen, schrobben, verbouwen, wassen tr: ierappelôfleverje, ierappelôfskile, ierappelôfskrobje, ierappelôfbouwe, ierappelôfwaskje De weilanden zijn doods tr: de greiden binne deadsk, deadlik De grond is helemaal ontzilt tr: de grûn sit hielendal gjin sâlt mear yn Talentvol zijn tr: in soad talint hawwe Talentvol zijn tr: in soad talint hawwe In lichte graad ziek. Ongesteld zijn tr: net alte alte, net al te fluch, min op 'e lea, net (rjocht) by it spul, min by de tiid, net (rjocht) by de tiid, min by de wurken wêze Licht ongesteld zijn tr: wat gammel wêze, jin net geef fiele, net wêze sa't it heart Iets de breidel aanleggen tr: eat bedimje, bedimme Muf worden tr: fermoasje, triemje, trimje, trymje, stealje Wedden om tr: wedzje om Stuur (in het schip) hebben, houden tr: it skip yn 'e macht hawwe Het stuur kwijt zijn tr: it stjoer kwyt, bjuster wêze Aan het stuur zitten (fig.) tr: oan it stjoer sitte Het stuur in handen nemen tr: it heft yn hannen nimme De wind is in het pishoekje tr: de wyn is yn it pishoekje In goede nabuurschap met elkaar leven tr: goed mei-inoar buorje In de nabuurschap van ... tr: by ... om Het is niet te verwegen tr: der is gjin ferwegen oan, it is te ferwikken noch te ferwegen Als men dat tegen hem zegt, verwikt of verweegt hij daar niet bij tr: as dat tsjin him sein wurdt, wurdt er dêr oars noch oars fan Welke is uw wetenschap omtrent die zaak? tr: wat witte jo fan dy saak (ôf)? Ergens wetenschap v. krijgen tr: eat oan 'e weet komme Met die wetenschap tr: mei dy wittenskip, mei dat witten Gewone kattenstaart tr: langsturt, Lythrum salicaria L. Nu is Leiden in last tr: no binne de rapen gear, no sille wy it hawwe Zich neerleggen tr: jin deljaan, dellizze Zich neerleggen bij tr: jin deljaan ûnder, jin dellizze by Zich om, over iem., iets bekommeren tr: jin om immen, eat bekommerje, jin oer, om immen, eat bekroadzje Zich nergens om bekommeren tr: nearne gjin prakkesaasje oer hawwe Gelijke. Dat heeft, kent zijn gade niet tr: dat hat syn gelikens net Zonder gade tr: sûnder wjergea Doorborduren op tr: trochbreidzje op Sopje tr: sopke (it) Het sop is de kool niet waard tr: de koal is 't fet net wurdich Iem. in zijn eigen sop gaar laten koken tr: immen yn syn eigen sop bekuolje, gearkoaitsje litte, immen yn syn (eigen) sop gearsoarje, yn it, syn sop besoarje, besuorje litte Met hetzelfde sop overgoten zijn tr: mei 't selde sop begetten wêze De was in het sop zetten tr: de wask yn 'e weak sette Het ruime sop tr: it pikelsop De vaart is dichtgevroren tr: de feart is, leit tichtferzen, de feart is, sit ticht, de feart leit ta Een goed geolied administratief apparaat tr: in goed rinnend administratyf apparaat Iets ergens bij inschieten tr: eat earne by ynsjitte, opsette Ergens geld bij inschieten tr: derby ynbuorkje, yndamje Jammer genoeg tr: spitigernôch Tongvormige las (in hout) tr: tonglask Voorbankje v. boerenwagen tr: foarkret (it), foarset, foarsetsel (it) Een dikke kont tr: in grouwe kont tr: in kont as in batte, traaljekoer, wasktobbe Iem. een trap onder zijn kont geven tr: immen in wâd ûnder de kont, reet jaan Voor z'n kont krijgen tr: foar de kont krije In z'n blote kont tr: yn 'e bleate kont Op zijn (luie) kont blijven zitten tr: op 'e (loaie) kont, reet sitten bliuwe Je kunt hier je kont niet keren tr: kinst hjir de kont net keare Met z'n dronken kont tr: mei de dronkene kont De kont tegen de krib gooien tr: it yn 'e kant sette Iem. in zijn kont kruipen tr: immen yn 'e kont krûpe De zaak ligt op zijn kont tr: de saak leit op 'e kont Zijn kont ergens uit draaien tr: it gat, de kont derút draaie, wine, skuorre, der in kont oan draaie Zeden en gewoonten tr: sede en plige De zeden tr: de seden Rein v. zeden tr: rein fan seden Een vrouw v. lichte zeden tr: in frommes mei skiere knibbels Het oorlogen tr: it oarlogjen, de oarloggerij (Voor) stommetje spelen tr: gjin, net in stom wurd sizze Bleu v. aard tr: bleuïch Bleu zijn tr: bleu wêze, ûnfrij wêze Daar kun je gif op (in)nemen tr: dêr kinst fergif op ynnimme Zonnig weer tr: sinneskynwaar (it) Een zonnige dag tr: in sinneskyndei Het geldende gebruik tr: it hjoeddeiske, hjoeddeistige gebrûk In het bijzonder tr: yn 't bysûnder, benammen, benammentlik Tot mijn verbazing tr: ta myn fernuvering, benijing Een en al verbazing zijn tr: jin besauwe Wijken v. tr: wike fan Wijken voor tr: wike foar Het gevaar is geweken tr: it gefaar is foarby, oer De muren wijken tr: de muorren fleane Voor die vriendelijke woorden week hij tr: foar dy freonlike wurden joech er belies Zich verblijden over tr: jin ferbliidzje oer, bliid wêze mei, om Zeggenschap hebben over tr: sizzenskip hawwe oer Erg hongerig zijn tr: ferroppe wêze fan 'e honger Hongerig makend tr: hongerich: hongerich waar, wurk Erg glad tr: sjippeglêd, snotteglêd, sa glêd as sjippe Gladde uniformknopen tr: glêde, gleone knopen De wegen worden minder glad tr: de diken wurde minder glêd, de diken glêdzje ôf Hij is zo glad als een aal tr: hy is sa glêd as in iel, hy is op alle naden utere Een gladde aal tr: in glêde iel, in glêdenien Iem. te glad af zijn tr: immen te glêd ôf wêze, immen te djipsinnich wêze Een gladde tong hebben tr: in glêde prater wêze Dat is nogal glad, (spreekt vanzelf) tr: dat is fansels, dat is fan tinken te hawwen, dat kin men fan rieden, tinken wol hawwe Het gaat hem glad af tr: it giet him glêd ôf Dat zit hem niet glad tr: dat sit him net glêd Ik was het glad vergeten tr: it wie my skjin fergetten Glad verkeerd tr: glêd ferkeard Ik ben er glad voor tr: ik bin der lyk foar Erg glad tr: sjippeglêd, snotteglêd, sa glêd as sjippe Gladde uniformknopen tr: glêde, gleone knopen De wegen worden minder glad tr: de diken wurde minder glêd, de diken glêdzje ôf Hij is zo glad als een aal tr: hy is sa glêd as in iel, hy is op alle naden utere Een gladde aal tr: in glêde iel, in glêdenien Iem. te glad af zijn tr: immen te glêd ôf wêze, immen te djipsinnich wêze Een gladde tong hebben tr: in glêde prater wêze Dat is nogal glad, (spreekt vanzelf) tr: dat is fansels, dat is fan tinken te hawwen, dat kin men fan rieden, tinken wol hawwe Het gaat hem glad af tr: it giet him glêd ôf Dat zit hem niet glad tr: dat sit him net glêd Ik was het glad vergeten tr: it wie my skjin fergetten Glad verkeerd tr: glêd ferkeard Ik ben er glad voor tr: ik bin der lyk foar Door de mand vallen tr: troch de koer falle, sakje Jij bent niet iedereen tr: do bist ek elkenien net Solide waar tr: solyd guod, spul Solide gebouwd tr: solyd, hecht boud Solide waar tr: solyd guod, spul Solide gebouwd tr: solyd, hecht boud Werktuigen tr: ark (it) Drie werktuigen tr: trije stikken ark Hij zette zijn stekels op, (hij werd boos) tr: de boarstels gongen him oerein Voor een krats tr: foar in krats, foar (in) grypsteheal stoer Op stelten lopen tr: steltrinne Stelten, (lange benen) tr: lange latten Het huis stond op stelten tr: it hûs stie op stelten, it hûs hong yn touwen Alles op stelten zetten tr: alles op stelten bringe, sette, yn trewyn bringe, jeie Bijenkorf v. stro tr: striekoer Een kromte hebben tr: krom-om gean: de feart, wei giet dêr krom-om Onze vereniging beoogt ... tr: ús feriening, ferieniging is fan doel, hat as taak, wol .. Ik ben radeloos tr: ik bin myn rie te'n ein Radeloos zijn v. pijn tr: rein, reinstien ferlegen wêze fan pine Zich radeloos ongelukkig voelen, (heel erg) tr: jin djip ûngelokkich fiele Radeloos kwaad tr: troch alles hinne lilk, troch it mâle hinne Ik ben radeloos tr: ik bin myn rie te'n ein Radeloos zijn v. pijn tr: rein, reinstien ferlegen wêze fan pine Zich radeloos ongelukkig voelen, (heel erg) tr: jin djip ûngelokkich fiele Radeloos kwaad tr: troch alles hinne lilk, troch it mâle hinne De Heilige Schrift tr: De Hillige Skrift Het heilig Avondmaal tr: it hillich Nachtmiel Het Heilige Land tr: it Hillige Lân Een heilig huisje tr: in hillich húske Hij doet alle heilige huisjes aan tr: hy kin gjin hillich húske foarby komme Iem. heilig verklaren tr: immen hillich ferklearje Dat is mij heilig tr: dat is my hillich Ik ben er heilig v. overtuigd tr: ik bin der tige wis fan Het is heilig waar tr: it is hillich wier, de hillige wierheid, ik bin, stean der hillich boarch foar De Heilige Schrift tr: De Hillige Skrift Het heilig Avondmaal tr: it hillich Nachtmiel Het Heilige Land tr: it Hillige Lân Een heilig huisje tr: in hillich húske Hij doet alle heilige huisjes aan tr: hy kin gjin hillich húske foarby komme Iem. heilig verklaren tr: immen hillich ferklearje Dat is mij heilig tr: dat is my hillich Ik ben er heilig v. overtuigd tr: ik bin der tige wis fan Het is heilig waar tr: it is hillich wier, de hillige wierheid, ik bin, stean der hillich boarch foar Gevarieerd in kleur. Een mooi getekende hond tr: in moai tekene, betekene hûn Die hond is mooi getekend tr: dy hûn tekenet moai Zich opblazen, (trots, hoogmoedig worden) tr: jin opblaze Iem. in de maling nemen tr: immen yn 'e maling bringe, nimme In, voor het vervolg tr: tenei Slinksheden tr: ferrifelderij, skelmerij Gulzig drinken tr: boarne Bij kleine beetjes drinken tr: pjitskje, putskje, pjutskje Koffie, wijn drinken tr: kofjedrinke, wyndrinke Drinken als een tempelier tr: drinke as in slatter Op iem. drinken tr: op immen drinke Iem. onder de tafel drinken tr: immen ûnder de tafel drinke Zich een roes drinken tr: jin in roes drinke Zich gek, bespottelijk toetakelen tr: jin frjemd, bespotlik optakelje, taboeie Hij is erg toegetakeld tr: hy is tige tatakele Iem. lelijk toetakelen tr: immen raar tatakelje, immen neisjen Bedanken als lid tr: betankje as, foar lid Voor de krant bedanken tr: de krante opsizze Ik bedank voor meer tr: ik betankje foar mear, ik sil net mear hawwe Ik zou je danken! tr: ik tankje dy heechlik, stichtlik! Een ijdele poging tr: in fergees besykjen, in besykjen om 'e nocht Een poging wagen tr: it besykje Ik waag nog één poging tr: ik besykje it noch ien kear Al zijn pogingen bleken vergeefs tr: hoe't er it ek besocht, it wie fergees Pogingen in het werk stellen, aanwenden (om) tr: middels, prikken yn it wurk stelle, prikken yn it wurk sette, prikken útsette, wraak dwaan, jin te war sette, war (en wraak) dwaan, writen dwaan (om ...) Een poging doen iets te krijgen tr: earne in set op, smeet op, skoat nei, skot op, wraam, raam op dwaan De schaatsen aanbinden tr: de redens ûnderbine, jin (de redens) ûnderbine De strijd aanbinden tr: de striid begjinne Het verontrust mij tr: it giet my oan, it bekrûpt my Het verontrust mij in hoge mate tr: it fljocht my oan Zich verontrusten tr: jin ûngerêst meitsje Verontrustend tr: ûntrêstigjend Er is niets verontrustends tr: der is neat gjin slimmichheid, swierrichheid Verontrust tr: ûntrêstige, ûngerêst, yn ûnstjoer Dat sla ik niet graag af tr: dat slaan ik net ôf, wei Afslaan naar (in het verkeer) tr: ôfslaan, opdraaie nei Afslaan (v.d. wal) tr: ôfslaan, ôfdiggelje, útbiggelje, útsokje Langzaam afslaan (v.d. wal) tr: ôfsobje. V zich afslaan tr: fan jin ôfslaan Wij zijn naaste gelanden tr: wy binne neistlizzers De, een nederlaag lijden tr: de slach ferlieze, ferslein wurde Een nederlaag lijden tr: in ferlies nimme, ferlieze Victorie en nederlaag tr: fiktoarje en delslach Zich verschansen tr: jin ferskânzje Zich verschansen achter (fig.) tr: jin ferskûlje efter Enigszins paff(er)ig tr: plodzich Enigszins paff(er)ig tr: plodzich Verbijsterend knap tr: bjusterknap Verbijsterend knap tr: bjusterknap Een rekening vereffenen tr: in rekken lykmeitsje Zaken vereffenen tr: saken berêde, ôfdwaan Een boedel vereffenen tr: in boel berêde De rekeningen met elkaar vereffenen tr: de rekkens tsjininoar útstrike Een geschil vereffenen tr: in skeel bylizze, yn 't lyk bringe, meitsje Ik heb nog iets met hem te vereffenen tr: hy hat noch wat fan my tegoede Zijn leven duur verkopen tr: de hûd derfoar hâlde Iem. een opstopper verkopen tr: immen in reis ferkeapje Praatjes, grappen verkopen tr: praatsjes, grappen ferkeapje Iem. verkopen terwijl hij erbij staat tr: immen ferkeapje en ôfleverje dêr't er by is Dat is politiek niet te verkopen tr: dat is polityk net te ferkeapjen Zich verkopen tr: jin ferkeapje Een kale jonker tr: in keale jonker Kale jonker, (moerasvederdistel) tr: houtstikel, blaukop, blaustikel, keale jonker, kealejonker, blauwe stikel, Cirsium palustre (L.) Scop Daar heeft hij een melkkoetje aan tr: dêr hat er in moaie melkko oan Levensmoe zijn tr: it libben sêd wêze, it soer oan it libben hawwe Kort geding tr: koart pleit In het geding zijn tr: oan 'e oarder wêze In het geding komen tr: oan 'e oarder, op it aljemint komme Op het orgel spelen tr: op it oargel spylje, oargelspylje Speelt u orgel? tr: kinne jo oargelspylje? Het orgel treden, trappen tr: pûstertraapje, pûsterje Een regiment strafwerk tr: in lading strafwurk 's Ochtends, elke ochtend tr: moarns 's Ochtends (die bep. ochtend) tr: de, dy moarns, moarnes: in gearkomste, de moarns, moarnes tsien oere 's Ochtends vroeg tr: ier op 'e dei, ier en betiid, moarns betiid, moarns ier, ier yn 'e moarn, yn 'e iere moarn, iermoarn, ieremoarn, iermoarns, ieremoarns, yn 'e foarmoarn V.d. (vroege) ochtend tot de (late) avond tr: fan 'e iere moarn oant, ta de lette jûn, fan moarns ier oant, ta jûns let, moarns ier en jûns let Die kou dringt door merg en been tr: dy kjeld giet jin (dwers) troch alles hinne Die kreet drong je door merg en been tr: dy gjalp gong jin troch ieren en sinen, troch yl en sward, swaard Een musicus in merg en been tr: in musikus yn ieren en sinen, yn moarch en bonken Een stap voorwaarts tr: in stap foarút Een voorwaartse beweging tr: in beweging nei foaren (ta) In voorwaartse richting tr: nei foaren (ta) Een stap voorwaarts tr: in stap foarút Een voorwaartse beweging tr: in beweging nei foaren (ta) In voorwaartse richting tr: nei foaren (ta) Eén zwaluw maakt nog geen zomer tr: ien swel makket noch gjin simmer, ien skierroek makket noch gjin winter Wat blijft ze lang uit tr: wat bliuwt se lang wei. De gevolgen zullen niet uitblijven, de gefolgen sille net útbliuwe Ergens recht v. overgang hebben tr: earne rjocht fan paad hawwe, earne paad (oer) hawwe, earne paadzje De overgang (v. vrouwen) tr: de oergong Ridder te voet worden, (aan lager wal geraken) tr: in ridder te foet wurde Een bestuurlijke aangelegenheid tr: in bestjoersoangelegenheid Verschil maken tussen tr: ûnderskied meitsje tusken, hawwe yn Met dit verschil, dat ... tr: mei dit ferskil, ûnderskied, dat .. Het verschil delen (in de handel) tr: it ferskil, skeel diele tr: de bile deryn sette, de lape skuorre In duplo tr: yn duplo Zich verschuilen achter ... (fig.) tr: jin ferskûlje efter .. Er is niet veel aan verbeurd tr: der is net folle oan ferbard vertillen, verzetten. Het is haast niet te verbeuren tr: it is hast net te rissen Op rente zitten tr: op rinte sitte Van zijn renten leven tr: fan 'e rinten libje Rente op rente tr: rinte op rinte Rente afwerpen tr: rinte jaan, dwaan Geld op rente lenen tr: jild op skea hawwe schelen, mankeren, haperen. Wat schort er aan? tr: wat is der oan? Het schort hem in het hoofd tr: it skeelt him yn 'e holle duizelig. Zich zweverig voelen tr: licht yn 'e holle wêze, dwyl wêze De vaat wassen tr: ôfwaskje, skûdelje, skûtelje, skûdelwaskje, skûtelwaskje, tafelhimmelje, tafelwaskje Ik was nog aan de vaat tr: ik wie noch oan 't ôfwaskjen Helpen bij de vaat tr: helpe by 't ôfwaskjen Iem. in de herinnering komen tr: immen byfalle Iem. iets in herinnering brengen tr: immen byfalle In herinnering houden tr: yn oantinken hâlde Ter herinnering aan tr: ta oantinken fan, oan Ter herinnering tr: ta in oantinken Ergens geen herinnering v. hebben tr: earne gjin oantinken fan, oan hawwe De herinnering aan iem., iets levendig houden tr: immen, eat yn libben oantinken hâlde Dat leeft nog steeds in mijn herinnering tr: dat is my noch altyd yn it sin, dat is my nea út it sin, dat haw ik altyd by my IJselijk koud tr: heislike, ysbaarlike kâld IJselijk koud tr: heislike, ysbaarlike kâld Het bevel hebben, voeren over tr: it befel hawwe, fiere oer Onder bevel staan v. tr: ûnder it befel stean fan Het bevel geven tot tr: it befel jaan ta, bestel jaan ta Bevelen geven tr: hjitte en gebiede Op bevel v. tr: op befel, bestel fan Het bevel krijgen, dat ... tr: it befel krije, sizzen krije, dat .. Een bevel opvolgen tr: in befel opfolgje, jin oan in befel hâlde Langzaam uithollen tr: útkloarkje: in stadige drip kin in stien útkloarkje Tot, te morzel tr: te moarsel, oan moarsels Aan, over stuurboord tr: oan, oer stjoerboard Het zal niet(s) baten tr: it jout neat, it is om 'e nocht Gebaat zijn met tr: baat hawwe by, behâlden bliuwe, wêze mei Brullen v. pijn tr: âlje fan 'e pine Brullen v.h. lachen tr: it útâlje fan it laitsjen Diepe aarden pan tr: holpanne Een pan vol tr: panfol (it) Pannetje tr: pantsje (it), pântsje (it) Potten en pannen tr: potark (it), pot-en-panguod (it), potguod (it), potterij Potten en pannen schoonboenen, schrobben tr: panskrobje, potskrobje Potten en pannen schoonmaken tr: pot-en-panhimmelje Potten en pannen schoonschrapen tr: potskrabje Aan de pan zijn, (gevangen zijn) tr: ûnder de blauwe laaien, pannen wêze In de pan hakken tr: ynmeitsje, fergrieme Uit twee pannen bakken tr: út twa mûlen sprekke, mei twa mûlen prate, in draaiwaarle yn 'e mûle hawwe De kosten, prijzen rijzen, springen, vliegen de pan uit tr: it rint (mei de kosten, prizen) oer de hege skuon Een veeg, lik, streek uit de pan krijgen, geven tr: in feech, roffel, útheuveling, útrinkeling, útskuorring krije, jaan Onder de pannen zijn tr: ûnder de pannen wêze Zwarte mosterd tr: swarte keik, Brassica nigra (L.) Koch Zo fijn als gemalen mosterd tr: sa fyn as moster Zo sterk als mosterd (iron.) tr: sa sterk as moster (dêr't de krêft út is) Aan mosterd (slaan) tr: oan moster, mot, stront, grom (slaan) Dat is dure mosterd, dat ruikt naar de mosterd tr: dat is piperich, oan 'e priis Hij heeft er mosterd aan gegeten tr: hy hat it foar smoarch jild kocht, hy moast der djoer oan Iem. door de mosterd halen tr: immen heffenje, rosse Dat is mosterd na de maaltijd tr: dat is moster nei de mieltyd, do komst mei it aai nei Peaske Weten waar Abraham de mosterd haalt tr: witte wêr't Bartele, Abraham de moster hellet, witte wa't der wei is De zieke is nog zwak tr: de sike is noch neat, it is noch swak spul mei de sike De zieke is nog zwak op zijn benen tr: de sike kin mar krekt healwyn gean, kin fan gjin sydwyn gean, kin amper sydwyns, sydwyn gean Een zwak gestel hebben tr: net sterk wêze, net folle wêze, in bytsje wêze Een zwak geheugen tr: in min ûnthâld Iem. zwakke zijde tr: immens swakke kant Het zwakke geslacht tr: it swakke geslacht Een zwak ogenblik tr: in swak momint Zwak zijn in tr: net sa sterk, gjin held wêze yn Zwak staan tr: swak stean Een zwak schijnsel tr: in flau, twivelich skynsel Een zwak geluid tr: in flau lûd Een zwak windje tr: in flau wyntsje De zwakke werkwoorden, de zwakke verbuiging tr: de swakke tiidwurden, de swakke bûging Een zwak hebben voor tr: in swak hawwe foar, op Iem. in zijn zwak tasten tr: immen op 'e swakke kant oankomme Het land, veld plantklaar maken tr: it lân, fjild berêde Het land, veld is plantklaar (gemaakt) tr: it lân, fjild is berêden Dat is nog maar kinderspel tr: dat is der noch mar bernespul by Te moet (gaan) tr: temjitte (gean) Het is een moetje, (het is een gedwongen huwelijk) tr: Marten, Marten-om is derby Het is een moet, (het is dwang, noodzaak) tr: Marten-om sit my efter Een achterstand hebben tr: in efterstân hawwe, , in reed efter wêze, in reed yn it efter wêze De grote zomervakantie tr: de grutte fakânsje Met, op vakantie zijn tr: mei, op fakânsje wêze Vakantie nemen tr: fakânsje nimme Ik ga met de vakantie naar huis tr: ik gean mei de fakânsje nei hûs ta Onopgehelderd blijven tr: net opheldere wurde Iets proberen uit te vissen tr: earne nei pinfiskje knellende greep. Zijn vinger zat in de klem tr: syn finger wie beknypt In de klem zitten (fig.) tr: yn 'e bekniping, knipe, pine sitte, oanklaud sitte Uit de klem geraken tr: út 'e broei reitsje, jin ferhelje De klem leggen op tr: de klam lizze op Iets met klem verzoeken vragen tr: eat mei klam fersykje, freegje Iem. de klem op de neus zetten tr: immen yn 'e knipe, pikel, pine sette, immen yn ('e) besnijing krije, nimme, immen knipe Klem zitten, raken, rijden tr: fêstsitte, fêstreitsje, fêstride Het roken laten, (ermee ophouden) tr: ophâlde fan smoken Waar laat hij al dat eten! tr: wêr bringt er it! Het erbij laten (zitten) tr: it sitte litte Het leven laten tr: it libben derby ynsjitte Laat ik, laten wij ... tr: lit my, lit ús .. En laat hem nu net weg zijn tr: en wie er net krekt fuort! En laat ze nu de prijs winnen tr: en wûn se de priis net! Ik niet, laat staan jij tr: ik net, lit stean (fan) do Ergens geen houvast aan hebben tr: earne gjin hâld, hâldfêst oan hawwe Geschoeid zijn tr: skuon oan hawwe Een geschoeide voet tr: in foet mei in skoech Zich op iets beslapen tr: jin earne oer, op besliepe Met praten aftroggelen tr: ôfprate Iem. iets aftroggelen tr: immen eat fan 'e hûd ropje, sette, skuorre, immen eat fan it liif sjonge Slapen als een marmot tr: sliepe as in marmot Snavel v.e. vogel tr: neb tr: nebbe De rest tr: it oare, it fierdere (Voor) de rest v. zijn leven tr: syn fierdere libben Een paar luisterden aandachtig, de rest volgde de spreker in het geheel niet tr: in pear harken oandachtich, de oaren folgen de sprekker hielendal net Voor de rest tr: fierder tr: fierders En de rest! tr: en wat derby, der noch by komt! Een restje garen tr: in restje, restke jern Een restje rijst, (kliekje) tr: in nustje, nustke, stealtsje, restje, restke rys Een restje melk, drank tr: in stealtsje molke, drank Aansturen op (met een schip) tr: oanlizze op Op een plaats aansturen (met een schip) tr: op in plak oanlizze, in plak oanlizze Het schip op de wal aansturen tr: it skip oanstjoere Ergens op aansturen (fig.) tr: it earne op oanstjoere, earne op ynhâlde Goed ingespannen zijn (fig.) tr: goed ynspand wêze Zich inspannen tr: jin ynspanne, skreppe (en sette), jin (te) skrep sette, tasette, jin útrekke Zijn ogen; zijn hersens, geest inspannen tr: de eagen; harsens, geast ynspanne Al zijn krachten inspannen tr: alle krêften oanspanne, de hûd derfoar hâlde, sette, derop lizze, deroan weagje Dat spant mij teveel in tr: dat spant my tefolle yn Zich meer inspannen tr: tasette Zich heel erg inspannen tr: skreppe om dea, jin de neilen fan 'e fingerseinen, teannen skreppe Zich ergens voor inspannen tr: jin earne foar ynspanne Zich teveel inspannen tr: jin ferskreppe, oer de kop skreppe Goedendag samen tr: dei jimme Iem. goedendag zeggen, (iem. groeten in het voorbijgaan) tr: goeie tsjin immen sizze, immen deisizze, immen de tiid fan 'e dei sizze Het zal mij belusten, (benieuwen) tr: it sil my beluste, it sil my ris luste, lêste Het buit tr: it waar is by riten, it waar malket, lumet om, tribelet om Hij taalt er niet naar tr: hy taalt der net nei Krediet hebben tr: kredyt, boarch hawwe Op krediet halen, kopen tr: op 'e pof helje, op 'e prikke helje, op skuld keapje (Geen) krediet hebben, (vertrouwen) tr: gjin kredyt hawwe, (net) yn 't fertrouwen wêze Bij de eerste opslag tr: yn 'e earste opslach De eerste opslag tr: de foar ('t) bêst De eerste opslag verzorgen tr: foar ('t) bêst opslaan De tweede opslag tr: de foar ('t) minst De tweede opslag verzorgen tr: foar ('t) minst opslaan Welk partuur heeft als eerste de opslag te verzorgen? tr: wa hat de stuit? De verste opslag (voor de eerste opslager) tr: de foar ('t) bêst, de grutte, fierste stuit De opslag die het dichtste bij is (voor de tweede opslager) tr: de foar ('t) minst, de lytse, neiste stuit Niemand een, iemand geen strobreed in de weg leggen tr: nimmen in, immen gjin strie dwers, oerdwers, yn 'e wei, foar de fuotten lizze Geen strobreed wijken tr: gjin striebree, striebreed wike In verleiding komen, brengen tr: yn it ferlied komme, bringe Een liefdadig doel tr: in goed doel Verkeerd reizen tr: jin ferreizgje Reizen en trekken tr: omreizgje Met reizen opdoen tr: bereizgje: ik ha pine yn 'e holle bereizge Een reizend persoon tr: in reisber man Reizen in wijn tr: reizgje yn, mei wyn Grof meel tr: grou, slachmoal (it) Meel voeren (aan het vee) tr: moaljaan Met het kerkenzakje collecteren tr: pongje, ponkjerinne, mei de pong(e) omgean, rinne Persoon die met het kerkenzakje collecteert tr: ponkjeman, ponkjerinder Zonder tal tr: sûnder tal Op het tal staan tr: op (it) tal stean Een tal haringen, turven, (220 stuks) tr: in tal, tel hjerrings, in tal turven Bij iem. achterstaan tr: immen benefterstean Oudere dochter (maar nog niet volwassen) tr: grutdochter Hij wordt geplaagd door nachtmerries tr: de nachtmerje rydt him Kamervensters tr: keamersglêzen Dat gaat, is eroverheen tr: dat is der oer hinne Eroverheen gaan, trekken, (coïre (v. man)) tr: derop sitte, deroer gean Eroverheen zijn gegaan tr: derop west hawwe, op 'e kut west hawwe Eroverheen zijn, (het te boven zijn) tr: der oer hinne wêze Zijn identiteit bewijzen tr: jins identiteit bewize De identiteit vaststellen tr: de identiteit fêststelle Een knorrige bui hebben tr: in ferkeard steed yn 'e holle hawwe Een knorrige bui hebben tr: in ferkeard steed yn 'e holle hawwe Verplaatsbare dakvormige ren voor kloeken met kuikens; idem voor konijnen tr: hinnestjelp, pikestjelp; stjelp, kninestjelp In een mum v. tijd tr: yn, mei in omsjen, yn in omsjoch, yn in hip Ongunstige toestand. In ongelegenheid raken tr: yn it laberet, laberint, yn omslach, yn it ûnleech reitsje In ongelegenheid zijn tr: yn it laberet, it laberint sitte, yn omslach sitte, wêze, yn it ûngemak sitte, yn ûngemak wêze, yn it ûnleech sitte Iem. in ongelegenheid brengen tr: immen yn it leech fiere, yn 'e pine sette, yn it ûnleech fiere, helpe Ergens geen besef v. hebben tr: earne gjin aan fan hawwe, gjin besleur oer hawwe, gjin doel oer hawwe, gjin fiel fan hawwe Wie is de gelukkige tr: wa is de gelokkige? Als je dat doet, dan ben je (nog) niet gelukkig tr: ast dat dochste, dan bist noch net gelokkich, dan hast it noch net wûn Wie is de gelukkige tr: wa is de gelokkige? Als je dat doet, dan ben je (nog) niet gelukkig tr: ast dat dochste, dan bist noch net gelokkich, dan hast it noch net wûn De Schieringers en Vetkopers tr: Skier en Fet De onvoorzichtigheid begaan om ... tr: sa ûnfoarsichtich wêze om te .. Ergens (vreemd) v. ophoren tr: earne frjemd, nij, nuver fan opharkje, ophearre, earne net oer út kinne Het onweer brak los tr: it swierwaar barste út Een gek geval tr: in frjemd, nuver, gefal Een droevig geval tr: in drôf, treurich gefal, in drôf, slim stik Een wonderbaarlijk geval tr: in bjusterbaarlik wûnder gefal, stik Het geval zijn tr: it gefal wêze Dat is hier ook het geval tr: dat is hjir ek it gefal, dat is hjir ek sa In dit, dat geval tr: yn dit, dat gefal In het ergste geval tr: yn 't slimste gefal In het ongunstigste geval tr: yn it ûngeunstichste gefal, op it, syn moaist In geval van ... tr: yn gefal fan .. In uw geval zou ik ... tr: as ik jo wie, soe ik .. In geen geval tr: út noch yn net, uterstee net, yn gjin gefal Ik doe het in geen geval tr: ik doch it yn gjin gefal, ik doch it út noch yn net, ik doch it net, al is 't (ek) noch sa In alle geval, in elk geval tr: yn alle gefallen V. geval tot geval tr: fan gefal ta gefal, elk gefal apart, op himsels Bij geval tr: by gefal, almets, altemets Voor het geval dat tr: foar, yn it gefal dat Het geval wilde, dat ... tr: it trof sa, it kaam sa út, dat .. De zware gevallen tr: de swiere gefallen Nodeloos lang tr: fergees te lang Nodeloos lang tr: fergees te lang Een schrille stem tr: in skril lûd. Schrille tonen, skrille toanen Schrille kleuren tr: skrille kleuren Schrille tegenstellingen tr: skrille tsjinstellingen Een schrille stem tr: in skril lûd. Schrille tonen, skrille toanen Schrille kleuren tr: skrille kleuren Schrille tegenstellingen tr: skrille tsjinstellingen Geschrijf en gewrijf tr: geskriuw en gewriuw Hij heeft er zegge en schrijve drie uur over gedaan tr: hy hat der (mar) trije oeren oer dien! Grote parade en klein garnizoen tr: (in) grutte parade en (in) lyts garnizoen, in grutte steat en it gat bleat, grut fan mêsten en lyts fan lêsten Een vijg v.e. vent tr: in sloppe dweil - Ieder zijn meug, zei de boer en hij at vijgen tr: elk syn meuch, smaak, sei de poep, en hy iet figen mei moster, en hy iet figen foar de toarst, elk syn smaak, sei de man, en hy iet figen, en hy tute de baarch op 't gat Iem. ergens naar toe tronen tr: immen earne hinne troaie Brood eten tr: bôle-ite Brood bakken tr: bôlebakke Brood smeren tr: bôlesmarre Brood snijden tr: bôlesnije, itensnije Klein brood tr: klienbrea (it), lytsguod (it), lytsiten (it) Iem. iets op zijn brood geven tr: immen eat op it, syn brea jaan, lizze, smarre Iets op zijn brood krijgen tr: eat op jins brea krije De mooiste broden voor het venster leggen tr: de moaiste bôlen foar 't finster, op 't buordsje lizze, de moaiste appels foar 't finster, yn 't finsterbank, foar de glêzen lizze, de moaiste wiggen foarlizze Zijn brood verdienen (met) tr: jins brea fertsjinje (mei) Er moet brood op de plank komen tr: der moat brea op 'e planke komme Om den brode tr: om jins brea Ergens brood, geen brood in zien, (perspectief) tr: earne wol, gjin ljocht yn sjen Iem. het brood uit de mond stoten tr: immen it brea út 'e mûle stjitte Daar is geen droog brood aan te verdienen tr: dêr is gjin drûch brea mei te fertsjinjen Goed zijn brood hebben tr: jins brea hawwe Wiens brood men eet, diens woord men spreekt tr: men praat mei de mûle, dêr't men brea mei yt De ene zijn dood is de andere zijn brood tr: de iene syn dea is de oare syn brea, de iene syn skea is de oare syn brea, wat de sike net mei, giet de sûne mei wei Iem. uitschelden dat de honden er geen brood van lusten tr: immen útskelle dat it alderbenaudst is Bij gebrek aan brood eet men korstjes v. pasteien tr: by brek oan brea yt men wolris bôle Om de, een haverklap tr: alle amerijen, klapsketen, blaumoandeis, om it hoartsje, hurtsje Niet op- of omkijken tr: opsjen noch omsjen Tegen iem. opkijken tr: (heech) by immen opsjen Tegen iets opkijken tr: earne tsjinoan sjen Ergens vreemd, raar, verwonderd v. opkijken tr: earne nuver, mâl, raar, nij, ferheard fan opsjen vloerbalk; onderdeel v. gymnastiektoestel tr: flierlêger; lêger, legger (Eerst) (eens) poolshoogte nemen tr: (earst) (ris) poalshichte nimme, de hichte ris helje, it spul earst ris troch it gat gnuve, sjen V.e. zitting voorzien. Stoelen matten tr: stuolwine De dienst opzeggen tr: opsizze, hjeljûn jaan Iem. opzeggen (bijv. als leverancier) tr: immen opsizze, mei immen ophâlde, immen de hulde opsizze, ynhâlde, immen it nijjier jaan Ik heb het vergeten tr: ik haw it fergetten Ik heb je verjaardag vergeten tr: ik haw noait wer om dyn jierdei tocht Ik ben het vergeten tr: it is my fergetten, ûntsketten, ûntkommen, trochgien, it is my troch 't sin gien, it is by my wei Ik zal het nooit vergeten tr: it sil my nea ferjitte Zoiets vergeet je gauw, nooit weer tr: soks ferjit gau, noait wer En niet te vergeten! tr: en net te ferjitten! Vergeet dat maar tr: set dy dêr mar ôf Zich vergeten tr: jinsels net mear yn 'e macht hawwe Amateur, (op sportgebied) tr: amateur, leafhawwer op het gebied v.d. geschiedwetenschap tr: sneuper Een blos tintte zijn wangen tr: hy hie in kaam Een liberaal getint regeringsprogramma tr: in liberaal kleure regearingsprogramma Na zonsondergang tr: nei sinne-ûndergong, nei de sinne Een schuine mop tr: in mop op it kantsje ôf Mopje, (deuntje) tr: mopke (it) Graan, aardappelen, bieten, uien, rapen oogsten tr: nôtsje, ierappelje, bytsje, sipelje, raapje -Die wind zaait, zal storm oogsten tr: dy't wyn sieddet, sil stoarm rispje Gelijk men zaait, zo zal men oogsten tr: men rispet wat men siedde hat Gespitst zijn op tr: ôfjage wêze op Zich vergapen tr: jin fergapje Zich vergapen aan iets tr: jin earne oan fergapje Verleiden tot tr: ferliede ta Zich onderwerpen aan tr: jin deljaan ûnder Een geschil onderwerpen aan ... tr: in skeel foarlizze oan .. Iem. aan een verhoor onderwerpen tr: immen ûnderfreegje, yn, ûnder it ferhear nimme Een boek aan een gehele herziening en omwerking onderwerpen tr: in boek hielendal op 'en nij besjen en omwurkje Zich aan een examen onderwerpen tr: eksamen dwaan Een opvouwbare fiets tr: in optearfyts Een opvouwbare duimstok, ladder tr: in opteartomstôk, optearljedder Opvouwbaar zijn tr: opteard wurde kinne Koffie malen tr: kofjemealle -Die (het) eerst komt, (het) eerst maalt tr: dy't earst yn 'e roef komt, hat kâns fan plak Dat maalt mij steeds door het hoofd tr: dat maalt my troch de holle, dat krúst, mealt, tiist my yn 'e holle om Niet malen om tr: net male om Op, over iets malen tr: oer eat male niet wel bij zijn hoofd zijn. Malend tr: maalderich Hij maalt tr: it maalt, mealt him (yn 'e holle, plasse), de holle, plasse maalt, mealt him Beginnen te malen tr: begjinne te malen, meallen, it net foarinoar hâlde kinne Tot moes koken tr: oan brij, smots siede Volgens mijn inzicht tr: nei myn berekkening, bestek, doel Verkeerd inzicht tr: missjoch (it), missicht (it) Tot inzicht komen tr: ta ynsjoch, besef komme Bedrukt kijken, zuchten tr: mismoedich, oatmoedich sjen, suchtsje Aan mijn lijf geen polonaise tr: dêr moatte se my net mei oankomme, dêr moat ik neat fan hawwe Een ongemak aan de maag tr: aksje mei de mage Nut afwerpen tr: fertuten dwaan Beschaamd zijn over tr: jin skamje foar, oer, jin beskamje oer Iem. beschaamd maken tr: immen beskamme stean litte, immen foar, te skande sette Beschaamd v. iets afkomen tr: beskamme útkomme, weikomme, weireitsje (adv.). Beoosten aanhouden tr: east oanhâlde, eastoan farre, koerse, koertse (adv.). Beoosten aanhouden tr: east oanhâlde, eastoan farre, koerse, koertse Buitenschools werk tr: wurk bûten de skoaloeren Zijns gelijke tr: syn likens tr: syn gelikens Gepokt en gemazeld hebben tr: troch pokken en mûzels (hinne) wêze Zich de schaatsen onderbinden, zijn schaatsen onderbinden tr: de redens ûnderbine, jin (de redens) ûnderbine Zich de schaatsen opnieuw en beter onderbinden tr: jin ferbine Kortaangebonden zijn tr: koart foar de holle, kop wêze, it koart fel oan hawwe, koart fan holle wêze Hij is vandaag kortaangebonden tr: de holle is him hjoed koart, de kop is him hjoed gjin jellen lang Zich uitleven tr: jin útlibje, útfierje, útspringe, úttjirje, úttjirgje, útwierje Zwarte nagelranden tr: swarte rânen ûnder de neilen Dichtbegroeid grasland tr: tichte greide De dwarsfluit spelen (fig.) tr: op 'e dwersfluit blaze, dwersfluiten, dwershaspels yn 'e kop hawwe, oer de dwerseker rinne, de dwerseker op wolle, mei dwerse kneppels smite, mei de kneppels yn it spul komme, der in kneppel ûnder smite Een oude rot tr: in âlde rôt, in âldrôt Een rot dieven tr: in binde dieven geweerpiramide. De geweren aan, in rotten zetten tr: de gewearen fjouwer by fjouwer rjocht oerein sette bepaalde aardappelziekte, (droogrot) tr: drûchrot natrot tr: wietrot Zo rot als een mispel tr: sa rottich as in mispel Een rotte plek tr: in rottich stee, plak Zich rot vervelen tr: jin blau, dea, stikken, útinoar, ûngelokkich ferfele Bloed afscheiden (v. koe) tr: bluodderich ôfdrage Zich afscheiden tr: jin ôfskiede, jin ôfskiftsje, op jinsels gean Dat is veelzeggend tr: dat seit gâns, hiel wat Dat zijn veelzeggende cijfers tr: dy sifers sizze gâns, hiel wat Iem. een veelzeggende blik toewerpen tr: immen sawat oansjen Op gezette tijden tr: op fêste tiden waar men zich toe gezet heeft. Gezette arbeid, studie tr: drege arbeid, stúdzje Een gezet onderzoek tr: in krekt, sekuer ûndersyk Uitsteken boven tr: útstykje, útstekke boppe Groenbemesting toepassen tr: griendongje Met zandvormen figuren maken tr: taartsjebakke Overeind gaan, helpen, staan, zetten tr: oereingean, oerhelpe, oerstean, oersette Overeind komen tr: oereinkomme, opkomme Met inspanning overeind komen tr: it wer op fuotten krije Overeind blijven (staan) tr: de fuotten ûnder it gat, liif hâlde, op ('e) fuotten bliuwe, it op ('e) fuotten hâlde Overeind houden, (handhaven) tr: hânhâlde, hanthavenje, úthâlde Onder druk tr: ûnder druk In druk tr: yn druk Het zo druk hebben als een klein baasje tr: it sa drok hawwe as in lyts baaske Het razend druk hebben tr: it brândrok, smoardrok, it fleandend, fleanende, Spaanske drok hawwe Het erg druk hebben tr: it tige drok hawwe, it fûlbandich hawwe, gjin tiid hawwe om te pisjen, te sykheljen, net witte wêr't men earst en, of lêst wêze sil Het loopt daar druk tr: it rint dêr drok, dêr giet gâns om Het is druk (op straat) tr: it is drok, nearich Druk v. patroon tr: drok Het is niet druk in ons bedrijf tr: it is net drok, wy hawwe it liddich Zich niet druk maken over tr: jin (net) drok meitsje oer Het druk over iem. hebben tr: it drok, wakker oer immen hawwe Dat wordt druk verkocht tr: dat wurdt wakker ferkocht Aan de schijt zijn tr: yn, oan 'e skiteraasje, skiterij wêze, yn 'e skiter wêze Ik heb er schijt aan tr: ik ha der skyt oan Onbeholpen iem. tr: ûnbehelp (de & it) Onbeholpen iem. tr: ûnbehelp (de & it) Zich iets laten welgevallen tr: jin eat gewurde litte, eat oer de, jins kant gean litte Zich alles laten welgevallen tr: (mei hoazzen en skuon) oer jin hinne rinne litte Genoegen, behagen. Met welgevallen tr: mei nocht goeddunken. Naar welgevallen tr: nei eigen goedtinken Nog niet gemaaid zijn (v. stuk land) tr: noch op stannen stean, noch stean De zeis maait goed tr: de seine meant, snijt goed Met de armen maaien tr: maaie Neerslaande windvlaag tr: wynflap Hijgend happen. Naar adem snakken tr: nei de siken gapje, happe, hikje, hymje iem., iets onderschatten tr: immen, eat ûnderskatte, te leech hawwe Oneerlijk zijn (bij het spel) tr: skelmje, skelmdwaan Oneerlijk zijn (bij het spel) tr: skelmje, skelmdwaan Zich inslaan (bij sport) tr: jin ynslaan Hij lijdt aan geheugenverlies tr: it wurdt minder mei syn ûnthâld, it ûnthâld giet derút Een onbewaakte overweg tr: in iepene oerwei Een bewaakte overweg tr: in oerwei mei bomen Met iem. overweg kunnen tr: goed mei immen kinne, mei immen goed oerwei, oer de wei kinne, it skoan mei immen berinne kinne, it mei immen besile kinne, alle (einen en) kanten mei immen út kinne, it aardich mei immen skipperje kinne, it mei immen skoaie, skoeie kinne, goed mei immen op streek wêze Goed met elkaar overweg kunnen tr: goed (mei-inoar) kinne, it (mei-inoar) lykfine kinne, it wakker iens wêze, goedskiks mei-inoar wêze, inoar passe tr: kinne as de blommen, as wyn en bôle, as wollene lapen Slecht met elkaar overweg kunnen tr: min (mei-inoar) kinne Erg slecht met elkaar overweg kunnen tr: stjerrende min kinne Die twee kunnen slecht met elkaar overweg tr: dy twa kinne min, it is allegearre gjin evangeelje mei dy twa, dy twa dat is lang net ien lucht, it sit der (tin) op mei dy twa, it beart net goed tusken dy twa, it fearret, strûpt net tusken dy twa Ergens mee overweg kunnen tr: jin earne wol mei rêde kinne Hij kan er goed mee overweg tr: hy kin him der wol mei rêde, it handiget him goed Ergens niet mee overweg kunnen tr: jin earne net mei rêde kinne, earne net mei terjochte kinne Overal mee overweg kunnen tr: jin oeral mei rêde kinne, yn alle silen, touwen mak wêze Agrarische bedrijfsverzorging tr: boerehelp In de meerderheid zijn tr: yn 'e mearderheid wêze Bij, met meerderheid v. stemmen tr: by, mei mearderheid fan stimmen Naamwoordelijk deel v.h. gezegde tr: namwurdlik part fan it stelde Bedrieglijke voorspiegelingen tr: ferrifeljende, misliedende foarspegelings Dat is bedrieglijk, (dat lijkt mooier dan het is) tr: dat ferrifelet jin Bedrieglijke voorspiegelingen tr: ferrifeljende, misliedende foarspegelings Dat is bedrieglijk, (dat lijkt mooier dan het is) tr: dat ferrifelet jin Indelen bij tr: yndiele by In versvorm tr: yn fersfoarm, yn fersen Een rijke stinkerd tr: in rike stjonkert In zijn stinkerd zitten tr: yn 'e, jins stjonkert sitte De rivieren doorstromen het land tr: de rivieren streame troch it lán Afgestreken, (effen gevuld) tr: sljochtfol Buitengewoon onderwijs tr: bûtengewoan ûnderwiis Buitengewoon hoogleraar tr: bûtengewoan heechlearaar Buitengewoon goed tr: bûtengewoan, oerute bêst, goed Buitengewoon onderwijs tr: bûtengewoan ûnderwiis Buitengewoon hoogleraar tr: bûtengewoan heechlearaar Buitengewoon goed tr: bûtengewoan, oerute bêst, goed Land dat lijdt aan aardappelmoeheid tr: wurch lân Keelpijn hebben tr: it yn 'e kiel, hals, strôt hawwe Iedereen kan hier gemakkelijk inzien tr: elk kin hjir samar nei binnen, troch de glêzen, yn 'e hûs op sjen Iets somber inzien tr: eat swier ynsjen, earne in ferkeard each op hawwe Het somber inzien tr: it swier ynsjen Het donker inzien tr: it tsjuster ynsjen, it min, slim, swak, tsjuster temjitte sjen Bij nader inzien tr: by neier ynsjen, yntinken, by neier, better besjen Naar mijn inzien tr: nei myn ynsjen Mijns inziens tr: nei myn betinken, neffens my Onzes inziens tr: nei ús betinken, neffens ús Draaibare vonder tr: draai Brede vonder die langs palen glijdt tr: strykbarte, skobarte Vonder met leuning tr: steger, steiger, stegerhout (it) Een stichtelijke preek tr: in stichtlike preek Die roman is niet erg stichtelijk tr: dy roman strekt net bot Ik dank je stichtelijk! (iron.) tr: dêr betankje ik deftich foar!, ik tankje dy heechlik, stichtlik! Een stichtelijke preek tr: in stichtlike preek Die roman is niet erg stichtelijk tr: dy roman strekt net bot Ik dank je stichtelijk! (iron.) tr: dêr betankje ik deftich foar!, ik tankje dy heechlik, stichtlik! De mot is in dat laken tr: de mot sit yn dat lekken De mot zit erin (fig.) tr: de mot sit deryn Iets in de mot, het motje hebben tr: eat yn 'e mot hawwe Zo fijn als gemalen poppenstront (fig.) tr: sa fyn as (mealde) poppestront stimulerend, prikkelend. Een opwekkend middel tr: in opwekkingsmiddel, in stimulearjend middel Goed, slecht bestuurbaar zijn tr: goed, min te bestjoeren weze, goed, min stjoere (wolle) Bettend wegnemen tr: opdippe Ergens grijs haar v. krijgen tr: earne griis hier, grize hierren fan krije Ergens grijs haar v. krijgen tr: earne griis hier, grize hierren fan krije Laten we elkaar geen Mietje noemen tr: lit ús inoar gjin Lútsen neame Zo koud als ijs tr: iiskâld, trochkâld Mijn handen, voeten zijn ijskoud tr: ik haw iiskâlde hannen, fuotten, de hannen, fuotten geane my ôf Ze zetten je ijskoud op straat tr: se sette jin iiskâld oan 'e dyk In een lichte roes tr: mei in lyts sûske Zijn roes uitslapen tr: de roes útsliepe, foar anker lizze, yn 'e dollejoaris, doljoarum, dollejoarum wêze, lizze, yn 'e kromhouten lizze In een roes zijn tr: in roes, jui ynhawwe Bij de roes kopen, (in het wilde weg) tr: by de roes keapje Dat eten breekt mij op tr: dat iten brekt, kroppet, wâlet, dampt my op, de soad, it soer komt my op, ik haw de soad Dat zal hem (zuur) opbreken tr: dat sil him (soer, raar, wee) opbrekke, dat slacht, teart him om it gat gear Koe die opbreekt tr: opbrekker, neihelder Larderen met tr: lardearje mei Een hele uitwinning tr: in hiele útwinner Zich laten verstrikken tr: jin behelterje, fange litte Zich in zijn eigen woorden verstrikken tr: jin fêstprate In iets verstrikt raken tr: earne yn betize reitsje Verreisd zijn tr: min bereizge, ferreizge wêze Een snoek strikken tr: snoekestrûpe Een snoek vangen, (in het water vallen) tr: in snoek fange Een snoek op zolder zoeken tr: de baarch skeare, strieterskje, wetterterskje Onvergeeflijk zijn tr: net te ferjaan wêze Onvergeeflijk zijn tr: net te ferjaan wêze Dat zal u tegenslaan, (tegenvallen) tr: dat komt jo ôf te fallen Tijdens de vergadering tr: ûnder de gearkomste Tijdens de oorlog tr: yn'e oarloch Tijdens zijn verblijf tr: doe't er hjir tahâlde Het beroerd zijn tr: beroerdens Uitgelaten zijn tr: útlitten wêze, út 'e skroeven wêze, fan it keatling, tsjoar wêze, jin tjirgje, tjirje, úttjirgje, mâltjirje, mâltjirgje Zeer uitgelaten zijn tr: stapelgek, stapelsljocht wêze Iem. uit het, de zadel wippen tr: immen derút wrotte, immen út it stee kringe, wrotte Iem. weer in het, de zadel zetten, helpen tr: immen der wei boppe-op, wer op 'e kluten helpe Vast in de, het zadel zitten tr: goed fêst yn 't seal sitte Geef de keizer wat des keizers is tr: jou de keizer wat de keizer sines is Gaan, waar de keizer te voet gaat, (naar het toilet) tr: dêrhinne moatte dêr't de keizer te foet giet Waar niets is, verliest de keizer zijn recht tr: dêr't neat is, ferliest de keizer syn rjocht, rint de moander (op 'e) stomp, nimme sân wapene ruters ek neat Taartjes en nog meer zaligheden tr: taartsjes en noch mear hearlikheden Hoe spreek jij tram uit? tr: hoe spreksto tram út? Een stomme r of 1 in een woord wordt niet uitgesproken tr: in stomme r of l yn in wurd wurdt net útsprutsen Een gebed uitspreken tr: in gebed sizze, útsprekke Een vonnis uitspreken tr: in fûnis wize, útsprekke Bent u uitgesproken? tr: binne jo útpraat? Zich uitspreken voor, tegen tr: jin útsprekke, ferklearje foar, tsjin Zijn dankbaarheid, waardering, gemoed uitspreken tr: jins tankberheid, wurdearring, moed útsprekke Zich vernederen tr: jin feroatmoedigje, fernederje Zich in de weg vergissen tr: jin ferride Als ik me niet vergis tr: as ik my net fersin, as ik it goed haw Ik zou me zeer moeten vergissen, als ... tr: ik moat my al raar fersinne, it soe my al raar ûntkomme, as .. Zich in iem. vergissen tr: jin op immen fersjen Daar vergis je je in tr: dêr bist mis mei, dêr bist mei ferbjustere Als hij dat denkt, vergist hij zich tr: as er dat mient, is er mis, hat er it by de ferkearde ein Vergissen is menselijk tr: fersinnen is minsklik, de bêste, in minske kin him fersinne In iem. kielzog varen tr: yn immens kylwetter farre (adv.) geducht tr: erg. dearlik (adv.) geducht tr: erg. dearlik Wat gebeurt daar? tr: hoe giet dat dêr, wat giet dêr om hear, om ta, om wei? Dat gebeurt niet meer, begrepen? tr: dat falt net wer foar, begrepen? Zo iets gebeurt meer tr: soks falt faker foar Het is een heer gebeurd, dat ... tr: it hat in kear west, dat .. Wanneer zal dat gebeuren? tr: wannear sil dat wêze? Er is een ongeluk gebeurd tr: der hat in ûngelok, ûngemak west Wat gebeurd is, is gebeurd tr: wat dien is, is dien Wat (er) ook gebeuren mag tr: hoe't it ek komme mei Het gebeurde tr: it foarfal, de foarfallen gedaan worden. Er móet wat gebeuren tr: der moat wat dien wurde 't Is gebeurd (met de zieke) tr: it is dien, ôfrûn, it is makke (mei him, har) Het is zo gebeurd tr: it is samar dien, klear Dat kan gebeuren tr: dat kin Het gaat gebeuren tr: it sil hawwe, heevje, heve, wêze, wurde, it giet oan, ta Het moet maar gebeuren tr: it moat mar oangean, der moat mar ris in set fan wêze Dat gebeurt niet! tr: dêr kin neat fan (yn)komme, dat stiet der net yn, dat sil der net yn stean, dêr sil neat fan yn stean Dat kan de beste gebeuren tr: dat komt de bêste oer Wat is er met jou gebeurd? tr: wat is der mei dy? Het zal je gebeuren! tr: it sil jin mar eerkomme Mogen gebeuren, (te beurt, ten deel vallen) tr: barre meie Een reis ondernemen tr: in reis oannimme, ûndernimme Iets tegen iem. ondernemen tr: eat tsjin immen ûndernimme Dat is buiten kijf tr: dat is bûten kiif, stiet net yn 'e kiif Dat is buiten kijf waar tr: dat is sûnder mis wier Zingen dat het klinkt tr: sjonge dat it sta seit Klinken als een klok tr: klinke as in klok Zijn stem klonk helder, hees tr: syn lûd hearde helder, heas Het klinkt goed, slecht, vreemd tr: it harket, heart goed, min, nuver Holle vaten klinken het hardst tr: lege fetten beare meast Een Fries klinkende achternaam tr: in Frysk hearrende efternamme Klinkende namen tr: klinkende nammen Een naam die klinkt als een klok tr: in namme dy't klinkt as in klok Dat klinkt heel anders dan wat hij vroeger zei tr: dat heart hiel oars as wat er earder sei een toost uitbrengen tr: klinke (op immen, eat, mei immen) Als keurmeester fungeren tr: karmasterje Daags te voren tr: de deis tefoaren, de foarige deis Daags daarna tr: de oare deis, de deis dêrnei Het pleit beslechten, verliezen, winnen tr: it pleit besljochtsje, ferlieze, winne En zowat tr: en sawathinne En zowat tr: en sawathinne De verhuur v. huizen tr: it ferhieren fan huzen Iets in verhuur hebben tr: eat ferhiere Een verkoudheid oplopen, opdoen tr: ferkâldzje tr: it wei krije Eten als een dijker tr: ite as in slatter Ik ben smaakloos v.d. verkoudheid tr: ik ha gjin smaak, sa ferkâlden bin 'k Het was kielekiele tr: it wie kile-kile, harrekarre, hikkerdewik, njoggenen-njoggentich, wikkerdewik, wipperdewip Hij is niet van de snuggersten tr: hy is net al te al te, net al te erch, de erchste net, goed (foar him) hinne, wat sljocht hinne, net hiel kras, net oersnoad Hij is niet van de snuggersten tr: hy is net al te al te, net al te erch, de erchste net, goed (foar him) hinne, wat sljocht hinne, net hiel kras, net oersnoad Een hond, kat wennen tr: in hûn, kat wenne Iem. wennen aan tr: immen wenne oan, ta Iem. (bijv. in het werk) geheel aan zich wennen tr: immen nei jins hân wenne Wennen aan tr: wenne oan, ta Aan een minder aangenaam leven moeten wennen tr: omstâlje moatte, omstâljen, omstean leare (moatte) Het went, je went eraan tr: it went, wenst deroan, it jout in gewoante Alles went tr: alles went, (oan it hingjen ta) Het zal wel wennen tr: it sil wol wenne Ergens niet kunnen wennen tr: earne net wenne kinne Met ongedekt(e) hoofd(e) tr: mei de bleate holle Ongedekte medeklinkers tr: net dutsen bylûden Op avontuur, (op goed geluk) tr: op (it) aventoer, op goed wyld aventoer Zijn avontuur beproeven tr: eat yn 't aventoer sette, smite, stelle Daar is wel avontuur op tr: dat hat wol aventoer Een massief stuk ... tr: in massyf, ticht stik .. Een massief stuk ... tr: in massyf, ticht stik .. Een massief stuk ... tr: in massyf, ticht stik .. Waarom kom je zo laat? tr: wêrom bist sa let? Het laat maken tr: it let meitsje Weten hoe laat het is (fig.) tr: witte hoe let oft it is Het is al zo laat (v. iets onaangenaams) tr: it is al wer sa fier Beter laat dan niet tr: let kommen is ek kommen Beter laat dan nooit tr: better let as net Waarom kom je zo laat? tr: wêrom bist sa let? Het laat maken tr: it let meitsje Weten hoe laat het is (fig.) tr: witte hoe let oft it is Het is al zo laat (v. iets onaangenaams) tr: it is al wer sa fier Beter laat dan niet tr: let kommen is ek kommen Beter laat dan nooit tr: better let as net Zijn hoofd verheffen tr: de holle optille Zijn ogen ten hemel verheffen tr: de eagen opslaan Verheffen tot tr: ferheffe ta Iem. in de adelstand verheffen tr: immen adelje, fan ('e) adel meitsje Daar is hij boven verheven tr: dêr stiet er boppe Een getal tot een macht verheffen tr: in getal ta in macht ferheffe, bringe Zijn stem verheffen, (doen klinken) tr: lûd jaan tr: jins lûd útsette Zijn stem verheffen voor tr: it opnimme foar Zich v. zijn zetel verheffen tr: jin oereinjaan Daar verheft zich de berg tr: dêr riist de berch op De grond verheft zich hier tr: it draacht, rint hjir op Zich boven het middelmatige verheffen tr: boppe de midsmjitte útstekke, útstykje Zich niet boven het middelmatige verheffen tr: net boppe de midsmjitte útkomme Zich verheffen op tr: jin foarstean litte op De koorts verheft zich tr: de koarts boazet oan De wind verheft zich tr: de wyn ferhellet him Verrast opkijken tr: ferheard, benijd opsjen Wij moeten terug tr: wy moatte werom Niet (meer) terug komen tr: net mear werom komme Terug van weggeweest tr: wer thús weder, opnieuw. Hebt u terug van twintig euro? tr: hawwe jo werom fan tweintich euro? Daar had hij niet van terug, (er geen repliek op weten) tr: dêr hie er net fan werom geleden. Enige jaren terug tr: in pear jier lyn, ferlyn, okkerjiers, hokkerjiers Het zal wel met een sisser aflopen tr: it sil wol mei in skamper ôfrinne, it sil wol in sêfte dea nimme, stjerre Eerlijk als goud tr: sa earlik as goud Een hart v. goud tr: in hert fan goud Iets tegen goud opwegen tr: eat mei goud opheegje Er is geen goud zonder schuim tr: der is gjin goud sûnder skom Het is niet alles goud wat er blinkt tr: it is net allegearre goud wat der blinkt, blikkert Om geen goud v.d. wereld tr: foar gjin jild, foar noch gjin safolle (Als adj.). De gezamenlijke burgers, kosten tr: alle boargers, kosten mei-inoar Het gezamenlijke gewicht (is ...) tr: alles mei-inoar, by-inoar (weaget ...) De gezamenlijke werken v.e. schrijver tr: de folsleine wurken, it samle wurk fan in skriuwer Met gezamenlijke krachten tr: mei (alle) mannemacht Een gezamenlijke oorlog tr: in mienskiplike oarloch (Als adj.). De gezamenlijke burgers, kosten tr: alle boargers, kosten mei-inoar Het gezamenlijke gewicht (is ...) tr: alles mei-inoar, by-inoar (weaget ...) De gezamenlijke werken v.e. schrijver tr: de folsleine wurken, it samle wurk fan in skriuwer Met gezamenlijke krachten tr: mei (alle) mannemacht Een gezamenlijke oorlog tr: in mienskiplike oarloch Licht roggebrood tr: ljocht brea Donker roggebrood tr: swart brea Roggebrood bakken tr: breabakke Zich inbinden tr: jin ynbine, delbine, jin ynriuwe, de túch wat ynbine Zonder opzegging opvorderbaar tr: sûnder opsizzen op te foarderjen Met drie maanden opzegging tr: mei in opsistermyn, opsizzingstermyn fan trije moanne in handen doen komen v. Een geheim stuk doorspelen aan de pers tr: in geheim stik de parse yn hannen spylje De vraag, een probleem naar een ander doorspelen tr: de fraach, in probleem trochskowe nei in oar zich spelend bewegen door. De wind doorspeelde het loof tr: de wyn boarte, spile troch it leaf Gestand doen tr: hâlde, neikomme Zijn woord gestand doen tr: jins wurd hâlde, neikomme, by, foar jins wurd stean Argwaan koesteren tegen iem. tr: betinken op immen hawwe, erch, erge yn immen hawwe, in ferkeard, kwea, skalk, skean each op immen hawwe Argwaan wekken tr: kwea-each jaan, in skalk each jaan Turf trappen tr: turf traapje Het orgel trappen tr: pûstertraapje Daar trap ik niet in tr: dêr traapje ik net yn De bal trappen tr: de bal traapje Iem. de deur uit trappen tr: immen (ta) de doar út traapje, wâdzje Iem. v. school trappen tr: immen fan skoalle traapje, wâdzje Getrapte slaven, (onderdrukte, vernederde slaven) tr: deltrape, delwâde slaven Hij trapte in een uur v. Sneek naar Leeuwarden tr: hy trape yn in oere fan Snits nei Ljouwert Ten zevende tr: as sânde, yn 't sânde plak Een zevende deel tr: in sândepart Ten zevende tr: as sânde, yn 't sânde plak Een zevende deel tr: in sândepart Plaveisel v. beton, steen enz. bij de woning tr: in strjitte, strjitsje by it hûs Draaiing in het haar (bij mens, koe, varken) tr: draaiboarstel, draaiwarle, draaiwaarle, draaiwarrel, dwarl, dwarrel Voor de klas staan tr: foar de klasse stean Deze school heeft vijf, zes klassen tr: dizze skoalle hat fiif, seis klassen Ik zit in de vierde klas tr: ik sit yn 'e fjirde klasse De klas uitgestuurd worden tr: de klasse út, derút stjoerd wurde De lagere, hogere klasse tr: de legere, hegere klasse De lagere klassen tr: de legerein, ûnderein De hogere klassen tr: de hegerein De bezittende klasse tr: de besittende klasse Matroos, schrijver (der) eerste klasse tr: matroas, skriuwer earste klasse Het is eerste klas, (kwaliteit) tr: it is (de) soarte V. mindere klasse tr: twaddeklas Dat is een klas beter tr: dat is in klasse better Een coupé kaartje eerste klas tr: in earsteklas kûpee, in kaartsje earste klasse Tweede klas reizen tr: twadde klasse reizgje Op klasse liggen (in een ziekenhuis) tr: op klasse lizze Klasse!, (uitroep v. bewondering) tr: klasse! De eerste klap is een daalder waard tr: in goed begjin is in daalder wurdich Niet alle metalen zijn even smeltbaar tr: alle metalen kinne net like goed smolten wurde Goed, slecht smeltbaar tr: goed, min te smelten Een leven als God in Frankrijk tr: in libben as God yn Frankryk Losplaats v. schepen tr: oerslach, opslach, wiksel Het is een benarde situatie tr: it stiet der skean foar, it is in útrette boel Bloembollen telen; oogsten tr: blombolje Zo blind als een mol tr: sa blyn as in mol Slapen als een mol tr: sliepe as in mol Mollen vangen tr: molje, moliefange Op mollen jagen tr: mollejeie Een bewijs v. onvermogen tr: in bewiis fan ûnfermogen Zonder vooraf te bezichtigen tr: ûnbesjoens: eat ûnbesjoens keapje Met lome schreden gaan tr: kroaskje, krosje, kroskje, krosse Loom weer tr: loom, lomich waar Van het zachte weer krijg je een loom gevoel tr: fan it mylde waar wurdt men loom, modzich, mudzich, slou en drou Met lome schreden gaan tr: kroaskje, krosje, kroskje, krosse Loom weer tr: loom, lomich waar Van het zachte weer krijg je een loom gevoel tr: fan it mylde waar wurdt men loom, modzich, mudzich, slou en drou De ene vriendschap is de andere waard tr: de iene tsjinst is de oare wurdich Dat is niet kinderachtig tr: dat is net om 'e nocht, dat seit nochal wat Dat is kinderachtig (van u, hem) tr: dat is lyts (fan jo, him) Kinderachtig gedoe tr: bernich, lytsbernich gedoch, poppeboel, poppespul (it) Dat is niet kinderachtig tr: dat is net om 'e nocht, dat seit nochal wat Dat is kinderachtig (van u, hem) tr: dat is lyts (fan jo, him) Kinderachtig gedoe tr: bernich, lytsbernich gedoch, poppeboel, poppespul (it) Het kompas wijst verkeerd tr: it kompas is fan 'e nulle ôf Zijn kompas is verdraaid, (hij is uit z'n humeur) tr: it kompas stiet, wiist bryk, ferkeard, mis, nuver, raar Op eigen, iem. kompas zeilen tr: op eigen, immens kompas sile Streken op zijn kompas hebben tr: rare streken op jins kompas hawwe In het loophek zijn tr: yn it stek sitte Achterdochtig persoon tr: erchtink Zijn betrekking kwijtraken tr: jins plak kwytreitsje, út 'e tsjinst reitsje, derút reitsje Een betrekking zoeken tr: plaksykje, nei in plak omsjen Betrekking hebben op tr: slaan op Met betrekking tot ... tr: oangeande ..., wat ... oanbelanget, oangiet Wis en drie tr: wis en trije Wis en waarachtig tr: wis en wrachtich, wrychtich Wis en zeker tr: ja wis, wis, wis dat, wis en dat, datte Het wisse voor het onwisse tr: it wisse foar it ûnwisse Wis en drie tr: wis en trije Wis en waarachtig tr: wis en wrachtich, wrychtich Wis en zeker tr: ja wis, wis, wis dat, wis en dat, datte Het wisse voor het onwisse tr: it wisse foar it ûnwisse Ter perse zijn tr: op 'e parse lizze, printe wurde Ter perse gaan tr: printe wurde Ter perse leggen tr: op 'e parse lizze Bij het ter perse gaan van dit nummer ... tr: doe't, wylst dit nûmer printe waard .. Ter perse, (aankondiging v.e. boek dat binnenkort verschijnt) tr: komt ynkoarten, mei gauwens út De pers, (de dagbladen; de critici in de dagbladen; de journalisten) tr: de parse De grote pers tr: de grutte parse Een goede pers krijgen (v.e. boek, film e.d.) tr: geunstich, goed beoardiele, ûntfongen wurde De wereld verlaten, (sterven) tr: út 'e wrâld skiede Mijn moed verlaat mij tr: de moed bejout my zich verlaten op tr: betrouwe op, tidigje, tiidzje op, te seil gean op Een verlaten huis tr: in leech hûs Zichzelf wegcijferen tr: jinsels weisiferje In het nagras komen (fig.) tr: yn it nijgers komme Niet billijk zijn tr: net billik, binlik wêze, der net lâns kinne Wij moeten billijk zijn tr: wy moatte de midlike wei lâns als droog zand aaneenhangen tr: oaninoar hingje as drûch, los sân aaneenhangen van ... tr: byinoar, gear, oaninoar hingje fan ... Een honderdtal appels tr: hûndert apels De honderdtallen in een getal tr: de hûnderttallen yn in getal Er zit houtworm in het hout tr: de môge sit yn it hout Besmet worden tr: besmet wurde Iem. besmetten (met een ziekte) tr: immen besmette, oanstekke, mei in sykte besmette, in sykte oanjeie, oansette Scherend verwijderen. De baard wegscheren tr: it burd derôf skeare Scheer je weg tr: wurd wei, sjoch datst weiwurdst Een stapel stenen tr: in tas, task stiennen Zwaar beschadigen tr: swier skansearje, skandalisearje Beschadigd tr: skeind, skansearre, skurf Licht beschadigd (inz. v. aardewerk) tr: skibbich: skibbige reaukes Zich schoor zetten tr: jin te skoar sette, jin testek sette Pensioen genieten tr: pensjoen hawwe, mei, op pensjoen wêze Met pensioen gaan tr: mei pensjoen gean Vervroegd pensioen tr: foartidich pensjoen Met vervroegd pensioen zijn, gaan tr: earder mei, op pensjoen wêze, mei pensjoen gean aanstaande. De eerstkomende week tr: nije wike Op woensdag eerstkomend tr: no woansdei, ankomme, takom, takomme, takommende woansdei Blootstaan aan tr: bleatstean oan, foar, bleatlizze foar Gedenkschriften tr: tinkskriften, oantinkens Naar beneden lopende afvoergoot tr: delgoate Een paar schoenen, kousen tr: in pear skuon, hoazzen Een paar ogen, armen, oren, benen tr: in pear eagen, earms, earen, skonken Een paartje tr: in pearke, in spantsje Een paar, (enige) tr: in pear, in stikmannich, stikmennich enige, weinige. Die paar keren dat ik haar zag tr: dy pear kear dat ik har seach Voor die paar euro doe ik het niet tr: foar dy pear euro doch ik it net Even in getal. Paar of onpaar tr: even of ûneven, ûn of even Ongelijkheid v. humeur tr: ûnevenredigens, ûnevenredichheid Rode, roestkleurige, ruwe dakpannen tr: rustige pannen Gecastreerde big tr: bargebigge Biggen castreren tr: biggesnije Guinees biggetje tr: bargemot, Cavia cobaya Hij is gescheiden tr: hy is by de frou wei Zij is gescheiden tr: sy is by de man wei Iets niet als geldig willen erkennen tr: eat net tjilde wolle Tussen kaai en schip gaat veel verloren tr: tusken kaai en skip giet in soad ferlern Zich tegen de kou verharden tr: yn 'e kjeld behurdzje In evenwicht tr: yn ('t) lykwicht Zichzelf in evenwicht houden (lett.) tr: jinsels yn ('t) lykwicht, yn 't lyk, yn 'e like hâlde Stijlloos zijn (in zijn spreken) tr: net folle styl (fan praten) hawwe Dat is stijlloos, dat is een stijlloze manier v. doen tr: dat is gjin dwaan (allyk, gelyk), dat is gjin wurk Stijlloos zijn (in zijn spreken) tr: net folle styl (fan praten) hawwe Dat is stijlloos, dat is een stijlloze manier v. doen tr: dat is gjin dwaan (allyk, gelyk), dat is gjin wurk Kwetsende praatjes tr: sneue praatsjes Ik voel mij daardoor gekwetst tr: dat docht my sear, stekt my Hij, zij voelt zich (gauw) gekwetst tr: it aai, hoarntsje is (gau) kniesd Zich in staat v. tegenweer brengen tr: jin risse, útrisse ta de striid Tegenweer bieden tr: tsjinwar dwaan Hij bleef maar doorzeuren tr: hy sangere mar troch Een enerverende hitte tr: in wurch meitsjende, ôfmêdzjende hjitte Een enerverende wedstrijd tr: in boeiende, spannende wedstryd Ter, bij gelegenheid van tr: ta, by Bij gelegenheid tr: as it sa útkomt De gelegenheid aangrijpen, te baat nemen tr: jins trekken waarnimme, tewacht nimme In de gelegenheid stellen tr: yn 'e gelegenheid stelle Op eigen gelegenheid, op eigen gelegenheid. Een zekere gelegenheid tr: in gelegenheid De gelegenheid maakt de dief tr: de gelegenheid makket de dief Loop niet zo te sloffen tr: moatst net sa slofkje Een zaak laten sloffen tr: in saak sloere litte, mei in saak sloere, it op in sloeren gean litte, earne mei omsloere Met, in het maanlicht tr: moanneljocht: de moanneljochte nacht, wrâld Tegen zijn geweten handelen tr: jinsels stean Een ruim geweten hebben tr: in rom gewisse hawwe Iets op zijn geweten hebben tr: eat op jins kape hawwe, eat op 'e lea, lever hawwe Geen zuiver geweten hebben tr: in kwea gewisse hawwe, skurf wêze, jin skurf fiele, sa skurf as in hûn wêze, in skurve konsjinsje hawwe, net skjin op 'e hûd wêze, smoarch op 'e hûd wêze, plakken op 'e hûd hawwe, net sûn, suver oan 'e lever wêze, net skjin op 'e lea, op 'e ribben wêze, rudich wêze, net suver ûnder, efter 't festje weze Een zuiver geweten hebben tr: in goed, suver gewisse hawwe, ribskjin wêze Iem. geweten bewerken tr: immen op it gewisse komme allegear, allegearre, ... en zoal tr: ... en al sa, en al soks, en al sa mear Op iem. aanstevenen tr: op immen tasette Aan de overzij. Tegenover de kerk tr: foar, tsjin, njonken de tsjerke oer, oer de tsierke Daar staat tegenover tr: dêr stiet foaroer Zich goed tegenover iem. gedragen tr: jin goed njonken immen hâlde Hoe sta je tegenover die kwestie? tr: hoe stiesto ûnder dy kwestje? Hoe sta je er tegenover? tr: hoe stiest derûnder, dernjonken? Wat betekenen 10 miljoen tegenover een miljard? tr: wat betsjutte 10 miljoen neffens in miljard? Aan de overzij. Tegenover de kerk tr: foar, tsjin, njonken de tsjerke oer, oer de tsierke Daar staat tegenover tr: dêr stiet foaroer Zich goed tegenover iem. gedragen tr: jin goed njonken immen hâlde Hoe sta je tegenover die kwestie? tr: hoe stiesto ûnder dy kwestje? Hoe sta je er tegenover? tr: hoe stiest derûnder, dernjonken? Wat betekenen 10 miljoen tegenover een miljard? tr: wat betsjutte 10 miljoen neffens in miljard? Iem. op zijn vestje spuwen tr: immen op syn, it festje spuie Baar geld tr: baar, kâld jild Contant, gereed geld tr: kontant, ree jild Gepast geld tr: past jild Voor half geld tr: foar heal jild. Grof geld, grou jild Klein, groot geld tr: lytsjild, grutjild (it) Kwaad geld tr: kwea jild Aan geld tr: oan jild In geld tr: yn jild Een man v. geld tr: in man mei jild De gelden hiervoor tr: it jild hjirfoar Geld maken tr: jild meitsje Geld uit iets slaan tr: earne jild út slaan Geld in iets steken tr: earne jild yn stekke Ergens geld in hebben gestoken tr: earne jild oer, ûnder hawwe Twee voor één geld tr: twa foar deselde priis Voor hetzelfde geld tr: foar itselde Handen vol geld tr: hannen fol, hanfollen jild Iets te gelde maken tr: eat oan, ta jild meitsje Het geld weggooien, in het water smijten tr: it jild fersmite, oer de balke smite Ze gooien het geld weg tr: it liket wol dat se it jild gram binne Goed geld naar kwaad geld gooien tr: goed jild by kwea jild lizze In het geld zwemmen tr: yn 't jild swimme Geld hebben als water tr: jild hawwe as wetter Men doet hier alsof het geen geld kost tr: it is hjir fan skep op en lit kuolje, en helje mear Voor geen geld (ter wereld) tr: foar gjin jild Dat eten is te licht voor het geld tr: dat (nl. dat geld) yt men der ek net ôf Het geld groeit mij niet op de rug tr: it jild waakst, de euro's waakse my net op 'e rêch Het geld moet rollen tr: it jild moat rôlje Het schip met geld tr: it skip mei jild Geen geld, geen Zwitsers tr: gjin jild gjin bargen, gjin bargen gjin spek Geld dat stom is tr: maakt recht wat krom is, jild dat stom is, makket rjocht wat krom is, mei pongstruien kin in bulte útsoend wurde Met handenarbeid de kost (moeten) verdienen tr: it mei de hannen fertsjinje, helje (moatte) Eenmaal voorkomend. Eenmalige uitkering tr: in útkearing foar ien kear voor één heer bestemd. Eenmalige verpakking tr: ienkear te brûken ferpakking Wat soort v. woord is dit? tr: wat soarte (fan) wurd, hoksoart, hoksoartich wurd is dit? Een raar soort v. mensen tr: in raar slach folk Dat is toch niks voor ons soort mensen? tr: dat is dochs neat foar úslju? Soort zoekt soort tr: lyk siket, fynt lyk, soart siket soart, it iene bist ken it oare Appels, eerste soort tr: appels, earste soarte Zo'n soort geleerde, (min of meer zijnde wat de bepaling noemt) tr: sa'n soartemint (fan) gelearde Loszinnig zijn tr: (in) wyld hier, wylde hierren yn 'e nekke hawwe Rookvlees v.e. vaars tr: rierreljirre Zwelgen in tr: opgean yn Een oude voerman hoort nog gaarne het klappen v.d. zweep tr: âlde fuorlju hearre graach it klappen fan 'e swipe Uitmunten in tr: útljochtsje, útblinke yn Uitmunten boven tr: útstekke boppe In de penarie zitten tr: yn 'e penaarje, penearje, skuorsek sitte Zich verloochenen, (tegen zijn aard, beginselen enz. handelen) tr: tsjin jinsels stean onzelfzuchtig handelen tr: bûten jinsels tinke Een plasje doen, plegen tr: in mieltsje dwaan, mielje, streule, streulje, struile, struilje De grote, wijde plas, (de zee) tr: de grutte dobbe, de wide plasse Hopen op tr: hoopje op Ik hoop het voor jou tr: ik hoopje it foar dy Ik help het je hopen tr: ik hoopje it mei dy Dat is niet te hopen tr: dat is net te hoopjen We zullen het beste er maar v. hopen tr: dêr soe men it bêste mar fan hoopje In iets gemoeid. De betrokken ambtenaar tr: de oanbelangjende amtner met wolken bedekt tr: berûn, beset, grimelich, grimich, grimerich, grudich, belipen, belommere De lucht is zwaar betrokken tr: de loft is ferstoppe flets, enigszins lijdend. Er betrokken uitzien tr: belutsen sjen Buiten de oevers treden, (lett.) tr: oerstreame fig. tr: oer alle diken en dammen gean Rugklachten hebben tr: it oan 'e rêch hawwe Ontsnappen aan tr: ûntkomme oan Je kunt er niet aan ontsnappen tr: ûntkomst der net oan, men ûntkomt der net oan Een huisgezin verzorgen tr: in húshâlding berêde De kachel verzorgen tr: de kachel oan 'e praat hâlde Het (rund)vee verzorgen tr: dierheine, it fee rêde, berêde, befuorje Het huis verzorgen tr: ôfskoattelje De verzorgende beroepen tr: de fersoargjende beroppen U moet u beter verzorgen tr: jo moatte better op josels passe, jo moatte better noed fan josels stean Vannieuws af aan tr: fannijs (ôf) oan Een grote ommekeer tr: in grutte omkear, in (hiele) omset, omsetting Zich bekwamen in tr: jin talizze op Iem. bekwamen voor een examen tr: immen klearmeitsje foar in eksamen Werkbaar weer tr: wurkerswaar (it) V. waaraf tr: wêr ... ôf tr: wêr't ... ôf tr: dêr't ... ôf Een huwelijk voltrekken tr: in houlik slute Een vonnis voltrekken tr: in fûnis útfiere Zich voltrekken tr: syn beslach krije Ik kom er vrijwel nooit tr: ik kom der hast, suver, sawat nea Dat is vrijwel hetzelfde tr: dat is suver, sawat, wakker itselde Vrijwel versleten tr: suver, sawat, fierhinne, frijwat fersliten Ergens over piekeren, (tobben) tr: earne mei omkruse, ompakke, omtieze, omtiezje, omtiizje, omtize, omtille, omtopje, omtoppe zwaar nadenken tr: earne oer stinne, earne foar, oer sitte te stinnen, earne op om stinne Piekerend v. aard tr: prakkesearderich IJdel kind tr: wyske (it) IJdele dingen, woorden tr: idele dingen, wurden IJdele praatjes tr: idelteuterij IJdele praatjes hebben tr: idelteutsje IJdel kind tr: wyske (it) IJdele dingen, woorden tr: idele dingen, wurden IJdele praatjes tr: idelteuterij IJdele praatjes hebben tr: idelteutsje Grote kar(e)kiet tr: reidlyster, reidklyster, reidmosk, Acrocephalus arundinaceus (L.) Kleine kar(e)kiet tr: karrekyt, reidfinkje (it), Acrocephalus scirpaceus (Hermann) De boom des levens tr: de libbensbeam Een kerel als een boom, een boom v.e. kerel tr: in keardel as in beam Met bomen omplanten tr: bemantelje Bomen kweken tr: beamkje Bomen planten tr: beamplantsje, beamsette Bomen rooien tr: beamrûgje Boompje verwisselen tr: (kinderspel) beamkeferjeie, beamkeferlieze, beamkeferlizze, beamkeferlosse, beamkeferruilje, beamkefersjitte, beamkewikselje, beamkeferwikselje Hoe bomen vangen veel wind tr: hege beammen hawwe folle, gâns wynfang, hege mêsten hawwe in bulte wynfang, as it hurd waait, lije de grut(s)te huzen it meast De bomen groeien niet tot in de hemel tr: der binne grinzen Met moet geen oude bomen verplanten tr: âlde beammen litte har net maklik ferplantsje, âlde beammen moatte net te bot snoeid wurde Door de bomen het bos niet meer zien tr: troch de beammen de bosk net mear sjen Hoog in de boom zitten tr: heech yn 'e beam sitte Boompje groot, plantertje dood tr: de beam grut, de man dea Je kan de boom in tr: do kinst om my de pot op, yn in knoop waaie, yn 'e stront sakje Een boom (over iets) opzetten tr: in boom (oer eat) opsette, it der efkes oer hawwe, in pypfol prate Bodem. V.d. hoge boom (af) teren tr: fan de hege beam (ôf) tarre, ite Het is boter(tje) tot de boom tr: it is reabûter oan 'e boaiem ta Een houten huis, vloer, lepel tr: in houten hûs, flier, leppel De houten broek (scherts), (de preekstoel) tr: de houten broek Een houten Klaas tr: in houtene Klaas Gebaande wegen gaan tr: it bewende paad del gean Iem. v. iets afduwen tr: immen earne ôffiere, ôftriuwe De boot afduwen tr: de boat ôftriuwe Ongehoorzaam zijn tr: net, neat om sizzen jaan, gjin sizzen hawwe wolle, net om ('t) lyk wolle Paardenwerk doen (met een paard) tr: hyndermanje,hynder-wurkje, hynstewurkje Wie paardenwerk doet (met een paard) tr: hynderman, hynderwurker, hynstewurker Ondernemer die paardenwerk voor anderen doet tr: fuorman Een koningsgezinde tr: in keningsman De koningsgezinden tr: de keningslju Bloesem v.d. meidoorn tr: hageblom, hageblossem Vrucht v.d. meidoorn tr: hage, moalbei, smoarbei Van meidoorn(hout) tr: hagedoarnen: in hagedoarnen hage Op gezichtsafstand tr: in gesicht fier Het maal bereiden tr: it iten, miel berêde, klearmeitsje, reemeitsje, tameitsje Eenvoudig te bereiden (v.e. maal) tr: maklik: dat is maklik iten Beschimmeld tr: skimmelich Wat zie jij beschimmeld tr: wat sjochsto skimmelich, wat sjochsto der skimmelich út, wat bisto skimmelich om 'e holle Onbemiddeld zijn tr: gjin middels hawwe, sûnder middels wêze Niet onbemiddeld zijn tr: (se) wol hawwe, it goed, skoan dwaan kinne Niet ingepolderd zijn tr: foar ebbe en floed, foar wetter en wyn, foar iepen wetter, foar 't bûtenwetter lizze De derdendaagse koorts tr: de treddedeise, treddedeiske koarts, de treddedeiskoarts Ram v. één jaar tr: interraam, lamraam Tweejarige ram tr: twinterraam Aan lager zijn, (aan lagerwal zijn) tr: op leger wêze Met ketelmuziek naar huis gebracht worden tr: foar de tsjettel rinne Er zijn meer hondjes die Fik heten tr: der binne mear hûnen, hûntsjes dy 't Blom hjitte Een vrouw afstraffen, (een vrouw gebruiken) tr: in frommes ôfstraffe, ôfstrike Een lastig meubel tr: in meubel fan ..., in ynstrumint Zich overwerken met zwaar lichamelijk werk tr: jin ferave(n)searje, jin ferbealgje, jin ferbeule, jin ferbeune, jin ferbodzje, jin fermoardzje Je moet je niet overwerken tr: moatst dy net ferarbeidzje, ferskreppe, oermanje Zich overwerken bij de jaarlijkse grote schoonmaak tr: jin ferhimrnelje Zich met kruien overwerken tr: jin ferkroadzje Zich met naaien overwerken tr: jin fernaaie Zich met zwaar sjouwen overwerken tr: jin fersjouwe Zich door te hard trekken overwerken tr: jin ferlûke, jin ferskuorre Zich overwerken bij het verslepen tr: jin ferslepe Zich overwerken bij het vlasbraken tr: jin ferbrake Uit iem. aangezicht gesneden zijn tr: immen út 'e bek snien, stapt wêze, immen ta de kop út snien wêze, immen út 'e kop snien wêze Zien v. aangezicht tot aangezicht (bijbeltaal) tr: each-yn-each sjen, sjen (fan) antlit ta antlit Een man met twee aangezichten tr: immen mei twa mûlen De laatste adem uitblazen tr: de lêste sike, siken útblaze Hij heeft de laatste adem uitgeblazen tr: hy hat de lêste siken útblaasd, de siken binne derút Toewerken naar iets tr: oanwurkje op eat Het zal niet lang meer duren, of ..., dan ..., voor ... tr: it sil net lang mear duorje, of ..., dan ..., ear't .. Toen duurde het niet lang, of ... tr: doe duorre, wie it net lang, of .. Dat zal nog wel wat duren tr: dat sil noch wol efkes duorje Het zal met hem niet lang meer duren tr: hy sil it net lang mear meitsje Dat duurde en bleef duren tr: dat duorre mar, mar oan en wei Dat gaat zo lang het duurt tr: dat duorret oan in tiid ta Dat zal mijn tijd wel duren tr: dat sil myn tiid wol duorje Kunnen duren, (goed blijven) tr: duorje kinne Ergens niet kunnen duren tr: earne net duorje kinne, it earne net fine kinne Bos dekriet tr: tekbosk (it), tekskeaf Zijn arm terugtrekken tr: de earm tebeklûke Troepen terugtrekken tr: troepen weromlûke Terugtrekken op Parijs tr: tebekwike nei Parys Zich terugtrekken tr: tebekklauwe, jin derút wine, it gat derút wine Zich terugtrekken uit de zaken tr: út 'e saken gean, stappe Bij iem. zijn opwachting maken tr: by immen jins opwachting meitsje Zijn beurs niet bij zich hebben tr: de beurs net by jin hawwe Op iem. beurs teren tr: immen op 'e bûse libje In de beurs blazen tr: yn 'e bûse blaze In de beurs tasten tr: ta de beurs gean, yn 'e bûse taaste In de beurs moeten tasten tr: ta de beurs, pong, ponge moatte Daarvoor moet ik in de beurs tasten tr: dat komt my yn 'e beurs, pong, ponge Met gesloten beurs betalen tr: mei sletten, tichte beurzen hannelje, lyk om lyk gean, lyk om gean Zijn beurs gesloten houden tr: de knoop, de kaai op 'e pong hâlde Uit, v. een beurs studeren tr: út, fan in beurs studearje Ter beurs tr: op 'e beurs Beursje, (in de plantkunde) tr: beurske (it) Iem. onheus behandelen tr: immen raar, hûnsk, sneu behannelje Iem. onheus behandelen tr: immen raar, hûnsk, sneu behannelje Ontlenen aan tr: ûntliene oan Hij is om tien uur vertrokken tr: hy is om tsien oere fuortgongen, ôfreizge, ôfstutsen, hjirset, hjirwei gongen Hij is al lang vertrokken tr: hy is al lang fuort Iem. helpen te vertrekken tr: immen fuorthelpe Met moeite kunnen vertrekken tr: fuortslagje Hoe laat vertrekt de trein? tr: hoe let giet de trein (fuort)? Over iets heen voeren. Iem. de grenzen overvoeren tr: immen oer de grinzen, de grinzen oer bringe Een bal wegslaan tr: in bal fuortslaan, weislaan Ergens niet bij weg zijn te slaan tr: earne net by wei te slaan wêze De alarmklok luiden tr: de needklok liede Iem. v. iets afhelpen tr: immen fan eat ôfhelpe In, en profond negligé, (in nachtkostuum) tr: yn 'e nachtklean, sliepersklean met weinig kleren aan tr: yn it lask Aan, in gruzelementen tr: yn, oan gruzeleminten, yn, oan gris en eleminten, oan eleminten, yn, oan grâs en grom, oan grom, yn, oan (alle) polver, polvers Groothoekige lens tr: gruthoeklins Te stade komen tr: te stea, te pas, fan pas komme Diep boren (bijv. naar aardgas) tr: djipboarje Door boren vernielen of beschadigen tr: teboatje Een eed doen, afleggen, zweren tr: in eed dwaan, ôflizze, swarre Iem. een eed afnemen tr: immen in eed ôfnimme Zijn eed breken tr: jins eed brekke Iets onder ede bevestigen, verklaren tr: eat mei in eed befestigje, ferklearje Onder ede staan tr: ûnder de eed stean Onder ede verhoord worden tr: ûnder de eed ferheard wurde Ergens een eed op doen tr: earne in, jins eed op, foar dwaan De lier aan de wilgen hangen tr: de strykstôk oan 'e beam hingje, de riemen binnen board lizze, de brân oan 'e wân hingje Het gaat als een lier, (zonder haperen) tr: it rint as in liere Een innig gebed tr: in ynmoedich, ynfieren gebed Dat is mijn innige overtuiging tr: dat is my ynmoed Een innig gebed tr: in ynmoedich, ynfieren gebed Dat is mijn innige overtuiging tr: dat is my ynmoed Welriekende geur tr: swietrook Iets in geuren en kleuren vertellen tr: mei spjeld, spjelde en nulle bestekke Er is geen geur of heerlijkheid aan tr: der is rook noch smaak oan Het is avond tr: it is jûn, de dei is fan 'e loft Avond aan avond tr: jûn op jûn In de avond tr: op 'e jûn In de late avond tr: op 'e lette jûn (Mooi weer) tot in de avond tr: (moai waar) ta de jûn út Tot diep in de avond tr: ta de lette jûn út Bij avond tr: by, op jûntyd, op 'e jûn, te jûn, jûne Op zekere avond tr: op in jûn tr: op in jûntiid Laat op de avond tr: let op 'e jûn Avond worden tr: jûnje: it jûnet, it begjint te jûnjen 's Avonds (elke avond) tr: jûns Per avond tr: jûns, op in jûn 's Avonds (op de avond v. die dag) tr: de, dy jûns, jûnes, de, dy jûntyds, op 'e jûn, jûns Een vergadering, 's avonds 8 uur tr: in gearkomste, de jûns 8 oere 's Avonds laat tr: (de) jûns let De wind beroert het water tr: de wyn strykt sêft oer 't wetter Ergens door beroerd worden tr: earne oars fan wurde De crisis beroert de hele maatschappij tr: de krisis bringt de hiele maatskippij yn ûnstjoer Iem. een slagpen, de slagpennen uittrekken, -rukken tr: immen koartwjokje Ruggespraak houden tr: oerlizze, mei-inoar rieplachtsje Ruggespraak houden met tr: oerlizze mei, te riede gean mei Een modderige boel tr: in modderboel, modderpatroelje Een modderige weg tr: in modderige dyk, in modderdyk Zich onprettig voelen tr: net lekker, (neat) net noflik wêze Dat is mij altijd bijgebleven tr: dat is my altyd bybleaun Een omwalde stad tr: in stêd mei in wâl, mei wâlen der omhinne Jonge knaap tr: feintsje (it), jong maatsje (it) Knaapje, (klerenhanger) tr: stokje (it) tr: kleanstokje (it) Binnenkomen. De stad, het huis inkomen tr: de stêd, it hûs ynkomme Bij iem. inkomen tr: (bij iem. komen inwonen) by immen ynkomme Ingekomen stukken tr: ynkommen stikken Daar komt niets v. in, (dat zal niet gebeuren) tr: dêr komt neat fan yn Een vast inkomen tr: in fêst ynkommen, fêst jild Met behoud v. tr: mei behâld fan Fel branden tr: fûl, lûd baarne Branden als een fakkel, lier tr: baarne as in heaberch, de hel, in lier, in lôge, pik, pik en swevel, (in) reid, reiden, smoar, swevel, in wisp De brandende zon tr: de baarnende, gleone, gleie sinne Branden v. verlangen tr: baarne fan langst Branden jullie nu de kachel al? tr: stoke jim no al? De kachel begint flink te branden tr: de kachel begjint flink te baarnen, de kachel jout him ôf Glas, kalk, koffiebonen branden tr: glês baarne, kalkbaarne, kofjebeane baarne Zich branden tr: jin baarne Bang zijn zich aan koud water te branden tr: bang wêze dat men jin oan kâld wetter baarne sil Je brandt je (in het kinderspel) tr: bist fet, waarm Het brandt hem op de tong tr: it baarnt him op 'e tonge Branden naar, (hevig verlangen naar) tr: flamje op Een brandende kwestie tr: in driuwende kwestje Belangstellen in tr: belangstelle yn De nadruk leggen op tr: de klam lizze op Met nadruk tr: mei klam Tweeloopsgeweer tr: twaloopsgewear (it) Een stel roeiriemen tr: in slach riemen Een tweedekalfs koe tr: in twaddekealsko Na afloop tr: nei ôfrin Na afloop bal tr: efternei dûnsjen De afloop afwachten tr: de ôfrin ôfwachtsje, de ein besjen dolen, zakken, achteruitgaan. De barometer loopt terug tr: it waarglês sakket, giet tebek De koersen lopen terug tr: de koersen rinne tebek Kromheid v. gestalte of houding tr: rûngearens Dat is niet aan dovemansoren gezegd tr: dat is foar gjin dôvemansearen sein, dat hat gjin praat foar dôvemansearen west Het hoeveelste deel tr: it hoefolste part De hoeveelste is het, hebben we vandaag? tr: de hoefolste, hokker, wat mannichste is it hjoed, hokker, wat (dei) mannichste hawwe wy hjoed? Een huis voor afbraak verkopen tr: in hûs op ôfbraak ferkeapje Een gietbui tr: in flap, klets, pof wetter Gietbuien tr: flappen, kletsen, poffen wetter Het mooie weer lokt tot een fietstocht tr: it moaie waar lokket út ta in fytstocht Van lieverlede tr: njonkelytsen, linkendewei, swietsjeswei Oponthoud krijgen tr: ophâld, opûnthâld, belet, beletsel krije Een kort, klein oponthoud tr: in koart, lyts ophâld, opûnthâld, in beletsje Een lelijk oponthoud tr: in rare ferletter, in rare ynfal Zich (nog) aan een strohalm vastklampen tr: jin oan in strie, in driuwhout, oan 'e flotgerzen fêst hâlde Het dondert tr: it tongeret in ruwe zegswijzen. Het dondert niet tr: it donderet neat Wat had hij weer te donderen tr: wat hie er wer te donderjen? Het is donderen, (er is ruzie) tr: it is donderjen Zich weerbarstig gedragen tr: steech wêze, in stege kop hawwe Een leven als een prins tr: in libben as in prins Een dag voor de prins tr: in dei foar de prins V.d. prins geen kwaad weten tr: fan God, fan 'e prins gjin kwea witte De prins gesproken hebben tr: de prins sprutsen hawwe Een vechtpartij tr: fjochterij, slaanderij, slaggerij, bûtserij tr: snijerij Het loeren. Iem., iets in de loer hebben tr: immen, eat yn 'e loer hawwe, yn 'e mik hawwe Op de loer liggen tr: op 'e loer lizze Iem. een loer draaien tr: immen in loer draaie, ôfsjen, immen yn 't fet draaie Zijn ogen uitwrijven tr: jin de eagen útwriuwe De schoenen uitwrijven tr: de skuon útwriuwe Een touw laten slippen tr: in tou slûpe, sjitte, snappe litte Laat die goede gelegenheid maar niet slippen tr: lit dy gelegenheid mar net slûpe Iets toeschrijven aan tr: eat taskriuwe oan, bringe op Zijn auto ergens parkeren tr: de auto earne parkeare, delsette Verboden te parkeren tr: parkearen ferbean Verbeten werken tr: ferbiten, grimmitich arbeidzje Dat is koren op zijn molen tr: dat is wyn op syn mole Blad v.e. zeis tr: seineblêd (it) Kruk, dol v.e. zeis tr: seinekruk De man met de zeis tr: de seineman Iem. gehoorzamen tr: om immens sizzen jaan Iem. in iets gehoorzamen tr: immen earne syn sin yn jaan (Aan) iem. bevel, gebod gehoorzamen tr: immens befel, gebod opfolgje Aan hartstochten, driften gehoorzamen tr: oan hertstochten, driften tajaan Het schip gehoorzaamt aan het roer tr: it skip harket nei it roer Handlampje om mee door het huis te lopen tr: omrinderke (it) tr: omrinderslampke (it) Beginnen te bloeien tr: yn 'e bloei rinne Speculaasje tr: sinteklazekoekje (it), sinteklaaske (it), sûkerkoekje (it) Stuk speculaas tr: sûkerding (it) Op het nippertje tr: op it nipke, nipperke, op haren en snaren (ôf, omt ôf) Iets ergens in, door vlechten (fig.) tr: eat earne yn befrisselje, eat earne troch frisselje Een harde dobber hebben aan, om tr: in hiele, hurde, swiere dobbel, dobber hawwe oan, om, klauwen, in klau hawwe oan, om Een harde dobber hebben tr: in swiere sile hawwe, lûke, yn in swiere sile rinne Het twistvuur aanblazen tr: it fjoer oanblaze, fjoeroansette, fjurke oansette, der in houtsje, spuontsje (mei) ûnder stekke In het voorjaar tr: yn 'e maityd, by 't maityd, by de maityd, maityds, maityddei, maityddeis. (In, gedurende) dat voorjaar, de, dy maityds Dit voorjaar (dat wij op het ogenblik beleven) tr: fan 't maityd, fan 'e maityd: it is fan 't maityd moai waar Het afgelopen voorjaar tr: fan 't maityd, fan 'e maityd: wy hienen fan 't maityd mar moai waar Het komende voorjaar tr: fan 't maityd, fan 'e maityd: fan 't maityd sille wy te aaisykjen Daar helpt geen moederlief aan tr: dêr helpt neat oan Omsloten door tr: besletten yn Een stuk, e(i)ndje hout tr: in stik, eintsje hout. Kwastig hout, oastich hout Hout hakken, kappen tr: houthakje, houtkapje, houtkappe Hout tot brandhout verwerken tr: houtsjekappe, hout koart meitsje, hout(sje)meitsje Iets v. hout maken tr: bouwen, eat yn 't hout meitsje, bouwe Hout op stam (ver)kopen tr: hout op 'e woartel (fer)keapje Dat snijdt geen hout tr: dat snijt gjin hout Uit het goede hout gesneden zijn tr: út geef hout snien wêze, ien út it folle, goede, hiele hout wêze Zo mager als hout tr: sa meager as (in) hout Op een houtje (moeten) bijten, (niets of weinig te eten hebben) tr: op in houtsje bite (moatte), de stôk yn 'e kiel stekke, de stôk wol yn 'e hals, kiel stekke kinne Hij is v. het houtje, (is rooms) tr: hy is fan 't houtsje Iets op zijn eigen houtje doen tr: eat op eigen manneboet dwaan - Alle hout is geen timmerhout tr: alle hout is gjin timmerhout Even de benen gaan strekken tr: jin efkes fertrêdzje Zover strekt zijn invloed tr: safier giet, rikt syn ynfloed Zolang de voorraad strekt tr: salang't der foarrie, foarried is Dat strekt u tot eer tr: dat strekt jo ta eare Zich in het gras strekken tr: yn it gers lizzen gean Dit strekt alleen om ... tr: dit is allinnich om .. Daartoe strekkende middelen tr: middels dêrfoar Strekken tot tr: tsjinje as, ta Het krioelt v. tr: it tilt (op) fan Ergens op hameren tr: earne op hammerje, timmerje Een kletspraatje tr: in klets-, babbelpraatsje Kletspraatjes tr: praterij, rabberij nagaan, berekenen. Niet (meer) te overzien zijn tr: net (mear) oer te sjen wêze De zege behalen (op ...) tr: it winne (fan ...) kinderspel, tikspel. Tikkertje spelen tr: tikboartsje tr: tikkeboartsje Het beroep v. kastelein uitoefenen tr: kastleinje Een huis met riet dekken tr: dekke, reiddekke, reidtekje Riet snijden tr: reidsnije, reidskarre, reidskarje, reidskeare Riet in bossen binden tr: reidbine Riet vlechten tr: reidflechtsje In het riet tr: yn 't reid, yn 'e reiden In het riet lopen, (in de war raken) tr: yn it reid rinne Spaans riet tr: Spaansk reid, Arundo donax Van Spaans riet tr: spaansreiden, spaanskreiden Arbeider die in het vanggat staat tr: falman, falsman, oankrijer Een knieval doen voor tr: jin ûnderwerpe van Er niet over gesticht zijn tr: der net, min oer te sprekken wêze, der gjin praat fan hearre meie Slordig opvouwen tr: opfodzje Een en dezelfde tr: ien en deselde Beter dan ooit tevoren tr: better as ea tefoaren Een jaar tevoren tr: in jier tefoaren Ik waarschuw je (van) tevoren tr: ik warskôgje dy fan tefoaren, foartiid Rouwkoop geven, betalen tr: roukeap jaan Het veen aansnijden tr: it fean oan 'e sneed hawwe In het veen ziet men op geen turfje tr: it komt yn it fean op in turfke net oan Opzien naar tr: opsjen nei Uit een boek opzien tr: fan in boek opsjen Zonder op te zien tr: sûnder op noch om te sjen Er vreemd v., ervan opzien tr: der nuver, mâl, raar, nij, ferheard fan opsjen Tegen iem. opzien tr: (heech) by immen opsjen Tegen iets opzien tr: earne tsjinoan sjen, driigje, gnize, gnuve, (skyt)skoarje, soargje, prúste, earne oer prúste Ergens tegen opzien als tegen een berg tr: earne tsjinoan beve, grine, earne raar oer krôkje, earne tsjinoan sjen as de dief tsjin 't hingjen, as de baarch tsjin 't ringjen, earne tsjinoan soargje as de hûn tsjin it bruien Tegen alle dingen opzien tr: altyd soargje Iem. die tegen alle dingen opziet tr: in soarch, in soarger Ertegen opzien iets te moeten missen tr: earne ôf sjen, soargje Opzien tegen de dood, het vertrek tr: fuortsoargje Ertegen opzien op te staan (uit bed) tr: derôf soargje, út it waarme bêd wei soargje Ertegen opzien ergens heen, vandaan, in, uit, op te gaan tr: earne hinne, wei, yn, út, op soargje (Veel) opzien baren, maken, wekken tr: opskuor jaan, each hawwe, each jaan, opsjoch, opsicht jaan De lont in het kruit steken, werpen tr: de lont, lonte yn it krûd stekke Lont ruiken tr: lont rûke, earne lont fan krije Hardvochtig jegens iem. zijn tr: hurd, wreed oer immen wêze Hardvochtig jegens iem. zijn tr: hurd, wreed oer immen wêze Fleurig v. aard zijn tr: fleurich fan aard wêze, fleurich op 'e tried wêze Zich (aan) iets ontwennen tr: jin eat ôfwenne Elkaar ontwennen tr: faninoar ôf wenne Grof geschut tr: swier geskut Zich wreken tr: jin wreke Zich wreken op tr: jin wreke op, oan Het zal zich later wel wreken tr: dat wreekt him letter, dat besnijt him, himsels Engels slijkgras tr: slykgers (it), Spartina x townsendii H. et J. Groves Iem. de kroon v.h. hoofd nemen tr: immen de kroan fan 'e holle nimme Iem. naar de kroon steken tr: it tsjin immen yn 'e kamp lizze, sette De kroon spannen tr: der fier út rinne Dat spant de kroon tr: dat is dwers troch alles hinne Dat is de kroon op het werk tr: dat is de kroan op it wurk Niet erg geestdriftig zijn tr: der net waarm foar rinne, jin der net waarm om meitsje Iets acht geven, slaan tr: eat achtslaan, earne regaad op slaan Ik sloeg het zo gauw geen acht tr: ik tocht der sa gau net om Iets in acht nemen tr: eat yn acht nimme, eat beächtsje Zich in acht nemen tr: jin yn acht nimme, jin te rie hâlde, jin mije, jinsels mije, jin op mijen sette, op jinsels passe Acht en een half tr: acht en in heal, njoggendeheal Met z'n achten tr: mei ás, jim, har achten, achtresom Het is bij, voor, na, tegen achten tr: it is by, foar, nei, tsjin achten Half acht tr: healwei achten Acht en een half tr: acht en in heal, njoggendeheal Met z'n achten tr: mei ás, jim, har achten, achtresom Het is bij, voor, na, tegen achten tr: it is by, foar, nei, tsjin achten Half acht tr: healwei achten Het onderstel, (het onderlijf met de benen) tr: it ûnderstel De schapen opjagen tr: skieppejeie Een arbeider erg opjagen tr: in arbeider oer it wetter jeie Zich aftekenen tr: jin ôftekenje: de risseltaten begjinne har no ôf te tekenjen De luchten tekenen zich wit af tr: de loften tekenje wyt Bij iem. aankloppen (om) tr: by immen oanklopje (om) In gala zijn tr: yn gala wêze Iem. ergens in verwikkelen tr: immen earne yn behelje In iets verwikkeld raken tr: earne yn fertiisd, fertize reitsje Verleidelijkheden tr: ferliedlikheden Een blikken dominee tr: in blikkene dominy De blikken bruiloft tr: de blikken brulloft Het is een blikken keteltje, (iem. met een opvliegend karakter) tr: it is sa'n blikken panne, gau hjit en gau kâld Zonder blikken of blozen, (onbeschaamd) tr: sûnder te ferblikken, ûnbeskamme, ûnbeskamsum zonder verwarring te tonen tr: sûnder te ferblikken, sûnder oars noch oars te wurden Geen mannenvlees hebben tr: gjin manljusfleis hawwe Niet capabel zijn, (dronken) tr: ûnbekwaam wêze Apezat zijn tr: sa dronken as in dweil, kanon wêze Dat kun je zien en tasten tr: dat kin men fiele en taaste Iem. in zijn eer tasten tr: immen syn eare tenei komme Iem. in zijn gemoed, zwak tasten tr: immen yn it moed, op 'e lever, yn 'e siele taaste Veel tasten en zoeken tr: sykje en taaste In het duister tasten tr: yn it tsjuster taaste Naar de wapens tasten tr: nei de wapens gripe Een scheidbaar werkwoord tr: in skiedber tiidwurd Een scheidbaar werkwoord tr: in skiedber tiidwurd Alles is egaal met sneeuw bedekt tr: alles is mei snie oersljochte Dat is stierlijk vervelend tr: dat is stomme ferfelend, strontferfelend Zich stierlijk vervelen tr: jin útinoar, stikken, ûngelokkich ferfele Hij heeft een soepel aard tr: hy is noflik, maklik, út 'e heine te brûken Ze zijn nog al soepel, (niet te streng in de voorschriften) tr: hja binne o sa noflik Hij heeft een soepel aard tr: hy is noflik, maklik, út 'e heine te brûken Ze zijn nog al soepel, (niet te streng in de voorschriften) tr: hja binne o sa noflik Een hels lawaai tr: in helsk leven Helse steen, (zilvernitraat, gebruikt in de geneeskunde) tr: helske stien Een hels lawaai tr: in helsk leven Helse steen, (zilvernitraat, gebruikt in de geneeskunde) tr: helske stien Er is klei aan de kloet, (er zit veel geld) tr: dêr sit modder oan 'e kloet V., uit dezelfde klei gebakken zijn tr: út deselde djerre bret wêze Weest niet bevreesd tr: eangje net Ik ben bevreesd (voor) tr: my eanget, it eanget my (foar) Met iem., iets sollen tr: mei immen, eat omboartsje, omfodzje, omtrôlje, omtrolje Niet met zich laten sollen tr: net mei jin omboartsje litte Erg bitter (in vergelijking) tr: sa bitter as aalst, galle, roet De bittere dood tr: de bittere dea Een bitter woord tr: in bitter, spitich wurd Bitter worden tr: bitter, haatlik wurde Bitter en schamper tr: spitich en skeetsk Bittere tranen tr: bittere triennen Een bitter lot tr: in bitter lot Bitter slecht tr: benaude, treurige min, striemin Bitter koud tr: âlderwets, aparte, baarlike, bittere, boaze, danige, dekselse, earmhertige, evelse, feninige, ferbruide, ferflikte, ferfúlde, ferhipte, fernipte, ferskuorrendle, fianige, fleanende, fûleindige, glûpende, godleaze, grousume, heislike, yngrevene, ysbaarlike, kritende, oeribele, rare, springende, stjerrrende, ûnhjirmlike kâld Erg bitter (in vergelijking) tr: sa bitter as aalst, galle, roet De bittere dood tr: de bittere dea Een bitter woord tr: in bitter, spitich wurd Bitter worden tr: bitter, haatlik wurde Bitter en schamper tr: spitich en skeetsk Bittere tranen tr: bittere triennen Een bitter lot tr: in bitter lot Bitter slecht tr: benaude, treurige min, striemin Bitter koud tr: âlderwets, aparte, baarlike, bittere, boaze, danige, dekselse, earmhertige, evelse, feninige, ferbruide, ferflikte, ferfúlde, ferhipte, fernipte, ferskuorrendle, fianige, fleanende, fûleindige, glûpende, godleaze, grousume, heislike, yngrevene, ysbaarlike, kritende, oeribele, rare, springende, stjerrrende, ûnhjirmlike kâld Iets (naar eer en geweten) niet kunnen goedkeuren tr: eat net hawwe meie, eat net goedkrije kinne Bladerloos zijn tr: gjin blêd, blêden hawwe Een koe melken tr: in ko melke, teppe, útlûke De schapen melken tr: skiepmelke Gaan melken tr: ûnder de kij gean, sille Moeten melken tr: ûnder de kij moatte 's Avonds, in de namiddag melken tr: jûnmelke tr: jûnsmelke 's Ochtends melken tr: moarnsmelke Met de hand melken tr: mei de hân melke Machinaal melken tr: mei de masine melke, masinemelke Licht te melken tr: lichtmelk Dat beest melkt licht tr: dat bist melkt as in fluit, klok Moeilijk te melken tr: taai(melk), taai te melken, sappich, sapsk, stiif (te melken) Die koe is moeilijk te melken tr: dy ko melkt taai, toar Kleren, bij het melken gedragen tr: melkersklean Pet, bij het melken gedragen tr: melkerspet telkens de eieren wegnemen tr: melke, meltse Een vogel melken tr: in fûgel melke, oan 'e melk hawwe Afgelopen zijn tr: dien, ôfrûn, útlet wêze Het is bijna afgelopen tr: it siket om it lêste, om de, in ein Is het nu haast afgelopen! tr: is it no hast út! Het afgelopen jaar tr: it ôfrûne, ferrûne jier Uitroepen als, tot tr: útroppe as, ta Geneeskrachtige kruiden tr: dokterskrûden Kruiden gebruiken tr: krûden ynnimme, krûdzje Kruiden zoeken tr: krûden sykje Daar is geen kruid tegen gewassen tr: dêr is gjin krûd foar woeksen Die stof is erg vlekkerig tr: dy stof is tige besmetlik Naam voor de ekster tr: akke, akke bûntpoep, akke swartgat, akke wytgat Blindemannetje spelen tr: blyndoekboartsje, blyndoekjeboartsje, kaapmommeboartsje, kapermanboartsje Eerlijke kooplui tr: earlike, knappe keaplju Dat is niet eerlijk tr: dat is net earlik, net tige Twee tegen één is niet eerlijk tr: twa tsjin ien is moardzjen, kattemoardzjen Niet al te eerlijk zijn tr: by de gatten hiel, ticht, by de gatten om, omt ôf ticht, op 'e gatten nei ticht wêze Daar ben je niet eerlijk aangekomen tr: dêr bisto net earlik, net rjocht oan kommen Iem., iedereen eerlijk behandelen tr: immen, elk lyk en rjocht dwaan Eerlijk als goud tr: sa earlik as goud, goudearlik Eerlijk is eerlijk tr: earlik is earlik Eerlijk waar tr: earlik wier, wier-wier Eerlijk! tr: earlik, wier! -Eerlijk duurt het langst tr: earlik duorret langst Eerlijke kooplui tr: earlike, knappe keaplju Dat is niet eerlijk tr: dat is net earlik, net tige Twee tegen één is niet eerlijk tr: twa tsjin ien is moardzjen, kattemoardzjen Niet al te eerlijk zijn tr: by de gatten hiel, ticht, by de gatten om, omt ôf ticht, op 'e gatten nei ticht wêze Daar ben je niet eerlijk aangekomen tr: dêr bisto net earlik, net rjocht oan kommen Iem., iedereen eerlijk behandelen tr: immen, elk lyk en rjocht dwaan Eerlijk als goud tr: sa earlik as goud, goudearlik Eerlijk is eerlijk tr: earlik is earlik Eerlijk waar tr: earlik wier, wier-wier Eerlijk! tr: earlik, wier! -Eerlijk duurt het langst tr: earlik duorret langst Het schip maakt slagzij tr: it skip hinget oer, oerside, oer de side Slagzij gaan maken tr: oer de side gean, oer, oerside begjinne te hingjen; -zin, s. Slachsin Nomaden tr: nomaden Gepende zolen tr: soallen mei pinnen Varkens pennen tr: bargen ringje Met zijn negentienen tr: mei ús, jim, har njoggentjinnen, njoggentsjinnen Schuld uitdelgen tr: skuld dylgje achteroverdrukken. Geld(en) verduisteren tr: jild fertsjustermoanje, ûnderdwaan, opstekke Iem. brodeloos maken tr: immen it brea út 'e mûle stjitte Komen aanstuiven tr: oanstoaien, oanstowen komme Zich vermeerderen tr: oanwinne yn tal Zich vermeerderen als tr: like, sa machtich wurde as Erdoorheen komen (m.b.t. het werk) tr: der troch hinne komme Erdoorheen zijn tr: dertroch wêze Ik ben er niet rouwig om tr: ik bin der (neat) net rouwich om Lange Pier tr: Grutte Pier (Altijd) de kwade pier zijn tr: it altyd dien hawwe, altyd de lilke man, it lilke bist wêze Zich ontfermen over tr: jin ûntfermje oer Iem. onterven tr: immen ûnterve, ûntervje, immen alles ûntmeitsje Dank betuigen tr: tank betsjûgje, tank witte litte Woord v. dank tr: wurd fan tank, tankwurd (it) Iets in dank aannemen tr: eat yn tank oannimme Iem. iets niet in dank afnemen tr: immen eat kweanimme, kwea-ôf nimme Geen dank tr: neat te tankjen Tegen wil en dank tr: tsjin wil en tank Dank zij tr: tank sij, troch Castagnetten tr: kastanjetten, klaphoutsjes, klapperhoutsjes Een zedenpreek houden tr: in sedepreek hâlde, sedepreekje Lange lintvoeg tr: lânsfoech Met de schakel vissen tr: skeakelfiskje Vele in getal zijnde. In de talrijke kamers v.h. huis tr: yn 'e withoe folle keamers fan it hûs Talrijk vertegenwoordigd tr: machtich yn tal, sa machtich as de miggen Een talrijk huisgezin tr: in machtige, manmachtige húshâlding Een talrijke menigte tr: in grutte mannichte Een talrijke vloot tr: in grutte float Vele in getal zijnde. In de talrijke kamers v.h. huis tr: yn 'e withoe folle keamers fan it hûs Talrijk vertegenwoordigd tr: machtich yn tal, sa machtich as de miggen Een talrijk huisgezin tr: in machtige, manmachtige húshâlding Een talrijke menigte tr: in grutte mannichte Een talrijke vloot tr: in grutte float Ter bevordering van ... tr: ta fuortsterking fan ..., om ... fuort te sterkjen Een opstekertje, (een voordeeltje) tr: in stryk-yn-'t-laadsje Hellend tr: deldrachtich, delrinnend, ôfdragend overhellen, uit het lood hangen, zijn tr: oerbûge, oerbûgje, oerhingje Hellend naar de één of andere kant tr: sidich nei de iene of oare kant Voortbewegen tr: voorttrekken. lûke: de hynders lûke de wein Aan zijn pijp trekken tr: oan 'e piip lûke Iem. de kleren v.h. lijf trekken tr: immen de klean fan 'e hûd ropje, roppe, skuorre Zich de haren uit het hoofd trekken tr: jinsels wol fergrieme kinne Iem. aan zijn haar trekken tr: immen oan it hier lûke Iem. bij de oren trekken tr: immen oan 'e earen lûke Iets aan zich trekken tr: eat ûnder jins bewâld nimme, eat yn behear nimme We zullen er om trekken, (loten) tr: wy sille derom lotsje uit de schede trekken; uit het omhulsel halen. Het zwaard, het pistool trekken tr: it swurd, it pistoal lûke Een prijs trekken uit de loterij tr: in priis trekke út 'e lotterij De thee laten trekken tr: de tee trekke litte maken. Proeven trekken, (drukproeven maken) tr: printkladden meitsje Het trekt hier erg tr: it lûkt, siicht hjir tige flinke toevoer v. lucht hebben (v. kachel). De kachel trekt niet al te best tr: der sit net folle trek yn 'e kachel Een lijn, cirkel trekken tr: in streek, sirkel lûke zich begeven, gaan. Ten strijde trekken tr: yn 'e striid tsjen We hebben een week getrokken, (een zwerftocht maken) tr: wy hawwe in wike trokken De vogels trekken naar het zuiden tr: de fûgels trekke nei it suden Er tussenuit trekken, (maken dat men weg komt) tr: útnaaie, derút naaie, fan ruten spylje, jin fan ruten meitsje een stand innemen. Het hout, karton trekt krom tr: it hout, karton lûkt krom Dat hout is getrokken tr: dat hout is skelf, wynsk De olie trekt in het papier tr: de oalje lûkt yn it papier te nauw zijn. Die jas trekt op de borst tr: dy jas sit te krap, nau om 't boarst slepend gaan. Met het ene been trekken tr: lompe, wat lûke gelijken op. Wat naar rood trekken tr: út 'en readens sjen, skine lokken, aanlokken. De aandacht trekken tr: de oandacht lûke regelmatig als zijn deel ontvangen. Een mooi salaris trekken tr: in moai salaris hawwe Van de steun trekken tr: fan 'e steun trekke, út, fan 'e steun krije, yn 'e steun rinne Een tand trekken tr: in tosk lûke Zich een tand laten trekken tr: in tosk lûke litte Appels, peren trekken tr: appels, parren lûke Vlas trekken tr: flaaks lûke De wortel uit een getal trekken tr: woartellûke Bier op flessen trekken, (bottelen) tr: bier bottelje Dat is indrukwekkend tr: dat makket yndruk Dat is indrukwekkend tr: dat makket yndruk Grillige wending. Een speling v.h. lot, v.d. natuur tr: in lúm fan it lot, in kuer fan 'e natuer De mast heeft speling tr: der sit romte op 'e mêst Het touw heeft geen speling genoeg tr: it ton hat net genôch bod Een maand speling voor bijstellingen tr: in moanne deroerhinne, ekstra foar bystellingen Over iets heen gaan, lopen, marcheren. De grens, berg, rivier overtrekken tr: oer de grins, berch, rivier (hinne) gean, de grins, berch, rivier oertsjen over iets heen trekken. Iem. het hek overtrekken tr: immen oer it stek, it stek oer lûke Overtrokken met ... tr: beklaaid mei .. Tweejarig dier tr: twinter (de & it) Tweejarige hengst, koe, stier enz. tr: twinterhynst, twinterko, twinterbolle ensfh Koortswerende middelen tr: middels foar de koarts Bewilligen in iets tr: earne yn bewilligje Gapen als een oester tr: gapje as in bakkersûne, in heaskuorre, in âld hynder, in protter, in âld roek, de see, in ûne, jin de bek, kaak, mûle út 'e hingen gapje Huwelijkse zaken tr: houlikssaken (pl.) De huwelijkse staat tr: de houlikssteat, it troud-wêzen Huwelijkse voorwaarden tr: houliksbetingsten (pl.) Een grondsmaak hebben tr: grûnich smeitsje (pl.) fraude. Onregelmatigheden plegen tr: yn 'e boeken knoeie Er zijn onregelmatigheden voorgekomen tr: der is yn 'e boeken knoeid Steeds weer tr: hieltyd wer, steesoan Zondigen tegen (fig.) tr: sûndigje tsjin Stormvogeltje tr: seemokje (it), mokje, blaumokje (it), Hydrobates pelagicus (L.) Noordse stormvogel tr: mallemok, mâlemok, mok, seemok, stoarmmok, ûnwaarsfûgel, Fulmarus glacialis (L.) Dat is een bezienswaardigheid tr: dat is tige it besjen wurdich De bezienswaardigheden v.d. stad tr: de nijsgjirrichheden, bysûnderheden fan 'e stêd Niet door de beugel kunnen tr: net troch de bûgel, de mesken kinne Sport verbroedert de mensen tr: sport ferieniget de minsken Tegen de stroom op tr: tsjin 'e stream op Tegen de wind in tr: yn 'e wyn op Tegen de grond, vloer tr: oer de grûn, flier Een klap tegen het hoofd tr: in slach foar de holle Dat huis ligt tegen het zuiden tr: dat hûs leit op it suden Vriendelijk tegen iem. zijn tr: freonlik tsjin immen wêze Beschermen, helpen tegen tr: beskermje, helpe foar Tegen de muur lopen tr: tsjin 'e muorre (oan) rinne Tegen vieren tr: tsjin, by fjouweren Een hypotheek tegen 10 % tr: in hypoteek tsjin 10 % Tegen dat hij komt, (kort voordat hij komt) tr: tsjin, by dat er komt De wind en stroom waren ons tegen tr: de wyn en stream wiene ús tsjin Iem. tegen hebben tr: immen tsjin jin hawwe Iets tegen hebben tr: eat tsjin hawwe Ergens (niet) tegen kunnen tr: earne (net) oer kinne Twee stemmen voor en acht tegen tr: twa stimmen foar en acht tsjin Het is duizend, tien tegen één dat hij ons ziet tr: it is tûzen om trettjin dat er ús sjocht Alles heeft zijn voor en tegen tr: alles hat syn foar en tsjin Overspoeld met (fig.) tr: bedobbe mei, ûnder Alle leerlingen tr: alle learlingen Al de mensen tr: al de lju Wij allen tr: wy allegear Met zijn allen tr: sa machtich as wy, jim, hja binne, mei ús, jim, har allen Ouders die allen kinderen op school hadden tr: âlden dy't allegear bern op skoalle hiene De koeien zijn alle verkocht tr: de kij binne allegear ferkocht Ons aller wens tr: de winsk fan ús allegear Al wat tr: al wat Al wie tr: al wa't Met alle macht tr: mei (alle) geweld Met alle eerbied tr: mei alle earbied God schiep het al tr: God skoep it al Al met al tr: al mei al Met dat al, (desondanks) tr: mei dat al, mei 't al ... en al tr: ... en al tr: ... en alles Geheel en al tr: (al)hielendal Al te ... tr: al te .. Dat is al heel vreemd tr: dat is dan, wol hiel frjemd Het is al drie uur tr: it is al trije oere Het gaat al maar door tr: it giet al mar troch Doe je het al of niet? tr: dochst it al of net? Zo hij al rijk is, gelukkig is hij niet tr: as er al ryk is, lokkich is er net Al lopende, pratende enz. tr: al rinnende, pratende ensfh., rinnende, pratende ensfh. wei Iem. op iets vergasten tr: immen earne op fergastje Zich vergasten aan tr: te gast gean oan Gehouden zijn om tr: hâlden, holden wêze om Zich gehouden achten tot tr: jin ferplichte achtsje ta Zijn jas scheuren aan een spijker tr: de jas opskuorre oan in spiker De muur begint te scheuren tr: der komme skuorren yn 'e muorre Een scheurende pijn tr: in skuorrende, ferskuorrende pine Hij scheurde met zijn auto door de bocht tr: hy jage, feegde, fleach mei syn auto de bocht troch Afgrijzen hebben v. tr: in griis, ôfgriis hawwe fan, in griis, grize hawwe yn, jizzelje fan Iem. met afgrijzen vervullen tr: immen grize, oangrize, tagrize Beginselen tr: begjinsels Iem. schaduwen tr: immen skaadzje, hoedzje Hij schijnt eerlijk, maar vertrouw hem niet tr: hy liket earlik, mar fertrou him net Het schijnt mij, dat ... tr: it liket my ta, dat .. Het schijnt, dat ... tr: it liket derop, dat ..., it hat der wol fan, dat .. Hij schijnt ziek te zijn tr: hy skynt siik te wêzen Er zijn kapers op de kust tr: der binne kapers op 'e kust De kust is veilig tr: de kust is feilich Te kust en te keur kunnen gaan tr: kar-út hawwe, te kust en te keur Met onweerskoppen tr: koppich: in koppige loft, de loft is koppich Stemgerechtigden tr: lju mei stimrjocht Een houterig iem. tr: in houtene Teunis, klomp, in houten hynder, haspel, in kramtrieddene Jehannes, in plof-yn-'e-sûpe Een houterig iem. tr: in houtene Teunis, klomp, in houten hynder, haspel, in kramtrieddene Jehannes, in plof-yn-'e-sûpe Een bal verschoppen tr: in bal fuortskoppe Zijn geluk verschoppen tr: jins fertún, lok ferskoppe In proportie tr: yn proporsje Die tarwe staat tierig tr: dy weet tieret bêst Het kind groeit tierig, (voorspoedig) tr: it bern groeit as koal Dat kind is niet tierig, (levendig) tr: dat bern wol net rjocht hale, der sit gjin haal yn dat bern Die tarwe staat tierig tr: dy weet tieret bêst Het kind groeit tierig, (voorspoedig) tr: it bern groeit as koal Dat kind is niet tierig, (levendig) tr: dat bern wol net rjocht hale, der sit gjin haal yn dat bern Dat kan ik vandaag nog doen, naaien enz. tr: dat kin 'k hjoed noch dien, naaid ensfh Hoe kon je zo (iets) doen! tr: hoe koest sa! Hij kan niet meer tr: hy hat de ein yn 'e bek Ik kon niet meer (v.h. lachen) tr: ik lei, wie dûbeldgear, ik koe der net goed ûnder bliuwe Hij liep wat hij kon tr: hy rûn wat er koe Hij kan er wat van tr: hy kin der wat mei Dat gaat boven mijn kunnen tr: dat is my te mânsk Dat kan niet tr: dat kin net, dat is in saak fan ûnmooglikheid Het kan (nu eenmaal) niet anders tr: it kin (no ienris) net oars, it leit der (no ienris) ta Kan-niet is dood tr: kin net leit op 't tsjerkhôf (en wol net leit derneist) De meisjes kregen appels en de jongens konden toezien, (kregen niets) tr: de famkes krigen appels en de jonges mochten der nei sjen Door het hennepen venster kijken, (opgehangen worden) tr: troch it himpen finster sjen De gezamenlijke halswervels tr: halsbonke, nekbonke, nekkebonke Hij is zo arm, kaal als een luis tr: hy is sa earm, keal as in lûs, hy hat gjin lûs op 'e marse Luizen hebben tr: luzen hawwe, lúzje, libben guod op 'e holle hawwe Gemakkelijk luizen krijgend tr: wol lúzje wolle, lúsfierich, lúsfierrich wêze Hij is uit de luizen tr: hy is út 'e luzen, niten Zo veeg als een luis op een kam tr: sa faai, nuodlik as in lûs op 'e kaam Hij wordt v.d. luizen opgevreten tr: hy komt om yn lús en plús, komt yn lûs en mûs om Dat gaf geen luis tr: dat joech neat Die plant zit vol luis tr: dy plant sit ûnder de lús Een leven als een luis op een zeer hoofd tr: in libben as in lús op in seare holle Ben je dwaas? tr: bist besestere, besjestere, gek, mâl, sljocht? 't Is te dwaas om los te lopen tr: it is te gek om los te rinnen Zich verbeteren tr: jin ferbetterje Bij opbod verkopen tr: by opbod ferkeapje Bericht zenden tr: berjocht stjoere, tynge dwaan Bericht krijgen tr: berjocht, sizzen, tynge krije Een dringend bericht tr: in driuwend berjocht Een bevestigend bericht tr: in tatynge Een bericht dat iets niet doorgaat tr: in ôfberjocht, ôftynge Geen bericht, goed bericht tr: gjin tynge, goede tynge Iem. hoorndol maken tr: immen poer meitsje Botje bij botje leggen tr: hutsje by mutsje lizze, kokkebotsje Buitensporigheden tr: bûtensprongen, kromme, wyldesprongen In algemene bewoordingen tr: yn algemiene termen In deze bewoordingen tr: mei dizze wurden In welke bewoordingen? tr: mei hokker wurden? Gesteelde bladeren tr: blêden mei in stâle In, op daghuur werken tr: by, yn, om deihier arbeidzje, yn deihier stean De onbezorgde kost hebben tr: de ûnbesoarge byt hawwe, fan 'e ûnbesoarge byt libje Onbezorgd zijn over tr: net yn noed sitte oer Onbezorgd leven tr: der ûnbesoarge hinne libje De onbezorgde kost hebben tr: de ûnbesoarge byt hawwe, fan 'e ûnbesoarge byt libje Onbezorgd zijn over tr: net yn noed sitte oer Onbezorgd leven tr: der ûnbesoarge hinne libje V. Teeuwis noch Meeuwis weten tr: fan Téwis noch Méwis witte De auto, fiets nemen tr: mei de auto, op 'e fyts gean Iem. bij zich nemen tr: immen by jin nimme Op zich nemen tr: op jin nimme Tot zich nemen tr: nei, ta jin nimme Men neme ... tr: nim .. Geven en nemen tr: nimme en jaan Wat geven en nemen tr: healwyn sile Nemen wat je krijgen kunt tr: nimme wat men krije kin Iem. nemen zoals hij, zij is tr: immen nimme sa't er, se is Iets nemen voor wat het is tr: eat nimme foar wat it is Dat neem ik niet tr: dat lit ik my net sizze Op zijn minst genomen tr: op syn minst We nemen er nog een tr: wy nimme noch ien Daar kunnen we eentje op nemen tr: dêr kin ien op stean Het ervan nemen, het er goed v. nemen tr: it der goed fan nimme, der goed fan libje, ite, jin net lije litte, der jins tier fan nimme, it fleis yn 'e bûter stippe Op de foto komen, zetten tr: op 'e foto, op portret komme, sette Een gedurfde onderneming tr: in riskante ûndernimming, gefaarlik, nuodlik spul Een gedurfde constructie tr: in dryste konstruksje Een gedurfd toilet tr: in toilet der op ôf Een kwade, goede dronk (over zich) hebben tr: in ferkearde, goede drank oer jin hawwe Geen sjoege v. iets hebben tr: earne gjin sjoege fan hawwe Werkend, zijn werk hebbend. Werkzaam zijn op tr: wurkje op Bij iem. werkzaam zijn tr: by immen wurkje, yn 't wurk wêze Steeds werkzaam zijn tr: altyd warber, altyd yn 'e, oan 'e, te skrep wêze krachtig werkend. Een werkzaam middel tr: in krêftich, sterk middel Een werkzaam aandeel tr: in aktyf, grut oanpart Verhaal op iem. hebben tr: ferhaal op immen hawwe Op zijn verhaal komen, (zijn krachten herkrijgen) tr: op (jins, it) ferhaal komme, op 'e haal komme, de haal krije, yn it ferset komme even uitblazen tr: op moed komme, efkes útpûste Dat is hoogst onbeleefd tr: dat is (wol) tige, slim ûnfatsoenlik in de hevigste graad tr: op it slimst De storm was op zijn hoogst tr: de stoarm wie op it slimst Het mag op zijn hoogst tien euro kosten tr: it mei op syn heechst tsien euro kostje Het kost op zijn hoogst een, rijksdaalder tr: it kostet op syn heechst, op 'en, syn heechsten in ryksdaalder Ten hoogste voldaan tr: tige foldien Gevangenisstraf ten hoogste twintig jaar tr: finzenisstraf fan op, en heechsten tweintich jier Het water staat te stomen tr: it wetter stiet te stomen, te dampen Mouwschortje voor een kind (voor het morsen) tr: smots De verzenen tegen de prikkels slaan tr: de haksinen tsjin 'e prikels slaan Hij is te Rome geweest en heeft de paus niet gezien tr: hy hat te Rome west en de paus net sprutsen Op- en neergaan tr: opgean en delgean Iem. iets aanpoten (een ziekte) tr: immen eat oanpoatsje, oansette Gedomicilieerd te A. tr: wenjend, wenjende yn, te A., mei as fêst wenplak A Onder dienst gaan, zijn tr: ûnder tsjinst gean, wêze In vaste dienst tr: yn fêste tsjinst, foar fêst Bij een ander in vaste dienst zijn tr: by in oar yn tsjinst wêze, by in oar yn it wurk wêze, stean, ûnder in oar stean, by in oar wêze Uit de dienst geraken tr: út ('e) tsjinst reitsje, (ta) de doar út reitsje Een dienst hebben tr: in tsjinst hawwe Een andere dienst zoeken tr: in oare tsjinst sykje, (jin) feroarje wolle Iem. een dienst bewijzen tr: immen in tsjinst bewize, immen in tsjinst, deugd dwaan Tot uw dienst! tr: ta jo tsjinst! Waarmee kan ik u v. dienst zijn? tr: kin ik jo (earne mei) helpe? In dienst v. tr: yn tsjinst fan Dienst doen als tr: tsjinst dwaan as Dat kan nog wel eens dienst doen tr: dat kin noch wolris brûkt wurde In dienst stellen tr: yn wurking sette Buiten dienst stellen tr: bûten wurking stelle Dat staat mij ten dienste tr: dat haw ik ta myn foldwaan, dat is, stiet ta myn foldwaan Het is tot uw dienst tr: it is, stiet ta jo foldwaan Ten dienste v. tr: foar gebrûk by, op, ornearre foar De dienst uitmaken tr: it foar it sizzen, te sizzen hawwe De ene dienst is de andere waard tr: de iene tsjinst, deugd is de oare wurdich Met krijt aantekenen tr: oankrytsje (Bij iem.) in het krijt staan tr: by immen yn it boek, kryt, op it laai stean Met dubbel krijt schrijven tr: mei dûbel kryt, kastleinskryt skriuwe, goede swarte inket yn 'e pinne hawwe Voor iem. in het krijt treden tr: it foar immen opnimme De ark des Verbonds tr: de bûnsarke De degens kruisen, (debatteren) tr: stride, yn it gefjocht sitte, wêze, in kampslach, kampstriid, skermslach mei-inoar leverje, hawwe Een paard afjakkeren tr: in hynder bejeie, ôfjakkerje Met ijzel bedekt tr: izelich, izich Iets in de vingertoppen hebben tr: eat yn 'e fingers hawwe Kunstenaar tot in de vingertoppen tr: keunstner yn ieren en sinen Om op te vreten, je zou het opvreten, (gez. v.e. schat v.e. kind e.d.) tr: men soe it opfrette Opgevreten worden door de muggen, de zenuwen tr: opfretten wurde troch de miggen, de senuwen Hij keek me aan of hij me zou opvreten tr: hy seach my oan as woe er my opfrette Zou je jezelf niet opvreten? tr: soe men jinsels net opfrette, net fergrieme? Zijn hart, zich opvreten tr: jinsels opfrette Iem. wel kunnen opvreten tr: immen wol opfrette wolle Vette huidplooi, meer of minder v.h. lichaam afgescheiden vlees of vet tr: kwab tr: kwabbe kwabaal tr: kwab, kwabbe, Lota lota (L.) Een likeurtje tr: in likeurke Ongebleekte katoen tr: skier katoen, skierkatoen (it) V. ongebleekt katoen tr: skierkatoenen Zich katoen houden, (zich stil, rustig houden) tr: jin katoen hâlde Met kerven tr: kervich De onkerkelijken tr: de ûntsjerkliken In pontificaal tr: yn pontifikaal In pontificaal tr: yn pontifikaal Een groot verstand hebben tr: in ferstân hawwe foar twa Dat gaat mijn verstand te boven, daar kan ik met mijn verstand niet bij, daar staat mijn verstand bij stil tr: dat giet my boppe it ferstân, dêr kin 'k mei myn ferstân net by, dat rint my út it roer, dêr is gjin smiten mei de mûtse nei Zijn verstand gebruiken tr: jins ferstân brûke Gebruik toch je verstand! tr: brûk dochs dyn ferstân! Praten naar men verstand heeft tr: prate nei't jo wiis binne Zijn verstand verliezen tr: it ferstân ferlieze Iem. iets aan het, zijn verstand brengen tr: immen eat yn, foar, oan 't ferstân bringe Dat kan ik hem maar niet aan zijn verstand brengen tr: dat kin 'k him mar net oan 't ferstân krije Niet goed bij zijn verstand zijn tr: net goed by 't ferstân wêze, jins ferstân net hawwe Met al zijn verstand naar iets kijken tr: mei stúdzje earne nei sjen Het verstand komt met de jaren (niet voor de jaren) tr: it ferstân komt mei de jierren (as it komt) Met verstand aan het werk tr: mei ferdrach oan 't wurk Verstand hebben v. tr: ferstân hawwe fan Met dien verstande, dat ... tr: sa bedoeld, dat ... sa opfette, dat ...; mei it betingst, dat .. Nesten, (vodden, prullen) tr: neskerijen, nêsterijen Het nest bouwen tr: nêstmeitsje Een vogel op het nest betrappen (fig.) tr: immen yn 't nêst betraapje. Een nest vol, nêstfol (it): in nêstfol aaien Zijn eigen nest bevuilen (fig.) tr: jins eigen nêst beskite, besmoarkje Uit een goed nest komen tr: út in goed nêst komme Uit hetzelfde nest komen tr: fan ien aai, yn ien nêst útbret wêze In zijn nest liggen tr: yn, op 't nêst lizze In de nesten zitten tr: yn 'e brij, fysten, gloppe, mesken, niten, prommen, skuorsek sitte Iem. uit de nesten helpen tr: immen út 'e niten, prommen helpe, immen út 'e skuorsek helje Nesten zoeken, (ruzie zoeken) tr: stront sykje, strontsykje Een valse, verkeerde plooi tr: in ferkearde ploai, in falske tear, in pronsel Met valse plooien tr: fâldich tr: fâlderich Plooien in het voorhoofd tr: tearen, fâlden yn 'e foarholle De plooien gladstrijken tr: it wat behimmelje Zijn gezicht in de plooi zetten tr: jins gesicht yn 'e ploai sette Met zijn gezicht in de plooi tr: (tige) yn 'e ploai Nooit uit de plooi komen tr: nea ris út 'e ploai reitsje, yn 'e fâlden bliuwe, net út 'e earnstige fâlde te krijen wêze Een goede plooi aan iets geven tr: earne in goede draai oan jaan Iets erg betreuren tr: earne gjin wille om hawwe Zich verbazen tr: jin fernuverje Dat verbaast mij niet(s) tr: dat docht my (neat) gjin nij Slapen als een roos, marmot, os tr: sliepe as in roas, marmot, baarch, das, moalsek, mol, otter, (deade) poep, rôt, Turk Lekker slapen tr: lekker koese Door alles heen slapen tr: troch alles hinne sliepe Gaan slapen tr: jin deljaan, dellizze, jin nei sliepen jaan Slapende rijk worden tr: sliepend, sliependewei ryk wurde Ik zal er eens op, over slapen tr: ik wol my deroer, derop besliepe Bij een vrouw slapen, (geslachtsgemeenschap met haar hebben) tr: in frommes besliepe Hij zit altijd maar te slapen, (suffen) tr: hy sit altiten mar te sliepen Mijn voet slaapt tr: de foet sliept my Inkopen (doen) tr: ynkeapen (dwaan) Zeer onstuimig weer tr: needwaar (it) Blauwe kropduif tr: blaukroppert Hoog in de schouders zijn, hoge schouders hebben tr: heechskouderich wêze De schouders ophalen tr: oan 'e skouders lûke Iem. op de schouder kloppen tr: immen op it skouder klopje Zijn schouder(s) onder iets zetten tr: earne de skouders ûnder sette Op iem. schouders staan tr: op immen lynje Brede schouders hebben tr: in brede rêeh hawwe. Iets op zijn schouders laden, eat op 'e skouders nimme Iem. over de schouder aanzien tr: immen oer it skouder oansjen, immen skouderje Een staande lamp tr: in stânlampe, in steande lampe De lamp moet op tr: de lampe moat op De lamp hangt scheef, schuin, voorover, (er is geldgebrek) tr: de lampe hinget skean, foaroer Tegen de lamp lopen tr: tsjin 'e lampe oan rinne, yn 'e lampe, kers fleane, derfoar rinne, reitsje Klapbruggetje tr: flapbarte broeien. Er smeult verraad tr: der broeit wat fan ferried, ferried Afkomstig v. tr: ôfkomstich fan Ring v.e. kachel tr: kachelring, kachelrâne De ringen, (ringen voor hang- en zwaaioefeningen) tr: de ringen: yn 'e ringen swaaie De ringen op de horens v.e. hoe tr: de jierringen oan 'e hoarnen fan in ko De ringen in de boom tr: de jierringen yn 'e beam Een ring om de maan, zon tr: in ring om 'e moanne, sinne Een predikant uit de ring tr: in dominy út 'e ring Door een ringetje gehaald kunnen worden tr: der kreas útsjen Iem. om de hals vliegen tr: immen om 'e hals fleane De kogels vlogen ons om de oren tr: de kûgels fleagen ús om 'e earen Hij vliegt voor haar tr: hy fljocht foar har In de lucht, de lucht in vliegen tr: yn 'e loft, de loft yn fleane In brand vliegen tr: yn 'e brân fleane Hij vliegt niet hoog tr: hy fljocht net heech Hoger willen vliegen dan men kan tr: fierder springe wolle as de pols lang is, it seil heger lûke wolle as de mêst Ze zien vliegen, (niet goed snik zijn) tr: se net allegearre (op in rychje) hawwe, in slach mei de moalpûde hân hawwe dromen, suffen tr: fan tolve oere oant middei sjen, (acht, fjirtjin, fjirtsjin dagen) yn 'e nije wike op sjen Het is gevlogen tr: it is fuort Eruit vliegen tr: derút fleane Erin vliegen tr: deryn rinne, derfoar rinne, ritsje Er een laten vliegen tr: ien stappe litte Hij trappelde v. ongeduld tr: it baarnde him yn, it fleach him oan Trappelen v.d. kou tr: stampfuotsje fan 'e kjeld Trappelende paarden tr: triptraapjende, trippeltrappeljende hynders Niet staan te trappelen om ... tr: net stean te springen om .. Zich gorden (tot de strijd) tr: jin risse Iem. overtroeven (fig.) tr: immen fier oer kinne Terughalen. Iets op iem. verhalen tr: eat op immen ferhelje Wij moeten ons eerst een weinig verhalen, (op krachten komen) tr: wy moatte earst wer wat op (it, ús) ferhaal komme Verhalend proza tr: ferheljend proaza Het strijken. Aan de strijk zijn tr: oan 't striken wêze Strijk en zet tr: oates en toates Bloederige handen (t.g.v. verwondingen) tr: bluodrige, bluodderige stikkene hannen Een ouwe taaie, (een zeer vitaal iem.) tr: in taaienien Zich taai houden tr: jin taai hâlde Hou je taai!, (blijf gezond) tr: hâld dy mar goed! Een ouwe taaie, (een zeer vitaal iem.) tr: in taaienien Zich taai houden tr: jin taai hâlde Hou je taai!, (blijf gezond) tr: hâld dy mar goed! Trouw blijven, zijn aan zijn beginselen tr: jins begjinsels trou bliuwe Hij bezocht trouw zijn zieke vriend tr: hy besocht trou syn sike freon Trouw blijven, zijn aan zijn beginselen tr: jins begjinsels trou bliuwe Hij bezocht trouw zijn zieke vriend tr: hy besocht trou syn sike freon Te goeder trouw handelen tr: yn goetrou, sûnder ferkearde bedoelingen hannelje Te kwader trouw handelen tr: yn kweatrou, mei ferkearde bedoelingen hannelje Hij was geheel te goeder trouw tr: hy hie neat ferkeards yn 't sin, gjin ferkearde bedoelingen Te kwader trouw zijn tr: ferkearde bedoelingen hawwe Huwelijk; de huwelijkse staat. Tot de trouw komen tr: trouwe In de trouw komen de zorgen tr: yn jins trouwen komme de soargen Het is beulen tr: it is moardzjen Iem. in de peiling hebben, (het oog op iem. hebben) tr: it each op immen hawwe, immen op it each hawwe, immen op 'e kuer, loer hawwe iem. in de gaten hebben tr: immen yn 'e rekken hawwe Enigszins kreupel tr: krepelich, kreupelich, krik Het paard loopt enigszins kreupel tr: it hynder is net fris, pikt wat Kreupel gaan tr: bryk rinne, oersidich, oer de side gean, rinne, kwealik gean, rinne, kwelts rinne Kreupele stijl tr: (in) kreupel bynt, kreupelbynt, kreupele stile Enigszins kreupel tr: krepelich, kreupelich, krik Het paard loopt enigszins kreupel tr: it hynder is net fris, pikt wat Kreupel gaan tr: bryk rinne, oersidich, oer de side gean, rinne, kwealik gean, rinne, kwelts rinne Kreupele stijl tr: (in) kreupel bynt, kreupelbynt, kreupele stile Lichamelijke opvoeding tr: lichaamlike opfieding, gymnastyk In harmonie met tr: yn harmony, ienklang mei Overleden zijn tr: ferstoarn, rêst, wei(reizge) wêze, út 'e tiid wêze Ze is overleden zonder nog iets te zeggen tr: wy hawwe gjin wurden mear fan har hân Iem. overlijden aanzeggen tr: it leed omsizze, leedsizze Iem. overlijden in het dorp aanzeggen tr: de buorren oansizze In lij vallen tr: yn lij, yn 't lij, yn ' e lijte falle Zoeken naar tr: sykje om Overal zoeken tr: oeral sykje, sykje dêr't it is en dêr't it net is Ik heb mij gek gezocht tr: ik haw my it apesoer, it soerbrânen, haw my blau, staf, stiif, ûngelokkich socht Het is niet wat ik zoek tr: it is myn sin net Niet kunnen vinden wat men zoekt tr: jins sin net fine kinne Naar zijn woorden zoeken tr: om 'e wurden sykje Iem. zoeken (fig.) tr: immen sykje, immen altyd hawwe moatte Zoeken te ... tr: sykje te ..., besykje te .. U hebt hier niets te zoeken tr: jo hawwe hjir neat te sykjen Dat is nog ver te zoeken tr: dat is noch fier te sykjen Niet meer weten waar men het zoeken moet tr: net mear witte wêr't jo it sykje sille, moatte Het zoeken in ... tr: it sykje yn .. Overal iets achter zoeken tr: oeral eat efter sykje, oeral eat út tinke Dat had ik niet achter hem gezocht tr: dat hie 'k by him net socht Op bedaarde wijze tr: bedaardwei Door en door bedaard tr: trochbedaard Het onderstelde tr: it ûnderstelde In de maak tr: yn 'e maak Kleine ophaalbrug tr: flapbarte Hij is topzwaar, (dronken) tr: hy is kopswier, topswier Hij is topzwaar, (dronken) tr: hy is kopswier, topswier Verzorging, voeding e.d. In zijn eigen onderhoud voorzien tr: goed foar jinsels wêze, yn jins eigen foarsjen Buikloop hebben tr: yn 'e loop wêze, rinlivich wêze, lopich wêze Iem. een ambacht leren tr: immen oansette foar, opbringe yn in ambacht, immen yn in fak opbringe, immen in fak leare Een ambacht leren tr: op in ambacht gean, in fak leare Twaalf ambachten, dertien ongelukken tr: tolve ambachten en trettjin ûngelokken, alles oanhelje en neat bedije Zich gereedhouden tr: jin klearhâlde De kameraden tr: de kammeraten, de maten Niet v.e. goed ras tr: ûnsoartich Er zit ras in hem, (pit) tr: der sit elemint, ferhef, kriich, kerrel en stôk yn him 't Is me het ras!, (volk v.h. laagst allooi) tr: it is sok ras! Met rasse schreden tr: mei rêde stappen Met rasse schreden tr: mei rêde stappen Dat is weinig zinvol tr: dat hat net folle, in bytsje doel Het is wel zinvol te ... tr: it hat wol doel om te .. Met wortel en tak tr: mei ierde en oer Vlas op de wortel verkopen tr: flaaks op 'e woartel ferkeapje Wortel schieten tr: woartel sjitte, woartelsjitte Ergens wortel schieten (v. personen) tr: earne woartel sjitte Die nieuwe ideeën hebben hier flink wortel geschoten tr: dy nije ideeën hawwe har hjir aardich set De steven wenden tr: de koers, koerts, fan koers, koerts feroarje De steven wenden naar tr: (de) koers, koerts sette nei Beslaan, (ruimte in nemen) tr: beslaan, ynhawwe Een paard beslaan tr: in hynder beslaan, op izers sette, op fjouweren sette Beslagen (v. paard) tr: beslein, op 'e fjouweren beslein Meel in melk beslaan tr: moal yn molke beslaan, beklopje Een beslagen tong tr: in besleine tonge, in tonge mei in hûd derop Helder glanzen tr: blierkje Glanzen v. gezondheid tr: angelje, ankje, appelje, blierkje Glanzend v. gezondheid tr: angelich, appelich, ervich Guitenstreken uithalen tr: fiten, setten úthelje, útheve, út 'e wei sette, biizje Iets naar boven taliën tr: eat mei in taalje nei boppen, omheech hise Duiken als een eend tr: dûke as in otter Onder de wol duiken tr: ûnder de wol krûpe Onnauwkeurigheden tr: ûnkrekte dingen, feiten, saken, ûnkrektichheden Een zware onweerslucht tr: in swiere tongerloft, kaken Haast is nog niet half tr: hast is (noch mar) heal (en in ko is gjin keal) Kom je haast? tr: komst hast? Is het al haast zover? tr: no, sil it ek hast ris wêze In vliegende haast, met drie, zeven haasten tr: yn, mei (alle) haast, yn, mei (alle, sân, tsien, santjin, tûzen) hasten In de(r) haast tr: ynderhaast, ynderhaasten, ynderhast, yn 'e haast, út ('er) haast, út 'e haast wei Er is haast bij tr: der is haast by Er is geen haast bij tr: der is gjin haast by, it baarnt, driuwt net Er is grote haast bij tr: it baarnt op 'e neil, it driuwt Is er zo'n haast bij? tr: is der sa'n haast by, is der sa'n driuw yn? Haast hebben tr: haast hawwe Ik heb haast tr: it driuwt my Nooit haast hebben tr: it altyd oan tiid hawwe, gjin driuwen hawwe Haast maken tr: haast meitsje Ergens haast mee maken tr: earne haast mei meitsje, earne faasje efter sette Hoe meer haast, hoe minder spoed, haast en spoed, zelden goed tr: hurdrinners binne dearinners, in stadige rinner komt der ek Achterliggen bij iem. tr: immen benefterstean Een halve neef tr: in heale neef Hij was haar neef tr: hy wie har neef tr: hy wie in neef ta har Met een klapbus schieten tr: bosje, bosserje, bosterje, bossjitte Dat is reuze tr: dat is geweldich, kolossaal Reuze! tr: prachtich!, hartstikke moai Dat heb je reuze gedaan tr: dat is geweldich, kolossaal fan dy De eer komt hem toe tr: him komt de eare ta Ere wie(n) ere toekomt tr: eare wa't eare takomt, alle hilligen moatte har waaks hawwe Zijn naam, een maaltijd eer aandoen tr: jins namme, it miel eare oandwaan Ere zij God tr: eare oan God In ere houden tr: yn eare hâlde Tot ere strekken tr: ta eare strekke. Ik heb de eer u te berichten, ik kin jo meidiele Met wie heb ik de eer? tr: wa haw ik foar, mei wa is it? Iem. de laatste eer bewijzen tr: immen de lêste eare bewize, oandwaan, bringe Eer v. iets hebben, halen, eer met iets inleggen tr: earne eare mei behelje, mei ynlizze Er is geen eer aan te behalen tr: der is gjin eare oan te beheljen, der is net folle lof oan Bedanken voor de eer tr: betankje foar de eare De eer ophouden tr: de eare ophâlde Zijn eer verliezen tr: jins eare ferlieze, raar delkomme (Op) mijn woord v. eer tr: op myn wurd (fan eare) In (alle) eer en deugd tr: yn eare en deugd Iem. in zijn eer tasten tr: immen (yn syn eare) tenei komme, immen op 't sear komme, immen delhelje Hij acht zijn eer aangetast tr: dat komt syn eare tenei, dat komt him yn syn eare Dat komt mijn eer te na, (dat is onverenigbaar met mijn eer) tr: dat is myn eare tenei 's Lands wijs 's lands eer tr: lânswize, lânseare De eer aan zich houden tr: de eare oan jinsels hâlde Met ere tr: mei eare Een meisje haar eer ontnemen tr: in faam skeine, tenei komme Zij is haar eer kwijt tr: de blom is fan har ôf, hja hat hat botsen fersnobbe, se hat har ûlen fleane litten, se hat har hoefizer ferlern Ter ere van tr: ta eare fan Geen eer v. iets hebben tr: earne gjin eare fan hawwe bepaald. Niet dadelijk ... tr: net direkt ..., just net (hiel) .. vlak. Dadelijk naast, achter tr: direkt, fuort, neist, efter Het schappelijk met iem. maken tr: (foar) immen skewiele Een schappelijke kerel tr: in skaplike, skewielige keardel Het schappelijk met iem. maken tr: (foar) immen skewiele Een schappelijke kerel tr: in skaplike, skewielige keardel De fut is eruit tr: de furt, fuort, pof, puf is derút Er zit geen fut in tr: der sit gjin furt, foarsje, fuort, helm, kriich, skreau yn Een velletje aan het vlees tr: in feltsje, geiltsje oan it fleis Een vel papier tr: in stik papier De vellen hangen erbij, (de lappen) tr: de fellen en bellen hingje derby Een oud vel, (oude vrouw) tr: in âld fel In geen goed vel steken tr: yn in min fel sitte, krap, nau, strak yn 't fel sitte Iem. het vel over de oren halen tr: immen it fel oer de nekke helje, strûpe, immen it helter útstrûpe Vel over been zijn tr: fel en bonken wêze Uit zijn vel springen tr: út jins, it fel springe Niet drinkbaar zijn tr: net te drinken wêze Poffertjes bakken tr: boffertsjebakke Gemeenheden, (vuile taal) tr: goar, smoarch praat gemene daden tr: gemienichheden, smychterij, smychtestreken Mijn rug jeukt tr: de rêch jokket my Het jeukt mij op de rug tr: it jokket my op 'e rêch Jeuk mij eens op de rug tr: jokje my de rêch ris Mijn handen, vingers jeuken (om hem een pak slaag te geven) tr: de hannen, fingers, fingerseinen jokje my De rug jeukt hem, (hij wil een pak slaag) tr: de hûd, rêch jokket him Mijn maag jeukt tr: de mage jokket my, hinget my op, oer de side, op 'e klompen Op gevorderde leeftijd tr: op jierren In het Frans aardig gevorderd zijn tr: mei it Frânsk aardich op stap, op wei wêze In gevorderde staat van ontbinding tr: yn fiergeande steat fan ûntbining Voor gevorderden tr: foar trochsetters Tegenwoordig, onvoltooid deelwoord tr: fuortsettend muiwurd Verleden, voltooid deelwoord tr: ôfslutend mulwurd Niet erg zwaar tr: net oerswier Tien pond zwaar tr: tsien pûn Zwaar geld, (grote geldstukken) tr: grutte stikken jild grote geldsommen tr: grouwe stikken jild De zware industrie tr: de swiere yndustry Het ligt mij zwaar in de leden tr: it leit my swier op 'e lea Mijn benen zijn zo zwaar als lood tr: it is my swier yn 'e skonken Zwaar op de hand zijn tr: swier op 'e hân wêze Zwaar eten tr: dreech iten Zwaar op de maag liggen tr: dreech yn 'e, swier op 'e mage lizze Een zware dominee tr: in swiere dominy Zware jongens, gevallen tr: swiere jonges, gefallen Zwaar ziek tr: slim siik Zwaar verkouden tr: slim ferkâlden Zwaar werk tr: dreech, swier, stoer wurk Het valt hem zwaar tr: it falt him swier Zware grond tr: swiere, stive, wrede grûn Zwaar land tr: swier, stiif, wreed lân Niet erg zwaar tr: net oerswier Tien pond zwaar tr: tsien pûn Zwaar geld, (grote geldstukken) tr: grutte stikken jild grote geldsommen tr: grouwe stikken jild De zware industrie tr: de swiere yndustry Het ligt mij zwaar in de leden tr: it leit my swier op 'e lea Mijn benen zijn zo zwaar als lood tr: it is my swier yn 'e skonken Zwaar op de hand zijn tr: swier op 'e hân wêze Zwaar eten tr: dreech iten Zwaar op de maag liggen tr: dreech yn 'e, swier op 'e mage lizze Een zware dominee tr: in swiere dominy Zware jongens, gevallen tr: swiere jonges, gefallen Zwaar ziek tr: slim siik Zwaar verkouden tr: slim ferkâlden Zwaar werk tr: dreech, swier, stoer wurk Het valt hem zwaar tr: it falt him swier Zware grond tr: swiere, stive, wrede grûn Zwaar land tr: swier, stiif, wreed lân Hooi persen tr: heaparse tr: heaparsje Door de nood geperst tr: út need, fan lijen De geleiding der verwarming tr: de buizen fan 'e ferwaarming, de ferwaarmingsbuizen IJzer is geschikt ter geleiding v. elektriciteit tr: izer is gaadlik foar it lieden fan elektrisiteit, om elektrisiteit te lieden Je moet die verkoudheid goed uitvieren tr: do bist sa ferkâlden, meist dy wolris goed útfiere De koorts uitvieren tr: de koarts útfiere Een kriezeltje zout tr: in krisseltsje sâlt De deur op slot doen tr: de doar op 't slot dwaan Iets achter slot houden tr: eat goed opbergje, bewarje Iem. een slot op de mond leggen tr: immen de mûle snuorje, teamje iem. achter slot (en grendel) zetten tr: immmen opslute, opskoattelje, immen efter de doar, doarren sette Het slot v.e. geweer tr: de skoattel fan in gewear Tot slot tr: as lêste Ten slotte noem ik nog ... tr: as lêste neam ik noch .. Ten slotte kwam hij terug tr: einlings, einlings en te'n lêsten kaam er werom Je hebt ten slotte je huis nog tr: do hast op 't lêst dyn hûs noch Batig slot, (saldo) tr: oerskot (it) Nadelig slot tr: tekoart (it) Bij, per slot van rekening, per slot tr: by (it) einbeslút, yn it einbeslút, eintsjebeslút, by einsluten, yn, op it einsluten Dat heeft slot noch zin tr: der sit gjin slot, slot noch sin, styl yn, it hat slot noch styl Een brok v. een ... tr: in hufter fan in .. Een brok ongeluk tr: in grut (stik) ûngelok Een brok v.e. meid tr: in frommes as in lôge Eén brok enthousiasme tr: ien bonk, bonk(e), brok entûsjasme Het is me een lief, lekker brokje, (man, jongen) tr: it is sa'n pop, it is my in leavenien De brokken uit zijn mond sparen tr: it út 'e mûle belije moatte Iem. de brokken in de mond tellen, uit de mond kijken tr: immen de biten yn 'e mûle tatelle Brokken maken tr: brokken meitsje Iem. met de brokken laten zitten tr: immen derfoar opdraaie litte Een brok in de keel tr: in brok, stik yn 'e kiel Kapotte mazen (in visnet) tr: mêskbrek, meskbrek Door de mazen (v.h. net) kruipen tr: tusken de mesken troch glûpe, troch de mesken strûpe Veranderlijk als de wind tr: hinne en wer as de wyn Een veranderlijk humeur hebben tr: ritich wêze, hinne en wer wêze, gauris yn 'e wjerweide wêze Veranderlijk weer tr: los, ûnstadich, lumich, wankel, wif waar Het is veranderlijk weer tr: it waar is by riten, ritich, bros, malkerich, it waar lumet (om), malket, tribelet om, tribelet (hinne en wer) Een veranderlijke wind tr: in malkerige, rinnende wyn De wind is veranderlijk tr: de wyn malket, mealket, moalket De fortuin is veranderlijk tr: it lot is wif Het klotsende water tr: it skolperjend wiet Klotsend tr: skolperich Ontvangen, krijgen, nemen. Een salaris genieten v. tr: in salaris hawwe, krije fan Een goede gezondheid genieten tr: goed sûn wêze Een goede opvoeding genieten tr: goed opbrocht wurde Vertrouwen genieten tr: (it) fertrouwen hawwe, fertroud wurde Het (eten) is niet te genieten tr: it is net te fretten Hij is niet te genieten vandaag tr: hy is min, net te brûken hjoed Iets zonderlings tr: nuveraardichheid, nuverichheid, nuverheid Kapitein op een groot (zee)schip tr: grutskipper Er hoort één kapitein op het schip (fig.) tr: der hearre gjin twa grutte mêsten op ien skip, op in skip moat ien grutte mêst wêze Het zal mij benieuwen tr: sil my benije, it sil my nij dwaan Het zal mij erg benieuwen tr: it sil my stomme nij dwaan Lebbige kaas tr: lêbige tsiis Een lebbig wijf tr: in lêbich wiif Iem. in zijn klauwen krijgen tr: immen yn 'e klauwen, kloeren krije Een ontstoken klauw tr: in kleipoat Dat ruimt op tr: dat rommet op De boel opruimen tr: opromming, romte meitsje, (der) regaad (yn) meitsje, der trochslach yn meitsje De kamer opruimen tr: de keamer oprêde De tafel opruimen tr: de tafel ôfnimme, ôfrêde, ôfromje, ôfrommelje De boel vlug wat opruimen tr: de boel gau wat opromje, ferlûke De natte plunje tr: de wiete bringst, brot, krous, pels (Op) de trompet blazen, de trompet steken tr: op 'e trompet blaze Ergens verstomd v. staan tr: earne stom foar stean, jin earne oer besauwe, earne fan besauwe De koeien verweiden tr: kijferweidzje Manusje v. alles tr: boantsjelap, hantsjemuoisknecht, tûzenpoat Een manusje v. alles zijn tr: yn alle silen mak wêze Afgescheiden etter tr: dracht Een etter, (een naarling) tr: in aakliksma, in misliksma Aanvallig meisje tr: float Waar heb je dat opgedaan tr: wêr hast dat opdien? Een verkoudheid opdoen tr: kjeld skypje Zich opdoen tr: jin opdwaan Kunstbroeders tr: keunstbruorren Ertussenuit steken tr: der ta'n út stekke, stykje Ertussenuit trekken tr: fuortgean Ertussenuit knijpen, (heimelijk verdwijnen) tr: útknipe, derút knipe, útnaaie, derút naaie sterven tr: derút knipe Bij, door loting tr: troch, mei lotsjen Hij is in de loting gevallen tr: hy is oanlotte Kapsie maken tr: earne kapsje op meitsje Blauw zien v.d. kou tr: blau sjen fan ellinde, fan 'e kjeld Kou lijden tr: kjeld lije, kjeldlije Vergaan v.d. kou tr: fergean, ferharje, ferkomme fan 'e kjeld, it bestjerre fan 'e kjeld, ferhiperje, fermjirkje, ferpikelje Ze bezwijmt v.d. felle kou tr: de kjeld slacht har om it hert Vochtige koude tr: wetterkjeld Kou t.g.v. vorst tr: froastkjeld Er is kou op komst tr: de loft tekenet allegear kjeld, it waar is kjelderich, de loft liket kjelderich Kou vatten tr: beklomje, it wei krije Kou gevat hebben tr: it (skjin) wei hawwe Een kou opdoen tr: kjeld skypje Ernstig kou gevat hebben tr: fol kjeld, kjeldstoffen sitte, in bealchfol, hûdfol, lichemfol, liiffol kjeld (skipe) hawwe, de kjeld yn 'e hûd, lea, yn 't liif hawwe Kou op de maag tr: kjeld yn 't liif, op 'e mage Kou op de blaas tr: kjeld op 'e blaas, op 't wetter Kou bij zich hebben tr: kjeld by jin hawwe Dat is allemaal kou tr: dat is allegear kjeld De kou moet van die drank af tr: de skrik moat derôf Iem. in de kou laten staan tr: immen yn 'e kjeld stean litte Door brasserij verteren tr: dertroch bringe, jeie In de etalage tr: yn 'e etalaazje, foar de glêzen Doorvoelde poëzie tr: ynlike poëzy Zemelen tr: simmels Een dubbele boterham tr: in dûbel, dûbeld stik, twa stikken (bôle) opinoar Boterhammen mee naar zijn werk nemen tr: op in, it stik, op stikken wêze Iets op zijn boterham krijgen tr: eat op jins brea krije Zijn boterham verdienen met tr: jins brea fertsjinje mei Een goede boterham verdienen tr: jins brea fertsjinje, in grou stik brea fertsjinje Boterham eten tr: brea-ite, in brok, brokje, stik ite Iem. over de valreep zetten tr: immen oer board, oerboard sette Een glaasje op de valreep tr: in hapke oer de team, ien foar 't ôfwennen, in ôfstekker Op de valreep staan tr: op 'e sprong stean, klear stean om fuort Aan mond-en-klauwzeer lijdend tr: tongsiik Zich Vrijpleiten tr: jin frijprate Met, op een bof, (plotseling) tr: mei, yn in barst, mei in slach Met één bof, (ineens) tr: yn ien slach Zich de bof eten tr: jin te skande ite, de bast, it liif op 'e least sette De bof krijgen tr: de koer (op) krije, de skop krije Wat een bof dat ik je zie tr: wat in tref, treffer, gelok dat ik dy sjoch Iets op de (wilde) bof doen tr: eat op 'e dolle roes, op goed, wyld aventoer dwaan Het roven tr: róverij. roverij Zich laten keuren tr: jin keure litte Daar kan ik v. meespreken tr: dêr kin 'k fan meiprate Koortsig zijn tr: koartsich wêze, koarts Onder de lea hawwe Een schot lossen tr: in skot, skoat losse Onder schot hebben, krijgen tr: ûnder skot, foar it skot krije Buiten schot blijven tr: bûten skot bliuwe lading. Hij is geen schot kruid waard tr: hy is it deaslaan, deaskoppen net wurdich Aan schot gaan tr: op skot gean, sjitte Er schot achter zetten tr: der faasje, gong, feart efter sette eind dat een persoon of plant opschiet, groeit. Nu begint de jongen schot te krijgen tr: no begjint de jonge hurd omheech te sjitten Er komt schot in de tarwe, (vroegtijdige ontkieming) tr: der komt skot yn 'e weet het laten vieren v.d. kabels. Een touw schot geven tr: in ton bod jaan zekere vroegere belasting. Schot en tot betalen tr: skot en lot betelje Toenadering zoeken tr: kontakt sykje Te duiker tr: de, dy, te deaker, deker, diker, deuker Koehakken hebben (v. paard) tr: koosk stean Ik heb rasdieren tr: ik bin yn it laach Een vijftal ... tr: fiif ... De voltrekking v.e. huwelijk tr: it sluten fan in houlik De voltrekking v.e. vonnis tr: it útfieren fan in fûnis De losheid v.e. weefsel tr: de lossens, lostrieddigens, lostriedderigens fan in weefsel Marginale aantekeningen tr: oantekeningen yn 'e marzje, kanttekens tr: oantekeningen De ruimte tot verandering is marginaal tr: der kin net folle feroare wurde V. marginale betekenis tr: fan marzjinale, marginale betsjutting, bykomstich Zilvervisje Een kist vol tr: kistfol (it) Kistjes, (soldatenschoenen) tr: kistkes, kistjes Een vlagerige wind tr: in fleagerige, flagerige, skuorderige, skuorrige, hoarlige wyn De wind is vlagerig tr: de wyn is fleagerich, flagerich, hoarlich, pûsterich, skuorderich, skuorrich, de wyn skuort, it fleaget, it hoarlet, it waait rillich Keet maken tr: keet hawwe Keet schoppen, trappen tr: keet skoppe Een tikje mosterd tr: in (lyts) bytsje moster Een tikje geduld tr: in (lyts) bytsje, efkes geduld Een tikje mooier tr: in knikje, justjes moaier Voordat. Hij moet zich goed voorbereiden, alvorens hij dit doet, alvorens dit te doen tr: hy moat him goed tariede, eardat, ear't, alear't er dit docht Het wormvormig aanhangsel (v.d. blindedarm) tr: de termfinger Drukkend (zonder zonneschijn) tr: ljoensk, ljuensk Wilde eend tr: wylde ein, Anas platyrhynchos L Eenden houden (voor de verdienste) tr: einebuorkje Een (lelijke) eend, (een bep. soort auto) tr: in ein Een vreemde eend in de bijt tr: in frjemde ein yn 't bit Niet stilzitten tr: net stilsitte Een goed ontwikkeld dier tr: in goed útlein, útwoeksen bist Uit voorzorg tr: út foarsoarch De flarden hangen erbij tr: de flarden en raffels hingje him, har by de hûd del, de klean hingje him, har yn fellen en bellen by de hûd del Aan flarden tr: yn, te flarden, oan(alle) flarden, oan fodden Mismaakt iem. tr: misfatsoen (it), mismodel (it), wanbestek (it), misskik Goudpelde kippen tr: goudpellen Door iem. overschaduwd worden tr: net by immen yn 't skaad stean kinne Dit zal geen standhouden tr: hjir komt grif in slach op Een gejuich aanheffen tr: begjinne te jûchheien, jûchheiroppen Lucht in de band pompen tr: lucht, wyn yn 'e bân pompe Een wagen op lucht, (een wagen met luchtbanden) tr: in wein op lucht, wyn dampkring tr: loft Iets in de lucht laten vliegen tr: eat yn 'e loft fleane litte Je kunt voor mijn part in de lucht vliegen tr: do kinst om myn part opfleane, opwaaie In de lucht zweven (fig.) tr: dizich, dizenich wêze Dat hangt in de lucht, (dat is geheel ongefundeerd) tr: dat hat alhiel gjin grûn dat dreigt los te komen tr: dat driget Dat is uit de lucht gegrepen tr: dat binne mar fermoedens Uit de lucht komen vallen, (geheel onverwachts komen) tr: út 'e loft fallen komme deel v.d. dampkring bij de aarde; atmosfeer tr: lucht Droge, verse lucht tr: drûge, frisse lucht Verandering v. lucht tr: feroaring fan lucht adem tr: lucht Geen lucht krijgen tr: gjin lucht krije kinne, de siken net krije kinne Zijn gemoed lucht geven tr: it moed romje, jin ûntlestigje, jin útwierje Doen alsof iem. lucht is tr: immen net sjen (wolle) In de open lucht tr: ûnder de bleate, iepen loft Behoefte hebben aan lucht tr: ferlet hawwe fan 'e bûtenlucht Een luchtje scheppen tr: yn it waar sjen, jin ferloftigje, jin ferluftigje, sjen wêr't de fûgels fleane wolkgevaarte tr: bui Er komt een lelijke lucht opzetten tr: der komt in rare loft opsetten reuk, geur, stank. Een lucht v. gas, tabak tr: in lucht, stank fan gas, tabak De hond kreeg de lucht v.h. wild tr: de hûn krige de lucht fan it wyld De lucht v. iets krijgen, (kennis krijgen v. iets) tr: de lucht, rook fan eat krije, eat yn 'e noas krije Daar is een luchtje aan tr: der is in (ferkeard) rookje oan, der is in ferkearde lucht oan Dit horloge, deze fiets, schoen moet gemaakt worden tr: dit horloazje, dizze fyts, skoech moat makke wurde, moat nei de makker Niet gemaakt, (niet gerepareerd) tr: ûngemakke Iem. iets maken, (iem. iets vermaken) tr: immen eat meitsje Ik heb mezelf niet gemaakt tr: ik haw mysels net makke Veel geld maken tr: in soad (jild) meitsje Iem. wel kunnen maken en breken tr: immen wol meitsje en brekke kinne Dat maakt dat zij niet durft tr: dat makket, docht it, dat hja net doar Ergens niet veel v. maken tr: earne net folle fan meitsje Ervan maken wat ervan te maken valt tr: der mar in mouwe oan meitsje, passe, sette Iem. niets kunnen maken tr: immen neat meitsje, leare kinne Je hebt daar niets te maken tr: do hast dêr neat te meitsjen Ergens ((n)iets) mee te maken hebben tr: earne ((n)eat) mei te krijen, meitsjen hawwe Ik heb met jou niets te maken tr: ik haw mei dy neat te krijen, meitsjen Niets met iem. te maken willen hebben tr: neat mei immen te meitsjen hawwe wolle, gjin gedoente, dwaan mei immen hawwe wolle Ik wil niets meer met hem te maken hebben tr: ik bin mei him útlotte Met iem. te maken krijgen tr: mei immen te meitsjen, te rêden krije Het goed maken tr: it bêst meitsje Hoe maakt u het? tr: hoe is 't (mei jo)? Het goed met iem. maken tr: it goed mei immen meitsje Het ernaar gemaakt hebben tr: it dernei makke hawwe Ik weet het beter, goed gemaakt, we ... tr: ik wit wat betters, wy .. Dat gaat het helemaal maken tr: dat wurdt him hielendal Maak het nou! tr: kom no!, hâld op, ju! Maak het een beetje! tr: skik it in bytsje! Dat kun je niet maken tr: dat kinst net dwaan Zeemanschap gebruiken tr: seemanskip brûke Er is met hem te eggen noch te ploegen tr: it is swier ploegjen mei him Context (m.b.t. zinsverband) tr: kontekst, omtekst Gebukt gaan onder iets tr: earne ûnder lije Kop v.h. roer tr: helm Wreed op het roer zijn, (loefgierig) tr: wreed op it roer wêze, oertwinge Het schip is wreed op het roer tr: it stjoert net rom Scherp op zijn roer zijn tr: weak op it roer wêze Traag reageren op het roer tr: flau op it roer wêze Uit het roer lopen tr: út it roer rinne, snije Te roer, aan het roer staan tr: te roer, oan it roer stean Aan het roer staan, zitten (fig.) tr: oan it roer stean, wêze, oan it stjoer sitte Het roer uit handen geven tr: it stjoer út ('e) hannen jaan Aan het roer komen (fig.) tr: it heft yn hannen krije In rep en roer Hompelen en strompelen tr: hompe en stompe Het bijeenbrengen in paren. De paring v. kousen, sokken tr: it byinoar sykjen fan hoazzen, sokken De paring v. dansers tr: it yn pearen, twa by twa setten fan dûnsers Ongekleed zijn tr: gjin klean oan hawwe Gaten toestoppen tr: gatten tastopje, tichtstopje De stakkerd wat toestoppen tr: de stakkert wat tatriuwe, tamoffelje Een kind toestoppen, (instoppen, goed toedekken) tr: in bern bestopje Goedkoop is duurkoop tr: goedkeap is faak djoerkeap Dam, deur die als inrit dient tr: ynreeddaam, ynreeddoar Flauw praatje. Om een smoesje verlegen tr: om in praatsje ferlegen Doelloos ronddolen tr: doarmje: oer de heide doarmje Een grondboring verrichten tr: grûnboarje Binnenskamers blijven tr: yn 'e, jins keamer bliuwe Iets binnenskamers afhandelen tr: eat yn stilte, ûnderinoar, ûnderling ôfhannelje Stuk kuiphout tr: klucht, kûpersklucht, kûperskluft Mannetjesputters tr: baasmannen Dat is broddelwerk tr: dat is broddelwurk, dat is in broddelboel belasteren. Iem. bekladden tr: immen bekladzje, oankladzje, beslanterje, immen in kladde nei jaan Beklad worden tr: bekladde, oankladde wurde, de kladde nei krije Een uitsluitend recht tr: in eksklusyf rjocht Uitsluitend zinsverband tr: útslutend sinferbân De klok luidt tr: de klok liedt Hoe luidt dat verhaal? tr: hoe is dat ferhaal? De brief luidt als volgt tr: de brief giet sa De (grote) klok luiden tr: eat oan 'e grutte klok hingje De kleine luiden tr: de lytse lju Diep in het noorden tr: heech yn it noarden Het hoge Noorden tr: it hege noarden Op, uit het noorden tr: op, út it noarden Deur, raam op het noorden tr: noarddoar, noardrút (it) Ten noorden v. tr: noard (fan), benoarden Een jurk met te veel frutseltjes tr: in jurk mei tefolle tierelanteintsjes Je kunt hem wel uitwringen tr: it wetter rint him ta'n alles út De schellen vallen hem v.d. ogen tr: de skilen falle him fan 'e eagen Veel kracht in de armen, handen bezitten tr: earmsterk, hânsterk wêze Met kracht tr: mei krêft Met grote kracht, (met geweld) tr: mei kûgelfoarsje Dat kost kracht tr: dat kostet krêft Boven zijn kracht lopen, werken tr: jin út 'e mik, út 'e miken rinne, skreppe Zijn krachten nemen af tr: hy kin (it) net lykhâlde Zijn krachten komen terug tr: de sterkens wint wer oan Uit zijn krachten groeien tr: út 'e krêften, út 'e macht waakse Met vereende krachten tr: mei (alle) mannemacht God geeft kracht naar kruis tr: God jout elk kjeld nei 't er klean hat Uit eigen kracht tr: op eigen krêft Dat gaat boven, eist te veel v. mijn krachten tr: dat rint, set, slacht my om 'e hannen gear, dat is my te fûstich, mânsk, dat is my mânskernôch, oermânsk, dat rint my oer it mêd, dat giet my boppe, oer de meuch, dat rint my oer it roer Het ging boven mijn krachten tr: ik hie myn meuch deroan Al zijn krachten inspannen tr: alle krêften oanspanne, de hûd derfoar hâlde, sette, derop lizze, deroan weagje Ergens zijn volle kracht aan wijden tr: earne de (hiele) hûd op sette, earne mei de hiele hûd op falle, earne de rêch ûnder sette In de kracht v. zijn leven zijn tr: op it bêst, yn 'e klink, krêft fan jins libben, yn gâns en blâns wêze Met volle kracht, mei tr: yn 'e, út 'e (fûle) foarsje Veel kracht hebben (v. machines) tr: gâns te sizzen hawwe Er zit kracht in die spijs tr: der sit kerl en stôk yn, der sit lichem yn V. kracht zijn tr: jilde Terugwerkende kracht tr: weromwurkjende krêft Met terugwerkend kracht tot ... tr: mei weromwurkjende krêft oant ... it giet werom oant .. Uit kracht v. tr: op grûn, út krêft, om reden fan Een bevoegde, ervaren, geschikte, (on)betaalde kracht tr: in krêft mei foech, in betûfte, geskikte, (ûn)betelle krêft Gele lis tr: barchjeblom, bargeblom, floddersnyl, floddermûtse, snyl, snile met sterke wrijving over of langs iets schuiven. De rivier schuurt tegen de oever tr: de rivier sluert tsjin 'e kant van Het wiel schuurt langs de wagenbak tr: it tsjil skaaft tsjin 'e laadbak oan Interest op interest, samengestelde interest tr: rinte op rinte Vervuild (v. land, mensen) tr: oergroeid, oergroede, oerkommen De boel laten vervuilen tr: de boel fersmoargje, fersnústerje, ferswine litte De autoriteiten tr: de autoriteiten Roof begaan, plegen tr: rôvje (en rute) Op roof uitgaan tr: op rôf útgean Tuk op roof tr: fûl op rôf Er is veel te beredderen tr: der is wat te rissen en te riuwen Het kerkelijk jaar tr: it tsjerklik jier Het burgerlijk jaar tr: it boargerlik jier Meer dan een jaar tr: oer it jier In het jaar (onzes Heren) ... tr: yn it jier .. De jaren zeventig, tachtig enz. tr: de santiger, tachtiger ensfh. jierren De, het ... v.h. jaar tr: de, it ... fan it jier Iets v.h. jaar nul tr: eat fan it jier nul In het jaar één, als de beesten spreken, de uilen preken tr: as der acht dagen, sân sneinen yn 'e wike komme Van 't jaar, (in) dit jaar tr: fan 't jier, dit jier (In) dat jaar tr: dat jiers Komend, volgend jaar tr: takom, ankom, oar jier Alle jaren tr: elk jaar jaar op jaar tr: alle jierren, jier op jier 's Jaars, per jaar tr: jiers Het jaar daarop tr: it jiers dêrnei Jaar in, jaar uit tr: jier út, jier yn Het hele jaar door, rond tr: it hiele jier troch V. jaar tot jaar tr: alle jierren Het midden v.h. jaar tr: it midsjier Jaar en dag tr: jier en dei Na jaar en dag tr: nei jier en dei Sinds jaar en dag tr: sûnt lange tiid In het jaar (v.) tr: it jiers (fan): it sânde jiers fan syn regearing Voor de tijd v.h. jaar tr: foar de tiid fan it jier Eenmaal per (twee) jaar tr: om 't (oare) jier Iets per jaar huren tr: eat hiere by it jier De jaren (v. huur) zijn verstreken tr: de jierren binne út Magere en vette jaren tr: minne en bêste jierren Slecht jaar tr: misjier (it) Jaar met veel tegenslag tr: tsjinjier (it) Hij is groot voor zijn jaren tr: hy is grut foar syn jierren Hij is zijn jaren vooruit tr: hy is foarlik Iem. v. mijn jaren tr: immen fan myn jierren Beneden, onder de jaren tr: ûnder de jierren Boven de jaren tr: boppe de jierren Zijn jaren hebben tr: de jierren hawwe, boppe de jierren wêze Hij heeft de jaren ervoor tr: hy hat der de jierren foar Oud, jong v. jaren tr: âld, jong fan jierren In mijn jonge jaren tr: yn myn jonge jierren Al op jaren zijn tr: op (goede) jierren, op ('e) jierren wêze, fier op jins dagen wêze Op hoge jaren tr: op hege garonne, heech op jierren Op jaren zijn gekomen, (fig.) tr: op 't lêste skoft, yn it jûnsskoft wêze Op jaren komen tr: op (goede) jierren komme Het verstand komt niet voor de jaren, komt met de jaren tr: it ferstân komt mei de jierren (as it komt) Het is nu zes jaar (geleden) tr: it is no seis jier (lyn) Een vol, rond; klein jaar tr: in fol; lyts jier Een jaartje tr: in lyts jier We gaan nog een jaartje door tr: wy geane noch in jier troch Bijna 20 jaar tr: in lytse tweintich jier In lange jaren tr: yn lange jierren Ruim een jaar tr: in goed jier Zoiets duurt jaren (en jaren) tr: soks duorret jierren (en jierren) Enkele jaren tr: in jiermannich Een jaar of drie, vier enz. geleden tr: in jier as trije, fjouwer ensfh. lyn Enige jaren geleden tr: okker jiers, hokker jiers Voor een jaar, (een jaar geleden) tr: foar, neist, nêst in jier om in die tijd het genoemde te doen tr: foar in jier In geen honderd jaar tr: yn gjin hûndert jier Een waarheid als een koe tr: in wierheid as in ko De naakte, zuivere, enkele waarheid tr: de poerneakene, bleate, kleare, suvere wierheid Nu komt de waarheid aan het licht tr: no komt de moard út Dat is bezijden de waarheid tr: dat is derneist Dat is niet ver v.d. waarheid tr: dat komt wol sawat út, dat kin sawat wol útkomme De waarheid spreken, zeggen tr: de wierheid sizze, wiere wurden sprekke, goed foar jins wurd wêze Om de waarheid te zeggen tr: om earlik te wêzen, earlik sein De waarheid huldigen tr: sizze wêr't it op stiet In waarheid tr: winlik, winliken, winliks, wezenliken, wezentliken Iem. (eens flink, ongezouten) de waarheid zeggen tr: immen ûngewosken de wierheid sizze, it immen ûngewosken, âld, gedipt sizze, immen boarstelje, útreagje, út 'e leage waskje, in smoarge brief skriuwe, stof leverje Naar waarheid kunnen zeggen, dat ... tr: mei in wier wurd, mei wiere wurden sizze kinne, dat .. De waarheid wil niet altijd gezegd zijn tr: alle wierheid wol net sein wêze De waarheid wil wel gezegd, maar niet gehoord worden tr: de wierheid lit him wol sizze, mar net hearre, de wierheid hat in skel lûd De waarheid vindt geen herberg tr: de wierheid kin net altyd ûnderdak fine, kin gjin herberch fine Geen greintje tr: gjin grevel, grissel, grisseltsje, grisselke, grisel, griseltsje, griselke, gristel, gristeltsje, gristelke, gritsel, gritseltsje, gritselke Huishoudelijke apparaten tr: hûshâldlike apparaten Voor huishoudelijk gebruik tr: foar hûshâldlik gebrûk Het huishoudelijke reglement tr: it húshâldlik reglemint Bepleisteren met kalk tr: bekalkje Zich teleurgesteld zien, vinden tr: teloarsteld wêze Zich teleurgesteld voelen tr: jin teloarsteld fiele Een teleurgestelde liefde tr: in teloarstelde leafde De verwachtingen teleurstellen tr: net oan 'e ferwachtingen foldwaan, it sitte litte Stedelingen tr: stedsjers, stedsfolk (it) Het afwassen. Aan de afwas beginnen tr: begjinne te ôfwaskjen De afwas doen tr: ôfwaskje, tafelhimmelje, tafelwaskje, skûdelje, skûtelwaskje Ergens meeldauw in hebben tr: earne it wyt yn hawwe Een berg afdalen tr: by in berch del komme, gean Er daalt iem. (v.) de berg af tr: der komt immen de berch del Tot in bijzonderheden afdalen tr: it oant yn 'e bysûnderheden behannelje Tot iem. afdalen, (iem. tot in bijzonderheden iets uiteenzetten) tr: it immen mei tomme en finger betsjutte, bewize tot eer (ver)strekken. Dat siert hem tr: dat stiet him te priizgjen Het zeil is kil aan de blote voeten tr: it swilk is kâld oan 'e bleate fuotten Kil weer tr: skrousk waar Kost en inwoning tr: kost en ynwenning In hoger sferen zijn, (met zijn gedachten bij de hoogste zaken verwijlen) tr: yn heger sfearen wêze zitten te soezen tr: sitte te dûzjen, sûzjen Wij stonden verplet tr: wy wienen ferbûke Weledelgestrenge heer tr: rju eale hear Beeldende kunst tr: byldzjende keunst Beeldend kunstenaar tr: byldzjend keunstner Leiding geven tr: lieding, stjoer jaan Onder leiding v. tr: ûnder de lieding fan In ongerepte toestand tr: yn (syn hiele) hear en fear (fig.) ongeschonden. Een ongerepte naam tr: in namme dy't klinkt as in klok Een grote sortering (van ...) tr: in grutte sortearring, in grut ferskaat (fan ...), kar út Hij werd vermist tr: se misten him, se wienen him kwyt Na de slag werden ruim 500 soldaten vermist tr: nei de slach misten 500 soldaten Enthousiast zijn tr: entûsjast, útskroeven, út ('e) skroeven, (wakker) yn 'e skroeven wêze Enthousiast worden tr: entûsjast, oanstutsen wurde Daar komt hij aansjokken tr: dêr komt er oansjouwen, oansjouskjen Veel schade aanrichten tr: gâns skea oanrjochtsje, raar wurk meitsje Het mikken bij schieten. De rooi te hoog nemen tr: te heech rjochtsje Op de rooi af tr: op 'e roai (ôf) Rooi op iets hebben tr: doel hawwe oer eat Het houdt geen rooi tr: it is bûten roai Om de rooi, (ongeveer) tr: om 'e roai fan Een dooie pier tr: in deadeling Voor de pieren zijn, (dood zijn) tr: de wjirmen fuorje Inkomeling die zich pas heeft gevestigd tr: nij-ynkommeling Het stinkt een uur in de wind tr: it stjonkt in oere, sân oeren, sân milen, in kertier boppe de wyn Waar stinkt het hier toch zo naar? tr: wêr stjonkt it hjir dochs sa nei, fan? Er in stinken tr: deryn rinne, derfoar rinne, reitsje Hij is zo lui, dat hij stinkt tr: hy is sa loai dat, as er stjonkt, hy stjonkt fan loaiens Het stinkt er, (er is ruzie) tr: it stjonkt der Weetgierig zijn tr: alles witte wolle Een weetgierig kind tr: in bern dat alles witte wol Dat is de keerzijde v.d. medaille tr: dat is de kearside fan 'e medalje Jij krijgt een (vet)leren medaille (iron.) tr: do krigest in fetlearen medalje Ressorteren onder tr: ressortearje, falle ûnder, hearre ta Iem. de deur uit smijten tr: immen ta de doar út smite, kinkelje, keile Met geld smijten tr: mei jild smite, rûch mei it jild omsmite, omslaan Iem. iets naar het hoofd smijten (fig.) tr: immen eat foar de fuotten, de skinen, teannen smite De overgordijnen tr: de oergerdinen, boppegerdinen, boppekleden, efterkleden, kleden, nachtkleden Opgeruimd zijn tr: blierhertich, fleurich wêze, fleurich, libben, moedich op 'e tried wêze Een opgeruimd aard tr: in fleurich, tierich aard Een beetje tr: in bytsje, bewyske, krom, kromke Een beetje (vloeistof) tr: in bytsje, boaiemke, flutske, snjit, snjitsje Een beetje (erover gestrooid) tr: in stofke: stoofparren mei in stofke kaniel deroer Een klein beetje tr: in lyts bytsje, in leaf lyts bytsje Geen klein beetje tr: net in lyts bytsje Bij beetjes tr: by (lytse) bytsjes, dripke by dripke Op een beetje na ... (bij maten, gewichten) tr: op in bytsje nei ..., net earlik .. Het isoleert uitstekend tr: it isolearret poerbêst, it keart tige De zijkant v.e. baksteen tr: de rêch fan in bakstien Het regent bakstenen tr: it reint balstiennen Zinken als een baksteen tr: sinke as in bakstien, balstien Binnen handbereik (liggen), (lett.) tr: foar de greep, hân (lizze) fig. tr: deunby, deunoan (wêze) lawaaierig praten. De hele avond zat hij te schetteren over van alles en nog wat tr: de hiele jûn hat er sitten te roppen en te razen oer fan alles en noch wat Vrij wonen hebben tr: frij wenjen hawwe Ergens gaan wonen tr: jin earne nei wenjen sette Ik kreeg verlet tr: ik krige ferlet, ik hie in ferletter Zonder verlet tr: fuort (en dalik), fuortdaliks, fuortendaliks, fuortdalik, fuortendalik, ynienen, fuortynienen Dat gedoogt geen verlet tr: dat kin gjin útstel mear lije Komen aansluipen tr: oanglûpen, oanslûpen komme Grove bijl tr: groubile Zware bijl met lange steel tr: slaaibile Het bijltje erbij neerleggen tr: it byltsje derby dellizze Er met de botte, grove bijl in hakken tr: der mei de grutte, rûge, stompe bile (op) ynhouwe, ynslaan, trochhinne slaan, mei de slaai der op yn, deryn houwe, der nuver, raar yn om hakje Ik heb wel meer met dat bijltje gehakt tr: ik ha soks al, wol faker, mear by de(r) ein hân Op zijn vorig leven terugzien tr: op jins eardere libben weromsjen Jouw vader, moeder, broer Jelle, zus Jetske tr: jim(me) heit, mem, Jelle, Jetske De, het jouwe tr: dines, dinen, dinent Geporteerd zijn voor iem. tr: (tige) wiis wêze mei immen Er geld op moeten bijleggen tr: der jild op talizze moatte, jild bylizze moatte Een geschil bijleggen tr: in skeel bylizze, dellizze, it ôfmeitsje Zijn tegenwoordigheid was daar nodig tr: syn oanwêzigens dêr wie nedich In onze tegenwoordigheid tr: yn ús bywêzen In tegenwoordigheid van getuigen tr: yn (it) bywêzen fan tsjûgen En dat in mijn tegenwoordigheid! tr: en dat dêr't ik by bin! Tegenwoordigheid v. geest tr: berettens Hij bezit tegenwoordigheid v. geest tr: hy is beret, gau út 'e rie Komen opdagen tr: opdaagje, opsetten komme Iem. licht, iem. het licht betimmeren tr: immen in bril op 'e noas sette De lachers op zijn hand, zijde hebben tr: de lakers op 'e hân krije niet duur. Iets geschikt kopen tr: eat om ('t) skik, omstik, omskiks keapje niet duur. Iets geschikt kopen tr: eat om ('t) skik, omstik, omskiks keapje Iem. onder (de) sim hebben tr: immen ûnder de, it sim hâlde Het is stikkend heet tr: vol, it is smoarende hjit, fol Het is stikkend heet tr: vol, it is smoarende hjit, fol Vroegrijp in het spreken tr: mûlryp, ryp yn 'e mûle Zich warmen tr: jin waarmje tr: jin opbakerje, opbakke De handen warmen tr: hanwaarmje Hele sokken tr: hiele sokken Dat glas is nog heel tr: dat glês is noch hiel Dat is heel geweest (scherts) tr: dat hat hiel west Iets heel maken tr: eat meitsje Een hele fles, een heel lot, huis tr: in hiele flesse, in hiel lot, in hiel hûs Hele families, dorpen tr: hiele famyljes, doarpen Heel Friesland tr: hiel(e) Fryslân De hele tijd, (voortdurend) tr: hieltyd Heel zijn leven tr: syn hiele libben, al syn libben Ik ken die hele man niet tr: ik ken dy hiele man net Een hele geschiedenis tr: in hiel ferhaal Een heel besluit tr: in hiel beslút Hele stukken overslaan tr: hiele stikken oerslaan Heel vaak, ver, veel tr: withoefaak, withoefier, withoefolle Heel in de verte tr: hiel yn 'e fierte Heel en al tr: hielendal Met een handdruk afscheid nemen tr: ôffûstkje Zich door een handdruk met elkaar verzoenen tr: it ôffûstkje Met een handdruk de ruzie beslechten tr: de rûzje ôffûstkje Zoiets kan ik missen als kiespijn tr: soks kin ik misse as pine yn 'e mûle, as luzen, as in libbene mûs yn 'e ûnderbroek Iem. kunnen missen als kiespijn tr: immen wol slite wolle as pinemûle, immen oer (en tefolle) hawwe Lachen als een boer die kiespijn heeft Tante Sytske tr: muoike Sytske, Sytske-muoi Je tante! tr: rin hinne, flean op Een goede gelegenheid verlopen tr: in goede gelegenheid misrinne Er zal een maand mee verlopen tr: der giet in moanne mei hinne Zich verlopen tr: jin ferrinne Het getij verloopt tr: it tij, it wetter ferrint Het verlopen v.h. getij tr: it ferrinnen, it kanteljen fan it tij De zaak laten verlopen tr: de saak ferrinne litte, de boel, de saken ferrinnewearje litte De handel verliep tr: de hannel ferrûn, de nearing rûn staf Het riool verloopt enige centimeters, (wordt nauwer) tr: it rioel rint, nauwet in pear sintimeter ta Gezond zijn tr: sûn (oan 'e lever) wêze Goed gezond, goed tr: helder sûn Zich niet helemaal gezond voelen tr: jin net rjocht goed fiele Niet helemaal gezond zijn tr: net rjocht sûn, halich wêze, net rjocht flot wêze, net (al) te fluch, neat net fluch, neat te fluch wêze, sawat te heal en te healle wêze, net rjocht tige, net al te tige wêze, heal by 't spul, by jins spullen wêze, net rjocht by it spul wêze Goed gezond zijn tr: goed by de saak, by it, jins sintrum, by 't spul, by jins spullen, by 't stik, by de tiid wêze, (goed) by jins sûpe en stút wêze Niet gezond zijn tr: net, min, heal by de tiid wêze, min by 't spul, by jins spullen wêze Gezond en wel tr: sûn en wol, fleurich en wol, heurich en fleurich, heardich en feardich Gezond verstand tr: sûn ferstân Afhankelijk v. tr: ôfhinklik fan Fungeren als opzichter tr: opsichterje In onmacht vallen, liggen tr: yn ûnmacht falle, lizze Een bedrag afronden tr: in bedrach ôfrûnje, rûn meitsje Een afgerond bedrag tr: in ôfrûne bedrach, flak jild Afgerond tr: ôfrûne, yn rûn jild tr: yn rûne sifers Aan de windzijde tr: op 'e wyn Medicijnen tr: medisinen Verse, nog niet verzuurde karnemelk tr: farske, swiete sûpe Mijn bloed wordt karnemelk tr: it bloed wurdt my sûpe Verdronken land tr: derûnder strûpt lan Een snip in het oor, in de neus hebben, (dronken zijn) tr: in snipke yn it ear hawwe Zo verkouden als een snip tr: sa ferkâlden as in snip Een ruwe schets tr: in rûge skets, rûch omskot Zittend werk tr: sittend wurk Dat is tot daar aan toe tr: dat is (ta) dêroanta Daar straks tr: sakrekt, niiskrekt, niiskrektsa, strak Daar niet van tr: sa net, dêrom net Het was prachtig, daar niet van tr: it wie prachtich, sa net, dêrom net, sa net, dêrom net, it wie prachtich Op aanstichting v. tr: op inisjatyf fan Mank gaan, lopen tr: mankje, manke, minke, hippe, mank gean, breklik op 'e gong wêze, bryk rinne, oersidich, oer de side gean, rinne Een beetje mank gaan tr: pinke tr: pinkje Deze vergelijking gaat mank tr: dizze ferliking giet net op, doocht net Aan beide zijden mank zijn tr: oan beide siden gean, rinne, falle Mank gaan, lopen tr: mankje, manke, minke, hippe, mank gean, breklik op 'e gong wêze, bryk rinne, oersidich, oer de side gean, rinne Een beetje mank gaan tr: pinke tr: pinkje Deze vergelijking gaat mank tr: dizze ferliking giet net op, doocht net Aan beide zijden mank zijn tr: oan beide siden gean, rinne, falle Bovenmate groot tr: boppemjitte, oermjitte, oermjittige grut Met de kettingeg eggen tr: keatlingeidzje Eten als een dijker, een wolf tr: ite as in bist, lûker, slatter, sleatslatter, wolf Genoeg te eten krijgen tr: sêd krije Iem. genoeg te eten geven tr: immen sêd jaan Wij eten vandaag ... tr: wy ite hjoed, it jout hjoed .. Voor het eten tr: foar iten, foariten Na het eten tr: nei iten Onder het eten tr: ûnder (it) iten Blijven eten tr: bliuwe te iten Kom bij ons eten tr: kom by ús te iten Heb je iets te eten? tr: hast ek wat te iten? Niets te eten hebben tr: neat te iten (en te biten) hawwe Er goed v. eten tr: der goed fan ite, it goed fan iten en drinken hawwe Uit eten gaan tr: út te iten gean Iem. te eten hebben tr: in iter hawwe Eten v. tr: ite fan Die machine eet veel stroom tr: dy masine fret stroom Dat vreet tijd tr: dat fret tiid Veel letters gegeten hebben tr: letters iten, fretten hawwe Zijn woorden eten tr: jins (eigen) wurden opfrette Wat zullen we nou eten? tr: wat sille wy no hawwe, wat sil dit? Als ik dat zie, heb ik gegeten en gedronken tr: as ik dat sjoch, haw ik iten en dronken Eten en drinken tr: iten en drinken Warm eten tr: waarm iten Iem. ten eten vragen tr: immen te iten freegje, immen noadigje, nûgje Een raar stuk eten tr: in raar stik iten Schurkachtige vent tr: fielt. smiunt, smearlap Zijn woorden kauwen tr: op jins wurden omkôgje Zitten kauwen tr: lang op itselde omkôgje Een aanslag smeden tr: in oanslach op priemmen sette Plannen smeden tr: plannen meitsje Verzen smeden tr: fersen meitsje Woorden smeden tr: wurden meitsje Een ongelijkvloerse kruising tr: in krusing op ûngelikense hichte Om te zoenen, (heerlijk) tr: hearlik snoezig tr: alderleafst Marktgangers tr: merkfolk (it) Lichte vlaag. Een vleugje wind tr: in suchtsje wyn Een vleugje parfum tr: in swymke parfum Een vleugje voor de dood tr: in blinkje, foarskyn foar de dea klein beetje. Een vleugje hoop tr: in swymke hoop Een vleugje rood op de wangen tr: in bewyske (fan) read op 'e wangen Op de voorgrond treden tr: op 'e foargrûn komme Zich op de voorgrond plaatsen tr: jin op 'e foargrûn pleatse Blok onderaan de karnpols tr: tsjernblok (it) Dicht, dun bevolkt tr: ticht, tin befolke De avondkoelte wordt voelbaar tr: it lûkt jûnich Bluf. Branie maken, schoppen tr: lef skoppe, sweeslaan, poche, poffe en blaze Bij tussenpozen tr: tydliks, tydlings, tydlingswei Zonder tussenpozen tr: oan ien stik, tried troch, wei Een huivering doorvoer mij tr: in huvering fear, foer troch my hinne Met voetbediening tr: moat mei de foet betsjinne wurde De hoop, moed verlevendigen tr: wer nije hoop, moed jaan De handel is verlevendigd tr: de hannel is opfleure Kleuren verlevendigen tr: kleuren opfriskje, opfrisje, opfrisse Afgedraaid zijn tr: ôfrûn, dea-ynein, deatenein, deawurch wêze Een onwillekeurige uitroep tr: in ûnopsetlike útrop, in útrop sûnder erch De onwillekeurige navolging van ... tr: it ûnopsetlik, sûnder erch neifolgjen fan .. Onwillekeurig kijk je om tr: sûnder erch sjocht men om Ik moest onwillekeurig lachen tr: ik moast wol laitsje, ik moast laitsje, as ik woe of net, ik lake sûnder erch Onwillekeurige bewegingen (v.d. spieren b.v.) tr: automatyske bewegings De scheuring v.h. joodse rijk tr: de spjalting fan it joadske ryk het maken v.e. scheur. Planten vermeerderen door scheuring tr: planten fermearderje troch se te skuorren De tijd zal het uitwijzen tr: de tiid sil it útwize, sil der útwizing oer dwaan Zich uitwijzen tr: jin útwize Zich bloot woelen tr: jin bleat, neaken wrotte druk door elkaar bewegen. Een woelende menigte tr: in wimeljende, wrimeljende mannichte Allerlei gedachten woelden door zijn hoofd tr: alderlei tinzen tyspelen him troch de holle Dat verandert! tr: dat feroaret! Totaal veranderd zijn (v. personen) tr: mei hannen (en fuotten) omkeard wêze, mei hannen omset wêze Iets afmaken tr: eat ôfmeitsje, dien meitsje, de ein krije, (eat) dien krije Het werk afmaken tr: sljocht wurk meitsje, dien (wurk) meitsje De jus afmaken met kruiden tr: de sjú ôfmeitsje mei krûden Het afmaken (nl. de verkering) tr: it út meitsje, immen dien (wurk) jaan Zich v. iem. afmaken tr: jin fan immen ôfmeitsje Zich v. iets afmaken tr: jin earne (fan) ôfmeitsje Zich er met een handigheidje afmaken tr: jin der mei in handichheidsje (fan) ôfmeitsje, it gat derút draaie, skuorre, wine, de kont derút draaie, skuorre In spe tr: yn hope, yn spee Te(r), in leen tr: te lien De bolworm steekt hem, (hij is in een slecht humeur) tr: hy hat it mâl fel oan, hy hat in sin as in baarch, in bargesin, hy is min te brûken Een pluk haar tr: in plôk hier Een pluk gras, hooi, stro tr: in toppe gers, hea, strie Het kost een pluk geld tr: it kostet in bonke, bulte, klompe, slompe jild Een plukje kinderen tr: in espel, espeltsje bern zware taak. Een hele pluk tr: in hiele plôk, in ploech, in post Hé zeg, kom een hier tr: hee, kom hjir ris Nou, zeg tr: no, sis Zeg eens, dat gaat zo niet tr: ho ris, dat kin sa net Laten sudderen tr: soarje, smûze, smûzje litte De goede God tr: de goede God Met Gods hulp tr: mei Gods help In Gods naam tr: yn ('e) Godsnamme V. God noch zijn gebod iets weten tr: fan God noch syn gebod witte Leven als God in Frankrijk tr: libje, in libben as God yn Frankryk Gods water over Gods akker laten lopen tr: Gods wetter oer Gods lân rinne litte Het is God geklaagd tr: it klaget nei de himel, it raast oan 'e protters, oan 'e stjerren God mag het weten tr: God mei it witte God weet heeft hij het zelf gedaan tr: wa wit hat er it sels dien God nog toe! tr: god, god o god, goede god, god noch ta, heare god, goaien (noch oan ta), goaikes (noch oan ta), goant (noch oan ta), godskes (noch oan ta)! Aan het schaatsen tr: oan it riden, reedriden, op 'e riid Een rokerig vertrek tr: in fertrek fol reek Een rokerig vertrek tr: in fertrek fol reek Niet alleen ..., maar ook ... tr: net allinne ..., mar ek .. Ik ben er ook nog! tr: ik bin der ek noch! Mij ook goed! tr: my ek goed, kin om my ek (wol)! Wie, waar (dan) ook tr: wa, wêr dan ek mar Dat is ook wat moois! tr: dat is ek wat moais! Dat is waar ook tr: dat is ek sa Dat is maar goed ook tr: dat is ek mar goed Nog ... ook tr: ek noch .. Ook ik tr: ik ek Ook dit nog tr: dat ek noch Iem. een proces aandoen, een proces tegen iem. aanspannen tr: immen in proses oandwaan, immen it rjocht oanspanne Geweld plegen tr: geweld brûke, mei geweld te wurk gean Iem. geweld (aan)doen tr: immen geweld oandwaan Zichzelf geweld aandoen tr: jinsels geweld oandwaan, jin ferbrekke Geweld over iets maken tr: earne in soad spul oer útjaan V. geweld tr: fan wûnder en geweld Met geweld tr: mei geweld Met alle geweld tr: mei alle geweld Hij is goed v.d. tongriem gesneden tr: hy is goed fan 'e tongriem snijd Van luster tr: lústeren, lústersk Het aanzijn geven aan, in het aanzijn roepen tr: wêzenje Iem. die markt tr: merker Niet meer geschikt zijn om mee te markten (v. dieren, producten) tr: ôfmerke wêze Fijne spotter tr: múske (it) Spotters krijgen loon naar werken tr: spotters krije spotterslean Spotters huisje brandt ook (wel) tr: spottershúskes baarne wolris Het motregent tr: it motreint, storeint, stofreint, it muozzet sawat Licht motregenen tr: wat grieme Het bruidspaar tr: it breidspear, de trouwers Mond. Hou je tater! tr: hâld dy de tsjaffel, waffel! Witjes lachen tr: sawat laitsje, gnyskje Zintuiglijk waarnemen tr: sintúchlik, mei de sinnen waarnimme Dat is zintuiglijk bepaald tr: dat is sintúchlik, troch de sinnen beskaat Zintuiglijk waarnemen tr: sintúchlik, mei de sinnen waarnimme Dat is zintuiglijk bepaald tr: dat is sintúchlik, troch de sinnen beskaat Ergens voor een oortje thuisliggen tr: earne neat te sizzen hawwe, earne neat yn te bringen hawwe (as lege briefkes) Er is geen doorkomen aan tr: der is gjin trochkommen, gjin trochkommensein oan De winter doorkomen tr: de winter trochkomme, lânskomme De winter goed doorgekomen zijn tr: de winter goed trochkommen, ûntkommen wêze De zon komt door tr: de sinne komt troch, komt dertroch Uitermate goed tr: tige by tige, oerute bêst, goed, uterste bêst Opsluiten in tr: opslute, opskoattelje, beslute, beskoattelje yn Dat ligt erin opgesloten tr: dat leit deryn opsletten, opsluten, besletten, besluten Zich in zijn kamer opsluiten tr: jin(sels) yn jins keamer opslute De omwandeling v. Christus op aarde tr: de omgong fan Kristus op ierde Dat is onbestaanbaar tr: dat is ûnbestaanber tr: dat bestiet net Onbestaanbaar met tr: stridich, yn striid mei, ûnbesteanber neffens Dat is onbestaanbaar tr: dat is ûnbestaanber tr: dat bestiet net Onbestaanbaar met tr: stridich, yn striid mei, ûnbesteanber neffens In de tredmolen lopen tr: altyd itselde kowepaadsje lâns moatte (Als) aan de grond genageld staan tr: yn it gat beneile wêze Niet geven. Iem. iets onthouden tr: immen eat ûnthâlde, ûntkeare Zich onthouden v. tr: jin ûnthâlde fan Ik kan niet meer alles onthouden tr: ik kin alles net mear ûnthâlde, fêsthâlde Goed v. onthouden zijn tr: goed fan ûnthâlden wêze, goed ûnthâlde kinne Onthouden v. twaalf uur tot 's middags tr: ûnthâlde kinne fan tolve oere oant middei Ik zal je helpen onthouden (lett.) tr: ik bring it dy wolris yn 't sin, yn 't ûnthâld De ogen wijd open sperren tr: de eagen opspalkje Overtogen met tr: oertein, betein mei Zij togen de rivier over tr: hja teagen de rivier oer Zij zijn de rivier overgetogen tr: hja binne de rivier oertein Grofgebouwd en mager tr: bienbitich, bienbiterich, bienitich, bieniterich, skredich, skreidich, skreder No? is een stopwoordje v. haar tr: hja seit om it oare wurd no? Stroken met tr: strike, stroke mei Een benedenwaartse beweging tr: in beweging nei ûnderen (ta), in beweging omleech Een benedenwaartse beweging tr: in beweging nei ûnderen (ta), in beweging omleech Zich verschonen, (schoon ondergoed aantrekken) tr: jin ferskjinje zich verontschuldigen tr: jin ûntskuldigje Verschoon mij v. dergelijke opmerkingen tr: besparje my soksoartige opmerkings Ik wens daar verder verschoond v. te blijven tr: ik stel dêr fierder gjin priis op Koor v. kerk tr: koar (it), koer, koerein (it) In koor tr: yn koar De sterren verhelderen de nacht tr: de stjerren ferljochtsje de nacht Het eenmaal proesten tr: prúst: dat wie gâns in prúst Herhaald proesten (tot men niet meer hoeft) tr: jin útproeste, útprúste Proesten v.h. lachen tr: (it) útproeste, útprúste fan laitsjen Goed bewaterd hout tr: goed bewettere hout Veel spats maken, hebben tr: (frijwat) spats meitsje, hawwe In lading liggen, zijn tr: yn 'e lading wêze Als lading hebben tr: ynhawwe: dong, sân, stien, turf ynhawwe De lading in hebben tr: de lading ynhawwe De lading binnen hebben, (dronken zijn) tr: de lading ynhawwe zie voor meer mogelijkheden kwaadaardig. Een boze hond tr: in kwea hûn, in lilke hûn Een boze feeks tr: in boaze fekke Boze geesten tr: kweageasten Een boze ziekte tr: in kwea-aardige, slimme sykte Met boze opzet tr: moedwillich, willemoeds tr: moedwillich, willensmoeds Boze laster tr: kwealaster slecht. Het was boos weer tr: it wie boas, hûnnich, min waar Boze tijden tr: minne tiden Het is bar en boos tr: it is alderbenaudst, it is (dwers) troch alles hinne, it is troch it mâle hinne De finesses tr: de finesses Aardappelen rooien met de hand tr: ierappelsykje Een krant om iets wikkelen tr: earne in krante om (hinne) wuolje, rôlje Iets wikkelen in ... tr: eat wuolje, bewuolje, rôlje, berôlje, beteare, bewine yn .. De benen gewikkeld in een deken tr: de skonken yn in tekken wuolle, bewuolle Zich in zijn mantel wikkelen tr: jin yn 'e mantel berôlje In een (druk) gesprek gewikkeld tr: (drok) yn petear In een proces gewikkeld zijn tr: yn in proses sitte Zich in een lastige zaak wikkelen tr: jin yn in lestige saak jaan Onnodig veel, duur, enz. tr: fergees te folle, te djoer, ensfh Onnodig veel, duur, enz. tr: fergees te folle, te djoer, ensfh Alles eruit flappen tr: alles derút blaffe, flappe, holderje In een boom klimmen tr: yn in beam kliuwe, klimme De kat klimt in de boom tr: de kat klaut yn 'e beam op Ergens op klimmen tr: earne by op klauwe Klimmen (v. vogels) tr: kreauwelje Bij het klimmen der jaren tr: mei it kliuwen fan 'e jierren -Wie hoog klimt, valt laag tr: dy't heech kliuwt, dy't leech falt, wa't heech kladdert, falt leech del De, zijn hand(en) v. iem. aftrekken tr: de hân, de hannen fan immen ôflûke Zich aftrekken, (masturberen) tr: jin ôflûke Een kwak geld tr: in kwak jild Het waait hard tr: it waait dat it rikket Er waait een storm tr: it waait in stoarm Met de krant, de deur waaien tr: mei de doar, de krante wynderje Het zal er waaien tr: der sil wat waaie Laat (de boel) maar waaien tr: lit (de boel) mar waaie Vierkante hooischelf tr: blok (it) Een straatje omlopen tr: in slach, blokje om rinne Hij komt in, op mijn straatje tr: hy komt my yn 't lij Dat past in mijn straatje tr: dat komt yn myn kream. te pas Zijn eigen straatje schoonvegen, (zichzelf vrijpleiten) tr: jinsels skjinprate Iem. het antwoord schuldig blijven tr: immen it antwurd skuldich bliuwe Hij is des doods schuldig tr: hy fertsjinnet de deastraf, deastraffe Hoeveel ben ik u schuldig? tr: wat bin ik jo skuldich, wat bin ik yn 'e skuld? Iem. de schuldige eer bewijzen tr: immen de ferskuldige eare bewize Zich ergens aan schuldig maken tr: jin earne skuldich oan meitsje Zich iets bewust zijn tr: jin eat bewust wêze, jin fan eat bewust wêze Het gehoorde werd mij pas later bewust tr: wat ik heard hie, waard ik my earst letter bewust (fan) Zijn bestaan was mij niet bewust tr: syn bestean wist ik net fan, hie ik gjin bewitten fan Bewuste acties tr: bewuste aksjes Iets bewust negeren tr: eat bewust negearje De bewuste brief, persoon tr: de bewuste brief, persoan In tranen wegsmelten tr: weirane yn triennen Zijn hart smolt weg v. medelijden tr: it hert gong him út fan begrutsjen In vervulling gaan tr: neikomme Ontspruiten aan tr: ûntsprute oan Ontsproten aan tr: skaaid út Zo gaan, zijn er dertien in een dozijn tr: sokken hat men trettjin, trettsjin yn in dozyn Het was de tiende (dag van) april tr: it wie de tsiende (dei fan) april Lodewijk de Tiende tr: Loadewyk de Tsiende Ten tiende tr: yn it tsiende plak Drie tiende van het kapitaal tr: trije tsiende fan it kapitaal Wij maakten een toer door de fraaie omstreken tr: wy makken in toer troch de prachtige omkriten Duizend toeren per minuut tr: tûzen toeren yn 'e minút Op volle toeren draaien tr: op folle toeren draaie Over zijn toeren zijn tr: oer de toeren wêze Iem. over zijn toeren jagen, (zenuwachtig maken) tr: immen oer de toeren jeie Twee toeren breien tr: twa toeren, omgongen breidzje Acrobatische toeren tr: akrobatyske keunsten Op de moderne, sentimentele toer gaan tr: op 'e moderne, sentimintele toer gean Dat is een hele toer tr: dat is in hiele toer, in poepetoer Het bewustzijn verliezen tr: bûten westen reitsje Bij bewustzijn blijven tr: by jins oardiel bliuwe Iem. weer tot bewustzijn brengen tr: immen bybringe, byhelpe, bymeitsje, immen ta wêzen bringe (Weer) tot bewustzijn komen tr: ta besef komme, (wer) bykomme Bij mensen heugenis tr: sûnt minske heugenis Ergens geen heugenis v. hebben tr: earne gjin heugenis fan hawwe Lellen en bellen tr: fellen en bellen Iem. een lel geven tr: immen in lel jaan De bal een lel geven tr: de bal in lel jaan Een lel v.e. vrouw tr: in lel fan in wiif Met iets omscharrelen, (iets met veel moeite en gehaspel voor elkaar krijgen) tr: earne mei omavensearje ... is de bakermat van ... tr: yn ... stie de widze fan ... Ten negende tr: yn 't njoggende plak Negende deel tr: njoggendepart (it) Onvoorwaardelijke overgave, toestemming tr: oerjefte, tastimming sûnder betingst, betingsten (foarôf) Iem. onvoorwaardelijk gehoorzamen tr: blyneach, blyneach, blynwei dwaan wat immen seit Zich onvoorwaardelijk overgeven tr: jin oerjaan sûnder betingst, betingsten (foarôf) Iets onvoorwaardelijk afkeuren tr: eat folslein ôfkarre Een onvoorwaardelijke straf tr: in straf sûnder betingst, betingsten Onvoorwaardelijke overgave, toestemming tr: oerjefte, tastimming sûnder betingst, betingsten (foarôf) Iem. onvoorwaardelijk gehoorzamen tr: blyneach, blyneach, blynwei dwaan wat immen seit Zich onvoorwaardelijk overgeven tr: jin oerjaan sûnder betingst, betingsten (foarôf) Iets onvoorwaardelijk afkeuren tr: eat folslein ôfkarre Een onvoorwaardelijke straf tr: in straf sûnder betingst, betingsten Ter lezing tr: om te lêzen (Laten) afzeggen tr: ôfsizze, ôfberjocht, ôfboade, ôftynge dwaan Een leverancier afzeggen tr: mei in leveransier ophâlde, in leveransier dien jaan Een krant afzeggen tr: in krante opsizze Luistergeld en kijkgeld tr: radiojild en telefyzjejild (it) Verzot op tr: gek mei, om, op, sljocht nei, om, op, sljochtwei mei, poer mei, om Naar de barbiesjes gaan tr: nei de barbysjes, barebysjes gean Hij heeft plenty tijd tr: hy hat plenty tiid, hy hat tiid planteit Twee joden weten wat een bril kost tr: in skelm wit wat in skelm om 't hert hat, is (Wel) alle joden tr: o, alle joaden! Gebrild zijn tr: in bril op hawwe, in bril drage Een greep doen in tr: in greep, taast, taak dwaan yn Een greep doen naar tr: in greep, graai dwaan nei In zijn greep hebben, krijgen tr: yn ('e) besetting, yn 'e besnijing, yn 'e skjirre hawwe, krije In zijn greep houden, nemen tr: yn 'e besnijing, yn 'e beswaaiïng hâlde, nimme handigheid. De greep v. iets weten, weg hebben tr: earne de slach fan hawwe, eat ûnder (de), foar de, yn 'e slach hawwe Het is maar een greep tr: it is mar in slach Iem. de greep afzien tr: immen de keunst ôfsjen Neem maar een goede greep tr: nim mar in flink hanfol Een greep hooi tr: in earmfol hea Een greepje zout tr: in snúfke sâlt Aangevreten worden (v. ijzer bijv.) tr: oanfretten, ferfretten wurde Het ijs was spiegelglad tr: it iis wie as in spegel, sa glêd as sjippe Polygoon melkstal tr: rútmelkstâl Roterende melkstal tr: draaimelkstâl Een verontschuldiging afwijzen tr: fan gjin ûntskuldiging, ûntskuldigingen witte, hearre wolle (Zijn) verontschuldigingen aanbieden tr: jins ûntskuldigingen oanbiede Ter verontschuldiging van ... tr: as ûntskuldiging fan .. Ditjes en datjes tr: ditten en datten, ditsjes en datsjes, in ditsje en in datsje Ik zie dat je ... tr: ik sjoch datsto, datste, datst .. Gewone zandkool tr: wyld koalsie, koalsied (it), Diplotaxis tenuifolia (L.) DC De kuiten nemen tr: skonken meitsje, hakken opnimme Kuit schieten tr: kût lizze, kûtlizze, kût sjitte, kûtsjitte, lebeure (Blijven) omtreuzelen tr: omdonderje, omdrale, omdrome, ommale De te veld staande haver tr: de hjouwers: de hjouwers steane goed Lange haver, (zweepslagen) tr: lange hjouwer Korte haver geven, krijgen tr: koartloer jaan, krije V. haver tot gort tr: fan hjouwer ta grôt De trein ging een eindje terug tr: de trein ried in eintsje tebek Naar huis teruggaan tr: nei hûs weromgean Geheel verkleumd tr: oan it hert ta ferklomme Zonder zitten tr: sûnder sitte Zonder dat ... tr: sûnder dat .. te dicht opeen. Gedrongen zitten tr: ticht opinoar, op in (ticht) protsje sitte Sterke longen hebben tr: sterke longen, hynstelongen hawwe Het aan de longen hebben tr: it oan 'e longen, pûster hawwe De gracht die het kasteel omringt tr: de grêft dy't om it kastiel hinne leit, rint De dames omringden de koningin tr: de dames stienen om 'e keningin hinne V., door, met gevaren omringd tr: midden yn 'e gefaren, mei rûnom gefaren Een stad met wallen omringen tr: wâlen om in stêd hinne lizze Zich omringen met ... tr: ... om jin hinne sammelje Kapot barsten tr: tebarste Tot barstens toe vol tr: barstende fol Barsten v.h. lachen tr: jin stikken laitsje, jin fergrieme, ferniele, ferropje (fan it laitsjen) Het barst er van ... tr: it tilt der (op) fan .. Een barstende hoofdpijn hebben tr: barstende pineholle hawwe Zich te barsten werken tr: jin dea bealgje, wrotte Zich te barsten eten tr: jin te barsten ite Barst! tr: lit him, har ensfh. barste! Zij is de lieveling v.d. hele familie tr: hja is de pop fan 'e hiele famylje Dat is de lieveling v.h. publiek tr: dat is de favoryt fan it publyk Hij is de lieveling v.d. meester tr: hy is it popke fan master, hy is master syn popke Een lieveling v.h. lot tr: in loksbern vraag naar koopwaren. Dat goed vindt aftrek tr: der is loop, der is, sit sleet yn dat guod Dat goed vindt geen aftrek meer tr: de loop, sleet is derút De p inhebben tr: de pee ynhawwe Hij zal in geen zeven sloten tegelijk lopen tr: hy rint yn gjin sân sleatten tagelyk Een hele sloot water drinken, (grote hoeveelheid) tr: in sleatfol wetter drinke Zich inlaten met iem., iets tr: jin mei immen (eat) ynlitte, ynjaan, mei immen ynsile Het is waarschijnlijk tr: it is wol wierskynlik, it hat alle wierskyn, it hat, jout wol eigenskip Dat komt mij waarschijnlijk voor tr: dat wol my wol oan Hij komt waarschijnlijk om drie uur tr: hy komt nei alle gedachten om trije oere, hy komt tink om trije oere, hy komt om trije oere tink Het is waarschijnlijk tr: it is wol wierskynlik, it hat alle wierskyn, it hat, jout wol eigenskip Dat komt mij waarschijnlijk voor tr: dat wol my wol oan Hij komt waarschijnlijk om drie uur tr: hy komt nei alle gedachten om trije oere, hy komt tink om trije oere, hy komt om trije oere tink Zich iets voorspiegelen tr: jin eat foarspegelje Bekken en heupgewricht tr: skammel tr: draaiskammel Geen lor, (niets) tr: gjin loart Het kan mij geen lor schelen tr: it kin my gjin donder skele Een lor v.e. boek, vent tr: in boek, fint fan neat Op een draf tr: yn 'e, op 'e, op in, út 'en, út in draaf Op een draf lopen tr: drafkje Het paard loopt in gestrekte draf tr: it hynder jout him plat del Het op een draf zetten tr: it op in draven sette Die spijzen staan mij tegen tr: dat iten is my twer, wearzget my, griist my (oan), ik haw in tsjinnichheid yn dat iten Iem. uit het moeras helpen (fig.) tr: immen út 'e brânnettels, niten, prommen helpe, immen út 'e skuorsek helje In het moeras zitten tr: yn 'e broei, gloppe, mesken, prommen, skuorsek, it ûnleech sitte Het gat v.e. broek tr: de kont fan in broek Een piepklein gaatje tr: in pipergatsje, pypgatsje Het schip ligt teveel in zijn gat tr: it skip hinget tefolle yn 'e kont Een gat, gaten maken tr: gatmeitsje Gaten stoppen tr: gatstopje Het zit vol gaten tr: it sit fol gatten tr: it is by de gatten hiel, ticht, by de gatten om, omt ôf ticht, op 'e gatten nei ticht Een gat in de dag slapen tr: in gat yn 'e dei sliepe Er geen gat in zien tr: der gjin ljocht yn sjen Een gat in zijn hand hebben tr: in gat yn 'e hân hawwe In alle gaten zoeken, alle hoeken en gaten doorzoeken tr: yn alle hoeken en hernen sykje Niet voor één gat te vangen zijn tr: foar ien gat net, foar gjin gat, net foar ien gat te fangen wêze Een gat stoppen tr: in gat stopje. Het ene gat met het andere vullen, it iene gat mei it oare damje, stopje Een gat in de lucht slaan tr: in gat yn 'e loft slaan Iem. in de gaten hebben tr: immen yn 'e rekken, yn it erchje, yn 'e knik, yn 'e lampe hawwe Iets in de gaten krijgen tr: eat yn 'e rekken krije Het in de gaten hebben tr: it yn 'e rekken, yn 'e kuer hawwe, it wol yn 'e kaart hawwe, it efter de kiezzen hawwe Het loopt in de gaten tr: it begjint op te fallen Op zijn luie gat blijven zitten tr: op 'e (luie) kont, reet sitten bliuwe Op zijn gat liggen, zitten (bijv. een bedrijf) tr: op it gat sitte, op 'e kont lizze Iem. het gat likken tr: immen de kont ôfslikje Iem. in zijn gat kruipen tr: immen yn 'e kont krûpe Iem. het gat toedraaien tr: immen de kont takeare Ergens zijn gat nauwelijks kunnen heren tr: earne de kont amper keare kinne Geen zit in 't gat, geen zittend gat hebben tr: gjin sit yn 't gat, gjin sittend gat, in rûn gat hawwe, it gat gau te rûn hawwe, de kriuwel, ridel yn it gat hawwe Men kan hem wel een ei in zijn gat gaar koken tr: men kin him wol in aai yn 'e kont siede, hy skyt sân kleuren stront Met het gat op de loop zijn tr: mei it gat, de kont op 'e rin wêze Zijn benen uit zijn gat lopen tr: jin de skonken út it gat rinne Ergens zijn gat uitdraaien tr: it gat, de kont derút draaie, der in kont oan draaie Wie zijn gat verbrandt tr: moet op de blaren zitten, dy't it gat baarnt, moat op 'e blierren sitte Last hebben v.e. ochtendhumeur tr: rnoarnsk, moarnich, moarnsiik wêze Pochen over tr: swetse oer, sprekke fan, biuwe fan, smûge oer Niet over iem. kunnen pochen tr: net fan immen sprekke kinne, net lûd fan immen roppe doare Fungeren als tr: fungearje as De grote waterplas tr: de grutte dobbe Ergens over nadenken tr: earne oer, op neitinke Zonder erbij na te denken, zonder nadenken tr: sûnder derby nei te tinken, sûnder eftertocht, sûnder doel, op 'e dolle roes, mei de dolle holle, mei de dolle, dryste kop Iets doen zonder erbij na te denken tr: earne net by tinke Dat geeft stof tot nadenken tr: dat jout stof ta tinken Hoofdmiddel v. bestaan tr: haadmiddel fan bestean De plaats v. bestemming tr: it plak fan bestimming Op de plaats van bestemming tr: teplak, testee Eén mei tr: nije maaie Twaalf mei tr: âldemaaie, âldemaaiedei, âlde maaie Tussen één en twaalf mei tr: tusken de (beide) maaien De dag v. twaalf mei tr: maaiedei In mei tr: yn ('e) maaie, te maaie De volgende mei tr: de oare maaies Klein mankement tr: skawankje (it) Onze Lieveheer tr: ús Leavenhear Schrikachtig zijn tr: altyd op 'e skrik sitte Schrikachtig zijn tr: altyd op 'e skrik sitte Met sint-juttemis (als de kalveren op het ijs dansen) tr: mei sint-jutmis, te sint-nindei (as de (nochteren) keallen op it iis dûnsje), as der acht dagen yn 'e wike komme, as acht mear as njoggen is, as de bargen fleane, as de bargen modder op hawwe, as de bolle keallet, as de fingers him like lang binne, as de ko in hazze fangt, as de reek yn 'e wyn op giet, as de see drûch is, as de sinne yn it jiskelaad, it westen opkomt, as der sân sneinen yn 'e wike komme, as de Sudersee drûch komt, as de sulverfloat oerkomt Pleite zijn, (weg, verdwenen zijn) tr: poater wêze Nabootsing v.h. geluid v.e. koekoek tr: koekoek Het is altijd koekoek één zang tr: it is altyd wer de âlde sang Deelnemen aan, in tr: dielnimme oan, yn Iem. te vlug af zijn tr: immen te fluch ôf wêze Vlug kunnen leren tr: in flugge learder wêze Hij behoort niet tot de vluggen, vlugsten tr: hy is net ien fan 'e fluchsten Iem. te vlug af zijn tr: immen te fluch ôf wêze Vlug kunnen leren tr: in flugge learder wêze Hij behoort niet tot de vluggen, vlugsten tr: hy is net ien fan 'e fluchsten Zich spoeden naar tr: fleane, stowe nei, jin haaste, haastje, jin hastje, hastigje nei Ten einde spoeden tr: hurd nei de ein ta rinne Geen, (niemand) tr: gjinien, gjinnen, gjint tr: gjinien, gjinnent, gjint Geen één tr: net ien, gjin inkel(d) Geen enkele tr: gjin inkel(d)e, gjinien Geen ander, (niet een ander) tr: gjin oar niemand anders tr: gjinien oars Geen van de ... tr: gjinien fan 'e .. In het geheel, geheel, volstrekt geen tr: alhiel gjin, neat gjin Ik heb er geen tr: ik haw gjinnen, gjinnent, gjint, net ien Dat is, zijn geen ... (om slechte kwaliteit aan te duiden) tr: dat is, binne gjin .. Het is geen weer tr: it is gjin waar Geen recht hebben te ... tr: net it rjocht hawwe om te .. Geen hand uitsteken tr: net in, gjin hân ústekke Dat is v. nul en gener waarde tr: dat is fan gjin inkele, inkelde wearde Geen, (niemand) tr: gjinien, gjinnen, gjint tr: gjinien, gjinnent, gjint Geen één tr: net ien, gjin inkel(d) Geen enkele tr: gjin inkel(d)e, gjinien Geen ander, (niet een ander) tr: gjin oar niemand anders tr: gjinien oars Geen van de ... tr: gjinien fan 'e .. In het geheel, geheel, volstrekt geen tr: alhiel gjin, neat gjin Ik heb er geen tr: ik haw gjinnen, gjinnent, gjint, net ien Dat is, zijn geen ... (om slechte kwaliteit aan te duiden) tr: dat is, binne gjin .. Het is geen weer tr: it is gjin waar Geen recht hebben te ... tr: net it rjocht hawwe om te .. Geen hand uitsteken tr: net in, gjin hân ústekke Dat is v. nul en gener waarde tr: dat is fan gjin inkele, inkelde wearde (Pron.) zulk. Dusdanige mensen tr: sokke lju Een dusdanige belediging tr: sa'n mislediging (Pron.) zulk. Dusdanige mensen tr: sokke lju Een dusdanige belediging tr: sa'n mislediging Vogel met kuif tr: tufert. Hij stak de kuif op tr: de boarstels gongen him oerein, it hier waard him kramtried, de hierren riisden him op 'e holle Hij was in zijn kuif gepikt, (hij was beledigd) tr: de holle waard him kreas, kroes Met een vlot toevoeren tr: taflotsje Dat gaat vlot tr: dat giet hânsum, flot Dat gaat vlot tr: dat giet hânsum, flot Ergens niet onderst(e)boven v. zijn tr: earne net wei, weitôge fan wêze De wettelijke weg volgen tr: by de wet lâns gean De wettelijke weg volgen tr: by de wet lâns gean Zich een voorstelling v. iets kunnen maken tr: jin earne in foarstelling fan meitsje kinne Voorbij ... tr: ... foarby Hij gaat voorbij het huis tr: hy giet it hûs foarby Even voorbij het kruispunt tr: it krúspunt justjes foarby Het huis voorbij tr: it hûs foarby Je bent er al voorbij tr: bist it al foarby Iem. voorbij laten tr: immen derlâns, dertroch litte Het lijden zal spoedig voorbij zijn tr: it lijen sil gau oer wêze Het uur, jaar is voorbij tr: de oere, it jier is om Die tijden zijn voorbij tr: dy tiid is foarby, hawwe wy hân Wat jij? tr: wat do? Dat is (me) ook wat! tr: dat is (my) ek wat! Wat voor (een), (in attr. gebruik) tr: watfoar, hoe'n Wat voor een, (in zelfstandig gebruik) tr: watfoar-ien, hoe'nenien, hoe'n-ien, hoe'nen, hoe'nent Wat een ... tr: wat in ...! Ik zei het, wat stom was tr: ik sei it, wat, dat stom wie Heel wat tr: hiel, gâns wat Vrij wat tr: frijwat, witwat, wakker wat Het hoe en wat tr: it hoe en wat, it hoe en (it) het Dat blijft tussen ons tr: dat bliuwt ûnder ús Er is iets tussen gekomen tr: der is eat tusken, ûnder kommen Hij zit er lelijk tussen tr: hy sit der raar tusken Er van tussen gaan tr: fuortgean Er niet van tussen kunnen tr: der net foar wei, der net fan ûntkomme kinne Dat blijft tussen ons tr: dat bliuwt ûnder ús Er is iets tussen gekomen tr: der is eat tusken, ûnder kommen Hij zit er lelijk tussen tr: hy sit der raar tusken Er van tussen gaan tr: fuortgean Er niet van tussen kunnen tr: der net foar wei, der net fan ûntkomme kinne Een verscholen hoekje tr: in ferskûle, beskûle hoekje Verscholen zijn tussen tr: ferskûle, beskûle sitte, wêze tusken Verscholen zijn tr: ferskûle wêze, op 'e skûle, skûl sitte, wêze Dat is allemaal theater, (komedie, aanstellerij) tr: allegearre keunsten, kluchten, merakels! Weergaas vroeg tr: bliksemse, blikstienderse betiid Zich verroeren tr: jin bewege Zich niet kunnen verroeren tr: gjin kant út kinne, jin net weare kinne Geen blad verroert zich tr: gjin blêd ferweecht Vol barsten tr: barstich tr: barsterich Geen barst, (niets) tr: gjin barst Hun opvattingen staan lijnrecht tegenover elkaar tr: harren opfettings steane lyk, skrank en skriks, skriks en skrank foarinoar oer Hun opvattingen staan lijnrecht tegenover elkaar tr: harren opfettings steane lyk, skrank en skriks, skriks en skrank foarinoar oer Speelkameraadjes tr: boarters, kokkebynkes, kokkebyntsjes Iem. aangenaam bezighouden tr: immen fermeitsje Iem. bezighouden, (iem. (aandacht) afleiden) tr: immen oan 'e praat hâlde Zich met iem. bezighouden tr: jin mei immen bemuoie, ynlitte, ôfjaan, ophâlde De problemen die mij bezighouden tr: de swierichheden dêr't ik mei sit Zich met iets bezighouden tr: jin earne mei ynlitte, ôfjaan, ophâlde, jin earne mei dwaande hâlde De industrie houdt veel mensen bezig, (geeft veel mensen werk) tr: de yndustry jout in soad lju oanstach, wurk spannend omgeven. Een nauwe broek omspande zijn benen tr: in nauwe broek spande him om 'e skonken hinne De wandeling heeft hem vermoeid tr: hy is wurch (wurden) fan 'e kuier De ogen vermoeien tr: de eagen ynspanne Zulk werk vermoeit de geest tr: sok wurk mêdet ôf Vermoei u niet te veel tr: doch it net te bot, te gek, te mâl Ongemeen goed tr: bûtengewoane, bûtenwenstige goed Ongemeen goed tr: bûtengewoane, bûtenwenstige goed Op- en aanmerkingen tr: op- en oanmerkingen, oanmerkings Hij is de pispaal v. allemaal tr: se mige, pisje allegearre tsjin him oan Laatdunkend glimlachen, kijken tr: fiis glimkje, sjen Laatdunkend glimlachen, kijken tr: fiis glimkje, sjen In zijn eigen levensonderhoud kunnen voorzien tr: goed foar jinsels wêze In werking brengen, zetten tr: yn it wurk sette In werking zijn tr: yn it wurk stean Buiten werking stellen tr: út it wurk sette De wet treedt op 1 juni in werking tr: de wet wurdt fan krêft, giet yn op 1 juny Werking doen tr: útwurking hawwe Zonder werking blijven tr: sûnder útwurking bliuwe Beloken Pasen tr: belutsen Peaske Peulen, peultjes, (bep. tuingroente) tr: pûltsjes, puoltsjes In de onderwal terechtkomen tr: yn 'e ûnderwâl bedarje, teleger reitsje Naar bakboord tr: nei bakboard, bakwerts Aan bakboord tr: oan bakboard Loslopend vee schutten tr: losrinnend fee hokje, opslute Het water met dijken schutten tr: it wetter mei diken keare, tsjinkeare, tsjinhâlde Schutten tegen tr: beskermje tsjin, foar Dat schut ik, (dat spreek ik tegen, daar kom ik tegen op) tr: dêr bin ik it net mei iens goed zwemmer tr: wetterrôt Rot t.g.v. water tr: wetterrot Alleen voor genodigden tr: allinne foar gasten, foar har, lju dy't útnûge binne IJzer zet uit door verhitting tr: izer set út as it hjit wurdt IJzer door verhitting laten uitzetten tr: izer útsette litte troch it hjit te meitsjen Een voortreffelijke vakman tr: in tigen, poerbêste fakman Een voortreffelijke maaltijd tr: in skoander miel (iten) Een voortreffelijke vakman tr: in tigen, poerbêste fakman Een voortreffelijke maaltijd tr: in skoander miel (iten) Rivieren doorsnijden het land tr: rivieren snije troch it lân De woensdagse krant, markt tr: de woansdeiskrante, woansdeismerk De woensdagse krant, markt tr: de woansdeiskrante, woansdeismerk De zondagse kleren tr: de sneinse, sneinske, bêste klean Op zijn zondags gekleed tr: op jins sneins Met iets op de proppen komen, iets op de proppen brengen tr: earne mei op 'e lap, lappen komme, eat op 't aljemint bringe Op de proppen komen tr: op 'e proppen, op 'e lap, lappen komme Weer op de proppen tr: wer op 'e proppen, op 'e lap, lappen Prop(je), (gedrongen persoon) tr: prop, propke (it), knoarre, knobbe, knûst, in lyts, ticht moatsje, (in) stobbeltsje, (in) koarte, grouwe rôle, (in) koart, grou rôltsje Solliciteren n.a.v. een advertentie tr: op in advertinsje skriuwe Het hart verruimen tr: jins hert, jin ûntlêstgje Iem. blik verruimen tr: immens eachweid ferromje In het generaal tr: yn, oer 't generaal In het generaal tr: yn, oer 't generaal Een open, zwerende huidwond tr: in iepen, sear steed Ik doorliep het hele park tr: ik rûn it hiele park troch De school doorlopen hebben tr: de skoalle troch wêze Het loopt door bij hem tr: it rint him troch, de holle rint him om, troch, hy kin 't net foarinoar hâlde (mei de holle) Iets in de geest doorlopen tr: eat by jinsels trochrinne Zich bezondigen aan tr: jin bekweadigje, bekweadzje oan V. kindsbeen (af) tr: fan bern ôf (oan), fan jongs ôf (oan), (ôf) op Wij kennen elkaar v. kindsbeen af tr: wy kenne inoar fan ús bernejierren, bernetiid ôf Met trots op zijn werk kunnen terugzien tr: grutsk op jins wurk wêze kinne persoon of zaak waarop men trots is. Hij was de trots v. zijn familie tr: de hiele famylje wie grutsk, mânsk op him Zo trots als een pauw tr: sa grutsk as in pau fier. De trotse gang v.h. Friese paard tr: de proastige stap fan it Fryske hynder Zij is trots op haar zoon tr: hja is grutsk, grut, mânsk op har soan Trotse paleizen tr: steatlike paleizen Zo trots als een pauw tr: sa grutsk as in pau fier. De trotse gang v.h. Friese paard tr: de proastige stap fan it Fryske hynder Zij is trots op haar zoon tr: hja is grutsk, grut, mânsk op har soan Trotse paleizen tr: steatlike paleizen Trots alle goede voornemens tr: nettsjinsteande alle goede foarnimmens Trots de beste, (zo goed als de beste) tr: like goed as de bêste Trots alle goede voornemens tr: nettsjinsteande alle goede foarnimmens Trots de beste, (zo goed als de beste) tr: like goed as de bêste Een glaasje pakken tr: ien pakke, snappe, snippe Wel een glaasje lusten tr: wol ien meie, graach in hapke meie Een glaasje op hebben, (wat) te diep in het glaasje hebben gekeken tr: ien tefolle hân hawwe, tefolle preaun hawwe, in romerfol tefolle hân hawwe, in hapke, hufke op hawwe, in (moai, leaf) poepke op hawwe, boppe, oer jins taks wêze, te djip yn 'e romer sjoen hawwe Een glaasje op de valreep tr: in hapke oer de team, in ôfstekker Ten derde tr: tred, trêd, treds Als derde tr: tred, trêd, treds Het Derde Rijk tr: it Tredde Ryk De derde wereld tr: de tredde wrâld Wij missen een derde (bijv. bij het kaarten) tr: wy misse in tredde man Derden, (buitenstaanders) tr: tredden De derde man brengt de spraak an tr: de tredde man bringt it praat oan In veiligheid brengen tr: yn feilichheid bringe De minister is niet, moeilijk te benaderen tr: de minister is net, min benei te kommen Hij is vandaag niet te benaderen (wegens een slecht humeur) tr: hy is hjoed net te brûken Deze poëzie is moeilijk te benaderen tr: dizze poëzy is min benei te kommen In zijn beste werk benadert hij Picasso tr: yn syn bêste wurk komt er Picasso benei Kinderen moet je kinderlijk benaderen tr: bern moatst bernlik oankomme Een vraagstuk benaderen tr: in fraachstik oanpakke Iem. benaderen, (polsen) tr: immen hifkje, tantsje, ûnderstean Iem. over iets benaderen tr: immen earne oer hifkje, tantsje, ûnderstean, immen earne oer geweken nimme, earne oer oan wêze Een nukkige kerel tr: in sinnige bok, Piter Een nukkige kerel tr: in sinnige bok, Piter Met terzijdestelling van alle bezwaren tr: mei foarbygean oan alle beswieren Die ziekte is veroorzaakt door ... tr: dy sykte is feroarsake troch ..., de oarsaak fan dy sykte hat ... west Dat zal twist veroorzaken tr: dat jout rûzje, spul Dat veroorzaakt last tr: dat jout 1êst, dat bringt lijen In laken gekleed zijn tr: yn 't lekken rinne Het groene laken, (het biljart(laken)) tr: it griene lekken V. hetzelfde laken een pak, broek krijgen tr: fan itselde lekken in broek, jas, rokje krije Jullie, zij krijgen v. hetzelfde laken een pak tr: jimme, hja binne fan, út ien lape knipt, skuord, snien, toarnd Laken krijgen, (slaag krijgen) tr: dek-op krije Ergens de lakens uitdelen, -geven tr: earne de lekkens útdiele Onder het groene laken liggen, (dood en begraven zijn) tr: ûnder de (griene) seadden (bedobbe) lizze Onder, tussen de lakens kruipen tr: ûnder de fodden manufaktueren gean, krûpe, út 'e wei gean Met alle respect gezegd tr: nim my net kwea (ôf), dat ik it sa sis Te dien respecte, (in dat opzicht) tr: fandat, fandatoangeande, wat dat oangiet Nieuwigheid, modeartikel. De nieuwste snufjes tr: nije snuf, snuffen, snufkes Het nieuwe tr: it nije Iets nieuws tr: eat, wat nijs Een nieuwe tr: in nijenien Vrij nieuw tr: nijeftich, nijich Veel nieuws zien (met grote belangstelling) tr: in soad niget hawwe, sjen Het nieuwe tr: it nije Iets nieuws tr: eat, wat nijs Een nieuwe tr: in nijenien Vrij nieuw tr: nijeftich, nijich Veel nieuws zien (met grote belangstelling) tr: in soad niget hawwe, sjen Jongstleden woensdag, woensdag jongstleden tr: woansdei lêstlyn Afschrijven, (niet meer rekenen op) tr: ôfskriuwe, trochskriuwe Dat is overduidelijk tr: dat is oerdúdlik, sa dúdlik as wat Dat is overduidelijk tr: dat is oerdúdlik, sa dúdlik as wat Een milde, zware regen tr: in mylde, fûle rein Regen uit het noorden, westen tr: noarderrein, westerrein Regen uit het oosten tr: easterske rein Aanhoudende regen(s) tr: in oanhâldende, stadige rein, (in) rein sûnder ein, in reinder Veel regen tr: in pak rein, wetter Een zacht regentje tr: in myld reintsje, in fochtsje Gez. v.e. zacht regentje tr: it reint lij wetter De lucht staat naar regen tr: it, de loft hinget (nei rein), it siket om rein, wetter, reinwetter, it hinget, driget, sit der tsjinoan, de loft tekenet rein, de loft is fol, it aardet nei rein, it hat in aard fan reinen De lucht voorspelt veel regen tr: de loft stiet as in brijwein, in tsiistsjettel, in ierdwâl, in frouljusbroek, de see, oft er (hûnen en) katten spuie wol, nei, op skiten en spuien, de loft is siik, bels, sa min as strie Men kon de regen haast grijpen tr: jo koene it wetter hast rikke We krijgen vandaag regen tr: wy krije hjoed rein, wetter, reinwetter, it jout hjoed reinwetter Er is bij die bui 24 mm regen gevallen tr: der is by dy bui 24 mm rein, reinwetter fallen Van de regen in de drup komen tr: fan 'e rein yn 'e drip, fan 'e finne op, yn 'e jister komme, út, fan 'e want yn 'e tomme, tommeling reitsje Een regen v. kogels, bloemen tr: in rein fan kûgels, in see fan blommen Rode regen, (ruige acacia) tr: reade akasia, Robinia hispida L In tegenspraak met tr: yn tsjinspraak mei Lieverkoekjes worden niet gebakken tr: leaverkoekjes bakke wy net opheldering. Iets tot klarigheid brengen tr: eat ta klearrichheid, yn it kleare bringe, útite Geen uitwerking hebbend. Onwerkzaam zijn tr: neat útarbeidzje, úthelje, útwurkje, gjin fertuten dwaan Een slome duikelaar tr: in slûge, slûgert, in deade slûch Peinzen, denken. Zinnen op tr: sinne op Dat zinde hem niet tr: dat sinnige him net, min, dat noaske him net, dat foldie him net, dat stie him mar min Iets mijden als de pest tr: eat mije as de brân, de pest Je moet die man maar wat mijden tr: dy man kinst better wat mije, wat út 'e reek bliuwe Een plaats mijden (fig.) tr: earne ôfgisele wêze, de duvel earne sjoen hawwe, earne in hûn giseljen sjoen hawwe, earne (in) spûk sjoen hawwe Ergens op toeschieten tr: earne op tasjitte Hij kwam toeschieten om te helpen tr: hy kaam der hurd oan fleanen, stowen om te helpen Tot dusver, dusverre, (tot zover) tr: oant safier tot nog toe tr: oant no ta, oant distiid ta Jaar met veel misgewas tr: misjier, tsjinjier (it) Dat zal mij wel niet vergund zijn tr: dat sil my wol net gund wêze Ritselen van, (wemelen van) tr: tille fan tr: optille fan Het huis werd een prooi der vlammen tr: it hûs baarnde finaal ôf Hij was aan ellende ten prooi tr: de ellinde waard him oermânsk Bepalend, bepaald lidwoord tr: beskaat lidwurd Onbepaald lidwoord tr: ûnbeskaat lidwurd Onbesuisd handelen, te werk gaan tr: deryn, derop yn, derop ta fleane, rinne as de, in bolle yn, op 'e reak, deryn omslaan as mâle Jan yn 'e hinnen Onbesuisd handelen, te werk gaan tr: deryn, derop yn, derop ta fleane, rinne as de, in bolle yn, op 'e reak, deryn omslaan as mâle Jan yn 'e hinnen Driemaal is scheepsrecht tr: trije (kear) is skippersrjocht Ter eenre tr: oan 'e iene kant Gutsend tr: gjalpich, gjalperich, stjalpich, stjalperich, stjelperich, mei gjalpen, by, mei stjalpen Een voetval doen voor iem. tr: in fuotfal foar immen dwaan Voortdurende ongesteldheid tr: gammelens, healens Dat is een treffer! tr: dat is in tref, treffer! De gezondheid schaden tr: jin, jinsels knoeie De zieke neemt geen voedsel meer tot zich tr: der komt neat mear yn Dat gaf voedsel aan zijn wantrouwen tr: dat fuorre syn wantrouwen Iem. voedsel, kleding en onderdak verschaffen tr: immen rak en dak, ris en dis jaan Halma spelen tr: halmje Iets v. plan zijn tr: eat fan doel hawwe, wêze, eat ta'n doel hawwe, earne doel op hawwe, eat yn 't sin, yn 'e útset, útsettinghawwe Niet v. plan zijn ..., (niet v. zins zijn ...) tr: net fan doel wêze .. Naar het tweede plan worden verschoven tr: op 'e eftergrûn reitsje Figuren, schrijvers v.h. tweede plan tr: twadderangs figueren, skriuwers Iets op een hoger plan brengen tr: eat op in heger peil bringe Een gedeelte v.d. lading uitwerpen tr: in part fan 'e lading oerboard smite De vulkaan wierp as en lava uit tr: de fulkaan spuide jiske en lava Het slechte uitwerpen tr: it minne derút smite Iem. uitwerpen, (verstoten) tr: immen ferstjitte Een boze geest uitwerpen tr: in kweageast útbalje, útbanne Naar gelang v. tr: neffens, nei Naar gelang dat tr: neigeraden (dat), neidat, nei't, neffens dat, neffens't Al naar gelang dat tr: al neidat, al nei't In zondagspak tr: yn bras en das, yn 't brat Dat is nogal wiedes tr: dat is fansels Een kraakpand tr: in kreakershûs, in kreake hûs, pân Iem. betichten (v.) tr: immen betichtsje fan, immen betiigje (fan, mei) Het wordt eb tr: it wurdt leechwetter, leech wetter, it wetter giet ôf, begjint te ferliezen Het is eb tr: it is leechwetter, leech wetter, it wetter is ôf Aan koorts lijdende tr: koartsich Aan koorts lijdende tr: koartsich Wat reutel je toch? tr: wat hasto te eameljen? Een hoop modder tr: in bult, bulte modder Gooi het hout maar op een hoop tr: smyt it hout mar op in bult Een hoop stenen tr: in klampe stien Hoop zoden tr: seadbult Hoop stro tr: striebult Hoop aardappelloof tr: lofbult Te hoop zetten, op een hoop, hopen brengen tr: yn, oan, op 'e bult, bulten sette, jeie, ride Pas op, trap niet in die hoop tr: tink der om, traapje net yn dy pôle stront Hij weet een hoop tr: hy wit in bulte, in protte, in soad Ik moet nog een hoop doen tr: ik moat noch in protte, soad dwaan Het gaat hier niet v.d. grote hoop tr: it giet hjir net fan 'e grutte bult, bulte Een hoop mensen tr: in smite, kloft folk Een hoop kinderen tr: in hiele keppel bern De grote hoop, (de grote massa) tr: de grutte kliber Te hoop lopen tr: gearrinne, geartropje, kloftsje In de hoop tr: op hope Nog een geringe hoop koesteren tr: noch in flauwe hoop hawwe Ergens goed hoop op hebben tr: earne wol moed op hawwe, wol moed hawwe Ergens weinig hoop op hebben tr: earne swak, swier moed op hawwe, swier moed hawwe Zijn hoop stellen op tr: ferhoop, ferhoping hawwe op Tegen alle hoop in geloven tr: tsjin hope op hope leauwe Geloof, hoop en liefde tr: leauwe, hope en leafde Zijn eer verpanden tr: jins earewurd jaan Zijn hart aan iets verpand hebben tr: jins hert earne oan ferlern hawwe In volle glorie tr: yn folle gloarje Die stof is haast niet verslijtbaar tr: dy stof slyt hast net, dy stof giet suver net wer te'n ein Wreedheden tr: wredichheden Afwaarts wenden tr: ôfdraaie Een afwaartse beweging tr: in beweging nei ûnderen (ta), omleech In afwaartse richting tr: del, omdel, nei ûnderen (ta) Een twaalftal ... tr: tolve, tolf .. Dat is weer een uitvinding v. hem tr: dat is wer in útfining, úttinksel fan sines Kleine klapekster tr: lytse wurger, wurgert, Lanius minor Gmelin Zo stijf als een plank tr: sa stiif as in planke Stuk plank tr: plankstik (it), stik planke (it) De planken (in toepassingen aangaande het toneel) tr: de planken Het huisje van, met vier, zes planken, (de doodkist) tr: de houten jas Tussen vier planken liggen tr: de houten jas oan hawwe, yn 'e houten jas lizze Gas op de plank geven tr: him goed op 'e sturt traapje V.d. bovenste plank tr: fan it boppeste buordsje De plank misslaan tr: de planke mis slaan, roaie, by de planke troch wêze De plank mis zijn tr: de planke mis, bjuster wêze Een plank voor zijn kop hebben tr: in dûbeld bret foar de kop hawwe V. dik hout zaagt men planken, (gez. wanneer iem. een pak slaag krijgt) tr: it giet fan dek-op wie veel bezit, doet grote uitgaven tr: dy't it breed hat, lit it breed hingje Pret hebben over tr: wille hawwe om (Veel) pret maken tr: (in soad) wille hawwe Dolle pret hebben tr: wille as dieven, as wetter hawwe, de measte wille hawwe, in nearen wille hawwe De pret is eraf tr: de aardichheid, grap is derôf Het is uit met de pret tr: it is út Pretje tr: feestje (it), fersetsje (it) Dat is geen pretje tr: dat is ek net alles, dat is gjin tréwes Dat mag de pret niet drukken tr: dat is gjin beswier, dat docht der net ta Bewusteloos zijn tr: dûzje, bûten westen, yn 'e sûs, yn 'e dûze, (deryn) wei, út 'e wei wêze Je hebt warempel gelijk tr: do hast ferdeald, ferdraaid gelyk Je hebt warempel gelijk tr: do hast ferdeald, ferdraaid gelyk In verbinding staan met tr: yn ferbining stean mei Zich in verbinding stellen met tr: kontakt sykje mei Door beuken vernielen tr: tebûtkje, tebûtse, tebûtsje Stokvis beuken tr: stokfisk bûkje, bûtse, bûtsje Vlas beuken tr: flaaks brake, braakje Zij is een schoonheid tr: it is in byld, in plaatsje, hja is tige kreas Niet ongezien zijn, (in aanzien zijn) tr: yn achting stean, wêze, yn oansjen wêze Niet ongezien zijn, (in aanzien zijn) tr: yn achting stean, wêze, yn oansjen wêze Het over een andere boeg gooien, wenden tr: it oer in oare boech smite, it oer in oare latte naaie Het over alle boegen wenden tr: it oer, op alle boegen besykje, alle wegen besykje Iem. dwars voor de boeg komen tr: immen dwers foar de boech, steven komme Over één boeg liggen, zeilen tr: oer ien boech sile Voor de boeg hebben tr: foar de boech, foar (de) hannen, foar hannen, foarhannen, foar de stjûne, foar de stôk hawwe Hij werd op slag gedood tr: hy wie op slach dea De tijd doden tr: de tiid yn, oan, te'n ein bringe Wat zeg je? tr: watte, wat sei tr: hen, hin? wat zeg je me daar? tr: watte, wat ding, watguod? Dit portret is niet gelijkend tr: dit portret liket net Een gelijkend portret tr: in goed lykjend portret Zich instellen op tr: jin ynstelle, klearmeitsje op, jin sette nei, op Te onpas tr: fan ûnpas Te onpas komen tr: miskomme, fan ûnpas komme Te pas en te onpas tr: te pas en te ûnpas De wanne kant (v. hout) tr: de wankant, waankant Geen christenmens tr: gjin kristensiel tr: gjin kristensiele Bij kleine beetjes pompen tr: pjitskje, pjutskje, putskje Pompen of verzuipen tr: pompe of fersûpe In functie zijn tr: yn funksje wêze In functie treden tr: (yn jins funksje) begjinne Pillen draaien tr: pilledraaie Pillen slikken tr: pillen ynnimme Pillen toedienen tr: pilje: foar de galligens sille wy de skiep efkes pilje De pil tr: de pil: se is oan 'e pil Een bittere pil tr: in bittere pil, in bitter drankje De pil vergulden tr: de pil ferguldzje De pil, (de dokter) tr: pilleman, de pil Stappen als een pauw tr: stappe as in pan Pronken als een pauw tr: pauje Een emmer water tr: in amer wetter tr: in amerfol wetter, twa amerfollen wetter Dat deed de emmer overlopen tr: dat wie krekt tefolle In dier, dezer voege tr: op dy, dizze, sa'n wize, sa De was doen voor. Iem. bewassen tr: immen bewaskje (en beplaskje) Aan de ketting leggen tr: oan 't keatling lizze V.d. ketting zijn tr: fan 't keatling wêze Het handig inpikken tr: it handich ynpikke, it fyntsjes oanlizze Bedwelmd zijn, worden tr: dwelmje tr: bedwelmje Half bedwelmd zijn tr: dûzje Niet melkgevend tr: ûnmelk Vroeg, laat melkgevend tr: iermelk, letmelk Tussen hoop en vrees dobberen tr: tusken hope en freze sweve Uit de derdehand tr: út 'e tredde hân Ergens bij verwijlen tr: earne oer neitinke, earne oer útwreidzje In aantal tr: yn tal, tel Een aantal (v. personen; zaken) tr: in stikmannich, in stikmennich Het mislukt hem volkomen tr: it brekt him by de hannen (om't) ôf, om en ôf Flauwe kul tr: flauwe kul Stijf volgepropt tr: propstiif Zich herstellen tr: jin ferhelje V.e. ziekte herstellen tr: in sykte ferwinne Onthullingen doen tr: dingen oan 't ljocht bringe, útbringe Een huis zetten tr: in hûs sette, delsette Het glas aan de mond zetten tr: it glês oan 'e mûle bringe Het op een ... zetten tr: it op in ... sette Hij heeft het erop gezet tr: hy hat it yn 'e holle set, hy hat it him yn 'e holle set Zich over iets heen zetten tr: jin earne oer hinne sette Zich zetten tot tr: jin sette ta Zich zetten, (vaste vorm aannemen) tr: jin sette gaan zitten tr: sitten gean Zich voor iets zetten tr: jin earne foar sette Dat zet ik je tr: dat set ik dy Iem. niet kunnen zetten tr: immen net lije meie Iets niet kunnen zetten tr: earne net oer kinne Een blubberige boel tr: in blabberboel, brijboel In arren moede tr: fan kleare, klearebare earmoed, út kleare, klearebare ferlegenheid Een en andermaal tr: mear as ien kear Van regeringswege tr: fan regearingswegen, fanwegen de regearing, it regear, fan 'e kant fan 'e regearing, it regear, troch de regearing, it regear V. Godswege tr: fan Godswegen Hij kwam als vijfde aan tr: hy kaam fyft, as fyfte oan Ten vijfde tr: fyft Twee vijfde tr: twa fyfte Twee vijfden tr: twa fyften Soort vlinder. Nijmeegse kapel tr: Skylger flinter, Limenitis populi L Zich vermeien in tr: jin fernuverje yn, mei Het uitjammeren tr: it útjammerje Gras of ander groenvoeder inkuilen tr: kuile, kûlje, kúlje: de boeren binne op 't heden drok oan 't kuilen Schorsing uit een ambt tr: tydlike ûntsetting út it amt Het spreken nabootsend. Een sprekende pop tr: in pratende pop De sprekende film tr: de gelûdsfilm duidelijk, treffend. Een sprekend bewijs tr: in sprekkend bewiis Sprekend lijken op tr: in soad (wei) hawwe fan, opinoar lykje as twa drippen wetter Sprekend op iem. lijken tr: immen út 'e mûle, bek stapt, snijd, út 'e kop snien, ta de kop út snien wêze Een sprekend portret tr: in sprekkend portret Hij is het sprekend tr: it is him sprekend Zich klasseren tr: jin klassearje Ergens voor moeten bloeden (fig.) tr: earne om bliede moatte Doen alsof zijn neus bloedt tr: jin ûnnoazel hâlde (Zo snel) als de bliksem tr: as de wjerljocht, de blits, de hagel, de reek Staan als door de bliksem getroffen tr: stean as fan it waar slein in krachttermen. Bliksem! tr: bliksem!, dy bliksem! Loop naar de bliksem tr: rin nei de hel Naar de bliksem gaan tr: nei de bliksem gean Om de bliksem niet tr: om 'e bliksem, duvel net Geen bliksem tr: gjin bliksem lichaam, Iem. op zijn bliksem geven tr: immen in wan op 'e bliksem jaan Hete bliksem tr: gleone Janke Ter bemoediging tr: as bemoediging, opmoediging Een tabletje, (geneesmiddel in de vorm v.e. pastille) tr: in tabletsje Tussen hangen en wurgen tr: tusken hingjen en wjirgjen, wierjen De pensioengerechtigde leeftijd tr: de pensjoenâldens, pinsjoenâldens Vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd tr: fanwegen pensjonearring Pensioengerechtigd zijn tr: rjocht op pensjoen, pinsjoen hawwe Pensioengerechtigde tr: immen mei rjocht op pensjoen, pinsjoen Pensioengerechtigden tr: lju mei rjocht op pensjoen, pinsjoen Zich vastbijten in tr: jin fêstbite yn Het is knudde (met de bijl, met de pet op, met een rietje) tr: it liket op stront, op neat, it liket gjin ding, it hat nearne fan, it is der fier by troch, it kin nearne hinne, it kin gjin kant út Iem. onophoudelijk tegenspreken tr: immen yn 'e bek, blibbe, mûle hingje Zich tegenspreken tr: jinsels tsjinsprekke Loop naar de pomp! tr: rin hinne, flean hinne! Hij weet v. pomp noch pompstok tr: hy wit fan oere noch pompstok onverschillig. Het is mij enerlei tr: it is my itselde, likefolle, allikefolle Een gestroomlijnd model tr: in streamline-model, in streamlinich model In het zand scharrelen tr: yn it sân omwrotte losse verkering hebben. Met een meisje, jongen scharrelen tr: mei in famke, jonge skarrelje Kleine reef onder in het zeil tr: poepereef, wetterreef Schuine reef, van giek tot mast tr: seereef Klokhen. klok tr: âldklok, briedklok Iem. onvriendelijk bejegenen tr: immen ûnfreonlik bejegenje, raar tsjin immen dwaan Iem. onvriendelijk bejegenen tr: immen ûnfreonlik bejegenje, raar tsjin immen dwaan Iets met moeite bewerkstelligen tr: eat (beklauwe en) beskuorre Belasting op de toegevoegde waarde tr: belesting op 'e tafoege wearde Leeg (v. vruchten). Loze aren tr: loaze, gelde, gjelde ieren Loze noten tr: dôve nuten Een loos alarm tr: in loas alaarm Een loze zoom tr: in bline seame Een loze deur tr: in loaze, bline doar Een loos onderwerp (gramm.) tr: in leech ûnderwerp Er is wat loos tr: der is wat te rêden, te dwaan Een touw loos geven, (vieren) tr: in tou loas jaan, stekke Ogen op tr: stribje nei Het tij kentert tr: it tij, it wetter kantelet, kantet Burenplicht doen tr: plicht dwaan tr: buorreplicht dwaan Mijn oren tuiten tr: de earen toetsje my Hardlopers zijn doodlopers tr: hurdrinners binne dearinners Hij is geen student tr: it is gjin learder, studearder Het schip vorderde slechts langzaam tr: it skip kaam mar stadich foarút. De leerling vordert goed, de learling giet goed foarút Het werk vordert goed tr: it wurk foarderet, eint goed De zaak is zover gevorderd, dat ... tr: de saak is sa fier, dat .. Het vordert als een slak tr: it eint as in flie op in lymprikke, as in lûs op in tarkwast, op in tarre presinning, op in kleed, as de man yn 'e moanne, as in mich op in tarre planke, yn 'e molke, as in mûs yn 'e moalsek, as in pod op 'e kluten, yn 'e moanneskyn, as in kat op 'e nútsdoppen Wat verhandelt die firma? tr: wat ferhannelet dy firma tr: wêr docht dy firma yn? Wat hebben jullie toch te verhandelen? tr: wat hawwe jim dochs te ferhanneljen, te ferhakstûkjen? Verheugd over tr: bliid mei, om Iem. de duimschroeven aanleggen, aanzetten tr: immen de tommeskroeven oanlizze Iem. knollen voor citroenen verkopen tr: immen appels, rapen foar sitroenen, fyfskaft foar lekken, stront foar saffraan, stientsjes ferkeapje Vooruit, ouwe knol! tr: toe, âlde knevel!, toe, âld strûk! Een ouwe knol tr: in âld smûch, in âld bok, in âld brik Iets een vernisje geven (fig.) tr: eat wat opgnisje, opgnisse Iets aan zijn laars lappen tr: jin earne net om feroarje, net oan steure Geen laars, (niets) tr: gjin byt, fiter Slaag. Een pak rammel Hij, zij is gauw geraakt tr: it hoarntsje is gau kniesd Hij was geraakt, (fig.) tr: de boarstels stiene him oerein Een vervelend portret, (persoon) tr: in ferfelend, raar portret De kar ratelt over de stenen tr: de karre rattelet oer de stiennen De wekker ratelt tr: de wekker rattelet De donder ratelt tr: de tonger rattelet Een ratelende donderslag tr: in rattelige, knapperige tongerslach Zij hebben wel een uur staan ratelen, (babbelen) tr: hja hawwe wol in oere stien te ratteljen Aan het ratelen zijn tr: op, oan 'e rattel wêze Bij elkaar staan te ratelen (v. vrouwen) tr: op 'e rattel stean Zich vergrijpen aan iem. geld tr: jin oan immens jild fergripe, fertaaste Zich aan iem. vergrijpen tr: jin oan immen misgripe, immen tenei komme Hij heeft zich aan haar vergrepen tr: hy hat him oan har misgrypt, hy hat har tenei west Boter bij de vis tr: bûter, jild by de fisk, jild op ('e) fingerseinen, betelling op 'e hân Het is boter aan de galg gesmeerd tr: it is bûter oan de galge (smard), it is bûter tsjin de balke, der is gjin bûter oan te striken Het is botertje tot de boom tr: it is reabûter oan 'e boaiem ta Boter op zijn hoofd hebben tr: bûter op 'e holle hawwe De boter eruit braden tr: it fleis yn 'e bûter stippe Zich de boter niet v. zijn brood laten nemen tr: jin de bûter net fan it brea ite litte De boter alleen op zijn koek willen hebben tr: de midden en de beide einen hawwe wolle Met zijn neus in de boter vallen tr: mei it gat yn 'e bûter falle Dat is zeer aan te raden tr: dat wie (lang) net ferkeard Op aanraden v. tr: op it oanrieden fan Fiasco maken, lijden tr: mislearje, misbeteare Gaan vissen tr: uit vissen gaan, te fiskjen gean (Uit) vissen zijn tr: te fiskjen wêze Vissen door gaten in het ijs tr: iisfiskje Vissen naar tr: pinfiskje nei Hij zat wel te vissen, maar werd niets wijzer tr: hy fiske al wakker, mar waard neat wizer Vissen naar een complimentje tr: út wêze op in komplimintsje In troebel water is het goed vissen tr: yn tsjok, troebel wetter is it goed fiskjen Ik ben hem zeer toegedaan tr: ik bin him tige tadien, tagedien Een mening toegedaan zijn tr: in miening tadien wêze Men moet kinderen niet te veel toegeven tr: men moat bern net tefolle tajaan Aan zwaarmoedigheid toegeven tr: jin oerjaan oan swiermoedigens Ik geef toe, daar heb je gelijk in tr: ik jou ta, skik dy yn, stim dy mei, dêr hasto gelyk oan Elkaar niets toegeven, (onderdoen voor) tr: inoar neat tajaan, net, neat foarútjaan Hij geeft u niets toe in kennis tr: hy docht neat foar jo ûnder yn kennis Als een pijl uit de boog tr: as de reek Pijl en boog tr: pilebôge Zijn beste pijlen zijn verschoten tr: de azem, hjouwer is derút, hy hat de hjouwer ferrûn Al zijn pijlen zijn verschoten tr: hy hat syn pylken fersketten Nog andere pijlen op zijn boog, in zijn koker hebben tr: wol pylken yn 'e koker hawwe Die pijl is uit uw koker niet gekomen tr: dat hawwe jo net fan josels Een rondgaande ploeg tr: in omgeande ploege De ploeg drijven tr: ploechdriuwe Achter de ploeg lopen, (de ploeg besturen) tr: efter de ploege rinne boerenwerk doen tr: op 'e kluten wêze De hand(en) aan de ploeg slaan tr: de hân oan 'e ploege slaan Dat is zijn wagen en zijn ploeg, zijn ploeg en zijn akkers, (zijn middel v. bestaan) tr: dat is syn ploege en eide De ossen, paarden achter de ploeg spannen tr: de hynders earslings, ferkeard foar de wein slaan Hij komt zo achter de ploeg vandaan tr: hy komt fuort efter de kowesturten wei Ergens debet aan zijn tr: earne debet oan wêze Ergens debet aan zijn tr: earne debet oan wêze Een blok aan het been tr: in bongel oan 'e foet, poat, skonk Voor het blok zitten tr: mei de kloaten foar 't blok sitte Liggen als een blok tr: lizze as in stien Evenwijdig lopen (met) tr: lykop rinne (mei) Evenwijdig geplaatst tr: lykop pleatst Het is daar een benepen boel tr: de wrâld is dêr mei (âlde) kranten tichtplakt Krombenig iem. tr: brykpoat, brykskonk Duizend tegen één tr: tûzen om trettjin Duizend angsten uitstaan tr: yn tûzen noeden sitte Duizend en één bijzonderheden tr: hûndert en ien bysûnderheden Hij, zij is er een uit duizend tr: it is ien út tûzen Bij duizenden tr: by tûzenen Per duizend, bij duizend tegelijk tr: by 't tûzen Duizenden (v.) mensen tr: tûzenen lju Duizend tegen één tr: tûzen om trettjin Duizend angsten uitstaan tr: yn tûzen noeden sitte Duizend en één bijzonderheden tr: hûndert en ien bysûnderheden Hij, zij is er een uit duizend tr: it is ien út tûzen Bij duizenden tr: by tûzenen Per duizend, bij duizend tegelijk tr: by 't tûzen Duizenden (v.) mensen tr: tûzenen lju Iem. prijzen wegens zijn ijver tr: immen priizgje om syn iver Het is doodzonde (v.) tr: it is deasûnde (fan) De bruiloftsgasten tr: de brulloftsgasten, de brullofters, it brulloftsfolk, de brulloftslju, de trouwers Studie maken van tr: stúdzje meitsje fan In studie nemen tr: yn stúdzje nimme Op studie tr: op ('e) stúdzje Met studie tr: mei stúdzje Dienstbare tr: tsjinstbere Iets dienstbaar maken aan tr: eat tsjinstber meitsje foar, oan Gissing. Op de gis (af) tr: by, op, nei de gis, op 'e roai (ôf), by de roes, op 'e roes Naar gis tr: op 'e rûge roai Uit de gis lopen, vallen tr: út 'e gis rinne, út 'e hân, út 'e hannen falle, út 'e rigel sjitte Dat viel uit de gis tr: dat is my raar ûntsketten Dat kun je niet op dezelfde leest schoeien tr: dat kin men net op deselde wize oanpakke, dat kin men dêr net mei lykslaan, yn 't lyk stelle Op socialistische leest geschoeid tr: op sosialistyske grûnslach Aan het neuzen tr: op 'e sneup Het is een vreemde, rare snijder tr: it is in rare snijer, sûchsnijer Vangbal spelen met tr: omheinebalje mei Gelede dieren tr: kernte, lidfoarmige dieren Een gelede stengel tr: in lidfoarmige stâle Een gelede pijp tr: in gearstalde piip Een geleed woord tr: in gearstald wurd Wilde wingerd tr: (wylde) wynrank, wylde wyngerd, Parthenocissus quinquefolia (L.) Planch Een apologisch spreekwoord tr: in apologysk sprekwurd, in sei-sprekwurd Zo bleek als de dood, als een doek tr: sa bleek as in doek, in deade, de dea, kalk, pisse, in kalken pop, in skylfisk, in wytling Een bleke kleur hebben tr: bleek, wyt (om e holle, noas) wêze, in kleur as in skylfisk, in wytling hawwe, sjen as in skylfisk, in grymgramme kleur hawwe, der mitich, miterich útsjen Erg bleek tr: ynbleek, ynwyt Het bleken. Goed weer voor de bleek tr: goed waar om te blikken Het goed is in de bleek tr: it guod leit te blikken Op ieder gewenst ogenblik tr: wannear't jo mar wolle Stranden op tr: fêstrinne op Ergens stranden, (niet verder kunnen reizen) tr: earne stykjen bliuwe Buiten gebruik stellen tr: ôfskaffe Iem. op sleeptouw nemen tr: immen op sleeptou nimme Iem. op sleeptouw houden tr: immen op sleeptou hâlde Krankzinnig duur tr: kranksinnige djoer Krankzinnig duur tr: kranksinnige djoer Hij betrapte zijn vrouw met een ander tr: hy betrape, befûn syn frou mei in oar Iem., zich betrappen op tr: immen, jinsels betraapje op Hij spreekt op vaderachtige toon tr: hy praat as in heit Hij doet zo vaderachtig tr: it is sa'n heit Hij spreekt op vaderachtige toon tr: hy praat as in heit Hij doet zo vaderachtig tr: it is sa'n heit Op iem., iets wachten tr: op immen, eat wachtsje, (nei) immen, eat wachtsje Hij wacht elke dag zijn benoeming, (verwacht) tr: hy ferwachtet alle dagen syn beneaming Dat laat lang op zich wachten tr: dat duorret lang, dat hâldt lang oan Geld te wachten hebben tr: jild te wachtsjen hawwe Daar wacht u armoede, staat u armoede te wachten tr: dêr stiet jo earmoed te wachtsjen Dat kan (wel) wachten tr: dat hat de tiid wol Wacht eens tr: wacht, wachtsje ris, ho ris Zich wachten voor tr: jin wachtsje foar, jin tewacht, te wacht nimme foar Hij zal zich er wel voor wachten om daarover te beginnen tr: hy sil der wol foar oppasse om dêroer te begjinnen Elke zaak heeft twee handvatsels tr: alle dingen hawwe twa oanfetsels (fig.); -vol, s. Hanfol (it), klam Een handvol geld tr: in hanfol jild Iem. Jijen en jouwen tr: immem dookje en stookje De leerlingen gaan een kring vormen tr: de learlingen meitsje in rûnte, geane yn in rûnte stean Zich vormen tr: ûntstean, jin foarmje Naar beneden gaan. De trap aflopen tr: de trep ôfrinne, by de trep del rinne Een aflopende zaak zijn tr: in ôfrinnende saak wêze, yn it ôfgean wêze Goed, slecht aflopen tr: goed, min ôfrinne, beslaan, beteare, útrinne Hoe loopt dit af? tr: hoe rint dit ôf, hoe sil dit útlotsje? Slecht aflopen tr: ta neat keare Goed aflopen tr: goed ôfgean Zoiets moet, moest wel verkeerd aflopen tr: soks besnijt him, himsels Dat loopt verkeerd af tr: dat jout in bedragen ein, dat sil ferkeard, nuver, raar, hurd jern, gjin goed jern spinne, dat naait oan 'e ferkearde latte, dat giet in raar, mâl gat yn, dat komt ferkeard foar de hearen, dat sil in plof jaan Vreemd aflopen tr: bryk, fraai, frjemd, mâl, moai, nuver, raar foar de hearen komme, oer in nuvere latte draaie Dat kan wel eens heel anders aflopen tr: dy kleaune kin him noch wolris hiel oars ûntwine Het loopt slecht voor hem af tr: it sil foar him hûnje plunderen tr: ôfstrûpe Het loopt af met de zieke tr: it siket om 'e ein, it rint, siket om 't lêst, lêste mei de sike Aflopen op tr: tasette op Hobbels en bobbels tr: hulten en bulten Geen vin verroeren tr: gjin fin, fin noch fear ferreppe, ferwege Er is geen vin te zien tr: jo kinne gjin hân foar eagen sjen, it is stikneare nacht Op zijn wenkbrauwen lopen (v. vermoeidheid) tr: de ein yn 'e bek hawwe, dea te'n ein wêze Wat overwaait tr: oerwaaisel (it): dat is in oerwaaisel út Ingelân Een schielijke dood tr: in hastige dea Schielijk de deur opendoen, (weldra, gauw) tr: gau de doar iependwaan Schielijk lopen tr: hurd rinne Een schielijke dood tr: in hastige dea Schielijk de deur opendoen, (weldra, gauw) tr: gau de doar iependwaan Schielijk lopen tr: hurd rinne Het gaat met stoom tr: it giet mei stoom Bloeden als een rund tr: bliede as in ko Een rund v.e. vent, (lompe vlegel) tr: in ûnbidige, ûnbidigen kearel, keardel dom, onhandig iem. tr: in grutte okse De grote vijver tr: de grutte dobbe In zulke vijvers vangt men zulke vissen tr: op sokke wetters fangt men sokke fisk Een steen in de vijver tr: in stien yn 'e fiver (Een) geruime tijd tr: gâns in hoart, skoft, in moai hoart, skoft Volgen op tr: folgje oan, komme nei Volgen uit tr: folgje út Als volgt tr: sa De uitslag is als volgt: ... tr: de útslach is: .. Dat gaat als volgt tr: dat giet sa Iem. raad, bevel volgen tr: immens rie, ried, befel opfolgje Zijn eigen hoofd volgen tr: jins eigen sin dwaan Hij kon in de tweede klas niet meer volgen tr: hy koe yn 'e twadde klasse net mear meidwaan, meikomme Het volgende tr: it folgjende, it neikommende Niet erg optimistisch zijn (over iets) tr: net sa lûd roppe Niet erg optimistisch zijn (over iets) tr: net sa lûd roppe Oogzakken tr: pûden ûnder de eagen Uitstijgen boven (zich verheffen boven, uitblinken boven) tr: útstekke, útstykje boppe Een oeverloze discussie tr: in diskusje sûnder ein Een oeverloze onderneming tr: in begjin, gebed sûnder ein Dat is oeverloos tr: dêr komt gjin ein fan Een oeverloze discussie tr: in diskusje sûnder ein Een oeverloze onderneming tr: in begjin, gebed sûnder ein Dat is oeverloos tr: dêr komt gjin ein fan Iem. een hak zetten tr: immen in gat (troch de noas) boarje, in stikel stekke, sette V.d. hak op de tak springen tr: fan koarstekoeke nei jenever rinne, fan pipermunt yn moster slaan, fan 't spek yn 'e klompen slaan Iem. op de hakken zitten tr: immen op 'e hakken sitte, wêze, op 'e hoksen sitte, efter de hakken sitte De hakken laten zien tr: (de) hakken (op)nimme, hakken op spylje, de hakken lichte, sjen litte Weinig, niets om de hakken hebben tr: net folle, neat om 'e hakken hawwe Met de hakken over de sloot komen tr: krekt (mei de hakken) oer de sleat komme Een dikke hak tr: in hakje, in tsjokke hakke Een gat in de hak hebben tr: de hakke dertroch hawwe Vriendelijkheden tr: freonlikheden buitengewoon. Verbazend veel eten tr: in ferskuorrend soad ite Een verbazend groot huis tr: in enoarin grut hûs Verbazend rijk tr: ferskuorrende, ûnbetinklike ryk Een verbazende drukte tr: in ferskuorrende drokte buitengewoon. Verbazend veel eten tr: in ferskuorrend soad ite Een verbazend groot huis tr: in enoarin grut hûs Verbazend rijk tr: ferskuorrende, ûnbetinklike ryk Een verbazende drukte tr: in ferskuorrende drokte Wel verbazend! tr: heden noch ta! Opklimmend tr: opklimmend, opkliuwend In de maand maart, april enz. tr: yn 'e moanne (fan) maart, april ensfh. Een maandje tr: in lyts moanne We gaan nog een maandje door tr: wy geane noch in moanne troch Iedere maand tr: alle moannen Goed bevleesd tr: goed fleizich In burger tr: yn boarger Dat geeft de burger moed tr: dat jout moed Grote omslagdoek tr: slingerdoek Omslagdoek die men bij slecht weer draagt tr: waardoek Het loopt in de honderden tr: it rint yn 'e hûnderten Een briefje v. honderd tr: in briefke fan hûndert, in hûndertsje, in hûnderter Ze kosten € 5.- de honderd tr: se kostje € 5.- de, it hûndert In het honderd sturen tr: lopen, yn it hûndert jeie, rinne Het is honderd tegen één tr: it is tûzen om trettjin Honderd uitpraten, vragen tr: (de, it) hûndert út prate, freegje Iem. uit honderd tr: ien út hûndert Nummer honderd, (de wc) tr: nûmer hûndert Notitie nemen v. tr: notysje nimme fan Een gepofte broek, mouw tr: in pofbroek, pofmouwe Zich omkleden, (zich verkleden) tr: jin omklaaie, omstrûpe Met redenen omkleden tr: motivearje Met redenen omkleed tr: motivearre, mei útlis fan reden De met redenen omklede beslissing wordt u toegestuurd tr: de beslissing, mei de reden derby, mei útlis fan reden, wurdt jo tastjoerd Met handbediening tr: mei de hân te betsjinjen Tuingewassen tr: túnguod (it) Tanden hebbend. Een getandrad tr: in kamrêd, toskrêd Iem. wel wat gunnen tr: immen wol wat ta hawwe wolle Knerpen (v. sneeuw) tr: knisterje Knerpend (v. sneeuw) tr: knisterich Palatale, mediale, velare klinker tr: foarlûd, middellûd, efterlûd (it) Een open, gesloten klinker tr: in iepen, sletten lûd Een rondedans maken tr: govertje, govertsje, raaie, raaidûnsje In het slop raken tr: op 'e stomp, stompe rinne, stomp úitrinne, stomprinne Het is een goeie slokkerd, (hals, sul) tr: it is in goede slokkert, sûch Hij heeft € 10,- tegoed tr: hy hat € 10,- tegoede Iets tegoed houden tr: eat tegoede hâlde Veel zweetdruppels kosten tr: in soad switdrippen kostje Geheel Friesland tr: hiel(e) Fryslân Geheel het, de ... tr: it, de hiele .. Geheel en al tr: hielendal, alhielendal, alhiel, folslein Een geheel ander mens tr: in hiel oar minske Over het geheel (genomen) tr: oer it gehiel (nommen), yn allen, oer it hielal, op en del, op en hinne In het geheel tr: yn it, har, syn gehiel In het geheel niets tr: hielendal neat In het geheel geen ... tr: hielendal gjin .. In het geheel (niet (...)) tr: hielendal net (...), út noch yn net (...), net heal (en net fearns) Hij zag sterretjes tr: it stjerke, stjirke him (foar de eagen), hy stjerke, stjirke, it wimere him foar de eagen Een vlijmende pijn tr: in flymjende pine, tsjirming, kerming, kerving In de neep zitten tr: yn 'e knipe sitte humeurig. Ongenietbaar zijn tr: min, net te brûken wêze Een spektakel maken tr: spektakelmeitsje, spektakelje Omdat tr: om't Met iem. overhoop raken tr: mei immen oerdwers, yn omslach reitsje, spul krije mei immen Iem. royeren tr: immen royearje, immen skrasse (as lid) Iem. royeren als lidmaat v.d. kerk tr: immen ôfsnije as lidmaat fan 'e tsjerke Zavelachtig land tr: savelich, sêft lân Steeds maar binnenshuis zitten tr: altyd mar tusken fjouwer muorren sitte Binnenshuis blijven (v.e. zieke) tr: by de waarme kachel bliuwe Tegen iem., elkaar opbieden tr: tsjin immen, tsjininoar opbiede In de oppositie gaan, zijn tr: yn 'e opposysje gean, wêze Opzitten en pootjes geven tr: opsitte en poatsjes jaan Iem. doen opzitten tr: immen opsitten leare Blijven opzitten, (niet naar bed gaan) tr: opsitte Iets v. zich afschudden tr: eat ôfskodzje, eat fan jin ôf skodzje Blaffen tegen. Zijn baas toeblaffen tr: tsjin 'e baas blaffe Duurzame ontwrichting v.h. huwelijk tr: duorjende fersteuring, ûntwoarteling fan it houlik Azen op, (verlangen naar) tr: longerje op De zondagsheiliging streng in acht nemen tr: tige op 'e snein wêze De rivier opzeilen tr: de rivier op sile Tegen de stroom, wind opzeilen tr: yn 'e stream, wyn op sile In de steigers staan tr: yn 'e stegers stean Een saaie boel tr: in deade boel Een saaie boel tr: in deade boel De maststutten tr: it seilwurk, sylwurk Zwarte drop tr: swarte drop tr: houtsop, swartsop, swietsop (it) Zoute drop tr: sâltdrop, sâlte drop Een pijp, stuk drop tr: in piip, stik drop Een ons drop tr: in ûns dropkes Een dertigjarige elk tr: in iik fan tritich jier De dertigjarige oorlog tr: de tritichjierrige oarloch Uitpuilende ogen tr: pûdeagen Wegwerpend over iets spreken tr: earne leechlizzend oer prate Zich wegwerpen tr: jinsels fersmite, weismite Het is zo'n lange slamier tr: it is sa'n lange leip, raai, opstôk Iets in elkaar prutsen tr: eat yninoar fabrykje, nifelje Aan iets prutsen tr: mei eat omdokterje, omgrieme Verspreid liggen tr: ferspraat, útinoar lizze Driekleurig viooltje tr: trijekleurfioeltsje (it), eachje (it), sweltsjeblom, Viola tricolor L Zwaar gepeins tr: harsensskraberij tr: harsensskrabberij In gepeins verzonken tr: (djip) yn 'e prakkesaasjes, yn prakkesaasjes, yn 'e stúdzje (wei) Zich vertreden tr: jin fertraapje, jin fertrêdzje Geliefden tr: beminden Zijn hele wezen verstarde tr: hy loek hielendal strak Een verstarde toestand tr: in bestjurre tastân Elkaar afstoten tr: inoar ôfstjitte Een te hoge prijs vragen tr: oerfreegje Succesvol zijn tr: sukses, súkses hawwe Succesvol zijn tr: sukses, súkses hawwe Klosje voor garen tr: jernpypke (it) Een klosje garen tr: in pypke jern De klos zijn tr: de bear wêze, de bloed wêze, oan 'e koek wêze, oan 'e kûle wêze Dam, deur die als uitrit dient tr: útreeddaam, útreeddoar Benaming voor een miskraam tr: in missen, in missenien Zij heeft een miskraam gehad tr: hja hat in miskream hân, it is har wer ôfgien Kiesgerechtigd zijn tr: kieze meie, it foech, rjocht hawwe om te kiezen Een vraag afsnijden tr: in fraach ôfsnije Iem. de pas afsnijden tr: immen de pas ôfsnije Ergens garen bij spinnen tr: earne jern mei bespinne Er valt met hem geen goed garen te spinnen tr: der is gjin dwaan mei him te hawwen, der is gjin wei mei him te beriden Hij is iem. met een gebruiksaanwijzing tr: it is ien mei gebrûksoanwizing Iem. in observatie houden tr: immen yn observaasje hâlde Iem. ter observatie opnemen tr: immen foar observaasje opnimme Zich domiciliëren tr: jin nei wenjen sette niet volkomen gezond. Er onfris uitzien tr: der suterich útsjen Zich onfris voelen tr: wat heal by de tiid wêze, net rjocht sûn wêze, jin net geef fiele Iem. bij zijn lurven krijgen, pakken tr: immen by de lurven, by de skabbelabben, skabbelappen krije, immen by de flarden pakke Een potlood, paal punten tr: in poatlead, peal puntsje Het haar punten, (de punten afnemen v.) tr: it hier puntsje De torentjes punten in de verte, (zich als een punt vertonen) tr: de tuorkes puntsje yn 'e fierte omheech Met zeil en treil tr: mei seil en treil sleepnet tr: trawl. trawl Zich (...) aanstellen tr: jin (...) oanstelle Op zang zijn tr: op 'e sang sitte, wêze, op it sjongen gean, by it sjongen wêze Vanavond hebben wij zang tr: jûn hawwe wy sang, it is jûn sjongen Niet onbevallig tr: net ûnaardich Paard v. blauwgrijze kleur tr: blautsje (it), blauke (it), de blauwe Zwart paard tr: (de) swarte Eén-, twee-, driejarig paard tr: inter (de & it), twinter (de & it), trinter (de & it) Jong, nog onbereden paard tr: jonghynder (it) Een klein paard tr: in lyts, nederich hynder Een onbetrouwbaar paard tr: in ferkeard hynder Onhandelbaar paard tr: fiterhynst, fjoerskiter, omtiger Schichtig, schrikachtig paard tr: spûksjogger, spûksjenner Roepwoord voor paard tr: poai!, hop! Vleinaam voor paard tr: poai(man), poalle Paard en rijtuig tr: reau (it), boerereau (it) Paard en wagen tr: hynder en wein, hynder-en-wein Paarden en wagens tr: hynders en weinen, hynder-en-weinen: men sjocht tsjintwurdich hast gjin hynders en weinen, hynder-en-weinen op 'e dyk Handelen in paarden tr: hynsterosse, hynsterosje, hynstetyskje, gudzegiselje, gudzetyskje Paardje spelen, (voor paard en voerman spelen) tr: hynderboartsje, hynsteboartsje, hynderjeie, hynstejeie, hynstemenne op de knie rijden tr: hynderje (mei), jots(j)e (mei) De koorts, een honger als een paard tr: koarts, honger as in hynder Een hoer als een paard tr: in hoer as in hynder Zo sterk als een paard tr: sa sterk as in hynder Werken, zweten als een paard tr: arbeidzje, switte as in hynder Te paard tr: op it hynder, te peard(e) Paard onder de man tr: rydhynder Een paard op stang rijden tr: de leie stiif lûke, in hynder stiif op 'e team hâlde Gauw op zijn paard(je) zijn tr: neat hawwe kinne, gau, samar op ien, in ein wêze Iem. te paard helpen tr: immen op it hynder tille, sette V. zijn paard vallen tr: raar delkomme Iem. over het paard tillen tr: immen oer it hynder tille, sette Een ziekte komt te paard en gaat te voet tr: in sykte komt op 't hynder en giet op 'e slak wer fuort Man en paard noemen tr: man en peard, kop en kont neame Dat paard ruikt de stal tr: dat hynder rûkt de stâl Een oud paard v. stal halen tr: in âld hynderke fan 'e stâl rinne litte Het beste paard v. stal tr: it bêste keal út it hok De beste paarden worden op stal gezocht tr: it bêste hynder, de bêste hynders, kij fynt men op 'e stâl Een gehuurd paard en eigen sporen maken korte mijlen tr: it rydt nea hurder as op in liend hynder mei eigen spoaren Die met een paard uitgaat, gaat met zijn meester uit tr: dy't mei it reau útgiet, is mei syn fijân op 'e dyk, wei Men moet een gegeven paard niet in de bek zien tr: in jûn hynder sjocht men net yn 'e bek, in jûn hynder moat men net yn 'e bek sjen Beter een blind paard dan een ledige halster tr: better in blyn hynder as in leech helter Een blind paard zou daar geen schade doen tr: in blyn hynder kin dêr gjin skea dwaan Het paard, de paarden achter de wagen spannen tr: de hynders earslings, ferkeard foar de wein slaan, mei de merje nei de raam gean Teveel op één paard wedden tr: ferkeard gekke De paarden die de haver verdienen, krijgen ze niet tr: de hynders dy't de hjouwer fertsjinje, krije se net altyd Het oog v.d. meester maakt het paard vet tr: eigen eagen meitsje de ko fet, der giet neat boppe, foar de baas, man sels Men kan een paard niet lopend beslaan tr: alles moat syn tiid hawwe Het hinkende paard komt achteraan tr: de ein besuorret it al Het beste paard struikelt wel eens tr: in hynder mei fjouwer poaten stroffelt wolris, it kin de, in master misse (lit stean fan in sabearenien, en in knoffeler alle dagen), de handichste faam brekt wolris in potdeksel, de bêste klok is wolris fan slach Huis en heem tr: hûs en hiem De blauwe zone tr: de blauwe sône De dader ligt op het kerkhof tr: dy 't it dien hat, hat de namme der net by set De prille jeugd tr: de iere jonkheid Een open lettergreep tr: in iepen wurdlid Een gesloten lettergreep tr: in sletten wurdlid Moeizaam werk tr: moedsum, muoisum wurk Moeizame onderhandelingen tr: drege ûnderhannelingen Het gaat moeizaam (en langzaam) tr: it hinget deryn, der swier yn, it keallet swier, it hinget, sit foar 't krús Moeizaam werk tr: moedsum, muoisum wurk Moeizame onderhandelingen tr: drege ûnderhannelingen Het gaat moeizaam (en langzaam) tr: it hinget deryn, der swier yn, it keallet swier, it hinget, sit foar 't krús Onrecht plegen tr: ûnrjocht dwaan Iem. onrecht doen tr: immen ûnrjocht, ûnlyk dwaan, immen omkromte bylizze Ten onrechte tr: ûnrjochtlik, sûnder grûn Niet ten onrechte tr: net sûnder rjocht, op goede grûnen Een grijsachtige tint hebben tr: út 'en grizens sjen, skine Op non-activiteit stellen tr: op nonaktiviteit sette (Een) onherstelbare schade tr: (in) net te ferhelpen skea Een onherstelbaar verlies tr: in net goed te meitsjen ferlies Onherstelbaar bedorven, verloren, vernield tr: foargoed bedoarn, ferlern, fernield (Een) onherstelbare schade tr: (in) net te ferhelpen skea Een onherstelbaar verlies tr: in net goed te meitsjen ferlies Onherstelbaar bedorven, verloren, vernield tr: foargoed bedoarn, ferlern, fernield Zonder omzien tr: sûnder om te sjen Omzien naar tr: omsjen nei Omzien naar een (andere) baan, betrekking tr: om jin hinne sjen Tegen de laagste inschrijving (bij aanbesteding) tr: by de minste oannimming (Niet) bewijsbaar zijn tr: (net) bewiisber, (net) te bewizen wêze Iets staven met bewijzen tr: earne bewizen foar bybringe Iets staven met een eed tr: eat mei in eed bekrêftigje Het uitkraaien v. pret tr: it útkraaie fan wille Verdoold zijn (inz. op zedelijk gebied) tr: op 'e doele wêze Op de deur kloppen tr: op 'e doar klopje Op de ramen kloppen tr: oan, op 'e glêzen klopje Iem. op de rug, schouder kloppen tr: immen op 'e rêch, it skouder klopje, tikje Iem. kloppen, (wekken) tr: immen derôf klopje De kleden kloppen tr: kleedklopje De as v. zijn sigaar kloppen tr: de jiske fan 'e sigaar tikje Iem. geld uit zijn zak kloppen tr: immen op 'e bûse komme, rinne, sitte Pijnlijk kloppen (v. wonde, gezwel) tr: piizje, piizgje, pizelje, singerje, tûkje, tûkerje Dat klopt tr: dat strykt, kin útkomme, hat, jout eigenskip Dat klopt niet met wat men toen zei tr: dat strykt net mei wat doe sein waard Dat klopt niet tr: dat strykt, doocht net, komt net klear Hier klopt iets niet tr: hjir doocht eat net De rekening klopt tr: de rekken slút Deze cijfers kloppen niet met elkaar tr: dizze sifers strike net mei-inoar Kloppen als een bus tr: slute as in bus, in douk yn 't wetterfet Zo geel als oker, saffraan tr: sa giel as oker, saffraan, waaks Het werd mij groen en geel voor de ogen tr: it waard my grien en blau foar de eagen Het gele ras, gevaar tr: it giele ras, gefaar Het geel v.e. ei tr: it giel, it read (fan it aai) Zo geel als oker, saffraan tr: sa giel as oker, saffraan, waaks Het werd mij groen en geel voor de ogen tr: it waard my grien en blau foar de eagen Het gele ras, gevaar tr: it giele ras, gefaar Het geel v.e. ei tr: it giel, it read (fan it aai) Besmettelijk zijn (v. ziekten) tr: oanhingje, oanslaan, sprute Erg besmettelijk zijn (v. ziekten) tr: oanhingje as de pôk. Wit goed is erg besmettelijk, wyt guod is o sa besmetlik, smoarget, smoarket gau Zich krom, slap, halfdood lachen tr: jin siik, slop, stikken laitsje, jin fergrieme, ferniele, ferropje (fan it laitsjen), jin de bûsen útskuorre Zich een aap, bult, hoedje, kriek, ongeluk lachen tr: jin in bochel, bult, stiselbult laitsje, laitsje dat it hert jin tsjin 'e ribben slacht Schudden v.h. lachen tr: laitsje dat men skoddet Schaterend lachen tr: laitsje dat men skatteret Lachen als een boer die kiespijn heeft tr: pynlik, skealik laitsje, kâldlaitsje, giizje as de duvel tsjin 'e dei, laitsje krekt as de stedlju skrieme Lachen om, over tr: laitsje om Ik lach er wat om tr: ik haw der de gek mei Wat honend, met leedvermaak lachen tr: skealik laitsje In lachen uitbarsten tr: útspatte, it útbarste fan laitsjen In zijn vuistje lachen tr: stikem laitsje In zichzelf lachen tr: yn jinsels laitsje, stille wille hawwe Zijn lachen niet kunnen bedwingen tr: der net goed ûnder bliuwe kinne, it útproeste, útprúste fan laitsjen Zijn lachen kunnen bedwingen tr: jin goed hâlde Laat mij niet lachen tr: ik skyt derop, skyt, stront allegearre! Je blijft lachen tr: it hâldt net wer op Wie het laatst lacht, lacht het best tr: dy't lêst laket, dy giet dermei, dy't lêst laket, bêst laket Ten aanhoren van tr: yn it bywêzen fan, beharke troch Ten aanschouwen van tr: foar it each fan Ten aanzien van tr: oangeande Naar believen tr: nei goedfinen Dat moet je niet uitvlakken tr: dat liicht der net om, haw dat net op neat De kinderen zijn vandaag erg roezig tr: de bern binne hjoed tige drok, bjuster Roezig haar, (wild, wanordelijk) tr: in wylde prûk hier Een roezige boel, (rommelig) tr: in rûzige boel. Roezig weer tr: rûzich waar Een rapport opmaken, (verslag) tr: in rapport opmeitsje Een mooi, slecht rapport hebben tr: in moai, min rapport hawwe Op het rapport moeten komen, (bij de kapitein op het bureau) tr: op it rapport komme moatte Zoiets komt je vrij onwaarschijnlijk voor tr: soks komt jin frij ûnwierskynlik, wakker ûnnatuerlik foar Het dringen. De drang v.h. water tr: de driuw, opdriuw fan it wetter Onder de drang der omstandigheden tr: ûnder de druk fan 'e omstannichheden Ben je nu voldaan? tr: is 't sin no befredige? In winterlaag liggen tr: yn 'e, op 'e winterlaach lizze Dan kun je je wel opzouten tr: dan kinst wol ophâlde Iem. v. zijn luiheid genezen tr: immen fan syn loaiens ôfhelpe Roeden in een venster tr: ruodsjes yn in rút Met de roede meten tr: roedzje staak, paap, balk tr: roede De roeden v.e. hooiberg, molen tr: de roeden fan in heaberch, mole Stugge grond tr: stive, wrede grûn Stug haar tr: stribbich hier tr: stribbelich hier Stug doorwerken tr: stûf trocharbeidzje Een stugge werker tr: in stûfe, drege wurker Stugge grond tr: stive, wrede grûn Stug haar tr: stribbich hier tr: stribbelich hier Stug doorwerken tr: stûf trocharbeidzje Een stugge werker tr: in stûfe, drege wurker Ik zal het alleen wel rooien tr: ik kin it allinnich wol roaie Zij kunnen het met elkaar niet rooien, (vinden) tr: hja kinne min (mei-inoar) Zich laten gezeggen tr: om sizzen jaan, jin sizze litte, nei sizzen harkje, oannimme wolle, om ('t) lyk wolle Zich niet laten gezeggen tr: net om sizzen jaan, gjin sizzen hawwe wolle Allerlei kwikken, kwikjes en strikken, (snuisterij, opsiering) tr: alderhanne linten en flinten Een pruimpje tabak tr: in promke tabak, in pear triedsjes tabak, (in) pod, podde Een pruim achter de kiezen tr: in promke, prom efter de kiezzen Gelijkgewerkt zijn tr: lykstrutsen wêze, mei-inoar strike Een vooruitziende blik hebben tr: foarútsjen Iem. met een vooruitziende blik tr: ien dy't foarútsjocht bergaf, bergafwaarts gaan tr: delgean, nei de bedelte, bedelten gean, reitsje, yn 'e bedelte, delgong, nederklits, it neigean reitsje Onderscheid maken tussen tr: ûnderskied meitsje tusken, ûnderskied hawwe yn Geen onderscheid maken tussen tr: gjin ûnderskied meitsje tusken, hawwe yn, gjin ferskil hawwe yn Zonder onderscheid tr: sûnder útsûndering Tot de jaren des onderscheids zijn gekomen tr: de jierren hawwe Alles ligt kriskras dooreen tr: alles leit (h)inter noch, oer, troch, twinter, skrank en skriks, skean, skriks en skrank, skean, alles leit oeral, dwers trochinoar hinne, it is in wyldeboel Het officieel-zijn tr: offisjelens Het officieel-zijn tr: offisjelens Een grote hans tr: in gruthâns Iets met een paal stutten tr: earne in peal tsjin te skoar sette Iem. iets nageven tr: immen eat neijaan Ik ben er hooglijk mee ingenomen tr: ik bin der tige mei ynnommen Op de kerfstok halen tr: op 'e prikke helje Veel op zijn kerfstok hebben tr: gâns op jins kerfstôk, prikke hawwe Zijn kerfstok is vol tr: syn prikke is no fol Vals geld tr: falsk, ûndogens jild Vals licht tr: twiljocht (it) Vals spelen tr: skelmje, skelmdwaan Vals kijken, (boos) tr: falsk, fianich sjen Paard voor lijkwagen tr: lykhynder Ergens ontstemd over zijn tr: earne lilk, lulk oer wêze, earne min oer te sprekken wêze Iem. ergens op aanzien tr: immen earne op oansjen, it op immen hâlde Het is niet om aan te zien tr: it is net om oan te sjen Iets niet kunnen aanzien tr: eat net hawwe meie Iets nog wat aanzien tr: eat noch efkes oansjen Aanzien als tr: oansjen foar Waar zie je me voor aan! tr: wêr sjochst my foar oan! Iem. voor een ander aanzien tr: immen foar in oar oansjen Iem. iets aanzien tr: immen eat oansjen Het laat zich aanzien, dat ... tr: it lit him oansjen, dat .. Aanzien tegen tr: oansjen tsjin Iem. v. aanzien kennen tr: immen fan oansjen,fan oansjende, fan uterlik kenne Het heeft het aanzien van ... tr: it is in oansjen as .. Een beter aanzien hebben gekregen tr: út oare eagen sjen In aanzien zijn tr: yn oansjen wêze Zij worden mensen v. aanzien tr: dat wurde hiele lju Zijn aanzien verliezen tr: raar delkomme Ten aanzien van tr: oangeande Te dien aanzien tr: wat dat oangiet, oanbelanget Tot iem. ten gerichte gaan tr: nei, ta immen gean, ta immen komme om rjocht De stoel des gerichts tr: de rjochterstoel Met iem. in het gericht gaan tr: mei immen yn 'e pleit gean Het jongste, laatste gericht tr: it lêste oardiel Gericht zijn op tr: rjochte, ôfstimd wêze op Een sociaal gerichte belangstelling tr: in op it sosjale rjochte belangstelling Gericht schieten tr: doelbewust, mei sin sjitte Een gerichte politiek tr: in doelbewuste, doelfêste, doelberette polityk Uitkomen op tr: útkomme op A komt uit tegen B tr: A komt út tsjin B Wie moet uitkomen (bij kaarten) tr: wa moat útkomme, wa moat út, derút Met troef uitkomen tr: mei troef útkomme, opkomme, troef opspylje Met een prijs uitkomen tr: der mei in priis op ôf strike Uitkomen tegen, (afsteken tegen) tr: útkomme tsjin Iets goed doen, laten uitkomen tr: eat goed útkomme litte Voor zijn mening uitkomen tr: foar jins miening útkomme Dat zal wel uitkomen tr: dat sil wol, kin hiel wol útkomme Dat komt niet uit, (dat is niet gepast) tr: dat komt net út Alle metalen zijn uitzetbaar tr: alle metalen kinne útsette, sette út uitgezet kunnende worden. Uitzetbare ramen tr: útsetfinsters, útsetruten Zijn zin doordrijven tr: jins sin trochdriuwe, trochsette Witbloei vlas tr: wytbloeiflaaks (it) De tuchtroede zwaaien tr: tuchtigje, hoffenje In de gauwigheid tr: yn, út 'e gauwichheid Het is maar een gauwigheid tr: it is mar in handichheidsje Rode ribes tr: reade ribes, Ribes sanguineum Pursh Een schrift vol kladden tr: in skrift fol kladden Een klad op iem., iem. naam werpen tr: immen in kladde neijaan, immen oankladzje bederf in de prijzen tr: de handel De klad komt erin tr: de kat, sloai komt deryn Er de klad in brengen, (lett.) tr: de kladde, sloai deryn bringe fig. tr: de kladde deryn bringe Iem. bij de kladden krijgen, pakken tr: immen by de kladden krije, by de boksen krije Een brief in het klad maken tr: in brief yn 't klad meitsje Kladje tr: kladsje (it), kwatteltsje (it) Een scherpe pijn tr: in skuorrende, ferskuorrende pine De wind is scherp tr: de wyn is skerp, fyntsjes, fyn kâld Een scherp verbod tr: in strang ferbod Scherp toezicht houden tr: skerp tasjen Scherp op iets letten tr: eat skerp achtslaan, earne tige om tinke Een scherp gehoor tr: gezicht hebben, skerp hearre, sjen Een scherp verstand tr: in skerp, betûft, dûbel, dûbeld, tûk ferstân Geen scherp verstand hebben tr: net skerp wêze Een scherpe pijn tr: in skuorrende, ferskuorrende pine De wind is scherp tr: de wyn is skerp, fyntsjes, fyn kâld Een scherp verbod tr: in strang ferbod Scherp toezicht houden tr: skerp tasjen Scherp op iets letten tr: eat skerp achtslaan, earne tige om tinke Een scherp gehoor tr: gezicht hebben, skerp hearre, sjen Een scherp verstand tr: in skerp, betûft, dûbel, dûbeld, tûk ferstân Geen scherp verstand hebben tr: net skerp wêze Het scherp v.e. mes tr: it skerp, de ich, igge fan in mes Op het scherp v.d. snede tr: op it alderskerpst, op 'en skerpsten Die koe heeft scherp in tr: dy ko hat skerp krige, ynkrige Op scherp staan (lett. & fig.) tr: op (it) skerp stean; stiif yn 'e ankels stean Een paard op scherp zetten tr: in hynder op it skerp sette Zijn eten naar binnen slokken tr: jins iten deryn skobje, proazje, tropje Het zo weten te manoeuvreren, dat ... tr: it sa stjoere, dat .. Alleenstaanden tr: lju, minsken allinne, allinnich De Olympische spelen tr: De Olympyske spullen, de olympiade Dat is onmogelijk tr: dat is ûnmooglik, in saak fan ûnmooglikheid Iets onmogelijk maken tr: eat ûnmooglik meitsje Zich onmogelijk maken tr: jinsels ûnmooglik meitsje Een onmogelijk iem. tr: in ûnmoogliksma Ik kan onmogelijk langer blijven tr: ik kin ûnmooglik, mei gjin mooglikheid langer bliuwe Het onmogelijke tr: it ûnmooglike Dat is onmogelijk tr: dat is ûnmooglik, in saak fan ûnmooglikheid Iets onmogelijk maken tr: eat ûnmooglik meitsje Zich onmogelijk maken tr: jinsels ûnmooglik meitsje Een onmogelijk iem. tr: in ûnmoogliksma Ik kan onmogelijk langer blijven tr: ik kin ûnmooglik, mei gjin mooglikheid langer bliuwe Het onmogelijke tr: it ûnmooglike Grappen tr: grappen, gritsen, grytsen, grapperij Een grap plaatsen tr: in grap ferkeapje Grappen uithalen tr: grapmeitsje, potsjemeitsje, grapjeie, biizje Uit, voor de grap tr: út 'e, foar de, om 'e grap, foar de poerlegrap Een mooie grap tr: in moaie, rare grap Nu nog mooier grap! tr: no noch moaier! Dan is de grap eraf tr: dan is de aardichheid derôf Een dure grap tr: in djoere grap Je zult er grappen v. beleven tr: dêr silst grappen fan belibje Om(me) en(de) bij tr: om ende by, om-en-by, om-ende-by Wijd en zijd tr: wiid en siid Een zeer hoofd, (met uitslag) tr: in seare holle Een zeer lapje tr: in sear lapke Iem. zeer doen tr: immen sear dwaan Zich zeer doen tr: jin sear dwaan Dat doet zeer tr: dat docht sear Iem. in zijn zeer tasten, op zijn zeer trappen, treden tr: immen op it sear komme Oud zeer tr: âld sear, âldsear (it) Kwaad zeer, (schurft) tr: kweasear (it) Niet zeer ... tr: net o sa, net botte, net rare, net (sa) mâle .. Dank u zeer tr: tige tank Vertrouw hem niet al te zeer tr: fertrou him net al te bot Niet zo zeer, omdat ... tr: net sa lyk, omdat .. Ten zeerste tr: tige Om het zeerst tr: om striid Tegen iem. uitpakken tr: tsjin immen útpakke Dat (waarna een hoofdzin) tr: dat sadwaande Ik ben ziek, zodat ik niet kan komen tr: ik bin siik, dat ik kin net komme, dat sadwaande kin ik net komme Cisterciënzer monniken tr: skiere muontsen Monniken en nonnen, (afwisselend hol en bol gelegen middeleeuwse dakpannen) tr: muontsen en nonnen -De kap maakt de monnik niet tr: de kap makket de muonts net Gelijke monniken, gelijke kappen tr: men moat elk lyk en rjocht dwaan Klaveren troef maken, uitspelen tr: klaver troef meitsje, opkomme Hij heeft mooie klaveren in zijn hand tr: hy hat in moaie klaverkaart yn 'e hân eenheid v. speciaal geoefende soldaten tr: kommando (it) soldaat v. zo'n eenheid tr: kommando Hout op stam (verkopen) tr: hout op 'e woartel (ferkeapje) Rogge, gras op stam tr: rogge, gers op stannen Wat tocht het hier! tr: wat siicht, smûcht it hjir! Dat raam tocht tr: dat rút siicht Tegen heug en meug tr: tsjin heuch en meuch, tsjin 'e meuch Ieder zijn meug tr: elk syn meuch -Ieder zijn meug, zei de boer, en hij at paardenvijgen tr: elk syn meuch, sei de boer, en hy iet hynstefigen, elk syn meuch, sei de poep, en hy iet figen mei moster Met inzet v. zijn leven tr: mei opset fan syn libben Het gaat hem voordewind tr: it giet him foar de wyn Rood opgezet in het gezicht tr: opset om 'e holle De schijn v.e. lamp tr: it skynsel fan in lampe Het heeft er alle schijn van, dat ... tr: it hat der in soad fan (wei), dat .. De schijn tegen zich hebben tr: de skyn tsjin hawwe In schijn tr: skynber Het is maar schijn tr: it is mar skyn, it liket mar sa Naar alle schijn tr: nei alle gedachten De schijn aannemen van ... tr: it foarkomme litte as .. Iets doen om de schijn te redden tr: eat dwaan om 'e skyn op te hâlden De schone schijn tr: de moaiskyn De valse schijn tr: it bedroch Je hebt geen schijn van kans tr: do hast gjin inkele, inkelde káns -Schijn bedriegt tr: alles wat liket, is net wier Gebeiteld zitten tr: fêst sitte Vrijuit gaan tr: frijút gean V. niets gebaren tr: neat skine litte, it jin net skine litte door bewerking doen ontstaan. De verkregen uitkomsten tr: de útkomsten Het verkregen product tr: it produkt Uit bieten kan men suiker verkrijgen tr: út biten kinne jo sûker winne Iets niet v., over zich kunnen verkrijgen tr: eat net oer jins hert krije kinne De euvelmoed hebben (te ...) tr: sa dryst(moedich) wêze (om te ...) Blijf eraf met je grijpstuivers tr: bliuw derôf mei de pikken, klauwen, kloeren Een kind verdrogen tr: in bern ferdrûgje De jaren dertig tr: de tritiger jierren Iets zien te verhinderen tr: eat sjen te kearen Dat zal mij niet verhinderen om ... tr: dat sil my der net fan wjerhâlde om .. Voor ik het verhinderen kon, had hij de deur al geopend tr: foar 't ik der goed en wol erch yn hie, hie er de doar al iependien Verhinderd zijn tr: behindere wêze Niets (om) bij te zetten tr: neat, net folle hawwe om by te setten Zijn woorden terugnemen tr: jins wurden weromnimme, weromlûke, wer ynhelje Tot de laatste stuiver tr: oan 'e lêste stoer ta Geen stuiver tr: gjin stoer Een aardig stuivertje, een flinke stuiver tr: in moaie stoer, in moai stuorke Avondrust na de dagtaak tr: hjeljûn, hjeljûnsoere, hjeljûnsoeren, hjeljûnsoereskoft (it), hjeljûnsoeretiid Het zweet liep hem tappelings langs het gelaat tr: it swit rûn him by de holle del, hy switte him oan wetter Zo onschuldig als een pasgeboren kind tr: sa ûnskuldich as in lyts bern, in laam, in pyk, pykje yn 't aai, de wite snie Onafzetbaar zijn tr: net ôfset wurde kinne Hij is een egoïst tr: it is in egoist, it is ien foar himsels niet levendig. Ik voel me een beetje duf vandaag tr: ik bin hjoed wat sleau Al die duffe boeken tr: al dy stomme, frekte boeken niet levendig. Ik voel me een beetje duf vandaag tr: ik bin hjoed wat sleau Al die duffe boeken tr: al dy stomme, frekte boeken De wind is zuid tr: de wyn is súd Zuid van ... tr: súd (fan), besuden .. Om de zuid tr: om ('e) súd Zich belachelijk maken tr: jin(sels) ta in spot, te spot meitsje Zich belachelijk maken tr: jin(sels) ta in spot, te spot meitsje Het recht v. veto tr: it rjocht fan feto Het veto op iets plaatsen, (het verbieden) tr: it near earne op lizze Iem. in de zeik zetten tr: tsjin immen oan mige Een met zeegras gevulde matras tr: in seewieren matras Vroeg verweesd tr: betiid, ier wees Op zijn zomers tr: op syn simmersk Blousetje tr: blûske (it), boesgroen, boesgroentsje (it), kyltsje (it) Een bloesje en een rokje, (een niet bij elkaar passend kop-en-schoteltje) tr: in jak en skoat, in rokje mei in blûske Zo dom als (het achtereind v.) een koe tr: sa dom as (it efterein fan) in ko Een waarheid als een koe tr: in wierheid as in ko Een koetje; koetjes tr: in koke; kijkes Eénjarige koe tr: interko Tweejarige koe tr: twinterko, twinterrier (it) Koe met een bles tr: blêsko, blêskop De koeien op stal zetten tr: de kij opsette Een koe op stal hebben tr: in ko op hawwe Een heilige koe tr: in hillige ko Het scheelt geen koe tr: it skeelt gjin ko Over koetjes en kalfjes praten tr: in pypfol prate Onder de koe zitten tr: ûnder de ko sitte. V achter de koeien komen tr: efter de kowesturten wei komme De koe bij de horens pakken, vatten tr: de ko by de hoarnen pakke Oude koeien uit de sloot halen tr: âlde kij dt de sleat helje, fan âldsear ophelje Je moet geen oude koeien uit de sloot halen tr: men moat gjin âlde kastanjes út it fjoer helje Men noemt geen koe bont, of er is, er zit een vlekje aan tr: der wurdt gjin ko bûnt neamd of der is in wyt hier oan, der wurdt gjin ko blês hjitten of hja hat wol in koltsje Men weet nooit hoe een koe een haas vangt tr: men kin nea witte hoe't in ko in hazze fangt De koe weet niet meer dat ze kalf is geweest tr: 't is de ko fergetten dat er in keal west hat De beste koeien worden op stal gezocht tr: de bêste kij fynt men op 'e stâl Iem. rechterhand zijn tr: immens twadde hân wêze Op bot vissen tr: botsje De bot vergallen tr: it bedjerre Hij heeft het in z'n botten (fig.) tr: it sit him yn 'e bonken, it sit deryn bewoartele Iem. botten kunnen tellen tr: by immen de ribben telle kinne, op 'e ribben fioelespylje kinne Een touw bot geven, bot vieren tr: it tou bod, bôd jaan, bod, bôd jaan oan it tou, it tou wat sike jaan Bot vangen tr: foar, oan de tichte, winige doar komme, foar, oan de tadoar komme, stomp rinne, stomprinne, op 'e stompe komme, rinne, in stomp foar de holle krije Bot zijn tr: bot, stomp, tsjok wêze Bot maken tr: ferstompje, stomp meitsje Bot worden tr: ferstompje, stomp wurde Bot v. verstand, v. geest zijn tr: net skerp wêze Bot tegen de wind tr: each, lyk yn 'e wyn Bot zijn tr: bot, stomp, tsjok wêze Bot maken tr: ferstompje, stomp meitsje Bot worden tr: ferstompje, stomp wurde Bot v. verstand, v. geest zijn tr: net skerp wêze Bot tegen de wind tr: each, lyk yn 'e wyn Kort aangebonden. Een bruusk antwoord tr: in bot, koart, noartlich, noartsk antwurd Kort aangebonden. Een bruusk antwoord tr: in bot, koart, noartlich, noartsk antwurd Iets extra's tr: wat ekstra's Iets extra's tr: wat ekstra's Iets extra's tr: wat ekstra's Oppervlakkig beschouwd tr: oerflakkich beskôge, op 'e flakte besjoen Oppervlakkig zijn tr: der licht oerhinne gean, net djip dolle, sile, oer de dingen hinne glide Oppervlakkig beschouwd tr: oerflakkich beskôge, op 'e flakte besjoen Oppervlakkig zijn tr: der licht oerhinne gean, net djip dolle, sile, oer de dingen hinne glide Scheurend wegnemen. Behang wegscheuren tr: behang fan 'e muorre (ôf) skuorre Ergens op aandringen tr: earne op oanstean Bij iem. ergens op aandringen tr: (by) immen earne op oanstean, immen earne om trúnje Sterk bij iem. op iets aandringen tr: immen faksearje, oansitte, nei de lever, ljirre tingje Hardnekkig aandringen tr: gjin lichten dwaan Zijn zaken versloffen tr: jins saken sloere, fersloere, fersluorkje litte, fersleaukje (litte). Dat versloft, dat wurdt in sloerboel, sloerdersboel Passen en meten tr: passe en mjitte Voortdurend passen en meten tr: bepasse en bemjitte Dat is net gepast tr: dat is krekt past Kun je het passen? tr: kinst it meitsje, passe? voegen, schikken zoals gewenst is. Aan, in elkaar passen tr: oaninoar, yninoar passe, pasje Ik pas! (lett. & fig.) tr: (ik) pas! acht geven. Passen op tr: passe, pasje op, tinke om zorgen dat iets al of niet geschiedt. Ik pas er wel op dat ik dat niet doe tr: ik pas der wol foar op dat ik dat net doch Hem geld lenen, daar zal ik wel voor passen tr: him jild liene, dêr pas ik wol foar op, dat past my net Ik pas ervoor tr: dêr pas ik foar toezicht houden. Passen op tr: passe, pasje op, tinke om Op het huis passen tr: oppasse, húswarje Op zichzelf kunnen passen tr: it losrinnen wol fertroud wêze, wol los fertroud wêze Passen als een bus tr: passe as in fluit, slute as in bus tr: passe as kul yn Kike, Griet De kleren passen goed tr: de klean passe goed De kurk past op de fles tr: de koark past op 'e flesse In elkaar passen tr: yninoar passe Dat past niet in zijn systeem tr: dat past net yn syn systeem (bij iets anders) behoren, overeenstemmen (met iets anders). Bij elkaar passen tr: byinoar passe, pasje Passen als een tang op een varken tr: passe as in tange op in baarch, as it fiifde tsjil oan 'e wein Goed bij elkaar passen tr: goed partoerje, partuerje Het moet er ook wat bij passen tr: it moat der ek wat by passe, hierje Goed bij elkaar passen (v. mensen) tr: inoar passe (as broek en festje) Goed bij iem. passen tr: wol mei immen yn 't span kinne Bij elkaar passen (qua postuur) tr: byinoar postuere, postuerje Die twee zaken passen goed bij elkaar tr: it iene skeint it oare net Niet bij elkaar passen tr: net byinoar passe, pasje, handigje, net beare, net bot hierje, net parearje, net partoerje, partuerje, min pearje, net opinoar slaan, frjemd byinoar tuge Erg slecht bij elkaar passen tr: beare as skuorde klokken Niet bij elkaar passen (bijv. v. kleuren, v. mensen wat hun kleren betreft) tr: byinoar ferskine Die twee zaken passen niet bij elkaar tr: it iene gniist, laket om it oare Er niet bij passen tr: der net by passe, de (hiele) boel skeine Dat past je niet tr: dat foeget, strekt dy net, dat stiet dy net ta Dat past mij niet tr: dat foeget, strekt my net, dat is myn foech net Passen op, (slaan, betrekking hebben op) tr: slaan op Het past slecht tr: it past min, it sit al wat slim Het paste me niet eerder te komen tr: it paste my net om earder te kommen, ik koe mei skik net earder komme Een proces-verbaal krijgen tr: in proses-ferbaal krije, proses krije Dat is niet gepist tr: dat is gjin kattepis 't Is zo lekker of een engeltje op je tong pist tr: it is as pisset jin in ingeltsje oer de tonge Dat is (gaan) pissen tr: dat is efter it muzyk oan, dat sil wol hannen en fuotten krigen hawwe In één pot pissen tr: yn ien pôt pisje, skite (en it mei-inoar útdrage) Tegen iem. (aan) pissen tr: tsjin immen oan mige, pisje Een doodenkele keer tr: in hiel inkel(d)e kear Met goudbrons vergulden tr: goudbrûnzje Met goudbrons vergulden tr: goudbrûnzje Iem. iets euvel duiden tr: immen eat euvel, kwea, kwea-ôf nimme Iets euvel opnemen tr: eat euvel, ferkeard opnimme Onrustbarend snel tr: ferskuorrende, ôfgryslike hurd Onrustbarend snel tr: ferskuorrende, ôfgryslike hurd Pimpelbaas tr: pimpeler, pimpelder, seupeler, (in) swiete priuwer Half twaalf tr: healwei tolven Met zijn twaalven tr: mei ús, jim, har tolven, tolfresom, tolveresom Het is bij, voor, na, tegen twaalven tr: it is by, foar, mei, tsjin tolven Half twaalf tr: healwei tolven Met zijn twaalven tr: mei ús, jim, har tolven, tolfresom, tolveresom Het is bij, voor, na, tegen twaalven tr: it is by, foar, mei, tsjin tolven Een rauwe, open wond tr: in rau, iepen steed De vinger op de wond leggen tr: de dingen by de namme neame Diepe wonden slaan tr: djippe wûnen slaan Daarmee worden oude wonden opengereten tr: dat is in nije hou yn 't sear Een pleister op de wonde tr: in plaster, plaaster, pleister op it sear Een wonde plek tr: in sear plak Een kwartje kostend tr: kwartsjes: in kwartsjese reep Het voorafgaande tr: it foarôfgeande Verbaasd staan van tr: jin besauwe oer, besauwe fan Verbaasd kijken tr: ferheard sjen, benijd, bjuster opsjen Spullen tr: spullen Altijd spul hebben tr: altyd spul hawwe Die man kan je spul genoeg bezorgen tr: mei dy man kinst spul genôch krije Dat is hem wel toevertrouwd tr: dat is him wol tafertroud, hy is dat wol tafertroud Iem. een geheim toevertrouwen tr: immen in geheim tafertrouwe Vlas oogsten tr: flaaksje Vlas plukken tr: flaakslûke, flaaksteppe Vlas repelen tr: flaaksrûpelje Gehuisd en gehoofd zijn tr: hûs en hôf hawwe Dat is tot daarentoe tr: dat is (ta) dêroanta Met gezwinde pas tr: mei rêde stappen Met gezwinde pas tr: mei rêde stappen De zaak is in onderzoek tr: de saak is yn ûndersyk Onderzoek doen naar tr: ûndersyk dwaan nei De dag waarop ... tr: de dei dat .. De wijze waarop hij behandeld werd, lijkt nergens naar tr: sa't er behannele is, liket nearne nei De manier waarop zich dat voltrokken heeft, moet nog nader worden onderzocht tr: hoe't dat syn beslach krigen hat, moat noch neier ûndersocht wurde De manier waarop bevalt mij niet tr: sa't dat dien is, om en ta gien is, foldocht my net Hij vroeg mij ..., waar op ik antwoordde, dat ... tr: hy frege my ... en doe antwurde ik, dat ... Geslagen zilver tr: plette, útplatte sulver, blêdsulver (it) Zij zijn geslagen vijanden tr: it binne ferklearre tsjinstanners Veen als brandstof turf (stof en voorwerpsnaam). Korte turf tr: hurde, koarte turf Lange turf tr: lange turf Turf steken tr: turfstekke Turf trappen, treden tr: turftraapje, feantraapje, klyn wâdzje In het veen ziet men op een turfje niet tr: it komt yn it fean op in turf net oan Turf naar de venen sturen tr: turf yn, nei it fean bringe Een turf groot, hoog tr: in turf heech Het denkvermogen zetelt in de hersenen tr: it tinkfermogen sit yn it brein Op alikruiken vissen tr: kreukelje, krûkelje, krukelje Iem. v.d. trein afhalen tr: immen fan 'e trein helje, ôfhelje Ik kom je om twee uur afhalen tr: ik helje dy om twa oere ôf De vlag v.d. toren afhalen tr: de flagge fan 'e toer helje, ôfhelje Iem. v.e. andere partij afhalen tr: immen by in oare partij weihelje Het bed afhalen tr: it bêd ôfhelje Iets ergens v. weten af te halen tr: earne eat ôfhelje Iem. iets afhalen, (ontfutselen) tr: immen eat ôfhelje Vaal worden tr: feal wurde, ferskierje, ferskierkje Het was hem welgevallig tr: it sinnige, noaske him Elkaar met toebeurs betalen tr: mei sletten, tichte beurzen hannelje, lyk om (lyk) gean Ten aanschouwen v. tr: foar it each fan De velerlei moeilijkheden tr: al de, alle swierrichheden Geneigd zijn tot tr: oerhingje nei, oanstriid hawwe om .. Een piepende stem tr: in fyn, kriterich, piperich lûd Dan zal hij wel anders piepen tr: dan sil er it gewaar wurde even te voorschijn komen. Een zakdoek piepte uit zijn broekzak tr: der kaam, stiek him in bûsdoek krekt ta de bûse út voorzichtig kijken. Door een reetje piepen tr: troch in skreefke gnuve Aardappelen piepen tr: ierappels poffe, pryskebriede Het is gepiept tr: it is foarinoar, klear 'm piepen tr: útnaaie, únigelje, úpike, derút naaie, derút nigelje -Zo de ouden zongen, piepen de jongen tr: sa't de âlden sjonge, piipje de jongen Met een melkleidingmachine melken tr: tankmelke Ergens iets op, om verwedden tr: earne eat op ferwedzje Zakdoekje leggen tr: doekjebelizze, doekjebylizze, hintsjebelizze De belijdeniscatechisatie volgen tr: mei oanleare In vol ornaat tr: yn fol ornaat Een vlieger oplaten (fig.) tr: it praat earne op bringe Die vlieger gaat niet op tr: dat wurdt neat, dat wurdt him net, dat komt net klear Sneeuwwitje tr: Sniewytsje Het loopt de spuigaten uit tr: it rint út 'e foegen, út 'e kinken, oer de hege skuon, it is der oer hinne Pepertje tr: piperkerreltsje Witte, zwarte peper tr: wite, swarte piper Dat ruikt naar peper, (dat is duur) tr: dat is piperich Daar zal hij peper aan eten tr: hy sil noch raar fan 'e bok dreame, dêr krijt er in neiklap, neislach fan Dat is andere peper tr: dat is oare tee (as sloppe kofje), dat is oars wat Zijn haar wordt al peper en zout tr: syn hier wurdt al piper-en-sâlt (kleurich) Veel moeite, zorg aan iets besteden tr: earne in soad muoite, soarch oan besteegje Zijn tijd goed besteden tr: de tiid goed brûke, de tiid tewacht nimme Geld besteden tr: jild besteegje, útjaan, tabringe Geld besteden aan tr: jild besteegje, bestelle, útjaan oan Iem. ergens besteden, (in de kost doen) tr: immen earne besteegje, bestelle Dat is goed, wel aan hem, haar besteed tr: dat is oan 'e goede, rjochte besteld Dat is niet aan hem, haar besteed tr: dat is oan 'e ferkearde besteld Een piepstem tr: in fyn, kriterich, piperich lûd, in lûd as in pipermûs Centrale verwarming tr: sintrale ferwaarming Een stuk vlees, touw tr: in stik fleis, tou Een stuk grond tr: in stik, hoeke grûn Een stuk brood, kaas tr: in stik, timpe bôle, tsiis In, aan stukken tr: oan smots, oan grom Een nieuw stuk in een broek tr: in nij stik yn in broek Een (heel) stuk, stukken beter, duurder tr: in (hiel) stik, stikken, gâns, einen, parten better, djoerder Stuk voor stuk tr: stik foar stik, foar de stôk op, foar de hân wei op V. stukje tot beetje tr: fan stikje ta bytsje, by stikken en bytsjes Groot, klein, mooi v. stuk tr: grut, lyts, moai fan stik Flink v. stuk (v. aardappelen) tr: stikkich Per, het stuk tr: it stik Dertig stuks ... tr: tritich stik .. Een stuk of ... tr: in stik of, as .. Een stuk of twee, drie tr: in stik of, as twa, trije, in stik twa, trije Een stuk of wat tr: in mannich, stikmannich, in stik of, as wat In één stuk door tr: oan ien tried wei (troch), oan ien stik troch, wei Uit één stuk tr: út ien stik Een man uit één stuk tr: ien út it hiele hout Een mooi stuk werk tr: in moai stik wurk Een flink stuk geld tr: in flink stik jild De grote stukken tr: de grutte stikken De stukken, (akten, documenten) tr: de stikken Op stuk v. zaken, (per slot v. rekening) tr: by einsluten, by eintsjebeslút Iem. met stukken slaan tr: wol twa, trije kear om immen hinne kinne Een lui stuk vreten tr: in loai stik potiten Een (lekker) stuk tr: in (lekker) stuk Op geen stukken na tr: op gjin stikken, fuotten en fiemen, parten nei, hein, hyn nochte, ofte nei net Iem. v. zijn stuk brengen tr: immen fan it stik bringe V. zijn stuk raken, zijn tr: fan it stik, fan jins saken, fan it stokje, fan, út 'e stokken, fan it hynder reitsje, wêze Op zijn stuk (blijven) staan tr: op jins stik stean, jins ein, string fêsthâlde, jins ein net slûpe litte Voet bij stuk houden tr: by jins stik bliuwe, jin net fan 't stik bringe litte Op dat stuk (v. zaken) tr: op dat stik (fan saken) Op het stuk v. godsdienst tr: op it stik fan 'e godstsjinst Prat gaan, zijn op iets tr: earne grut op gean, wêze Beroepsjager zijn tr: breajeie Wens, verlangen. Naar verkiezing tr: sa't men wol Naar eigen verkiezing handelen tr: nei eigen goedfinen dwaan Verkiezingen tr: ferkiezings, ferkiezingen Verkiezingen voor de Provinciale Staten tr: Steateferkiezings, steateferkiezingen Ruw gierstgras tr: garstgers (it), Milium scabrum Rich Een (drie)dubbel overgehaalde schelm, schurk tr: in trochtrape skelm, smjunt Ruwe berk tr: blanke bjirk, Betula pendula Roth Zachte berk tr: sêfte bjirk, Betula pubescens Ehrh Op rantsoen stellen tr: op rantsoen sette Belangeloos helpen tr: fergees, om 'e nocht helpe Belangeloze hulp tr: fergeze help, help om 'e nocht Hij is altijd even belangeloos tr: hy is altyd like ûnbaatsuchtich Belangeloos helpen tr: fergees, om 'e nocht helpe Belangeloze hulp tr: fergeze help, help om 'e nocht Hij is altijd even belangeloos tr: hy is altyd like ûnbaatsuchtich Een oude vrijer, (een vrijgezel) tr: in âldfeint Fijn raderwerk tr: redsjewurk (it) Een oude vrijster tr: in âldfaam Een oude vrijster worden tr: in âldfaam wurde, ûnder de fodden yn 'e koer reitsje, yn 'e fodkoer komme, reitsje Verwaardig u ons te verhoren tr: wol ús ferhearre Iem. met geen blik verwaardigen tr: immen mei de rêch, mei de skeane nekke oansjen, lyk by immen troch sjen Zich niet verwaardigen te ... tr: jinsels te heech hawwe om te .. Vuurslag met toebehoren tr: fjoerguod (it) Het zal nog katjesspel worden, het loopt op katjesspel uit, (het wordt ruzie) tr: it wurdt bargebiten, kattebiten Aanstoot geven tr: oanstjit jaan Aanstoot nemen aan tr: oanstjit nimme oan De melk v. die boer heeft een hoog vetgehalte tr: dy boer hat bêst, heech fet Avances maken, (vorderingen maken) tr: foarútgean toenadering zoeken tr: it op immen talizze Zonder (te) verblikken (of te) verblozen tr: sûnder te ferblikken, sûnder oars noch oars te wurden Zo wit als een kalken muur tr: sa wyt as in kalken muorre, sa bleek as in kalken pop, sa bleek, wyt as kalk De vriezeman tr: Jûkelburd De vriezeman is daar tr: de friezen binne yn it lân Het verdient aanbeveling, dat ... tr: it is goed, dat ..., it soe in goed ding wêze, as ... Ter verduidelijking tr: ta ferdúdliking Een winkel hebben, houden tr: in winkel hawwe, winkelje Een rijdende winkel tr: in ridende winkel Winkeltje spelen (v. kinderen) tr: winkelboartsje tr: winkeltsjeboartsje -Hoogmoed komt voor de val tr: jimme sille noch fan heechmoed fergean, sei de pastoar, doe't Tryn Plof mei in pear nije klompen yn 'e tsjerke kaam Het kan me niks verschelen tr: it kin my niks skele Zeden en gewoonten tr: syd en plige Ouder gewoonte tr: âldergewoante, (nei, út) âlderwenst De gewoonte hebben om ... tr: foar (de) gewoante, foar de, in moade, foar in oanwenst hawwe om .. Zonderlinge gewoonten tr: nuvere gewoanten, oanwensten, wenstichheden Gewoonte is een tweede natuur tr: de wenst is de twadde natuer Hongeren en dorsten naar gerechtigheid tr: honger en toarst hawwe nei gerjochtichheid Zich bekruisen tr: jin bekruse Zijn plichten veronachtzamen tr: jins plichten fersleaukje (litte) De zaken veronachtzamen tr: de boel fersleaukje, fersloere, ferrinnewearje litte Zichzelf, zijn gezondheid veronachtzamen tr: jin, jinsels ferrinnewearje, fertutearzje litte, jin ferlije litte, net op jinsels passe, gjin noed fan jinsels stean Het weerzien tr: it wersjen, weromsjen Tot weerziens tr: oant sjen Een stijve koelte tr: in tichte koelte Koeltje tr: koeltsje (it), kuoltsje (it), sigentsje (it), siichtje (it) Zacht, zwak koeltje tr: (in) flau koeltsje, aaier, slopseilkoelte, slopseilkoeltsje (it) De geldelijke opbrengst tr: de opbringst, opbringst, de opkomsten De geldelijke opbrengst v. veldgewas tr: it gemaak De opbrengst v. veldgewas (wat de voortbrenging betreft) tr: it gewier De opbrengst v.h. veldgewas is hoog (wat de voortbrenging betreft) tr: de opbring, opbringst) is heech, it jout op, leveret as de see (De vruchtbomen) beloven een goede opbrengst tr: it looft mar bêst (mei de fruchtbeammen) Poldergasten tr: polderfolk Zakjes plakken tr: pûdsjeplakke Zuiver. Fijn goud, zilver tr: fyn, lotter, klear, suver goud, sulver (v. stoffen of zaken) v. uitgezochte hoedanigheid. Fijne wijn tr: útsochte wyn Fijne zeep tr: fine, lekkere sjippe Fijn brood tr: fine bôle Fijn hout tr: soartich hout tr: bêstsoartich hout Fijn staal tr: soartich stiel tr: bêstsoartich stiel De fijne was tr: de fine wask; it fine, teare waskguod Een fijne mijnheer (iron.) tr: in moaie menear tot mijn genoegen. We hebben morgen fijn vrij tr: wy hawwe moarn lekker frij We hebben morgen vrij. Fijn! tr: wy hawwe moarn frij. Moai! 't Gaat fijn tr: 't giet moai, prachtich Iets fijn vinden tr: eat moai; lekker, hearlik fine We gaan fijn samen tr: wy gean moai, lekker tegearre Zo fijn als poppenstront tr: sa fyn as appelsmots, kakkestront, kofjetsjok, hakte luzepoaten, (mealde) poppestront, poepestront, reach, in spiker, spinreach De fijnen tr: de finen Een fijne lach tr: in fyn glimke Een fijne spot tr: fyn ynleine, fine spot Een fijne taille tr: in kliene mul De fijne puntjes zijn eraf tr: de fine puntsjes binne derôf Het fijne v.d. zaak tr: it rjochte, krekte fan 'e saak Vioolkisten, (grote schoenen) tr: oarlochskippen, slachskippen, deatrapers, deawâders Daar kan de schoorsteen niet v. roken tr: dêr kin de skoarstien net fan rikje Zwanger gaan, zijn van (fig.) tr: swier wêze, rinne fan Van bokkenbaai tr: bokkebaaien Bediener v. pont tr: pontbaas Lekkere drol (tegen een klein kind) tr: lytse keutel Moeilijk peilbaar zijn tr: min te peilen wêze Een bende, (veel) tr: in binde Twee pils! tr: twa pils! Zo klaar als de zon tr: sa klear as de sinne Bij, op (de) klare dag tr: op klearljochte dei Het is klaar dag tr: it is ljochtskyndei Een klare lucht tr: in kleare, gliere loft Volkomen klaar (v.d. lucht) tr: sa klear as in gril, grilklear Klaar onderscheiden tr: klear ûnderskiede Klaar als kristal tr: sa klear as (in) git, glês, in gril, kristal Op het klaarst, ten klaarste tr: op (it) klearst, op 'en klearsten In klare boter gebakken tr: yn kleare bûter bakt Het is klaar vet tr: it is kleare fet Dat is klare onzin tr: dat is kleare(bare) ûnsin Klaar wakker tr: klear wekker Zo klaar als de dag, een klontje tr: sa klear as de dei, in klûntsje Een klare stem tr: in klear lûd, in kleare stim Een klare taal, schrijfstijl tr: in kleare taal, skriuwstyl Nu wordt de zaak mij klaar tr: no wurdt it my klear Het staat mij klaar voor (de) ogen, de geest tr: it stiet my klear foar (eagen, de geast) Iets klaar hebben, houden tr: eat klear hawwe, hâlde Klaar om te vertrekken tr: klear om fuort Klaar?, (gez. als waarschuwing bij start v.e. wedstrijd tot de deelnemers) tr: klear? Er op klaar zijn tr: der klear op, foar wêze, derfoar, derop klaaid wêze, derop beret wêze Het eten is klaar tr: it iten is klear Het werk is klaar tr: it wurk is dien, klear Bijna klaar tr: hast klear, sa nei ree, dien, sa-sa ree Zo goed als klaar tr: in stikhinne klear Kant en klaar tr: kant en klear Klaar is Kees tr: klear is Kees Met iets klaar zijn tr: mei eat klear wêze Iets klaar hebben tr: eat klear hawwe Klaar houden tr: klear hâlde Weer klaar, (weer hersteld) tr: wer hielendal klear Dadelijk met een antwoord klaar zijn tr: daliks in antwurd klear hawwe Klaar zijn voor een examen tr: klear wêze foar in eksamen Zo klaar als de zon tr: sa klear as de sinne Bij, op (de) klare dag tr: op klearljochte dei Het is klaar dag tr: it is ljochtskyndei Een klare lucht tr: in kleare, gliere loft Volkomen klaar (v.d. lucht) tr: sa klear as in gril, grilklear Klaar onderscheiden tr: klear ûnderskiede Klaar als kristal tr: sa klear as (in) git, glês, in gril, kristal Op het klaarst, ten klaarste tr: op (it) klearst, op 'en klearsten In klare boter gebakken tr: yn kleare bûter bakt Het is klaar vet tr: it is kleare fet Dat is klare onzin tr: dat is kleare(bare) ûnsin Klaar wakker tr: klear wekker Zo klaar als de dag, een klontje tr: sa klear as de dei, in klûntsje Een klare stem tr: in klear lûd, in kleare stim Een klare taal, schrijfstijl tr: in kleare taal, skriuwstyl Nu wordt de zaak mij klaar tr: no wurdt it my klear Het staat mij klaar voor (de) ogen, de geest tr: it stiet my klear foar (eagen, de geast) Iets klaar hebben, houden tr: eat klear hawwe, hâlde Klaar om te vertrekken tr: klear om fuort Klaar?, (gez. als waarschuwing bij start v.e. wedstrijd tot de deelnemers) tr: klear? Er op klaar zijn tr: der klear op, foar wêze, derfoar, derop klaaid wêze, derop beret wêze Het eten is klaar tr: it iten is klear Het werk is klaar tr: it wurk is dien, klear Bijna klaar tr: hast klear, sa nei ree, dien, sa-sa ree Zo goed als klaar tr: in stikhinne klear Kant en klaar tr: kant en klear Klaar is Kees tr: klear is Kees Met iets klaar zijn tr: mei eat klear wêze Iets klaar hebben tr: eat klear hawwe Klaar houden tr: klear hâlde Weer klaar, (weer hersteld) tr: wer hielendal klear Dadelijk met een antwoord klaar zijn tr: daliks in antwurd klear hawwe Klaar zijn voor een examen tr: klear wêze foar in eksamen Verlieven op iem. tr: op immen ferealje Een kleurig verhaal tr: in kleurich ferhaal Een kalkoense haan tr: in kalkoenske hoanne Vissenbloed hebben tr: fiskebloed hawwe Iem. schaakmat geven, zetten, (overdr.) tr: immen skaak sette, immen pyk, (op) in pyk sette, immen pyksette Iem. schaakmat geven, zetten, (overdr.) tr: immen skaak sette, immen pyk, (op) in pyk sette, immen pyksette In een goed humeur zijn tr: in goed, bêst sin hawwe, goed, bêst te sprekken wêze Het humeur is goed tr: it sin stiet goed In een slecht humeur zijn tr: in min, ferkeard sin hawwe, in sin as in baarch hawwe, min te brûken wêze Zoiets brengt mij uit mijn humeur tr: soks krij 'k in min sin fan Het bewind voeren tr: it bewâld fiere, wâldzje Onder bewind v. tr: ûnder it bewâld fan Iem. het leven verzuren tr: immen it libben soer meitsje Staan te kijken als een kat in een vreemd pakhuis tr: jin fiele as in kat yn in frjemd pakhús, jin earne fiele, earne like frjemd wêze as de mosk yn Spanje Het ouderlijk huis tr: it âlder(s)hûs De ouderlijke woning tr: de âlderswent Het ouderlijke erfgoed tr: it âlderserf, âldersgoed De ouderlijke liefde tr: de âlderleafde De ouderlijke macht tr: de âlderlike macht Ik heb het achter de knopen tr: it is efter de knopen (Lid, ridder) v.d. blauwe knoop zijn tr: fan 'e blauwe knoop wêze Blauwe knoop tr: blauwe knoop, Succissa pratensis Moench Knoop in doek, touw enz. tr: knoop, knotte Een platte knoop tr: in platte knoop Een dubbele knoop tr: in dûbelstek Een knoop leggen, maken; losmaken; ontwarren tr: in knoop lizze; losmeitsje; út 'e tiis helje Uit de knoop halen tr: út 'e knoop helje Een knoop in zijn zakdoek leggen (nl. om iets te onthouden) tr: in knoop yn 'e bûsdoek dwaan In de knoop zijn, zitten tr: yn 'e knoop sitte Ergens mee in de knoop zitten tr: earne mei yn 'e tiis sitte (Er) een knoop (op) leggen tr: der in knoop op sette, in knoop lizze, in knoop (fan 'e jas) falle litte Daar zit 'm de knoop tr: dêr sit de ein fêst, dêr heakket it dat is de kwaal tr: dêr sit de oast, dêr sit it him no krekt, dat is de toarnangel, dêr sit him de wjerheak Een gordiaanse knoop tr: in gordiaanske knoop De knoop doorhakken tr: de knoop trochfege, trochhakje, trochhouwe, trochslaan, de bile deryn sette In de rats zitten tr: yn 'e stront sitte Iem. uit de rats halen tr: immen út 'e stront helpe Veel zorg aan iets besteden tr: earne in soad flyt op dwaan Met zorg gemaakt tr: mei sin makke Haar goede zorgen tr: har goede soargen, har hoed, hoedzjen en noed, noedzjen De zorg voor zijn gezin, gezondheid tr: it noed stean fan, foar jins húshâlding, de sûnens De moederlijke zorg tr: de memmesoarch Heb wat meer zorg! tr: tink der wat better om! Zorg dragen voor tr: noed stean fan, foar, hoedzje en noedzje Ik neem de zorg daarvoor op mij tr: ik stean dêr noed fan, foar Zijn kinderen aan iem. zorgen toevertrouwen tr: de bern oan immen tabetrouwe, tafertrouwe In zorg verkeren omtrent tr: yn noed (en soarch) sitte oer, ynsitte oer Zich zorgen maken over tr: yn noed sitte oer, soargje oer Zich zorgen maken over de afloop v. iets tr: jin de hûd, lea stikken, wurch hâlde Heb daar maar geen zorgen over tr: haw mar gjin noed, sit dêr mar net oer yn Veel zorgen hebben tr: in soad soargen hawwe Het geeft hem veel zorgen tr: it wynt him raar yn 't liif om Geen zorgen voor de tijd tr: gjin soargen foar de tiid Dat is van later zorg tr: dat sjogge wy letter wol, dan wol wer Een zieltje zonder zorg tr: ien mei nearne gjin prakkesaasje oer Dat zal mij een zorg wezen, mij een zorg! tr: dêr haw ik neat ûnder te dwaan, dat is my wol bêst, dierber, dat leit my wol flak Hoe meer goed, hoe meer zorg tr: wa't goed hat, hat noed zorgstoel tr: soarch Reine handen, straten tr: skjinne hannen, strjitten Een rein geweten tr: in suver gewisse klinkklaar, puur. Dat is je reinste onzin tr: dat is klearebare ûnsin Reine handen, straten tr: skjinne hannen, strjitten Een rein geweten tr: in suver gewisse klinkklaar, puur. Dat is je reinste onzin tr: dat is klearebare ûnsin Wat ben ik u verschuldigd? (concreet) tr: wat bin ik jo yn 'e skuld, yn jo skuld? Het verschuldigde (bedrag) tr: de skuld; it bedrach Er zijn geen rechten voor verschuldigd tr: jo hoege der gjin rjochten foar te beteljen Dat is hij aan zijn naam verschuldigd tr: dat is er oan syn namme ferplichte Met verschuldigde eerbied tr: mei earbied Iem. veel verschuldigd zijn tr: in soad oan immen te tankjen hawwe Zo plat als een schol tr: sa plat as in skol Als voorzeiler optreden tr: foarsile Verkleden. Zich vermommen (als) tr: jin ferklaaie (as) Een raak schot tr: in treffer Die klap was raak! (deed zeer) tr: dy klap kaam oan! Die (opmerking) is raak tr: dy sit Rake woorden tr: wurden as, fan pûnen, pûnswurden Wat hij zegt is raak tr: syn wurden binne pûnswurden Hij kletst maar raak, (erop los) tr: hy kletst mar oan en mar wei Maar raak rijden, (in het wilde weg) tr: mar yn it wylde wei ride Een raak schot tr: in treffer Die klap was raak! (deed zeer) tr: dy klap kaam oan! Die (opmerking) is raak tr: dy sit Rake woorden tr: wurden as, fan pûnen, pûnswurden Wat hij zegt is raak tr: syn wurden binne pûnswurden Hij kletst maar raak, (erop los) tr: hy kletst mar oan en mar wei Maar raak rijden, (in het wilde weg) tr: mar yn it wylde wei ride Na een maandenlange afwezigheid tr: nei moannen fan ôfwêzichheid Na een maandenlange afwezigheid tr: nei moannen fan ôfwêzichheid Iem. het kapittel voorlezen, (iem. streng berispen) tr: immen it kapittel oplêze, in kapittel jaan, immen it mannewaar (op)lêze (Een) stem in het kapittel hebben tr: in stim yn it kapittel hawwe Zwakheden tr: swakheden tr: swakkichheden Iets met de mantel der liefde bedekken tr: eat yn 'e jamkste fâlde, fâlden slaan, belizze Iem. de mantel uitvegen tr: immen de mantel, pels, it jak útfege, immen útmantelje, útheuvelje, útboarstelje, immen út 'e leage waskje Tot bedaren komen tr: yn it bedarjen, yn ('e) bedarring komme, betommelje, yn it bekommen reitsje De pijn bedaart tr: de pine bedarret (him), jout him del, licht, lichtet, saksearret, saksedearret Het weer bedaart tr: it waar bedarret (him), jout him del, belumet, belunet, lunet, licht, lichtet Het weer is bedaard tr: it is útware Zo mak als een schaap tr: sa mak as in hin, ko, laam, sead(de), skiep Erg mak (v. paard) tr: deamak, minskemak, laammak, sa mak as in ko Niet mak tr: ûnmak Lang niet mak zijn tr: net mak (op e bealch, hûd, lea) wêze, net (sa) wel (op 'e hûd) wêze Zo mak als een schaap tr: sa mak as in hin, ko, laam, sead(de), skiep Erg mak (v. paard) tr: deamak, minskemak, laammak, sa mak as in ko Niet mak tr: ûnmak Lang niet mak zijn tr: net mak (op e bealch, hûd, lea) wêze, net (sa) wel (op 'e hûd) wêze Iem. op iets attenderen tr: immen earne op attindearje In de ketenen tr: yn 'e boeien, boeiens Iem. op zijn ribbenkast geven tr: immen op syn ribbekast jaan Dat is kut (met peren, met een rietje), (dat is waardeloos) tr: dat is kut Over iem. ontevreden zijn tr: ûntefreden oer, op immen wêze Ergens ontevreden over zijn tr: earne ûntefreden oer wêze, earne ûnmoed oer hawwe, earne jins moed net oer hawwe Ontevreden kijken tr: ûntefreden, goar sjen, mâlsjen Over iem. ontevreden zijn tr: ûntefreden oer, op immen wêze Ergens ontevreden over zijn tr: earne ûntefreden oer wêze, earne ûnmoed oer hawwe, earne jins moed net oer hawwe Ontevreden kijken tr: ûntefreden, goar sjen, mâlsjen Op mollenjacht zijn tr: mollejeie Zich verontwaardigen tr: jin lilk meitsje Ten behoeve van tr: foar Maatregelen nemen, treffen tr: maatregels nimme Alles door het keelgat jagen, (alles verbrassen) tr: alles troch (it) kiel(s)gat jeie het verkeerde keelgat tr: it ferkearde, sneinse kiel(s)gat, de ferkearde, ûnrjochte kiel Iets in het verkeerde keelgat krijgen tr: earne yn fersjitte Vragend. Welk boek tr: hok, hokfoar, hokker boek? Welke boeken tr: hokke, hokfoar, hokker boeken? Welke (nl. v. die boeken) zijn van u? tr: hokke, hokker binne fan jo? Welk (nl. v.d. huizen) bedoel je? tr: hokker bedoelst? Welke jongen (nl. van de zes) tr: hokke, hokker jonge? Welke jongen zou dat niet willen? tr: wat jonge soe dat net wolle? in uitroepende zinnen. Welk een ... tr: wat in .. Het boek van welk u sprak tr: it boek dêr't jo it oer hienen Zij verkopen koffie en thee, welke artikelen veel gevraagd worden tr: hia ferkeapje kofje en tee, artikels dy't in soad frege wurde De Maas, welke rivier in Frankrijk ontspringt, stroomt ... tr: (de rivier) de Maas, dy't yn Frankryk ûntspringt, streamt .. Hij zei ..., welke opmerking ik niet serieus neem tr: hy sei ..., in opmerking dy't ik net serieus nim Ik noem N. en N., van welke laatste ... tr: ik neam N. en N.; fan 'e lêste .. Dan ben je gauw bij de kitsch, aan welk gevaar de schrijver niet altijd is ontsnapt tr: dan bist gau by de kitsch en dat gefaar is de skriuwer net altyd oan ûntkommen hoedanig. Welk ... ook tr: hokker ... ek Grauwe wolken tr: grauwe, skiere wolken De lucht wordt grauw tr: de loft skierret, skieret, skierket Grauw zien (v. personen) tr: skier sjen, skier om 'e holle wêze Grauwe monniken tr: skiere muontsen, skiermuontsen Dreigend voorspellen tr: wytgje: dat wytget kwea Iets aangaande iem. voorspellen tr: immen eat foarlizze, talizze Het valt niet te voorspellen tr: der is gjin sizzen fan, it is min (te) sizzen Dat voorspelt weinig goeds tr: dat foarseit net folle goeds, dat tekenet ferkeard De lucht voorspelt mooi, slecht weer tr: de loft tekenet moai, min Een gewaagde onderneming tr: (in) noedlik, nuodlik spul, (it is) blyn spul Een gewaagde stelling tr: in dryste stelling Een gewaagde toespeling tr: in dûbelsinnige taspiling Een gewaagd toilet tr: in toilet der op ôf Aan elkaar gewaagd zijn tr: oaninoar weage, bestege, besteld wêze Zij zijn aan elkaar gewaagd (inz. bij wedstrijden) tr: it is (stiif, stûf, swier) partij, partoer Een hapje (eten) tr: in hapke, brokje, hufke Een hapje, (een borrel) tr: in hapke Een hap en een snap tr: in hap en in snap Dat is ook geen hapje tr: dat is ek in hapke! Batig saldo tr: batich saldo, oerskot (it) Nadelig saldo tr: neidielich saldo, tekoart (it) Per saldo, (per slot v, rekening) tr: by (it) einbeslút, yn it einbeslút, by eintsjebeslút, einsluten, op it einsluten Zich ergeren tr: jin ergerje Zich ergeren aan tr: jin ergerje oan, argewaasje hawwe fan Precies hetzelfde tr: ien en itselde Het is mij hetzelfde tr: it is my itselde, likefolle Van hetzelfde!, (insgelijks, desgelijks) tr: fan itselde, ek sa! Dat is niet hetzelfde, (dat ligt anders) tr: dat is net itselde, itselde net Hij liegt als een almanak tr: hy liicht, lycht as in almenak, hy almenakket, hy liicht as in abbekaat, wachter Hij liegt dat hij zwart, scheel ziet, dat hij barst tr: hy liicht, lycht dat er swart wurdt, dat er skeel sjocht, dat it, er barst, dat it him boppe de holle, kop rikket, dat er fljocht, dat de gleone lôge dernei giet Hij liegt of het gedrukt staat tr: hy lycht, liicht oft it drukt stiet Hij liegt dat hij het zelf gelooft tr: hy kin sa lige dat er it sels leaut Grof tegen iem. liegen tr: immen de hals, pochel fol lige Liegen in commissie tr: lige yn kommisje Iem. iets heten liegen tr: immen eat ligen hjitte Dat liegt er niet om tr: dat liicht, lycht der net om Bijdehand zijn tr: byderhant wêze, net efterút wêze, goed by de wurken wêze, jin wol rêde kinne Erg bijdehand zijn, (fig.) tr: net op 'e gatsjepanne sâlte wêze, witte wa't der dea is, op 'e tiid ôfdreage wêze, op alle naden utere wêze, wol in duvel fan 'e kroade wippe kinne Flauwe kletskous tr: blaai, blaaibek, blaaier Naar beneden: bijeen kruien tr: delkroadzje Eén krul meer dan een varkensstaart, (gez. v. sluik haar) tr: rjochte krollen Zonder krullen (fig.) tr: sljocht en rjocht, rjocht en sljocht Verkeerd of niet raken tr: misreitsje, misroaie Zonder de grond te raken, (aanraken) tr: sûnder de grûn (oan) te reitsjen De cirkels raken elkaar tr: de sirkels reitsje inoar Ik weet nooit, of iets je nou raakt of niet tr: ik wit nea, oft eat dy no rekket, oangiet of net Iem. hart raken, (bewegen, roeren) tr: immen nei it hert tingje Dat raakt u niet, (aangaan) tr: dêr hawwe jo neat mei te krijen Met iem. aan de praat raken tr: mei immen oan 'e praat reitsje Aan geld raken, (geld verkrijgen) tr: oan jild komme Aan de man raken tr: oan 'e man komme, slagje Hem (flink) raken, (veel drinken) tr: him reitsje Toelaatbaar zijn tr: der op troch kinne Verkikkerd op iets zijn tr: earne gleon om, op, hjit op, sljocht mei, om, op wêze Verkikkerd op iem. zijn tr: mâl mei, op immen wêze Schoven binden tr: skeafbine Aan schoven zetten tr: oan skeaven sette, delsette Twee schoven riet tr: in werp reid De hele stad was uitgestroomd tr: de hiele stêd wie leech streamd, rûn Een streng garen ophouden tr: in reaf jern ophâlde Zijn eer, naam, stand, staat ophouden tr: jins eare, namme, stân, steat ophâlde De hand ophouden tr: de hân ophâlde tegenhouden. De melk ophouden (v. koeien) tr: de molke ophâlde Zijn water (urine) ophouden tr: it wetter, it pisjen ynhâlde Kan je het nog even ophouden? tr: kinst it noch efkes ynhâlde? Het niet langer kunnen ophouden tr: it net langer ynhâlde kinne Ik zal u niet langer ophouden tr: ik wol jo net langer ophâlde Ik ben door allerhande dingen opgehouden tr: allerhanne dingen hawwe my belet Ik wil u niet ophouden tr: ik wol jo net ophâlde, lette Een onweersbui heeft mij onderweg een tijd lang opgehouden tr: in tongerbui hat my ûnderweis in skoft opholden, oan 'e praat holden Ergens door het slechte weer worden opgehouden tr: earne beware, bewierre wêze Ergens door de winter worden opgehouden (bijv. v. schippers) tr: earne bewinterje Ophouden met tr: ophâlde fan tr: ophâlde mei Ophouden met het werk tr: ophâlde mei it wurk Ophouden met breien tr: ophâlde fan breidzjen, it breidzjen dellizze Nooit v. ophouden weten tr: gjin lichten dwaan, oanhâlde as storein Houd je nu eens op? tr: is it no hast út? Daarmee, dan, op die manier houdt alles op tr: dan hâldt alles op Zonder ophouden tr: sûnder ophâlden, oan ien gleed (wei), oanienwei Zich ophouden, (vertoeven) tr: tahâlde Zich ophouden met tr: gear wêze oer, by de ein hawwe, ûnder hannen hawwe tr: jin ôfjaan mei Pas uit de dop komen, zijn tr: krekt út 'e dop wêze Een ... in de dop tr: in ... yn 'e dop Uit zijn doppen kijken tr: út 'e doppen sjen Doorslaan als een blinde vink tr: trochslaan as in bline fink, as bline finken De houder v.e. wissel tr: de hâlder fan in wiksel De houder v.h. wereldrecord tr: de hâlder fan it wrâldrekord De houder v. patronen tr: de hâlder fan patroanen Kringerigheid in de aardappelen tr: rondels, randels yn 'e ierappels Lijdend aan longziekte tr: longsiik Met iets omzwoegen tr: earne mei ombealgje, omwrotte Vriezen dat het kraakt tr: frieze dat it gûlt, klapt, knapt, knipt, ongelet; bakstiennen, balstiennen, hynsteiis frieze Licht vriezen tr: ripe Opnieuw gaan vriezen tr: opfrieze Vriezend weer tr: friezerswaar Zo bang als een wezel tr: sa bang as de dea, fjoer, in hazze, in hûn fan bruien, it hûntsje, in knyntsje, in mûs, in skiep, in wezeling Bang maken, praten tr: bangmeitsje, bangprate Ik ben niet bang voor je! tr: ik bin net bang foar dy Bang worden tr: bang wurde Ergens bang voor zijn tr: earne bang foar wêze Bang voor iets worden door eraan te denken tr: jin benaud tinke Daar hoef je niet bang voor te zijn tr: it soe (al wakker) wat wêze, wat soe 't (wêze)! Ik ben bang, dat ... tr: ik bin bang, dat ..., ik haw noed, soarch, dat ..., ik soargje, my soarget, dat .. Het is mij bang te moede tr: it is my bang en near Zo bang als een wezel tr: sa bang as de dea, fjoer, in hazze, in hûn fan bruien, it hûntsje, in knyntsje, in mûs, in skiep, in wezeling Bang maken, praten tr: bangmeitsje, bangprate Ik ben niet bang voor je! tr: ik bin net bang foar dy Bang worden tr: bang wurde Ergens bang voor zijn tr: earne bang foar wêze Bang voor iets worden door eraan te denken tr: jin benaud tinke Daar hoef je niet bang voor te zijn tr: it soe (al wakker) wat wêze, wat soe 't (wêze)! Ik ben bang, dat ... tr: ik bin bang, dat ..., ik haw noed, soarch, dat ..., ik soargje, my soarget, dat .. Het is mij bang te moede tr: it is my bang en near In clubverband tr: yn clubferbân Een mengeling van ... tr: in mingeling, ferskaat fan .. Een bonte mengeling tr: in bûnt ferskaat (Adv.) zeer. Het is donders ver tr: it is dondersee, donderske, donderkaterse fier (Adv.) zeer. Het is donders ver tr: it is dondersee, donderske, donderkaterse fier (Adv.) zeer. Het is donders ver tr: it is dondersee, donderske, donderkaterse fier Ergens zijn bivak opslaan tr: earne jins bivak opslaan In goede, slechte verstandhouding met elkaar leven tr: goed, min (mei-inoar) kinne De verstandhouding verbeteren tr: de ferhâlding, ferhâlding ferbetterje Een teken v. verstandhouding tr: in teken fan begryp Iem. een blik v. verstandhouding toewerpen tr: immen sa ris oansjen, immen ris begryplik oansjen De rand v.h. woud tr: de ich, igge fan it wâld De rand v.h. behangsel tr: de râne, it rântsje fan it behang De gouden randen v.e. bril tr: de gouden rânen fan in bril Tot aan de rand gevuld tr: oan 'e râne, oan boppen ta fol, strikende fol, strikefol, strykfol Aan de rand v.h. graf (fig.) tr: op 'e râne fan 'e dea Het was op het randje (af) tr: it wie der op ôf, it koe der noch krekt op troch Een aperitiefje tr: in aperityfke, foaritensslokje, foaritentsje Iem. laten opdraven tr: immen opdrave litte Een kwal tr: in kwal, in misliksma, in aakliksma Op zijn tenen lopen, staan (fig.) tr: jin de neilen fan 'e teannen skreppe Hij is nogal gauw op de tenen, teentjes getrapt tr: hy is gau op 'e tean, is gau op 'e teannen trape, wâde, is gau op in, ien ein, kin neat ferneare Hij is op de tenen getrapt tr: hy is op 'e teannen trape, wâde, it is katsje, poeske it each út, it aai, hoarntsje is kniesd Hij heeft erg lange tenen (fig.) tr: hy hat lange teannen De teen v.e. dijk, (voet) tr: de tean fan in dyk Schimmel op het brood, de kaas tr: skimmel, útslach op 'e bôle, op 'e tsiis Zich vertakken, (m.b.t. planten) tr: sprantelje, fersprantelje, útsprantelje, útstrampelje m.b.t. wegen e.d. tr: jin fertakje Zich vrijvechten tr: jin frijfjochtsje Mijnheer de voorzitter tr: foarsitter Mijnheer de Vries tr: De Vries Geachte mijnheer De Vries (bovenaan een brief) tr: Achte De Vries Een grote mijnheer tr: in hiele mynhear De grote mijnheer uithangen tr: mynhearje tr: mynhearkje Nog onbegeven tr: noch net ferjûn Stoornis der openbare rust tr: fersteuring fan 'e iepenbiere rêst De school verzuimen tr: skoalskûlje, skûltsjemeitsje, skûltsjesette Hij verzuimt nooit tr: hy mist nea Zijn gezondheid verzuimen tr: jin ferwurde litte, net op jinsels passe Je verzuimt er niet veel aan tr: mist der net in soad oan Er nachtwerk v. maken tr: der nachtwurk fan meitsje Het wordt nachtwerk tr: it wurdt nachtwurk, it sil wol nachtraavjen wurde Vrucht v.d. kruisbes tr: krúsbei Zuur kijken tr: soer, taai sjen Een gezicht zetten, zo zuur of men azijn gedronken heeft tr: sjen oft jo de pacht fan 'e jittik hawwe, sjen oft jo in lot op in fet jittik, in jittiksfet hawwe, sjen as hienen jo de jittik allinne hân Iem. het leven zuur maken tr: immen it libben soer meitsje Zuur verdiend geld tr: soer fertsjinne jild Het zuur hebben tr: it swier hawwe Dat is zuur voor hem tr: dat is hurd foar him Dan ben je zuur tr: dan bist derby, dan bist de bear, de lider, de lul Ik houd niet v. zuur tr: ik hâld net fan soer ... in het zuur tr: ... yn it soer Het zuur hebben tr: it soer hawwe, oan it soer wêze, it soerbrânen hawwe, branderich yn 'e mage wêze, de soad hawwe Het zuur aan iem. hebben tr: it soer oan immen hawwe 's Levens zoet en zuur tr: it soer en it swiet Niets belet ons meer om ... tr: neat behinderet ús mear om .. Katogen hebben tr: katte-eagen hawwe (fig.) Lijdend aan oedeem (v. koe) tr: amich (Oude) vrijgezel tr: âldfeint Voortgang maken tr: avensearje, eine Het heeft goede voortgang tr: it avensearret, eint goed, der sit avensaasje yn Het zal geen voortgang hebben tr: it wurdt net fuortset Voortgang met iets maken tr: earne haast mei meitsje, earne faasje efter sette Omstreeks 1900 tr: om 1900 hinne Omstreeks die tijd tr: om dy roai, snuorje, streek, tiid Omstreeks 1900 tr: om 1900 hinne Omstreeks die tijd tr: om dy roai, snuorje, streek, tiid Komen jullie een weekeind tr: komme jimme in wykein, in sneinoer Pispotjes, (haagwinde) tr: pispôt, Calystegia sepium (L.) R. Br. Schateren van het lachen tr: skatterje, skettertje fan it laitsjen Ronduit zijn mening zeggen tr: plan-út, plaan-út jins miening sizze, op it stik oan prate tr: mei de hiele wâl útfalle Hij is een ronduit vervelende vent tr: it is in ferfelende fint, yn ien wurd (út) Zijn toevlucht nemen tot tr: it sykje by ... Ergens naar toe gaan tr: earne hinne gean Tot nu toe tr: oant no ta Tot de brug toe tr: oan 'e brêge ta Met fl 100,- in de week kan hij best toe tr: oan € 100,- yn 'e wike hat er mear as genôch, mei € 100,- yn 'e wike kin er it skoan dwaan Hij kwam naar mij toe tr: hy rûn, kaam op my ta De deur moet toe blijven tr: de doar moat ticht bliuwe De deur is toe tr: de doar is ta, ticht Iets toe krijgen tr: eat ta krije Hij kletst maar toe tr: hy kletst mar oan en mar wei Toe, schiet op! tr: toe (ju), avensear wat! Toe, help me even tr: toe (ju), help my efkes! Toe maar tr: toe mar Toe nou, (schei nu uit) tr: toe no. Toe nou tr: (no) moatst ophâlde! Vorderingen maken tr: foarútgean (Niet) onaardig tr: (net) ûnaardich Dat doet ze niet onaardig tr: dat docht hja net ûnaardich, net ûnfoech (Niet) onaardig tr: (net) ûnaardich Dat doet ze niet onaardig tr: dat docht hja net ûnaardich, net ûnfoech bep. hondenras tr: bokser Op (de) jacht gaan tr: op 'e jacht gean De lange jacht tr: de lange jacht Koude lijden tr: kjeld lije Honger, dorst lijden tr: honger, toarst hawwe Pijn lijden tr: pine hawwe Schade, nadeel lijden tr: skea, neidiel hawwe Armoe lijden tr: yn earmoede libje Schipbreuk lijden tr: brekslaan Een nederlaag lijden tr: ferlieze, in ferlies nimme Verdriet lijden tr: fertriet hawwe Iets niet willen lijden tr: eat net lije wolle Het kan bij hem wel wat lijden tr: it kin by him wol wat lije Dat kan niet lijden tr: dat kin net lije Ik kan haar wel lijden tr: ik mei har wol lije, ik mei wol oer har Ik mag het wel lijden tr: ik mei 't wol lije, ik mei der wol oer Ergens onder lijden tr: earne mei te dwaan, te krijen hawwe Lijden aan tr: hawwe tr: oanhelle wêze mei Veel te lijden hebben tr: (hiel) wat te lijen hawwe Te lijden hebben v. tr: te lijen hawwe fan, lije fan Lijdend voorwerp (gramm.) tr: saaklik foarwerp Lijdende vorm (gramm.) tr: ûndergeande foarm In lijden zijn, komen tr: yn it lijen sitte, reitsje Nu is zij uit haar lijden tr: no is se út har lijen -Na lijden komt verblijden tr: oan alle lijen komt ienris in ein Iem. voor de mal houden tr: immen foar de gek hâlde Ben je mal? tr: bist wol besestere, besjestere, simpel, sljocht? Mal met iem. zijn tr: mâl mei, om immen wêze Ben je mal? tr: bist wol besestere, besjestere, simpel, sljocht? Mal met iem. zijn tr: mâl mei, om immen wêze Gods bestel tr: Gods bestel V.h. begin tot het einde v.e. tijdruimte. Gedurende het ganse jaar tr: it hiele jier (lâns) Gedurende de gehele dag tr: de hiele dei (troch) Gedurende zes weken tr: seis wike (lang) Gedurende de gehele avond tr: de hiele jûn, (ta) de (lette) jûn út Gedurende zijn hele leven tr: syn hiele libben (lâns) Gedurende mijn ziekte tr: yn 'e tiid fan myn sykte Gedurende de vergadering tr: ûnder de gearkomste De middenweg tr: de midlike wei Soepen tr: soarten sop Een lekker soepje tr: in lekker pantsje, pantsjefol sop Dat is niet veel soeps tr: dat is net folle aaps, brets, dat is in spul, spultsje fan neat Ergens wel soep van lusten tr: eat meie as slaad In de soep rijden tr: oan smots, stront ride. In de soep lopen, yn 't hûndert rinne Een motor verknoeien tr: in motor ferniele Met aarde vullen tr: dimpe, damje, damme, oandamje, demje, demme Een oproer dempen tr: in oproer delslaan De kuierlatten nemen tr: útpike, útpykje, únaaie, útnigelje In een, het klooster gaan, treden tr: yn it kleaster gean Op de kloosters reizen, (steeds bij vrienden een onderdak zoeken) tr: op 'e kleasters reizgje Zich omkeren, (op de andere zij gaan liggen) tr: jin omdraaie Omgekeerd zijn, (v. gedrag veranderd zijn) tr: omkeard wêze Helemaal omgekeerd zijn tr: rnei hannen (en fuotten) omkeard wêze, mei hannen omset wêze, swaaid wêze Iem. een poets bakken, spelen tr: immen in bak smarre, immen in (raar) koekje bakke, immen ûnder wetter troch helje, immen in pots bakke In het begin v. april, mei enz. tr: yn it begjin fan april, maaie ensfh., foaroan yn april, maaie ensfh In het begin v.d. 19e eeuw tr: yn it begjin, yn 'e foartiid fan 'e 19e iuw Vanaf het begin tr: fan it begjin ôf (oan) In den beginne tr: yn it oanbegjin Een begin zonder einde tr: in begjin sûnder ein Een goed begin is het halve werk tr: in goed begjin is de helte fan it wurk, is in daalder wurdich Een begin maken tr: in begjin meitsje, fan 'e streek, miet gean Alle begin is moeilijk tr: alle begjin is swier (sei de dief, doe soe er in ambyld stelle; sei de boer, doe't er in ko by de sturt yn it bûthús lûke woe) Vluchten in ... tr: flechtsje yn .. Suizing in het oor hebben tr: sûzing yn it ear hawwe Hou je smoel tr: hâld (dy) de freet, bek, toet gezicht. Iem. op zijn smoel slaan tr: immen in slach foar de harsens jaan Je gang is geen doktersgang tr: dyn gong is gjin doktersgong Appelig zijn tr: net rjocht halich wêze Om onzentwil tr: om ús Een kasteel v.e. huis tr: in hûs as in kastiel De kleden kloppen tr: kleedklopje Over iets stilzwijgen tr: earne net oer prate, it earne net oer hawwe Een blauwe scheen lopen tr: in blauwe skine rinne Iem. iets voor de schenen werpen tr: immen eat foar de skinen, teannen smite Iem. tegen de schenen schoppen, (fig.) tr: immen foar de holle stjitte, sear dwaan Zijn schenen stoten, (iets niet gedaan krijgen) tr: op 'e stomp, stompe rinne, stomprinne Als matroos varen tr: foar matroas farre De mis bedienen tr: de mis betsjinje De mis horen tr: mishearre Het schot was mis tr: it skot wie, gie mis Mis! tr: mis! Mis zijn, (abuis zijn) tr: mis wêze Dat is mis tr: dat is mis, kryk Dat is ver mis tr: dat is fier mis, dat is fier bûten de miet Het mis hebben tr: mis wêze U hebt het mis tr: jo binne mis, dat mist jo Dat hebt u mis tr: dêr binne jo mis mei, dat mist jo, dêr binne jo mei ferbjustere U hebt het helemaal mis tr: jo binne hielendal mis, jo binne alhiel op 'e doele, yn 'e ferbjustering U hebt het niet ver mis tr: jo binne net fier mis Dat is niet mis tr: dat is lang gjin minnichheid, dat is net neat, dat is net om 'e nocht, dat seit nochal wat Nu is het mis tr: no is 't mis Het is mis tr: it is mis, maleur Het is helemaal mis tr: it is hielendal mis, it is maleur Het is weer mis met hem tr: it is wer mis mei him Een misse boel, dag tr: in misse boel, dei Hij was helemaal mis in de oorlog tr: hy wie poerferkeard yn 'e oarloch Het schot was mis tr: it skot wie, gie mis Mis! tr: mis! Mis zijn, (abuis zijn) tr: mis wêze Dat is mis tr: dat is mis, kryk Dat is ver mis tr: dat is fier mis, dat is fier bûten de miet Het mis hebben tr: mis wêze U hebt het mis tr: jo binne mis, dat mist jo Dat hebt u mis tr: dêr binne jo mis mei, dat mist jo, dêr binne jo mei ferbjustere U hebt het helemaal mis tr: jo binne hielendal mis, jo binne alhiel op 'e doele, yn 'e ferbjustering U hebt het niet ver mis tr: jo binne net fier mis Dat is niet mis tr: dat is lang gjin minnichheid, dat is net neat, dat is net om 'e nocht, dat seit nochal wat Nu is het mis tr: no is 't mis Het is mis tr: it is mis, maleur Het is helemaal mis tr: it is hielendal mis, it is maleur Het is weer mis met hem tr: it is wer mis mei him Een misse boel, dag tr: in misse boel, dei Hij was helemaal mis in de oorlog tr: hy wie poerferkeard yn 'e oarloch Te viervoet, (in galop) tr: út 'en fjouwerjen Ze, het achter de elleboog hebben tr: se efter de earmtakke hawwe Met zijn ellebogen werken tr: de earmtakken brûke, mei de earmtakken wurkje Per post tr: mei, oer de post Op post staan tr: op post stean Op zijn post blijven tr: op jins post bliuwe Post houden, (standhouden) tr: hoekhâlde Post vatten, (ontstaan, zich vestigen) tr: ûntstean, opkomme, jin foarmje Een hoge post krijgen tr: op 'e stoel, it stuoltsje komme Een post bekleden tr: in post hawwe, besette Verticale post v.e. hek tr: mantsje (it), opstand, stander Schuine post aan draaihek tr: swurd (it) De grote schoonmaak tr: it himmeljen tr: it húshimmeljen De grote schoonmaak doen tr: himmelje tr: húshimmelje Een genoegzaam bewijs tr: in ôfdwaand, oertsjûgjend bewiis Een genoegzaam bewijs tr: in ôfdwaand, oertsjûgjend bewiis In gevecht zijn tr: yn it gefjocht sitte, wêze Zijn vaders versterf tr: jins heitepart Er zitten streken in die jongen tr: dy jonge sit fol streken Kom op, geen streken! tr: kom op, gjin grappen! Enige streken doen tr: in streekje sette Met flinke streken rijden tr: streekride, goed streek meitsje Lelijke streken op zijn kompas hebben tr: rare streken op jins kompas, fioele hawwe Op streek tr: op ('e) gleed, op 'e set V. streek tr: út it sintrum, fan it sintrurn, fan 'e, 't set, fan 'e gleed, fan 'e gaai, fan 't hynder Streek houden tr: streek hâlde, op streek ride Om de streek van ..., (ongeveer) tr: om 'e roai fan .. Om die streek tr: om dy roai Een ommelandse reis tr: in ommelânske reis Een heldere stem tr: in helder lûd, heldere stim Helder klinkend tr: klearlûdich Helder branden tr: fûl, lûd baarne De zon schijnt helder tr: de sinne skynt helder Een heldere afdruk (v.e. foto) tr: in heldere ôfdruk Een helder verstand tr: in helder ferstân Helder v. hoofd tr: goed by 't stik Helder weer tr: helder waar Een heldere lucht tr: in heldere, skjinne, suvere loft De lucht is volkomen helder tr: der is gjin griltsje oan 'e loft Helder en koud tr: grilkâld Helder water tr: helder wetter Zo helder als glas tr: sa helder as glês Het is mij niet helder tr: it is my net helder Een helder oordeel tr: in helder oardiel Goed, niet, niet erg helder zijn tr: goed, net, heal by 't spul, by jins spullen wêze Helder linnen tr: helder linnen Hij kreeg helder voor z'n broek tr: hy krige in helder wan bruien Een heldere stem tr: in helder lûd, heldere stim Helder klinkend tr: klearlûdich Helder branden tr: fûl, lûd baarne De zon schijnt helder tr: de sinne skynt helder Een heldere afdruk (v.e. foto) tr: in heldere ôfdruk Een helder verstand tr: in helder ferstân Helder v. hoofd tr: goed by 't stik Helder weer tr: helder waar Een heldere lucht tr: in heldere, skjinne, suvere loft De lucht is volkomen helder tr: der is gjin griltsje oan 'e loft Helder en koud tr: grilkâld Helder water tr: helder wetter Zo helder als glas tr: sa helder as glês Het is mij niet helder tr: it is my net helder Een helder oordeel tr: in helder oardiel Goed, niet, niet erg helder zijn tr: goed, net, heal by 't spul, by jins spullen wêze Helder linnen tr: helder linnen Hij kreeg helder voor z'n broek tr: hy krige in helder wan bruien Het vliegtuig omcirkelt de stad tr: de fleanmasine sirkelet om 'e stêd hinne Egoïstisch zijn tr: egoistysk wêze, earst op jinsels passe, foar jinsels wêze, goed foar jinsels wêze Gaat u voor tr: jo earst mar, geane jo my mar foar Voorgaan in tr: foargean yn Dat gaat voor tr: dat giet foar, dat hat de foarstap Geen sikkepit(je) tr: gjin sikkepit Tegen iem., iets ingaan tr: tsjin immen, eat yngean, opstride, opgean Ingaan op tr: yngean op Ergens op ingaan tr: earne op yngean, op (yn) bite Ergens niet op ingaan tr: der net op yngean, der oer hinne slaan In zich zelf mompelen tr: yn jinsels mompelje, eamelje, popelje stil gewag maken, fluisteren. Ik heb al zo iets horen mompelen tr: ik ha al sokssawat grútsjen, gnútsjen heard Men mompelt, dat ... tr: der wurdt (fan) grute, gnute, fan gûnze, popele, dat .. Eng sluitend tr: strak, twang Binnen enge grenzen tr: binnen strakke, twange grinzen Eng behuisd zijn tr: benaud, benypt, bekrompen wenje In engere zin tr: yn ingere sin Enge begrippen hebben tr: benypte begripen hawwe Eng v. blik tr: mei in benypt eachweid Het werd hem thuis te eng tr: it waard him thús te benaud, te nearzich, it beneare him thús Iets eng uitleggen, opvatten tr: eat ing útlizze, opfetsje Stiekem verdwijnen tr: stikem, stil weiwurde Stiekem verdwijnen tr: stikem, stil weiwurde Aan zet zijn tr: oan set wêze, sette moatte Iem. een zetje geven tr: immen in triuwke jaan In één zet was hij over de sloot tr: mei ien sprong wie er oer de sleat In één zet doorwerken tr: oan ien stik trochwurkje Het is maar een toetast, (het is zo gebeurd) tr: it is mar in hântaast, tataast De heren waren in rok tr: de hearen wiene yn rok De rokken v.e. tulpenbol tr: de rokken fan in tulpebol De periode hebben, (menstrueren) tr: de boel, de buien hawwe Westelijk van het meer, de stad tr: west (fan), bewesten de mar, de stêd De westelijke muur tr: de westmuorre Westelijk van het meer, de stad tr: west (fan), bewesten de mar, de stêd De westelijke muur tr: de westmuorre Verfoeilijkheden tr: ôfgryslikheden Uit zijn slof schieten, (boos, driftig worden) tr: opspatte, opstowe niet langer matig zijn tr: trochpakke royaal zijn tr: út 'e hoeke komme De slof is erin tr: de sloer is deryn, it bliuwt yn 'e sloer Het blijft in de slof tr: der wurdt mei sloerd, omsloerd Alles op zijn sloffen, slofjes doen tr: alles op jins (deade) gemak dwaan Iets op zijn sloffen afkunnen tr: it op (jins) sloffen, slofkes wol ôf kinne, it op (jins) sloffen, slofkes hawwe Voor iem. het vuur uit zijn sloffen lopen tr: immen de soalen, soallen út 'e skuon, ûnder de skuon wei tsjinje De boel is er op sloffen, (vervallen) tr: it is dêr in útrette, útrûpele, útsloerde boel Een slof sigaretten tr: in slof sigaretten De slof v.e. strijkstok, bij een kapconstructie tr: de slof fan in strykstok, by in kapkonstruksje Het is er een sloffe boel tr: it is dêr in sloffe, sleauwe boel Het is er een sloffe boel tr: it is dêr in sloffe, sleauwe boel Met een flambouw lichtseinen geven tr: flambouje Pepernoten strooien (met Sinterklaas) tr: pipernútstruie De jaren negentig tr: de njoggentiger jierren Het is alles even buitensporig tr: it is allegearre like ûnfoech, it is allegearre mâl wat der oan is Het is buitensporig, wat ..., hoe ... tr: it is yn it mâle, it rare, ûnnutte, ûnfatsoenlike, wat ..., hoe 't ... Het is alles even buitensporig tr: it is allegearre like ûnfoech, it is allegearre mâl wat der oan is Het is buitensporig, wat ..., hoe ... tr: it is yn it mâle, it rare, ûnnutte, ûnfatsoenlike, wat ..., hoe 't ... Een hoog lopende ruzie tr: in heechgeande rûzje Door handopsteken tr: troch hânopstekken Zich iets laten ontgaan tr: jin eat misgean, ûntgean litte Dat is mij ontgaan tr: dat is my ûntkommen, dat is by my troch gien Er ontgaat hem niets tr: der ûntkomt, misgiet him neat Een homp brood tr: in huffe, himpe, hipe, timpe bôle Een homp kaas tr: in hoeke, huffe, timpe tsiis Een homp vlees tr: in himpe, hachje fleis Binnen het bereik van tr: binnen, yn, ûnder it berik fan Buiten bereik zijn (v. achtervolgers) tr: út 'e reek, rik wêze Dat is boven mijn bereik, (mijn verstand) tr: dat is my te dreech, dat giet my te heech, dat giet my boppe de pet, plasse mijn krachten tr: dat is my te fûstich, te mânsk, dat giet my boppe, oer de, myn meuch te moeilijk tr: dat is my te dreech te duur tr: dat kin net lije, dat mei my net barre Zich laten aborteren tr: jin abortearje litte Vechtersbaas die gauw naar het mes grijpt tr: snijer, snijersbaas, bekkesnijer, beksnijer Iem. op de vloermat laten staan tr: immen by de doar keare, ôfsâltsje Pressie op iem. uitoefenen tr: tsjin immen oan sitte Hoegenaamd niet tr: uterstee, út noch yn, op noch út net Gelaarsd zijn tot aan de knieën tr: learzens oan 'e knibbels ta oan hawwe Iets minder zijn dan ... (bij maten, gewichten) tr: net earlik ... wêze Dat is minder tr: dat is fan minder belang Ik doe het niet voor minder tr: ik doch it net foar minder Het niet minder doen tr: it net foar minder dwaan Iets minder zijn dan ... (bij maten, gewichten) tr: net earlik ... wêze Dat is minder tr: dat is fan minder belang Ik doe het niet voor minder tr: ik doch it net foar minder Het niet minder doen tr: it net foar minder dwaan Iets minder zijn dan ... (bij maten, gewichten) tr: net earlik ... wêze Dat is minder tr: dat is fan minder belang Ik doe het niet voor minder tr: ik doch it net foar minder Het niet minder doen tr: it net foar minder dwaan De ademhaling gaat moeilijk tr: it sykheljen giet swier, it boarst smûcht him, har raar, de siken besette him, har Op elkaar schuivend of geschoven drijfijs tr: sko-iis (it) Een smeuïg soepje tr: in lekker tsjok pantsje, pantsjefol sop Smeuïge taal tr: smeudige taal Hij kan smeuïg vertellen tr: hy kin it smout sizze, der smout by komme Stikken (v.h. lachen) tr: omtrint smoare (fan it laitsjen) Stikken in het geld tr: smoare yn it jild Doe het raam open, ik stik tr: doch it rút iepen, ik smoar sawat (fan 'e hjitte, fan 'e reek) Iem. laten stikken tr: immen sitte litte Hij kan, mag voor mijn part stikken tr: hy kin om my yn in knoop waaie, hy mei om myn part opfleane, lit him barste Een gestikte deken tr: in trochstikke, trochstoppe tekken Beginnen te galopperen tr: it op in fjouwerjen sette Half draven, half galopperen tr: út 'en trijesprong rinne Gisteren is hij losgekomen, (uit de gevangenis gekomen) tr: juster is er frij kommen Goed loskomen, (zich uiten) tr: goed loskomme Er kwam heel wat los tr: der kaam hiel wat los, der rôle hiel wat fan 'e haspel Niet haaks tr: net heaks, heaksk, waan, wan, wanich, wannich Niet haaks tr: net heaks, heaksk, waan, wan, wanich, wannich Aan het geldlaatje zitten tr: oan it laadsje sitte Niet normaal zijn tr: net normaal wêze Niet normaal zijn tr: net normaal wêze De peristaltische beweging tr: de peristaltyske beweging Hij is vasthoudend v. aard tr: hy is (in man) fan hâlden Ondraaglijk warm tr: net út te hâlden, sa waarm tr: ûnhjirmlik Ondraaglijk warm tr: net út te hâlden, sa waarm tr: ûnhjirmlik Komen binnenvallen tr: samar ynienen delkomme, delsetten komme Bij toewater tr: by ticht, tichtferzen, besletten wetter Bij wijze van ... tr: by wize fan .. Bij wijze v. spreken tr: by wize, manear fan sprekken, praten Op een andere wijze tr: op in oare wize, (yn, yn 'e) oarrewei Aantonende, aanvoegend, gebiedende wijs (gramm.) tr: feitlike foarm, mooglikheidsfoarm, hjittende foarm Van de wijs tr: fan 'e wize, fan 't sintrum, út it sintrum, fan it stjoer, út ('t) stjoer 's Lands wijs, 's lands eer tr: lânswize, lânseare Zo wijs als Salomo's kat tr: sa wiis as Salomo's kat (dy't fan wysheid net mûzje koe), it kakhús fan Bremen (dat foel fan wysheid om), it skythús, stedshús fan Bremen, it skythús fan Grins Hij is niet wijs tr: hy is net wiis, net felle wiis, der rint (by him) in streekje troch Ben je (wel) wijs, ben je niet wijs tr: bist net wiis, bist net (goed) richtich? Iets wijs worden tr: eat wiis, gewaar wurde Wijs praten tr: wiisbauwe, wiisprate Uit iets wijs kunnen worden tr: earne wiis út wurde kinne Uit iets niet wijs kunnen worden tr: earne net, gjin wiis út wurde kinne, earne gjin ynset fan tinken oer krije kinne, earne neat út meitsje kinne Je wordt niet wijs uit hem tr: men krijt gjin hichte fan him, men hat gjin ferstân fan him Nu ben ik nog even wijs tr: no wit ik noch likefolle Wees wijzer tr: wês wizer De wijste zijn tr: de wiiste wêze Hij is niet wijzer tr: hy is net wizer Hij zal wel wijzer wezen tr: hy sil wol wizer wêze Niet wijzer v. iets worden, (er niets aan verdienen) tr: earne gjin sint, neat wizer fan wurde Een luxe editie (v.e. boek) tr: in lúkse edysje, in pronkútjefte Weer beter zijn, (hersteld) tr: wer better, wer klear, wer ynoarder wêze Het beter hebben, krijgen tr: it better hawwe, krije Het altijd beter weten tr: it witte wolle, it altyd better witte Niet beter weten of ... tr: net better witte of .. Ergens beter v. worden, (ergens aan verdienen) tr: earne better fan wurde Ergens niet (veel) beter v. worden tr: earne net (folle) better fan wurde, earne net fan oerwinne, earne net folle fan opstekke Er niet beter op worden tr: der net better op wurde Bij gebrek aan beter tr: by brek oan better Dat eten is voedzaam tr: dat iten strekt, set stee, stiet by de man, dat iten sit kerrel en stôk yn Weerspannig worden, zijn tr: it yn 'e kant sette, it witte wolle Het vuur oprakelen tr: it fjoer oprekke Een oude twist oprakelen tr: âlde rúzje, âld skeel opikkerje Druk v. meer dan één atmosfeer tr: oerdruk De godganse dag tr: de godgânske, godsgânsklike, godgânske, godsgânsklike dei V.e. ladder afglijden tr: fan in ljedder ôfglydzje, ôfglide, by in ljedder del glydzje, glide Kunsteieren in nesten leggen tr: koaikje Kunstei van kalk tr: kalkaai (it) Een rijkelijk bestaan tr: in rom bestean Een rijkelijk bestaan tr: in rom bestean Eenzaam wonen tr: op 'e romte wenje De lamp aandoen tr: de lampe oandwaan, oanstekke Dat doet mij weldadig aan tr: dat docht my woldiedich oan, dat docht my deugd Dat doet mij vreemd aan tr: dat docht my nuver oan Menen de wijsheid in pacht te hebben tr: miene dat jo de wiisheid yn pacht hawwe, it ferstân allinne hawwe Het is zo'n wijsheid tr: it is sa'n wyske Langer leven dan. Iem. overleven tr: immen oerduorje, ferduorje, neilibje, ferduorje Zichzelf overleven tr: jinsels oerlibje Hij zal dit niet overleven tr: hy komt hjir net libben foar wei, hy sil de ein net besjen Limonade gazeuse tr: knikkertsjebier (it), knikkertsjelimonade, kûgeltsjebier, prikeltsjebier, prikkeltsjebier (it) Iets ergens plaatsen tr: eat earne pleatse, eat plak jaan, eat earne stâle, stalje, stalle De kachel plaatsen tr: de kachel sette De kachel is weer geplaatst tr: de kachel stiet wer Zich bescheiden wat terug plaatsen tr: jin wat tebek stalle Zich plaatsen (bij sport) tr: jin pleatse (De bal) plaatsen tr: (de bal) pleatse De bal plaatsen (bij kaatsen) tr: de bal teplak bringe Zich voor ... zien geplaatst tr: foar ... stean Geld plaatsen, (beleggen) tr: jild belizze Iem. plaatsen, (een betrekking verschaffen) tr: immen oan plak helpe Hij is eindelijk geplaatst tr: hy hat einlings plak (fûn, krige) Ik kan nog iem. plaatsen tr: ik ha noch plak foar immen Iets bedenken tr: jin earne oer, op betinke, jin earne oer bekoarje Dat is goed bedacht tr: dat is goed betocht, dat is wol in goede útfynst Zich bedenken, (Zijn besluit veranderen) tr: jin betinke, bekoarje, beriede Zonder zich te bedenken tr: sûnder berie, beried Het gepluimde riet tr: it plommige reid, it plomte Stiekem nasnuffelen tr: neilúzje Overlopen naar, tot, (zich aansluiten bij) tr: oerrinne nei (Te) veel bij iem. aan huis komen. De dokter overloopt zijn patiënten niet tr: dy dokter komt neat te faak by syn pasjinten Zich overlopen, (zich te erg vermoeien met lopen) tr: jin út 'e liken rinne Hij kwam regelrecht op mij af tr: hy kaam lyk op my ta Een regelrechte vraag tr: in fraach op 'e man ôf Hij kwam regelrecht op mij af tr: hy kaam lyk op my ta Een regelrechte vraag tr: in fraach op 'e man ôf Eén voor één luide noemen tr: ôfroppen Een halve wees tr: in heale wees Niet onaanzienlijk tr: flink, frijwat Niet onaanzienlijk tr: flink, frijwat Dat is aftrekbaar tr: dat kin, mei ôflutsen, ôftrutsen wurde Aftrekbare bedragen tr: ôf te lûken, trekken bedragen Kort aangebonden zijn Een moeilijk zingbaar stuk tr: in min te sjongen stik Het haar, de haren kammen tr: hierkjimme Er onooglijk uitzien tr: gjin each hawwe Onooglijk gekleed gaan tr: suterich yn 'e klean wêze Zich verluchten tr: jin ferloftigje, ferluftigje Rilling v. afkeer. Er gaat mij een griezel door de leden tr: de grize giet my troch de lea, it giet my gril oer de lea, de kâlde grillen geane my oer de lea De griezels lopen mij over de grauwels tr: de grize, grizel giet, rint my, jin oer de grouwe, grouwel afkeer. Een griezel hebben v. tr: in grize hawwe yn Een griezel, (een engerd) tr: in aakliksma, misliksma Geen griezel Iem. een schouderklopje geven tr: immen oer de holle aaie Iets omstandig uitleggen tr: eat mei houtskoal en kryt útlizze, mei tomme en finger betsjutte, mei spjelde, spjelde en nulle bestekke Iets in z'n eigen voordeel uitleggen tr: eat jins kant oer, op jins kant útlizze het volhandig hebben tr: it folhandich, folhannich, bannich hawwe Een opvliegend iem. tr: in ûnlijich minske, in hoattelstoat, in bolderblast Opvliegend zijn tr: opljeppen(d) wêze tr: gau, samar op ien, in ein wêze, gau de skuon út hawwe, mei in swevelprikke oanstutsen wêze Hij, zij is erg opvliegend tr: hy, hja is in stêd sûnder muorre Hoe benoem jij dat? tr: hoe beneamsto dat?, wat seisto dêrtsjin? Zich bemoeien met tr: jin bemuoie mei, bemoeie, muoie mei Zich met een zaak, geschil bemoeien tr: deryn om reagje, riere Daar wil ik mij niet mee bemoeien tr: dêr wol 'k my net mei bemuoie, jou ik my net yn Daar kan ik me niet mee bemoeien tr: dêr kin 'k my net mei bemuoie, dêr kin 'k net mei stean Daar hoeft hij zich niet mee te bemoeien tr: dêr hoecht hy net yn om te rieren, him net mei te bemuoien, dêr hoecht syn azem net oer Dat is voor de jeu tr: dat is foar de sjeu De jeu is eraf tr: de sjeu is derôf Hou je snoet! tr: hâld dy de snút! Een aardig snoetje, (gezicht) tr: in moai kopke Wat een snoetje, dat mutsje! tr: wat in alderleafst mûtske! Wat is er, snoetje? (tegen een klein kind) tr: wat is deroan, myn snútsje? In de prak tr: oan stront, smots Snaak, snuiter. kwant tr: klant Kwade droes tr: kwea troes, kwea trús, kweatrudze, kweatroes V. binnen uitvegen tr: omfeie: it glês omfeie Zijn ogen uitvegen tr: jin de eagen útwriuwe Dat moet je niet uitvegen tr: dat liicht der net om, haw dat net op neat Een hekel hebben aan tr: in hekel, it grau hawwe oan, it grau hawwe op Een gloeiende hekel hebben aan tr: in gloeiende, gloeienden, glandige, glandigen hekel hawwe oan Een erge hekel aan iem. hebben tr: immen net snuven hearre meie, immen wol deasjen kinne, wolle Iem. over de hekel halen tr: immen oer de hikkel helje, rinne litte, immen it hier útkjimme Alles en iedereen voortdurend over de hekel halen tr: mei de stikel, mei stikels omrinne Fijn knutselwerk tr: nijsgjirrich wurk, tipelderij, tipelsinnich wurk, tipelwurk (it) Per ommegaande tr: mei kearende post Verspreide regendruppels bij harde wind tr: slingerdrippen Dikke regendruppels (bij zoel weer) tr: bûterdrippen Gehuifde wagen tr: kapwein, ferdekte wein, ferdek (it) Bij, met name, ten name v. De billen tr: de billen, de koer, de, it stompe ein Dijen en billen tr: bilwurk (it) Een kind voor de billen geven tr: in bern foar de kont jaan Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten tr: dy't him de kont baarnt, moat op 'e blierren sitte Zien wie de blankste billen heeft tr: (ris) sjen wa't de blankste billen hat Nu moet hij met zijn billen, billetjes bloot tr: no moat hy mei 't wetter foar de dokter Met goed ontwikkelde billen (v. koe, paard) tr: billich Gehecht zijn aan tr: hingje oan, oer Gehecht zijn aan wat men gewend is tr: wenstich, âldwenstich, wensk wêze Gehecht aan mensen (v. dieren) tr: minsklik De schaatsen verbinden tr: de redens ferbine, jin ferbine Verbonden zijn aan tr: ferbûn wêze oan Zich verbinden tot tr: om, jin bine ta, om Verbindende bepalingen tr: binende bepalings De ... uithangen tr: de ... úthingje Op verzoek v., ten verzoeke v. tr: op fersyk fan Leentjebuur spelen tr: (hieltyd) liene Leentjebuur spelen bij tr: liene fan Frank en vrij tr: frijmoedich Het kan ermee door tr: it kin derop troch, it mei hinne bruie, hinnebruie De dinsdagse markt tr: de tiisdeismerk De dinsdagse markt tr: de tiisdeismerk Te vondeling leggen tr: te fûnling lizze De pruimen heeft hij tegengegeten tr: prommen, dêr hat er him út iten 's Zondagsmorgens, (deze zondagmorgen) tr: de sneintemoarns iedere zondagmorgen tr: sneintemoarns Troef verzaken tr: troef fersaakje Half twee tr: healwei twaen Bij, voor, na, tegen tweeën tr: by, foar, nei, tsjin twaen Met z'n tweeën tr: tegearre, mei ús, jim, har twaen, twaresom Wij tweeën tr: wy tegearre, twaen In tweeën tr: yn twaen Twee en een half tr: twa en in heal, treddeheal, treddel Een dag of twee tr: in dei (of, as) twa V. tweeën één tr: ien fan twaen ... en ... is twee tr: ... en ... is twa Dat is zo zeker als twee maal twee vier is tr: dat is like wis as twa kear twa fjouwer is Twee weten meer dan één tr: twa witte, kinne mear as ien (alinne) Half twee tr: healwei twaen Bij, voor, na, tegen tweeën tr: by, foar, nei, tsjin twaen Met z'n tweeën tr: tegearre, mei ús, jim, har twaen, twaresom Wij tweeën tr: wy tegearre, twaen In tweeën tr: yn twaen Twee en een half tr: twa en in heal, treddeheal, treddel Een dag of twee tr: in dei (of, as) twa V. tweeën één tr: ien fan twaen ... en ... is twee tr: ... en ... is twa Dat is zo zeker als twee maal twee vier is tr: dat is like wis as twa kear twa fjouwer is Twee weten meer dan één tr: twa witte, kinne mear as ien (alinne) Aan de zwier tr: oan 'e swier, gyl, goai, hui en de jui, gûns, sjou, slinger, oan, op 'e sukkel, oan 'e swaai, swik, op 'e sweef (gean, wêze) Aan de zwier gaan, zijn tr: troch de wyn gean, stowe De hoofdrol spelen (lett. & fig.) tr: de haadrol spylje Een gummetje tr: in stikje gom Een rist bessen tr: in ristje, ristke, strús beien Een rist uien tr: in rist sipels Een rist portretten, (reeks) tr: in rist portretten Een rist kerkgangers, (menigte) tr: in rist tsjerkefolk Iem. iets gelasten tr: immen eat hjitte, oplizze, immen earne lêst ta jaan Een ongelovige Thomas tr: in ûnleauwige Thomas Afzichtelijk lelijk tr: ôfgryslike, grouwélige, ûnhuere, ûnhuerige ûnsjoch Afzichtelijk lelijk tr: ôfgryslike, grouwélige, ûnhuere, ûnhuerige ûnsjoch Loop naar je grootje! tr: rin nei dyn moer! Dat is naar zijn grootje tr: dat is nei syn moer Iem. naar zijn grootje sturen tr: immen út 'e ljochten helpe, immen nei de oare wrâld, de wrâld út helpe Loop naar je moer! tr: rin nei dyn moer! Naar zijn moer zijn tr: nei syn moer wêze Geen moer tr: gjin moer Je bent daar verkeerd over ingelicht tr: dat hawwe se dy ferkeard oanbrocht Steken in de zij tr: stekken yn 'e side Een zijde spek tr: in side spek Met een zwaard op zij tr: mei in swurd op 'e side Op zij Ter zijde, - terzijde. Naar alle zijden tr: alle kanten út Van de zijde van ... tr: fan 'e kant fan .. Ter linker en ter rechter zijde tr: oan 'e lofter en oan 'e rjochter kant Dat is zijn zwakke zijde tr: dat is syn swakke kant Ter eenre, ter andere zijde tr: oan 'e iene, oare kant, de iene, oare kant oer Aan iem. groene zijde tr: oan immens griene side Aan iem. zijde strijden tr: mei immen stride Op iem. zijde zijn tr: op immens kant wêze, immens kant hâlde Iem. zijde kiezen tr: immens kant kieze Zo zacht als zijde tr: sa sêft as side In zijde (gekleed) tr: yn side Ergens geen zijde bij spinnen tr: earne gjin side mei bespinne Iets mogelijk achten tr: eat mooglik achtsje, eat foar mooglik hâlde, nimme Waar mogelijk tr: dêr't it mooglik is, dêr't it kin. Zo mogelijk, as it mooglik is, as it kin Dat is zo mogelijk nog slechter tr: dat is suver noch minder (Met) alle mogelijke ... tr: (mei) alle mooglike .. Zo ... mogelijk tr: sa ... mooglik Iets mogelijk achten tr: eat mooglik achtsje, eat foar mooglik hâlde, nimme Waar mogelijk tr: dêr't it mooglik is, dêr't it kin. Zo mogelijk, as it mooglik is, as it kin Dat is zo mogelijk nog slechter tr: dat is suver noch minder (Met) alle mogelijke ... tr: (mei) alle mooglike .. Zo ... mogelijk tr: sa ... mooglik Een doornen heg tr: in toarnen hage Heg v. rijshout tr: ryshage Heg v. doornachtige struiken tr: stikelhage De heg scheren, snoeien tr: haachknippe Door heggen en struiken lopen, (niets ontzien) tr: troch hagen en toarnen gean Ergens heg noch steg weten tr: earne poerfrjemd wêze Zwemen naar tr: skimerje, útskine nei Naar groen, rood enz. zwemen tr: út 'en grienens, readens ensfh. sjen, skine Zich iets laten ontglippen tr: in ding snappe litte Niet noemenswaard tr: net dat makket, net dat (it) útmakket Geen noemenswaard verschil tr: gjin ferskil dat makket, gjin ferskil dat (it) útmakket Het water is niet noemenswaardig gezakt tr: it wetter is net sakke dat makket, dat (it) útmakket Het is niet noemenswaard tr: it is gjin neamen wurdich, it neamen net wurdich Niets noemenswaardigs tr: neat fan belang Niet noemenswaard tr: net dat makket, net dat (it) útmakket Geen noemenswaard verschil tr: gjin ferskil dat makket, gjin ferskil dat (it) útmakket Het water is niet noemenswaardig gezakt tr: it wetter is net sakke dat makket, dat (it) útmakket Het is niet noemenswaard tr: it is gjin neamen wurdich, it neamen net wurdich Niets noemenswaardigs tr: neat fan belang Een jaar met een misoogst tr: in misjier, tsjinjier Na zijn pensionering werkte hij verder tr: nei syn pensjonearring, pinsjonearring, pensjoen, pinsjoen arbeide er fierder Stampei maken over iets tr: earne in soad spul oer útjaan IJsnaalden in bevriezend water tr: nullen en spjelden, spjelden en nullen Een knak krijgen, (verminderen) tr: de knoei (wei) krije, in knûkel, knaker krije Zo'n nachtvorst geeft het gewas een knak tr: sa'n nachtfroast jout it gewaaks in knoei Een knak krijgen (wat de gezondheid betreft) tr: de knoei (wei) krije Getrouwd zijn over de puthaak tr: oer de putheak, biezemstôk troud wêze Een eerste deugniet tr: luiaard in earste, earsten, opperste dogeneat, loaiker, loaikert (Het) eerst tr: (it) earst In de eerste plaats tr: yn 't earste, foarste plak In het eerst tr: yn it earst, earstoan, yn 'e earste opslach Voor het eerst tr: foar it earst Ten eerste tr: earst, foarst De eerste de beste tr: de earste de bêste Het eerste wat hij zei, was ... tr: syn earste wie .. Een eerste deugniet tr: luiaard in earste, earsten, opperste dogeneat, loaiker, loaikert (Het) eerst tr: (it) earst In de eerste plaats tr: yn 't earste, foarste plak In het eerst tr: yn it earst, earstoan, yn 'e earste opslach Voor het eerst tr: foar it earst Ten eerste tr: earst, foarst De eerste de beste tr: de earste de bêste Het eerste wat hij zei, was ... tr: syn earste wie .. Een eerste deugniet tr: luiaard in earste, earsten, opperste dogeneat, loaiker, loaikert (Het) eerst tr: (it) earst In de eerste plaats tr: yn 't earste, foarste plak In het eerst tr: yn it earst, earstoan, yn 'e earste opslach Voor het eerst tr: foar it earst Ten eerste tr: earst, foarst De eerste de beste tr: de earste de bêste Het eerste wat hij zei, was ... tr: syn earste wie .. Er wordt honderd euro voor uitgeloofd tr: der wurdt hûndert euro foar útloofd, op set Iem. aanspreken, (het woord tot iem. richten) tr: immen oansprekke, oanspanne Grote praam tr: bollepream Praam voor het vervoeren van koeien tr: kowepream Met een praam vervoeren tr: flotsje Met pramen verder vervoeren tr: opflotsje De praam gebruiken bij het hooien tr: preamhaaie Met een praam varen tr: preamkje Een praam voortbomen tr: preamskowe tr: preamkeskowe Een praam vol tr: preamfol (it) Idem dito tr: idem dito Idem zoveel tr: idem safolle Idem dito tr: idem dito Idem zoveel tr: idem safolle Bij, op de tast tr: op 'e taast Je moet me geen sprookjes vertellen, (niets wijsmaken) tr: moatst my neat wiismeitsje Het was als een sprookje tr: it wie alderprachtichst Hoopvol zijn tr: jins moed wol hawwe, op moed wêze, ridlik te moed, moede wêze Iem. hoopvol aankijken tr: immen hoopfol oansjen Een hoopvolle toekomst tr: in hoopfolle takomst Een hoopvol teken tr: in hoopfol teken Ten (langen) leste tr: einlings en te'n lêsten, op 't lange lêst, te lange lêsten, lang om let Lest best tr: lêst (is) bêst Op het lest lopen, (spoedig moeten bevallen) tr: op it lêst rinne, yn 'e lêste dagen rinne Ten (langen) leste tr: einlings en te'n lêsten, op 't lange lêst, te lange lêsten, lang om let Lest best tr: lêst (is) bêst Op het lest lopen, (spoedig moeten bevallen) tr: op it lêst rinne, yn 'e lêste dagen rinne Daar kan ik v. meepraten tr: dêr kin 'k fan meiprate Met iem. meepraten tr: immen meiprate Verkeerd tellen tr: jin fertelle Daar staat hij alsof hij geen drie, geen tien kan tellen tr: dêr stiet er oft er gjin tsien telle kin De hoofden, neuzen tellen tr: de koppen telle Zijn dagen zijn geteld tr: syn dagen binne teld Ik heb er wel, goed geteld, vier tr: ik haw, as ik goed teld haw, fjouwer Men telt de Indische jaren dubbel tr: de Indyske jierren wurde dûbel teld Dit dorp telt 700 zielen tr: dit doarp telt, hat 700 ynwenners Hij telt 12 jaar tr: by telt, is 12 jier Ik telde het geld op tafel, (neertellen) tr: ik telde it jild op tafel del Ik tel u onder mijn vrienden tr: ik rekkenje jo ta myn freonen Een mensenleven niet tellen tr: in minskelibben net telle Die slag telt niet tr: dy slach telt net Zijn ouders tellen bij de kleine luiden tr: syn âlden wurde rekkene ta, hearre ta de lytse lju Een mensenleven telt daar niet tr: in minskelibben telt dêr net Dat telt niet (bij een spel b.v.) tr: dat jildt net Op zijn tellen passen tr: op (jins) tellen passe De helft v. tien is vijf tr: de helt fan tsien is fiif Ieder de helft tr: elk de helt, heal om heal De helft, (half zoveel) tr: de helt, healôf Mijn betere helft, (mijn echtgeno(o)t(e)) tr: myn oare helt, oarehelte Op de helft, (halverwege) tr: op 'e helt De helft meer tr: (de) helte mear De helft v.d. tijd, (vaak) tr: helt fan tiid, tiden Liefhebberen in tr: piele mei Ruimschoots zeilen tr: sile mei in romme skoat Ruimschoots genoeg tr: tewille genôch, mear as genôch Zijn straf ruimschoots verdiend hebben tr: jins straf dûbel en dwers fertsjinne hawwe In afwachting v. tr: yn ôfwachting fan Stelen als de raven tr: stelle as in raven Een witte raaf, (fig.) tr: in wite raven, roek Al zouden de raven het uitbrengen tr: al moatte de raven it ek útbringe Dwars over ... tr: dwers oer .. Dwars door ... tr: dwers troch .. Iem. dwars voor de voeten komen, (iem. onverwacht ontmoeten) tr: immen (lyk) yn 'e bek rinne Dat zit mij dwars tr: dat sit my dwers, dat is my yn 'e wei Iem. dwars zitten tr: immen dwers sitte Iem. de voet dwars zetten tr: immen de foet dwers sette Dat ligt me nog dwars in de maag tr: dat leit my noch dwers yn 'e mage Daarvoor zet ik geen voet dwars tr: dêr ferset ik gjin foet foar, dêrfoar set ik gjin foet foar de oare Dwars tegen iets ingaan tr: earne dwers tsjin yngean Dwars zijn, (Onhandelbaar zijn) tr: dwers wêze, in (dwerse) oast yn 'e holle, kop hawwe Hij is altijd even dwars tr: hy is altyd like dwers (en ferkeard) Iets met dwarse ogen aanzien tr: (afgunstig) eat mei skeane eagen oansjen De vaart overzwemmen tr: de feart oer swimme, oer de feart (hinne) swimme Het roer wenden tr: it roer oerlizze Het schip wendt tr: it skip giet oerstaach Hoe men het wendt of keert tr: it komt op of del, hoe't jo it ek besjogge Iets wenden en keren tr: eat fan alle einen en kanten besjen Zich niet (meer) weten te wenden of te keren (fig.) tr: gjin kant mear út kinne, net witte wêr't men wine (en krûpe) sil Zich wenden tot tr: jin keare, rjochtsje ta Brandewijntje tr: brandewyntsje (it) Een veren bed tr: in fearren, plommen bêd Een dode uitluiden tr: in deade beliede Zoetsappige praat tr: swiet, salvich, salverich praat Zoetsappig praten tr: salvich, salverich prate, swietmûlkje Een zoetsappig man tr: in sêft man Op het vinkentouw zitten tr: op jins iepenst, alderiepenst wêze Herkennen temidden v. andere personen of zaken. Tweelingbroers v. elkaar onderkennen tr: twillingbruorren útinoar kenne Een vogel aan zijn gezang onderkennen tr: in fûgel oan it sjongen derút kenne Zich kenschetsen door tr: jin ûnderskiede troch De druiven zijn zuur tr: de druven binne soer Blauwe druifjes tr: blaukraaltsje (it), beltsjeblom, blauakkerke (it), blauwe drúfkes tr: kraaltsje (it), kraaltsjes tr: kraaltsjeblom, Muscari botryoides (L.) Mill Bonte bessenvlinder tr: bûnte beiflinter, Abraxas grossulariata (L.) Het schilderij verbeeldt de slag bij Waterloo tr: it skilderij byldet de slach by Waterloo út Het toneel verbeeldt een bos tr: it toaniel stelt in bosk foar Moet dat kunst verbeelden tr: moat dat keunst hjitte, moat dat der foar keunst op troch? Ik kan mij verbeelden hoe blij ze waren tr: ik kin my yntinke hoe bliid se wienen Verbeeld je tr: tink ris ta Dat verbeeld je je maar tr: dat ferbyldest dy mar Verbeeld je niet tr: dat ..., tink, mien mar net, dat .. Hij verbeeldt zich knap te zijn tr: hy mient, is yn 'e ferbeelding dat er knap is Zich veel verbeelden tr: jin frijwat ferbyldzje, in hege rekken fan jinsels hawwe, gâns yn 'e akte hawwe Wat verbeeld je je tr: wat tinkst, mienst wol net Gevallen waarbij ... tr: gefallen dat .. Wij rekenen op ..., waarbij wij ervan uitgaan, dat ... tr: wy tidigje op ..., en dêrby geane wy derfan út, dat ..., wy tidigje op ..., dêrby geane wy derfan út, dat ... Afpassen (door de passen te tellen) tr: ôfpasse, poatelje Geld afpassen tr: jild passe Op iem. smalen tr: op immen smeule Er zit geen tempo in tr: der sit gjin avesaasje, avensaasje, gong yn Van tempo houden tr: fan avensearjen hâlde Bewust gemis v. iets dat men moeilijk kan missen tr: behoefte, ferlet (it) Een grote behoefte tr: in skriemend ferlet Behoefte hebben aan tr: behoefte hawwe oan, ferlet hawwe fan Veel behoeften hebben tr: in soad nedich wêze In eigen behoefte voorzien tr: goed foar jinsels wêze Geestelijke behoeften tr: geastlike behoeften Zijn behoefte doen (afgaan) tr: jins behoef, behoefte, behoeften dwaan gebrek aan het nodige. Er was aan alles behoefte tr: se hiene dêr neat brek as alles, der wie fan alles ferlet wat men nodig heeft tr: behoefte Dagelijkse behoeften tr: deistige behoeften Krioelen, wemelen tr: kriele tr: krielje Krielen v. tr: kriele fan tr: krielje fan Het beuren tr: (it) barren Gekerfd tr: kervich iets naars tr: aaklikheid Een invloedrijk man tr: in man fan kwizekwânsje, kwizekwesje benauwen. Beknellende omstandigheden tr: benearjende omstannichheden Dat is ongezouten tr: dêr sit gjin sâlt yn Iem. ongezouten de waarheid zeggen tr: it immen ûngewosken opsizze, immen ûngewosken de wierheid sizze Dat is ongezouten tr: dêr sit gjin sâlt yn Iem. ongezouten de waarheid zeggen tr: it immen ûngewosken opsizze, immen ûngewosken de wierheid sizze Schuilevinkje spelen tr: skûltsjeboartsje tr: skûltsjeblinkboartsje Veel edellieden omgaven de koning tr: gâns eallju stienen, wienen om 'e kening hinne, de kening hie gâns eallju om him hinne De stad was met hoge muren omgeven tr: de stêd wienen hege muorren omhinne De stilte die ons omgaf tr: de stilte dy't om ús hinne wie Buisbloemen tr: buiskeblommen Strijdig met tr: stridich mei, yn striid mei Elke dinsdag tr: alle tiisdeis, tiisdagen Dinsdag na Pasen tr: peasketiisdei, peasketrije Dinsdag na Pinksteren tr: pinkstertiisdei, pinkstertrije Op die bep. dinsdag tr: de, dy tiisdeis Graag moederskindje willen zijn tr: memeftich, memmich, poppich wêze Gaan biechten tr: te bychtsjen gean Een pleidooi houden voor ... tr: yn 'e pleit gean foar .. Gulpend tr: gjalpich, gjalperich, stjalpich, stjalperich, stjelpich, stjelperich, mei gjalpen, by, mei stjalpen Doen inhaken tr: ynpikke Ergens op inhaken tr: earne op ynheakje Bij verstek veroordelen tr: by ôfwêzichheid feroardielje Verstek laten gaan tr: net ferskine tr: it sitte litte Slier. Een sliert schaatsenrijders tr: in sleep, hiele kloft reedriders Ze hebben een sliert kinderen tr: hja hawwe in sleep bern lang, dun, slap neerhangend iets. Een sliert stroop tr: in slanter sjerp Een sliertje haar tr: (in) toef, túf, tufe, tûlfte, túfte, tûve Een sliert aan hebben, (dronken zijn) tr: in bêste saaier, stamper ynhawwe Een gevestigde mening tr: in fêste, fêststeande miening Een gevestigde zaak tr: in âlde, goed rinnende saak Gevestigde belangen tr: âlde, fêste belangen Een gevestigde reputatie tr: in goede reputaasje, in goede namme Iets onbewust doen tr: eat sûnder erch dwaan Iets onbewust doen tr: eat sûnder erch dwaan Geldgebrek hebben tr: jildkrapte hawwe, yn jildkrapte, yn ('e) jildpine sitte, oan jild ta wêze Bijvoeglijk naamwoord tr: eigenskipswurd (it) Zelfstandig naamwoord tr: haadnamme, haadwurd (it) Gelijk op delen tr: lykop partsje Delen in tr: diele yn Wij delen uw mening tr: wy diele jo miening Wij delen uw gevoelen tr: wy fiele it ek sa (oan) Een talloze menigte tr: in net te tellen mannichte, in mannichte sûnder tal De fouten zijn talloos tr: de flaters binne net te tellen, der binne withoe folle flaters Tallozen zijn er, die ... tr: der binne withoe folle (lju), dy't .. Talloos veel tr: withoe folle Een talloze menigte tr: in net te tellen mannichte, in mannichte sûnder tal De fouten zijn talloos tr: de flaters binne net te tellen, der binne withoe folle flaters Tallozen zijn er, die ... tr: der binne withoe folle (lju), dy't .. Talloos veel tr: withoe folle Uitkijken op tr: útsjen op Uitkijken naar, (verlangen naar) tr: útsjen nei zien te krijgen tr: omsjen nei Ik kijk wel uit tr: ik pas wol op Uitgekeken raken op iets tr: earne op útsjoen reitsje, jin eat útsjen Zijn ogen uitkijken tr: jin de eagen útsjen, út 'e holle sjen Iem. de deur uitkijken tr: immen ta de doar út sjen Zo oud als Methusalem tr: sa âld as Metusalem Een eenscharige ploeg tr: in ienskaar Zijn leven veil hebben voor tr: jins libben feil jaan foar Brood met beleg tr: bôle mei wat derop Veel bekijks hebben tr: gâns bekyk, besjoch hawwe Een oude vrouw tr: in âldfrou Onze-Lieve-Vrouw tr: Us Leaffrou Mijn, jouw, zijn vrouw tr: myn, dyn, syn frou De vrouw des huizes tr: de frou Zich overspannen tr: jin ferarbeidzje, jin ferskreppe, jin oer de kop skreppe Een vaste brug tr: in fêste brêge De brug is open tr: de brêge is, stiet iepen, is ôf De brug wordt opengedraaid tr: de brêge wurdt iependraaid, giet ôf De brug is dicht tr: de brêge is, sit ticht De brug, (v.e. schip) tr: de brêge bij gymnastiek tr: de brêge v.e. bril tr: de brêge Een brug slaan (fig.) tr: in brêge slaan Over de brug (moeten) komen tr: oer de brêge komme (moatte) Groot losliggend houten raamwerk op hooiwagen tr: ramt, raamt (it), rim (it), hearamt, kearramt, weinramt (it) Zo wijd mogelijk open tr: yn 't wiidst iepen Wijd en zijd tr: wiid en siid Op vergevorderde leeftijd tr: heech op jierren Het werk is in vergevorderde staat tr: it wurk is fierhinne klear, sa nei dien, ree Wegens het vergevorderde uur werd de vergadering verdaagd tr: omt it al sa let wurden wie, waard de gearkomste fersteld Met graagte eten tr: mei smaak ite Iets met graagte doen tr: eat graach dwaan Zacht stromen (v.e. water) tr: sljurkje Met deze sluis wordt niet gestroomd tr: dizze slûs wurdt net mei streamd Ter sprake komen, brengen tr: te praat, op it aljemint komme, bringe Er is sprake van, dat ... tr: der is, giet praat fan, oer, it sizzen is, dat .. Daar is geen sprake v., geen sprake v. tr: (dêr is) gjin sprake fan Verborgen zijn tr: ferburgen, ferside, beside wêze Verborgen zonden tr: ferhoalen sûnden Een verborgen samenstelling tr: in ferhoalen gearstalling In het verborgen(e) tr: yn it ferhoalene Een gemakkelijke stoel tr: in maklike, noflike stoel Die stoel, jas zit gemakkelijk tr: dy stoel, jas sit noflik, lekker Het valt mij gemakkelijk tr: it falt my licht Het zich gemakkelijk maken tr: (it op) jins gemak nimme Hij is niet gemakkelijk, (niet handelbaar) tr: hy is net maklik (op 'e hûd, lea, bealch), hy is net lekker, hy is net (sa) wel (op 'e hûd) Dat kan gemakkelijk verkeerd gaan tr: dat wol graach ferkeard gean Ik kan het gemakkelijk even doen tr: ik kin it maklik, fergees efkes dwaan, it nimt my neat ôf, der komt my neat fan oer, ik wurd der neat minder fan Een gemakkelijke stoel tr: in maklike, noflike stoel Die stoel, jas zit gemakkelijk tr: dy stoel, jas sit noflik, lekker Het valt mij gemakkelijk tr: it falt my licht Het zich gemakkelijk maken tr: (it op) jins gemak nimme Hij is niet gemakkelijk, (niet handelbaar) tr: hy is net maklik (op 'e hûd, lea, bealch), hy is net lekker, hy is net (sa) wel (op 'e hûd) Dat kan gemakkelijk verkeerd gaan tr: dat wol graach ferkeard gean Ik kan het gemakkelijk even doen tr: ik kin it maklik, fergees efkes dwaan, it nimt my neat ôf, der komt my neat fan oer, ik wurd der neat minder fan Spijers zijn dijers tr: spijers binne dijers Hongerig. Een grage maag tr: in grage mage Hij is graag op vis tr: hy mei graach fisk, is happich op fisk Graag naar tr: graach nei, op, happich nei, op Is de een traag, de andere graag tr: (is) de iene traach, de oare (is) graach Ergens graag, niet graag zijn tr: earne wol, net wêze meie Niet graag tr: net leafst Ik ging wel zo graag naar bed tr: ik gong al sa leaf, like leaf op bêd Iem. graag mogen (lijden) tr: immen graach, wol lije mije, graach, wol oer immen meie Hij zou graag zien, dat ... tr: hy hie leafst, dat ..., hy mocht (it) lije, dat .. Graag of niet tr: graach of net, net of leaf Graag gedaan tr: it is wol klear (sa) Gewoon guichelheil tr: readerf (it), dopkedoas, dopkesie, dopkesied (it), Anagallis arvensis L Zo dom als het achtereind v.e. koe, varken tr: sa dom, stom as it efterein fan in ko, baarch Naar beneden fladderen tr: delfladderje Aan de vishaak bijten tr: tahappe, tabite Kraampje tr: diske (it) Kraampje op het ijs met consumpties tr: iisdiske (it), iistinte Dat komt (hem) in zijn kraam te pas tr: dat komt yn syn krearn te pas In de kraam tr: yn 'e kream, fan 'e baan, flier In de kraam liggen tr: yn 'e krearn wêze In de kraam komen tr: yn 'e kream komme In de kraam moeten tr: yn 'e kream moatte Elkaar toeschreeuwen tr: tsjininoar raze Dat kind is geen blijvertje tr: dat bern is gjin bliuwer Veinzen niets te horen tr: beare dat jo neat hearre Geveinsde vriendschap tr: sabeare freonskip In samenwerking met tr: yn oparbeidzjen, yn 'e mande, kompe mei In vergetelheid raken tr: yn it ferjit, ferjitten reitsje Datgene wat tr: datjinge dat, datselde dat Dat is een hele torn, (moeilijk werk) tr: dat is in hiele, drege put, in heikerwei Daar is een torntje aan los, (dat is niet in de haak) tr: dat is net yn 'e es, dat doocht net alhiel Iem. op een voetstuk plaatsen tr: immen yn 'e hichte stekke, op it stuoltsje sette Zich op een voetstuk plaatsen tr: jinsels ferheffe boppe de oaren Iem. v. zijn voetstuk stoten tr: immen delhelje V. zijn voetstuk vallen tr: raar delkomme V.h. paard afstijgen tr: fan it hynder stappe Een wet van Meden en Perzen tr: in wet fan Meden en Perzen Vurig verlangen naar tr: baarne fan langst nei, flamje nei, op Zijn vurigste wens tr: syn ynlikste winsk Een vurig gebed tr: in ynmoedich gebed Een vurig voorstander v. iets tr: in fûleindige foarstanner earne fan Vurige paarden tr: hjitte hynders Een vurige Siciliaanse tr: in Sisiliaanske fol fjoer, mei in fonkje Vurige puistjes tr: gleone, gleie, glandige, glanderige, glindige pûkels Een vurig gezicht (hebben) tr: fjurrich om 't gesicht (wêze) Zonder opsmuk tr: sljochtwei, sljochtwei(s)hinne Daarover hebben wij niet te oordelen tr: dat leit net op ús wei Te oordelen naar ... tr: te sizzen oan ..., ôfgeande op .. Naar zijn uiterlijk te oordelen is hij ziek tr: oan syn uterlik soe men sizze, dat er siik wie Geen mieter, (geen snars) tr: gjin miter, myt Om de mieter niet tr: om 'e miter net Als de mieter tr: as de miter Naar de mieter gaan tr: nei de soademiter gean Iem. op zijn mieter geven tr: immen op 'e miter, bealch jaan Een hoge, arme mieter tr: in hege, earme miter De zwaluwen vliegen rond tr: de swellen fleane om naar alle richtingen vliegen. De scherven vlogen overal rond tr: de diggels fleagen alle kanten út, witwêr Een lokkertje tr: lokkebrea De rogge is legerig tr: de rogge is staf Het is hier om te smoren tr: it is hjir om te smoaren Smoren van het lachen tr: omtrint smoare (fan 't laitsjen) Zijn leed smoren tr: jins leed fersmoare, besmoare Een achttal ... tr: acht .. Dat doet, geeft mij genoegen tr: dat docht my deugd, dat docht my goed Iem. een genoegen doen tr: immen in plezier dwaan, immen tewille wêze Genoegen nemen met tr: it dwaan mei, jin tefreden stelle mei Genoegen scheppen in tr: niget, wille hawwe oan Met alle (soorten v.) genoegen tr: mei alle leafde, wille Ik heb het genoegen u mede te delen, dat ... tr: ta myn blidens kin ik jo meidiele, dat ..., it docht my deugd jo mei te dielen, dat .. Met wie heb ik het genoegen (te spreken) tr: mei wa is it, wa haw ik foar? Naar genoegen tr: nei 't sin Tot algemeen genoegen, ten genoegen v. iedereen tr: ta tefredenheid fan elk, fan allegear Voor zijn genoegen reizen tr: foar jins plezier reizgje Tot genoegen, (aangenaam) tr: tige nei 't sin, yn 't wolnimmen Zich genoegen met tr: jin benoegje mei Zo brutaal als de beul tr: sa bretaal as de boal Meer weggeven dan men eigenlijk kan missen tr: jin, jinsels weijaan Alles weggeven wat men heeft tr: alles weijaan, jin, jinsels weijaan voor nodig hebben tr: brek wêze, ferlet hawwe fan, nedich wêze, hawwe Behoef ik u te zeggen, dat ... tr: hat it neich jo te sizzen, dat .. Hij moet terechtstaan tr: hy moat foar it rjocht (komme) Terechtstaan voor ... tr: foarkomme moatte foar ... Een taling uitzenden om een eendvogel te vangen tr: in tjilling, tjillinkje útstjoere, útsette, útsmite om in einfûgel te fangen Enkele reis tr: inkele, inkelde reis Een enkel ... tr: in inkel, inkeld .. Enkele ... tr: inkel(d)e .. Enkele verbeelding tr: kleare(bare) ferbeelding Geen enkel tr: gjin inkel, inkeld Een enkele keer tr: in inkele, inkelde kear, inkeldris Enkelen tr: inkelen tr: inkelden Enkele reis tr: inkele, inkelde reis Een enkel ... tr: in inkel, inkeld .. Enkele ... tr: inkel(d)e .. Enkele verbeelding tr: kleare(bare) ferbeelding Geen enkel tr: gjin inkel, inkeld Een enkele keer tr: in inkele, inkelde kear, inkeldris Enkelen tr: inkelen tr: inkelden Enkel en alleen tr: inkel, inkeld, suveren allinne Erge spijt hebben tr: jinsels mei fasten slaan Ergens spijt v. hebben tr: earne spyt fan hawwe Ergens spijt v. krijgen tr: earne spyt fan krije, earne bekrûping oer krije Hij heeft spijt als haren op z'n hoofd tr: it spyt him safolle as er hierren op 'e holle hat Ten spijt v. ..., ... ten spijt tr: nettsjinsteande .. De Wouden tr: de Wâlden Aan het geldlaatje zitten tr: oan it laadsje sitte Zich misrekenen tr: jin ferrekkenje Natje en droogje Op een droogje zitten tr: drûchstean Een kanjer (v.e. dier) tr: in âldfader Ik ving een dikke snoek, een kanjer tr: ik fong in grouwe snoek, in dier! Goed beschrijfbaar tr: goed beskriuwber, te beskriuwen Die bomen maken het hier donker tr: dy beammen tsjusterje hjir nochal Een donkere lucht tr: in tsjustere, donkere loft De lucht wordt donker tr: de loft wurdt tsjuster, grûnet Het wordt donker tr: it wurdt tsjuster, it wurdt nacht Het is donker tr: it is tsjuster, it is nacht Een donkere kamer tr: in tsjustere keamer Een donkere toekomst tr: in donkere, tsjustere takomst Iets donker inzien tr: eat tsjuster ynsjen Donker kijken, zien tr: donker, tsjuster sjen Die bomen maken het hier donker tr: dy beammen tsjusterje hjir nochal Een donkere lucht tr: in tsjustere, donkere loft De lucht wordt donker tr: de loft wurdt tsjuster, grûnet Het wordt donker tr: it wurdt tsjuster, it wurdt nacht Het is donker tr: it is tsjuster, it is nacht Een donkere kamer tr: in tsjustere keamer Een donkere toekomst tr: in donkere, tsjustere takomst Iets donker inzien tr: eat tsjuster ynsjen Donker kijken, zien tr: donker, tsjuster sjen In het donker tr: yn 't tsjuster, by ('t) tsjuster, by nacht Voor donker tr: foar tsjuster In het donker tasten tr: yn it tsjuster taaste Met blindheid geslagen zijn (fig.) tr: de blynkape foar hawwe Ten kantore v. tr: op it kantoar fan Te mijnen, uwen kantore tr: op myn, jo kantoar Dan ben je bij mij aan het verkeerde kantoor tr: dan bist by my oan it ferkearde kantoar Een vooruitstekende mond tr: in uterlike mûle Met, in iets omhaspelen tr: earne mâl, nuver yn omhaspelje Met iem. omhaspelen tr: mei immen ompiele Iets schamperen tr: eat sneu, lytsachtsjend sizze Aan klieren lijden, klieren hebben, last v.d. klieren hebben tr: lêst fan 'e klieren hawwe Boomgaarden, een boomgaard exploiteren tr: hofkje Eigenaar v. boomgaard tr: hofker Stropen in boomgaard tr: hofsjonge, hofkesjonge, hofkje op de proef stellen. Iem. beproeven tr: immen hifkje, hiftsje God heeft ons zwaar beproefd tr: God hat ús swier besocht Zijn geluk beproeven tr: jins angel ris útsmite, in gok, gokje, kâns, kânske, skot weagje Lopen als een vette gans tr: wraggelje as in âld goes Achter elkaar lopen als de ganzen tr: kat efter kat, katsje efter katsje rinne Dat valt, loopt, treft op een gansje tr: dat treft, dat is in tafaltsje, dat is in stik bûter yn 'e brij De gans rijden met iem. tr: immen foar de kroade ride, immen te fiter hawwe Voor de ganzen preken tr: foar stuollen en banken preekje Maak dat de ganzen wijs tr: meitsje dat de kat mar wiis Het is niet voor de ganzen gebrouwen tr: it is net foar de gies broud Gans Amsterdam tr: hiel Amsterdam De ganse stad tr: de hiele stêd Het ganse jaar tr: it hiele jier De ganse dag tr: de gânske, gânsklike, hiele dei Gans en al tr: hielendal Gans niet ... tr: hielendal net .. Gans Amsterdam tr: hiel Amsterdam De ganse stad tr: de hiele stêd Het ganse jaar tr: it hiele jier De ganse dag tr: de gânske, gânsklike, hiele dei Gans en al tr: hielendal Gans niet ... tr: hielendal net .. Alleenstaande halm tr: teister Graan op (de) halm, op halmen (ver)kopen tr: nôt op 'e stâle, op stannen, op it strie, op 'e woartel (fer)keapje Een vierdaags examen tr: in eksamen fan fjouwer dagen De Vierdaagse tr: de fjouwerdagetocht De slagvaardigheid v.h. leger tr: de slachfeardigens, slachfeardichheid fan it leger In het debat zijn slagvaardigheid tonen tr: yn it debat op it wurd beret wêze Afstammen v., (in biologische zin) tr: ôfstamje, ôfkomme, ôfskaaie, útskaaie fan in niet biologische zin tr: ôfstamje fan Wie gingen er voorbij? tr: wa gongen foarby? Ik kwam er juist voorbij tr: ik kaarn der krekt lâns Bij die benoeming werd hij voorbijgegaan tr: by dy beneaming waard hy passearre Het lijden zal voorbijgaan tr: it lijen sil oergean Een gelegenheid laten voorbijgaan tr: in gelegenheid foarbygean litte Wat gezegd werd, ging hem geheel voorbij tr: wat sein waard, gong alhiel by him lâns Het antwoord ging voorbij aan de vraag tr: it antwurd sleat net oan op 'e fraach In het voorbijgaan tr: yn, út 'e flecht (wei), yn 'e gong wei Lichtblond haar tr: ljocht, wyt hier Iets angstvallig vermijden tr: eat tige mei sin mije Iets angstvallig vermijden tr: eat tige mei sin mije Kunstmest over het land verspreiden tr: struie, keunstdong struie, dongje út 'e sek V.d. behoudende partij zijn, (zuinig) tr: fan 'e behâldende partij wêze Erg blij (in vergelijking) tr: sa bliid as in bern, fûgeltsje, holder, ingel, protter, staring, stark, starring Blij (inz. gez. u. uiterlijke kenmerken) tr: blier: in blier antlit, bliere eagen, blier laitsje, blier sjen Blij uit de ogen kijkend tr: bliereage, bliereagich: in bliereage, bliereagich fanke Blij kijken tr: blier sjen, bliereagje, blierkje Blij lachen tr: blier, wyt laitsje Ergens blij mee zijn tr: earne bliid mei, ta wêze, earne wiis mei wêze Blij zijn om tr: bliid wêze om Iem., zich blij maken tr: immen, jin bliid meitsje Blij toe, dat ... tr: bliid ta, dat .. Druipstaartend tr: glûpsturtsjend, glûpsturtsjende, slûksturtsjend, slûksturtsjende, slûpsturtsjend, slûpsturtsjende Schots en scheef tr: skean en bryk, skrank en skriks, skriks en skrank, skrank, skriks en skean Verhuizen kost bedstro tr: ferfarren kostet bedstrie Zo helder als koffiedik tr: sa helder, klear as kofiegrom, kofjetsjok Zich gerieven met tr: jin behelpe, rêde mei De stof beheersen tr: de stof yn 'e macht hawwe Kort, lang v. stof zijn tr: koart, lang fan stof wêze Dat levert geen stof tot praten tr: dat bringt gjin praat oan Een stofje tr: in stofke, túehje Veel stof opjagen (fig.) tr: gâns opskuor jaan Het stof gaat vóór de bezem tr: stront giet foar de biezem (út) Zich beroerd voelen tr: jin beroerd fiele, beroerd wêze Erg beroerd zijn tr: ta de dea keard wêze Beroerd slecht tr: beroerde min Hij is niet te beroerd om dat te doen tr: hy is neat, net te beroerd om dat te dwaan, hy is dêr net te beroerd ta Zich beroerd voelen tr: jin beroerd fiele, beroerd wêze Erg beroerd zijn tr: ta de dea keard wêze Beroerd slecht tr: beroerde min Hij is niet te beroerd om dat te doen tr: hy is neat, net te beroerd om dat te dwaan, hy is dêr net te beroerd ta Zich realiseren tr: jin realisearje Afgelegen liggen tr: ôfhandich, ûnhandich lizze Afgelegen wonen tr: ôfhandich, ûnhandich wenje Ergens erg afgelegen wonen tr: op skreiershoek wenje, op Elba wenje Afgelegen dorp; oord; streek tr: efterôfdoarp tr: efterôfgat tr: efterútwrâld tr: efterôfhoeke Dat vind ik totaal onaannemelijk tr: dat liket my neat, dat liket der neat nei, dat liket nearne (net) nei, dat liket safolle as fleanen, dat liket wol fleanen Nieuwigheden (ong.) tr: nijichheden tr: nijmoadrichheden Het mes glipte uit tr: it mês skampte, snapte út Hij werkt onbegrijpelijk vlug tr: hy arbeidet ûnbegryplike hurd Hij werkt onbegrijpelijk vlug tr: hy arbeidet ûnbegryplike hurd De golven, (de zee) tr: de baren De golven gaan hoog tr: de see stiet heech Een golf v. geweld tr: in stream fan geweld De groene golf (in het verkeer) tr: de griene weach Een golf in het haar tr: in slach, slaggen yn it hier De golven v.h. geluid, licht tr: de weagen fan it lûd, ljocht De korte, lange golf tr: de koarte, lange weach Zich blootstellen aan tr: jin bleatstelle oan Aan weer en wind zijn blootgesteld tr: foar waar en wyn lizze tr: (mar) lizze te ferdowedrinken Aan de golven blootgesteld zijn tr: foar wyn en wetter lizze Aan de volle wind zijn blootgesteld (bijv. v. huis) tr: op 'e brânwacht stean Tot hoelang tr: oant hoelang? Neuswijs zijn tr: it (altyd) witte wolle Neuswijs praten tr: wiis prate, wiisbauwe Een neuswijze prater tr: in wize prater, in wiisbauwer Een neuswijs antwoord geven tr: in wize mûle jaan Bent u gehuwd? tr: binne jo troud? Hij heeft een rijke boerendochter gehuwd tr: hy hat in rike boeredochter troud Een heen en weer schuivende beweging maken. Op een stoel zitten te raggen tr: op in stoel sitte te skeuken Zijn slinger hebben tr: jins slinger hawwe Zijn slinger in iets hebben, (er pret in hebben) tr: earne wille om hawwe Met slingers omgaan, (onoprecht zijn) tr: sa oprjocht as in hoefizer wêze Een slinger om de arm houden tr: in slach om 'e earmtakke hâlde Overal elders tr: oeral oars Nergens elders tr: nearne oars V. elders (komen) tr: earne oars wei (komme), fan in oar plak (komme) Naar elders (vertrekken) tr: earne oars hinne (gean), nei in oar plak ta (gean) Een ongunstig beeld v. iem. schetsen tr: immen raar útbyldzje Hij geniet voorspoed tr: it giet him tige, it giet bêst mei him, hy makket it bêst, it giet him foar de wyn Iem. voorspoed toewensen tr: immen gelok, sukses, it bêste tawinskje In tijden v. voorspoed tr: yn goede tiden. In voor- en tegenspoed, yn goede en minne tiden Voor- en tegenspoed wisselen elkaar af tr: tiden hawwe (wer) tiden, it wetter rint net altyd ien wei út Een wettige reden tr: in jildige reden Achteraf staan, zitten tr: efteroan stean, sitte Een achterafliggend dorp, liggende straat, streek etc. tr: in efterôfdoarp, efterôfgat, efterôfstrjitte, efterôfhoeke ensfh Zich achteraf houden tr: jin efterúthâlde, jin tebekhâlde Hij is welgemutst tr: de mûtse stiet him bêst Een kar zand tr: in karre sân, in karfol sân Zich verdiepen in tr: jin ferdjipje yn, jin (djip) (be)jaan yn Helemaal in de studie verdiept zijn tr: alhiel yn 'e stúdzje wei wêze Een tamelijke prijs tr: in aardige, stive, stûfe priis De wijn is tamelijk tr: de wyn is aardich, frij goed Een tamelijk groot gezin tr: in frij grutte húshâlding Een tamelijke prijs tr: in aardige, stive, stûfe priis De wijn is tamelijk tr: de wyn is aardich, frij goed Een tamelijk groot gezin tr: in frij grutte húshâlding Er is geen gevaar bij tr: er is gjin gefaar by, der is neat te rêden, der is neat gjin legerwâl Daar is geen gevaar voor tr: dat hat gjin gefaar, geneed, genoad, dat docht gjin need tr: gjin noed, gjin genoad! Gevaar lopen (van) te ... tr: gefaarlik wêze, wurde om te .. Met gevaar voor eigen leven tr: mei gefaar, opset fan jins libben Op het gevaar af tr: op it gefaar ôf Het gele gevaar tr: it giele gefaar In gevaar brengen tr: yn gefaar bringe In gevaar verkeren tr: gefaarlik wêze. Buiten gevaar, bûten gefaar Een gedwongen houding tr: in stive hâlding Zich gedwongen bewegen, een gedwongen houding aannemen tr: jin ferhâlde Hij heeft tegenspoed tr: it wierret him tsjin, net mei Hij heeft met tegenspoed te kampen tr: hy hat in soad tsjinslaggen Na elkaar tr: nei-inoar Na dezen tr: hjirnei Iem. te na komen tr: immen te nei, tenei komme Dat is mijn eer te na tr: dat is, komt myn eare te nei ... niet te na gesproken tr: ... net te nei sprutsen Op ... na tr: op ... nei Op weinig na tr: op in bytsje nei Voor en na tr: (sa) foar en nei Iets na nemen (na het hoofdgerecht) tr: eat neinimme Na elkaar tr: nei-inoar Na dezen tr: hjirnei Iem. te na komen tr: immen te nei, tenei komme Dat is mijn eer te na tr: dat is, komt myn eare te nei ... niet te na gesproken tr: ... net te nei sprutsen Op ... na tr: op ... nei Op weinig na tr: op in bytsje nei Voor en na tr: (sa) foar en nei Iets na nemen (na het hoofdgerecht) tr: eat neinimme Op, met de, per apostelpaarden tr: mei it apostelhynder, op 'e apostelwein Vol (valse) vouwen tr: tearich, fâldich, fâlderich Dat gaat boven mijn vermogen tr: dat giet my boppe, oer de meuch Naar mijn beste vermogen tr: nei myn bêste kinnen Een man v. vermogen tr: in ryk man Een vermogen, (een grote som) tr: in kaptaal, kapitaal Zij vermocht niet te komen tr: se koe net komme. Tegen hen vermag ik niets, tsjin har kin ik neat begjinne Niets vermag tegen die overmacht tr: neat helpt tsjin dy oermacht Zij vermag veel bij hem tr: hja kin suver alle (einen en) kanten mei him út, hja kin alles mei him wurde Ter zake kundig tr: saakkundich Ter zake kundig tr: saakkundich Dat lijkt me aannemelijk tr: dat liket my wol oannimlik, dat wol my wol oan, oanhingje Aannemelijk zijn tr: wol oannimmen hawwe, goed fan oannimmen wêze, gau fan ferstân wêze, it gau foar 't ferstân hawwe Broeder, (zekere meelspijs) tr: tsjokstro De ware broeder tr: de rjochte, wiere Joazef Een zwakke broeder tr: in efterbliuwer, in efteroankommer Het is roemenswaard tr: it kin wol sprekken, sizzen lije Een blos v. gezondheid tr: in sûnreade kleur, sûnreade wangen Een blos (v. schaamte, verlegenheid) tr: in kaam Een blos op de wangen hebben, (een rode aangezichtskleur hebben) tr: reafallich, readfallich (yn 't antlit) wêze Misten. Het nevelt tr: it is damp, mistich De vlerken laten hangen tr: de moedfearren hingje litte Blijf er met je vlerken af, (handen) tr: bliuw der mei de flerken ôf Iem. bij zijn vlerken pakken tr: immen by de lurven, de kladden krije Goed gevoed worden tr: op 't foer lizze, sitte De zieke wordt kunstmatig gevoed tr: de sike krijt keunstmjittich (syn) iten Die vogels voeden zich met ... tr: dy fûgels fuorje har mei ..., libje fan .. zogen. Zij voedt haar kind zelf tr: hja hat har bern oan 't boarst Wanneer wordt de kleine gevoed? tr: wannear krijt de lytse it boarst? Zich optooien tr: jin optoaie, jin fergnisje, jin fergnisse Zich blij maken met een dode mus tr: bliid wêze mei in deade mosk, jin fergapje op in deade mosk Er ziekelijk uitzien tr: der minnich, mizelich, miezelich, meepsk, miepsk útsjen Ziekelijk nieuwsgierig tr: syklike nijsgjirrich Goed en goedkoop tr: skewielich: skewielige waar Er goedkoop afkomen tr: der goedkeap ôfkomme Goedkoop, duurkoop tr: goedkeap, djoerkeap Met de blanke sabel tr: mei de blanke sabel Blank staan tr: blank stean, koalljocht (ûnder wetter) stean Ik stel mijn bewering tegenover die van u tr: ik set myn sizzen foar jowes oer Een plotselinge achteruitgang tr: in delklap, delklets, delplof Een tijd v. economische achteruitgang tr: in delgeande, ôfgeande tiid, in delgong fan 'e tiid Tot inkeer komen tr: ta ynkear, yntinken, omtinken komme In het geheugen prenten tr: yn 'e holle, it ûnthâld printsje Een zwangerschap onderbreken tr: it (bern) weimeitsje Hij is zwijgzaam tr: hy giet stil om, der stil by lâns, hy seit net folle, der sit gjin, in bytsje praat by him, hy hat suver gjin praat Een soortement (van) tr: in soartemint (fan) Je kunt dat best tr: do, dû kinst dat bêst Wil je dat doen tr: wolsto, wolstû, wolste, wolst dat dwaan? Toen je hier kwam, ... tr: doe'tsto, doe'tstû, doe'tste, doe'tst, doesto, doestû, doeste, doest hjir kaamst, .. Het land waar je geweest bent tr: it lân dêr'tsto, dêr'tstû, dêr'tste, dêr'tst, dêrsto, dêrstû, dêrste, dêrst west hast Ik heb je gezien tr: ik haw dy, dij sjoen Ik heb je een euro geleend tr: ik haw dy, dij in euro liend Je hebt v. die mensen tr: do, dû hast, je hawwe, men hat fan dy minsken Zoiets doe je niet tr: soks dochst, dogge je, docht men net Je moet je iedere dag wassen tr: moastst dy, je moatte je, men moat jin alle dagen waskje Je moet je zaken in orde hebben tr: moatst dyn, je moatte je, men moat jins saken foarinoar hawwe Is dat je fiets? tr: is dat dyn fyts? Je moet je schamen tr: do moatst dy skamje Verhulde bedoelingen tr: ferhoalen, ferburgen bedoelingen In verhulde termen tr: wat bedutsen Kussen dat het klapt tr: tútsje dat it klapt Op het kussen zitten (fig.) tr: op it kessen sitte In beroering tr: yn ûnstjoer Onderling beraadslagen tr: mei-inoar rieplachtsje Onderling vergelijken tr: mei-inoar ferlykje Onderling vertrouwen tr: ûnderling fertrouwen, fertrouwen oer en wer, fan wjerskanten Onderling beraadslagen tr: mei-inoar rieplachtsje Onderling vergelijken tr: mei-inoar ferlykje Onderling vertrouwen tr: ûnderling fertrouwen, fertrouwen oer en wer, fan wjerskanten Het is moordenaarswerk tr: it is moardzjen, it giet om dea Zijn voelhoorns uitsteken tr: om jin hinne sjen, foarsichtich ris pinfiskje V. iets afzien tr: fan eat ôfsjen, fan eat ôf stappe Voorlopig v. zijn plannen afzien tr: it op in seft sin sette (in de sport) moeilijkheden doorstaan. Bij het beklimmen v.d. berg moest de fietser erg afzien tr: by it beklimmen fan 'e berch gong it om dea Wandelen in het duin tr: kuierje yn 'e dunen Het was alsof het mij zo werd ingegeven tr: it wie as waard it my ynjûn Een land woest laten liggen tr: in lân foar wyld lizze litte, woast lizze litte Woest en verward door elkaar liggen tr: der need hinne lizze, hinter troch twinter lizze Zich woest aanstellen tr: jin tjirgje, as in wyld Een land woest laten liggen tr: in lân foar wyld lizze litte, woast lizze litte Woest en verward door elkaar liggen tr: der need hinne lizze, hinter troch twinter lizze Zich woest aanstellen tr: jin tjirgje, as in wyld In weerwil van tr: nettsjinsteande Bij de vleet tr: by 't soad, by de (bare) buit, by bulten, by 't amerfol, by 't weinfol, by 't seksje, by 't oper -Luistervinken deugen niet tr: lústerfinken doge net Gepokt en gemazeld hebben tr: troch pokken en mûzels (hinne) wêze Een goal maken tr: in goal meitsje, sette Ten principale tr: yn haadsaak, wat de haadsaak oanbelanget, oangiet Ten principale tr: yn haadsaak, wat de haadsaak oanbelanget, oangiet Ten principale tr: yn haadsaak, wat de haadsaak oanbelanget, oangiet Het heeft eindelijk uitgevroren tr: lang om let is it ophâlden fan friezen Iets au sérieux nemen tr: eat serieus, foar tinken nimme, eat foar âlde earnst opnimme Iem. niet au sérieux nemen tr: immen net serieus nimme Zich volgieten tr: jin foljitte, folboarne Het vuur doofde uit tr: it fjoer dôve, gong út De kachel is bijna uitgedoofd tr: de kachel ferfalt Iem., inrijden, (rijdende inhalen) tr: immen (fan efteren) ynride soort mus. Kleine zwartkop tr: lytse swartkop, Sylvia atricapilla atricapilla (L.) Mobiele eenheid tr: mobile ienheid Vertrapt worden tr: ûnder it fuotfolk komme, reitsje Ik vertrap het tr: ik ferpof it Verdrietig zijn tr: fertriet hawwe v. verdriet getuigend. Een verdrietig gezicht tr: in tryst gesicht Verdrietig werk tr: fertrietlik, simperich, sjimperich wurk Uitgebloed vlees tr: blank fleis Een goed figuur slaan tr: in goed figuer slaan Een slecht, mal figuur slaan tr: in figuer slaan Kond doen, maken tr: kundich meitsje Iets kond doen tr: earne kunde fan dwaan Eén bonk ... tr: ien bonk, bonke, brok .. Een bonk, (grofgebouwd mens) tr: in bonkich persoan tr: in bonkerich persoan tr: in groubonkich persoan tr: in groubonkerich persoan Een ruwe bonk tr: in rûge bast, keardel Overspel plegen tr: oerhoer dwaan, troubrekke Tulband met krenten tr: krinteboffert Een zware gelofte tr: in dreech ûnthjit Een gelofte afleggen, houden, breken tr: in ûnthjit dwaan, neikomme, brekke De kraag opzetten tr: de kraach opslaan Een hoge borst opzetten tr: in kaam, in (heech) krop sette, it krop heech hawwe, foarút stekke, it boarst foarút sette, stekke Een grote mond opzetten tr: in grutte mûle opsette, opskuorre Een keel opzetten tr: in kiel (op)sette, kielsette Grote ogen opzetten tr: grutte, nuvere, rare eagen opsette, opskuorre, (in pear) eagen opskuorre, rare eagen skuorre Zet hem op! tr: set 'm op! Komen opzetten tr: opsetten komme Uitwijken naar tr: útwike nei Zich wijzigen tr: feroarje Een kind naar iem. vernoemen tr: in bern nei immen neame Iem. die naar jou vernoemd is tr: jins genamt Dat gaat erin als een preek in een ouderling tr: dat giet deryn as in preek yn in âlderling Bij zijn positieven blijven tr: by jins positiven bliuwe Bij zijn positieven zijn tr: by jins positiven, (goed) by jins sûpe en stút, boltsje wêze Op stal tr: op 'e stâl De koeien op stal zetten tr: de kij opsette Op stal voederen tr: stâlfuorje Op stal staan tr: opstean De koeien v. stal halen tr: de kij fan 'e stâl helje, ôfliede Te hard v. stal lopen tr: te hurd út ein sette De stal ruiken tr: de stál rûke Bloemen v. allerlei stal en kleur tr: blommen fan alderhanne stal en kleur Iem. overhoop steken tr: immen deastekke De zon stak tr: de sinne stiek, wie stekkerich Mijn ogen steken tr: de eagen stekke, prykje my De wond begint te steken tr: de wûne begjint te biten, stekken Dat steekt hem pijnlijk tr: dat stekt, stiket him Dat steekt hem in de ogen tr: dat stekt, strykt him de eagen út De boot v. wal steken tr: de boat ôftriuwe Turf steken tr: turf stekke Aardappelen steken tr: ierappeldolle Boter steken tr: bûter stekke In zijn zak steken tr: yn 'e bûse dwaan De sleutel in het slot steken tr: de kaai yn it slot dwaan Iets bij zich steken tr: eat meinimme Geld in iets steken tr: earne jild yn stekke De voeten in hoge laarzen gestoken tr: de fuotten yn hege learzens Een ring aan de vinger steken tr: in ring oan 'e finger dwaan Zich in allerlei zaken steken tr: jin yn alderhanne saken jaan Zich in het zwart steken tr: jin (yn it) swart klaaie De pluim steekt op de hoed tr: de plom stiet op 'e hoed Diep in schulden steken tr: djip yn 'e skulden sitte Blijven steken tr: stykjen bliuwe, stûkjen bliuwe In de modder blijven steken tr: yn 'e modder stykjen bliuwe Er steekt iets achter tr: der stiket wat efter Het steekt niet zo nauw Er steekt geen kwaad in tr: der stiket gjin kwea yn Zich in kosten steken tr: kosten meitsje Zo zout als brem tr: sa sâlt as brein Onbevoegd zijn tr: gjin foech hawwe Onbevoegd zijn tr: gjin foech hawwe Iem. ergens mee overbluffen tr: immen earne blyn mei slaan Zich (niet) laten overbluffen tr: jin (net) ferkasse, ferkatse, ferswarre, ferswetse litte, jin (net) oerstaach sette litte, jin (net) fan 'e stoel prate litte Overbluft tr: ferstuivere, ferwezen, feralterearre Verdriet hebben tr: fertriet hawwe Iem. verdriet aandoen tr: immen fertriet dwaan Iets met verdriet doen tr: eat mei tsjinsin, tsjinnichheid, wjeraks, wjeraksel dwaan Een stuk verdriet tr: in aakliksma, in misliksma Beginnen te pruilen tr: de lippe sette, de prúllippe hingie litte Met oker bestrijken tr: okerje tr: beokerje Gele oker tr: gieloker Met gele oker bestrijken tr: gielokerje Gewaarborgd tr: garandearre Wie is de verspreider van deze praatjes? tr: wa hat dit praat op 'en baan brocht? In het betamelijke tr: yn alle fatsoenlikens, yn 't fatsoen Dat is geen kattenpis tr: dat is gjin kataai Ik zou hem kunnen vernielen tr: ik kin him wol fergrieme, ik kin him wol ferropje Komen aanzeulen tr: oansjouwen, oansjouskjen komme Een zonderling tr: in nuverenien, in nuetenien, in apartenien, in apart man, in nuverling, in nueteling, in aparteling, in nuversma, in typstra, in sûnderling De pisang zijn tr: de bear, it bokje wêze Een rare pisang tr: in (nuvere) artyst, in moai eksimplaar, in nuver printeboek Een hoge pisang tr: in hege pyt Dat is de ware pisang tr: dat is it wurk Onbegraven liggen tr: (noch) boppe, oer (de) ierde stean Kaakjes tr: keksen tr: kekskes Ik was even ingesluimerd tr: ik wie efkes wei Van (...) allure tr: fan (...) alluere Een breuk hebben tr: in breuk hawwe, brutsen wêze Aan een breuk geopereerd zijn tr: oan in breuk operearre wêze, fan 'e breuk snijd wêze verbreking v.d. samenhang. Grote schade door breuk tr: grutte skea troch brekkerij Stokkerig mannetje tr: stokmantsje (it) Iem. op zijn sodemieter geven tr: immen (in pak) op 'e soademiter jaan Geen sodemieter tr: gjin soademiter Als de sodemieter tr: as de soademiter Menselijkerwijze gesproken tr: yn 'e midlike wei Doorgaan met tr: trochgean mei Doorgaan op tr: trochgean op Doorgaan voor tr: (troch)gean foar, derfoar gean, dat .. Het moet maar doorgaan tr: it moat mar oangean Niet doorgaan tr: oergean, net trochgean Het is niet doorgegaan tr: it is oergongen, it is neat wurden Ga door, (ik kan het haast niet geloven) tr: hâld op, no moatst ophâlde, no moatte jo ophâlde! Dat gaat niet door! tr: dat giet net troch, dat stiet der net yn, dat sil der net yn stean, dêr sil neat fan yn stean Een stapel brieven even doorgaan tr: in steapel brieven efkes trochgean Het gezwel is doorgegaan tr: de swolm is trochbrutsen Doorgaand verkeer tr: trochgeand ferkear Kruipende dieren tr: krûpende dieren, krûpdieren Voor iem. kruipen, (zeer onderdanig zijn jegens iem.) tr: foar immen krûpe In bed kruipen tr: op bêd krûpe, strûpe Bij elkaar kruipen tr: byinoar krûpe Iem. in zijn gat kruipen tr: immen yn 't gat krûpe Met geen goud betaalbaar tr: mei gjin goud te beteljen Naar iets vorsen tr: eat útplúzje, earne nei pinfiskje (Bij iem.) in het verdomhoekje zitten tr: (by immen) yn it ferdomboekje stean Gevoel v. eigenwaarde tr: gefoel fan eigenwearde, selsgefoel Op de spraak brengen tr: op 'e spraak bringe Op de spraak zijn tr: oer de tonge gean, op 'e tekst wêze De spraak gaat, dat ... tr: it praat, praatsje giet, dat .. Er is niet veel spraak aan tr: der sit net folle praat by De derde man brengt de spraak an tr: de tredde man bringt it praat oan Verlokken tot tr: ferlokje ta Dat is een veelbelovend jongmens tr: hy ûnthjit gâns, hiel wat, der mei gâns, hiel wat fan him ferwachte wurde Een veelbelovend begin tr: in goed begjin Zijn hoop vestigen op tr: jins hoop fêstigje op De aandacht ergens op vestigen tr: de oandacht earne op fêstigje Zich ergens vestigen tr: jin earne fêstigje, jin earne nei wenjen sette Zich ergens blijvend vestigen tr: jin earne deljaan, delsette Buikpijn hebben tr: pine yn 't liif hawwe, pine yn 't lichem hawwe, it oan it lichem hawwe Buikpijn hebben van (fig.) tr: pine yn 't liif hawwe fan, mâl, raar yn 't liif wêze fan De straat schoonvegen (fig.) tr: de minsken fan 'e dyk reagje Geen duimbreed wijken tr: gjin tombreed, striebree, striebreed wike Geen duimbreed toegeven tr: gjin striebree, striebreed tajaan Iem. geen duimbreed in de weg leggen tr: immen net in strie (oer)dwers, yn 'e wei, foar de fuotten lizze, immen gjin striebree, striebreed yn 'e wei lizze Werk verzetten tr: wurk fersette Grond verzetten tr: grûn fersette Zijn droefheid verzetten tr: de sinnen wat fersette Ik kan dat leed maar niet verzetten tr: ik kin dat leed mar net fan my ôf sette Een vergadering verzetten tr: in gearkomste fersette, ferstelle De as was verzet tr: de as wie ferset Zich verzetten, (zich verstrooien) tr: jin fersette Zich verzetten (tegen) tr: jin fersette (tsjin) Zich ergens tegen verzetten tr: jin earne tsjin fersette, jin earne tsjin yn sette Over iem. moederen tr: immen bememkje Een geknoopt kleed tr: in knope, beknope, beknoopt, knoopt kleed Iets ergens in knopen tr: eat earne yn beknoopje, beknope Er nog een paar dagen aan knopen tr: der noch in pear dagen by oan knope Iets in zijn oor knopen tr: eat yn 'e earen knoopje, knope Met moeite de eindjes aan elkaar kunnen knopen tr: de einen amper, krekt byinoar, oaninoar krije kinne Dat was te verwachten tr: dat wie te ferwachtsjen, dat stie derfan te tinken Veel v. iem. verwachten tr: in soad fan immen ferwachtsje Ergens weinig v. verwachten tr: earne net folle ferwachting fan hawwe, earne neat fan, foar op 'e rekken hawwe, eat net heech hawwe, earne neat foar rekkenje Dat had ik v. jou niet verwacht tr: dat hie 'k fan dy net tocht, dat hie 'k foar dyn doar, by dy net socht Niet verwachten, dat ... tr: net ferwachtsje, dat ..., gjin útsjend each hawwe, dat .. ..., verwacht ik tr: ..., ried, rekkenje ik Een kind verwachten tr: in bern ferwachtsje Zij verwacht weer een kind tr: hja hat wer ien te wachtsjen Wij verwachten, dat je je best doet tr: wy rekkenje, tidigje derop, datst dyn bêst dochst Dat kunt u niet v. mij verwachten tr: dat kinne jo fan my net ferwachtsje Verpletterend (fig.) tr: ferpletterjend Weer op zijn propoost komen tr: wer op jins sjapiter komme Iem. v. zijn propoost brengen tr: immen derôf bringe, immen oer de staach sette Zich legitimeren tr: jin legitimearje (adv.) Bezuiden omgaan tr: om 'e súd gean (adv.) Bezuiden omgaan tr: om 'e súd gean Naar schatting 600 tr: sa'n, sawat, likernôch 600 De jongere, oudere generatie tr: de jongerein, âlderein Het is grillig weer tr: it waar lumet (om) De grillige fortuin tr: it wiffe lot Grillig weer tr: skrousk waar De vingerlingen, (de roerhaken aan de roersteven; de ogen aan het roer) tr: de potsjes oan in roer Gelagen zetten tr: sûpe en sette, tarre en smarre Het gelag betalen tr: it gelach betelje Een hard gelag tr: in hurd gelach Op visite zijn, gaan tr: op besite wêze, gean Jaarring aan hoorn tr: hoarnring Tweetandige vork tr: twatyn, twatine, twatinefoarke Dat is maar betrekkelijk tr: dat is mar betreklik, dat is mar foarsafier Dat is maar betrekkelijk tr: dat is mar betreklik, dat is mar foarsafier Draaibaar zijn tr: draaiber wêze tr: draaie kinne Op de wipstoel zitten tr: op 'e skopstoel sitte In de war zijn. Geklist tr: tizich, tizenich, tizerich Streekgenoten tr: gealju, geafolk (it), lânslju Iem. tot een examen voorbereiden tr: immen foar in eksamen klearmeitsje Zich voorbereiden tr: jin tariede Zich voorbereiden voor een examen tr: jin tariede op in eksamen, jin klearmeitsje foar in eksamen Op het ergste voorbereid zijn tr: op it slimste klear wêze Daarop was ik niet voorbereid tr: dêr hie 'k hielendal net op rekkene, dêr wie ik net op klear Iem. op de dood v. zijn vader voorbereiden tr: immen foarsichtich klearmeitsje op 'e dea fan syn heit Vangertje spelen tr: krijboartsje, krijeboartsje, krijoanboartsje, wolveboartsje, bocheljeie Verkrimpen v. pijn tr: krimpe fan pine Een vleesloos dieet tr: in dieet sûnder fleis Vleesloze dagen tr: dagen sûnder fleis Dat was een openbaring voor mij tr: dat wie in iepenbiering foar my De Openbaring v. Johannes tr: de Iepenbiering fan Johannes Met veel ophef tr: mei in soad ophef, mei in rombom fan wurden Veel ophef maken tr: beare Ergens (veel) ophef v. maken tr: earne oer beare, geie, earne (in bulte) klank fan, oer meitsje Druppels (als medicijn) tr: drippen Een druppeltje, (weinig) tr: in dripke, snjitsje, spatsje Op elkaar gelijken als twee druppels water tr: opinoar lykje as twa drippen wetter De druppel die de emmer doet overlopen tr: de drip dêr't de amer fan oerrint Het helpt als een druppel op een gloeiende plaat tr: it helpt safolle as in drip wetter op in gleone stien Goed gehumeurd zijn tr: in goed, bêst sin hawwe, goed, bêst, tige, wol te brûken wêze Slecht gehumeurd zijn tr: in min, ferkeard sin hawwe, min te brûken wêze Hij is slecht gehumeurd tr: it sin stiet him ferkeard Broodroof aan iem. plegen tr: immen it brea út 'e mûle stjitte Het schot miste tr: it skot miste De bus, trein missen tr: de bus, trein misse, fersitte Zij moesten hun kind missen tr: hja moasten har bern misse Het best kunnen missen, (genoeg hebben) tr: wol wat misse kinne Wel wat kunnen missen, (goedgeefs zijn) tr: wol wat misse kinne Niets kunnen missen tr: neat misse kinne Er mist een letter tr: der mist in letter Iem., iets missen tr: immen, eat misse Iets pijnlijk missen tr: earne oanstriid fan hawwe Iets komen te missen tr: eat komme te missen, earne ûnwennich fan wurde, ûnwenste, finwente (fan eat) krije Iets niet meer kunnen missen tr: eat net mear misse kinne, earne net mear ôfsjen kinne Iets node moeten missen tr: earne ôf sjen, soargje Je hebt wat gemist! tr: hast wat mist! Dat kan niet missen tr: dat mist net, dat kin net misse Dat mist nooit tr: dat mist nea Het eerste gewin is kattengespin tr: de earste winst is kattewinst Een slippertje maken tr: in slûperke meitsje, sette, in groebeltsje meitsje Een kring beschrijven tr: in rûnte meitsje In een kring staan, zitten tr: yn 'e ring, rûnte stean, sitte Kom maar in de kring tr: kom mar yn 'e rûnte Kringen in het tafelblad tr: ringen yn it tafelsblêd Kringen onder de ogen hebben tr: pûden ûnder de eagen hawwe, kwabbich ûnder de eagen wêze Een kring om de maan, zon tr: in rêd, ring om 'e moanne, sinne Kringetjes blazen (v. tabaksrook) tr: rinkjes blaze Kringetjes spugen, (baliekluiven, lanterfanten) tr: krinkjespuie In een kring ronddraaien, (telkens bij het uitgangspunt (v.e. redenering) terugkomen) tr: rûntsjemealle maatschappelijke groep tr: rûnte, fermidden (it) De hoogste, laagste kringen tr: de heger, legerein Die jurk tipt aan die kant tr: dy jurk tippet oan dy kant Het haar tippen tr: it hier puntsje Hij tipte met zijn pink tegen haar neus tr: hy tipte har mei de pink tsjin 'e noas Ergens niet aan kunnen tippen tr: earne lang net oan ta komme, earne gjin hanwetter by hawwe Een doekje in water tippen, (dopen) tr: in doekje yn wetter dippe, stippe, stipje Even aan het glas tippen, (een heel klein drupje drinken) tr: efkes oan it glês dippe, nippe een tip of inlichtingen geven. De politie was getipt door een vroegere vriendin v.d. uitbreker tr: de plysje hie in tip krigen fan in eardere freondinne fan 'e útbrekker iem. doodverven als. Hij werd getipt als de grote kanshebber tr: hy waard hâlden foar de grutte kânshawwer Onbeschaamd vragen tr: domdryst freegje -Onbeschaamde mensen hebben het derde deel v.d. wereld tr: de ûnskeamele hat it tredde diel fan 'e wrâld Onbeschaamd vragen tr: domdryst freegje -Onbeschaamde mensen hebben het derde deel v.d. wereld tr: de ûnskeamele hat it tredde diel fan 'e wrâld Iem. wierook toezwaaien tr: immen bewijreekje Iets onzindelijk vinden, (laakbaar) tr: eat ôfkarre Iets onzindelijk vinden, (laakbaar) tr: eat ôfkarre Moederloos zijn tr: gjin mem mear hawwe Opzichtig zijn tr: opsichtich wêze, byl(d)kje Opzichtig zijn tr: opsichtich wêze, byl(d)kje Zitten te vernikkelen v.d. kou tr: fernikkelje, ferpikelje, ferharje fan 'e kjeld, fermjirkje fan 'e kjeld Een kerel als Kas tr: in kearel, keardel as Kars, Karst (en Kars, Karst wie in kearel, keardel as in ûnderdoar, hy sprong oer in strie oft it neat wie) De revue laten passeren tr: ien foar ien besjen De revue passeren tr: besjoen wurde We vertrouwen erop, dat ... tr: we tidigje, tiidgje, tiidzje derop, dat .. Vertrouwen op tr: betrouwe, fertrouwe op Het zaakje niet vertrouwen tr: it mar heal, net (rjocht), neat stean, it der net op (stean) hawwe, it der mar tin op hawwe, der in skalk each op hawwe Niet te vertrouwen zijn tr: net te betrouwen, fertrouwen wêze, net betroud, fertroud wêze, by de gatten hiel, ticht, by de gatten om, omt ôf ticht, op 'e gatten nei ticht wêze Vertrouwen hebben, stellen op, in tr: fertrouwen, betrouwen hawwe yn, betrouwe, fertrouwe op, betrou hawwe op Het vertrouwen genieten tr: yn (it) betrou, fertrou, yn 't fertrouwen wêze Er weinig vertrouwen in hebben, dat ... tr: der swak, swier moed op hawwe, dat ..., swak, swier moed hawwe, dat .. In vertrouwen tr: yn betrouwen, fertrouwen Iem. in vertrouwen nemen tr: immen yn fertrouwen, betrouwen nimme Op goed vertrouwen tr: op goed betrouwen, fertrouwen Goed v. vertrouwen tr: goed fan fertrouwen, betrouwen, betrousum Een kleed uitspreiden tr: in kleed útlizze, útspriede Mest over het land uitspreiden tr: dong oer it lân bringe Zich uitspreiden tr: jin útspriede Moeite noch kosten sparen tr: earne sier (en tier) oan dwaan, eat sier oandwaan niet doen. Spaar Uw moeite tr: doch mar gjin muoite Iem. sparen tr: immen mije, ûntsjen Spaar hem dit tr: besparje him dit Zich zelf sparen tr: jin(sels) mije, jin op mijen sette, op jinsels passe -Wie spaart vergaart, sparen doet garen tr: dy't wat garret, dy't wat sparret Zich verrijken tr: jin, jinsels ferrykje Dezerzijdse bezwaren tr: beswieren fan diskant Dezerzijdse bezwaren tr: beswieren fan diskant Dat kind is wat lusteloos tr: dat bern is net rjocht lustich Dat kind is wat lusteloos tr: dat bern is net rjocht lustich Ten zuidwesten v. tr: súdwest fan, besúdwesten Naar, volgens mijn mening tr: by my, nei myn begryp, betinken, doel, ferstân, sin, tinken Ik ben v. mening, dat ... tr: ik bin fan betinken, tinken, dat ..., ik woe hawwe, dat ..., my tinkt, dat .. Naar mijn bescheiden mening tr: nei myn dom ferstân Bij zijn mening blijven tr: derby bliuwe, jins string fêsthâlde Bij zijn mening blijven, dat ... tr: fan betinken bliuwe, dat .. De meningen zijn (erg) verdeeld tr: der wurdt (wakker) ûngelyk oer tocht Zijn mening over iets zeggen, te kennen geven tr: fanwegen komme, jin oppenearje, jin opinearje Ik heb er geen mening over tr: ik ha der gjin miening oer De openbare mening tr: de folksmiening Men huldigt algemeen de mening, dat ... tr: it tinken is, dat .. In de mening verkeren, dat ... tr: mar miene, dat .. Iem. mening, de meningen horen tr: immens miening, de mienings hearre Verschil v. mening tr: ferskil fan miening Deel v.h. gezelschap uitmaken tr: mei yn 't bûn wêze, yn it fermidden wêze Aanzittend gezelschap tr: oansit (it), oanset (it) Een aanzittend, vrij groot gezelschap tr: in omsittend, oansittend, sittend laach V. gezelschap houden tr: selskipswiet wêze Iem. gezelschap houden tr: immen selskip dwaan, hâlde, beselskipje Een gezellig avondje tr: in gesellich jûntsje Iem. weldaden bewijzen tr: goed oan immen dwaan Oorlog voeren tr: oarlochfiere De koude oorlog tr: de kâlde oarloch In oorlog zijn met tr: yn oarloch wêze mei Oorlogje spelen tr: oarlochjeboartsje Alter ego tr: alter ego Kuiltje, (knikkerkuiltje) tr: kûltsje (it), potsje (it) Klein kuiltje in het oppervlak v. iets tr: dobke (it): dobkes yn 't parket Een kuiltje in de kin tr: in kûltsje yn 't kin Een kin met een kuiltje tr: in kin mei in kûltsje, in dobbich, dobberich kin Kuiltjes in de wangen tr: kûltsjes, dobkes yn 'e wangen -Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in tr: hy dolt in grêf foar ien en falt der sels yn Hoop kuil tr: kuilbult, kûlbult, kûlebult, kúlbult, kulebult Apetrots zijn tr: sa grutsk as in pau wêze Ten uitvoer brengen tr: leggen, útfiere Kleine zakenlui tr: affearenslju Erg zelfingenomen zijn tr: wakker wiis wêze, it (goed) mei jinsels troffen hawwe De ogen neerslaan tr: de eagen delslaan, foardel sjen Met neergeslagen ogen tr: mei de eagen foardel Neerslaand (v. rook, regen) tr: flapsk Zich neerslaan, (zich legeren) tr: jin delslaan De bestaande tegenstellingen nog toespitsen tr: de besteande tsjinstellingen noch ferskerpje Een conflict toespitsen, (op de spits drijven) tr: in konflikt ta it uterste trochdriuwe zich in een bepaalde richting ontwikkelen, specialiseren. De reclame gaat zich toespitsen op ... tr: de reklame spitst him ta op .. De problemen voor de export gaan zich toespitsen, (nemen ernstiger vormen aan) tr: de problemen foar de eksport wurde slimmer, slimmeroan, hieltyd slimmer Hun verklaringen stemmen niet overeen tr: har ferklearringen strike nei mei-inoar Overeenstemmen in tr: it iens wêze oer, it (mei-inoar) lykfine kinne oer Rommel, boeltje. Daar heb je de hele rataplan tr: dêr hasto de (hiele) bringst, brot, de hiele eksetra Er warmpjes in zitten tr: der waarm yn sitte, goed yn rak en dak, ris en dis sitte, goed jins ris en dis hawwe, der goed by sitte Iets in een testament vastleggen tr: eat yn in testamint fêstlizze, fêstsette Zich vastleggen op tr: jin bine oan Geoord zijn tr: earen, in ear hawwe Daar ontkom je niet aan tr: dêr ûntkomst, ûntkomt men net oan Korte, hevige regenbui tr: in snjit rein, reinwetter,wetter, (in) snjitrein, snjit, snjitter, pôk Een regenbuitje tr: in buike, in snjitsje rein Een licht regenbuitje tr: in tûkel, tûkeltsje rein, in swink, swinkje, in swingrein Zacht regenbuitje tr: miggelreintsje Er komen telkens nieuwe regenbuien tr: it, de loft walget, wâlet (op), de loft stoomt De handen uit de mouwen steken tr: de hannen út 'e mouwe stekke, de hannen útstekke De mouwen opstropen tr: de mouwen, boksen opstrûpe, broeksette Iem. aan zijn mouw trekken tr: immen oan 'e jas lûke Er een mouw aan (weten te) passen tr: der mar in mouwe oan meitsje, passe, sette Iem. iets op de mouw spelden tr: immen earen oan 'e kop naaie, immen eat yn 't ear naaie, draaie, immen eat op 't ear plakke, immen eat op 'e lea smarre, immen eat wiismeitsje Ze in de mouw hebben tr: de knepen yn 'e mouwe hawwe Dat is een gemaakte mouw tr: dat is in makke, opmakke mouwe De aap komt uit de mouw tr: de aap komt út 'e mouwe, de keallen komme út it hok Iem. uit de mouw schudden tr: immen (om en) oer kinne, om immen hinne kinne, immen wol tsien kear yn 't rûn, yn 'e rûnte kinne Iets uit de mouw schudden tr: eat út 'e mouwe skodzje Een doorbraak (vanaf zee gezien) tr: in ynbrek fan 'e see, seedyk Het is moordend tr: it giet om dea De geijkte term tr: de itige term In bedekte termen tr: wat bedutsen In, onder bedekte termen iets zeggen tr: eat trochskimerje, trochskine litte, eat sa heal en heal, net mei safolle wurden sizze In algemene termen spreken tr: yn it algemien prate In de term vallen tr: yn 'e beneaming komme Volgens de termen der wet tr: neffens de wel Er zijn termen aanwezig om ... tr: der binne grûnen om ..., der is wol oanlieding ta om .. De barensweeën tr: de fleagen aangename mensen tr: noflike, minsklike lju, minsken Ik vind het aangenaam tr: ik fyn it oangenaam, noflik, it is my noflik, it komt my noflik oan aangenaam weer tr: noflik, lekker waar aangenaam! (bij kennismaking) tr: tige nei 't sin, yn't wolnimmen! aangename mensen tr: noflike, minsklike lju, minsken Ik vind het aangenaam tr: ik fyn it oangenaam, noflik, it is my noflik, it komt my noflik oan aangenaam weer tr: noflik, lekker waar aangenaam! (bij kennismaking) tr: tige nei 't sin, yn't wolnimmen! Dat is me ook een bak tr: dat is my ek in bak, dat is in bak mei in bybak Niet aan de bak komen tr: net oan bod komme In de bak zitten tr: yn 'e bak sitte De bak ingaan tr: de bak yndraaie Bakje, (27-Mc zendapparaat) tr: bakje (it) Een bakje koffie, thee tr: in bakje kofje, tee Het valt te betwijfelen tr: it stiet te beduchtsjen, te besjen Iets opmerkzaam gadeslaan tr: eat mei omtinken, mei stúdzje, diger besjen Iem. op iets opmerkzaam maken tr: immen earne yndachtich op meitsje, immen eat yn it omtinken, foar de oandacht bringe Iets opmerkzaam gadeslaan tr: eat mei omtinken, mei stúdzje, diger besjen Iem. op iets opmerkzaam maken tr: immen earne yndachtich op meitsje, immen eat yn it omtinken, foar de oandacht bringe Die eens steelt, is altijd een dief tr: dy't ien kear stellen hat, is altyd in dief, as de pôt ienris stjonkt, dan stjonkt er altyd Hij kan me gestolen worden tr: ik wol him wol slite Het is om te stelen tr: it is alderleafst Iem. tekst en uitleg geven tr: immen tekst en útlis dwaan Bij zijn tekst blijven, (voet bij stuk houden) tr: foet (by streek, by stik) hâlde, de foet by de kûle hâlde Van de tekst raken, (v. zijn onderwerp afdwalen) tr: fan jins sjapiter reitsje Een praatje maken (met iem.) tr: efkes prate (mei immen) in pypfol prate (mei immen) Om een praatje verlegen zijn tr: om in praatsje ferlegen wêze Veel praatjes hebben tr: de bek, mûle yn beide hannen hawwe, gâns yn 'e mûle hawwe, nimme Een praatje zonder serieuze bedoeling tr: samar in los praatsje Een praatje over het weer tr: waarpraatsje tr: moaiwaarpraatsje Krenkende praatjes tr: sneue praatsjes Praatjes, (gerucht) tr: praatsjes, rabbeltsjes Praatjes in omloop brengen tr: praatsjes op 'e lap, lappen bringe Er gaan praatjes van tr: der is, giet praat fan oer Dat zijn praatjes tr: dat binne praatsjes Praatjes voor de vaak tr: lúnjes, moaiwaarpraatsjes, skearwinkelpraat (it), ferklomme, ôfwaaide praatsjes, healwiis, healnôch, ôfwaaid, sleau praat, praat om 'e noch, praat dat gjin fel om 't gat hat, praat op 'e souder, fan neat, praat om praat te hâlden, hawwen, sykjen, praat, praatsjes dêr't de lommert gjin jild op jout Praatjes vullen geen gaatjes tr: it is mei sizzen net te dwaan, sizzen is neat, mar dwaan is in ding, lúd sprekken follet gjin sekken Een briesje tr: in koeltsje, in striker, in brúntsje Een stevige bries tr: in glêde, tichte koelte, in aardige rûzer, in grouwe, stive striker, in smûger, in strûzer Een lekker briesje (voor het zeilen) tr: in lekkere striker In vieren verdelen tr: yn fjouweren diele, partsje In gelijke stukken verdelen tr: lykop ferdiele, ferpartsje De rivier verdeelt zich in twee takken tr: de rivier splitst him yn twa tûken Verdelen over tr: ferdiele oer Onderling verdelen tr: ûnderinoar ferdiele, ferpartsje Een drietal ... tr: trije .. Te harent tr: by har, by har(res) thús, by har oan hûs Met iem. meewandelen tr: mei immen op kuierje Je leert het af tr: men ferleart it, it ûntleart jin Er kwam verheldering aan de lucht tr: it klearre wat op De romp v.e. gebouw, (geraamte) tr: it ramt fan in gebou De loftrompet steken tr: de loftrompet opstekke Handel zoals u goed vindt tr: doch sa't it jo goedtinkt Met goedvinden v. tr: mei goedfinen fan Naar goedvinden tr: nei goedfinen Nuffig doen tr: snjittepopje Nuffig lopen tr: snjitte, hipkje en tripkje Nuffig doen tr: snjittepopje Nuffig lopen tr: snjitte, hipkje en tripkje Er is een stilstand tr: it is stilsit, it stiet stil Tot stilstand brengen tr: hohâlde, keare Een begrafenis rondzeggen tr: immen omsizze Iets ondermengen met ... tr: earne ... yn beminge Ondermengd met ... tr: bemongen mei ... argumenten aandragen tr: arguminten oanfiere Komen aandragen met tr: oansetten komme mei Een hele trap, 100 km! tr: in hiele traap, 100 km! Iem. een trap na geven tr: immen in traap nei jaan De trap oplopen tr: (by) de trep op rinne Hij is van de trap(pen) gevallen, (zijn haar is geknipt) tr: hy is fan e trep fallen Op de hoogste trap v. beschaving tr: op 'e heechste trep fan beskaving De trappen v. vergelijking tr: de treppen fan ferliking De stellende, vergrotende en overtreffende trap tr: de stellende, fergrutsjende en oertreffende trep De eerste trap v.e. drietrapsraket tr: de earste trep fan in trijetrepsraket Trapgans. Grote trap tr: grutte trapgoes, Otis tarda L Kleine trap tr: lytse trapgoes, Otis tetrax L V. adel zijn tr: fan adel wêze tr: fan 'e adel wêze tr: in ring om it gat hawwe, in streek oer de bealch hawwe Iem. v. adel tr: immen fan adel, immen fan 'e adel, immen mei in dûbele namme Hij kreeg een slijmberoerte tr: hy bleau wei, smoarde yn 'e slimen Het paard was wat sabelbenig tr: it hynder wie wat sabelpoatich, weak yn 'e hakken Instorten als een kaartenhuis tr: ynstoarte as in kaartehûs In lachen uitbarsten tr: útspatte, it útbarste fan laitsjen In tranen uitbarsten tr: yn triennen útbarste, útspatte In boekvorm tr: yn boekfoarm, as boek Iem. verlekkeren met iets tr: immen earne lekker mei meitsje Iem. verlekkerd maken tr: immen lekker meitsje Verlekkerd zijn op tr: gleon wêze om, op, hjit wêze op, sljocht wêze mei, om, op Een (niet acute) blindedarmontsteking hebben tr: it oan 'e blineterhawwe Een gesnaard instrument tr: in snaarynstrumint Hij kan rijmen en dichten zonder een tip v. z'n hemd op te lichten tr: hy kin rime en dichte, men soe der de pet foar lichte overeenstemmen, overeenkomen; in overeenstemming brengen. Uw beweringen rijmen niet met die van hem tr: jo sizzen strykt net mei sines Dat verhaal wist ik niet te rijmen met wat ik zelf gezien had tr: dat ferhaal koe ik net yn 't lyk bringe mei wat ik sels sjoen hie Zich illusies maken tr: jin yllúzjes meitsje Iem. de, zijn illusie(s) benemen tr: immen de yllúzje, yllúzjes ûntnimme Hij behoort tot mijn verwantschap tr: hy is folk fan ús, hy is fan ús folk, wy binne folk, it sit mei ús noch yn 't bloed plotseling met hevigheid beginnen. In tranen losbarsten tr: yn triennen útbarste, útspatte Het onweer barstte los tr: it swierwaar barste út In de gedaante v. tr: yn it stal fan Zich in zijn ware gedaante vertonen tr: jins wier(e) aard sjen litte Het stoffelijk overschot tr: it stoflik oerskot, omskot, it omskot Helder blinken tr: blierkje Een zeker karakter hebben tr: sa bestean, sa'n bestean hawwe, sa fan bestean wêze V. karakter tr: fan karakter Het heeft een tijdelijk karakter tr: it is fan tydlike aard De tranen stonden haar in de ogen tr: hja hie de triennen yn 'e eagen Ik zal er geen traan om laten tr: ik sil der net in trien om litte Tranen storten tr: triennen litte Zij was in, onder tranen tr: hja gûlde, skriemde Tranen met tuiten schreien tr: jin oan wetter skrieme Met traan insmeren tr: yntraanje Persoonlijk worden tr: persoanlik wurde Persoonlijk worden tr: persoanlik wurde Iem. gerechtigheid laten wedervaren tr: immen lyk en rjocht dwaan Zo koud als een kikker tr: sa kâld as in kikkert Een kouwe kikker tr: in kâlde kikkert Een kikker in de keel hebben tr: in kikkert yn 'e kiel hawwe Je kunt geen veren plukken v.e. kikker tr: ploaitsje ris fearren fan in kikkert, men kin in mûs net mear benimme as it libben Afdingen op tr: ôftingje op Iets op de prijs afdingen tr: der wat ôf knipe Afdingen op, (aanmerkingen maken op) tr: ôftingje op Hij vaart, (hij is zeeman) tr: hy fart, hy is yn 't farwetter Ergens wel bij varen tr: earne goed by, fan farre Ik ben benieuwd hoe hij daarmee zal varen tr: it sil my nij dwaan wat dat wurdt, hoe 't dat komt, útpakt Iets laten varen tr: eat gean, sjitte, fleane litte Ik laat het plan varen tr: ik lit it plan sjitte, it giet my ôf Het gekraagde roodstaartje tr: readsturtsje (it), blaupaapke (it), pettepikkerke (it), Phoenieurus phoenicurus (L.) Je verrader slaapt nooit tr: de ferrieder sliept net Met een bloedgang tr: mei in rotgang, mei kûgelsfeart, kûgelsfoarsje, mei feart en faasje Met, zonder voordacht tr: rnei, sûnder sin, opsetsin Zich verknijpen (v. woede; v.h. lachen) tr: jin fergrieme Onze kinderen en kindskinderen tr: ús bern en bernsbern Een tusseninse bal (bij het kaatsen) tr: in tuskenynske bal V.d. trap afvallen tr: fan 'e trep ôffalle, by de trep del falle Afgevallen zijn tr: ôffallen wêze, derôf wêze Niet afvallen tr: deroan bliuwe Niet afgevallen zijn tr: der noch oan wêze Iem. die afvalt tr: ôffaller (V.) iem. afvallen tr: immen ôffalle Het schip valt af tr: it skip falt ôf, de kop falt wei Teveel afvallen tr: tefolle weijaan V. voren teveel afvallen (v. schip) tr: weak op 'e kop wêze Hij, zij valt af als sneeuw voor de zon tr: it strûpt derôf (by him, har) Iem. aansprakelijk stellen tr: immen oanspraaklik stelle Aansprakelijk zijn voor de schade tr: de skea op jin drage, op 'e noed hawwe Eén-, tweejarig veulen tr: interfôle, twinterfôle Roepwoord voor een veulen tr: boi, boie, hoike, hains, poai Vleinaam voor een veulen tr: poai, poaiman, poalle Veulen dat zonder de moeder wordt grootgebracht tr: saaier, opsaaier, wouter, wouterke (it) Veulens fokken tr: folkje, foltsje, foalkje, foaltsje Het is nog zo'n veulen tr: it is sa'n hoallefoalle Iem. met lange benen tr: langskonk Vervroren aardappelen tr: ferferzen, weake ierappels Zich onbehaaglijk voelen tr: wat ûngedien, ûngemaklik wêze Zich onbehaaglijk voelen tr: wat ûngedien, ûngemaklik wêze Er is niets tegen in te brengen tr: der is neat tsjin yn te bringen, der is gjin ferwar tsjin Niets in te brengen hebben (dan lege briefjes) tr: neat yn te bringen hawwe (as lege briefkes) Voortkomen uit tr: fuortkomme út We konden die middag maar niet voortkomen met het werk tr: it woe dy middeis mar net (eine, avensearje) mei it wurk, it wurk woe dy middeis mar net sjitte Met iem., iets omsollen tr: mei immen, eat omboartsje, omfodzje, omtrôlje, omtrolje Ter oorzaak, oorzake v. tr: út, om reden fan Zijn oorzaak vinden in tr: syn oarsaak fine yn Gelijke oorzaken (hebben) gelijke gevolgen tr: op sokke wetters fangt men sokke fisk Kleine oorzaken hebben soms grote gevolgen tr: fan in lyts fonkje komt wolris in grut fjoer, lytse lôge, grutte fjurren Het linker, rechter weggedeelte tr: de lofter, rjochter helt, helte, kant fan 'e dyk, wei